Tom II Komentarz do art

Transkrypt

1 kodeks spółek handlowych Tom II Komentarz do art redakcja naukowa Andrzej Kidyba Józef Frąckowiak Andrzej Kidyba Katarzyna Kopaczyńska-Pieczniak Marek Michalski Aleksander Jerzy Witosz KOMENTARZE

2 kodeks spółek handlowych Tom II Komentarz do art redakcja naukowa Andrzej Kidyba Józef Frąckowiak Andrzej Kidyba Katarzyna Kopaczyńska-Pieczniak Marek Michalski Aleksander Jerzy Witosz Zamów książkę w księgarni internetowej KOMENTARZE WARSZAWA 2018

3 Stan prawny na 3 kwietnia 2018 r. Wydawca Magdalena Stojek-Siwińska Redaktor prowadzący Adam Choiński Opracowanie redakcyjne Agata Czuj Łamanie Andrzej Gudowski Komentarze do poszczególnych artykułów napisali: Prof. Józef Frąckowiak: art Prof. Andrzej Kidyba: art Prof. Katarzyna Kopaczyńska-Pieczniak: art , , Prof. Marek Michalski: art , Prof. Aleksander Jerzy Witosz: art Copyright by Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o., 2018 ISBN Dział Praw Autorskich Warszawa, ul. Przyokopowa 33 tel ksiazki@wolterskluwer.pl księgarnia internetowa

4 Spis treści Wykaz skrótów... 7 Wstęp Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych Tytuł III. Spółki kapitałowe Dział I. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Rozdział 1. Powstanie spółki Rozdział 2. Prawa i obowiązki wspólników Rozdział 3. Organy spółki Oddział 1. Zarząd Oddział 2. Nadzór Oddział 3. Zgromadzenie wspólników Rozdział 4. Zmiana umowy spółki Rozdział 5. Wyłączenie wspólnika Rozdział 6. Rozwiązanie i likwidacja spółki Rozdział 7. Odpowiedzialność cywilnoprawna

5 6

6 Wykaz skrótów Akty prawne k.c. ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 459 z późn. zm.) k.h. rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 czerwca 1934 r. Kodeks handlowy (Dz. U. Nr 57, poz. 502 z późn. zm.) k.k. ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz z późn. zm.) k.p. ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 108 z późn. zm.) k.p.c. ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 155 z późn. zm.) k.r.o. ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 682) k.s.h. ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz z późn. zm.) k.z. rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 października 1933 r. Kodeks zobowiązań (Dz. U. Nr 82, poz. 598 z późn. zm.) Konstytucja RP Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.) o.p. ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 800) p.p.m. ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. Prawo prywatne międzynarodowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz z późn. zm.) p.w.p. ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 776) pr. adw. ustawa z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz z późn. zm.) pr. bank. ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz z późn. zm.) 7

7 Wykaz skrótów pr. not. ustawa z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz z późn. zm.) pr. przeds. ustawa z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (Dz. U. poz. 646) pr. restr. ustawa z dnia 15 maja 2015 r. Prawo restrukturyzacyjne (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz z późn. zm.) pr. spółdz. ustawa z dnia 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz z późn. zm.) pr. upad. ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz z późn. zm.) r.t.k. rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 26 kwietnia 2016 r. w sprawie trybu zakładania i udostępniania konta w systemie teleinformatycznym obsługującym postępowanie sądowe (Dz. U. poz. 637 z późn. zm.) r.w.w.t. rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 stycznia 2015 r. w sprawie sposobu i trybu składania wniosków o wpis do Krajowego Rejestru Sądowego dotyczących spółek, których umowę zawarto przy wykorzystaniu wzorca umowy spółki udostępnionego w systemie teleinformatycznym (Dz. U. poz. 65 z późn. zm.) r.w.z. rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 stycznia 2015 r. w sprawie określenia wzorców dotyczących spółki z ograniczoną odpowiedzialnością udostępnionych w systemie teleinformatycznym (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 1005) TFUE Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (wersja skonsolidowana Dz. Urz. UE C 202 z r., s. 47) u.b.r. ustawa z dnia 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz o nadzorze publicznym (Dz. U. poz z późn. zm.) u.d.p. ustawa z dnia 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 377) u.d.p.p. ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 450) u.d.u.r. ustawa z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz z późn. zm.) u.f.e. ustawa z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 870 z późn. zm.) u.f.i. ustawa z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 56 z późn. zm.) 8

8 Wykaz skrótów u.g.k. ustawa z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 827) u.g.n. ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 121 z późn. zm.) u.k.n.u.p. ustawa z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i niektórych uprawnieniach pracowników (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz z późn. zm.) u.krs ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 700 z późn. zm.) u.m.p.s. ustawa z dnia 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz z późn. zm.) u.msg ustawa z dnia 22 grudnia 1995 r. o wydawaniu Monitora Sądowego i Gospodarczego (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 125 z późn. zm.) u.o. ustawa z dnia 15 stycznia 2015 r. o obligacjach (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 483) u.o.i.f. ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz z późn. zm.) u.o.k.k. ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 798) u.o.p.d.g. ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 1393) u.p.d.o.p. ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz z późn. zm.) u. przeds. zagr. ustawa z dnia 6 marca 2018 r. o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. poz. 649) u.r.p. ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (tekst jedn.: u.r.s.g. Dz. U. z 2017 r. poz z późn. zm.) ustawa z dnia 24 maja 1989 r. o rozpoznawaniu przez sądy spraw gospodarczych (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 723 z późn. zm.) u. rach. ustawa z dnia 29 września 2004 r. o rachunkowości (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 395 z późn. zm.) u. rz. pat. ustawa z dnia 11 kwietnia 2001 r. o rzecznikach patentowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz z późn. zm.) u.s.g. u.s.p. ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz z późn. zm.) ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz z późn. zm.) 9

9 Wykaz skrótów u.s.w. u.s.u.s. u.w.o.k. u.z.m.p. u.z.n.k. u.z.r. ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz z późn. zm.) ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz z późn. zm.) ustawa z dnia 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz z późn. zm.) ustawa z dnia 16 grudnia 2016 r. o zasadach zarządzania mieniem państwowym (Dz. U. poz z późn. zm.) ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 419) ustawa z dnia 6 grudnia 1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz z późn. zm.) Periodyki Apel. W-wa Biul. SAKa Biul. SN CMLRev. Eduk. Praw. GSP GSP-Prz. Orz. KPP KSAG Mon. Pr. Bank. Mon. Pr. Hand. Mon. Pr. Pr. Mon. Praw. NP NPN OG OSAB OSAKa OSAŁ OSN ONSAiWSA OSNC OSNC-ZD OSNP OSP OTK Apelacja Warszawska Biuletyn Sądu Apelacyjnego w Katowicach Biuletyn Sądu Najwyższego Common Market Law Review Edukacja Prawnicza Gdańskie Studia Prawnicze Gdańskie Studia Prawnicze Przegląd Orzecznictwa Kwartalnik Prawa Prywatnego Kwartalnik Sądowy Apelacji Gdańskiej Monitor Prawa Bankowego Monitor Prawa Handlowego Monitor Prawa Pracy Monitor Prawniczy Nowe Prawo Nowy Przegląd Notarialny Orzecznictwo Gospodarcze Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Białymstoku Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Katowicach Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Łodzi Orzecznictwo Sądu Najwyższego Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego i Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Cywilna Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Cywilna Zbiór Dodatkowy Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Pracy Orzecznictwo Sądów Polskich Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego 10

10 Wykaz skrótów PiP PiZS POSAG PPA PPH Pr. Gosp. Pr. Sp. Prz. Pod. PS PUG RPEiS St. Praw. TPP Państwo i Prawo Praca i Zabezpieczenie Społeczne Przegląd Orzecznictwa Sądu Apelacyjnego w Gdańsku Przegląd Prawa i Administracji Przegląd Prawa Handlowego Prawo Gospodarcze Prawo Spółek Przegląd Podatkowy Przegląd Sądowy Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny Studia Prawnicze Transformacje Prawa Prywatnego Inne KNF KRS NSA PKD SA SN WSA Komisja Nadzoru Finansowego Krajowy Rejestr Sądowy Naczelny Sąd Administracyjny Polska Klasyfikacja Działalności Sąd Apelacyjny Sąd Najwyższy Wojewódzki Sąd Administracyjny Wykaz najczęściej powoływanej literatury A. Kidyba, A. Kidyba, Atypowe spółki handlowe, Kraków 2006 Atypowe spółki... A. Kidyba, A. Kidyba, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, t. 1, Warsza- Kodeks... wa 2013, 2015, 2016, 2017 A. Kidyba, Prawo A. Kidyba, Prawo handlowe, Warszawa 2016 handlowe A. Kidyba, Spółka A. Kidyba, Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Komenz ograniczoną tarz, Warszawa 1999, 2002, 2014 odpowiedzialnością... J. Bieniak i in., J. Bieniak, M. Bieniak, G. Nita-Jagielski, K. Oplustil, R. Pabis, Kodeks... A. Rachwał, M. Spyra, G. Suliński, M. Tofel, R. Zawłocki, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2011 J. Jacyszyn, J. Jacyszyn, S. Krześ, E. Marszałkowska-Krześ, Kodeks spółek S. Krześ, handlowych. Komentarz. Orzecznictwo, Warszawa 2001 E. Marszałkowska- -Krześ, Kodeks... 11

11 Wykaz skrótów Kodeks..., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. J.A. Strzępka, Warred. J.A. Strzępka szawa 2009, 2015 Kodeks..., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. K. Kruczalak, Warred. K. Kruczalak szawa 2001 Kodeks..., red. Kodeks spółek handlowych. Komentarz, t. 2, red. T. Siemiątkow- T. Siemiątkowski, ski, R. Potrzeszcz, Warszawa 2011 R. Potrzeszcz Kodeks..., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. W. Pyzioł, Warszared. W. Pyzioł wa 2008 M. Litwińska- M. Litwińska-Werner, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, -Werner, Kodeks... Warszawa 2005, 2007 M. Rodzynkiewicz, M. Rodzynkiewicz, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Kodeks... Warszawa 2009, 2012, 2014 S. Sołtysiński i in., S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, R. Ga- Kodeks... wałkiewicz, I.B. Mika, M. Tarska, Kodeks spółek handlowych, t. 1, Przepisy ogólne. Spółki osobowe. Komentarz do artykułów 1 150, Warszawa 2006, 2012 S. Sołtysiński i in., S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks Kodeks..., 2002 spółek handlowych, t. 2, Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Komentarz do artykułów , Warszawa 2002 S. Sołtysiński i in., S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, M. Tars- Kodeks..., 2014 ka, A. Herbet, Kodeks spółek handlowych, t. 2, Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Komentarz do artykułów , Warszawa 2014 S. Sołtysiński i in., S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks Kodeks..., spółek handlowych, t. 5, Pozakodeksowe umowy handlowe. Komentarz, Warszawa 2004, 2008 System prawa System prawa cywilnego, t. I, Część ogólna, red. S. Grzybowski, cywilnego, t. I Ossolineum 1974, 1985 System prawa System prawa cywilnego, t. III, cz. 1, Prawo zobowiązań część cywilnego, ogólna, red. Z. Radwański, Ossolineum 1981 t. III, cz. 1 System prawa System prawa handlowego, t. 2, Prawo spółek handlowych, handlowego, t. 2 red. S. Włodyka, Warszawa 2012 System prawa System prawa handlowego, t. 2A, Prawo spółek handlowych, handlowego, t. 2A red. S. Włodyka, Warszawa 2007 System prawa handlowego, t. 3 System prawa handlowego, t. 3, Prawo własności przemysłowej, red. E. Nowińska, K. Szczepanowska-Kozłowska, Warszawa

12 Wykaz skrótów System prawa System prawa handlowego, t. 6, Prawo restrukturyzacyjne i upadhandlowego, t. 6 łościowe, red. A. Hrycaj, A. Jakubecki, A. Witosz, Warszawa 2016 System prawa System prawa handlowego, t. 7, Postępowanie sądowe w sprahandlowego, t. 7 wach gospodarczych, red. A. Wiśniewski, Warszawa 2013 System prawa System prawa prywatnego, t. 1, Prawo cywilne część ogólna, prywatnego, t. 1 red. Z. Radwański, Warszawa 2012 System prawa System prawa prywatnego, t. 2, Prawo cywilne część ogólna, prywatnego, t. 2 red. Z. Radwański, Warszawa 2008 System prawa System prawa prywatnego, t. 3, Prawo rzeczowe, red. T. Dybowprywatnego, t. 3 ski, Warszawa 2003 System prawa System prawa prywatnego, t. 5, Prawo zobowiązań część ogólprywatnego, t. 5 na, red. E. Łętowska, Warszawa 2006 System prawa System prawa prywatnego, t. 16, Prawo spółek osobowych, prywatnego, t. 16 red. A. Szajkowski, Warszawa 2008 System prawa System prawa prywatnego, t. 17A, Prawo spółek kapitałowych, prywatnego, t. 17A red. S. Sołtysiński, Warszawa 2010, 2015 System prawa System prawa prywatnego, t. 17B, Prawo spółek kapitałowych, prywatnego, t. 17B red. S. Sołtysiński, Warszawa 2010, 2016 System prawa System prawa prywatnego, t. 18, Prawo papierów wartościowych, prywatnego, t. 18 red. A. Szumański, Warszawa

13 14

14 Wstęp Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością ciągle należy do najbardziej popularnych form prowadzenia działalności gospodarczej. W Polsce jest zarejestrowanych spółek z o.o., a stanowią one 79,57% wszystkich spółek. Poza prowadzeniem działalności gospodarczej w spółce z o.o. można realizować cele niegospodarcze, co stawia tę formę prawną na pozycji lidera w stosunkach prawnych. Spółka z o.o. uregulowana w kodeksie spółek handlowych nawiązuje do rozwiązań przyjętych w rozporządzeniu Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 października 1933 r. (Dz. U. Nr 82, poz. 602) Prawo o spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością, przejętych przez kodeks handlowy. Bazuje ona też na pierwowzorze niemieckim z 1892 r., kiedy to po raz pierwszy na świecie uregulowano tę formę prawną (GmbH). Od wejścia w życie kodeksu spółek handlowych dział I w ramach tytułu III kodeksu był wielokrotnie nowelizowany. Waga zmian była różna; najczęściej miała charakter korygujący niedoskonałości regulacji. Najistotniejsze zmiany o takim charakterze dotyczyły art. 173, który w pierwszym kształcie wadliwie regulował problematykę oświadczeń w spółce jednoosobowej, czy powiązanego z tym przepisem art. 210 k.s.h. Złą sławą cieszył się art. 230 k.s.h. Dokonywano też zmian niejasnych i zbędnych, jak choćby dodanie do art , art czy art Z punktu widzenia jakościowego najistotniejsza zmiana kodeksu polegała na wprowadzeniu art k.s.h., umożliwiając utworzenie spółki z o.o. z wykorzystaniem wzorca. Ten ostatni przepis został jednak niedawno znowelizowany (ustawą z dnia 21 kwietnia 2017 r., Dz. U. poz. 1133); zaostrzono postać podpisu elektronicznego, potwierdzonego profilem zaufanym epuap. Zmianą, która była niepotrzebna, nieco pod publiczkę, było obniżenie minimalnego kapitału zakładowego do 5000 zł. Rozpoczęło to erozję spółki z o.o. w postaci projektów 15

15 Wstęp reformy struktury majątkowej spółki z o.o. z propozycją minimalnego kapitału zakładowego na poziomie 1 zł, udziałów bez nominalnej wartości itp. Na szczęście forsowane przez lata pomysły upadły dzięki sprzeciwowi praktycznie całego środowiska przedstawicieli prawa handlowego. Niemniej otwarta pozostaje kwestia reformy spółki z o.o., a raczej w jej ramach skonstruowania jej podtypu dla ułatwienia prowadzenia działalności. Prezentowany komentarz jest pracą wspólną, ale zbiorową, co oznacza, że każdy Autor odpowiada za swoje poglądy. Lublin, 15 kwietnia 2018 r. Prof. zw. dr hab. Andrzej Kidyba 16

16 Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych 1 (Dz. U. z 2017 r. poz. 1577; zm.: Dz. U. z 2018 r. poz. 398, poz. 650) 1 Niniejsza ustawa dokonuje w zakresie swojej regulacji transpozycji następujących dyrektyw Wspólnot Europejskich: 1) pierwszej dyrektywy Rady 68/151/EWG z 9 marca 1968 r. w sprawie koordynacji gwarancji, jakie są wymagane w Państwach Członkowskich od spółek w rozumieniu art. 58 akapit drugi Traktatu, w celu uzyskania ich równoważności w całej Wspólnocie, dla zapewnienia ochrony interesów zarówno wspólników jak i osób trzecich (Dz. Urz. WE L 65 z , str. 8, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 17, t. 1, str. 3, z późn. zm.); 2) drugiej dyrektywy Rady 77/91/EWG z 13 grudnia 1976 r. w sprawie koordynacji gwarancji, jakie są wymagane w Państwach Członkowskich od spółek w rozumieniu art. 58 akapit drugi Traktatu, w celu uzyskania ich równoważności, dla ochrony interesów zarówno wspólników, jak i osób trzecich w zakresie tworzenia spółki akcyjnej, jak również utrzymania i zmian jej kapitału (Dz. Urz. WE L 26 z , str. 1, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 17, t. 1, str. 8, z późn. zm.); 3) trzeciej dyrektywy Rady 78/855/EWG z 9 października 1978 r. wydanej na podstawie art. 54 ust. 3 lit. g Traktatu, dotyczącej łączenia się spółek akcyjnych (Dz. Urz. WE L 295 z , str. 36, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 17, t. 1, str. 42, z późn. zm.); 4) szóstej dyrektywy Rady 82/891/EWG z 17 grudnia 1982 r. wydanej na podstawie art. 54 ust. 3 lit. g Traktatu dotyczącej podziału spółek akcyjnych (Dz. Urz. WE L 378 z , str. 47, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 17, t. 1, str. 50, z późn. zm.); 5) jedenastej dyrektywy Rady 89/666/EWG z 21 grudnia 1989 r. dotyczącej wymogów ujawniania informacji odnośnie do oddziałów utworzonych w Państwie Członkowskim przez niektóre rodzaje spółek podlegających prawu innego państwa (Dz. Urz. WE L 395 z , str. 36, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 17, t. 1, str. 100, z późn. zm.); 6) dwunastej dyrektywy Rady 89/667/EWG w sprawie prawa spółek z 21 grudnia 1989 r. dotyczącej jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością (Dz. Urz. WE L 395 z , str. 40, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 17, t. 1, str. 104, z późn. zm.); 7) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/17/WE z 19 marca 2001 r. w sprawie reorganizacji i likwidacji zakładów ubezpieczeń (Dz. Urz. WE L 110 z , str. 28; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 6, t. 4, str. 3); 8) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/24/WE z 4 kwietnia 2001 r. w sprawie reorganizacji i likwidacji instytucji kredytowych (Dz. Urz. WE L 125 z , str. 15; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 6, t. 4, str. 15). 17

17 18

18 TYTUŁ III Spółki kapitałowe DZIAŁ I Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością ROZDZIAŁ 1 Powstanie spółki Art Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością może być utworzona przez jedną albo więcej osób w każdym celu prawnie dopuszczalnym, chyba że ustawa stanowi inaczej. 2. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością nie może być zawiązana wyłącznie przez inną jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. 3. Wspólnicy są zobowiązani jedynie do świadczeń określonych w umowie spółki. 4. Wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki. 1. Przepisy kodeksu spółek handlowych nie zawierają definicji spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Na podstawie całokształtu regulacji tej formy spółki należy uznać, że jest to handlowa spółka kapitałowa, która może zostać utworzona przez jedną albo więcej osób w każdym celu prawnie dopuszczalnym, chyba że ustawa stanowi inaczej, działająca pod własną firmą, w konstrukcji której występuje stały kapitał zakładowy, podzielony na udziały o równej lub nierównej wartości nominalnej, których przysługiwanie jest przesłanką uczestnictwa w spółce i w której występują instrumenty zapewniające poszczególnym wspólnikom wpływ na istnienie i funkcjonowanie spółki, podkreślające znaczenie jej składu osobowego, zaś wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki (zob. też A. Kidyba, Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością..., 2014, s. 10; K. Kopaczyńska-Pieczniak, Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, Warszawa 2013, s. 31; K. Kruczalak, Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, Gdańsk 1997, s. 75; A. Szajkowski, M. Tarska (w:) S. Sołtysiński i in., Kodeks..., t. 2, 2014, s. 9 i n.). Spółka Katarzyna Kopaczyńska-Pieczniak 19

19 Art. 151 Tytuł III. Spółki kapitałowe z ograniczoną odpowiedzialnością stanowi złagodzoną, odformalizowaną, w porównaniu ze spółką akcyjną, postać spółki kapitałowej. Jest formą połączenia osób i kapitału dla realizacji wspólnego celu. Pomimo kapitałowego charakteru, w spółce z o.o. występują tzw. elementy osobowe, w których wyraża się znaczenie składu osobowego spółki i związek pomiędzy poszczególnymi wspólnikami a spółką. Istotne znaczenie odgrywa też pewna elastyczność tej formy spółki, wynikająca z uregulowania jej w dużej mierze przepisami o charakterze względnie obowiązującym. Cechy te wpływają na popularność i szerokie wykorzystywanie tej spółki dla prowadzenia działalności, zwłaszcza gospodarczej. Rozpatrując istotę konstrukcji tej spółki, należy uwzględnić jej charakter przede wszystkim jako stosunku prawnego, podmiotu prawa, zwłaszcza osoby prawnej, jednostki organizacyjnej oraz korporacji. 2. Spółka z o.o. jest stosunkiem prawnym, którego powstanie, organizacja, funkcjonowanie oraz rozwiązanie uregulowane zostało w art k.s.h. Przepisom kodeksu spółek handlowych podlega też łączenie, podział czy przekształcenia z udziałem takiej spółki (art. 1 k.s.h.). Ponadto w sprawach nieuregulowanych w tej ustawie do stosunku tego mają zastosowanie przepisy kodeksu cywilnego, przy czym jeżeli wymaga tego właściwość (natura) stosunku prawnego spółki z o.o., przepisy kodeksu cywilnego stosuje się odpowiednio (art. 2 k.s.h.). Ponieważ źródłem powstania oraz jednym z wyznaczników treści tego stosunku prawnego jest umowa spółki, jest on stosunkiem prawnym umownym. Istotą umowy będącej jego podstawą jest zobowiązanie wspólników do dążenia do osiągnięcia wspólnego celu przez wniesienie wkładów oraz, jeżeli umowa spółki tak stanowi, przez współdziałanie w inny określony sposób (art. 3 k.s.h.). Wspólnicy, zawierając umowę, są stronami tej czynności prawnej, a następnie stają się stronami stosunku prawnego spółki z o.o. powstałego na podstawie tej umowy. Stroną stosunku prawnego spółki z o.o. staje się również spółka jako podmiot prawa wykreowany i powstały jednocześnie z zawarciem umowy spółki. Należy go zakwalifikować jako stosunek prywatnoprawny, a w szczególności cywilnoprawny, gdyż jego stronami są równorzędne podmioty prawa. Spółka i wspólnicy są odrębnymi od siebie podmiotami prawa, powiązanymi stosunkami uczestnictwa, jednocześnie wspólnicy wchodzą w skład struktury organizacyjnej spółki. Występują w nim cechy zbliżone do stosunków zobowiązaniowych (obligacyjnych), jednakże wzbogacone istotnie elementami organizacyjnymi. Spółka jest bowiem organizacją wspólników, o określonym w przepisach prawa oraz umowie spółki ustroju i strukturze organizacyjnej. W związku z tym stosunek prawny spółki z o.o. należy zakwalifikować jako mający charakter zobowiązaniowo-organizacyjny, określany też jako obligacyjno-korporacyjny (zob. S. Sołtysiński (w:) System prawa prywatnego, t. 17A, 2010, s. 22; A. Szajkowski, M. Tarska (w:) System prawa prywatnego, t. 17B, 2010, s. 125; K. Kopaczyńska-Pieczniak, Ustanie członkostwa w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, Kraków 2002, s. 100 i powołaną tam literaturę). 3. Stosunek prawny spółki z o.o. ma charakter złożony, zarówno pod względem struktury, jak i treści. Złożoność strukturalna oznacza, że wyraża się on w istnieniu stosun- 20 Katarzyna Kopaczyńska-Pieczniak

20 Dział I. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Art. 151 ków prawnych między spółką a jej wspólnikami. Obejmuje on również stosunki organizacyjne wynikające z członkostwa w organach spółki. Osobowość prawna spółki i związane z tym wyodrębnienie podmiotowe spółki od wspólników zdaje się przemawiać za tym, że nie występują w jego obrębie stosunki prawne między wspólnikami (zob. uwagi A. Kleina, Ewolucja instytucji osobowości prawnej (w:) Tendencje rozwoju prawa cywilnego, red. E. Łętowska, Warszawa 1983, s. 79). Ocena stosunku prawnego spółki przez pryzmat definicji umowy spółki handlowej może sugerować istnienie takich relacji (zob. S. Sołtysiński (w:) System prawa prywatnego, t. 17A, 2010, s. 22; S. Włodyka (w:) System prawa handlowego, t. 2, 2012, s. 51). Wydaje się jednak, że wynikające z umowy spółki zobowiązanie do współdziałania wyraża się w przypadku spółek kapitałowych w wykonywaniu przez wspólników swoich praw i obowiązków wobec spółki. Nie wyklucza to oczywiście istnienia między wspólnikami stosunków prawnych wynikających z umów odrębnych od umowy spółki, w szczególności tzw. shareholder s agreements. Złożoność treściowa stosunku prawnego spółki z o.o. wyraża się w tym, że na jego treść składa się wiele zróżnicowanych pod względem charakteru prawnego praw i obowiązków wspólników wobec spółki oraz obowiązków i praw spółki wobec wspólników. Elementem jego treści są także wzajemne uprawnienia i obowiązki spółki wobec członków organów oraz członków organów wobec spółki, dotyczące kształtowania składu organów, ich kompetencji, odpowiedzialności w spółce. 4. Cechą stosunku prawnego spółki jest też równorzędność jego stron, czyli spółki i wspólników, przy czym występują w jego obrębie pewne elementy podporządkowania wspólnika spółce. Ponadto w relacji między spółką a jej wspólnikami obowiązują zasady równych praw i obowiązków (art k.s.h.) oraz równego traktowania wspólników (art. 20 k.s.h.). Stosunek prawny spółki z o.o. ma też charakter trwały, spółka ta bowiem z założenia jest konstrukcją trwałą, tworzoną z zasady na czas nieoznaczony (art pkt 6 k.s.h.). Większość praw i obowiązków, majątkowych i korporacyjnych, spółka i wspólnicy wykonują w sposób ciągły lub stale się powtarzający. Jest też oparty na konstrukcji kapitału zakładowego podzielonego na udziały, których przysługiwanie kształtuje skład osobowy spółki, wyznaczając krąg podmiotów będących stronami stosunku prawnego spółki. Stosunek ten cechuje zmienność składu osobowego spółki, będąca następstwem zbywalności udziałów jako ich immanentnej cechy (art. 180 k.s.h.). Jego cechą jest również istnienie co do zasady zależności między zakresem praw czy obowiązków wspólników od liczby lub wartości nominalnej przysługujących im udziałów, a więc pośrednio od wartości zainwestowanego w spółkę w postaci wkładu kapitału, co dotyczy w szczególności prawa do udziału w zysku (art k.s.h.), prawa pierwszeństwa objęcia udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym (art k.s.h.), prawa do kwoty likwidacyjnej (art k.s.h.), obowiązku dopłat (art k.s.h.). Poza tym legitymacja do wykonywania niektórych praw mniejszości została określona przy zastosowaniu podstawy kapitałowej, ponieważ zależy od reprezentowania przez wspólnika przynajmniej jednej dziesiątej kapitału zakładowego, co odnosi się między Katarzyna Kopaczyńska-Pieczniak 21

21 Andrzej Kidyba profesor zwyczajny doktor habilitowany nauk prawnych w Katedrze Prawa Gospodarczego i Handlowego Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, specjalista w zakresie prawa handlowego, gospodarczego i cywilnego; ukończył aplikację sędziowską i zdał egzamin radcowski; autor, współautor oraz redaktor ponad 300 publikacji, w tym kilkudziesięciu książek i opracowań naukowych: wielokrotnie wznawianych komentarzy (m.in. Kodeks spółek handlowych. Komentarz; Kodeks cywilny. Komentarz), podręczników, monografii, glos oraz artykułów publikowanych w Polsce i za granicą; arbiter w licznych międzynarodowych i krajowych postępowaniach arbitrażowych. Współpracuje z wieloma europejskimi ośrodkami naukowymi. Jest konsulem honorowym Republiki Federalnej Niemiec oraz ekspertem komisji sejmowych i Rządu RP. W tomie drugim dużego komentarza do kodeksu spółek handlowych pod redakcją prof. Andrzeja Kidyby omówiono przepisy regulujące działanie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Autorami publikacji są znakomici przedstawiciele nauki prawa handlowego, a także praktycy. Oprócz analizy przepisów ustawy Kodeks spółek handlowych autorzy przedstawili przede wszystkim praktyczne aspekty ich stosowania. Uwzględnili też najnowsze zmiany przepisów, w tym wynikające z ustaw: z dnia 21 kwietnia 2017 r. o zmianie ustawy Kodeks spółek handlowych, ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym, z dnia 6 marca 2018 r. Przepisy wprowadzające ustawę Prawo przedsiębiorców oraz inne ustawy dotyczące działalności gospodarczej, z dnia 26 stycznia 2018 r. o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz niektórych innych ustaw. W książce zaprezentowano i omówiono również najnowsze orzeczenia sądów z zakresu prawa spółek oraz aktualną literaturę przedmiotu. Publikacja jest przeznaczona zarówno dla prawników praktyków specjalizujących się w prawie spółek, jak i przedstawicieli nauki prawa handlowego. ZAMÓWIENIA: INFOLINIA , FAX ZAMOWIENIA@WOLTERSKLUWER.PL CENA 199 ZŁ (W TYM 5% VAT)