USTALANIE USTAWODAWSTWA WŁAŚCIWEGO W ZAKRESIE UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH: POLSKICH PRACOWNIKÓW NAUKOWYCH ZA GRANICĄ ORAZ CUDZOZIEMCÓW W POLSCE

Transkrypt

1 USTALANIE USTAWODAWSTWA WŁAŚCIWEGO W ZAKRESIE UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH: POLSKICH PRACOWNIKÓW NAUKOWYCH ZA GRANICĄ ORAZ CUDZOZIEMCÓW W POLSCE POZNAŃ, 18 Listopada 2015

2 PODSTAWOWE AKTY PRAWNE W ZAKRESIE KOORDYNACJI SYSTEMÓW ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO -rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego -Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 987/2009 dotyczące wykonania rozporządzenia 883/2004 -Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 988/2009 zmieniające rozporządzenie 883/2004 -Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 1231/2010 rozszerzające Rozp.883/2004 i 987/2009 na obywateli państw trzecich, którzy nie są objęci jeszcze tymi rozporządzeniami ze względu na swoje obywatelstwo -Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 465/2012 zmieniające rozporządzenie 883/2004 oraz rozporządzenie 987/2009 2

3 INNE REGULACJE PRAWA WSPÓLNOTOWEGO W ZAKRESIE KOORDYNACJI SYSTEMÓW ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO Decyzje Komisji Administracyjnej ds. Koordynacji Systemów Zabezpieczenia Społecznego, Praktyczny Przewodnik Ustawodawstwo mające zastosowanie do pracowników w UE, EOG i Szwajcarii, Orzeczenia Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości 3

4 ZASADA PODSTAWOWA: USTAWODAWSTWO WG MIEJSCA PRACY Osoba wykonująca w Państwie Członkowskim pracę najemną lub pracę na własny rachunek, podlega ustawodawstwu tego Państwa Członkowskiego (art. 11 ust. 3a rozporządzenia nr 883/2004) 4

5 ZASADA PODSTAWOWA: USTAWODAWSTWO WG MIEJSCA PRACY Urzędnik służby cywilnej podlega ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, jakiemu podlega zatrudniająca go administracja (art. 11 ust. 3b rozporządzenia nr 883/2004) 5

6 OKREŚLENIA: PRACA NAJEMNA, DZIAŁALNOŚĆ NA WŁASNY RACHUNEK, URZĘDNIK SŁUŻBY CYWILNEJ, ZAMIESZKANIE Określenie praca najemna oznacza wszelką pracę lub sytuację równoważną, traktowaną jako taką do celów stosowania ustawodawstwa w zakresie zabezpieczenia społecznego Państwa Członkowskiego, w którym taka praca lub sytuacja równoważna ma miejsce Określenie urzędnik służby cywilnej oznacza osobę uważaną za taką lub traktowaną jako taką przez Państwo Członkowskie, któremu podlega zatrudniająca go administracja (w Polsce do tej grupy ubezpieczonych należy zaliczyć m. in.: pracowników PAN, dziennikarzy) 6

7 Przez osoby traktowane na równi z urzędnikami zatrudnionymi przez administrację publiczną rozumie się również pracowników Polskiej Akademii Nauk mając na uwadze, iż PAN jest państwową instytucją naukową i działa poprzez placówki naukowe. Placówkami naukowymi Akademii są między innymi instytuty, zakłady, centra, stacje badawcze, co oznacza, że osoby zatrudnione przez te placówki powinny być traktowane na równi z pracownikami PAN w przypadkach, kiedy w ramach swoich obowiązków, czy stażu naukowego zostają skierowane za granicę. 7

8 ZASADY SZCZEGÓLNE DELEGOWANIE PRACOWNIKÓW I PRZENIESIENIE DZIAŁNOŚCI NA WŁASNY RACHUNEK Obowiązujące przepisy w zakresie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego przewidują określone wyjątki od zasady podstawowej dotyczącej ustawodawstwa wg miejsca pracy, o której mowa w art.11 rozporządzenia 883/2004. Ma to na celu wspieranie swobodnego przepływu pracowników i usług, unikanie przy tym zbędnych i kosztownych komplikacji administracyjnych i innych, które mogą nie leżeć w interesie pracowników, pracodawców i administracji. 8

9 ZASADY SZCZEGÓLNE DELEGOWANIE PRACOWNIKÓW Osoba, która wykonuje działalność jako pracownik najemny w Państwie Członkowskim w imieniu pracodawcy, który normalnie tam prowadzi swą działalność, a która jest delegowana przez tego pracodawcę do innego Państwa Członkowskiego do wykonywania pracy w imieniu tego pracodawcy, nadal podlega ustawodawstwu pierwszego Państwa, pod warunkiem, że przewidywany okres takiej pracy nie przekracza 24 miesięcy i że osoba ta nie jest wysłana, by zastąpić inną delegowaną osobę (art. 12 ust. 1 rozporządzenia 883/2004) pod warunkiem, że osoba ta bezpośrednio przed rozpoczęciem zatrudnienia za granicą podlega już ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, w którym siedzibę ma jej pracodawca (art. 14 ust. 1 rozporządzenia 987/2009) 9

10 ZASADY SZCZEGÓLNE DELEGOWANIE PRACOWNIKÓW Przez podleganie ustawodawstwu państwa wysyłającego bezpośrednio przed rozpoczęciem zatrudnienia, o którym mowa w art.14 ust.1 rozporządzenia nr 987/2009 należy rozumieć wszystkie sytuacje, w których zainteresowany w okresie co najmniej miesiąca poprzedzającego delegowanie podlegał ubezpieczeniom społecznym (obowiązkowo lub dobrowolnie) lub ubezpieczeniu zdrowotnemu (również jako członek rodziny). PRZYKŁADY: - podleganie ubezpieczeniom społecznym związane z opłacaniem składek, - pobieranie wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, - pobieranie świadczenia rehabilitacyjnego, - pobieranie zasiłku chorobowego, - pobieranie zasiłku macierzyńskiego, - pobieranie zasiłku opiekuńczego, - okres zarejestrowania w urzędzie pracy z tytułu bezrobocia, - podleganie ubezpieczeniom społecznym w KRUS, - podleganie ubezpieczeniu zdrowotnemu. 10

11 ZASADY SZCZEGÓLNE DELEGOWANIE PRACOWNIKÓW Oprócz tymczasowego charakteru delegowania i faktu, że nie ma ono na celu zastąpienia innego pracownika istnieje kilka ważnych kryteriów, które muszą być spełnione w odniesieniu do tej szczególnej zasady tj.: pracodawca musi normalnie prowadzić swoją działalność w państwie delegującym przez cały okres delegowania musi istnieć bezpośredni związek między delegującym pracodawcą i pracownikiem delegowanym 11

12 ZASADY SZCZEGÓLNE DELEGOWANIE PRACOWNIKÓW Wyrażenie zawarte w art.12 ust.1 rozporządzenia nr 883/2004 który normalnie prowadzi tam swoją działalność dotyczy pracodawcy zazwyczaj prowadzącego znaczną działalność na terytorium państwa członkowskiego, w którym ma swoją siedzibę. Jeżeli działalność przedsiębiorstwa w państwie wysyłającym jest ograniczona jedynie do zarządzania wewnętrznego, przedsiębiorstwo to nie będzie uważane za normalnie prowadzące działalność w tym państwie członkowskim. 12

13 ZASADY SZCZEGÓLNE DELEGOWANIE PRACOWNIKÓW Podstawowe kryteria uwzględniane przy określaniu znacznej części działalności przedsiębiorstwa delegującego w państwie członkowskim: - Miejsce, w którym znajduje się siedziba i administracja przedsiębiorstwa delegującego oraz od jak dawna przedsiębiorstwo posiada siedzibę w państwie delegującym, - Liczba personelu administracyjnego i pracującego w państwie delegującym i w państwie zatrudnienia (obecność w państwie delegującym wyłącznie personelu administracyjnego wyklucza możliwość zastosowania przepisów dotyczących delegowania), - Miejsce, w którym rekrutowani są pracownicy delegowani, - Miejsce, w którym zawierana jest większość umów z klientami, - Przepisy mające zastosowanie do umów zawieranych przez delegujące przedsiębiorstwo z pracownikami, - Liczba umów, kontraktów wykonywanych w państwie delegującym i w państwie zatrudnienia, - Obroty osiągane przez przedsiębiorstwo delegujące w państwie delegującym (co najmniej 25%) i w państwie zatrudnienia. 13

14 Kryteria cd. Przy ustalaniu, czy jednostka naukowa posiadająca siedzibę w Polsce spełnia warunki pracodawcy delegującego nie sprawdza się poszczególnych kryteriów określonych w Praktycznym poradniku, gdyż oczywiste jest, że taki pracodawca delegujący prowadzi zwykłą działalność na terenie państwa wysyłającego. 14

15 ZASADY SZCZEGÓLNE DELEGOWANIE PRACOWNIKÓW Delegowanym może być pracownik, który jest wysłany do innego kraju członkowskiego w celu wykonywania tam pracy na rzecz pracodawcy wysyłającego. Pracę uważa się za wykonywaną na rzecz wysyłającego pracodawcy jeżeli istnieje bezpośredni związek między pracownikiem a pracodawcą delegującym. 15

16 ZASADY SZCZEGÓLNE DELEGOWANIE PRACOWNIKÓW Bezpośredni związek między pracodawcą delegującym a pracownikiem delegowanym : - odpowiedzialność za rekrutację, - przez cały okres delegowania praca wykonywana jest na podstawie obowiązującej umowy o pracę/zlecenia, - wynagrodzenie wypłacane przez pracodawcę delegującego, - prawo do zwolnienia pracownika musi przysługiwać wyłącznie pracodawcy delegującemu, - prawo do określania charakteru pracy wykonywanej przez pracownika delegowanego zachowuje pracodawca delegujący, - zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych - prawo do stosowania działań dyscyplinarnych wobec pracownika zachowuje pracodawca delegujący. 16

17 POROZUMIENIA DOTYCZĄCE WYJĄTKÓW OD USTAWODAWSTWA W ZAKRESIE DELEGOWANIA Dwa lub kilka Państw Członkowskich, właściwe władze tych Państw Członkowskich lub organy wyznaczone przez te władze mogą przewidzieć za wspólnym porozumieniem, w interesie niektórych osób lub niektórych grup osób, wyjątki od przepisów dotyczących mającego zastosowanie ustawodawstwa (art.16 rozporządzenia nr 883/2004). Na przykład jeżeli wiadomo, że przewidywany okres delegowania pracownika przekroczy 24 miesiące, państwo delegujące i państwo zatrudnienia muszą zawrzeć porozumienie na podstawie powyższego przepisu, jeżeli dany pracownik ma nadal podlegać ustawodawstwu państwa delegującego. W Polsce instytucją wyznaczoną do zawierania porozumień wyjątkowych na podstawie art.16 rozporządzenia 883/2004 jest Oddział Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Kielcach, ul. Piotrkowska 27, Kielce. 17

18 WYKONYWANIE PRACY NAJMNEJ W DWÓCH LUB W KILKU PAŃSTWACH CZŁONKOWSKICH Art. 13 ust. 1 rozporządzenia 883/2004 po zmianach wprowadzonych rozporządzeniem 465/2012: Osoba, która normalnie wykonuje pracę najemną w dwóch lub w kilku państwach członkowskich UE podlega: a) ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania, jeżeli wykonuje znaczną część pracy w tym państwie członkowskim; lub b) jeżeli nie wykonuje znacznej części pracy w państwie członkowskim, w którym ma miejsce zamieszkania: 18

19 WYKONYWANIE PRACY NAJMNEJ W DWÓCH LUB W KILKU PAŃSTWACH CZŁONKOWSKICH (i) ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym znajduje się siedziba lub miejsce wykonywania działalności przedsiębiorstwa lub pracodawcy, jeżeli jest zatrudniona przez jedno przedsiębiorstwo lub jednego pracodawcę; lub (ii) ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym znajduje się siedziba lub miejsce wykonywania działalności przedsiębiorstw lub pracodawców, jeżeli jest zatrudniona przez co najmniej dwa przedsiębiorstwa lub co najmniej dwóch pracodawców, których siedziba lub miejsce wykonywania działalności znajduje się tylko w jednym państwie członkowskim; lub 19

20 WYKONYWANIE PRACY NAJMNEJ W DWÓCH LUB W KILKU PAŃSTWACH CZŁONKOWSKICH (iii) ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym znajduje się siedziba lub miejsce wykonywania działalności przedsiębiorstwa lub pracodawcy, innego niż państwo członkowskie jej zamieszkania, jeżeli jest zatrudniona przez dwa lub więcej przedsiębiorstw lub dwóch lub więcej pracodawców, których siedziba lub miejsce wykonywania działalności znajduje się w dwóch państwach członkowskich, z których jedno jest państwem członkowskim jej zamieszkania; lub (iv) ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania, jeżeli jest zatrudniona przez dwa lub więcej przedsiębiorstw lub dwóch lub więcej pracodawców, a co najmniej dwa z tych przedsiębiorstw lub dwóch z tych pracodawców mają swoją siedzibę lub miejsce wykonywania działalności w różnych państwach członkowskich innych niż państwo członkowskie miejsca zamieszkania. 20

21 WYKONYWANIE PRACY NAJMNEJ W DWÓCH LUB W KILKU PAŃSTWACH CZŁONKOWSKICH Art. 14 ust. 5 rozporządzenia 987/2009: Wyrażenie: normalnie wykonuje pracę najemną w dwóch lub więcej państwach członkowskich, oznacza osobę, która równocześnie lub na zmianę wykonuje jedną lub kilka odrębnych prac w dwóch lub więcej państwach członkowskich w tym samym lub kilku przedsiębiorstwach lub dla jednego lub kilku pracodawców. Prace, które są wykonywane na zmianę obejmują sytuacje, gdzie prace nie wykraczają jednocześnie poza terytorium wielu państw, ale polegają na wykonywaniu zadań w różnych państwach członkowskich, w następujących po sobie okresach. W celu określenia, czy prace są wykonywane w następujących po sobie okresach, należy brać pod uwagę nie tylko spodziewany czas trwania pracy, ale również charakter pracy. Nie jest istotne, jak często następuje ta zmiana, ale wymagana jest pewna regularność (Praktyczny poradnik). 21

22 WYKONYWANIE PRACY NAJMNEJ W DWÓCH LUB W KILKU PAŃSTWACH CZŁONKOWSKICH Osoba podlega ustawodawstwu miejsca zamieszkania, jeżeli wykonuje znaczną część pracy w państwie zamieszkania Warunek wykonywania znacznej części pracy ma zastosowanie jako pierwszy krok we wszystkich sytuacjach, w których osoba wykonuje pracę w dwóch lub kilku państwach. Jest jeden wyjątek: - jeżeli miejsce zamieszkania osoby, która pracuje w więcej niż jednym państwie dla jednego pracodawcy i siedziba pracodawcy tej osoby znajduje się w tym samym państwie członkowskim co miejsce zamieszkania, zastosowanie ma zawsze ustawodawstwo tego państwa. W tym przypadku nie jest konieczne ustalanie, czy znaczna część pracy jest czy nie jest wykonywana w państwie miejsca zamieszkania. 22

23 OKREŚLENIA: PRACA NAJEMNA, DZIAŁALNOŚĆ NA WŁASNY RACHUNEK, URZĘDNIK SŁUŻBY CYWILNEJ ORAZ ZAMIESZKANIE Określenie zamieszkanie oznacza miejsce, w którym osoba zwykle przebywa (w rozumieniu przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, Trybunał Sprawiedliwości stwierdził, że państwo członkowskie zamieszkania oznacza państwo, w którym dana osoba zwykle zamieszkuje i w którym znajduje się jej zwykły ośrodek interesów życiowych. W kontekście tym należy uwzględnić w szczególności sytuację rodzinną osoby zatrudnionej, przyczyny jej wyjazdu, czas i ciągłość zamieszkania, fakt posiadania stałego zatrudnienia, zamiary wynikające ze wszystkich okoliczności zazwyczaj decydujące znaczenie ma oświadczenie osoby ubezpieczonej). Określenie pobyt oznacza pobyt czasowy (określenie to cechuje tymczasowy charakter oraz fakt, że dana osoba zamierza powrócić do swojego miejsca zamieszkania, kiedy tylko zrealizuje podstawowy cel pobytu w innym państwie). 23

24 WYKONYWANIE PRACY NA WŁASNY RACHUNEK W DWÓCH LUB W KILKU PAŃSTWACH CZŁONKOWSKICH Art. 13 ust. 3 - Osoba, która normalnie wykonuje pracę najemną i pracę na własny rachunek w różnych Państwach Członkowskich podlega ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, w którym wykonuje swą pracę najemną lub jeżeli wykonuje taką pracę w dwóch lub więcej państwach, ustawodawstwu ustalonemu wg art. 13 ust. 1a lub b. 24

25 WYKONYWANIE PRACY NA WŁASNY RACHUNEK W DWÓCH LUB W KILKU PAŃSTWACH CZŁONKOWSKICH Art. 14 ust. 8 rozporządzenia 987/2009: Wyrażenie znaczna część pracy najemnej wykonywana w państwie członkowskim oznacza znaczną pod względem ilościowym część pracy najemnej wykonywanej w tym państwie członkowskim, przy czym nie musi to być koniecznie największa część tej pracy. W celu określenia, czy znaczna część pracy jest wykonywana w danym państwie członkowskim, należy uwzględnić następujące kryteria orientacyjne: a) czas pracy b) wynagrodzenie W ramach ogólnej oceny, spełnienie powyższych kryteriów w proporcji mniejszej niż 25% tych kryteriów wskazuje, że znaczna część pracy nie jest wykonywana w danym państwie członkowskim. 25

26 WYKONYWANIE PRACY NAJMNEJ W DWÓCH LUB W KILKU PAŃSTWACH CZŁONKOWSKICH Art. 14 ust. 5b) rozporządzenia 987/2009: Praca o charakterze marginalnym nie będzie brana pod uwagę do celów określenia mającego zastosowanie ustawodawstwa na mocy art.13 rozporządzenia podstawowego. Art. 16 rozporządzenia wykonawczego stosuje się we wszystkich przypadkach objętych niniejszym artykułem. By uniknąć możliwości manipulowania mającym zastosowanie ustawodawstwem, praca o charakterze marginalnym nie powinna być brana pod uwagę przy określaniu ustawodawstwa na podstawie art. 13 rozporządzenia 883/2004. Praca o charakterze marginalnym to praca, która ma niewielkie znaczenie pod względem czasu pracy oraz zysku ekonomicznego. Zaleca się przyjąć wskaźnik, który obejmuje mniej niż 5% regularnego czasu pracy i/lub mniej niż 5% całkowitego wynagrodzenia. Jeżeli praca o charakterze marginalnym jest podstawą włączenia do systemu zabezpieczenia społecznego, składki powinny być opłacane od całości dochodu ze wszystkich rodzajów pracy. 26

27 Ustawodawstwo tymczasowe art.6 i art.16 rozp. 987/2009 Osoba, która wykonuje pracę w dwóch lub więcej państwach członkowskich, informuje o tym instytucję państwa zamieszkania. Instytucja ta ustala ustawodawstwo tymczasowe w oparciu o informacje i dokumenty przekazane przez osobę zainteresowaną. 27

28 Ustawodawstwo tymczasowe art.6 i art.16 rozp. 987/2009 O ustalonym tymczasowym ustawodawstwie instytucja ta informuje niezwłocznie instytucje w państwie lub państwach, w których praca jest wykonywana (art.16 ust.2). 28

29 Ustawodawstwo tymczasowe art.6 i art.16 rozp. 987/2009 Tymczasowe określenie ustawodawstwa staje się ostateczne w terminie dwóch miesięcy od momentu poinformowania o nim instytucji w państwie(ach) wykonywania pracy, o ile nie zgłoszą one żadnych zastrzeżeń. 29

30 UZYSKANIE ZAŚWIADCZENIA O STOSOWANYM USTAWODAWSTWIE NA FORMULARZU A1 Zgodnie z brzmieniem art.19 ust.2 rozporządzenia 987/2009 na wniosek zainteresowanego lub pracodawcy instytucja właściwa państwa członkowskiego, którego ustawodawstwo ma zastosowanie zgodnie z przepisami rozporządzenia podstawowego poświadcza, że to ustawodawstwo ma zastosowanie, oraz w stosownych przypadkach wskazuje, jak długo i na jakich warunkach ma ono zastosowanie. Do poświadczania ustawodawstwa stosowane jest zaświadczenie o ustawodawstwie dotyczącym zabezpieczenia społecznego mającym zastosowanie do osoby uprawnionej formularz A1 30

31 UZYSKANIE ZAŚWIADCZENIA O STOSOWANYM USTAWODAWSTWIE NA FORMULARZU A1 Zaświadczenie A1 poświadczane jest przez Terenowe Jednostki Organizacyjne Zakładu Ubezpieczeń Społecznych osobom, które podlegają polskiemu ustawodawstwu w zakresie zabezpieczenia społecznego na mocy przepisów rozp.883/2004 tj. m.in.: oddelegowany pracownik najemny art pracownik wykonujący pracę najemną w dwóch lub kilku państwach członkowskich art urzędnik służby cywilnej art.11.3b osoba wykonująca prace najemną i pracująca na własny rachunek w różnych państwach art.13.3 urzędnik służby cywilnej zatrudniony przez jedno państwo i wykonujący pracę najemną/pracę na własny rachunek w jednym lub w kilku innych państwach art.13.4 wyjątek od przepisów art

32 UZYSKANIE ZAŚWIADCZENIA O STOSOWANYM USTAWODAWSTWIE NA FORMULARZU A1 32

33 UZYSKANIE ZAŚWIADCZENIA O STOSOWANYM USTAWODAWSTWIE NA FORMULARZU A1 Zaświadczenie A1 wypełnia pracodawca lub jednostka terenowa ZUS. W celu uzyskania poświadczenia ZUS o mającym zastosowanie ustawodawstwie polskim na formularzu A1 pracodawca/pracownik składa wniosek w oddziale ZUS właściwym ze względu na miejsce zarejestrowanej siedziby pracodawcy/miejsca zamieszkania danej osoby informacja w celu wydania zaświadczenia o ustawodawstwie właściwym. wykorzystywane dla zastosowania odpowiednich przepisów rozporządzenia 883/2004: - dla pracownika delegowanego (art. 12 ust.1), - dla osoby, która wykonuje pracę najemną w dwóch lub w kilku państwach członkowskich (art.13 ust.1), Zaświadczenie A1 oraz wzory informacji w celu wydania zaświadczenia o ustawodawstwie właściwym są dostępne na stronie internetowej ZUS: w zakładce: Formularze/Formularze UE oraz w nowej wersji jako wnioski elektroniczne: US-1, US-2, US-3 na stronie: pue.zus.pl w zakładce: Wzory dokumentów/koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego. 33

34 34

35 35

36 Państwa, z którymi Polska podpisała umowy międzynarodowe w zakresie ubezpieczeń społecznych: 1) Jugosławia (umowa nadal wiąże kraje, które powstały po rozpadzie byłej Jugosławii) 1) USA 2) Kanada 3) Korea Południowa 4) Libia 5) Australia 6) Macedonia 7) Ukraina 36

37 Zapisy dotyczące ustalania ustawodawstwa określone w umowach międzynarodowych o zabezpieczeniu społecznym mają w szczególności dwa podstawowe cele: Unikanie sytuacji, w której osoba nie jest objęta systemem zabezpieczenia społecznego w żadnym kraju Zabezpieczenie sytuacji, w której osoba podlega podwójnie ubezpieczeniom społecznym w kraju zatrudnienia i w kraju zamieszkania 37

38 Generalna zasada wynikająca z wszystkich umów, których Polska jest stroną określa, że obowiązek ubezpieczenia powstaje w państwie, w którym zatrudnienie jest wykonywane. Od tej reguły umowy przewidują różnego rodzaju wyjątki. Każda z tych umów przewiduje taki wyjątek dla tzw. pracowników wysłanych. 38

39 Przy ustalaniu właściwego ustawodawstwa we wszystkich umowach międzynarodowych w dziedzinie zabezpieczenia społecznego, podobnie jak w przepisach unijnych, obowiązują warunki wysłania, które muszą być spełnione zarówno po stronie pracownika wysłanego, jak i pracodawcy delegującego. 39

40 OKRES DELEGOWANIA I RODZAJ ZAŚWIADCZEŃ W UMOWACH O ZABEZPIECZENIU SPOŁECZNYM UMOWA Z: MOŻLIWY OKRES DELEGOWANIA FORMULARZE STOSOWANE PRZY UMOWACH LIBIA - BRAK FORMULARZY BYŁA JUGOSŁAWIA - BRAK FORMULARZY MACEDONIA 24 MIESIĄCE (+ ZGODA NA KOLEJNE 24 M-CE) PL/RM 101 KANADA 60 MIESIĘCY PL-CAN01 USA 5 LAT PL/USA 1 KOREA POŁUDNIOWA 60 MIESIĘCY PL-KR 1 AUSTRALIA 60 MIESIĘCY PL-AU 1 UKRAINA 24 MIESIĄCE PL-UA 1 (+ZGODA NA KOLEJNE 36 M-CY) MOŁDAWIA 24 MIESIĄCE (+ZGODA NA KOLEJNE 36 M-CY) PL-MD

41 WYKONYWANIE PRACY PRZEZ POLSKICH PRACOWNIKÓW W PAŃSTWACH, Z KTÓRYMI POLSKA NIE ZAWARŁA UMOWY O ZABEZPIECZENIU SPOŁECZNYM Jeśli w okresie wykonywania pracy w państwie bezumownym w Polsce nadal istnieje stosunek pracy obowiązek ubezpieczeń społecznych powstaje w Polsce. Może jednak dojść do sytuacji, w której składki będą musiały być opłacane również w kraju, w którym jest wykonywana praca (zgodnie z przepisami tego państwa). Zachodzić więc może zjawisko tzw. podwójnego ubezpieczenia społecznego. 41

42 PODJĘCIE PRACY ZA GRANICĄ BEZ POŚREDNICTWA POLSKIEGO PRACODAWCY Osoba taka podlega ustawodawstwu w zakresie ubezpieczeń społecznych w kraju, w którym wykonuje zatrudnienie. W Polsce osoby takie mogą przystąpić do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Oznacza to, że osoby te same dokonują zgłoszenia we właściwej miejscowo jednostce ZUS, same również opłacają składki na ubezpieczenia. 42

43 WYKONYWANIE PRACY W POLSCE PRZEZ NAUKOWCÓW CUDZOZIEMCÓW Z PAŃSTW, Z KTÓRYMI POLSKA NIE ZAWARŁA UMÓW O ZABEZPIECZENIU SPOŁECZNYM Każdy cudzoziemiec, który na obszarze Polski posiada tytuł uzasadniający objęcie ubezpieczeniami społecznymi i jednocześnie umowa międzynarodowa nie wyklucza zastosowania polskich przepisów w tym zakresie, objęty jest polskimi ubezpieczeniami społecznymi. 43

44 WYKONYWANIE PRACY W POLSCE PRZEZ NAUKOWCÓW CUDZOZIEMCÓW Z PAŃSTW, Z KTÓRYMI POLSKA NIE ZAWARŁA UMÓW O ZABEZPIECZENIU SPOŁECZNYM Przepisy ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych nie uzależniają objęcia polskimi ubezpieczeniami od posiadanego obywatelstwa, miejsca zamieszkania, pobytu itp. Istotny dla objęcia tymi ubezpieczeniami jest: Fakt zawarcia z polskim podmiotem np. stosunku pracy, czy innej umowy rodzącej zgodnie z przepisami obowiązek ubezpieczeń społecznych oraz Wykonywanie pracy w ramach tych umów na obszarze Polski 44

45 Dziękuję za uwagę