Prognoza popytu na ciepło sieciowe we Wrocławiu/Siechnicach do roku 2030

Transkrypt

1 Prognoza popytu na ciepło sieciowe we Wrocławiu/Siechnicach do roku 2030 Zamawiający: Zespół Elektrociepłowni Wrocławskich KOGENERACJA S.A. ul. Łowiecka 24, Wrocław Zespół autorski: Dr Markus Reichel Paweł Kulbiński Wykonawca: DREBERIS GmbH Gostritzer Straße 63 D Dresden Tel. +49 (351) Fax +49 (351) WWW: Page 1 of 79

2 SPIS TREŚCI SPIS TREŚCI... 2 SPIS ILUSTRACJI... 4 SPIS TABEL... 5 SKRÓTY... 6 STRESZCZENIE WAŻNE AKTY PRAWNE NA POZIOMIE EUROPEJSKIM I KRAJOWYM ORAZ ICH WPŁYW NA PRZYSZŁY POPYT NA CIEPŁO POLITYKA ENERGETYCZNA POLSKI DO PRAWO ENERGETYCZNE USTAWA O EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ DYREKTYWA 2010/31/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY W SPRAWIE CHARAKTERYSTYKI ENERGETYCZNEJ BUDYNKÓW DYREKTYWA 2006/32/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY Z DNIA 5 KWIETNIA 2006 R. W SPRAWIE EFEKTYWNOŚCI KOŃCOWEGO WYKORZYSTANIA ENERGII I USŁUG ENERGETYCZNYCH ORAZ UCHYLAJĄCA DYREKTYWĘ RADY 93/76/EWG PROJEKT DYREKTYWY O EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ ANALIZA NAJWAŻNIEJSZYCH DOKUMENTÓW MIEJSKICH, KTÓRE MOGĄ MIEĆ WPŁYW NA GENERALNY POPYT NA CIEPŁO ORAZ NA POPYT NA CIEPŁO Z SIECI CIEPŁOWNICZEJ PROJEKT ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNA I PALIWA GAZOWE DLA OBSZARU GMINY WROCŁAW STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO WROCŁAWIA STRATEGIA WROCŁAW W PERSPEKTYWIE 2020 PLUS STRATEGIA ROZWOJU ENERGETYKI NA DOLNYM ŚLĄSKU NA PODSTAWIE METODY FORESIGHTOWEJ DELPHI OPIS SIECI CIEPŁOWNICZEJ WE WROCŁAWIU/SIECHNICACH ORAZ ANALIZA MOŻLIWOŚCI PRZYŁĄCZEŃ DO SIECI CIEPŁOWNICZEJ METODOLOGIA PROGNOZY POPYTU OGÓLNY OPIS METODY ANALIZA I PROGNOZA ROZWOJU LICZBY MIESZKAŃCÓW METODA ANALIZY WIELKOŚCI ZUŻYCIA CIEPŁA WROCŁAWIA I ANALIZY POTENCJAŁU NOWYCH ODBIORCÓW POTENCJAŁ NOWYCH ODBIORCÓW W NOWO POWSTAJĄCYCH OBIEKTACH ZAŁOŻENIA DOTYCZĄCE CYKLI INWESTYCYJNYCH Page 2 of 79

3 4.6. METODA MODELOWANIA POTENCJAŁU GOSPODARCZEGO RYNKU CIEPŁA ZAŁOŻENIA ROZWOJU CEN ENERGII SCENARIUSZE WYNIKI PROGNOZOWANIA I ANALIZA WRAŻLIWOŚCI SCENARIUSZ PODSTAWOWY SCENARIUSZ CURRENT POLICIES SCENARIUSZ PODSUMOWANIE SCENARIUSZY ANALIZA WRAŻLIWOŚCI: EFEKT WZROSTU LICZBY MIESZKAŃCÓW (WARIANTU 1) ANALIZA WRAŻLIWOŚCI: EFEKT WIĘKSZEGO POTENCJAŁU TERMO-MODERNIZACYJNEGO ANALIZA WRAŻLIWOŚCI: EFEKT SZYBSZEGO LUB WOLNIEJSZEGO SPADKU ENERGOCHŁONNOŚCI NOWYCH BUDYNKÓW ANALIZA WRAŻLIWOŚCI: 100% PRZYŁĄCZENIE WSZYSTKICH POTENCJALNYCH ODBIORCÓW W ZASIĘGU SIECI PODSUMOWANIE ANALIZY WRAŻLIWOŚCI PORÓWNANIE Z INNYMI MIASTAMI WSTĘP DREZNO KRAKÓW WNIOSKI LITERATURA: Page 3 of 79

4 SPIS ILUSTRACJI RYSUNEK 1 WSPÓŁCZYNNIKI KOREKCYJNE JAKO ELEMENT ZMODYFIKOWANEGO SYSTEMU WSPARCIA RYSUNEK 2 SCENARIUSZE REALIZACJI CELÓW W ZAKRESIE OSZCZĘDNOŚCI ENERGII RYSUNEK 3 STRUKTURA PASMOWA WROCŁAWIA RYSUNEK 4 PROGNOZA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ NA LATA RYSUNEK 5 PROGNOZA ZUŻYCIA GAZU RYSUNEK 6 PROGNOZA SPRZEDAŻY ENERGII CIEPLNEJ RYSUNEK 7 SYSTEM CIEPŁOWNICZY WROCŁAWIA RYSUNEK 8 PROGNOZA LUDNOŚCI WROCŁAWIA RYSUNEK 9 STRUKTURA ZUŻYCIA WEDŁUG OSZACOWANEJ ODLEGŁOŚCI OD SIECI - WROCŁAW RYSUNEK 10 SPRZEDAŻ CIEPŁA PRZEZ KOGENERACJĘ RYSUNEK 11 SPRZEDAŻ CIEPŁA W DREŹNIE RYSUNEK 12 PODAŻ POWIERZCHNI BIUROWEJ I WSKAŹNIK PUSTOSTANÓW RYSUNEK 13 ZALEŻNOŚĆ NPV OD KOSZTÓW INWESTYCYJNYCH RYSUNEK 14 ROZWÓJ CEN GŁÓWNYCH NOŚNIKÓW ENERGII NA RYNKU ŚWIATOWYM RYSUNEK 15 ROZWÓJ CEN SCENARIUSZ PODSTAWOWY RYSUNEK 16 PROGNOZA PRODUKCJI CIEPŁA BEZ OGRANICZEŃ INWESTYCYJNYCH RYSUNEK 17 PROGNOZA PRODUKCJI CIEPŁA Z OGRANICZENIAMI INWESTYCYJNYMI RYSUNEK 18 ROZWÓJ CEN SCENARIUSZ WEO CURRENT POLICIES RYSUNEK 19 PROGNOZA PRODUKCJI CIEPŁA BEZ OGRANICZEŃ INWESTYCYJNYCH RYSUNEK 20 PROGNOZA PRODUKCJI CIEPŁA Z OGRANICZENIAMI INWESTYCYJNYMI RYSUNEK 21 ROZWÓJ CEN SCENARIUSZ WEO RYSUNEK 22 PROGNOZA PRODUKCJI CIEPŁA SCENARIUSZ WEO 450 BEZ OGRANICZEŃ INWESTYCYJNYCH RYSUNEK 23 PROGNOZA PRODUKCJI CIEPŁA SCENARIUSZ WEO 450 Z OGRANICZENIAMI INWESTYCYJNYMI RYSUNEK 24 ZAPOTRZEBOWANIE NA ENERGIĘ W POSZCZEGÓLNYCH SCENARIUSZACH [GJ] RYSUNEK 25 ZAPOTRZEBOWANIE NA MOC W POSZCZEGÓLNYCH SCENARIUSZACH [MW] RYSUNEK 26 PROGNOZA PRODUKCJI CIEPŁA ANALIZA WRAŻLIWOŚCI LICZBY MIESZKAŃCÓW Z OGRANICZENIAMI INWESTYCYJNYMI 66 RYSUNEK 27 PROGNOZA PRODUKCJI CIEPŁA: ANALIZA WRAŻLIWOŚCI POTENCJAŁU TERMO-MODERNIZACYJNEGO Z OGRANICZENIAMI INWESTYCYJNYMI RYSUNEK 28 PROGNOZA PRODUKCJI CIEPŁA: ANALIZA WRAŻLIWOŚCI WOLNIEJSZEGO SPADKU ENERGOCHŁONNOŚCI NOWYCH BUDYNKÓW Z OGRANICZENIAMI INWESTYCYJNYMI RYSUNEK 29 PROGNOZA PRODUKCJI CIEPŁA: ANALIZA WRAŻLIWOŚCI SZYBSZEGO SPADKU ENERGOCHŁONNOŚCI NOWYCH BUDYNKÓW Z OGRANICZENIAMI INWESTYCYJNYMI RYSUNEK 30 ROZWÓJ RYNKU W PRZYPADKU 100% UDZIAŁU CIEPŁA SIECIOWEGO W PRZYŁĄCZENIU NOWYCH ODBIORCÓW RYSUNEK 31 ZAPOTRZEBOWANIE NA ENERGIĘ W POSZCZEGÓLNYCH ANALIZACH WRAŻLIWOŚCI [GJ] RYSUNEK 32 ZAPOTRZEBOWANIE NA MOC W POSZCZEGÓLNYCH ANALIZACH WRAŻLIWOŚCI [MW] RYSUNEK 33 SIEC CIEPŁOWNICZA W DREŹNIE RYSUNEK 34 SPRZEDAŻ CIEPŁA W GJ RYSUNEK 35 STRUKTURA WIEKOWA BUDYNKÓW W DREŹNIE RYSUNEK 36 STRUKTURA WIEKOWA BUDYNKÓW WE WROCŁAWIU Page 4 of 79

5 SPIS TABEL TABELA 1 PRZEGLĄD CELÓW W ZAKRESIE OSZCZĘDNOŚCI ENERGII I UZYSKANYCH OSZCZĘDNOŚCI (W SEKTORACH KOŃCOWEGO WYKORZYSTANIA ENERGII) TABELA 2 CELE W ZAKRESIE OSZCZĘDNOŚCI ENERGII TABELA 3 DŁUGOŚĆ SIECI CIEPLNEJ PRZESYŁOWEJ WE WROCŁAWIU TABELA 4 KUBATURA BUDYNKÓW OGRZEWANYCH CENTRALNIE TABELA 5 KOTŁOWNIE WE WROCŁAWIU TABELA 6 OBLICZENIE POTENCJALNEJ REDUKCJI ZUŻYCIA METODĄ BENCHMARKINGOWĄ TABELA 7 MOCE PRZYŁĄCZONE WE WROCŁAWIU I DREŹNIE TABELA 8 REDUKCJA SPRZEDAŻY CIEPŁA TABELA 9 MOC W ZASIĘGU SIECI TABELA 10 POTENCJAŁ NOWYCH ODBIORCÓW W BUDOWNICTWIE MIESZKANIOWYM NOWE BUDYNKI TABELA 11 ZUŻYCIE NOWOCZESNYCH CENTRÓW HANDLOWYCH TABELA 12 ANALIZA REGIONALNYCH RYNKÓW BIUROWYCH TABELA 13 POTENCJAŁ PRZYROSTU I UBYTKÓW MOCY Page 5 of 79

6 SKRÓTY UE Unia Europejska KE Komisja Europejska EED Dyrektywa o efektywności energetycznej (Energy efficiency directive) OZE odnawialne źródła energii msc miejska sieć ciepłownicza GJ gigadżul, 10^9 dżula kw e kilowat mocy elektrycznej kwh kilowatogodzina = 3,6 MJ kw t kilowat mocy cieplnej MG Ministerstwo Gospodarki MW e megawat mocy elektrycznej MWh megawatogodzina = 3,6 GJ MW t megawat mocy cieplnej PJ petadżul, 10^15 dżula TPA dostęp strony trzeciej - Third Party Access B+R Badania i rozwój toe Tona oleju ekwiwalentnego = 41,9 GJ Page 6 of 79

7 Streszczenie Polityka energetyczna na poziomie zarówno unijnym, jak i krajowym będzie kształtowała czynniki istotne dla rynku ciepła. Większość tych czynników wynikać będzie z wymagania coraz większej efektywności energetycznej. Po stronie podaży oznacza to wspieranie i promowanie kogeneracji jako ekonomicznie uzasadnionego narzędzia zwiększania efektywności energetycznej oraz minimalizowanie strat przesyłu. Po stronie popytu oznacza to jego ograniczanie poprzez wymaganie i wymuszanie coraz mniejszej energochłonności nowych i remontowanych budynków zgodnie z Dyrektywą w sprawie charakterystyki energetycznej budynków do dnia 31 grudnia 2020 r. wszystkie nowe budynki mają być budynkami o niemal zerowym zużyciu energii (po dniu 31 grudnia 2018 nowe budynki zajmowane przez władze publiczne oraz będące ich własnością mają być budynkami o niemal zerowym zużyciu energii). Projektowane rozwiązania prawne na poziomie unijnym wskazują na tendencję do zwiększania obowiązków w zakresie efektywności energetycznej. Przepisy projektu nowej ustawy o odnawialnych źródłach energii usuwają istotne bariery i stwarzają zachęty dla produkowania przez konsumentów energii w mikroinstalacjach dzięki dodatkowym dochodom z tej produkcji konsumenci będą mogli obniżyć swoje koszty energii. Taki kierunek rozwoju regulacji może spowodować, że dla pewnej grupy użytkowników rozwiązania indywidualne i oparte na produkcji w rozproszonych mikroinstalacjach będą atrakcyjną alternatywą do przyłączenia się do miejskiej sieci ciepłowniczej. Efektem działania obecnych i wdrożenia planowanych regulacji będzie co najmniej ograniczenie wzrostu rynku ciepła. Prawo energetyczne wskazuje również na zadania gminy w dziedzinie zaopatrzenia w energię, m.in.: planowanie i organizacja zaopatrzenia w ciepło oraz planowanie i organizacja działań mających na celu racjonalizację zużycia energii i promocję rozwiązań zmniejszających zużycie energii na obszarze gminy. Nakazuje też ochronę odbiorców przed nadmiernym wzrostem cen energii, w tym ciepła. Najważniejsze dokumenty na poziomie lokalnym, które mówią o rozwoju miasta i odnoszą się m.in. do problemów zaopatrzenia w ciepło to Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla obszaru Gminy Wrocław oraz Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Wrocławia. Oba dokumenty wskazują na istniejące rezerwy mocy w źródłach ciepła zaopatrujących system ciepłowniczy miasta. Pomimo to dopuszczana jest możliwość budowy dodatkowej elektrociepłowni, co jednak powinno być poprzedzone analizą techniczną i ekonomiczną pod kątem bezpieczeństwa i wpływu na cenę ciepła dla odbiorcy końcowego. W szczególności analiza taka powinna być uwzględniona w ramach Page 7 of 79

8 planowanej aktualizacji Projektu Założeń (stosowny przetarg gmina ogłosiła ). Jest to o tyle istotne, że z przeprowadzonych analiz wynika, że popyt na ciepło we Wrocławiu nie będzie miał w horyzoncie najbliższych 20 lat tendencji rosnącej. Rozwój substancji mieszkaniowej na terenie miasta to prowadzenie działań termomodernizacyjnych i rewitalizacyjnych oraz budowa nowych osiedli. Jednym z ważniejszych trendów ma być dogęszczanie zabudowy. Znaczna część terenów przeznaczonych pod zabudowę znajduje się poza obecnym zasięgiem sieci ciepłowniczej, częściowo na terenach, które dopiero miałyby być objęte siecią po jej rozbudowie. Poza zasięgiem sieci znajdują się również tereny, które mają stanowić główny obszar nowej aktywności gospodarczej (Południowo-Zachodnie Pasmo Aktywności Gospodarczej). Ważnymi celami rozwojowymi jest zapobieganie rozpełzania się miasta (urban sprawl) i przeciwdziałanie wyludnieniu. Zmniejszanie się liczby mieszkańców Wrocławia zostało ostatnio zahamowane, ale nie wiadomo, czy jest to trwałe zjawisko. Na podstawie analizy przeprowadzonej różnymi metodami oszacowano potencjał termomodernizacji we Wrocławiu na między 250 a 540 MW. Do obliczeń założono jako wariant podstawowy, że realny potencjał termomodernizacji istniejących budynków we Wrocławiu i Siechnicach wynosi 300 MW, w tym w zasięgu sieci Fortum 240 MW. Biorąc pod uwagę przyjęta prognozę demograficzną, przy założeniu kontynuacji wzrostu przeciętnej powierzchni na osobę, i założeniu, że średnie zużycie oddanych do użytkowania nowych budynków mieszkalnych się zmniejszy z ok. 40 W/m² do 12 W/m², potencjał nowych odbiorców jest bardzo ograniczony i do 2030 r wynosi 107 MW (skumulowany). Wrażliwość tych liczb np. na inny rozwój demograficzny jest bardzo ograniczona. Przy założeniu że zużycie energii cieplnej w W/m² dla przyszłych obiektów handlowych obniża się odpowiednio do energochłonności nowych budynków mieszkalnych, obliczono potencjał rzędu 11 MW. Na wrocławski rynek w 2012 roku trafi ponad m² nowoczesnej powierzchni biurowej. Założono, iż do roku 2030 ten poziom będzie kontynuowany, a zużycie energii cieplnej w W/m² jest na tym samym poziomie jak w nowych budynkach mieszkalnych. Założono, że istnieje potencjał odbiorców przemysłowych rzędu 40 MW, który w równych częściach powstanie w każdym roku okresu Page 8 of 79

9 Wyżej wymienione potencjały przyjęto do modelowania, poddając je korekcie aby uwzględnić zasięg sieci ciepłowniczej. W wyniku przedstawionych założeń sporządzono prognozę przyszłego rozwoju produkcji energii cieplnej. Uzyskane wyniki można podsumować następująco: Nie można oczekiwać gwałtownych zmian zapotrzebowania na ciepło sieciowe w najbliższych latach. Wpływ tempa rozwoju nowych budynków jest relatywnie ograniczony, z uwagi na niski poziom zużycia ciepła przez te obiekty. Główna nisza rynkowa ciepłownictwa to istniejące budynki w obszarze istniejącej sieci. Tempo rozwoju ciepłownictwa jest silnie ograniczone dwoma zjawiskami: o o ciepło sieciowe konkuruje we Wrocławiu bezpośrednio z ogrzewaniem gazowym, i koszty inwestycyjne przyłączenia nie są pokrywane przez aktualne ceny ciepła. Gdyby udało się wyeliminować te dwie bariery, zwiększenie sprzedaży energii cieplnej z miejskiej sieci ciepłowniczej o 15% byłoby możliwe w horyzoncie czasowym do roku Taka sytuacja wydaje się jednak niezwykle mało prawdopodobna. Podsumowując, można stwierdzić że ciepło sieciowe we Wrocławiu będzie miało relatywnie stabilny rynek przez najbliższe 20 lat. Page 9 of 79

10 1. Ważne akty prawne na poziomie europejskim i krajowym oraz ich wpływ na przyszły popyt na ciepło Regulacje dotyczące energetyki podlegają ciągłym zmianom zarówno na poziomie europejskim jak i krajowym. Na poziomie europejskim polityka energetyczna kształtowana jest z uwzględnieniem kluczowych paradygmatów: polityce klimatycznej, budowaniu wspólnego rynku energii i bezpieczeństwie energetycznym. Efektywność energetyczna jest elementem szerokiej polityki klimatycznej, której celem jest zmiana struktury gospodarki poprzez ograniczenie jej energochłonności, m.in. poprzez zmianę jej struktury (dodatkowe obciążenia dla niektórych gałęzi przemysłu spowodują zaburzenie jego konkurencyjności i zmianę lokalizacji) oraz zmianę struktury produkcji energii elektrycznej na obszarze Unii Europejskiej. Działania te wspomagane są zwiększaniem wymogów dotyczących emisji. Z punktu widzenia rynku ciepła istotne są działania będące konsekwencją tej polityki, które wpływają i będą wpływać na ten rynek zarówno po stronie produkcji i dystrybucji, jak i konsumpcji ciepła. Większość czynników, które wpływać będą na ten rynek wynikać będzie z wymagania coraz większej efektywności energetycznej. Po stronie podaży oznacza to wspieranie i promowanie kogeneracji jako ekonomicznie uzasadnionego narzędzia zwiększania efektywności energetycznej oraz minimalizowanie strat przesyłu. Po stronie popytu oznacza to jego ograniczanie poprzez wymaganie i wymuszanie coraz mniejszej energochłonności nowych i remontowanych budynków. Polityka ta ma swoje odzwierciedlenie w dokumentach strategicznych i aktach prawnych na poziomie unijnym i krajowym, a co za tym idzie również regionalnym i lokalnym Polityka energetyczna Polski do 2030 Polityka energetyczna Polski do 2030 roku została przyjęta w dniu 10 listopada 2009 Uchwałą Rady Ministrów nr 202/2009. W niniejszym opracowaniu posłużono się dokumentem w wersji stanowiącej załącznik do uchwały 157/2010 Rady Ministrów z dnia 29 września 2010 roku. Page 10 of 79

11 Zgodnie z tym dokumentem podstawowymi kierunkami polskiej polityki energetycznej są m.in.: poprawa efektywności energetycznej, rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii, ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko Kwestia efektywności energetycznej jest traktowana w polityce energetycznej w sposób priorytetowy, a postęp w tej dziedzinie będzie kluczowy dla realizacji wszystkich jej celów. W związku z tym, zostaną podjęte wszystkie możliwe działania przyczyniające się do wzrostu efektywności energetycznej. Szczegółowymi celami w obszarze efektywności energetycznej są m.in. zwiększenie sprawności wytwarzania energii elektrycznej, poprzez budowę wysokosprawnych jednostek wytwórczych, dwukrotny wzrost do roku 2020 produkcji energii elektrycznej wytwarzanej w technologii wysokosprawnej kogeneracji, w porównaniu do produkcji w 2006 r., Działania na rzecz poprawy efektywności energetycznej obejmują m.in.: wprowadzenie systemowego mechanizmu wsparcia dla działań służących realizacji narodowego celu wzrostu efektywności energetycznej, stymulowanie rozwoju kogeneracji poprzez mechanizmy wsparcia, z uwzględnieniem kogeneracji ze źródeł poniżej 1 MW, oraz odpowiednią politykę gmin, stosowanie obowiązkowych świadectw charakterystyki energetycznej dla budynków oraz mieszkań przy wprowadzaniu ich do obrotu oraz wynajmu. W obszarze wytwarzania i przesyłania energii elektrycznej oraz ciepła wskazano m.in. następujący cel szczegółowy: modernizacja i rozbudowa sieci dystrybucyjnych, pozwalająca na poprawę niezawodności zasilania oraz rozwój energetyki rozproszonej wykorzystującej lokalne źródła energii, Realizacji celów służą działania obejmujące m.in.: zmianę mechanizmów regulacji poprzez wprowadzenie metod kształtowania cen ciepła z zastosowaniem cen referencyjnych oraz bodźców do optymalizacji kosztów zaopatrzenia w ciepło, Page 11 of 79

12 Polityka energetyczna zwraca uwagę na kilka kwestii dotyczących systemów ciepłowniczych. Promowana i wspierana ma być efektywność energetyczna, co powinno zmniejszać popyt na ciepło ale z drugiej strony wspierać efektywnie działające systemy centralne. Z jednej strony zwraca się uwagę na promowanie kogeneracji, oraz działania dla poprawy jakości przesyłu. Z drugiej strony silnie wspierana ma być generacja rozproszona. Polityka energetyczna ma być narzędziem wymuszania dekarbonizacji wytwarzania oraz zwiększania wykorzystania OZE. W tym świetle nie jest jednoznaczne czy preferowane powinny być systemy centralne czy rozwiązania indywidualne. Z pewnością równowaga między tymi dwiema drogami zaspokajania potrzeb cieplnych może być zaburzona i niestabilna przez jakiś czas, choćby dlatego, że obciążenia i restrykcje które będą dotyczyć dużych instalacji nie będą dotyczyć rozwiązań indywidualnych. Polityka energetyczna i jej realizacja zostały ocenione przez Międzynarodową Agencję Energetyczną w raporcie Energy Policies of IEA Countries - Poland 2011 Review. Według tego dokumentu Polityka Energetyczna Polski do 2030 r. nakreśla przyszłe kierunki polskiej polityki energetycznej i jest zgodna z trzema celami polityki MAE, nakierowanymi na osiągnięcie bezpieczeństwa energetycznego, ochronę środowiska naturalnego i rozwój gospodarczy. W raporcie tym wskazuje się na pożądane działania Polski, w tym zwiększenie uwagi dla efektywności energetycznej oraz większą integrację systemów z krajami sąsiednimi. Ponieważ raport przedstawia punkt widzenia instytucji międzynarodowej oceniającej zgodność działań Polski z celami instytucji zewnętrznych, należy się spodziewać nacisków na taki właśnie kierunek polityki energetycznej Prawo energetyczne Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne określa zasady kształtowania polityki energetycznej państwa, zasady i warunki zaopatrzenia i użytkowania paliw i energii, w tym ciepła, oraz działalności przedsiębiorstw energetycznych, a także określa organy właściwe w sprawach gospodarki paliwami i energią. Prawo energetyczne reguluje zasady działania przedsiębiorstw energetycznych, w tym produkujących i dystrybuujących ciepło. Przepisy te wspierają korzystanie przez odbiorców ze scentralizowanych systemów ciepłowniczych poprzez obowiązek sprzedaży ciepła podłączonym odbiorcom, a z drugiej strony nadają wyraźny priorytet dla ciepła produkowanego z odnawialnych źródeł energii (OZE) o ile są przyłączone do sieci, poprzez obowiązek odbioru tego ciepła (w ilości nie większej niż zapotrzebowanie odbiorców tego przedsiębiorstwa, przyłączonych do sieci, do której są przyłączone odnawialne źródła energii). W ustawie zdefiniowano też systemy wsparcia produkcji energii elektrycznej i ciepła w wysokosprawnej kogeneracji oraz z OZE. Systemy wsparcia kogeneracji i produkcji energii z OZE opierają się na mechanizmie świadectw pochodzenia ( kolorowych certyfikatów ) ustawa wprowadziła dla Page 12 of 79

13 poszczególnych grup uczestników rynku obowiązek uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw wytworzenia określonej ilości energii w określony sposób (kogeneracja, OZE) lub uiszczenia opłaty zastępczej. Świadectwa te stanowią prawa majątkowe i można nimi handlować. Cechą systemu jest częściowe odwołanie się do regulujących mechanizmów rynkowych, oraz brak rozróżnienia ze względu na skalę i technologie produkcji. Skutkiem takiego podejścia jest brak zachęt dla rozwiązań w skali mikro, w tym rozwiązań dla odbiorców/producentów indywidualnych. Prawo energetyczne wskazuje również na zadania gminy w dziedzinie zaopatrzenia w energię - do zadań własnych gminy w zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe należy: planowanie i organizacja zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy; planowanie i organizacja działań mających na celu racjonalizację zużycia energii i promocję rozwiązań zmniejszających zużycie energii na obszarze gminy. Prezydent miasta opracowuje projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, zwany dalej projektem założeń. Projekt założeń sporządza się dla obszaru gminy co najmniej na okres 15 lat i aktualizuje co najmniej raz na 3 lata. Projekt założeń powinien określać: ocenę stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe; przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych; możliwości wykorzystania istniejących nadwyżek i lokalnych zasobów paliw i energii, z uwzględnieniem energii elektrycznej i ciepła wytwarzanych w odnawialnych źródłach energii, energii elektrycznej i ciepła użytkowego wytwarzanych w kogeneracji oraz zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych; możliwości stosowania środków poprawy efektywności energetycznej w rozumieniu ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej; Ustawa o samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990 r. w artykule 6 i 7 zobowiązuje gminy do uwzględnienia w swoich działaniach spraw związanych z energetyką i środowiskiem. Do zadań własnych gminy zalicza się m. in. sprawy związane z zaopatrzeniem gminy w energię elektryczną i cieplną oraz gaz (art. 7 ustawy o samorządzie gminnym). Podjęto prace nad nowym kształtem prawa energetycznego zostanie z niego wyłączone prawo gazowe oraz powstanie nowa ustawa o OZE. Pakiet projektów ustaw (prawa Page 13 of 79

14 energetycznego, prawa gazowego i ustawy o OZE) wraz z uzasadnieniem i oceną skutków regulacji Ministerstwo Gospodarki opublikowało W projekcie Prawa energetycznego wzmocniono mechanizmy służące wspieraniu nowych przyłączeń do sieci ciepłowniczej. W szczególnych przypadkach jest to co do zasady obowiązkowe. Z drugiej strony w projekcie wielokrotnie podkreśla się konieczność prowadzenia efektywnej i racjonalnej działalności, również rozwoju sieci, czego celem jest ochrona odbiorców przed wyższymi niż konieczne kosztami ciepła. Zgodnie z uzasadnieniem projektu nowej ustawy Prawo energetyczne na przedsiębiorstwie zajmującym się przesyłaniem lub dystrybucją energii elektrycznej lub ciepła będzie spoczywał obowiązek zawarcia umowy o przyłączenie do sieci z podmiotem ubiegającym się o przyłączenie do sieci. Warunkiem ziszczenia się tego obowiązku będzie zaistnienie technicznych i ekonomicznych warunków przyłączenia do sieci i dostarczenia tej energii, zaś po stronie podmiotu ubiegającego się o przyłączenie do sieci spełniania warunków przyłączenia do sieci i odbioru. Za brak warunków technicznych należy uważać trwałe i obiektywne przeszkody w przyłączeniu danego podmiotu do sieci. Pod pojęciem zaś warunków ekonomicznych należy rozumieć opłacalność inwestycji przyłączenia danego podmiotu do sieci ze strony przedsiębiorstwa zajmującego się przesyłaniem lub dystrybucją energii elektrycznej lub ciepła. Jeśli to warunki ekonomiczne są powodem odmowy przyłączenia, wówczas przedsiębiorstwo to powinno przedstawić podmiotowi ubiegającemu się o przyłączenie do sieci koszty przyłączenia, które podmiot ubiegający się musiałby ponieść, wraz z uzasadnieniem ich naliczenia. Jeżeli strony zgodnie dojdą do wniosku, że przyłączenie jednak nie nastąpi (przedsiębiorstwo energetyczne zaproponuje koszty przyłączenia, które będą zbyt wysokie dla podmiotu ubiegającego się o przyłączenie do sieci, ale ten podmiot nie będzie ich kwestionował) wtenczas przedsiębiorstwo energetyczne będzie zwolnione z obowiązku zawarcia umowy o przyłączenie do sieci. W przypadku zaś sporu podmiot ubiegający się o przyłączenie do sieci zawsze będzie mógł zwrócić się o jego rozstrzygnięcie do Prezesa URE 1. Podmiot posiadający tytuł prawny do korzystania z obiektu, w którym przewidywana szczytowa moc cieplna instalacji i urządzeń do ogrzewania tego obiektu wynosi nie mniej niż 50 kw, zlokalizowanego na terenie, na którym istnieją techniczne warunki dostarczania ciepła z sieci ciepłowniczej, w której nie mniej niż 75 % ciepła w skali roku kalendarzowego stanowi ciepło wytwarzane w odnawialnych źródłach energii, ciepło użytkowe w kogeneracji lub ciepło odpadowe z instalacji przemysłowych, będzie miał obowiązek zapewnić efektywne energetycznie wykorzystanie lokalnych zasobów paliw i energii przez wyposażenie obiektu w indywidualne odnawialne źródło ciepła, źródło ciepła użytkowego w kogeneracji lub źródło ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych, albo przyłączenie obiektu do sieci ciepłowniczej (podobny zapis dotyczący obiektów, które mają być wybudowane, znajduje się w ustawie Prawo Budowlane art. 33 w ust. 2 w pkt. 5 a analogiczny zapis dotyczący istniejących obiektów znajduje się już w dziś obowiązującym Prawie Energetycznym art. 7b, wejdzie w życie ). Będzie on zwolniony z tego obowiązku, gdy przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją ciepła 1 Uzasadnienie do projektu ustawy Prawo energetyczne Page 14 of 79

15 odmówiło wydania warunków przyłączenia do sieci albo dostarczanie ciepła do tego obiektu z sieci ciepłowniczej lub z indywidualnego odnawialnego źródła ciepła, źródła ciepła użytkowego w kogeneracji lub źródła ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych zapewnia mniejszą efektywność energetyczną, aniżeli z innego indywidualnego źródła ciepła, które może być wykorzystane do dostarczania ciepła do tego obiektu. Obowiązek ten nie znajdzie zastosowania także wówczas, gdy ceny ciepła stosowane przez przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się wytwarzaniem ciepła i dostarczające ciepło do sieci są równe lub wyższe od obowiązującej średniej ceny sprzedaży ciepła dla źródła ciepła zużywającego tego samego rodzaju paliwo. Efektywność energetyczną dostarczania ciepła będzie się określać na podstawie audytu, o którym mowa w ustawie o efektywności energetycznej. Podmiot zobowiązany do przyłączenia obiektu do sieci ciepłowniczej będzie zwolniony z ponoszenia opłaty za przyłączenie do sieci 2. Przedsiębiorstwo energetyczne wykonujące działalność gospodarczą w zakresie przesyłania i dystrybucji ciepła ma obowiązek sporządzać dla obszaru swojego działania plan rozwoju w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na ciepło, na okres nie krótszy niż 5 lat, uwzględniając miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego albo kierunki rozwoju gminy określone w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Plan rozwoju powinien zapewniać minimalizację nakładów i kosztów ponoszonych przez przedsiębiorstwo energetyczne, tak aby nakłady i koszty nie powodowały w poszczególnych latach nadmiernego wzrostu cen i stawek opłat za ciepło, przy zapewnieniu ciągłości, niezawodności i jakości jego dostarczania. Projekty planów rozwoju podlegają uzgodnieniu z Prezesem URE (art. 154 i 155 projektu Prawa energetycznego). W przypadku ciepła ceny i stawki opłat zawarte w taryfach należy kalkulować w sposób zapewniający pokrycie uzasadnionych kosztów działalności gospodarczej stosownie do zakresu prowadzonej działalności, pokrycie zwrotu z kapitału, zapewnienie warunków do prowadzenia inwestycji w zakresie modernizacji i rozwoju systemów ciepłowniczych, poprawę efektywności działania przedsiębiorstwa, jak również ochronę odbiorców przed nieuzasadnionym wzrostem cen i stawek opłat. Te dwa ostatnie czynniki znajdują szczególne uzasadnienie ze względu na potrzebę dokonania olbrzymich inwestycji w ciepłownictwie 3. Zgodnie ze swoim uzasadnieniem projekt ustawy o odnawialnych źródłach energii (OZE) jest odpowiedzią na potrzebę rozwoju energetyki opartej na wykorzystaniu OZE, a także na postulaty o konieczności ustanowienia klarownego oraz efektywnego kosztowo systemu promującego wykorzystanie energii z OZE. Celem podejmowanych działań jest także zwiększenie wytwarzania energii z OZE w aspekcie wspierania rozwoju technologicznego i innowacji. Przepisy projektu nowej ustawy o odnawialnych źródłach energii stanowią pierwszy etap ścieżki działań w kierunku wprowadzenia uproszczeń procedur w przypadku inwestowania prosumentów w mikroinstalacje. Taki kierunek rozwoju regulacji może 2 Uzasadnienie do projektu ustawy Prawo energetyczne 3 Uzasadnienie do projektu ustawy Prawo energetyczne Page 15 of 79

16 spowodować, że dla pewnej grupy użytkowników rozwiązania indywidualne i oparte na rozproszonej mikrogeneracji (zbliżone do np. do modelu biznesowego niemieckiej firmy Lichtblick) będą atrakcyjną alternatywą do przyłączenia się do miejskiej sieci ciepłowniczej (msc). To może nie sprzyjać rozbudowie sieci ciepłowniczej. W celu optymalizacji istniejącego sytemu wsparcia założono, iż konieczna jest modyfikacja mechanizmu świadectw pochodzenia w taki sposób, aby dla każdej z technologii ustalić inny minimalny gwarantowany poziom pomocy finansowej. Ministerstwo Gospodarki proponuje aby optymalizacja systemu wsparcia polegała na zróżnicowaniu jego poziomu w zależności od technologii, z której dane źródło będzie korzystać. Mniejsze wsparcie przewidziano dla technologii, które obecnie wytwarzają około 90% energii elektrycznej z OZE (współspalanie, elektrownie wiatrowe oraz stare, zamortyzowane elektrownie wodne). Rysunek 1 współczynniki korekcyjne jako element zmodyfikowanego systemu wsparcia Źródło: Projekt Ustawy o OZE. Ocena skutków regulacji. Wprowadzono możliwość wytwarzania energii w mikroinstalacji przez przedsiębiorców oraz przez osoby nie prowadzące działalności gospodarczej w celu zużycia jej na potrzeby własne lub też możliwość sprzedaży pojawiających się okresowo nadwyżek energii elektrycznej. Elementem wsparcia wytwarzanie energii w mikroinstalacji jest obowiązek zakupu energii elektrycznej przez przedsiębiorstwa zajmujące się wytwarzaniem energii elektrycznej lub jej obrotem po ściśle określonej cenie jednostkowej. System wsparcia dla okazjonalnych wytwórców energii elektrycznej w mikroinstalacji jest - w intencji Autorów projektu ustawy - zbliżony do rozwiązań zbliżonych do obowiązujących w formule systemu feed-in-tariff. Przepisy ustawy promują wytwarzanie energii elektrycznej w mikroinstalacji, bądź to na własny użytek, Page 16 of 79

17 bądź też jako działalność gospodarczą, która nie będzie wymagała uzyskania koncesji na jej wytwarzanie. 4 Wielkość współczynnika korekcyjnego to sprawa fundamentalna dla oceny opłacalności inwestycji i możliwość relatywnie łatwej ich zmiany (mają być w rozporządzeniu a nie w ustawie) tworzy dodatkowe ryzyko inwestycyjne. Nowe prawo energetyczne utrzymuje obowiązek operatorów do udzielenia gwarancji wprowadzenia takiej energii do sieci, ale nie ma podmiotu zobowiązanego do jej zakupu. OZE musiałyby zacząć konkurować z innymi źródłami wytwarzania Ustawa o efektywności energetycznej Przepisy Ustawy o efektywności energetycznej z dnia 15 kwietnia 2011 r. stosuje się do przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej realizowanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Ustawa weszła w życie Ustawa o efektywności energetycznej jest narzędziem wspierania tej efektywności, czyli zmniejszania zapotrzebowania na energię. Ze względu na to, że weszła w życie stosunkowo niedawno i świadectwa efektywności energetycznej nie były jeszcze przydzielane, trudno ocenić skalę zmniejszenia popytu na energię, jaki będzie wynikał z jej stosowania. Ustawa określa: krajowy cel w zakresie oszczędnego gospodarowania energią; zadania jednostek sektora publicznego w zakresie efektywności energetycznej; zasady uzyskania i umorzenia świadectwa efektywności energetycznej; zasady sporządzania audytu efektywności energetycznej oraz uzyskania uprawnień audytora efektywności energetycznej. Polski cel w zakresie efektywności energetycznej: uzyskanie do 2016 r. oszczędności energii finalnej w ilości nie mniejszej niż 9% średniego krajowego zużycia tej energii w ciągu roku, przy czym uśrednienie obejmuje lata tj. ( GWh) Większość aktów wykonawczych (rozporządzeń) nie została jeszcze wydana. Wyda je Minister Gospodarki, jako główny odpowiedzialny za wdrożenie Ustawy Ustawa wdraża do polskiego systemu prawnego przepisy Dyrektywy 2006/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 kwietnia 2006 r. w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych oraz uchylająca dyrektywę 4 Uzasadnienie do projektu ustawy o OZE 5 Page 17 of 79

18 Rady 93/76/EWG. Ustawa odnosi się również do Dyrektywy 2010/31/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie charakterystyki energetycznej budynków. W myśl ustawy wszyscy, którzy zużywają energię podejmują działania w celu poprawy efektywności energetycznej. Sektor publiczny ma pełnić wzorcową rolę w działaniach na rzecz efektywności energetycznej, jednak brak obowiązku uzyskania efektu w postaci mierzalnych oszczędności powoduje, że od woli jednostki sektora publicznego zależy czy realizacja obowiązku ustawowego będzie miała charakter działań skutecznych czy pozornych. Polska już wiele zrobiła w sprawie efektywności energetycznej, ale potencjał tej efektywności i wynikającego z niej zmniejszenia zapotrzebowania na energie jest jeszcze znaczący. Energochłonność PKB w latach spadła o 30%, jednakże w dalszym ciągu efektywność polskiej gospodarki, liczona jako PKB (wg kursu euro) na jednostkę energii, jest dwa razy niższa od średniej europejskiej. Przeciętne zużycie energii na m 2 mieszkania z korektą klimatyczną było w 2007 o 22% wyższe od średniej europejskiej Tabela 1 Przegląd celów w zakresie oszczędności energii i uzyskanych oszczędności (w sektorach końcowego wykorzystania energii). Cel w zakresie oszczędności energii finalnej W wartościach Procentowo do absolutnych średniego zużycia (GWh) z lat Oszczędności energii finalnej uzyskane i oszacowane (2016) W wartościach Procentowo do absolutnych (GWh) średniego zużycia z lat (%) (%) Źródło: Drugi Krajowy Plan Dotyczący Efektywności Energetycznej Ustawa o efektywności energetycznej wprowadza system białych certyfikatów, zgodnie z którym ok przedsiębiorstw sprzedających energię elektryczną, ciepło i gaz odbiorcom końcowym ma obowiązek corocznie przedstawiać prezesowi URE świadectwa efektywności energetycznej stanowiące dowód zrealizowania określonych przedsięwzięć efektywnościowych lub wnieść opłatę zastępczą 6. System białych certyfikatów będzie obowiązywać przez 5 lat. System ten być może będzie musiał zostać skorygowany w kierunku większego nacisku na oszczędności i dłuższego czasu obowiązywania) na skutek zmian w dyrektywach sugeruje to obecny przebieg prac nad projektem nowej dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej (zob. rozdział 1.6.) Przedsiębiorstwo energetyczne, odbiorca końcowy oraz towarowy dom maklerski lub dom maklerski, realizujące transakcje zakupu energii na rzecz odbiorców, jest obowiązany uzyskać i przedstawić do umorzenia Prezesowi URE świadectwo 6 źródło: PKP Lewiatan Page 18 of 79

19 efektywności energetycznej o wartości wyrażonej w tonach oleju ekwiwalentnego, nie większej niż 3% ilorazu: kwoty przychodu ze sprzedaży energii elektrycznej, ciepła lub gazu lub kwoty transakcji zakupu energii elektrycznej, ciepła lub gazu ziemnego na giełdzie towarowej, i jednostkowej opłaty zastępczej, lub uiścić opłatę zastępczą, Obowiązek powyższy nie dotyczy przedsiębiorstw energetycznych sprzedających ciepło odbiorcom końcowym przyłączonym do sieci na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli łączna wielkość mocy zamówionej przez tych odbiorców nie przekracza 5 MW. Świadectwo efektywności energetycznej trzeba zakupić na przetargach organizowanych przez URE oddzielnie dla trzech kategorii przedsięwzięć zwiększenia efektywności energii: przez odbiorców końcowych, przez urządzenia potrzeb własnych przedsiębiorstw energetycznych lub zmniejszenia strat w przesyle energii elektrycznej, gazu lub ciepła. Przetargi mają służyć wyborowi najbardziej efektywnych przedsięwzięć. Koszty zakupu białych certyfikatów powiększą cenę energii. Ocenia się, że wzrośnie ona z tego tytułu o około 1% 7. Do przetargu może być zgłoszone przedsięwzięcie albo przedsięwzięcia tego samego rodzaju służące poprawie efektywności energetycznej, w wyniku których uzyskuje się łączną oszczędność energii w ilości stanowiącej równowartość co najmniej 10 toe średnio w ciągu roku. System białych certyfikatów wspiera realizację większych przedsięwzięć, jest rozłączny z systemem premii termo-modernizacyjnych i wsparciem ze środków UE. 7 źródło: PKP Lewiatan Page 19 of 79

20 1.4. Dyrektywa 2010/31/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie charakterystyki energetycznej budynków Ważnym czynnikiem są już obecne tendencje do zmniejszania zapotrzebowania na ciepło w nowych budynkach planuje się, że po roku 2020 budowane będą wyłącznie budynki nisko- lub zero-energetyczne. Reguluje to znowelizowana w połowie 2010 DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (wersja przekształcona) tzw. Dyrektywa EPBD. Artykuł 9 ust. 1 tej dyrektywy mówi, że: Państwa członkowskie zapewniają, aby: a) do dnia 31 grudnia 2020 r. wszystkie nowe budynki były budynkami o niemal zerowym zużyciu energii; oraz b) po dniu 31 grudnia 2018 r. nowe budynki zajmowane przez władze publiczne oraz będące ich własnością były budynkami o niemal zerowym zużyciu energii. Państwa członkowskie opracowują krajowe plany mające na celu zwiększenie liczby budynków o niemal zerowym zużyciu energii. Plany krajowe zaś będą zawierały m.in. pośrednie cele służące poprawie charakterystyki energetycznej nowych budynków na rok 2015, z myślą o przygotowaniu realizacji ust. 1. Dyrektywa przewiduje sankcje za nie wprowadzanie w życie jej postanowień przez państwa członkowskie. Nie zawiera ona wprawdzie definicji budynku o niemal zerowym zużyciu energii, pozostawiając to państwom członkowskim, tak aby można było uwzględnić specyfikę regionalną wynikającą ze zróżnicowania klimatycznego, ale można przyjąć że będzie to zbliżone do definicji domu pasywnego wypracowanej przez badawcze instytuty niemieckie i potwierdzone w Opinii Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie wniosku dotyczącego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (przekształcenie), gdzie również wskazuje się na domy pasywne, czyli takie których roczne zapotrzebowanie na ciepło do ogrzewania wynosi najwyżej 15 kwh/m 2, a także na domy kategorii A, których roczne zapotrzebowanie nie przekracza 30 kwh/m 2 (obecnie zużycie w nowych budynkach to 105 kwh/m 2 ). Nawet jeśli ten termin nie zostałby dotrzymany, to i tak można przyjąć, że w miarę upływu czasu zmniejszać się będzie kwota ekonomicznie uzasadnionej inwestycji dla przyłączenia kolejnego odbiorcy, co ograniczy, a w końcu praktycznie uniemożliwi przestrzenny rozwój sieci. W oparciu o wcześniej przywołane przepisy Dyrektywy można zakładać, że działania wymuszone jej wdrażaniem i zaostrzaniem norm z tego wdrażania wynikających znacząco zredukują zapotrzebowanie na energię dla budowanych budynków można szacować, że nastąpi to w najbliższych 5 15 latach. Page 20 of 79

21 1.5. Dyrektywa 2006/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 kwietnia 2006 r. w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych oraz uchylająca dyrektywę Rady 93/76/EWG. W rozważaniach o rozwoju rynku należy uwzględnić również konsekwencje realizacji Krajowego Planu Działań dotyczących efektywności energetycznej (EEAP), który stanowi realizację zapisu art. 14 ust. 2 Dyrektywy 2006/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 kwietnia 2006 r. w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych. Dokument ten określa cel indykatywny w zakresie oszczędności energii na rok 2016 wyrażony w jednostce bezwzględnej, który ma być osiągnięty w ciągu dziewięciu lat począwszy od 2008 roku, zgodnie z art. 4 ww. dyrektywy. Określony został również tzw. pośredni krajowy cel w zakresie oszczędności energii, przewidziany do osiągnięcia w 2010 r., który ma charakter orientacyjny i stanowi ścieżkę dochodzenia do osiągnięcia celu przewidzianego na 2016 r., umożliwiając ocenę postępu w jego realizacji 8. Tabela 2 Cele w zakresie oszczędności energii Cel Dyrektywy 2006/32/WE ( 9% w 9 roku ) Cel w zakresie oszczędności energii przyjęty na 2016 r. ( 9% ) Cel pośredni określony na 2010 r. ( 2 % ) Źródło: Krajowy Plan Działań dotyczących efektywności energetycznej (EEAP) GWh GWh GWh Oznacza to następujący schemat dochodzenia do wyznaczonego celu: 8 Informacja o realizacji celów tabela 3 Page 21 of 79

22 Rysunek 2 Scenariusze realizacji celów w zakresie oszczędności energii Źródło: Efektywność energetyczna polskiej gospodarki szanse i zagrożenia, dr inż. Ryszard Wnuk, Energetyka cieplna i zawodowa 5/ Projekt dyrektywy o efektywności energetycznej Projekt nowej dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej (ang. Energy efficiency directive - EED) przedstawiony przez KE w czerwcu 2010, zakłada wprowadzenie obligatoryjnego celu oszczędzania energii, tak by do 2020 r. możliwe było osiągnięcie 20 % oszczędności w zużyciu energii w stosunku do prognoz, co oznacza obniżenie zużycia energii pierwotnej w Unii o 368 Mtoe w Dlatego też w projekcie dyrektywy znalazł się wymóg, aby dystrybutorzy i sprzedawcy energii zaoszczędzili rocznie 1,5% energii te oszczędności mają być osiągnięte u końcowych odbiorców. Państwa członkowskie mają otrzymać możliwość przedstawienia propozycji alternatywnych mechanizmów oszczędnościowych, które pozwolą osiągnąć takie same wyniki bez konieczności nakładania zobowiązań na spółki energetyczne. Według projektu EED sektor publiczny w obszarze efektywności energetycznej ma stać się wzorem do naśladowania dla innych gałęzi gospodarki. Organy administracji 9 Wniosek Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie efektywności energetycznej oraz uchylająca dyrektywy 2004/8/WE i 2006/32/WE, 2011/0172(COD), pkt (2), str 9 Page 22 of 79

23 publicznej będą zobowiązane do zakupu najlepszych z dostępnych energooszczędnych produktów oraz do obniżania ilości zużywanej energii w użytkowanych obiektach. Od % powierzchni budynków sektora publicznego rocznie będzie remontowane tak, aby osiągnąć minimalny standard efektywności energetycznej. Projekt dyrektywy był mocno krytykowany jako naruszający prawo unijne, więc jej ostateczny kształt pozostaje kwestia otwartą, jednak widać pewną konsekwencję działań organów UE co do kierunku. Page 23 of 79

24 2. Analiza najważniejszych dokumentów miejskich, które mogą mieć wpływ na generalny popyt na ciepło oraz na popyt na ciepło z sieci ciepłowniczej Rozwój lokalnego rynku ciepła jest powiązany z rozwojem gminy i musi być z nim spójny. Uwzględnianie przez gminę w swoich dokumentach strategicznych i planistycznych priorytetu dla ciepła sieciowego oraz przyłożenie należytej wagi do uwarunkowań rozwoju infrastruktury sprzyja rozwojowi rynku. Planowane i przewidywane kierunki rozwoju i zagospodarowania przestrzennego miasta stanowią z drugiej strony istotna wskazówkę dla przedsiębiorstwa energetycznego, pozwalającą zharmonizować rozwój infrastruktury z rozwojem miasta. Stąd analiza strategicznych i planistycznych dokumentów miejskich pozwala na wyciągnięcie istotnych wniosków co możliwości przyszłego rozwoju rynku dla ciepła sieciowego. Pomimo, że dokumenty te powstawały i były aktualizowane w różnym czasie na przestrzeni ostatniej dekady, to jednak są konsekwentnie budowane na wspólnych zasadniczych kierunkach rozwoju Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczna i paliwa gazowe dla obszaru Gminy Wrocław Dokument pochodzi z roku 2004 i zawarte w nim informacje nie są aktualne, jednak dokument ma status obowiązującego, stąd warto zwrócić uwagę na zajęte w nim stanowisko Gminy odnośnie zaopatrzenia w ciepło. W dokumencie zamieszczono zapisy mówiące m.in. o tym, że mając na uwadze ocenę istniejącego stanu zaopatrzenia gminy w ciepło z systemu ciepłowniczego należy stwierdzić, że w gminie istnieją znaczne rezerwy jego dostępności wynikające z faktu, że źródła ciepła pracujące na potrzeby tego systemu, jakimi są: EC Wrocław i EC Czechnica, posiadają rezerwy mocy cieplnej możliwe do wyprowadzenia do miejskiej sieci ciepłowniczej. W celu ujęcia rozbudowy sieci ciepłowniczych oraz uzbrojenia terenu przeznaczonego pod nowe budownictwo w planach rozwojowych MPEC Wrocław (obecnie Fortum Power and Heat Polska), po opracowaniu "Projektu założeń..." Gmina powinna sformułować harmonogram w zakresie przygotowania tych terenów pod rozbudowę zgodnie z ich przeznaczeniem i przekazać w postaci wniosku do planów rozwojowych MPEC Wrocław. Zgodnie z Projektem założeń rola Gminy Wrocław winna ograniczyć się do organizowania i koordynowania działań związanych z rozbudową sieci ciepłowniczej tj. organizowanie przyszłych odbiorców w celu zgłaszania ich do MPEC Wrocław (obecnie Fortum Power and Heat Polska) dla zawierania stosownych umów. Page 24 of 79

25 Mając na uwadze ocenę stanu istniejącego systemu zaopatrzenia gminy w ciepło Miasto uznało, że powinno przede wszystkim: w przypadku nowego budownictwa - akceptować tylko niskoemisyjne wykorzystanie nośników energii (m.in.: gaz sieciowy, gaz płynny, olej opałowy, energia elektryczna, drewno, słoma oraz dobrej jakości węgiel spalany w nowoczesnych wysokosprawnych kotłach); zachęcać mieszkańców do zmiany obecnego często przestarzałego ogrzewania z wykorzystaniem węgla spalanego w sposób tradycyjny (a czasami nawet odpadów) na wykorzystanie nośników energii, które nie powodują większego pogorszenia stanu środowiska (w tym dobrej jakości węgla kamiennego spalanego w nowoczesnych wysokosprawnych kotłach) 10. Do zadań własnych gminy w zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe należy planowanie i organizacja tego zaopatrzenia na obszarze gminy. Konsekwentnie gmina powinna dokonać identyfikacji uwarunkowań zapewnienia szeroko pojętego bezpieczeństwa energetycznego, również w zakresie zaopatrzenia w ciepło. Przez bezpieczeństwo energetyczne zasilania w ciepło należy rozumieć zapewnienie warunków, w których możliwe jest pokrycie bieżącego i perspektywicznego zapotrzebowania odbiorców na ciepło w sposób technicznie i ekonomicznie uzasadniony. Wg Projektu założeń możliwym kierunkiem podniesienia poziomu bezpieczeństwa zasilania odbiorców z miejskiego systemu ciepłowniczego mogłaby być dalsza dywersyfikacja jego układu zasilania i przejście na pracę całego systemu zasilanego przez kilka źródeł ciepła mających możliwość pracy w oparciu o różne paliwa. Zalety takiego układu pracy sieci są następujące: stworzenie systemu ciepłowniczego, na którego potrzeby pracują źródła ciepła opalane różnymi paliwami, co gwarantuje częściowe uniezależnienie odbiorców od wahań koniunktury na poszczególne nośniki energii pierwotnej; zapewnienie wyższego poziomu bezpieczeństwa zasilania w sytuacji wypadnięcia z produkcji jednego źródła ciepła; stworzenie układu rynkowego produkcji ciepła, który zabezpieczy odbiorców ciepła przed nadmiernym wzrostem cen energii cieplnej. Niezbędna jest optymalizacja techniczna oraz analiza ekonomiczna pod kątem powyższych działań mających wpływ na cenę ciepła dla odbiorcy finalnego 11. Warto w tym miejscu zwrócić uwagę na to, że wymienione zalety są wprawdzie co do zasady słuszne, jednak sama obecność na rynku dwóch lub więcej konkurujących ze sobą dostawców ciepła zasilających jedną sieć ciepłowniczą nie musi oznaczać obniżenia ceny dodatkowe uwarunkowania techniczne i ekonomiczne związane z 10 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energie elektryczna i paliwa gazowe dla obszaru Gminy Wrocław 11 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energie elektryczna i paliwa gazowe dla obszaru Gminy Wrocław Page 25 of 79

26 zapewnieniem bezpieczeństwa i stabilności systemu ciepłowniczego jako całości mogą spowodować, że efektem będzie wzrost kosztów ciepła dla odbiorców końcowych. Utrzymanie kosztów zaopatrzenia w energię, w tym w ciepło, na akceptowalnym społecznie poziomie jest ważne również z punktu widzenia gminy. Jeśli koszty te nadmiernie wzrosną, szczególnie w relacji do alternatywnych metod zaspokojenia tej potrzeby, może to spowodować nie tylko wstrzymanie nowych przyłączeń do systemu ciepłowniczego ale nawet odłączenia od niego. To w połączeniu ze zmniejszaniem zapotrzebowania na ciepło wynikającego ze zwiększania efektywności energetycznej budynków może w efekcie doprowadzić do kurczenia się rynku ciepła sieciowego i podważenia ekonomicznych podstaw funkcjonowania dostawcy i zakończenia jego działalności. W sytuacji takiej Gmina, której zadaniem własnym jest organizacja i planowanie zaopatrzenia w ciepło, zmuszona będzie do zorganizowania układu zaopatrzenia w to medium pozostałym odbiorcom, których dotychczas zasilało przedsiębiorstwo Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Wrocławia Zgodnie ze Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Wrocławia planuje się kontynuację i dalszy rozwój pasmowego układu usytuowanych przemiennie względem siebie pasm mieszkalnych i pasm aktywności gospodarczej wzdłuż kierunku północny zachód południowy wschód. Pasma te poprzerywane są obszarami o odmiennym charakterze, przez co mają charakter ławic. Wyróżnia się sześć istniejących pasm mieszkalnych: Centralne przebiegające na lewym brzegu Odry, Południowe na linii Brochów Leśnica, Północne wzdłuż lewego brzegu Odry i Starej Odry ciągnące się od Wojnowa do Rędzina, Północno-Zachodnie na lewym brzegu rzeki Widawy na linii od Sołtysowic do Świniar, dwa krótsze Północno-Wschodnie na prawym brzegu rzeki Widawy oraz trzy istniejące pasma aktywności gospodarczej: Centralne przebiegające na lewym brzegu Odry, Północne pomiędzy rzekami Odrą i Widawą oraz Północno-Wschodnie na prawym brzegu rzeki Widawy 12. Nowym elementem układu pasmowego ma stać się Południowo-Zachodnie Pasmo Aktywności Gospodarczej z jego główną trasą transportową zwaną w Studium Osią 12 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Wrocławia Page 26 of 79

27 Inkubacji łączącą węzeł Bielany autostrady A4 z wylotem drogi krajowej nr 94 w kierunku Zielonej Góry w rejonie Leśnicy. Projektowane pasmo, dzięki powiązaniom z autostradą A4, Autostradową Obwodnicą Wrocławia, zwaną w skrócie AOW oraz z portem lotniczym, może stać się jednym z najbardziej atrakcyjnych miejsc inwestycji dla przedsiębiorstw wymagających lokalizacji w wielkim mieście i jednocześnie dobrych powiązań transportowych w skali europejskiej 13. Pasmo to znajduje się obecnie poza zasięgiem sieci ciepłowniczej, ale w większości położone jest na terenach, lub w ich pobliżu, na których Studium przewiduje rozbudowę sieci ciepłowniczej w przyszłości. Rysunek 3 Struktura pasmowa Wrocławia Źródło: Studium uwarunkowań Na drugi spośród układów tworzących kanwę struktury funkcjonalno-przestrzennej Wrocławia składa się siedem wyodrębnionych skupisk osiedli i innych kompleksów zabudowy, nazwanych zespołami dzielnicowymi. Są to zespoły dzielnicowe: Śródmiejski obejmujący centralny, intensywnie zabudowany obszar miasta, cztery zespoły koncentrycznie przylegające do niego: Krzycki, Gądowski, Karłowicki i Oławski oraz 13 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Wrocławia Page 27 of 79

28 dwa zespoły nie przylegające do obszaru centralnego: w zachodniej części miasta Leśnicki i w północno-wschodniej Psiego Pola 14. Według zapisów Studium największą część terenów przeznaczonych pod nową zabudowę mieszkaniową planuje się następujących rejonach miasta: Leśnicki Zespół Dzielnicowy tereny na Żernikach, Maślicach Małych i Wielkich, Stabłowicach, Złotnikach, Praczach Odrzańskich, w Leśnicy, Ratyniu, Jerzmanowie i Jarnołtowie, na Marszowicach i w Mokrej (poza zasięgiem obecnej sieci ciepłowniczej, częściowo w obszarze planowanym do zasilania) południowa część Krzyckiego Zespołu Dzielnicowego tereny na Oporowie, Grabiszynku, Krzykach, Klecinie, Gaju, Ołtaszynie, Wojszycach, Jagodnie i Brochowie, (częściowo w zasięgu obecnej sieci ciepłowniczej, częściowo w obszarze planowanym do zasilania) Zespół Dzielnicowy Psiego Pola tereny na Psim Polu, Zakrzowie, w Zgorzelisku, Pawłowicach (w niewielkiej części w zasięgu obecnej sieci ciepłowniczej EC Zawidawie, częściowo w obszarze planowanym do zasilania) Karłowicki Zespół Dzielnicowy tereny w Polanowicach, Widawie, Lipie Piotrowskiej i Świniarach, a także w rejonie Rędzina na terenach po polach irygacyjnych (poza zasięgiem obecnej sieci ciepłowniczej, w niewielkiej części w obszarze planowanym do zasilania). Mniejsze skupiska obszarów dla zabudowy mieszkaniowej wyznacza się w następujących zespołach dzielnicowych: Śródmiejski Zespół Dzielnicowy tereny w lukach pomiędzy zabudową oraz tereny poprzemysłowe (w zasięgu obecnej sieci) Oławski Zespół Dzielnicowy tereny na Swojczycach, Strachocinie i Wojnowie (poza zasięgiem obecnej sieci), Gądowski Zespół Dzielnicowy tereny na Pilczycach i Muchoborze Wielkim (w zasięgu obecnej sieci). Przyjmuje się, że przyrost zasobów mieszkaniowych w pierwszej kolejności powinien następować poprzez uzupełnienie i dokończenie istniejących zespołów mieszkaniowych, w dalszej poprzez budowę nowych zespołów jako kontynuację istniejących, a w ostatniej poprzez tworzenie nowych osiedli z dala od istniejących. Należy unikać rozpraszania zabudowy mieszkaniowej 15. System zaopatrzenia w ciepło sieciowe oparty jest na następujących głównych źródłach: EC Wrocław 14 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Wrocławia 15 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Wrocławia Page 28 of 79

29 EC Czechnica EC Zawidawie Oprócz źródeł ciepła wymienionych wyżej, w mieście funkcjonują: kotłownie lokalne przemysłowe, wytwarzające ciepło między innymi w postaci pary technologicznej, zaopatrujące w ciepło własne oraz sąsiednie obiekty; kotłownie lokalne instytucji użyteczności publicznej, obiektów handlowych i usługowych oraz kotłownie osiedlowe i kotłownie wielorodzinnych budynków mieszkalnych, wytwarzające ciepło na własne potrzeby; własne źródła ciepła zaopatrujące odbiorców indywidualnych. Miejski system ciepłowniczy: obejmuje ponad 61% mieszkań w mieście oraz odbiorców w miejscowości Siechnice; zaopatruje przede wszystkim budownictwo mieszkaniowe, w tym spółdzielnie mieszkaniowe zamawiające około 37% ogółu zamówionej mocy i wspólnoty mieszkaniowe zamawiające około 19% mocy; posiada rezerwy mocy cieplnej w źródle w stosunku do mocy zamówionej przez odbiorców i zapewnia bezpieczeństwo dostaw energii; posiada rezerwy mocy przesyłowej na magistralach 16. Zużycie energii cieplnej w 2008 r. wyniosło ogółem GJ. Około 59% zużycia stanowi zużycie przez gospodarstwa domowe i około 5,5% przez przemysł. Zużycie energii cieplnej ogółem w latach zmalało o około 4,5%, w tym przez przemysł o około 34,3% i gospodarstwa domowe o około 11,9% 17. W dokumencie dopuszczono rozbudowę zaopatrzenia w ciepło na obszarze miasta, w tym nowej elektrociepłowni zlokalizowanej w północno-zachodniej części miasta, przy ul. Obornickiej, połączonej z całym systemem ciepłowniczym miasta. Wydaje się to niespójne z przywołanym wcześniej Projektem założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla obszaru Gminy Wrocław przyjętym w 2004r i aktualnie obowiązującym, w których jest mowa o wystarczających rezerwach mocy produkcyjnych ciepła w istniejących źródłach oraz z cytowanymi wyżej zapisami Studium, którego aktualizację przyjęto w maju 2010, a w którym również mówi się o rezerwach mocy w źródłach. Z drugiej strony w Studium duże obszary, głównie w południowej i zachodniej części miasta zaznaczono jako obszary planowane do zasilenia w energię cieplną, zaznaczono też planowaną budowę nowych magistral sieci ciepłowniczej. 16 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Wrocławia 17 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Wrocławia Page 29 of 79

30 W dokumencie zalecono również dążenie do modernizacji i rozbudowy miejskiego systemu ciepłowniczego oraz zwiększania liczby odbiorców ciepła z tego źródła, a także do podniesienia standardu energetycznego zabudowy, poprzez: realizację działań termo-renowacyjnych i modernizacyjnych, obniżających zapotrzebowanie na ciepło w istniejącej zabudowie; realizację nowego budownictwa w sposób energooszczędny Strategia Wrocław w perspektywie 2020 plus Strategię przyjęto Uchwałą Nr LIV/3250/06 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 6 lipca 2006 roku. W zakresie infrastruktury zapisano w niej konieczność szybkiej modernizacji infrastruktury komunalnej oraz zaawansowaną rozbudowę sieci mediów ukierunkowaną na rozwój mieszkalnictwa i inwestycje przemysłowe. Jako cele w zakresie rozwoju przestrzennego wskazano m.in.: Powstrzymanie transformacji Wrocławia w obwarzanek. Odwrócenie procesu degeneracji wewnętrznego pierścienia zabudowy mieszkalnej. Zahamowanie procesów urban sprawl (rozpełzania się miasta), które w obecnej sytuacji demograficznej grożą wyludnieniem Miasta. Kontynuację wrocławskiej tradycji budowania kompletnych osiedli (takich, jak Sępolno). Rewaloryzację wielkomiejskich kamienic. Przekształcanie socblokowisk : o o eliminacja wielkiej płyty ze ścisłego centrum miasta; rewaloryzacja osiedli na obrzeżach dopełnianie tkanką wspólnotową; Szerokie udostępnienie miejskich zasobów gruntów pod zabudowę mieszkaniową z zachowaniem zasady koncentracji tkanki miejskiej Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Wrocławia 19 Strategia Wrocław w perspektywie 2020 plus Page 30 of 79

31 2.4. Strategia Rozwoju Energetyki Na Dolnym Śląsku Na Podstawie Metody Foresightowej Delphi Strategia rozwoju energetyki na Dolnym Śląsku metodami foresightowymi to projekt realizowany przez Politechnikę Wrocławską w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka (projekt nr: POIG /08). Głównym celem projektu jest wskazanie kierunków rozwoju energetyki (w podziale na sektory: energia elektryczna, ciepło, gaz, odnawialne źródła energii) oraz rozwoju prac B+R na rzecz energetyki i możliwości ich wdrożenia w regionie. Rezultatem projektu jest opracowanie strategii rozwoju energetyki na Dolnym Śląsku przy uwzględnieniu innowacyjnych technologii stosowanych w energetyce. Strategia została wykonana w oparciu o metodę foresightową Delphi w kontekście strategii rozwoju innych regionów Europy 20. W ramach konferencji końcowej projektu odbyła się prezentacja pt.: Misja i cele Strategii rozwoju energetyki na Dolnym Śląsku 21, w ramach której przedstawiono następujące prognozy: Rysunek 4 Prognoza zapotrzebowania na energię na lata Źródło: prezentacja Misja i cele Strategii rozwoju energetyki na Dolnym Śląsku, dr hab. inż. Zdzisław Szalbierz, prof. PWr Page 31 of 79

32 Rysunek 5 Prognoza zużycia gazu Źródło: prezentacja Misja i cele Strategii rozwoju energetyki na Dolnym Śląsku, dr hab. inż. Zdzisław Szalbierz, prof. PWr Prognozowano też sprzedaż energii cieplnej (przedstawiono ją na następnej ilustracji) jak w pozostałych przypadkach prognoza dotyczy regionu jako całości. Jednak ta prognoza wydaje się być zbyt pesymistyczna, co najmniej w odniesieniu do miasta Wrocławia, szczególnie, że jako termin wprowadzenia inteligentnych budynków (co mogłoby wpłynąć negatywnie na wolumen sprzedaży ciepła) wskazywano okres generalnie , przy czym średnia wskazań to początek drugiej połowy drugiej dekady obecnego stulecia 22. Również obliczenia i symulacje wykonane przez autorów niniejszego opracowania nie wskazują na realność tak znaczącego spadku sprzedaży ciepła we Wrocławiu 22 Prezentacja na konferencji końcowej projektu Metodyka przeprowadzonych badań. Case study: Europa, prof. dr hab. inż. Jacek Malko, Page 32 of 79

33 Rysunek 6 Prognoza sprzedaży energii cieplnej Źródło: prezentacja Misja i cele Strategii rozwoju energetyki na Dolnym Śląsku, dr hab. inż. Zdzisław Szalbierz, prof. PWr Page 33 of 79

34 3. Opis sieci ciepłowniczej we Wrocławiu/Siechnicach oraz analiza możliwości przyłączeń do sieci ciepłowniczej Do miejskiego systemu ciepłowniczego należą źródła, sieci ciepłownicze, węzły cieplne oraz instalacje wewnętrzne. We Wrocławiu produkcja i dystrybucja ciepła są rozdzielone. Producentem ciepła do miejskiej sieci ciepłowniczej jest Kogeneracja S.A. Należące do niej EC Wrocław i EC Czechnica dostarczają około 98% ciepła do miejskiego systemu ciepłowniczego. Dystrybucją ciepła zajmuje się właściciel i operator miejskiej sieci ciepłowniczej Fortum Power & Heat Polska sp. z o.o.. Rozdział produkcji i dystrybucji wpływa hamująco na przyłączenia nowych odbiorców, ponieważ co do zasady przyłączani są tylko ci, których przyłączenie jest opłacalne z punktu widzenia samej dystrybucji. Kogeneracja, aby wspierać rozwój rynku ciepła zdecydowała się podpisać umowę zgodnie z którą płaci Fortum określoną kwotę za każdego nowego podłączonego klienta. Główną alternatywą ciepła sieciowego jest ogrzewanie gazowe. W zasięgu dostępności sieci gazowej znajduje się ponad 97% mieszkańców miasta. Głównym odbiorcą gazu są gospodarstwa domowe. Na terenie miasta znajduje się 258 kotłowni zasilanych gazem. Zużycie gazu w 2008 r. wyniosło ogółem ,6 tys. m³. Około 57,5% zużycia stanowi zużycie przez gospodarstwa domowe i około 27% przez przemysł. Około 75,0% ogólnego zużycia gazu przez gospodarstwa domowe, będące w zasięgu sieci gazowniczej, wykorzystano na cele grzewcze 23. Sieci gazowa i ciepłownicza są rozwijane niezależnie od siebie i nie jest możliwa optymalizacja rozwoju jednej względem drugiej ze względu na różnych właścicieli. System zaopatrzenia w ciepło scentralizowane oparty jest na następujących głównych źródłach: EC Wrocław zlokalizowana przy ul. Łowieckiej 24 w zespole urbanistycznym Port Miejski, zaopatrująca odbiorców objętych miejskim systemem ciepłowniczym w północno-zachodniej części miasta; EC - Wrocław posiada odpowiednie rezerwy mocy cieplnej w źródle w stosunku do mocy zamówionej przez odbiorców; moc cieplna zainstalowana wynosi 812 MWt, a nadwyżka mocy cieplnej w źródle na koniec 2008 r. wyniosła 60,0 MWt; urządzenia w EC spełniają obowiązujące normy emisji zanieczyszczeń, przeprowadzona modernizacja spowodowała podniesienie poziomu bezpieczeństwa dostaw energii; EC Czechnica zlokalizowana w Siechnicach zaopatrująca odbiorców w południowo-wschodniej części miasta; EC Czechnica posiada odpowiednie rezerwy mocy cieplnej w źródle w stosunku do mocy zamówionej przez odbiorców; moc cieplna zainstalowana wynosi 294 MWt, a nadwyżka mocy cieplnej w źródle na koniec 2008 r. wyniosła 73,0 MWt; jej urządzenia spełniają obowiązujące normy emisji zanieczyszczeń; EC Zawidawie zlokalizowana przy ul. Bierutowskiej 67a w zespole urbanistycznym Psie Pole Przemysłowe, zaopatrujący odbiorców objętych wydzielonym systemem osiedlowym w północno-wschodniej części miasta; moc 23 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Wrocławia Page 34 of 79

35 cieplna zainstalowana wynosi 28,1 MWt, a nadwyżka mocy cieplnej w źródle na koniec 2008 r. wyniosła 2,0 MWt 24. Miejska sieć ciepłownicza ukształtowana jest w układzie promieniowo-pierścieniowym. Do systemu miejskiej sieci ciepłowniczej należą: 1) dwuprzewodowe sieci magistralne od 1000 do 200 mm z komorami rozdzielczymi; 2) sieci rozdzielcze z punktami włączenia przyłączy; 3) przyłącza, doprowadzające ciepło do węzłów cieplnych. Łączna długość sieci ciepłowniczej na koniec 2008 r. wyniosła 480,5 km, z czego 1,8 km stanowi sieć parowa 25. Rysunek 7 System ciepłowniczy Wrocławia Źródło: Studium uwarunkowań 24 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Wrocławia 25 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Wrocławia Page 35 of 79

36 Od 1998 r. przy modernizacji i budowie nowych sieci wykorzystuje się technologię rur preizolowanych. Łączna długość sieci wykonanych w tej technologii wynosi aktualnie 219,08 km, co stanowi 45,4% ogólnej długości sieci 26. Tabela 3 Długość sieci cieplnej przesyłowej we Wrocławiu długość sieci cieplnej przesyłowej km km km km km km km 40,0 362,0 372,9 365,4 359,8 375,2 380,8 Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych 27 W systemie ciepłowniczym miasta eksploatowane są głównie węzły cieplne wymiennikowe, a także węzły typu bezpośredniego dla potrzeb przemysłowych. Liczba węzłów na koniec 2008 r. wyniosła 4 693, w tym 54 zasilane z EC Zawidawie 28. Tabela 4 Kubatura budynków ogrzewanych centralnie ogółem dam3 dam3 dam3 dam3 dam3 dam3 dam , , , , , , ,1 Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych 29 Koncesjonowane kotłownie lokalne spełniają obwiązujące normy emisji zanieczyszczeń. Kotłownie lokalne, których funkcjonowanie nie wymaga koncesjonowania, są opalane gazem ziemnym, olejem opałowym lub paliwami stałymi. W nielicznych przypadkach kotłownie opalane są odpadami drzewnymi, biogazem lub gazem płynnym. Ze względu na uciążliwość dla środowiska kotłowni opalanych paliwami stałymi postępuje proces ich modernizacji w kierunku zasilania z miejskiego systemu ciepłowniczego lub innych nośników energii Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Wrocławia 27 dane wg stanu na dzień Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Wrocławia 29 dane wg stanu na dzień Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Wrocławia Page 36 of 79

37 Tabela 5 Kotłownie we Wrocławiu kotłownie ogółem ob. ob. ob. ob. ob. ob. ob Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych dane wg stanu na dzień Page 37 of 79

38 4. Metodologia prognozy popytu 4.1. Ogólny opis metody W niniejszym rozdziale opisano metodę i główne założenia prognozy popytu na ciepło sieciowe we Wrocławiu. Prognoza popytu powstała w oparciu o model prognozy cen i decyzji inwestycyjnych odbiorców. Celem tego modelu było połączenie kryteriów technicznych, demograficznych i ekonomicznych. Zwłaszcza ekonomiczne czynniki rozwoju popytu są często omijane w prognozach, stanowią jednak podstawę rozwoju danego dobra. 32 Z tego powodu model bierze pod uwagę prognozę konkurencyjności ciepła sieciowego wobec głównego konkurenta, którym jest zdecentralizowana produkcja ciepła z gazu ziemnego (w kogeneracji lub nie). Z uwagi na możliwości realizacji obowiązku zapewnienia efektywnego energetycznie wykorzystania lokalnych zasobów paliw i energii w sposób inny niż podłączenie do msc i podobny bilans wykorzystania energii pierwotnej dostaw energii z msc lub z indywidualnego kotła gazowego, założono, że przyszła dynamika przyłączeń jest jednak w efekcie uzależniona przede wszystkim od konkurencyjności poszczególnych nośników energii. Analiza potencjalnych przyrostów i ubytków rynku została przeprowadzona dla następujących grup: Istniejący odbiorcy w zasięgu sieci i poza siecią potencjał termomodernizacji i nowych przyłączeń Nowi odbiorcy budowa mieszkań w zasięgu sieci i poza siecią Nowi odbiorcy powierzchnie usługowe, biurowe i przemysłowe w zasięgu sieci i poza siecią Model symuluje przyłączenia w zależności od konkurencyjności ciepła sieciowego w porównaniu do ogrzewania gazowego, ale też w zależności od założonych kosztów inwestycyjnych przyłączeń i ich rentowności z punktu widzenia spółek ciepłowniczych. Zbieranie danych pierwotnych poprzez stworzenie rejestru zużycia ciepła nie było podmiotem tego zlecenia. Natomiast wykorzystano do prac analizę danych pierwotnych zużycia energii cieplnej, która została wykonana przez Politechnikę Wrocławską. 33 Ustalone wielkości mają jednak charakter szacunkowy, przy czym szacunki często oparto o doświadczeniach z rynku niemieckiego, głównie z Drezna, które z powodów historycznych i strukturalnych wydaje się dobrym punktem odniesienia (zob. Rozdział 6). Po przeprowadzeniu dokładnej statystyki aktualnego zużycia ciepła, jego podziału na różne nośniki energii, i stanu termomodernizacji budynków we Wrocławiu (np. w ramach aktualizacji Projektu założeń... ), będzie możliwe przeprowadzenie dokładniejszych analiz. 32 Jako przykład integralnego podejścia por. Lund. H. Et al, Lichota 2009 Page 38 of 79

39 Wyniki pokazują, że Wrocław ma dobrze rozwiniętą sieć ciepłowniczą. Potencjał termo-modernizacyjny został wykorzystany w niedużej mierze. Jego realizacja daje Wrocławiowi możliwość przyjaznego dla środowiska rozwoju. Wrocław jako silna aglomeracja z wielkim potencjałem rozwojowym będzie przyciągał jeszcze wiele inwestycji w budownictwie mieszkalnym, biurowym, handlowym i przemysłowym. Z powodu trendu do drastycznego ograniczenia zużycia energii w skutek regulacji unijnych i krajowych będą one miały ograniczony wpływ na wzrost zużycia ciepła we Wrocławiu. Czynniki ekonomiczne (m.in. rosnące koszty inwestycyjne w przeliczeniu na MW) doprowadzą do tego, że rola ciepła sieciowego dla tych grup odbiorców zmniejszy się. Natomiast ciepło sieciowe ma ważne zadanie w zaopatrzeniu istniejących obiektów, zwłaszcza tych, które są położone w sąsiedztwie sieci ciepłowniczej. Większa rozbudowa sieci nie wydaje się realna, wymagałaby jednak znacznych nakładów inwestycyjnych, których nie można byłoby bezpośrednio spłacić z przychodów z tytułu sprzedaży energii cieplnej (zob. 4.6) Analiza i prognoza rozwoju liczby mieszkańców Jako punkt wyjścia do analizy rozwoju liczby mieszkańców zostały przyjęte rzeczywiste dane z lat dotyczące ludności wg miejsca zameldowania/zamieszkania zamieszczone w Banku Danych Lokalnych GUS. Przez większość tego okresu liczba mieszkańców Wrocławia w danym roku malał w stosunku do roku poprzedniego (roczne spadki rzędu 0,25%) wyjątki stanowią rok 1999 oraz lata 2009 (ludność bez istotnych zmian spadek o 16 osób w stosunku do 2008) i 2010 (wzrost 0,13%). Do dalszego prognozowania można przyjąć że tempo wzrostu liczby mieszkańców 2009/2010 (+0,13% rocznie) się utrzyma (wariant 1) lub jako stałą tendencję przyjąć średnią roczną zmianę z lat (-0,09% rocznie) wariant 2 Do podstawowego scenariusza wzięto wariant 2. Page 39 of 79

40 Rysunek 8 Prognoza ludności Wrocławia wariant 1 wariant Źródło: opracowanie własne 4.3. Metoda analizy wielkości zużycia ciepła Wrocławia i analizy potencjału nowych odbiorców Zebranie pierwotnych informacji o strukturze budynków, ich szacunkowym zużyciu energii cieplnej i stanie termo-modernizacyjnym nie było częścią zleconych prac. Do celów określenia tych wartości wykorzystano bezpośrednią analizę wykonaną przez Politechnikę Wrocławską 34, ale również metody pośrednie poprzez porównanie wartości wrocławskich z wartościami z innych miast. Jako główny punkt odniesienia określono Drezno, z uwagi na podobną wielkość miasta, porównywalne warunki klimatyczne i strukturalne (patrz rozdział 6). W ramach aktualizacji Projektu założeń... dobrze byłoby stworzyć oficjalny rejestr istniejących na terenie miasta Wrocławia budynków i zużycia przez nie ciepła. Opracowanie Politechniki jest doskonałą bazą danych dla analizy zużycia energii cieplnej i zawiera obliczenie zużycia ciepła dla wszystkich obszarów Miasta Wrocławia na podstawie bezpośredniej analizy poszczególnych dzielnic i ich struktury zasiedlenia, struktury wiekowej budynków i oszacowanej kubatury. W wyniku tej analizy obliczono wielkość zużycia dwiema metodami. Przyjęto dwa sposoby obliczeń zapotrzebowania na ciepło i odpowiadające im dwa modele mocy cieplnej w warunkach obliczeniowych (-18 C). Sposób 1 - model mocy zamówionej - wynika z mocy zamówionej budynków 34 Lichota 2009 Page 40 of 79

41 referencyjnych. Model ten połączono z wyodrębnionymi 30 typami budynków (...). Sposób 2 model OZC - wynika z obliczeń w programie OZC Podział miasta na obszary ze względu na gęstość energetyczną i odległość od sieci nastąpił na podstawie przekazanych materiałów Politechniki. 37 Modele umożliwiają analizę zmian zapotrzebowania na ciepło. Zamówiona moc cieplna całego miasta wynosi 2485 MW. W opracowaniu Energoeksperta jest wartość 2200 MW. Różnica (11%) wynika z tego, że model mocy zamówionej uwzględnia również ogródki działkowe oraz garaże, które nie są ogrzewane. Rzeczywista moc całego miasta w modelu OZC wynosi 1622 MW. Sprawdzeniem wiarygodności obliczeń jest rzeczywista moc cieplna części uciepłownionej. Wynosi ona 827 MW co zgadza się z pomiarami w Kogeneracji. 38 Przekazane zestawienie zawierało moc rzeczywistą dla 515 obszarów (różnego rodzaju i różnej wielkości) na terenie miasta Wrocław 39. Zakładamy, że już uwzględnia niejednoczesność poboru. Mimo, że dane pochodzą z 2009r, z powodu braku dokładniejszych i bardziej aktualnych informacji traktujemy je w naszych obliczeniach jako aktualne. Te obszary zostały przeanalizowane pod względem odległości od sieci cieplnej. Z tej analizy wynikają wartości podane na poniższym rysunku. Należy podkreślić, że oszacowanie tych wartości było możliwe tylko w przybliżeniu, jednak wyraźnie pokazują one fakt, że większość aktualnego rynku cieplnego jest położona w niedalekiej odległości od sieci, co stanowi wielką szansę dla ciepłownictwa we Wrocławiu. 35 Lichota 2009, str Określanie (O) zapotrzebowania (Z) na ciepło (C). Oprogramowanie, które służy do obliczeń strat ciepła z budynków według aktualnej normy budowlanej. 37 Lichota Lichota 2009, str Moc zamówiona ustalona przez odbiorcę największa moc cieplna, jaka w danym obiekcie wystąpi w warunkach obliczeniowych; moc rzeczywista różni się od mocy zamówionej głównie z powodu niejednoczesności. Page 41 of 79

42 Rysunek 9 Struktura zużycia według oszacowanej odległości od sieci - Wrocław Struktura zużycia według odległości od sieci odległość > 1 km; 243,72 MW odległość 0,5-1 km; 82,06 MW odległość do 0,5 km; 1296,40 MW Źródło: Własne obliczenia na podstawie danych Politechniki Wrocławskiej Z uwagi na tę strukturę można wywnioskować, że w relatywnym sąsiedztwie sieci cieplnej zużycie odbiorców 40 wynosi ok MW. Sprzedaż ciepła w sieci wrocławskiej (obliczona na podstawie sprzedaży Kogeneracji do tej sieci, po uwzględnieniu strat przesyłowych) wynosiła w 2011 r. 834 MW. Założono, że obszary w odległości powyżej 1km od istniejącej sieci z powodów ekonomicznych z reguły są bez szansy przyłączenia. Istnejące obiekty położone w sąsiedztwie sieci jednak stanowią potencjalny rynek dla ciepłownictwa. W przypadku remontów lub decyzji inwestycyjnych podejmowanych z innych powodów istnieje szansa zdobycia nowych klientów. W przypadku Wrocławia ten potencjał wynosi (przed termomodernizacjami) ok. 466 MW. Przy założeniu proporcjonalnych relacji ów rynek w Siechnicach wynosi 10 MW. Do dalszych obliczeń założono potencjał rynku w wysokości 450 MW. Faktyczna wielkość rynku jest uzależniona od założonego przebiegu procesów termomodernizacyjnych. Termo-modernizacja jest ekonomicznie uzależniona od kosztów energii unikniętych w rezultacie przeprowadzenia remontu termo-modernizacyjnego. Ceny energii cieplnej w Polsce są na znacznie niższym poziomie niż w miastach zachodnich. Oczekuje się stopniowego wzrostu cen i w związku z nim coraz większy nacisk odbiorców na wykonanie inwestycji termo-modernizacyjnych. 40 Czyli wszystkich, istniejących budynków Page 42 of 79

43 Analiza procesów termomodernizacji została zatem wykonana różnymi metodami. Wszystkim metodom wspólne jest odniesienie się do wartości referencyjnych niemieckich. Takie postępowanie wydaje się słuszne z powodu podobnych struktur miast i warunków klimatycznych. Wszystkie metody obliczają potrzebną wielkość termomodernizacji, żeby osiągnąć aktualny poziom efektywności w odniesieniu do energii cieplnej w innych miastach jak np. w Dreźnie, lub średnie wartości niemieckie. Z uwagi na fakt, że również w Niemczech oczekuje się jeszcze znacznych redukcji zużycia energii cieplnej 41, trzeba podkreślić, iż realny potencjał termomodernizacji we Wrocławiu znacznie przekroczy podane wartości. Jako wariant podstawowy w późniejszych kalkulacjach jednak założono, że poziom termomodernizacji we Wrocławiu w 2030 r będzie na podobnym poziomie jak w dzisiaj w Dreźnie. W analizach wrażliwości przeanalizowano również dalej idące redukcje. Metoda 1: Benchmarking sprzedaży ciepła w porównaniu z długością sieci Relacja sprzedaży ciepła do długości sieci ilustruje gęstość energetyczną danej struktury. Relatywnie wysoka sprzedaż na jeden km sieci wynika z faktu że historycznie przyłączono obiekty o wysokim zużyciu energetycznym (powyżej 150 W/m² 42 ). Przy takim zużyciu energii przyłączenie obiektów do miejskiej sieci ciepłowniczej (msc) jest ekonomicznie bardziej uzasadnione niż przy dzisiejszym zużyciu (ok W/m²), gdyż do osiągnięcia odpowiedniej sprzedaży (i tym samym obrotu) wymagane są większe inwestycje. Przy założeniu generalnie podobnych struktur miast (patrz rozdział 6), systemów ciepłowniczych i udziału ciepła systemowego, wymieniony wskaźnik odzwierciedla więc osiągnięty poziom termomodernizacji, i może służyć jako benchmark do oszacowania przyszłej redukcji sprzedaży we Wrocławiu. Zakładając, że jako wartość benchmarkingową można przyjąć 11,5 TJ/km 43, oraz biorąc pod uwagę, że odpowiednia wartość we Wrocławiu wynosi 16,7 TJ/km, to z zestawienia wartości z benchmarkiem wynika, że relatywne zużycie istniejących już odbiorców we Wrocławiu spadnie jeszcze co najmniej o 28% UBA 2006, str Ref. DREWAG 2011 Page 43 of 79

44 Tabela 6 Obliczenie potencjalnej redukcji zużycia metodą benchmarkingową Kryterium Wartość Jednostka I. Benchmark 11,8 [TJ/km] II. Dlugość sieci Fortum [km] III. Aktualna sprzedaż (2011) [PJ] IV. Sprzedaż benchmarkingowa 6,1 [PJ] V. Redukcja (III do IV) 29% [%] VI. Redukcja 254 [MW] Metoda 2: Porównanie historyczne Założono, że w roku 1989 sytuacja wyjściowa w Dreźnie i we Wrocławiu była podobna 46. W obu miastach rozbudowano wielką i szeroką sieć ciepłowniczą. Ówczesna sytuacja materialna i ekonomiczna (mimo ogólnego braku energii jej ceny były na poziomie poniżej jej realnej wartości) doprowadziła do marnowania energii, zwłaszcza po stronie odbiorców. Po zmianach politycznych wprowadzono urealnienie cen energii. Fundamentalne różnice w sytuacji materialnej w postkomunistycznej Polsce i Niemczech Wschodnich doprowadziły jednak do tego, że w Niemczech Wschodnich wprowadzenie realnych cen energii było możliwe już w początku lat 90. W Polsce silna pozycja regulatora cen energii (tzn. Urzędu Regulacji Energetyki) i potrzeba znalezienia równowagi między inflacjogennym wzrostem cen energii (i jego ewentualnymi skutkami w postaci ubóstwa energetycznego) i potrzebami firm energetycznych, które musiały przeprowadzić inwestycje odtworzeniowe, skutkowały w znacznie niższych cenach energii, w tym ciepła. W wyniku dalszego wzrostu standardu życia w Polsce dalszy wzrost cen energii wydaje się nieunikniony i z punktu widzenia zrównoważonego rozwoju wręcz pożądany. Poza tym ta poprawa sytuacji materialnej mieszkańców i gospodarki pozwoli na przeprowadzenie potrzebnych inwestycji i remontów termo-modernizacyjnych. Do celów określenia efektu termomodernizacji przeanalizowano redukcję zużycia energii cieplnej we Wrocławiu i w Dreźnie i zidentyfikowano strukturalne różnice. Analiza sprzedaży ciepła z korektą klimatyczną od 1990 we Wrocławiu pokazuje, że w latach produkcja dla systemów ciepłowniczych we Wrocławiu zmalała o 26%. Przy założeniu, że straty sieciowe w tym okresie zmniejszyły się z ok. 20% do ok. 12%, można obliczyć, że sprzedaż odbiorcom w tym samym okresie zmniejszyła się o 19%. 44 Według Studium łączna długość sieci ciepłowniczej na koniec 2008 r. wyniosła 480,5 km, z czego 1,8 km stanowi sieć parowa. Założono, że w wyniku nowych przyłączeń w latach powstało 35 km sieci. 45 Obliczona za pomocą danych KOGENERACJI, po uwzględnieniu strat przesyłowych. 46 Zob. również rozdział 6 Page 44 of 79

45 Rysunek 10 Sprzedaż ciepła przez Kogenerację Źródło: Dane Kogeneracji S.A.; własne obliczenia W tym samym okresie sprzedaż z korekta klimatyczną odbiorcom zmniejszyła się w Dreźnie o ok. 41%. Rysunek 11 Sprzedaż ciepła w Dreźnie źródło: DREWAG: 111 Jahre Fernwärme..., str. 4 Page 45 of 79

46 Żeby w tej analizie wyeliminować potencjalny historyczny efekt wyższych przyłączeń do sieci we Wrocławiu niż w Dreźnie, przeanalizowano również ich wielkości w obu miastach. Dane były dostępne tylko dla lat , jednak pokazują bardzo porównywalne trendy. Biorąc pod uwagę nieco wyższą liczbę mieszkańców we Wrocławiu, nowe przyłączenia we Wrocławiu są nawet na relatywnie niższym poziomie. Tabela 7 Moce przyłączone we Wrocławiu i Dreźnie Rok Suma Moc przyłączona Wrocław Moc 12, , przyłączona Drezno Źródło: Kogeneracja, DREWAG 2011 Poniższa tabela pokazuje, że na tej podstawie można wywnioskować, że potencjalna redukcja sprzedaży ciepła do obiektów już podłączonych do sieci ciepłowniczej we Wrocławiu w wyniku modernizacji zasobów mieszkalnych i innych budynków w najbliższych latach wynosi ok. 270 MW. Przy obecnym udziale ciepłownictwa w zaspokojeniu zapotrzebowania na energię cieplną rzędu 50%, całkowity potencjał dla Wrocławia i Siechnic jest zatem o 2 razy większy i wynosi ok. 540 MW. Tabela 8 redukcja sprzedaży ciepła Kryterium Wartość Jednostka Redukcja sprzedaży W Dreźnie (po por. kl.) 41% [%] Redukcja sprzedaży we Wrocławiu (po por. kl.) 19% [%] Oczekiwana redukcja we Wrocławiu przy osiągnięciu wartości drezdeńskich 271 [MW] Źródło: Własne obliczenia Metoda 3: Klasyfikacja terenów Wrocławia (tereny w odległości od sieci maks. 0,5 km) wg struktury zabudowy i porównanie z gęstością energetyczną odpowiednich niemieckich obszarów (benchmark) Celem uzupełnienia powyższych analiz, przeprowadzono wstępną analizę gęstości energetycznej terenów Wrocławia, które są położone w odległości ok. 0,5 km od najbliższej sieci ciepłowniczej, wg struktury zabudowy i porównano z gęstością Page 46 of 79

47 odpowiednich miejskich obszarów w Niemczech 47. Tabela przedstawia wyniki tego porównania, które potwierdzają dla Wrocławia potencjał termomodernizacji budynków w zasięgu sieci rzędu 250 MW. Tabela 9 Moc w zasięgu sieci Kryterium Wartość Jednostka Obliczony benchmark mocy w zasięgu sieci Aktualna rzeczywista moc w zasięgu sieci 1045 [MW] 1298 [MW] Potencjalna redukcja 253 [MW] Źródło: Obliczenia własne Jak wynika z powyższych zestawień, oszacowany potencjał termomodernizacji waha się między 250 a 430 MW. Dokładne badanie tych wielkości musi być przedmiotem dalszych prac. Do dalszych obliczeń założono jako wariant podstawowy, że realny potencjał termomodernizacji istniejących budynków we Wrocławiu i Siechnicach wynosi 300 MW, w tym w zasięgu sieci Fortum 240 MW. Z porównania podanych wartości wynika, że maksymalne potencjał nowych odbiorców ciepła sieciowego w istniejących budynkach, po uwzględnieniu efektów termomodernizacji wynosi MW=150 MW, w tym w zasięgu sieci ok. 80%, co równa się 120 MW. Faktyczny udział nowych odbiorców wśród tej grupy zależy od czynników ekonomicznych i tempa inwestycyjnego. Oba czynniki są modelowane w ramach modelu obliczeniowego. Niżej przedstawimy najważniejsze założenia i ich dynamikę Potencjał nowych odbiorców w nowo powstających obiektach Oprócz grupy istniejących odbiorców ciepła sieciowego, konieczne jest również przeanalizowanie tendencji w grupie nowo powstających obiektów. Ta grupa się dzieli na budownictwo mieszkaniowe i powierzchnie usługowe/biurowe/handlowe. Budownictwo mieszkaniowe Rozwój budownictwa mieszkaniowego jest uzależniony od tempa ogólnej tendencji do podwyższania średniej powierzchni mieszkania na mieszkańca i od ilości mieszkańców. 47 UBA 2006 Page 47 of 79

48 Z wyżej wymienionej prognozy demograficznej, przy założeniu kontynuacji wzrostu przeciętnej powierzchni na osobę, i założeniu, że średnie zużycie oddanych do użytkowania nowych budynków mieszkalnych się zmniejszy z ok. 40 W/m² na 12 W/m², wynika jednak, że potencjał nowych odbiorców w tej grupie jest bardzo ograniczony. Tabela przedstawia odpowiednie wskaźniki dla różnych lat. Skumulowany potencjał nowych odbiorców do 2030r wynosi więc 107 MW. Wrażliwość tych liczb np. na inny rozwój demograficzny jest bardzo ograniczona. Dla celów obliczeniowych założono, że ten potencjał dzieli się w równych częściach na tereny w zasięgu i poza zasięgiem sieci. Tabela 10 Potencjał nowych odbiorców w budownictwie mieszkaniowym nowe budynki Rok przecietna powierzchnia uzytkowa na 1 osobe 25,64 27,99 30,54 33,33 36,38 Wzrost [%] 1,8% 1,8% 1,8% 1,8% 1,8% Ilosc Mieszkancow we Wroclawiu powierzchnia uzytkowa [m²] Wzrost p.u. [m²] Energochlonnosc [W/m²] Nowa moc [MW] Źródło: Obliczenia własne Powierzchnie handlowe Mimo dużego nasycenia wrocławskiego rynku nowoczesną powierzchnią handlową w mieście wciąż planowane są nowe obiekty. 48 W aglomeracji wrocławskiej jest w tej chwili ponad pół miliona (556 tys.) metrów kwadratowych nowoczesnej powierzchni handlowej w obiektach wielkopowierzchniowych. 384 tys. m kw. zlokalizowanych jest w klasycznych centrach handlowych a 115 tys. m kw. w parkach handlowych. Taki wynik daje Wrocławiowi miejsce w ścisłej czołówce polskich aglomeracji. W gronie ośmiu największych polskich miast tylko w Poznaniu można rejestrować wyższy wskaźnik. 49 Nasycenie nowoczesnymi centrami handlowymi we Wrocławiu jest 48 Źródło 49 Do powównania: W saksońskim Dreżnie wskaźnik GLA/1000 Mieszkańców wynosi Żródło: BulwienGEsa, Feri, prognoza DZ Bank. Page 48 of 79

49 znacząco wyższe niż w stołecznej Warszawie. Przy czym warto zauważyć, że siła nabywcza przeciętnego mieszkańca stolicy o ok. 20 proc. przekracza możliwości zakupowe mieszkańca Wrocławia. 50 Ten fakt podkreśla również następujący wykres. 51 Źródło: Raport Analityczny DI BRE dot. Echo Investment z Na podstawie dostępnych danych założono, że Wrocław w dalszym ciągu ma znaczący potencjał wzrostu powierzchni handlowej, i że do roku 2030 wskaźnik GLA/1000 Mieszkańców wzrośnie do 1800 m²/1000 mieszkańców, czyli osiągnie poziom niemieckich miast. Analiza istniejących, przyłączonych obiektów pokazuje, że zużycie w m²/w jest na podobnym poziomie jak w przypadku budownictwa mieszkaniowego: Tabela 11 Zużycie nowoczesnych centrów handlowych Obiekt m2 moc [W/m²] Malta (Poznań) ,0 49,4 Alfa (Białystok) ,3 38,4 Forum Koszalin ,5 40,4 Żródło: obliczenia własne na podstawie sklepow_dostate k_.html#ixzz1iab7d1zl 51 Źródło Raport Analityczny DI BRE dot. Echo Investment z Page 49 of 79

50 Przy założeniu że zużycie energii cieplnej w W/m² dla przyszłych obiektów obniża się odpowiednio do energochłonności nowych budynków mieszkalnych, obliczono potencjał rzędu 11 MW 52. Powierzchnie biurowe Najbardziej dojrzałym rynkiem biurowym w Polsce jest Warszawa z ponad 3 mln m 2 nowoczesnych powierzchni biurowych. Jednak w porównaniu z innymi miastami europejskimi np. Londynem (Greater London 28,5 mln m²), Paryżem (27,2 mln m²) czy Frankfurtem (11,9 mln m²) rynek polski nadal jest we wczesnej fazie rozwoju. Nasycenie rynku powierzchnią biurową w Warszawie wynosi ok. 160 m² na 100 mieszkańców, podczas gdy średnia dla miast Europejskich to 380 m². 53 W porównywalnym Dreźnie podaż powierzchni biurowej wynosi 3,8 mln m². 54 Tabela 12 Analiza Regionalnych Rynków Biurowych Źródło: Jones Lang LaSalle, Pulse, Analiza Regionalnych Rynków Biurowych III kw Sposób obliczenia tego potencjału i jego rozwój w czasie został dokładnie przedstawione w modelu obliczeniowym 53 Żródło: 54 Żródło: BulwienGEsa, Feri, prognoza DZ Bank. Page 50 of 79

51 Rysunek 12 Podaż powierzchni biurowej i wskaźnik pustostanów Źródło: Jones Lang LaSalle, Pulse, Analiza Regionalnych Rynków Biurowych III kw Na wrocławski rynek w 2012 roku trafi ponad m² nowoczesnej powierzchni biurowej. 55 Zakładamy, iż do roku 2030 ten poziom będzie kontynuowany, przy założeniu, że zużycie energii cieplnej w W/m² z uwagi na zmierzanie do budynków zeroenergetycznych będzie na tym samym poziomie jak w nowych budynkach mieszkalnych. Do celów oszacowania zużycia nowych budynków z jednej strony trzeba uwzględnić, że również nowe budynki biurowe podlegają trendowi do domów prawie zeroenergetycznych. Z drugiej strony część nowych biur powstaje w starych fabrykach i innych budynkach poprzemysłowych ze znacznie wyższym zapotrzebowaniem energetycznym. 56 Z tego powodu oszacowano, że średnie zużycie nowej powierzchni biurowej w okresie prognozy będzie na o 50% wyższym poziomie niż w budynkach mieszkalnych. Z tych założeń wynika potencjalny rynek rzędu 51,8 MW 57. Zakładamy że 50% tego potencjalnego rynku jest położone w potencjalnym zasięgu sieci ciepłowniczej. 55 Źródło: PRZEGLAD RYNKU BIUROWEGO WROCŁAW MAJ 2011, przygotowane przez IK DEVELOPMENT Sposób obliczenia tego potencjału i jego rozwój w czasie został dokładnie przedstawione w modelu obliczeniowym Page 51 of 79