OPRACOWANIE WYNIKÓW BADAŃ

Transkrypt

1 Sakówko Obszar AZP nr Nr st. na obszarze 93 Nr st. w miejscowości 9 RATOWNICZE BADANIA ARCHEOLOGICZNE W OBRĘBIE INWESTYCJI ROZBUDOWA DROGI KRAJOWEJ NR 7 DO PARAMETRÓW DROGI EKSPRESOWEJ NA ODCINKU PASŁĘK (KALSK) MIŁOMŁYN 2010 r. Inwestor GDDKiA Oddział w Olsztynie OPRACOWANIE WYNIKÓW BADAŃ Raszyn 2010 r.

2 Spis treści Rozdział 1- Przyjęte zasady metod badawczych (I. Maciszewski) Przyjęty system przestrzeni badawczej Przyjęte zasady dokumentacji Zasady eksploracji Historia badań Charakterystyka przestrzeni badawczej...5 Rozdział 2- Analiza geomorfologiczna (T. Zapaśnik) Lokalizacja Budowa geologiczna Geomorfologia Fizjografia...11 Rozdział 3- Charakterystyka zarejestrowanych obiektów (I. Maciszewski, B. Wetoszka) Rozdział 4- Analiza zabytków ruchomych (I. Maciszewski, B. Wetoszka, M. Poborca) Analiza ceramiki kultury łuzyckiej Analiza nowożytnego materiału ceramicznego Analiza morfologiczna Analiza technologiczna Analiza stylistyczna...55 Rozdział 5- Podsumowanie (I. Maciszewski).58 Bibliografia...59 Tablice

3 Igor Maciszewski 1. Przyjęte zasady metod badawczych Prace badawcze prowadzone były na zlecenie Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Olsztynie zgodnie z umową nr GDDKiA-O/OL-R2-P /10 z dnia r., w ramach ratowniczych badań archeologicznych w obrębie inwestycji rozbudowy drogi krajowej nr 7 na odcinku Pasłęk (Kalsk) - Miłomłyn. Prace badawcze prowadzone były pod kierunkiem mgr Bogdana Wetoszki w dniach od do roku. W skład ekipy badawczej, obok kierownika, weszli również mgr Monika Derecka (dokumentalista) oraz 4-6 pracowników fizycznych. Ogółem przebadano obszar 34 arów. 1.1 Przyjęty system przestrzeni badawczej Podział przestrzeni badawczej oparty został się na siatce arowej. Ary lokalizowane ryc. 1 były w oparciu o przynależność do poszczególnego hektara, oznaczonego dużymi literami. Poszczególne ary w obrębie hektara oznaczane były cyframi arabskimi od 1 10 w pasach ryc. 2 3

4 pionowych i oznaczeniami literowymi od a j w pasach poziomych, począwszy od lewego górnego rogu ryc. 1. Wewnętrznie ar dzielił się na cztery ćwiartki oznaczane małymi literami a,b,c,d ryc. 2. Poszczególne jednostki składowe stanowiska archeologicznego, takie jak obiekty, warstwy oraz zabytki ruchome lokalizowane były w oparciu o numer hektara i ara. Poszczególne obiekty oraz warstwy poza obiektowe numerowane były w zbiorach rozdzielnych cyframi arabskimi. Warstwom obiektowym przyporządkowany był numer obiektu oraz oznaczenie literowe (np. 1a). W przypadku wystąpienia podobiektów nadawany był mu numer obiektu głównego oraz oznaczenie cyfrowe (np. 1.1). Wewnętrzny podział stratygraficzny podobiektów rejestrowany był przy pomocy oznaczeń literowych przyporządkowanych numerowi podobiektu (np. 1.1a) ryc. 3. obiekt nr 1 w. 1a w. 1b obiekt nr 1.1 w. 1.1a w. 1c w. 1.1b ryc Przyjęte zasady dokumentacji. Podstawę dokumentacji archeologicznej stanowiły rysunki ów poszczególnych arów wykonywane w skali 1:50 z nanoszonymi zarysami rzutów poziomych obiektów i warstw pozaobiektowych, ich numeracją i wartościami niwelacyjnymi (przeliczonymi) oraz liniami cięć owych. Obok tego wykonywane były rysunki przekrojów poszczególnych obiektów wykonywane w skali 1:20 z podaną ich numeracją i wartościami niwelacyjnymi (przeliczonymi) oraz z zaznaczoną linią ową. Dokumentację fotograficzną wykonano w technice cyfrowej, w rzutach panoramicznych dla poszczególnego ara i poziomu eksploracyjnego oraz w seriach z ujęciami obejmującymi dwie ćwiartki (a,c i b,d) poszczególnego ara. Dokumentacja opisowa opierała się na DZIENNIKU BADAŃ prowadzonym w wersji zeszytowej oraz sformalizowanych formularzach tzw. kartach. Stosowano: KARTĘ OBIEKTU, KARTĘ WARSTWY POZAOBIEKTOWEJ, KARTĘ ZABYTKU WYDZIELONEGO 4

5 ryc. 4. Na KARCIE OBIEKTU umieszczono zminiaturyzowane zdjęcie u obiektu oraz cyfrowy jego obrys. Zastosowanie tej podwójnej dokumentacji rysunkowej umożliwia weryfikację rysunków polowych i tym samym ułatwia późniejsze opracowanie. Uzupełnieniem wspomnianych form dokumentacyjnych były inwentarze obiektów, zabytków masowych, zabytków wydzielonych oraz rysunków i fotografii. ryc Zasady eksploracji Przestrzeń badana odhumusowana została przy pomocy sprzętu mechanicznego do osiągnięcia poziomu stropu obiektów. Po zdjęciu warstwy ornej powierzchnie doczyszczono ręcznie. Obiekty eksplorowano połówkami. Pierwsza część wybierana była warstwami mechanicznymi o miąższości 10 cm, numerowanymi cyframi rzymskimi, aż do osiągnięcia poziomu calca. Pozostałe części eksplorowane były zgodnie z naturalnym układem uwarstwienia wewnętrznego (eksploracja negatywowa). Materiał ruchomy metrykowano w odniesieniu do poszczególnych warstw obiektów. 1.4 Historia badań Stanowisko, o powierzchni 34 arów, wyznaczone zostało w wyniku badań powierzchniowo - sondażowych, przeprowadzonych przez IAiE PAN, oddział w Poznaniu, pod kierownictwem dr Ireny Sobkowiak-Tabaki, w marcu 2010 roku. W wyniku rozpoznania archeologicznego pozyskano sumarycznie 55 ułamków ceramiki, 2 fragmenty kafli i jeden fajki ceramicznej, wszystkie datowane na okres nowożytny. 1.5 Charakterystyka przestrzeni badawczej Stanowisko nr 9 w miejscowości Sakówko położone jest na krawędzi i stoku doliny niewielkiego bezimiennego cieku wodnego, jedynie okresowo wypełnionego wodą, co jest 5

6 najprawdopodobniej wynikiem melioracji. Powierzchnię stoku pokrywa tłusta gleba gliniasta. W chwili badań teren zagospodarowany był jako pole orne pod uprawę pszenicy. Ogólnie zarejestrowane zostały 63 obiekty, w większości mocno zniszczone. Wyróżnione zostały 3 fazy zasiedlenia: 1. Relikty krótkotrwałej penetracji tych terenów przez ludność kultury łużyckiej. Z tą fazą zasiedlenia łączą się dwa obiekty nieruchome oraz 3 fragmenty ceramiki. 2. Ślad osadnictwa z okresu późnego średniowiecza. Z tym etapem związany jest jeden obiekt nieruchomy oraz 2 ułamki naczyń. 3. Pozostałości osadnictwa nowożytnego. Z tą fazą zasiedlenia stanowiska łączy się 16 obiektów nieruchomych, 30 fragmentów ceramiki i jeden ułamek kafla 6

7 Tomasz Zapaśnik 2. Studium geomorfologiczne W celu opracowania niniejszego studium, 7 lipca br. autor przeprowadził wizję terenową stanowiska, pobrał próbę występującej tu skały oraz zapoznał się z istniejącymi publikacjami i materiałami archiwalnymi dotyczącymi tego rejonu. 2.1 Lokalizacja Stanowisko archeologiczne Sakówko 9 zlokalizowane na wysoczyźnie morenowej stanowiącej południową krawędź doliny rzeki Wąskiej, po zachodniej stronie drogi krajowej DK 7, około 3 km na W od Pasłęka, ok. 1,1 km na N od wsi Sakówko i około 300 m na SW od osady Pólko. Pólko wieś położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie elbląskim, w gminie Pasłęk. Miejscowość wchodzi w skład sołectwa Sakówko. 7

8 Sakówko Budowa geologiczna W rejonie Pasłęka - także na stanowisku archeologicznym Sakówko 9 występują gliny zwałowe zlodowacenia Sanu 2. Są to gliny brązowe i szarobrązowe. Ich miąższość jest zmienna i wynosi od kilkudziesięciu metrów na obszarze południowowschodnim, do kilku metrów pod utworami budującymi Wyniesienie Elbląskie. Miąższość glin zwałowych w zlokalizowanym na południe od stanowiska otworze badawczym Nr Zielonka Pasłęcka wynosi 50 m. Są to gliny zwałowe przewarstwione trzykrotnie iłami, mułkami i piaskami zastoiskowymi. Takie wykształcenie glin zwałowych zlodowacenia Sanu 2 jest związane z zaburzeniami glacitektonicznymi. Powierzchnia glin zwałowych porozcinana jest dolinami cieków stanowiących południowe dopływy rzeki Wąskiej. Doliny te wypełnione są osadami piaszczystymi (por. przekrój geologiczny). Piaski rzeczne towarzyszą większości cieków na omawianym obszarze. Są to piaski drobnoziarniste lub pylaste. Skład petrograficzny frakcji żwirowej w występującej w warstwie glin zwałowych w rejonie stanowiska wykazuje przewagę okruchów wapieni (średnio 38,6%) nad skałami krystalicznymi (średnio 27,5%).W grupie skał lokalnych występują głównie margle kredowe (średnio 21,5%) a w stropie glin zaznaczył się wzrost zawartości fosforytów i pirytu. 8

9 Fragment Szczegółowej Mapy Geologiczna Polski 1 : , ark. Pasłęk (K.Petelski, A.Gondek., 2003) Objaśnienia: 2 - namuły torfiaste; 3 - namuły piaszczyste; 8 - piaski rzeczne; 9 - piaski rzeczne tarasów zalewowych; 20- gliny zwałowe Przekrój geologiczny na linii Krosno Młyn Pasłęk Zielonka Pasłęcka (K.Petelski, A.Gondek. SMGP 1 : , ark. Pasłęk, 2003) 9

10 Objaśnienia: 2 - namuły torfiaste; 3 - namuły piaszczyste; 8 - piaski rzeczne; 9 - piaski rzeczne tarasów zalewowych; 20- gliny zwałowe 2.3 Geomorfologia Pod względem geomorfologicznym obszar, na którym zlokalizowane jest stanowisko archeologiczne Sakówko 9 zalicza się, zgodnie z klasyfikacją J. Kondrackiego (Geografia regionalna Polski, 2009), do Pojezierza Iławskiego, które stanowi wschodnią część Pojezierza 10

11 Wschodniopomorskiego. Morfologia powierzchni tego obszaru jest zróżnicowana. Na S od badanego stanowiska wznosi się wysoczyzna morenowa. Rzeźba ta została uowana w wyniku deglacjacji ostatniego lądolodu zlodowacenia Wisły, działalności wód roztopowych, erozji i akumulacji rzek i jezior oraz procesów wietrzeniowych. Rzędne terenu wahają się w tym miejscu od około 6 m npm. w osi doliny rzeki Wąska, do ponad 25 m npm. na W od analizowanego stanowiska archeologicznego. Dolina położonej kilkaset metrów na północ od stanowiska rzeki Wąskiej to rynna subglacjalna wykorzystana przez rzekę. Jest ona głęboko wcięta w otaczające ją wysoczyzny polodowcowe.w części wschodniej obszaru wysokość krawędzi doliny Wąskiej wynosi około 30 m i maleje ku zachodowi osiągając 20 m w rejonie, gdzie rzeka wpływa na obszar Żuław Wiślanych. 2.4 Fizjografia Obszar gminy Pasłęk jest zróżnicowany pod względem przyrodniczym. Gmina leży na terenie następujących mezoregionów geograficznych Wysoczyzny Elbląskiej, Żuław Wiślanych, Równiny Warmińskiej i Pojezierza Iławskiego. Ważną i dominującą rolę w krajobrazie rejonu stanowiska archeologicznego Sakówko 9 odgrywa rzeka Wąska. Zbudowane z glin zwałowych zbocza doliny są silnie podcięte przez zakola rzeki i porozcinane bocznymi dolinkami podobnymi do jarów. Silna erozja, zaznaczająca się w dolinie, związana jest z nisko położoną bazą erozyjną. 11

12 W dolinie Wąskiej - poniżej krawędzi ograniczającej dolinę - znajdują się dwa poziomy tarasów rzecznych: tarasy zalewowe oraz tarasy wyższe, nadzalewowe. Wysoczyzna morenowa falista otaczająca dolinę Wąskiej w pobliżu wschodniej granicy obszaru posiada wysokość około sześćdziesięciu kilku metrów n.p.m. Wysokość ta maleje w kierunku zachodnim osiągając w rejonie Żuław Wiślanych dwadzieścia kilka metrów n.p.m. Jednocześnie wysoczyzna ta wznosi się ku północy i południowi po obu stronach doliny Wąskiej. Gmina Pasłęk zajmuje obszar 264,39 km², w tym: użytki rolne: 74% użytki leśne: 14% Gmina stanowi 18,48% powierzchni powiatu elbląskiego. 12

13 Igor Maciszewski, Bogdan Wetoszka 3. Charakterystyka obiektów nieruchomych W wyniku przeprowadzonych badań odkryto 63 obiekty archeologiczne. Większość obiektów (32) stanowiły dołki posłupowe, najczęściej okrągłe lub lekko owalne w rzucie i nieckowate lub łódkowate w u, o niewielkiej głębokości po kilka centymetrów. Niewiele mniej (30) to różnego rodzaju jamy osadnicze, przeważnie stosunkowo niewielkie i najczęściej płytkie (4-20 cm), w większości owalne w rzucie i nieckowate w u. Jedynie jeden obiekt, oznaczony nr 63, zakwalifikowano jako domniemane palenisko. W zasadzie nie różniło się ono niczym od jam osadniczych lub większych rozmiarów dołków posłupowych, z tym że zawierało w wypełnisku sporą ilości węgli drzewnych. Wypełniska obiektów były najczęściej jednorodne (nie licząc występowania drobin węgli drzewnych). Nieliczne miały charakter dwuwarstwowy. Charakterystyka form i rozmiarów obiektów została przedstawiona w tabeli 3.1. Trudno jest ustalić powiązania funkcjonalne poszczególnych obiektów. Dołki posłupowe raczej nie tworzą zwartych zamkniętych układów, które można byłoby uznać za ślad konstrukcji słupowych budynków, zadaszeń lub ogrodzeń. Takiej konstrukcji o stosunkowo dużych rozmiarach można się doszukiwać w układzie dołków posłupowych w NE części stanowiska, gdzie obiekty 22, 23, 26, 41, 42, 43, 44, 45 ułożone są na ie zbliżonym do prostokąta. Układ ten nie posiada jednak kontynuacji w kierunku północnym. Mało czytelne jest również rozowanie licznych dołków posłupowych w południowej części stanowiska. Należy jednak pamiętać o daleko posuniętej destrukcji stanowiska, która bez wątpienia dotknęła przede wszystkim płytkie dołki posłupowe. Z powodu znacznych zniszczeń, jak również braku jednoznacznych wskazówek, trudna jest do określenia funkcja jam osadniczych. Biorąc pod uwagę ich i charakter wypełniska można domniemywać o ich gospodarczej funkcji (np. obiekt 7, 55, 57) inne mogą być świadectwem nieokreślonej formy aktywności człowieka, być może o charakterze produkcyjnym (np. ob. 33), jeszcze inne mogą mieć charakter konstrukcyjny (np. obiekt 6). 13

14 Nr roboczy A / 1 Nr inw. Ob / 1 funkcja Jama osadnicza hektar A ar d m. npm. 90 cm 50 cm 8 cm Owalny Łódkowaty opis warstw: a - brunatno szara glina Nr roboczy A / 2 Nr inw. ob / 2 funkcja Dołek posłupowy hektar A ar d m. npm. 50 cm 50 cm 8 cm Zb do okrągłego łódkowaty Nieokreślona Nieokreślona jednorodne różnorodne x 14

15 opis warstw: a - brunatna, gliniasta ziemia z niewielkim skrawkiem brunatno szarej gliny. Nr roboczy A / 3 Nr inw. ob / 3 funkcja Jama osadnicza hektar A ar b9 29,65 m. npm. 100 cm 50 cm 18 cm owalny Łódkowaty opis warstw: a - brązowo- szara, gliniasta ziemia wkopana w pomarańczowo szarą glinę. Nr roboczy A / 4 Nr inw. ob / 4 funkcja Jama osadnicza hektar A ar b9 29,85 m. npm. 45 cm 35 cm 20 cm 15

16 owalny półokrągły opis warstw: a - brązowo- szara, gliniasta ziemia wkopana w szaro pomarańczową glinę Ob. 5 (Tablica I) Nr roboczy A / 5 Nr inw. Ob / 5 funkcja Jama osadnicza hektar A ar b m. npm. 130 cm 40 cm 18 cm owalny Zb. do nieckowatego Trzecia Okres nowożytny opis warstw: jasnobrązowo- szara, gliniasta ziemia wkopana w szaro pomarańczową glinę 16

17 Nr roboczy A / 6 Nr inw. Ob / 6 funkcja Jama osadnicza hektar A ar b m. npm. 180 cm 100 cm 28 cm Zb.do maczugowatego Zb do lejkowatego Nieokreślona Nieokreślony opis warstw: ciemnobrązowa, gliniasta ziemia wkopana w szaro pomarańczowo - zielonkawą glinę Ob. 7 (tablica I) Nr roboczy A / 7 Nr inw. Ob / 7 funkcja Jama osadnicza hektar A ar b m. npm. 350 cm 350 cm 20 cm owalnny Zb do łódkowatego zabytki ruchome Ceramika 4 Kości Krzemienie Metale Inne Trzecia Okres nowożytny 17

18 opis warstw: jasnobrązowo-szara, gliniasta ziemia wkopana w szaro pomarańczową glinę. Nr roboczy A / 8 Nr inw. Ob / 8 funkcja Dołek posłupowy hektar A ar e m. npm. 35 cm 35 cm 8 cm okrągły nieckowaty opis warstw: brązowa, gliniasta ziemia wkopana w pomarańczową glinę. Nr roboczy A / 9 Nr inw. Ob / 9 funkcja Dołek posłupowy hektar A ar e m. npm. 25 cm 25 cm 6 cm okrągły 18

19 nieckowaty opis warstw: brązowa, gliniasta ziemia wkopana w pomarańczową glinę. Nr roboczy A / 10 Nr inw. Ob / 10 funkcja Dołek posłupowy hektar A ar e m. npm. 25 cm 25 cm 5 cm okrągły łódkowaty opis warstw: brązowa, gliniasta ziemia wkopana w pomarańczową glinę. Nr roboczy A / 11 19

20 Nr inw. Ob / 11 funkcja Dołek posłupowy hektar A ar e m. npm. 28 cm 28 cm 5 cm okrągły łódkowaty opis warstw: brązowa, gliniasta ziemia wkopana w pomarańczową glinę. Nr roboczy A / 12 Nr inw. Ob / 12 funkcja Dołek posłupowy hektar A ar e m. npm. 26 cm 26 cm 5 cm okrągły nieckowaty opis warstw: brązowa, gliniasta ziemia wkopana w pomarańczową glinę. Nr roboczy A / 13 20

21 Nr inw. Ob / 13 funkcja Dołek posłupowy hektar A ar e m. npm. 26 cm 26 cm 4 cm okrągły łódkowaty opis warstw: brązowa, gliniasta ziemia wkopana w pomarańczową glinę. Nr roboczy A / 14 Nr inw. Ob / 14 funkcja Dołek posłupowy hektar A ar e m. npm. 20 cm 20 cm 4 cm okrągły nieckowaty opis warstw: brązowa, gliniasta ziemia wkopana w pomarańczową glinę. Nr roboczy A / 15 21

22 Nr inw. Ob / 15 funkcja Jamka osadnicza hektar A ar e m. npm. 50 cm 50 cm 5 cm okrągły łódkowaty opis warstw: brązowa, gliniasta ziemia wkopana w pomarańczową glinę. Nr roboczy / 16 Nr inw. Ob / 16 funkcja Jama osadnicza hektar A ar e m. npm. 118 cm 35 cm 5 cm owalny łódkowaty Nieokreślona opis warstw: brązowa, gliniasta ziemia wkopana w pomarańczową glinę. Ob

23 Nr roboczy A / 17 Nr inw. Ob / 17 funkcja Dołek posłupowy hektar A ar e m. npm. 25 cm 25 cm 5 cm okrągły nieckowaty opis warstw: brązowa, gliniasta ziemia wkopana w pomarańczową glinę. Nr roboczy A / 18 Nr inw. Ob / 18 funkcja Dołek posłupowy hektar A ar e m. npm. 25 cm 25 cm 4 cm okrągły łódkowaty opis warstw: brązowa, gliniasta ziemia wkopana w pomarańczową glinę. 23

24 Nr roboczy A / 19 Nr inw. Ob / 19 funkcja Dołek posłupowy hektar A ar e m. npm. 24 cm 24 cm 4 cm okrągły nieckowaty opis warstw: brązowa, gliniasta ziemia wkopana w pomarańczową glinę. Nr roboczy A / 20 Nr inw. Ob / 20 funkcja Dołek posłupowy hektar A ar b m. npm. 45 cm 40 cm 4 cm owalny nieckowaty 24

25 opis warstw: brązowo-szara, gliniasta ziemia wkopana w pomarańczową glinę. Nr roboczy A / 21 Nr inw. Ob / 21 funkcja Jama osadnicza hektar A ar b6 28,00 m. npm. 200 cm 75 cm 15 cm Zb. do wydłużonego owalu Zb. Do łódkowatego opis warstw: brązowo-szara, gliniasta ziemia wkopana w pomarańczową glinę. Nr roboczy A / 22 Nr inw. Ob / 22 funkcja Dołek posłupowy hektar A ar b m. npm. 40 cm 35 cm 9 cm owalny nieckowaty 25

26 opis warstw: ciemnobrązowa, gliniasta ziemia ze spalenizną wkopana w pomarańczową glinę. Ob. 23 (Tablica I) Nr roboczy A / 23 Nr inw. Ob / 23 funkcja Dołek posłupowy hektar A ar b m. npm. 41 cm 35 cm 9 cm owalny Zb. do łódkowatego zabytki ruchome Ceramika 1 Kości Krzemienie Metale Inne trzecia Okres nowożytny opis warstw: ciemnobrązowa, gliniasta ziemia ze spalenizną wkopana w pomarańczową glinę Nr roboczy A / 24 Nr inw. Ob / 24 funkcja Dołek posłupowy hektar A ar 4b m. npm. 36 cm 35 cm 26

27 9 cm owalny nieckowaty opis warstw: jasnobrązowa, gliniasta ziemia wkopana w pomarańczową glinę. Nr roboczy A / 25 Nr inw. Ob / 25 funkcja Jama osadnicza hektar A ar b m. npm. 100 cm 40 cm 9 cm Wydłużony owal Zbliżony do nieckowatego opis warstw: jasnobrązowa, gliniasta ziemia wkopana w pomarańczową glinę. Nr roboczy A / 26 Nr inw. Ob / 26 funkcja Dołek posłupowy hektar A ar 4b m. npm. 31 cm 27

28 25 cm 6 cm owalny nieckowaty zabytki ruchome Ceramika Kości Krzemienie Metale Inne opis warstw: brązowa, gliniasta ziemia wkopana w pomarańczową glinę. Nr roboczy A / 27 Nr inw. Ob / 27 funkcja Dołek posłupowy hektar A ar 3b m. npm. 29 cm 25 cm 5 cm Owalny nieckowaty opis warstw: brązowa, gliniasta ziemia wkopana w pomarańczową glinę. Ob. 28 (Tablica I) Nr roboczy A / 28 28

29 Nr inw. Ob / 28 funkcja Jama osadnicza hektar A ar b m. npm. 100 cm 60 cm 12 cm owalny nieckowaty zabytki ruchome Ceramika 1 Kości Krzemienie Metale Inne trzecia Okres nowożytny opis warstw: jasnobrązowa, gliniasta ziemia ze spalenizną wkopana w pomarańczową glinę. Ob. 29 (Tablica I) Nr roboczy A / 29 Nr inw. Ob / 29 funkcja Dołek posłupowy hektar A ar b m. npm. 38 cm 30 cm 7 cm zabytki ruchome owalny Nieckowaty z przegłębieniem Ceramika 1 Kości Krzemienie Metale Inne 29

30 trzecia Okres nowożytny opis warstw: ciemnobrązowa, gliniasta ziemia wkopana w pomarańczową glinę. Nr roboczy A / 30 Nr inw. Ob. / 30 funkcja jama hektar A ar b m. npm. 150 cm 50 cm 12 cm Zb do owalnego Nieckowaty z przegłębieniem opis warstw: jasnobrązowo-szaraa, gliniasta ziemia ze spalenizną wkopana w pomarańczową glinę. Nr roboczy A / 31 Nr inw. Ob / 31 funkcja Jama osadnicza hektar A ar b m. npm. 220 cm 75 cm 15 cm 30

31 Zb. do maczugowatego łódkowaty opis warstw: brązowo-szara, gliniasta ziemia wkopana w szaro-pomarańczową glinę. Nr roboczy A / 32 Nr inw. Ob / 32 funkcja jama hektar A ar d2 24,46 m. npm. 100 cm 60 cm 11 cm owalny nieckowaty opis warstw jasnobrązowo- szara, gliniasta ziemia wkopana w pomarańczową glinę. 31

32 Nr roboczy A / 33 Nr inw. Ob / 33 funkcja Jama osadnicza hektar A ar d m. npm. 260 cm 130 cm 11 cm owalny łódkowaty opis warstw: brązowa, gliniasta ziemia wkopana w pomarańczową glinę. Nr roboczy A / 34 Nr inw. Ob / 34 funkcja Dołek posłupowy a hektar A ar d m. npm. 40 cm 35 cm 11 cm owalny Zbliżony do nieckowatego opis warstw: brązowa, gliniasta ziemia wkopana w pomarańczową glinę. 32

33 Nr roboczy A / 35 Nr inw. Ob / 35 funkcja Jama osadnicza hektar A ar e m. npm. 80 cm 75 cm 9 cm okrągły nieckowaty opis warstw: brązowa, gliniasta ziemia wkopana w pomarańczową glinę. Nr roboczy A / 36 Nr inw. Ob / 36 funkcja Dołek posłupowy hektar A ar e m. npm. 32 cm 30 cm 9 cm Okrągły nieckowaty opis warstw: brązowa, gliniasta ziemia wkopana w pomarańczową glinę. 33

34 Nr roboczy A / 37 Nr inw. Ob / 37 funkcja Dołek posłupowy hektar A ar d m. npm. 33 cm 34 cm 10 cm okrągły nieckowaty opis warstw: brązowa, gliniasta ziemia wkopana w pomarańczową glinę. Nr roboczy B / 38 Nr inw. Ob / 38 funkcja Dołek posłupowy hektar B ar d m. npm. 23 cm 22 cm 8 cm owalny nieckowaty opis warstw: brązowa, gliniasta ziemia wkopana w pomarańczową glinę. 34

35 Nr roboczy A / 39 Nr inw. Ob / 39 funkcja Dołek posłupowy hektar A ar e m. npm. 26 cm 25 cm 5 cm okrągły nieckowaty opis warstw: brązowa, gliniasta ziemia wkopana w pomarańczową glinę. Ob. 40 (Tablica I) Nr roboczy A / 40 Nr inw. Ob / 40 funkcja Jama osadnicza hektar A ar c m. npm. 200 cm 150 cm 8 cm Zb do gruszkowatego łódkowaty zabytki ruchome Ceramika 2 Kości Krzemienie Metale Inne Trzecia Okres nowożytny 35

36 opis warstw: jasnobrązow0-popielata glina z węglami drzewnymi wkopana w pomarańczową glinę. Ob. 41 (Tablica I) Nr roboczy A / 41 Nr inw. Ob / 41 funkcja Jama osadnicza hektar A ar c m. npm. 60 cm 55 cm 12 cm owalny łódkowaty zabytki ruchome Ceramika 2 Kości Krzemienie Metale Inne Trzecia Okres nowożytny opis warstw: jasnobrązowa, gliniasta ziemia wkopana w pomarańczową glinę. Ob. 42 (Tablica I) Nr roboczy A / 42 Nr inw. Ob / 42 funkcja Jama osadnicza hektar A ar c m. npm. 50 cm 50 cm 10 cm owalny 36

37 Półósemkowaty zabytki ruchome Ceramika 3 Kości Krzemienie Metale Inne Trzecia Okres nowożytny opis warstw: jasnobrązowa, gliniasta ziemia wkopana w pomarańczową glinę. Nr roboczy A / 43 Nr inw. Ob / 43 funkcja Dołek posłupowy hektar A ar c m. npm. 35 cm 30 cm 10 cm sercowaty łódkowaty opis warstw: jasnobrązowa, gliniasta ziemia z węglami drzewnymi wkopana w pomarańczową glinę. Nr roboczy A / 44 Nr inw. Ob / 44 funkcja Jama osadnicza hektar A ar c m. npm. 37

38 100 cm 50 cm 10 cm Zb do gruszkowatergo rondlowaty opis warstw: jasnobrązowa, gliniasta ziemia wkopana w pomarańczową glinę. Ob. 45 (Tablica II) Nr roboczy A / 45 Nr inw. Ob / 45 funkcja Dołek posłupowy hektar A ar c m. npm. 32 cm 30 cm 7 cm owalny nieckowaty zabytki ruchome Ceramika 6 Kości Krzemienie Metale Inne Trzecia Okres nowożytny opis warstw: brązowa, gliniasta ziemia wkopana w pomarańczową glinę. 38

39 Ob. 46 (Tablica II) Nr roboczy A / 46 Nr inw. Ob / 46 funkcja Dołek posłupowy hektar A ar 5d m. npm. 25 cm 25 cm 6 cm okrągły nieckowaty zabytki ruchome Ceramika 2 Kości Krzemienie Metale Inne Trzecia Okres nowożytny opis warstw: brązowa, gliniasta ziemia wkopana w pomarańczową glinę. Nr roboczy A / 47 Nr inw. Ob / 47 funkcja Jama osadnicza hektar A ar d m. npm. 110 cm 50 cm 10 cm gruszkowaty Zdwojony nieckowaty 39

40 opis warstw: jasnobrązowo-szara, gliniasta ziemia wkopana w pomarańczową glinę. Nr roboczy A / 48 Nr inw. Ob / 48 funkcja Dołek posłupowy hektar A ar d10 31,52 m. npm. 30 cm 30 cm 5 cm okrągły nieckowaty opis warstw: jasnobrązowa, gliniasta ziemia wkopana w pomarańczową glinę. Ob. 49 (Tablica II) Nr roboczy A / 49 Nr inw. Ob / 49 funkcja Jama osadnicza hektar A ar d10 31,03 m. npm. 56 cm 55 cm 8 cm owalny 40

41 nieregularny nieckowaty zabytki ruchome Ceramika 1 Kości Krzemienie Metale Inne Okres nowożytny trzecia opis warstw: jasnobrązowa, gliniasta ziemia wkopana w pomarańczową glinę. Ob. 50 (Tablica II) Nr roboczy A / 50 Nr inw. Ob / 50 funkcja Dołek posłupowy hektar A ar c10 30,21 m. npm. 24 cm 23 cm 4 cm trapezowaty łódkowaty zabytki ruchome Ceramika 1 Kości Krzemienie Metale Inne Okres nowożytny trzecia opis warstw: brązowa, gliniasta ziemia wkopana w pomarańczową glinę. 41

42 Ob. 51 (Tablica II) Nr roboczy A / 51 Nr inw. Ob / 51 funkcja Dołek posłupowy hektar A ar c10c 30,61 m. npm. 28 cm 28 cm 4 cm okrągły łódkowaty zabytki ruchome Ceramika 2 Kości Krzemienie Metale Inne druga Późne Średniowiecze opis warstw: brązowa, gliniasta ziemia wkopana w pomarańczową glinę. Nr roboczy A / 52 Nr inw. Ob / 52 funkcja Dołek posłupowy hektar A ar c9 30,48 m. npm. 23 cm 22 cm 4 cm owalny łódkowaty 42

43 Nieokreślona opis warstw: brązowo-szara, gliniasta ziemia wkopana w pomarańczową glinę. Ob. 53 (Tablica II) Nr roboczy A / 53 Nr inw. Ob / 53 funkcja Jama osada hektar A ar c9 30,14 m. npm. 125 cm 90 cm 7 cm Sześciokątny łódkowaty zabytki ruchome Ceramika 3 Kości Krzemienie Metale Inne EB (k. łużycka) pierwsza opis warstw: brązowo-szara, gliniasta ziemia wkopana w pomarańczową glinę. Nr roboczy A / 54 Nr inw. ob / 54 funkcja Jama osadnicza hektar A ar c6 30,53 m. npm. 43

44 96 cm 70 cm 10 cm Gruszkowaty Łódkowaty Nieokreślona Nieokreślona Wypełnisko opis warstw: brązowo szaro pomarańczowa gliniasta ziemia Nr roboczy A / 55 Nr inw. Ob / 55 funkcja Jama osadnicza hektar A ar d9 30,53 m. npm. 196 cm 105 cm 20 cm gruszkowaty miskowaty jednorodne różnorodne x opis warstw: a - ciemno- szaro- popielata, gliniasta ziemia z węglami drzewnymi w części północnej b - szaro popielata, gliniasta ziemia w części południowej wkopane w pomarańczową glinę. 44

45 Nr roboczy A / 56 Nr inw. Ob / 56 funkcja Dołek posłupowy hektar A ar 9d 25 cm 25 cm 4 cm okrągły łódkowaty opis warstw: szaro- popielata, gliniasta ziemia wkopana w pomarańczową glinę. Nr roboczy A / 57 Nr inw. Ob / 57 funkcja Jama osadnicza hektar A ar 9d 30,50 m. npm. 68 cm 65 cm 12 cm Owalny nieckowaty Nieokreślona Nieokreślona opis warstw: jasnobrązowo -szara, gliniasta ziemia wkopana w pomarańczową glinę. 45

46 Nr roboczy A / 58 Nr inw. Ob / 58 funkcja Dołek posłupowy hektar A ar d8 30,06 m. npm. 40 cm 26 cm 4 cm gruszkowaty łódkowaty opis warstw: jasnobrązowa, gliniasta ziemia wkopana w pomarańczową glinę. Nr roboczy A / 59 Nr inw. Ob / 59 funkcja Jama osadnicza hektar A ar d8 30,25 m. npm. 50 cm 23 cm 4 cm owalny Nieckowaty opis warstw: jasnobrązowa, gliniasta ziemia wkopana w pomarańczową glinę. 46

47 Nr roboczy A / 60 Nr inw. Ob / 60 funkcja Jama osadnicza hektar A ar d8 29,94 m. npm. 60 cm 40 cm 6 cm owalny nieckowaty opis warstw: jasnobrązowa, gliniasta ziemia wkopana w pomarańczową glinę. Nr roboczy A / 61 Nr inw. Ob / 61 funkcja Jama osadnicza hektar A ar d5 26,44 m. npm. 90 cm 88 cm 8 cm owalny nieckowaty Nieokreślona opis warstw: ciemnopopielata, gliniasta ziemia wkopana w pomarańczową glinę. 47

48 Ob. 62 (Tablica II) Nr roboczy A / 62 Nr inw. Ob / 62 funkcja Jama osanicza hektar A ar c5 28,53 m. npm. 75 cm 40 cm 6 cm gruszkowaty nieckowaty zabytki ruchome Ceramika 1 Kości Krzemienie Metale Inne Okres nowożytny Trzecia opis warstw: brązowo-szara, gliniasta ziemia z węglami drzewnymi wkopana w pomarańczową glinę. Ob. 63 (Tablica II) Nr roboczy A / 63 Nr inw. Ob / 63 funkcja Palenisko(?) hektar A ar c6 29,31 m. npm. 50 cm 50 cm 6 cm owalny Łódkowaty zabytki ruchome Ceramika 2 Kości Krzemienie 48

49 Metale Inne pierwsza Epoka brązu (k. łużycka) opis warstw: beżowo-szara glina z węglami drzewnymi wkopana w szaro-żółtą glinę. Nr inw. Nr roboczy (hektar/nr) Ob 1 A/ 1 Ob 2 A/ 2 Ob 3 A/ 3 Ob 4 A/ 4 Ob 5 A/ 5 Ob 6 A/ 6 Ob 7 A/ 7 Ob 8 A/ 8 Ob 9 A/ 9 Ob 10 A/ 10 Ob 11 A/ 11 Ob 12 A/ 12 Ob 13 A/ 13 Ob 14 A/ 14 Ob 15 A/ 15 Ob 16 A/ 16 Ob 17 A/ 17 Ob 18 A/ 18 Ob 19 A/ 19 Ob 20 A/ 20 Ob 21 A/ 21 Ob 22 A/ 22 Ob 23 A/ 23 Ob 24 A/ 24 Ob 25 A/ 25 Ob 26 A/ 26 Funkcja Jama Osadnicza Dołek posłupowy Jama osadnicza Jama osadnicza Jama osadnicza Jama osadnicza Jama osadnicza Dołek posłupowy Dołek posłupowy Dołek posłupowy Dołek posłupowy Dołek posłupowy Dołek posłupowy Dołek posłupowy Jama osadnicza Jama osadnicza Dołek posłupowy Dołek posłupowy Dołek posłupowy Dołek posłupowy Jama osadnicza Dołek posłupowy Dołek posłupowy Dołek posłupowy Jama osadnicza Dołek posłupowy Lokalizacja (hektar/ar) Poziom eksploracyjny Długość x x (w cm) Kształt Zabytki ruchome ceramika 90 x 50 x 8 owalny Łódkowaty 50 x 50 x 8 okrągły Łódkowaty 100 x 50 x 18 owalny Łódkowaty 45 x 35 x 20 owalny Półokrągły Chronologia 130 x 40 x 18 owalny nieckowaty 3 Okres nwożytny 180 x 100 x 28 maczugo Lejkowaty waty 350 x 350 x 20 okrągły Łódkowaty 4 Okres nwożytny 35 x 35 x 8 okrągły Nieckowaty 25 x 25 x 6 okrągły nieckowaty 25 x 25 x 5 Okrągły Nieckowaty 28 x 28 x 5 Okrągły Łódkowaty 26 x 26 x 5 Okrągły Nieckowaty 26 x 26 x 4 okrągły Łódkowaty 20 x 20 x 4 okrągły Nieckowaty 50 x 50 x 5 Owalny Nieckowaty 118 x 35 x 5 owalny Łódkowaty 25 x 25 x 5 okrągły Nieckowaty 25 x 25 x 4 okrągły Łódkowaty 24 x 24 x 4 okrągły Nieckowaty 45 x 40 x 4 owalny Nieckowaty 200 x 75 x 15 maczugo waty Łódkowaty 40 x 35 x 9 owalny Nieckowaty 41 x 35 x 9 owalny Łódkowaty 1 Okres nwożytny 36 x 35 x 9 owalny Nieckowaty 100 x 40 x 9 Owalny Nieckowaty 31 x 25 x 6 Owalny Nieckowaty 49

50 Ob 27 A/ 27 Ob 28 A/ 28 Ob 29 A/ 29 Ob 30 A/ 30 Ob 31 A/ 31 Ob 32 A/ 32 Ob 33 A/ 33 Ob 34 A/ 34 Ob 35 A/ 35 Ob 36 A/ 36 Ob 37 A/ 37 Ob 38 B/ 38 Ob 39 A/ 39 Ob 40 A/ 40 Ob 41 A/ 41 Ob 42 A/ 42 Ob 43 A/ 43 Ob 44 A/ 44 Ob 45 A/ 45 Ob 46 A/ 46 Ob 47 A/ 47 Ob 48 A/ 48 Ob 49 A/ 49 Ob 50 A/ 50 Ob 51 A/ 51 Ob 52 A/ 52 Ob 53 A/ 53 Ob 54 A/ 54 Ob 55 A/ 55 Ob 56 A/ 56 Ob 57 A/ 57 Ob 58 A/ 58 Ob 59 A/ 59 Ob 60 A/ 60 Ob 61 A/ 61 Ob 62 A/ 62 Dołek posłupowy Jama osadnicza Dołek posłupowy Jama osadnicza Jama osadnicza Jama osadnicza Jama osadnicza Dołek posłupowy Jama osadnicza Dołek posłupowy Dołek posłupowy Dołek posłupowy Dołek posłupowy Jama osadnicza Jama osadnicza Jama osadnicza Dołek posłupowy Jama osadnicza Dołek posłupowy Dołek posłupowy Jama osadnicza Dołek posłupowy Jama osadnicza Dołek posłupowy Dołek posłupowy Dołek posłupowy Jama osadnicza Jama osadnicza Jama osadnicza Dołek posłupowy Jama osadnicza Dołek posłupowy Jama osadnicza Jama osadnicza Jama osadnicza Jama osadnicza Ob 63 A/ 63 Palenisko? 29 x 25 x 5 Owalny Nieckowaty 100 x 60 x 12 owalny Nieckowaty 1 Okres nwożytny 38 x 30 x 7 owalny Nieckowaty 1 Okres nwożytny 150 x 50 x 12 Sześciokątny Nieckowaty 220 x 75 x 15 maczugo waty Nieckowaty 100 x 60 x 11 owalny Łódkowaty 260 x 130 x 11 Owalny łódkowaty 40 x 30 x 11 owalny Nieckowaty 80 x 75 x 9 okrągły Nieckowaty 32 x 30 x 9 okrągły Nieckowaty 33 x 34 x 10 okrągły Nieckowaty 23 x 22 x 8 Okrągły Nieckowaty 26 x 25 x 5 okrągły Nieckowaty 200 x 150 x 8 Gruszkowaty łódkowaty 3 Okres nowożytny 60 x 55 x 12 okrągły Łódkowaty 3 Okres nowożytny 50 x 50 x 10 okrągły Półósemkow 3 Okres aty nowożytny 35 x 30 x 10 sercowaty Łódkowaty 100 x 55 x 10 Gruszkowaty Rondlowaty 32 x 30 x 7 owalny Nieckowaty 6 Okres nowożytny 25 x 25 x 6 okrągły Nieckowaty 2 Okres nowożytny 110 x 50 x 10 Gruszkowaty Nieckowaty 30 x 30 x 5 okrągły Nieckowaty 56 x 55 x 8 okrągły Nieckowaty 1 Okres nowożytny 24 x 23 x 4 Trapezowaty Łódkowaty 1 Okres nowożytny 28 x 28 x 4 Okrągły Nieckowaty 2 PŚ 23 x 22 x 4 owalny Łódkowaty 125 x 90 x 7 Sześciokątny 96 x 70 x 10 Gruszkowaty 196 x 105 x 20 Gruszkowaty Nieckowaty 3 Ep. brązu k. łużycka Łódkowaty Miskowaty 25 x 25 x 4 okrągły Łódkowaty 68 x 65 x 12 owalny Nieckowaty 40 x 26 x 4 Gruszkowaty łódkowaty 50 x 25 x 4 owalny Nieckowaty 60 x 40 x 6 owalny Nieckowaty 90 x 88 x 8 Owalny Nieckowaty 75 x 40 x 6 Gruszkowaty Nieckowaty 1 Okres nowożytny 50 x 50 x 6 okrągły łódkowaty 2 Ep. brązu k. łużycka 50

51 Igor Maciszewski, Bogdan Wetoszka, Monika Poborca 4. Analiza zabytków ruchomych W trakcie badań wykopaliskowych, prowadzonych na stanowisku Sakówko 9, pozyskano sumarycznie 48 fragmentów ceramiki oraz 1 fragment kafla (Tabela 4.1). Poziom destrukcji części materiału, pozyskanego z warstwy ornej, był na tyle wysoki, iż niemożliwe przeprowadzenie jakiejkolwiek bliższej analizy. Stwierdzić można jedynie, iż chronologicznie plasował się on w okresie nowożytnym, bez możliwości bliższego datowania zbioru. W przypadku zabytków ruchomych, pozyskanych z wypełnisk obiektów, zaobserwowano silne zniszczenie i rozdrobnienie, co zawęziło możliwości badawcze. Jednocześnie bardzo skromna ilość materiału uniemożliwiła przeprowadzenie wiarygodnych badań statystyczno-procentowych. Tabela 4.1 Sakówko, gm. Pasłęk, stan. 9. Występowanie materiału zabytkowego w poszczególnych obiektach. Nr obiektu Lokalizacja Ilość ceramiki Chronologia 5 A8b 3 Nowożytność 7 A8b 4 Nowożytność 23 A5b 1 Nowożytność 28 A3b 1 Nowożytność 29 A2b 1 Nowożytność 40 A3c 3 Nowożytność 41 A5c 3 Nowożytność 42 A5c 3 Nowożytność 45 A4c 6 Nowożytność 46 A5d 2 Nowożytność 49 A10d 1 Nowożytność 50 A10d 1 Nowożytność 51 A10c 2 PŚ 53 A9c 3 KŁ 62 A5c 1 Nowożytność 51

52 63 A6c 2 KŁ Warstwa orna - 12 (w tym jeden fragment kafla) Nowożytność 4.1 Analiza ceramiki kultury łużyckiej Na stanowisku Sakówko 9 zarejestrowano łącznie 5 fragmentów ceramiki, utożsamianej z kulturą łużycką (KŁ). Wśród nich nie wyróżniono żadnego elementu charakterystycznego, tj. fragmentu wylewu, dna oraz ornamentowanego. Taka sytuacja zawęziła prowadzone tu rozważania do analizy technologicznej. Jej wyniki wykazały jednorodność całego zbioru. Materiał ceramiczny charakteryzował się dobrym wypałem. Domieszka schudzająca opierała się na dużej ilości średniej wielkości tłucznia kamiennego. Barwy ścianek były jasno brunatne. W dwóch przypadkach zaobserwowano zabieg chropowacenia. Z powodu bardzo niewielkiej próby materiału, jak również braku elementów charakterystycznej niemożliwe było skonkretyzowanie ustaleń chronologicznych. Można jedynie zaryzykować tezę o jednoczasowości obu zarejestrowanych na stanowisku obiektów. 4.2 Analiza ceramiki późnośredniowiecznej i nowożytnej 1 W trakcie prac badawczych, prowadzonych na przedmiotowym stanowisku, pozyskano łącznie 2 fragmenty ceramiki późno średniowiecznej oraz 41 o metryce nowożytnej. Analiza materiału prowadzona była pod kątem morfologicznym, technologicznym oraz stylistycznym Analiza morfologiczna Podstawą analizy morfologicznej nowożytnych materiałów ruchomych jest w tym wypadku przyporządkowanie każdego fragmentu naczynia do określonej kategorii wielkościowej, zaproponowanej przez A. Buko (Buko 1990). 1 Zabytki ruchome z okresu nowożytnego zostały zaprezentowane w tablicy I 52

53 I-fragmenty naczyń umożliwiające pełną rekonstrukcję naczynia II-duże ułamki naczyń obejmujące więcej niż jeden element morfologiczny naczynia, a więc partie przybrzeżne (wylew, szyja oraz brzusiec), a także partie przydenne( dno, stopka oraz brzusiec) III-stosunkowo niewielkie fragmenty naczyń, obejmujące więcej niż jeden element morfologiczny naczynia, a więc partie przybrzeżne (wylew, szyja i górna część brzuśca), partie przydenne (dno, stopka i część dolnej partii brzuśca bądź dno i fragment dolnej części brzuśca), a także elementy zawierające środkowe partie naczynia (znaczne części brzuśca i szyję). IV- fragment obejmujący jeden element morfologiczny naczynia (część wylewu, brzuśca lub dna). W przypadku ceramiki, będącej przedmiotem niniejszego opracowania, wszystkie fragmenty klasyfikują się w kategorii czwartej, co znacząco wpłynęło na możliwości interpretacyjne całego zbioru. Typologia den oraz wylewów opiera się na podziale zaproponowanym przez J. Kruppego (Kruppe 1961), odpowiednio zmodyfikowanym do opracowywanego tu zbioru. Typologia wylewów: Typ 1 - Wylewy typu 1 są łagodnie lub wyraźnie wychylone na zewnątrz, zazwyczaj ukośnie lub nieco łukowato opracowaną krawędzią, bądź też prosto ściętą. Nie posiadają wrębu, ani okapu. Typ 2 - Typ ten charakteryzuje się w widoczny sposób wychylonymi na zewnątrz lub pionowo ustawionymi krawędziami, zakończonymi wylewami wyposażonymi we wrąb na pokrywkę. 53

54 Typologia den: Typ 1 - Dna delikatnie zaokrąglone, występują w dwóch wariantach; odcinane lub ze śladami podsypki. Wśród całej kolekcji ceramiki zarejestrowano bardzo nieliczną część fragmentów charakterystycznych. Ogólnie wyodrębniono 2 fragmenty wylewów, jeden ułamek zdobionego dna oraz część ornamentowanego talerza (Tabela 4.2). Nie udało się, z jednym wyjątkiem, określić typologicznej pod kątem makromorfologii przynależności poszczególnych fragmentów naczyń. Tabela 4.2. Sakówko, gm. Pasłęk, stan. 9. Występowanie poszczególnych typów den i wylewów w obrębie obiektów. Obiekt Lokalizacja WM Typ Typ wylewu dna A8b I A4c I A5d I A10c I Analiza technologiczna Analiza technologiczna nowożytnych materiałów ceramicznych ze stanowiska Zielonka Pasłęcka 4 oparta została na systemie klasyfikacji technologicznej, zaproponowanym przez L. Kajzera (Kajzer 1986). W opisywanej kolekcji wyróżniono 3 grupy technologiczne: Grupa B (typ B wg klasyfikacji L. Kajzera) - Grupa B ceramiki charakteryzuje się wypałem redukcyjnym. Ceramika ta wykonana była dosyć starannie na szybkoobrotowym kole garncarskim. Przełomy są jednobarwne o średniej grubości 4-5 mm. Zazwyczaj można w nich 54

55 zaobserwować średnią ilość domieszki drobno lub średnioziarnistego piasku. Ułamki ceramiki grupy B często są barwy szarej bądź ciemnoszarej. Grupa D (typ D wg klasyfikacji L. Kajzera) - Barwa ceramiki tej grupy waha się pomiędzy kremową po jasnopomarańczową. Zazwyczaj są to naczynia cienkościenne, starannie wykonane, najczęściej dobrze wypalone w atmosferze utleniającej. Domieszka jaką można zauważyć w przełomach to najczęściej drobnoziarnisty lub średnioziarnisty piasek. Grupa E (typ E wg klasyfikacji L. Kajzera) - Ceramika grupy E to ceramika, której wyróżnikiem jest jej szkliwienie. W przypadku omawianego materiału zazwyczaj jest to ceramika wypalana w atmosferze utleniającej. Przełomy są jednobarwne, najczęściej o grubości 3-5mm. W większości przypadków do schudzenia masy ceramicznej wykorzystanej do wyrobu ceramiki grupy E użyto małej lub średniej ilości drobnoziarnistego piasku. W opisywanej tu kolekcji materiał późnośredniowieczny plasuje się w grupie technologicznej B. Natomiast w przypadku ceramiki nowożytnej dominuje grupa D (20 fragmentów) nad grupą technologiczną E (10 fragmentów). Z uwagi na zbyt małą próbę zabytków nie przeprowadzono analiz porównawczo-statystycznych z racji zbyt dużego marginesu błędu, jaki mógłby wystąpić Analiza stylistyczna Pośród kolekcji ceramiki nowożytnej wyróżniono dwa rodzaje ornamentu. Typ 1 ornament ryty w postaci niewielkich żłobków (1 fragment) Typ 2 ornament malowany w postaci poziomej linii falistej (1 fragment) 55

56 Cechy morfologiczne Cechy technologiczne p. Lokalizacja Obiekt Rodzaj naczynia Rodzaj fragmentu naczynia Wielkość fragmentu Ornament Domieszka Wylew Dno Pokrywka Rodzaj Przełom Granulacja Wypał Szkliwo Ślady użytkowania Uwagi Cm Ø Typ Cm Ø Typ Technika zdjęcia Znaki Cm Ø Typ Typ ucha Wyświecany Ryty Polewany Malowany Motyw Powierzchnia Grupa technologiczna wg. L.Kajzera Technika Grubość Barwa Rodzaj Ilość Drobnoziarnista Średnioziarnista Gruboziarnista Redukcyjny Utleniający Inny Powierzchnia Barwa Przywra Zaciek Okopcenie Przepalenie A8b 5 N B IV D P X X Now. 2 A8b 5 N B IV D P X X Now. 3 A8b 5 N B IV D P X X Now. 4 A8b 7 N D IV 11,5 1 X W D P M X X Now. 5 A8b 7 N B IV D P X X Now. 6 A8b 7 N B IV E P X X Z/W B Now. 7 A8b 7 N B IV D P X X Now. 8 A5b 23 N B IV E P X X Z Z Now. 9 A3b 28 N B IV E P X X Z Z Now. 10 A2b 29 N B IV D P X X Now. 11 A3c 40 N B IV D P X X Now. 12 A3c 40 N B IV D P X X Now. 13 A3c 40 N B IV D P X X Now. 14 A5c 41 N B IV D P X X Now. 15 A5c 41 N B IV D P X X Now. 16 A5c 41 N B IV E P X X Z JB Now. 17 A5c 42 N B IV D P X X Now. 18 A5c 42 N B IV D P X X Now. 19 A5c 42 N B IV D P X X Now. 20 A4c 45 N W IV 1 D P M X X Now. 21 A4c 45 N B IV D P X X Now. 22 A4c 45 N B IV D P X X Now. 23 A4c 45 N B IV D P X X Now. 24 A4c 45 N B IV E P X X Z/W Z Now. 25 A4c 45 N B IV E P X X Z/W Z Now. 26 A5d 46 N B IV E P X X Z B Now. 56

57 Cechy morfologiczne Cechy technologiczne p. Ornament Domieszka Wylew Dno Pokrywka Rodzaj Przełom Granulacja Wypał Szkliwo Ślady użytkowania Uwagi Lokalizacja Obiekt Rodzaj naczynia Rodzaj fragmentu naczynia Wielkość fragmentu Cm Ø Typ Cm Ø Typ Technika zdjęcia Znaki Cm Ø Typ Typ ucha Wyświecany Ryty Polewany Malowany Motyw Powierzchnia Grupa technologiczna wg. L.Kajzera Grubość Barwa Technika Rodzaj Ilość Drobnoziarnista Średnioziarnista Gruboziarnista Redukcyjny Utleniający Inny Powierzchnia Barwa Przywra Zaciek Okopcenie Przepalenie A5d 46 T W IV 2 X 1 E P M X X Z Z Now. 28 A10d 49 N B IV D P X X Now. 29 A10d 50 N B IV E P X X Z Z Now. 30 A10c 51 N W IV 1 B P Ś X X PŚ 31 A10c 51 N W IV 1 B P Ś X X PŚ 32 A5c 62 N B IV E P X X Z Z Now. 57

58 Igor Maciszewski Podsumowanie Badania wykopaliskowe, prowadzone na stanowisku Sakówko 9, ujawniły ślady krótkotrwałej eksploatacji tych terenów z okresu Epoki Brązu (KŁ) oraz późnego średniowiecza, jak również relikty osadnictwa nowożytnego. Stan zachowania zarówno obiektów nieruchomych, jak i zabytków ruchomych, był bardzo zły, czego przyczyną były zarówno niekorzystna lokalizacja stanowiska (na pochyłym stoku, co zwiększyło oddziaływanie czynników przyrodniczych) jak i działania antropogeniczne, związane ze współczesną gospodarką rolną. Taka sytuacja zdecydowanie zawęziła możliwości interpretacyjne wyników badań. Wydaje się, że w przypadku dwóch starszych faz zasiedlenia stanowiska możemy mówić o jednorazowym pobycie niewielkich grup ludzkich. W przypadku ludności KŁ fakt zarejestrowania domniemanego paleniska (ob. 63) mógłby wskazywać na nieco dłuższe użytkowanie tego obiektu, jednak z uwagi na jego silną destrukcję, teza ta musi pozostać w sferze hipotezy. W obu wypadkach można przyjąć za pewnik, iż na stanowisku nie istniało stałe osadnictwo związane z EB i PŚ. Inaczej wygląda sprawa z nowożytnym etapem zasiedlenia Sakówka 9. Pomimo zarejestrowania niewielkiej liczby materiałów ruchomych, ilość obiektów wziemnych o tej metryce wskazywać może na dłuższe użytkowanie tego obszaru. Jednak ze względu na stopień degradacji stanowiska teoria ta nie może zostać zweryfikowana. 58

59 Bibliografia: Buko A Ceramika Wczesnopolska. Wprowadzenie do badań, Wrocław Warszawa Kraków Gdańsk - Łódź. Czebreszuk, J Społeczności Kujaw w początkach epoki brązu, Poznań. Czerniak L., Kośko A Zagadnienie efektywności poznawczej analizy chronologicznej ceramiki na podstawie cech technologicznych, Archeologia Polski 25 (2), s Ignaczak, M Ze studiów nad genezą kultury łużyckiej w strefie Kujaw, Poznań. Ignaczak M Osadnictwo społeczności kultury łużyckiej, w: L. Czerniak (red.) Od Paleolitu do nowożytności. Archeologiczne badania ratownicze na trasie budowy obwodnicy Wyszkowa, Gdańskie Studia Archeologiczne 1, s Gdańsk. J. Kruppe, 1961 Studia nad ceramiką XIV wieku ze Starego Miasta w Warszawie, Wrocław Warszawa Kraków Kajzer L Opracowanie zbioru ceramiki naczyniowej z wieży Karnkowskiego w zamku w Raciążku, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, t. 34, s Kajzer L W sprawie waloryzacji masowych zbiorów ceramiki późnośredniowiecznej i nowożytnej, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, r. 39,nr 4, s

60 TABLICE 60

61

62

63

64 Tablica I. Graficzna ilustracja obiektów nieruchomych z okresu nowożytnego.

65 Tablica II. Graficzna ilustracja obiektów nieruchomych: Ob. 53,63 KŁ, ob. 51 PŚ, ob. 45,46,49,50,62 nowożytność.

66 Tablica III Graficzna ilustracja wybranych zabytków ruchomych: 1 kafel, 2- ob. 51 (PŚ), 3,4 ob. 45 (Nowożytność), 5 ob. 46 (Nowożytność), 6 ob. 7 (Nowożytność).

67 Fot. 1. Widok na stanowisko w trakcie zdejmowania humusu w obrębie wykopu. Fot. 2. powierzchnia doczyszczonej powierzchni wykopu z widocznymi śladami po głębokiej orce.

68 Fot. 3. Plan obiektu 5. Fot. 4. Profil obiektu 5.

69 Fot. 5. Plan obiektu 7. Fot. 6. Profil obiektu 7.

70 Fot. 7. Plan obiektu14. Fot. 8. Profil obiektu 14.

71 Fot. 9. Plan obiektu 20. Fot. 10. Profil obiektu 20.

72 Fot. 11. Plan obiektu 35. Fot. 12. Profil obiektu 35.