UBEZPIECZENIE SPOŁECZNE

Transkrypt

1 UBEZPIECZENIE SPOŁECZNE migrujàcych pracowników oraz osób prowadzàcych działalnoêç gospodarczà Tomasz Major (red.) 2. wydanie PRAWO DLA FIRM

2 PRAWO DLA FIRM UBEZPIECZENIE SPOŁECZNE migrujàcych pracowników oraz osób prowadzàcych działalnoêç gospodarczà

3 Polecamy w serii: Stanisław Matura LIKWIDACJA PRZEDSI BIORSTWA W PRAKTYCE Tomasz Ogłódek, Marzena Czarnecka, Marta Boroƒ TARYFY W CIEPŁOWNICTWIE Barbara P czalska OCHRONA KONKURENCJI Robert Walczak MI DZYNARODOWY PRZEWÓZ TOWARÓW Dorota Bielecka, Maciej Bielecki UMOWY MI DZY SPÓŁKÑ KAPITAŁOWÑ A CZŁONKIEM ZARZÑDU

4 UBEZPIECZENIE SPOŁECZNE migrujàcych pracowników oraz osób prowadzàcych działalnoêç gospodarczà Tomasz Major (red.) Beata Pawłowska 2. wydanie Wydawnictwo C.H. Beck Warszawa 2010

5 Redakcja: Monika Pawłowska Zdjęcie na okładce RenéMansi/iStockphoto.com Wydawnictwo C. H. Beck 2010 Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, Warszawa Skład i łamanie: KOLONEL Druk i oprawa: Elpil, Siedlce ISBN:

6 Spis treści Wykaz skrótów... XI Literatura... XIII Wprowadzenie... XV PraWo socjalne międzynarodowe zagadnienia teoretyczne Pojęcie prawa socjalnego międzynarodowego Źródła międzynarodowego prawa socjalnego Normy międzynarodowe Normy ponadnarodowe Konwencje multilateralne Prawo krajowe Normy kolizyjne prawa socjalnego międzynarodowego Pojęcie normy kolizyjnej Systematyka norm kolizyjnych Przepisy kolizyjne w prawie wewnętrznym. Podleganie ubezpieczeniom społecznym zgodnie z ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych Podleganie ubezpieczeniom społecznym obywateli polskich zatrudnionych za granicą Podleganie ubezpieczeniom społecznym cudzoziemców zatrudnionych w Polsce Przepisy kolizyjne dotyczące osób prowadzących działalność gospodarczą Ubezpieczenie zdrowotne obywateli polskich zatrudnionych za granicą i cudzoziemców zatrudnionych w Polsce Podstawy prawne Cudzoziemiec w Polsce zasady opłacania i rozliczania składek na ubezpieczenia za obywateli PolskiCH zatrudnionych za granicą i CudzoziemCóW zatrudnionych W PolsCe Podstawy prawne Składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne obywateli polskich zatrudnionych za granicą Przychód Wyłączenie niektórych przychodów Wyłączenie równowartości diet Wyłączenie należności z tytułu podróży służbowych Wysokość składek Finansowanie składek V

7 Spis treści 2.7. Składki na ubezpieczenie zdrowotne Wysokość składki Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych Terminy i procedury Procedura w przypadku niepodlegania w Polsce ubezpieczeniom społecznym Ubezpieczenie dobrowolne Składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne za cudzoziemców zatrudnionych w Polsce Ubezpieczenia społeczne Ubezpieczenie zdrowotne Przepisy kolizyjne w niemieckim prawie ubezpieczeń społecznych inspiracja dla polskiego ustawodawcy Zasada terytorialności niemieckiego prawa ubezpieczeń społecznych i wyjątki od tej zasady Pierwszy wyjątek: 5 SGB IV (tzw. Einstrahlung) Integracja pracownika w przedsiębiorstwie (Eingliederung des Beschaftigten in Betrieb) Ograniczenie oddelegowania w czasie określenie WłaśCiWego ustawodawstwa W PraWie WsPólnotoWym Wprowadzenie system koordynacyjny rozporządzeń unijnych Przepisy kolizyjne w rozporządzeniu unijnym Kogo dotyczą przepisy? Zasada ogólna: podleganie jednemu prawodawstwu Osoby wykonujące pracę najemną Zasada terytorialności Wyjątki od zasady terytorialności Pracownicy wysłani Oddelegowanie Usługi świadczone w kraju Zmiany w trakcie delegowania Przedłużenie oddelegowania Wykonywanie pracy najemnej na terytorium dwóch lub więcej państw członkowskich Osoby wykonujące pracę na własny rachunek Zasada terytorialności Wyjątki od zasady terytorialności Czasowe wykonywanie czynności na terytorium innego państwa członkowskiego Wykonywanie pracy na własny rachunek na terytorium dwóch lub więcej państw członkowskich Wykonywanie działalności na własny rachunek równocześnie w kilku państwach członkowskich VI

8 Spis treści Zasady stosowane do osób wykonujących jednocześnie pracę najemną i pracę na własny rachunek na terytoriach różnych państw członkowskich Podleganie przepisom o ubezpieczeniach społecznych w jednym państwie Ubezpieczenia społeczne osób prowadzących działalność gospodarczą Zasada ogólna Wyjątki od zasady ogólnej Przejście ze stosowania rozporządzenia Nr 1408/71 na rozporządzenie Nr 883/ komentarz do PrzePisóW tytułu ii rozporządzenia Nr 883/ Wprowadzenie Normy kolizyjne w rozporządzeniu Nr 883/ Cele przepisów kolizyjnych Łączniki w przepisach kolizyjnych prawa wspólnotowego Łączniki w szczególnych przypadkach uregulowanych w art rozporządzenia Wspólnotowe przepisy kolizyjne w systemie norm prawa międzynarodowego socjalnego Korygująca i uzupełniająca rola art. 16 rozporządzenia (tzw. uregulowania wyjątkowego) Stosowanie przepisów Tytułu II rozporządzenia w przypadku zatrudnienia poza obszarem WE Podsumowanie Cel normy art. 11 rozporządzenia Nr 883/ Znaczenie pojęcia praca najemna Odesłanie do przepisów poszczególnych państw członkowskich Ustalenie deinicji pracownika w poszczególnych systemach ubezpieczeń społecznych Deinicja osoby pracującej na własny rachunek Osoba pracująca na własny rachunek a pracownik Deinicja osoby pracującej na własny rachunek w orzecznictwie ETS Deinicja miejsca zamieszkania Deinicja zawarta w art. 1 lit. j Znaczenie i zadania pojęcia miejsca zamieszkania Miejsce zamieszkania a miejsce zwykłego pobytu Łącznik stosunku zatrudnienia (art. 11 ust. 3 lit. a) Postanowienia szczególne dotyczące działalności na własny rachunek (art. 11 ust. 3 lit. a) Postanowienia szczególne dotyczące marynarzy (art. 11 ust. 4 rozporządzenia Nr 883/2004) VII

9 Spis treści 19. Postanowienia dotyczące urzędników i osób o równorzędnym statusie (art. 11 ust. 3 lit. b) Postanowienia szczególne dotyczące osób w służbie wojskowej i zastępczej służbie wojskowej Regulacja art. 11 ust. 3 lit. e Główne założenia Decyzji Komisji Administracyjnej Nr A Cel normy art. 12 rozporządzenia Nr 883/ Wysłanie (art. 12 ust. 1) Przesłanki wysłania Zatrudnienie w celu wysłania Cel regulacji dotyczącej wysłania Wyłączenie stosowania art. 12 ust Pracownicy miejscowi Kontynuacja stosunku zatrudnienia z wysyłającym pracodawcą Wysłanie do spółek zależnych, przedstawicielstw i oddziałów Stany faktyczne przemawiające za przyjęciem wysłania w rozumieniu art. 12 ust Użyczanie pracowników (leasing pracowniczy) Wyrok w sprawie Fitzwilliam Wyrok w sprawie Plum Ograniczenie wysłania w czasie Wysłanie w miejsce innego pracownika Wysłanie powyżej 24 miesięcy Zaświadczenie Postanowienia dotyczące osób pracujących zwykle w kilku państwach członkowskich Tymczasowe ustawodawstwo Prowadzenie działalności na własny rachunek Cel normy art. 12 i 13 rozporządzenia Nr 883/ Przejściowy pobyt w innym państwie członkowskim Osoby wykonujące działalność na własny rachunek w kilku państwach członkowskich Wykonywanie pracy i działalności na własny rachunek Cel normy art. 13 ust. 3 rozporządzenia Nr 883/ Cel normy art. 13 ust. 5 rozporządzenia Nr 883/ Cel normy art. 13 ust. 4 rozporządzenia Nr 883/ Cel normy art. 14 rozporządzenia Nr 883/ Zbieg ubezpieczenia dobrowolnego i ubezpieczenia obowiązkowego Cel normy art. 15 rozporządzenia Nr 883/ Pracownicy pomocniczy Wspólnot Europejskich Cel normy art. 16 ust. 1 rozporządzenia Nr 883/ Strony porozumienia Charakter prawny porozumień VIII

10 Spis treści Treść porozumień Cel normy 16 ust. 2 rozporządzenia Nr 883/ Współpraca między instytucjami Rozszerzenie stosowania przepisów rozporządzeń wspólnotowych na obywateli państw trzecich Przepisy kolizyjne zawarte w umowach bilateralnych Reguły kolizyjne zawarte w umowie z Jugosławią z 1958 r Podstawy prawne Zasada ogólna Wyjątki Przepisy kolizyjne zawarte w umowie z Libią Podstawy prawne Zasada ogólna Przepisy kolizyjne zawarte w umowie z Macedonią Podstawy prawne Zasada ogólna Wyjątki od zasady ogólnej Uregulowanie wyjątkowe Przepisy kolizyjne zawarte w umowie z Kanadą Podstawy prawne Zasada ogólna Zasady szczególne Uregulowanie wyjątkowe Przepisy kolizyjne zawarte w umowie z USA Podstawy prawne Zasada ogólna Przepisy szczególne Uregulowanie wyjątkowe Indeks rzeczowy IX

11

12 Wykaz skrótów 1. Źródła prawa KC ustawa z r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) KP ustawa z r. Kodeks pracy (tekst jedn. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.) KPA ustawa z r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz ze zm.) 2. Organy orzekające ETS Europejski Trybunał Sprawiedliwości SN Sąd Najwyższy 3. Publikatory i czasopisma Dz.U Dziennik Ustaw Dz.Urz Dziennik Urzędowy PiZS Prawo i Zabezpieczenie Społeczne 4. Inne skróty nast następny (-a, -e) OECD Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (Organisation for Economic Co-operation and Development) orz orzeczenie pkt punkt post postanowienie tj to jest tekst jedn tekst jednolity uchw uchwała ust ustęp wyr wyrok ZUS Zakład Ubezpieczeń Społecznych XI

13

14 Literatura Jamroży M., Major T., Pawłowska B., Spotowska M., Praca cudzoziemców w Polsce, Gdańsk 2009, Major T. (red.), Opodatkowanie transgranicznego świadczenia usług i transgranicznego zatrudniania pracowników Zbiór przepisów z komentarzem, Warszawa 2007, Major T. (red.), Praca tymczasowa w praktyce Praktyczny poradnik dla irm, Warszawa 2007, Major T. (red.), Prawo pracy w praktyce eksportowej Praktyczny poradnik dla irm, Warszawa 2007, Major T. (red.), Ubezpieczenia społeczne migrujących pracowników oraz osób prowadzących działalność gospodarczą, Warszawa 2004, Major T. (red.), Ubezpieczenia społeczne pracowników delegowanych za granicę przez polskie przedsiębiorstwa Zbiór przepisów z wprowadzeniem, Warszawa 2007, Major T. (red.), Ubezpieczenia społeczne pracowników delegowanych za granicę przez polskie przedsiębiorstwa Praktyczny poradnik dla irm, Warszawa 2007, Major T. (red.), Ubezpieczenia społeczne pracowników delegowanych za granicę przez polskie przedsiębiorstwa. Podstawa wymiaru składek, czyli jak optymalizować delegowanie,warszawa 2007, Major T. (red.), Ubezpieczenia społeczne pracowników delegowanych za granicę przez polskie przedsiębiorstwa Praktyczny komentarz do Tytułu II rozporządzenia 1408/71, Warszawa 2007, Major T. (red.), Zatrudnianie cudzoziemców w Polsce Poradnik dla irm, Warszawa XIII

15

16 Wprowadzenie Z rozwojem stosunków gospodarczych związany jest ściśle przepływ pracowników między różnymi krajami oraz konieczność prowadzenia działalności gospodarczej w kilku państwach jednocześnie. Zarówno z zatrudnieniem pracowników, jak i z prowadzeniem działalności gospodarczej związany jest w wielu krajach obowiązek w zakresie ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych. I tak w Polsce, zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz ze zm.) obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby izyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami, a zgodnie z pkt 5 tego przepisu osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność, przez które zgodnie z art. 8 ust. 6 rozumie się: 1) osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych; 2) twórców i artystów; 3) osoby prowadzące działalność w zakresie wolnego zawodu: a) w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby izyczne, b) z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób izycznych; 4) wspólników jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej; 5) osobę prowadzącą niepubliczną szkołę, placówkę lub ich zespół, na podstawie ustawy o systemie oświaty. Zgodnie natomiast z art. 3 ustawy z r. o świadczeniach opieki zdrowotnej inansowanych ze środków publicznych (tekst jedn. Dz.U. z 2008 r. Nr 164, poz ze zm.; dalej: ustawa zdrowotna) ubezpieczonymi w Narodowym Funduszu Zdrowia są osoby posiadające obywatelstwo UE/EOG, a także cudzoziemcy przebywający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie wizy uprawniającej do podjęcia pracy, zezwolenia na osiedlenie się lub zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony, jeżeli: podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego; ubezpieczają się dobrowolnie 1. 1 Art. 66 ust. 1 ustawy zdrowotnej. XV

17 Wprowadzenie Także i w innych państwach wykonywanie pracy lub samodzielnej działalności gospodarczej powoduje powstanie obowiązku w zakresie ubezpieczeń społecznych 1. Wiele państw, w tym także Polska, przewidziało w swych przepisach wewnętrznych dotyczących obowiązku w zakresie ubezpieczenia społecznego rozstrzygnięcie sytuacji, w której pracownik wykonuje pracę jednocześnie lub przejściowo na terytorium innego kraju 2. W Polsce odpowiednie regulacje zawarte są w art. 6 ust. 1 oraz w art. 8 ust. 14 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych 3, a także dla ubezpieczenia zdrowotnego w art ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej inansowanych ze środków publicznych 4. Z dniem uzyskania przez Polskę członkostwa w Unii Europejskiej obok wewnętrznych, uchwalonych przez Parlament RP przepisów prawnych, dotyczących obowiązku ubezpieczenia społecznego zaczęły obowiązywać Polskę przepisy dotyczące określania ustawodawstwa właściwego, zawarte w następujących regulacjach wspólnotowych: rozporządzeniu EWG Nr 1408/71 z r. dotyczącym stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób pracujących na własny rachunek oraz do członków ich rodzin przemieszczających się w granicach Wspólnoty, rozporządzeniu EWG Nr 574/72 z r. ustalającym sposób stosowania rozporządzenia (EWG) Nr 1408/71 dotyczącego stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób pracujących na własny rachunek oraz do członków ich rodzin przemieszczających się w granicach wspólnoty. Od r. zastępują je: rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 883/2004 z r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 987/2009 z r. dotyczące wykonywania rozporządzenia (WE) Nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. 1 Zobacz na ten temat: T. Major, R. Pietrzyk, Ubezpieczenie społeczne polskich pracowników wysyłanych przejściowo na obszar Republiki Federalnej Niemiec, PiZS 2000, Nr 3, s. 33 i nast. 2 Zobacz np. RFN: T. Major, R. Pietrzyk, Ubezpieczenie społeczne polskich pracowników wysyłanych przejściowo na obszar Republiki Federalnej Niemiec, PiZS 2000, Nr 3, s. 33 i nast. 3 B. Pawłowska, T. Major, Cudzoziemiec w polskiej spółce ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, Rzeczpospolita z r.; B. Pawłowska, T. Major, Ubezpieczenie społeczne polskich pracowników w polskich przedsiębiorstwach w UE, Rzeczpospolita z r.; T. Major, R. Pietrzyk, Sozialversicherung des ausländischen Leitungspersonals polnischer Gesellschaften mit ausländischer Beteiligung, Wirtschaftsnachrichten 2001, Nr 10, s. 18 i nast. 4 B. Pawłowska, T. Major, Ubezpieczenie zdrowotne po zmianach, Rzeczpospolita z r. XVI

18 Wprowadzenie Każde państwo członkowskie UE/EOG ma swój odrębny system zabezpieczenia społecznego, a powyższe przepisy są łącznikiem między tymi systemami i regulują zasady ich stosowania w przypadku przemieszczania się pracowników oraz osób prowadzących działalność gospodarczą między państwami objętymi koordynacją zabezpieczenia społecznego 1. Do pryncypiów i najważniejszych celów integracji europejskiej należy wspieranie rozwoju gospodarczego i społecznego oraz wysokiego poziomu zatrudnienia w jej krajach członkowskich. Osiągnięciu tych celów mają służyć między innymi cztery tzw. swobody podstawowe, które zostały uregulowane w Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Należą do nich: 1) swoboda przepływu towarów, 2) usług, 3) kapitału i płatności oraz 4) swobodny przepływ osób. Realizacji celów integracji mają także służyć liczne przepisy szczególne prawa wspólnotowego. W celu wsparcia mobilności pracowników i stworzenia dla przedsiębiorstw dogodnych warunków działalności w innych krajach członkowskich wydany został szereg przepisów, konkretyzujących wyżej wymienione swobody podstawowe. W dziedzinie europejskiego prawa socjalnego należy do nich rozporządzenie Nr 1408/71 o stosowaniu systemów zabezpieczenia społecznego w stosunku do pracowników i osób samodzielnie wykonujących działalność gospodarczą, a także członków ich rodzin, którzy przemieszczają się w obrębie Wspólnoty 2, które już od r. zastąpione będzie rozporządzeniem Nr 883/2004. Rozporządzenie to zawiera reguły kolizyjne w zakresie zasad podlegania systemom ubezpieczeń społecznych. Są one bardzo istotne z punktu widzenia przedsiębiorstw działających w różnych krajach członkowskich, ponieważ dają odpowiedź na pytanie, do jakiego systemu zatrudnieni i oddelegowani pracownicy przynależą i tym samym, w którym kraju należy odprowadzać składki na ubezpieczenie społeczne. Regulacjami tymi objęte są państwa członkowskie Unii Europejskiej 3 oraz państwa należące do Europejskiego Obszaru Gospodarczego 4 oraz Szwajcaria. Także umowy międzynarodowe zawierane przez Polskę mają na celu m.in. uregulowanie sytuacji ubezpieczeniowej osoby, która przykładowo pracuje na terenie jednego kraju, a mieszka w innym. Umowy takie mają w szczególności dwa podstawowe cele: uniknięcie sytuacji, w której osoba nie jest objęta systemem zabezpieczenia społecznego w żadnym kraju, 1 T. Major, R. Pietrzyk, Ubezpieczenie społeczne pracowników czasowo wysłanych do pracy za granicą, PiZS 2000, Nr 9, s. 13 i nast. 2 Règlement (CEE) n o 1408/71 du Conseil, du 14 juin 1971, relatif à l application des régimes de sécurité sociale aux travailleurs salariés, aux travailleurs non salairiés et aus membres de leur famille qui se déplacent à l intérieur de la Communauté. 3 Aktualnie: Austria, Belgia, Bułgaria, Dania, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Niemcy, Portugalia, Rumunia, Szwecja, Włochy, Wielka Brytania, a od r. także dziesięć nowych państw członkowskich: Czechy, Słowacja, Polska, Węgry, Słowenia, Cypr, Malta, Litwa, Łotwa, Estonia. 4 Islandia, Lichtenstein, Norwegia oraz Szwajcaria (od r.). XVII

19 Wprowadzenie zapobiegnięcie sytuacji, w której osoba podlega podwójnie ubezpieczeniom w kraju zatrudnienia i kraju zamieszkania 1. Zgodnie z Konstytucją RP ratyikowane umowy międzynarodowe stanowią część krajowego porządku prawnego i są bezpośrednio stosowane. Umowa międzynarodowa, ratyikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie, ma pierwszeństwo przed prawem krajowym, jeżeli nie da się go pogodzić z umową. Zapisy umów międzynarodowych decydują zatem, którego państwa ustawodawstwo ubezpieczeniowe będzie miało w danym przypadku zastosowanie. Polska zawarła dotychczas umowy bilateralne z b. Jugosławią 2, Macedonią, Kanadą, Libią oraz Stanami Zjednoczonymi. Niniejsza publikacja ma na celu przedstawienie wszystkich przepisów kolizyjnych w prawie ubezpieczeń społecznych, zarówno tych zawartych w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych oraz w ustawie zdrowotnej, ale także zawartych w prawie wspólnotowym oraz w umowach bilateralnych, których stroną jest Polska. Przepisy te opatrzone zostaną komentarzem, autorstwa praktyków, zajmujących się na co dzień problematyką ubezpieczeń społecznych, orzecznictwem, w tym w szczególności obszernym orzecznictwem do przepisów kolizyjnych prawa wspólnotowego oraz licznymi praktycznymi przykładami i wyjaśnieniami. Niniejsza publikacja jest drugim wydaniem książki o tym samym tytule wydanej w 2004 r. Cieszyła się ona dużym uznaniem wśród fachowców oraz praktyków, w szczególności irm eksporterów usług. Dlatego po 6 latach doświadczeń i przy okazji zasadniczej zmiany przepisów unijnych koordynujących systemy zabezpieczenia społecznego, oddajemy w Państwa ręce kolejne wydanie. 1 T. Major, R. Pietrzyk, Ubezpieczenie społeczne polskich pracowników wysyłanych przejściowo na obszar Republiki Federalnej Niemiec, PiZS 2000, Nr 3, s Umowa z Jugosławią obowiązuje w stosunku do Chorwacji, Serbii, Czarnogóry oraz w stosunku do Bośni i Hercegowiny. XVIII

20 Prawo socjalne międzynarodowe zagadnienia teoretyczne 1. Pojęcie prawa socjalnego międzynarodowego Gdyby w każdym państwie globalnie rzecz ujmując prawo socjalne obowiązywało tylko w granicach tego państwa i tylko w stosunku do jego obywateli, to istniałoby wiele systemów prawa socjalnego, bez wzajemnych powiązań między nimi. Takim systemom obca byłaby cecha międzynarodowości. Ze względu na różnorodne powiązania między państwami oraz rosnącą mobilność ich obywateli oraz przedsiębiorców, zwłaszcza w Europie, powstają sytuacje związane z prawem ubezpieczeń społecznych, które nie mają wyłącznego powiązania z jednym krajem, natomiast charakterystyczne są dla nich powiązania z zagranicą lub z kilkoma państwami jednocześnie. W związku z takimi stanami faktycznymi powstaje niejednokrotnie szereg kwestii, np. pytanie, czy osoba ubezpieczona w jednym państwie, która zachoruje za granicą, otrzyma z tego tytułu odpowiednie świadczenia w państwie przejściowego zatrudnienia. Ze względu na powiązanie z zagranicą występujące w tych przypadkach, konieczne jest rozstrzygnięcie problemu, jakie prawo krajowe ma określać, czy i jakie świadczenia socjalne przysługują danej osobie. Odpowiedź na to pytanie jest zadaniem prawa socjalnego międzynarodowego. Pewnym problemem może być samo określenie deinicji prawa socjalnego międzynarodowego. Może być ono rozumiane po pierwsze jako całość takich norm prawa socjalnego, które określają, jakie prawo krajowe znajduje zastosowanie i nie zawierają jednocześnie regulacji materialnoprawnej. Regulacje te określane są ze względu na swoją funkcję jako normy kolizyjne, w przeciwieństwie do norm prawa materialnego, które dotyczą regulacji prawnomaterialnych. Międzynarodowe prawo socjalne możemy zatem zdeiniować jako normy prawa socjalnego, które regulują międzynarodowy zakres obowiązywania właściwego prawa socjalnego albo wpływ zagranicznego prawa socjalnego na system prawa socjalnego danego państwa. 1