BIBLIOTEKA PRAWA HANDLOWEGO. redakcja naukowa. Andrzej Kidyba. Urszula Promińska SPÓŁKA PARTNERSKA

Transkrypt

1

2 BIBLIOTEKA PRAWA HANDLOWEGO redakcja naukowa Andrzej Kidyba Urszula Promińska SPÓŁKA PARTNERSKA Warszawa 2013

3 Stan prawny na 1 stycznia 2013 r. Wydawca Magdalena Stojek-Siwińska Redaktor prowadzący Joanna Cybulska Opracowanie redakcyjne Agata Czuj Łamanie Andrzej Gudowski Projekt graficzny okładki i stron tytułowych Maciej Sadowski Copyright by Wolters Kluwer Polska SA, 2013 ISBN: Wydane przez: Wolters Kluwer Polska SA Redakcja Książek Warszawa, ul. Płocka 5a tel , fax ksiazki@wolterskluwer.pl księgarnia internetowa

4 Spis treści Wykaz skrótów Część 1 Konstrukcja jurydyczna spółki partnerskiej Rozdział 1 Istota spółki partnerskiej Pojęcie spółki partnerskiej Geneza spółki partnerskiej i jej znaczenie gospodarcze Cel i charakter spółki partnerskiej Cel spółki partnerskiej Charakter prawny spółki partnerskiej Stosunek prawny spółki partnerskiej Struktura prawna spółki partnerskiej Organizacja spółki partnerskiej Elementy kapitałowe spółki partnerskiej Cechy osobowe Podmiotowość prawna spółki partnerskiej Rozdział 2 Formy ustrojowe spółki partnerskiej Pojęcie i rodzaje form ustrojowych spółki partnerskiej Problem występowania przedspółki partnerskiej Spółka partnerska jako podmiot prawa Spółka partnerska w likwidacji i rozwiązanie spółki. odesłanie

5 Spis treści 1. Rozwiązanie spółki partnerskiej Kwestia spółki jednoosobowej Spółka partnerska w upadłości odesłanie Szczególne formy ustrojowe spółki partnerskiej. w transformacji odesłanie Rozdział 3 Majątek spółki partnerskiej i problematyka udziałów Pojęcia majątku i udziału Rodzaje udziałów Udział kapitałowy Udział w zyskach i w stratach Udział likwidacyjny Zmiana wartości nominalnej udziału kapitałowego Obrót udziałami kapitałowymi w spółce partnerskiej Rozdział 4 Wkłady do spółki partnerskiej Istota wkładu Pojęcie wkładu Charakter prawny wkładu Przedmiot wkładu Rodzaje wkładów Wniesienie wkładu Odpowiedzialność za niewniesienie lub wadliwe. wniesienie wkładu Odpowiedzialność z tytułu niewniesienia. lub nienależytego wniesienia wkładu Odpowiedzialność z tytułu wad wniesionego wkładu Kwalifikacja prawna świadczenia usług profesjonalnych. w spółce partnerskiej Część 2 Utworzenie spółki partnerskiej Rozdział 1 Zawiązanie spółki partnerskiej

6 Spis treści 1. Zawarcie umowy spółki partnerskiej Treść umowy spółki partnerskiej Określenie wolnego zawodu wykonywanego. przez partnerów w ramach spółki i przedmiotu. działalności spółki partnerskiej Siedziba spółki partnerskiej Firma spółki partnerskiej Wkłady odesłanie Forma umowy spółki partnerskiej Rozdział 2 Powstanie spółki jako podmiotu prawa Utworzenie spółki przez wpis spółki zawiązanej Utworzenie przez przekształcenie Część 3 Wspólnicy w spółce partnerskiej Rozdział 1 Zdolność do osiągnięcia statusu partnera Osoby fizyczne Wykonywanie wolnego zawodu Adwokaci Aptekarze (farmaceuci) Architekci i inżynierowie budownictwa Biegli rewidenci Brokerzy ubezpieczeniowi Doradcy podatkowi Maklerzy papierów wartościowych. i doradcy inwestycyjni Księgowi Lekarze, lekarze dentyści Lekarze weterynarii Notariusze Pielęgniarki i położne Psychologowie

7 Spis treści 14. Radcowie prawni Rzecznicy patentowi Rzeczoznawcy majątkowi Tłumacze przysięgli Rozdział 2 Prawa i obowiązki partnerów Istota praw i obowiązków Rodzaje praw i obowiązków Prawo do informacji Prawo do wypowiedzenia umowy, rozwiązania. spółki i żądania wykluczenia partnera Obowiązek lojalności partnera i zakaz prowadzenia działalności konkurencyjnej Obowiązek partnera wystąpienia ze spółki Część 4 Prowadzenie spraw, reprezentacja i kontrola spraw. spółki partnerskiej Rozdział 1 Klasyczny model spółki partnerskiej Uwagi wstępne Prowadzenie spraw Reprezentacja spółki Koncepcja reprezentacji Zakres reprezentacji w spółce osobowej Sposób reprezentacji Reprezentacja spółki partnerskiej.. Rozwiązania szczególne Kontrola spraw spółki Rozdział 2 Umowny model spółki partnerskiej z zarządem Uwagi wstępne Charakter prawny zarządu Prowadzenie spraw i reprezentacja spółki partnerskiej. przez zarząd

8 Spis treści 4. Pozostały zakres odpowiedniego stosowania. przepisów o zarządzie Powołanie i odwołanie zarządu Mandat i kadencja Zakaz konkurencji Kontrola spraw spółki Część 5 Odpowiedzialność w spółce partnerskiej Rozdział 1 Zasady generalne Ogólne zasady odpowiedzialności partnerów Odpowiedzialność partnera za zobowiązania spółki. powstałe w związku z wykonywaniem wolnego zawodu. w spółce Odpowiedzialność partnera za zobowiązania inne niż związane z wykonywaniem wolnego zawodu Szczególne zasady odpowiedzialności wynikające. z umowy spółki Rozdział 2 Odpowiedzialność partnerów oraz osób trzecich w przypadku ustanowienia w spółce zarządu Uwagi wstępne Odpowiedzialność wobec spółki Odpowiedzialność wobec wierzycieli. Posiłkowa odpowiedzialność członków zarządu spółki z o.o.. za zobowiązania spółki Część 6 Spółka partnerska w likwidacji, procesach transformacyjnych. oraz w upadłości Rozdział 1 Likwidacja spółki partnerskiej Uwagi wstępne Przyczyny rozwiązania spółki partnerskiej

9 Spis treści 3. Bezwzględne przyczyny rozwiązania spółki partnerskiej Przyczyny przewidziane w umowie. spółki partnerskiej Jednomyślna uchwała wspólników Ogłoszenie upadłości spółki Utrata przez wszystkich partnerów prawa. do wykonywania wolnego zawodu Prawomocne orzeczenie sądu jako przyczyna. rozwiązania spółki partnerskiej Przyczyna wskazana w art k.s.h Zdarzenia niestanowiące bezwzględnych przyczyn rozwiązania spółki partnerskiej Śmierć partnera, ogłoszenie jego upadłości. lub wypowiedzenie umowy przez wspólnika. lub jego wierzyciela Kwestie szczegółowe podyktowane specyfiką. spółki partnerskiej Skutki wystąpienia przyczyny rozwiązania spółki Zakończenie działalności spółki Procedura likwidacyjna Rozdział 2 Istota i rodzaje transformacji prawnych w spółce partnerskiej Pojęcie transformacji i jej znaczenie. dla spółki partnerskiej Przekształcenie spółki partnerskiej w inną. spółkę handlową Połączenie spółki partnerskiej Rozdział 3 Upadłość spółki partnerskiej Ogólne założenia procedury upadłościowej Legitymacja do złożenia wniosku o ogłoszenie. upadłości Skutki ogłoszenia upadłości spółki partnerskiej Literatura

10 Wykaz skrótów Akty prawne k.c. ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) k.h. rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 czerwca 1934 r. Kodeks handlowy (Dz. U. Nr 57, poz. 502 z późn. zm.) k.p.c. ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.) k.s.h. ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz z późn. zm.) pr. upadł. i nap. ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz z późn. zm.) Periodyki EP Mon. Praw. OSN OSNC Edukacja Prawnicza Monitor Prawniczy Orzecznictwo Sądu Najwyższego Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Cywilna 11

11 Wykaz skrótów OSNC-ZD OSP PiP PPH Pr. Sp. PUG St. Praw. Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Cywilna. Zbiór Dodatkowy Orzecznictwo Sądów Polskich Państwo i Prawo Przegląd Prawa Handlowego Prawo Spółek Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego Studia Prawnicze Inne KRS PKD Krajowy Rejestr Sądowy Polska Klasyfikacja Działalności 12

12 Część 1 Konstrukcja jurydyczna spółki partnerskiej 13

13 14

14 Rozdział 1 Istota spółki partnerskiej 1. Pojęcie spółki partnerskiej Pojęcie spółki partnerskiej, w przeciwieństwie do definicji innych spółek osobowych, nie opiera się wprost na kryterium odpowiedzialności wspólników za zobowiązania spółki, co nie oznacza, że kwestia ta nie ma znaczenia. W istocie, pojęcie spółki partnerskiej jest wyznaczone kilkoma przepisami kodeksu spółek handlowych, z których znaczenie pierwszorzędne ma art k.s.h. Zgodnie z nim spółką partnerską jest spółka osobowa, utworzona przez wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą. Z brzmienia art. 87 k.s.h. wynika, że partnerami w spółce mogą być wyłącznie osoby fizyczne, uprawnione do wykonywania wolnych zawodów, określonych w art. 88 k.s.h. lub w odrębnej ustawie. Wreszcie, art. 89 k.s.h. zawiera normę odsyłającą do odpowiedniego stosowania przepisów o spółce jawnej do spraw nieuregulowanych w dziale poświęconym spółce partnerskiej. Przepis art. 86 k.s.h. wskazuje wprost na trzy cechy wyznaczające pojęcie spółki partnerskiej. Po pierwsze, definiuje ją jako spółkę osobową. Odwołanie do osobowego charakteru spółki partnerskiej wskazuje na konglomerat cech charakterystycznych, wspólnych dla wszystkich spółek tego typu, których już nie trzeba szczegółowo wymieniać. Na pierwszy plan wysuwa się brak osobowości prawnej spółek osobowych z jednoczesnym przyznaniem im zdolności prawnej, a więc z wyposażeniem spółek osobowych w podmiotowość prawną (art k.c. w zw. z art. 8 k.s.h.). Nie wdając się w szczegółową analizę podmiotowości spółek osobowych, która jest przedmiotem uwagi w dalszej części opracowania (zob. rozdział 1, 6 niniejszej części), należy podkreślić szeroki zakres zdolności prawnej i sądowej (art. 8 k.s.h.), bezsporną autonomię spółki i jej odrębność podmiotową od wspólników oraz pierwszorzędową odpowiedzialność spółki za własne zobowiązania. Osobowy charakter spółki oznacza również, że dla jej zawiązania i trwania konieczna jest wola i członkostwo przynajmniej dwóch wspólników (partnerów), 15

15 Część 1. Konstrukcja jurydyczna spółki partnerskiej którzy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu przez wniesienie wkładów (art. 3 k.s.h.). Spółka osobowa opiera się na zaufaniu i współpracy wspólników, którzy są uprawnieni do reprezentacji oraz uprawnieni i zobowiązani do prowadzenia jej spraw. Po drugie, wspólnikami (partnerami) mogą być wyłącznie osoby fizyczne uprawnione do wykonywania wolnego zawodu wskazanego w art. 88 k.s.h. lub w odrębnej ustawie. Oznacza to kwalifikację podmiotową wspólnika, która w znaczącym stopniu ogranicza możliwość wykorzystania spółki partnerskiej jako formy organizacyjnej prowadzenia działalności gospodarczej. Wymóg szczególnych kwalifikacji partnerów występuje nie tylko na etapie tworzenia spółki, lecz także przez cały czas trwania stosunku prawnego. Świadczy o tym wyraźnie art. 100 k.s.h., z którego wynika, że w przypadku utraty przez partnera uprawnień do wykonywania wolnego zawodu ma on obowiązek wystąpić ze spółki do końca roku obrotowego, w którym uprawnienia utracił. Słusznie więc podnosi A. Kidyba, że definicja ustawowa spółki partnerskiej nie powinna ograniczać tego wymogu jedynie do fazy tworzenia spółki 1. Trzecią definicyjną cechą spółki partnerskiej jest prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, a więc oparcie działalności gospodarczej na zorganizowanym zespole składników niematerialnych i materialnych. Spółka partnerska ex definitione prowadzi zatem ciągłą i zarobkową działalność na bazie zorganizowanego zespołu składników niematerialnych i materialnych. Jest przedsiębiorcą w rozumieniu zarówno art k.c., jak i przepisów art. 2 i art. 4 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej 2. Istotnego znaczenia nabiera przy tym ustawowe ograniczenie przedmiotu przedsiębiorstwa do działalności polegającej na świadczeniu przez partnerów usług profesjonalnych w zakresie zawodów enumeratywnie wskazanych w art. 88 k.s.h. lub w odrębnych ustawach. Zgodnie z brzmieniem 2 art. 86 k.s.h. spółka może być zawiązana w celu wykonywania przez partnerów więcej niż jednego wolnego zawodu, chyba że odrębna ustawa stanowi inaczej. Można zatem twierdzić, że ograniczenie przedmiotu działalności do wykonywania tylko jednego wolnego zawodu albo do kilku, 1 A. Kidyba, Handlowe spółki osobowe, wyd. 3, Warszawa 2010, s Autor proponuje następujące brzmienie art. 86 k.c.: Spółka partnerska jest spółką osobową, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, w której wspólnicy (partnerzy) mają na celu wykonywanie jednego lub więcej wolnych zawodów. 2 Tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz z późn. zm. 16

16 Rozdział 1. Istota spółki partnerskiej ale wyraźnie wskazanych, ma z założenia charakter wyjątkowy i może wynikać jedynie z odrębnych ustaw regulujących wykonywanie określonego zawodu. Nie jest zatem cechą spółki partnerskiej jako takiej 3. Wykonywanie wyłącznie jednego wolnego zawodu jest przewidziane dla spółek partnerskich z udziałem: biegłych rewidentów 4, doradców podatkowych, lekarzy i lekarzy dentystów 6, notariuszy 7. W ramach przedsiębiorstwa spółki partnerskiej mogą być wykonywane wspólnie następujące wolne zawody: adwokata i radcy prawnego wraz z ich zagranicznymi odpowiednikami 8, pielęgniarki i położnej 9. Dopuszczalność wspólnego wykonywania pozostałych zawodów wskazanych w art. 88 k.s.h. w ramach przedsiębiorstwa spółki partnerskiej nie doznaje ograniczeń ustawowych. Niezależnie od ustawowych zakazów lub ograniczeń łączenia wykonywania wolnych zawodów, trzeba zwrócić uwagę na uwarunkowania praktyczne, które w naturalny sposób kształtują dobór profesji wykonywanych w ramach jednej spółki. Brak w definicji spółki partnerskiej bezpośredniego odniesienia się do kwestii odpowiedzialności partnerów nie oznacza, co już sygnalizowano, że jej regulacja nie wpływa także na pojęcie analizowanej spółki. Zgodnie z art k.s.h. spółka partnerska jest ex definitione spółką osobową. Oznacza to, poza tym co już wskazywano, że jej cechą konstrukcyjną jest osobista odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki, ukształtowana jako solidarna odpowiedzialność za cudzy dług. Odesłanie z art. 89 k.s.h. do regulacji spółki jawnej w zakresie nieuregulowanym przepisami o spółce partnerskiej pozwala przyjąć, że z zastrzeżeniem postanowień art. 95 k.s.h., partnerzy ponoszą odpo- 3 Tak samo A. Kidyba, Handlowe..., s Ustawa z dnia 7 maja 2009 r..o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym (Dz. U..Nr 77, poz. 649 z późn. zm.). Art. 27 ust. 2 ustawy z dnia 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 41, poz. 213). 6 Art. 50a ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 277, poz z późn. zm.). 7 Art. 4 3 ustawy dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 189, poz z późn. zm.). 8 Art. 4a ustawy z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 146, poz z późn. zm.); art. 8 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 10, poz. 65 z późn. zm.). 9 Art. 5 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. Nr 112, poz. 654 z późn. zm.). 17

17