Grudzień 2004 r. Mamy nadzieję, że dostarczone informacje ułatwią Państwu podjęcie decyzji o wejściu na rynek ze swoją ofertą usługową.

Transkrypt

1 Szanowni Państwo, Grudzień 2004 r. Prezentujemy Państwu aktualną informację o rynku usług w Królestwie Niderlandów. Opracowanie koncentruje się na możliwościach transgranicznego świadczenia usług przez firmy polskie na rynku niderlandzkim. Po przystąpieniu Polski do UE obserwujemy rosnące zainteresowanie polskich przedsiębiorców tutejszym rynkiem. Wychodząc naprzeciw tym potrzebom, pragniemy za pomocą tego opracowania przybliżyć Państwu niderlandzki rynek usług. Opracowanie składa się dwu części. W części pierwszej zawarta jest ogólna charakterystyka rynku usług i możliwości zaistnienia na nim polskich przedsiębiorców. Potencjalne możliwości świadczenia usług zostały przedstawione na przykładzie branż cieszących się największym zainteresowaniem polskich przedsiębiorców jak budownictwo i pośrednictwo pracy. Każda z wymienionych branż zawiera krótką charakterystykę ogólną i możliwości rozwoju, a także niezbędne informacje szczegółowe charakterystyczne dla danej branży. Druga część opracowania została poświęcona obowiązującym regulacjom prawnym, zarówno na szczeblu europejskim jak i krajowym, dotyczących warunków świadczenia usług transgranicznych przez pracowników delegowanych. W tej części opracowania znajdą Państwo również wiele potrzebnych informacji każdemu przedsiębiorcy świadczącemu usługi w Niderlandach, a m.innymi na temat podatku VAT (w KN jest to BTW) i możliwości jego zwrotu, ubezpieczeń społecznych, kosztów leczenia. W końcowej części opracowania, informujemy o zapowiadanych przez rząd KN ułatwieniach dotyczących świadczenia usług transgranicznych przez przedsiębiorców z nowych państw członkowskich (z wyłączeniem Malty i Cypru). Mamy nadzieję, że dostarczone informacje ułatwią Państwu podjęcie decyzji o wejściu na rynek ze swoją ofertą usługową. Opracowanie przygotowano we współpracy Wydziału Ekonomiczno-Handlowego Ambasady RP w Hadze, biura doradztwa biznesowego EstEnter i kancelarii prawnej Lewandowski Consulting. Wydział Ekonomiczno-Handlowy Ambasady RP w Hadze van Lennepweg LG Den Haag Tel Lewandowski Consulting Postbus BJ Tilburg Tel EstEnter Hoogte Kadijk BE Amsterdam Tel

2 Spis treści A. Sektor usług w Niderlandach i szanse dla polskich firm Rozdział 1 Rozdział 2 Sektor usług w Niderlandach Możliwości świadczenia usług przez polskie firmy w Niderlandach 2.1. Dostęp do informacji 2.2. Rynek holenderski interesujące branże Rozdział 3 Branża budowlana 3.1. Usługi sztukatorskie, wykończeniowe budowlane i parkieciarskoposadzkarskie 3.2. Usługi malarskie, wykończeniowe i szklarskie 3.3. Usługi ciesielskie 3.4. Usługi dekarskie strzechy 3.5. Branża budowlana - dodatkowe informacje praktyczne 3.6. Czasopisma fachowe 3.7. Związki zawodowe 3.8. Książka kosztów Rozdział 4 Pośrednictwo pracy 4.1. Koszty zatrudnienia legalnego i nielegalnego 4.2. Informacje dodatkowe 4.3. Otwarcie biura pośrednictwa pracy B. Prawno administracyjne uwarunkowania świadczenia usług transgranicznych w Niderlandach Rozdział 1 Przepisy Europejskie swoboda przepływu usług 1.1. Traktat o utworzeniu Wspólnoty Europejskiej 1.2. Dyrektywa 97/ Traktat Akcesyjny z Aten 1.4. Orzecznictwo Europejskiego Trybunału sprawiedliwości: sprawa C-113/89 Rozdział 2 Swoboda świadczenia usług a praktyka na szczeblu narodowym Niderlandy 1. Ustawa o zatrudnianiu obcokrajowców i akty wykonawcze do ustawy 1.1. Zakaz zatrudniania obcokrajowców 2. Wyjątki: 2.1. Wyjątek nr 1: Czynności o charakterze incydentalnym. 2

3 2.2. Wyjątek nr 2: procedura w ramach wspierania międzynarodowych kontaktów handlowych (paragraf 20 Przepisów wykonawczych do Delegacji i rozporządzenia wykonawczego do Ustawy o zatrudnieniu obcokrajowców) 2.3. Sektory, których reżim przepisów przejściowych nie obejmuje 3. Kwestie formalne: Wniosek o przyznanie pozwolenia na podstawie procedury zawartej w paragrafie 20a Przepisów wykonawczych do Delegacji i rozporządzenia wykonawczego do Ustawy o zatrudnieniu obcokrajowców 3.1. Strona odpowiedzialna za złożenie wniosku 3.2. Dokumenty, które należy dołączyć do wniosku 3.3. Wymogi formalne 4. Kontrola przestrzegania Ustawy o prawie pracy obcokrajowców kary za złamanie Ustawy 5. Zapowiadane złagodzenie ograniczeń swobody przepływu usług Rozdział 3 Rozdział 4 Prowadzenie działalności gospodarczej w formie firmy jednoosobowej samozatrudnienie Świadczenie usług i VAT 1. Transgraniczne świadczenie usług dla osób prywatnych 2. Transgraniczne świadczenie usług dla przedsiębiorców (będących w posiadaniu numeru VAT) 3. Zwrot podatku od wartości dodanej za towary i usługi zakupione w Niderlandach w celu wykonania usługi transgranicznej Rozdział 5 Ubezpieczenia społeczne 1. EEG 1408/71 2. Koszty leczenia 3

4 A. Sektor usług w Niderlandach i szanse dla polskich firm Rozdział 1 Sektor usług w Niderlandach charakterystyka W Niderlandach aktywnych zawodowo jest 6,6 miliona mężczyzn i kobiet, z czego około 2/3 zatrudnionych jest w sektorze usług, 25% w przemyśle, a 5% w rolnictwie. Sektor usług jest, podobnie jak we wszystkich krajach zachodnich, jednym z ważniejszych sektorów gospodarki. Świadczone usługi przez firmy holenderskie poza granicami Niderlandów, generują ponad połowę holenderskiego PKB (Produktu Krajowego Brutto). Przedsiębiorstwa handlowe i transportowe nastawione są przede wszystkim na świadczenie usług za granicą. Głównym obszarem aktywności firm oferujących usługi dla biznesu (np. usługi komputerowe, biura pośrednictwa pracy, księgowość), sektora komunikacyjnego oraz banków i firm ubezpieczeniowych pozostaje wciąż jeszcze rynek wewnętrzny. Konkurencyjność sektora usług w Niderlandach jest w porównaniu np. ze Stanami Zjednoczonymi, Japonią, Niemcami, Danią, Belgią i Wielką Brytanią przeciętna. Takie wnioski można wyciągnąć na podstawie tzw. testu konkurencyjności, w którym sytuacja w Niderlandach została porównana z sytuacją w wymienionych sześciu wysoko uprzemysłowionych krajach. Wyniki dowiodły, że w Niderlandach relatywnie zbyt mało osób jest aktywnych zawodowo. Wykazano również, że holenderskie firmy niechętnie inwestują w nowe rozwiązania oraz, że brak jest nowych produktów, które wyróżniałyby kraj na arenie międzynarodowej. Sektory przemysłowy i usługowy skupione są na zachodzie Niderlandów, w tzw. Randstad. Jest to najsilniejszy ekonomicznie obszar, a jednocześnie teren najbardziej zaludniony (około 6 milionów z 16 milionów Holendrów mieszka w Randstad). Pozostała część Niderlandów jest ekonomicznie słabsza. Sektor usług oferuje więcej miejsc pracy niż przemysł i rolnictwo razem wzięte. Od roku 1980 jest to jedyny sektor, w którym odnotowano w Europie wzrost zatrudnienia. Wzrost ten był szczególnie odczuwalny w usługach publicznych, finansowych i usługach dla biznesu, a także w handlu, dystrybucji, hotelarstwie i gastronomii. Znaczącym odbiorcą usług w Niderlandach jest sektor publiczny. Państwo, inwestując w infrastrukturę, edukację czy służbę zdrowia, na szeroką skalę korzysta z usług firm prywatnych. W wyniku cięć budżetowych i racjonalizacji wydatków, do współpracy coraz częściej zapraszane są firmy prywatne. Jednak nawet w ten sposób państwu trudno zlikwidować niedobór pracowników np. w służbie zdrowia, opiece nad dziećmi i osobami starszymi lub niepełnosprawnymi. W tych obszarach są szanse zaistnienia na rynku dla polskich firm usługowych. 4

5 Rozdział 2 Możliwości świadczenia usług przez polskie firmy w Niderlandach Po pierwszym maja 2004 notujemy zwiększone zainteresowanie wielu polskich przedsiębiorców rynkiem holenderskim. Często są to firmy, które od lat świadczyły usługi w Niemczech. Stagnacja na rynku niemieckim, szczególnie w sektorze budowlanym, oraz bezrobocie we wschodniej części Niemiec doprowadziły do wzrostu konkurencyjności firm niemieckich wobec polskich. W efekcie, polskie firmy usługowe szukają rynków zbytu w innych krajach UE. Niderlandy są jednym z ciekawszych krajów, między innymi ze względu na dobrą sytuację gospodarczą, wysokie ceny usług oraz niewielką odległość od Polski Dostęp do informacji Ważne jest uzyskanie informacji o sytuacji na rynku w branży, w której zamierza działać polska firma, o możliwościach zdobycia kontraktów, konkurencji oraz obowiązujących stawkach godzinowych. To może być trudne, ponieważ niewielu Polaków mówi po niderlandzku, a najwięcej informacji w internecie jest właśnie w tym języku. Pozostaje telefon oraz język angielski, którym większość Holendrów posługuje się dosyć biegle. Język niemiecki jest rozumiany coraz słabiej, a także używany dość niechętnie i można mieć problemy z otrzymaniem informacji w tym języku. Jednym ze źródeł informacji o konkretnym sektorze są organizacje branżowe. Pracownicy tych organizacji chętnie udzielają informacji ogólnych o sytuacji w danej branży oraz udostępniają źródła informacji. Dodatkowo wiele informacji można znaleźć w internecie. Zbiorcza internetowa strona oferuje wiele linków do organizacji, firm i informacji o wybranej branży lub problematyce: (strona w języku niderlandzkim). Dla osób znających język angielski dobrym źródłem informacji ogólnych o życiu i pracy w Niderlandach, a także w Belgii, Francji i Hiszpanii jest strona Doświadczenie polskiej firmy zdobyte na rynku zachodnim jest często czynnikiem decydującym o sukcesie. Dobre przygotowanie znajomość języka (najlepiej angielskiego), znajomość regulacji prawnych, wgłębienie się w strukturę rynku owocuje bardziej udanym wejściem na rynek, na pewno w przypadku firm usługowych, gdzie kontakt z klientem gra ważną rolę Rynek holenderski interesujące branże Sektor usług w Niderlandach jest bardzo rozbudowany i chłonny. Obecnie wiele branż w tym sektorze boryka się z problemem zbyt małej liczby firm, które mogłyby świadczyć usługi. Nawet nieco gorsza sytuacja gospodarcza niż kilka lat temu nie zmniejszyła popytu na wiele rodzajów usług. W badaniach sektora usług zostały wykorzystane branże, które są szczególnie interesujące dla polskich przedsiębiorców. Branże, które często pojawiały się w zapytaniach polskich firm kierowanych do Wydziału Ekonomiczno-Handlowego przy Ambasadzie RP w Hadze. Wzięto też pod uwagę takie kryteria, jak: niedobór siły roboczej w określonych branżach, okres oczekiwania na wykonanie usługi oraz wysokość cen usług. Wybrano branże budowlaną i pośrednictwa pracy. 5

6 Rozdział 3 Branża budowlana GWW (grond-, water- en wegenbouw) budownictwo lądowe, wodne i drogowe B&U (burgerlijke en utiliteitsbouw) budownictwo mieszkaniowe i publiczne ZZP (Zelfstandig Zonder Personeel) samozatrudnienie Na sto osób czynnych zawodowo w Królestwie Niderlandów siedem jest zatrudnionych w budownictwie i ogółem jest to 430 tysięcy osób. W 2001 r. prawie połowa zatrudnionych w budownictwie miała wykształcenie średnie. Budownictwo jest pod wieloma względami tradycyjną gałęzią przemysłu, w której regułą jest stałe zatrudnienie w pełnym wymiarze godzin. Ważne znaczenie w Królestwie Niderlandów ma regionalny rynek budownictwa. Większość firm budowlanych prowadzi działalność usługową lokalnie niedaleko od miejsca zarejestrowania. Średnio roczne wynagrodzenie brutto w tej branży usługowej jest najwyższe na zachodzie Niderlandów. Kolejne miejsca zajmują południe, wschód, a najniższe wynagrodzenie jest na północy Niderlandów. (Źródło: De Bouwbedrijven in 2002 [Firmy budowlane w 2002 r.]). Poziom produkcji budowlanej w 2004 r. we wschodnich Niderlandach odnotuje kolejny spadek w sumie o 2%. Jest to w tej części kraju bardziej odczuwalne, gdyż w skali całego kraju spadek ten wyniesie ok. 0,5%. Obecnie 60% firm budowlanych to firmy specjalistyczne. W ostatnich dwóch latach także te firmy odczuwają efekty gorszej koniunktury. W połowie 2003 r. nie było pracy dla prawie 4000 osób co stanowiło około 3% wszystkich zatrudnionych w branży budowlanej. Ta nadmierna podaż pracowników dała się zauważyć przede wszystkim w przedsiębiorstwach z branży malarskiej i wyspecjalizowanych firmach z sektora GWW (budownictwo lądowe, wodne i drogowe). Liczba wolnych etatów wyraźnie zmalała w 2003 r. (Źródło: Gespecialiseerde bedrijven in de bouw in 2003 [Firmy specialistyczne w budownictwie w 2003 r.]). Rozwój i prognozy Wielu przedsiębiorców budowlanych w najbliższej przyszłości nie oczekuje przełomu na rynku. Nastrój pogorszył się szczególnie w sektorze GWW. Podczas gdy w budownictwie mieszkaniowym i publicznym (B&U) większość firm (74%) przyszłość ocenia pozytywnie, w budownictwie lądowym, wodnym i drogowym (GWW) stanowią one mniejszość (38%). Przewiduje się na koniec 2004 r., że obroty firm sektora budownictwa mieszkaniowego i publicznego wzrosną średnio o 3,6%. Obroty przedsiębiorstw z sektora GWW zmniejszają się. Oczekiwany spadek to średnio 7,3%. W sektorze B&U 86% firm spodziewa się zamknięcia roku (2004) z zyskiem. Dotyczy to przede wszystkim dużych firm. Wśród małych i średnich przedsiębiorstw około 15% liczy się z możliwą stratą. W sektorze GWW jedna czwarta przedsiębiorstw zakłada poniesienie straty w 2004 r. W tym sektorze marże są niższe i spadają średnio z 2,8% do 1,7%. W budownictwie mieszkaniowym i publicznym średni zysk z marży spadnie z 3,7% do 3,4%. (Źródło: Firmy budowlane; rozwój; -prognozy). 6

7 W okresie do 2008 r. przewiduje się lekki wzrost liczby pracowników przemysłu budowlanego o 0,6% rocznie. (Źródło: Rynek pracy dla budownictwa w latach ). Zakłada się większe niż dotychczas zapotrzebowanie na cieśli i dekarzy, a mniejsze na murarzy i betoniarzy. W 2008 r. potrzebnych będzie ok nowych pracowników, którzy zrekompensują naturalny odpływ pracowników z omawianej branży. (Źródło: Rynek pracy dla budownictwa w latach ). Istniejące niedobory pracowników stanowią możliwość działań dla polskich przedsiębiorców. Dotyczy to przede wszystkim cieśli i dekarzy. Obecnie na rynku istnieje też duże zapotrzebowanie na osoby wykonujące prace remontowe oraz rozbiórkowe. Z badania przeprowadzonego wśród pracodawców i pracowników w Niderlandach wynika, że w sektorze budowlanym 62% pracodawców widzi szanse dla pracowników z nowych państw członkowskich UE. (Źródło: EU-toetreding treft werkgelegenheid, 2004, Randstad Nederland [Wpływ rozszerzenia UE na zatrudnienie, Randstad, Holandia]). Dobra opinia, jaką cieszą się polscy pracownicy jest zauważalna na holenderskim rynku budowlanym. Holenderskie firmy budowlane, jak i prywatni klienci często i chętnie zatrudniają polskich fachowców do prac budowlanych i remontowych Usługi sztukatorskie, wykończeniowe i parkieciarsko-posadzkarskie W branży usług sztukatorskich, wykończeniowych i parkieciarsko-posadzkarskich aktywnych jest 1900 firm. Firmy te zatrudniają pracowników. Ponadto istnieje 1800 firm jednoosobowych (ZZP). Wartość produkcji sektora szacowana jest na około 1,7 miliardów euro. Zakłada się, że do roku 2008 produkcja w tym sektorze będzie wzrastać średnio rocznie o 2%. Liczba pracowników powinna zatem zwiększać się średnio rocznie o 1,3%. Zapotrzebowanie na pracowników tej branży wynosi ok osób. (Źródło: Sectorprofiel stukadoors-, afbouw- en terrazzo-vloerenbedrijf [Profil sektora: usługi sztukatorskie, wykończeniowe i parkieciarsko-posadzkarskie]). Organizacje branżowe: NOA, ; ESA: Usługi malarskie, wykończeniowe i szklarskie Branża usług malarskich w 2003 r. liczyła około 3700 przedsiębiorstw. Firmy te zatrudniają osób. W branży działa ponadto 2627 firm jednoosobowych. W drugim kwartale 2003 r. w branży usług malarskich odnotowano w sumie około 1100 wakatów. Dwie trzecie pracowników sektora malarskiego jest zatrudnionych przy pracach konserwatorskich, podczas gdy nowe budownictwo stanowi tylko 15% rynku tych usług. Sytuacja zatrudnienia w tej branży diametralnie zmieniła się w przeciągu kilku lat. Jeszcze w roku 2001 prawie połowa firm zmuszona była do odrzucania zleceń z powodu niedoboru personelu. W 2003 roku liczba wakatów zmniejszyła się do tego stopnia, że bez pracy została znaczna część malarzy. Około 4% pracowników w branży malarskiej pochodzi z zagranicy. (Źródło: Schilders-, afwerkings- en glaszetbedrijf [Usługi malarskie, wykończeniowe i szklarskie]). Organizacje branżowe: VNCI - VVVH - 7

8 3.3. Usługi ciesielskie Na rynku niderlandzkim świadczona jest szeroka gama usług ciesielskich. Wyróżnia się w tej branży osiem profili zawodowych, jak: ogólne usługi ciesielskie, usługi wykończeniowe, firmowe usługi ciesielskie, budowa konstrukcji szkieletowych drewnianych, betoniarskie usługi ciesielskie, konserwatorskie usługi ciesielskie oraz współwykonawstwo. W praktyce funkcjonują cztery profile usług ciesielskich i są to ogólne usługi ciesielskie, a betoniarskie stanowią osobny profil. Organizacja branżowa: VHN Usługi dekarskie - strzechy Strzecha z taniego i funkcjonalnego pokrycia dachowego zmieniła się w latach 80-tych w pożądany produkt luksusowy. Na przykład w Hadze, w dzielnicy Ypenburg, powstało kilka luksusowych apartamentowców z pokryciem wykonanym z trzciny. Zawód stary jak świat zdobył swoje miejsce w nowej rzeczywistości lub, jak mówi sekretarz techniczny zrzeszenia przedsiębiorstw usług dekarskich Pan Horlings: Strzecha znów jest w modzie!. Rocznie w Niderlandach od 1000 do 2000 nowych domów krytych jest strzechą, a od 1000 do 1500 strzech jest odnawianych. Szacuje się, że w tej chwili ok. 850 osób pracuje na holenderskich dachach, z czego ponad 250 osób to zagraniczni robotnicy instalujący pokrycia z trzciny (Niemcy, Belgowie, Węgrzy i Polacy). W porównaniu z sytuacją sprzed pięciu lat zapotrzebowanie rynku na tego rodzaju usługi dekarskie wzrosło o około 30%! W Niderlandach istnieje około 250 przedsiębiorstw zajmujących się pokryciami dachowymi z trzciny. 85% z tych firm jest reprezentowanych w zrzeszeniu przedsiębiorstw usług dekarskich. Zwykle są to niewielkie firmy zatrudniają średnio 2,4 pracownika. Większe z tych firm zatrudniają po około 15 pracowników. W Niderlandach prowadzi się również handel trzciną. Niderlandzkie firmy strzecharskie sprowadzają surowiec z Węgier, Austrii, Rumunii, Turcji i Polski. Część importowanej trzciny trafia z kolei do Danii, Niemiec i Anglii. W Niderlandach istnieje dwanaście przedsiębiorstw handlujących trzciną i oprócz różnych rodzajów dachów, mat i płyt z trzciny, oferują płyty dachowe, śruby, materiał mocujący i inne niezbędne materiały potrzebne do instalacji i utrzymania strzechy. Zapotrzebowanie na wykonawców strzech jest w Niderlandach bardzo duże - największe w Drenthe, najmniejsze w Limburgii i Zelandii. Przeciętny czas oczekiwania na dach kryty strzechą wynosi w tej chwili około pół roku! Organizacja branżowa: Branża budowlana - dodatkowe informacje praktyczne Sektor budowlany niechętnie świadczy usługi na rzecz indywidualnych odbiorców. Przedsiębiorcy nie podejmują się drobnych prac budowlanych, mimo ogromnego zapotrzebowania na te usługi. Taki wniosek wynika z opublikowanego niedawno na zlecenie FNV Bouw (Holenderskiej Federacji Związkowej Budowlańców) raportu Ekonomicznego Instytutu Przemysłu Budowlanego (EIB), z którego wynika, że tutejsi przedsiębiorcy przyzwyczaili się do dużych zleceń, które otrzymywali wcześniej, a nie do oferowania drobnych usług potrzebnych na rynku. Wielu przedsiębiorców nie ma nawet ochoty obliczyć kosztów montażu pojedynczego okna. 8

9 W raporcie Budowa we własnym zakresie oraz nielegalne prowadzenie działalności w 2003 r. Ekonomiczny Instytut Przemysłu Budowlanego ustalił, że poza rynkiem zarejestrowanych przedsiębiorstw budowlanych zrealizowano zlecenia o wartości 1,8 miliarda euro. Stanowi to około 10% produkcji budowlanej, na którą wymagane jest zezwolenie. Raport powstał na zlecenie BouwNed (organizacja branżowa budownictwa mieszkaniowego i użytkowego). Więcej informacji na stronie Czasopisma fachowe Każdy sektor branży budowlanej wydaje własne czasopismo fachowe, stanowiące pożyteczną, przydatną literaturę dla przedsiębiorców z danego sektora. Publikowane są informacje o technologiach, rozwiązaniach praktycznych i o produktach, informacje przybliżające zagadnienia z zakresu przedsiębiorczości, marketingu i kierownictwa. Czasopisma są również dobrym miejscem na reklamy oferowanych usług. Niestety, czasopisma fachowe nie są dostępne w internecie, natomiast informacje o wydawanych tytułach można znaleźć na stronie Związki zawodowe Związki zawodowe FNV Bouw i CNV Hout- en Bouwbond (Chrześcijańsko-Narodowy Związek Stolarzy i Budowlańców) powstały z myślą o pracownikach i przedsiębiorcach branży budowlanej. FNV Zelfstandigen Bouw (Związek Samozatrudniających się Budowlańców) to największe, liczące 5000 członków stowarzyszenie samozatrudniających się w budownictwie. Dzięki członkostwu można otrzymywać informacje oraz uzyskiwać porady w sprawach związanych z zatrudnieniem, zbiorową umową o pracę, wynagrodzeniami, prawami i obowiązkami, ubezpieczeniami zdrowotnymi, warunkami pracy, emerytury, sprawami socjalnymi itd. Więcej informacji na stronach: lub lub Książka kosztów Książka kosztów roboczogodzin wydana przez Reed Business Inforamation Bouw & Infra stanowi pomoc w obliczaniu kosztów budowy. Książka informuje o kosztach wynagrodzenia oraz stawkach godzinowych w określonych gałęziach branży budowlanej, m.in.: w branży budownictwa mieszkaniowego i użytkowego (B&U), budownictwa lądowego, wodnego i drogowego (GWW), branży instalacyjnej, w budownictwie mieszkaniowym, biur architektów, doradców i projektantów, wykonawców projektów. W książce kosztów można zapoznać się z aktualnymi stawkami godzinowymi oraz kosztami wynagrodzeń ekip i specjalistów. Pozycja ta zainteresuje przedstawicieli budownictwa mieszkaniowego, użytkowego, lądowego, wodnego i drogowego oraz branży instalacyjnej, jak również sztukatorów, malarzy, dekarzy i ogrodników. Zawiera ona szczegółowe oszacowanie kosztów z uwzględnieniem zestawienia roboczogodzin. Przykładowe obliczenia oparte są na rzeczywistych sytuacjach, mających odzwierciedlenie w praktyce. 9

10 Więcej informacji uzyskać można pod numerem telefonu: (Dział Budowlany i Infrastruktury) lub na stronie Poniżej kilka przykładów stawek obowiązujących w sektorze budowlanym, w oparciu o najnowsze wydanie Książki kosztów, z dnia 1 czerwca Tabele ze stawkami godzinowymi poszczególnych fachowców oraz ekip budowlanych przedstawiają te stawki jako koszty firmy wykonawczej. Podstawą do obliczania kosztów stawek godzinowych są wynagrodzenia godzinowe ustalane według umowy zbiorowej (CAO) oraz dodatki socjalne. Poszczególne zawody mają różne umowy zbiorowe, które określają wysokość stawek. DEKARZE W tej branży wyróżniamy pięć grup funkcyjnych. Koszty i stawki godzinowe dla niżej wymienionych grup: - grupa 1: początkujący dekarz i operator pieca; - grupa 2: dekarz, wykonujący proste roboty dekarskie; - grupa 3: pierwszy dekarz zarządzający lub kierowca przewożący materiały - grupa 4: główny dekarz B, kierownik ekipy - grupa 5: główny dekarz A, kierujący grupą 5-cio osobową lub większą Koszty wynagrodzenia i stawki godzinowe 2-osobowej ekipy dekarzy: Zestawienie ekipy Pierwszy dekarz, Grupa funkcyjna 3 Główny dekarz B, Grupa funkcyjna 4 Razem za ekipę Średnio na osobę Koszty wynagrodzenia Stawki godzinowe za godzinę w euro w euro 23,32 30,78 25,20 33,26 48,52 24,26 64,04 32,02 Koszty wynagrodzenia i stawki 6-cio osobowej ekipy dekarzy: Zestawienie ekipy Koszty wynagrodzenia Stawki godzinowe Początkujący dekarz, za godzinę w euro w euro 19,46 25,69 Grupa funkcyjna 1 Dekarz, grupa funkcyjna 2 20,66 27,27 Pierwszy dekarz, 23,32 30,78 Grupa funkcyjna 3 Pierwszy dekarz, 23,97 31,64 Grupa funkcyjna Kierowca, 23,32 30,78 Grupa funkcyjna 3 Główny dekarz A, 26,38 34,82 Grupa funkcyjna 5 Razem za ekipę Średnio za osobę 137,11 22,85 180,98 30,16 Źródło: Kostenboekjes, Uurlonen; Reed Business Information, Bouw & Infra,

11 Szacunkowy koszt wynagrodzenia pracownika z grupy 3 (pierwszy dekarz zarządzający lub kierowca przewożący materiały) ponoszony przez przedsiębiorcę: Opis Procent Podstawa Koszty wynagrodzenia (euro) Gwarantowane wynagrodzenie tygodniowe: 457, 60 gwarantowane wynagrodzenie godzinowe x 40 godzin Dodatek za osiągnięcia 3,00 457, 60 13,73 Dodatek wakacyjny 8,00 471,33 37,71 Godziny podróży 22,88 Dodatek w razie zatrzymania robót z 5,19 powodu opadów śniegu lub mrozu do 100% Składki na ubezpieczenia społeczne Składka na fundusz pracy (bezrobotne 1) 2,70 465,34 12,56 Składka na fundusz pracy (bezrobotne 2) 1,55 175,34 2,72 Składka na ubezpieczenie od niezdolności do 5,10 465,34 23,73 wykonywania pracy Składka na ubezpieczenie zdrowotne 6,75 465,34 31,41 Specyficzne regulacje branżowe Fundusz dodatkowy z tytułu bezrobocia 1, ,43 5,56 Wcześniejsze odejście na emeryturę 3,00 465,34 13,96 Fundusz szkoleniowy 2,15 465,34 10,- System szkoleniowy 0,50 465,34 2,33 Dodatek do funduszu emerytalnego 9,50 499,10 47,41 Zróżniocowany dodatek z tytułu 2,35 465,34 10,94 niezdolności do wykonywania pracy Dodatek organizacyjny 0,68 Ubezpieczenie od wypadków 1,10 Pozostałe obciążenia przedsiębiorcy Ubrania robocze 4,80 Obuwie 2,60 Całkowite koszty wynagrodzenia na tydzień 710,84 Koszty wynagrodzenia za godzinę, 0 dni zwolnienia lekarskiego 22,45 Koszty wynagrodzenia za godzinę, przy 4% zwolnieniu lekarskim 23,65 Koszty wynagrodzenia za godzinę, przy 6% zwolnieniu lekarskim 24,29 Koszty wynagrodzenia za godzinę, przy 8% zwolnieniu lekarskim 24,98 Źródło: Kostenboekjes, Uurlonen; Reed Business Information, Bouw & Infra,

12 MALARZE Grupy zawodowe: - grupa 0: wykonawca - grupa 1: malarze konstrukcji, nowego budownictwa oraz mieszkaniowi, szklarze, tapeciarze; - grupa 2: specjalista od malowania sufitów i ścian; - grupa 3: sprzątacz Koszty wynagrodzenia i stawki godzinowe dla 2-osobowej ekipy malarzy: Zestawienie ekipy Koszty wynagrodzenia za Stawki godzinowe godzinę w euro w euro Malarze, tapeciarze z grupy 1 z 30,14 39,78 dodatkiem dyplomowym Młody pracownik 18 lat, 13,01 17,17 Razem za ekipę Średnio na osobę 43,15 21,58 56,95 28,48 Źródło: Kostenboekjes, Uurlonen; Reed Business Information, Bouw & Infra, 2004 Koszty wynagrodzenia i stawki godzinowe dla 6-osobowej ekipy malarzy: Zestawienie ekipy Główny malarz, tapeciarz, Grupa funkcyjna 1 z dodatkiem dyplomowym Malarz, tapeciarz Grupa funkcyjna 1 Malarz, tapeciarz Grupa funkcyjna 1 (z niższym bonusem) Koszty wynagrodzenia za Stawki godzinowe godzinę w euro w euro 32,97 43,52 28,74 37,94 26,29 34,70 Pracownik 21 lat 22,46 29,65 Pracownik 21 lat 22,46 29,65 Pracownik 18 lat 13,01 17,17 Razem za ekipę Średnio na osobę 145,93 24,32 192,63 32,11 Źródło: Kostenboekjes, Uurlonen; Reed Business Information, Bouw & Infra,

13 Szacunkowy koszt wynagrodzenia pracownika z grupy 1: Opis Procent z podstawy Gwarantowane wynagrodzenie tygodniowe: gwarantowane wynagrodzenie godzinowe x 37,50 godzin za osobę Podstawa Koszty wynagrodzenia (eur) 511,88 Dodatek za osiągnięcia 15,00 511,88 76,78 Godziny podróży 2 27,30 Fundusz wakacyjny podlegający 87,5 588,66 opodatkowaniu Składki na ubezpieczenia społeczne Składka na fundusz pracy (bezrobotne 1) 6,75 565,- 38,14 Składka na fundusz pracy (bezrobotne 2) 3,85 675,30 26,- Składka na ubezpieczenie od niezdolności do 1,55 344,80 5,34 wykonywania pracy Składka na ubezpieczenie zdrowotne 5,10 675,30 34,44 Specyficzne regulacje branżowe Niezdolność do wykonywania pracy, 2,35 675,30 15,87 odszkodowanie podstawowe Dodatek do emerytury 10,75 231,28 24,86 Fundusz wakacyjny 26,94 588,66 158,59 Koszty wynagrodzenia za godzinę, 0 dni zwolnienia lekarskiego 27,39 Koszty wynagrodzenia za godzinę, przy 5,50% zwolnieniu lekarskim 29,30 Koszty wynagrodzenia za godzinę, przy 6,50% zwolnieniu lekarskim 29,68 Koszty wynagrodzenia za godzinę, przy 7,50% zwolnieniu lekarskim 30,07 Źródło: Kostenboekjes, Uurlonen; Reed Business Information, Bouw & Infra, 2004 Z powyższego wynika, że do podstawowych kosztów wynagrodzenia pracownika należy doliczyć wysokie koszty składki socjalnej, dodatki i fundusze emerytalne. Składki socjalne i inne koszta wynikające z układów zbiorowych mogą się różnić zależnie od branży i rodzaju umowy zbiorowej w niej obowiązującej (CAO). 13

14 Rozdział 4 Pośrednictwo pracy W Niderlandach działa ogółem około 500 zorganizowanych biur pośrednictwa pracy, zrzeszonych w Holenderskiej Organizacji Biur Pracy Czasowej ABU oraz w Holenderskim Związku Pośrednictwa Pracy NBBU), które mają 3050 oddziałów. Ponadto, funkcjonuje około 1500 biur pośrednictwa pracy posiadających około 1900 filii, zarejestrowanych i aktywnych gospodarczo, ale nie należących do żadnego związku branżowego. Biura pośrednictwa pracy osiągnęły w pierwszym kwartale 2004 r. o 6% niższe obroty niż w tym samym okresie 2003 r. Był to najniższy poziom od czterech lat. (Dane według CBS). Wysokość wynagrodzenia pracowników zatrudnianych za pośrednictwem biur pośrednictwa pracy, czyli pracowników czasowych, rosną szybciej niż wynagrodzenia pracowników zatrudnionych na stałe. Według CBS, wynagrodzenie na podstawie umowy zbiorowej w branży pośrednictwa pracy wzrosło w pierwszym kwartale 2004r. o 20% w stosunku do poziomu z roku W przypadku innych sektorów wzrost średniego wynagrodzenia na podstawie tej umowy znalazł się w tym czasie na poziomie niższym o 12%. (Źródło: W rezultacie zainteresowanie firm zatrudnianiem pracowników poprzez biura pośrednictwa pracy spada. Przykładem może być pewne holenderskie przedsiębiorstwo przetwórstwa mięsnego, które przyjęło do pracy czterdziestu pracowników poleconych przez biuro pośrednictwa. Po pół roku firma musiała zrezygnować z tych pracowników, ponieważ ich dalsze zatrudnianie byłoby zbyt drogie. Wynika to z faktu, że ostatnio wprowadzono nowy układ zbiorowy dla pracowników zatrudnianych poprzez biura pośrednictwa pracy. Mimo, że wzrost gospodarczy w Niderlandach jest niższy niż w poprzednich latach czego efektem jest wyższe bezrobocie (7%-8%), w wielu sektorach ciągle istnieje niedobór pracowników. Od roku 2000, w którym zaznaczył się spadek liczby zatrudnionych, wzrosła w Niderlandach liczba biur pośrednictwa pracy nastawionych na tę grupę pracowników. Notuje się wzrost liczby miejsc pracy w przetwórstwie rolno-spożywczym, hotelarstwie, gastronomii i w szklarniach. Te sektory oferują wyższe płace i korzystniejsze warunki, np. stałe godziny pracy. Popyt na polskich pracowników wzrasta, a dodatkową szansę stanowi fakt, że wielu Polaków już pracuje w Niderlandach, choć często nielegalnie Koszty zatrudnienia legalnego i nielegalnego Szacunkowe dane biura ABAB (biuro doradztwa podatkowego) z roku 2003 informują, że w tym czasie w Niderlandach pracowało ok Polaków, w tym tylko ok legalnie. Szacunki na rok 2004 przewidują, że liczba nielegalnie zatrudnionych zwiększy się o dodatkowe osób. W Niderlandach wysokość wynagrodzenia zależy od poziomu płacowego przysługującego pracownikowi. Poziom płacowy naliczany jest między innymi na podstawie wiedzy, samodzielności, zakresu obowiązków i umiejętności. 14

15 Istnieją różne metody naliczania wynagrodzenia. Jedną z najczęściej stosowan jest metoda CATS, w której wyróżnić można poziomy od A do O. Poziom Płaca min. w euro Płaca max. w euro A B C D E F G H I J K L M N O Źródło: De Unie (niezależny Związek Zawodowy przemysłu i usług ) Poziom C plasuje się poniżej średniego poziomu płacowego w branży budowlanej. Stawki w poniższej tabeli ilustrują miesięczne zarobki brutto przy 138 godzinnym miesiącu pracy. Poziom płacy C D Średni poziom Zarobki pracownika brutto (eur) Składki emerytalne Składki socjalne Trzynastka Razem Stawka godzinowa ze wszystkimi kosztami 14,70 16,91 19,66 W przypadku nielegalnego zatrudnienia pracownika zatrudniający ponosi koszty o połowę niższe, a w razie kontroli ryzykuje wysokie kary finansowe. 15

16 Koszty pracodawcy zatrudniającego pracownika nielegalnie Poziom płacy * Średni poziom Na czarno Na czarno z karą Zarobki pracownika Składki emerytalne Składki socjalne Trzynastka Razem Stawka godzinowa z wszystkimi kosztami 19,66 9,70 54,85 (+50% kary) 7605 *Wszystkie dane w euro. Źródło: ABAB biuro doradztwa podatkowego, Tilburg. Wysokość kar za nielegalne zatrudnianie pracowników wciąż rośnie. Jednak mimo chęci zatrudnienia legalnych pracowników, pracodawcy mają problemy z wyszukaniem odpowiednich fachowców. Najwięcej nielegalnie zatrudnionych pracuje w takich sektorach gospodarki jak: rolnictwo i ogrodnictwo, hotele i gastronomia oraz budownictwo (Źródło: Een onderzoek naar illegale activiteiten op het gebied van uitzendarbeid. M. Zuidam, D.H. Grijpstra [Badanie działań nielegalnych w obszarze pośrednictwa pracy]). Według aktualnych badań przeprowadzonych na zlecenie holenderskiego biura Randstad wśród pracodawców i pracowników wynika, że największe możliwości legalnego zatrudnienia oferuje branża budownictwa: 62% pracodawców dostrzega tu szanse zatrudnienia dla pracowników z nowych państw członkowskich Unii Europejskiej. (Źródło: EU-toetreding treft werkgelegenheid, 2004, [Wpływ rozszerzenia UE na zatrudnienie], Randstad Nederland). Raz na kwartał, CWI (Centrum Zatrudnienia i Dochodów) publikuje listę zawodów, do wykonywania których zgłasza się zbyt mało Holendrów. Dla deficytowych zawodów na rynku oferuje się skróconą procedurę uzyskania pozwolenia na zatrudnienie. Obecnie są to następujące zawody: - transport międzynarodowy: kierowcy TIR na trasach międzynarodowych, - żegluga śródlądowa: marynarz i sternik -sektor opieki zdrowotnej: pielęgniarki instrumentariuszki, asystenci radiologów i radioterapeutów - przemysł przetwórstwa mięsnego: rzeźnicy do rozbiórki mięsa Informacje dodatkowe Biuro pośrednictwa pracy może otworzyć każdy. Nie wymaga się szczególnych certyfikatów. Zastosowanie mają regulacje prawne dotyczące m.innymi prowadzenia działalności gospodarczej w KN. Z myślą o osobach chcących otworzyć biuro Holenderska Organizacja Biur Pracy Czasowej (ABU przygotowała Przewodnik po ustawodawstwie dla biur pośrednictwa pracy. Przewodnik informuje o najważniejszych sprawach związanych z rozpoczęciem działalności biura, obowiązujących regulacjach prawnych dotyczących tej branży, przydatne adresy, pod które można kierować pytania, jednak nie zawiera praktycznych informacji o założeniu i prowadzeniu biura pracy czasowej. 16

17 Więcej informacji na temat przewodnika znajduje się w Handboek Wet- en regelgeving. (Źródło: ABU) 4.3. Otwarcie biura pośrednictwa pracy Aby otworzyć biuro pośrednictwa pracy, należy skontaktować się z trzema instytucjami: 1. Izbą Przemysłowo-Handlową (Kamer van Koophandel) właściwą dla siedziby firmy, gdzie uzyska się wpis przedsiębiorstwa do rejestru handlowego. 2. Działem Wykonawczym Ubezpieczeń Pracowniczych (UWV Gak - dział dla pracodawców. W dziale tym należy złożyć wniosek o numer rejestracyjny, potrzebny do odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne ( jak np.składka zdrowotna). 3. Urzędem Skarbowym właściwym dla siedziby firmy, gdzie otrzymuje się numer identyfikacji podatkowej i wpis do ewidencji działalności gospodarczej. Z chwilą rozpoczęcia działalności na tutejszym rynku należy zapoznać się z procedurą uzyskiwania pozwolenia na pracę w CWI (Centrum Pracy i Dochodów - o które trzeba wnioskować w imieniu osoby ubiegającej się o pracę przez biuro pośrednictwa pracy. Czas oczekiwania na wydanie pozwolenia na pracę trwa od jednego do pięciu tygodni*. * Czasokres ten dotyczy zawodów objętych skrócona procedurą uzyskiwania pozwolenia na pracę. 17

18 B. Prawno administracyjne uwarunkowania świadczenia usług transgranicznych w Niderlandach Rozdział 1 Przepisy Europejskie Swoboda przepływu usług 1. Traktat Akcesyjny z Aten i Traktat o utworzeniu Wspólnoty Europejskiej 1.1 Traktat o utworzeniu Wspólnoty Europejskiej Art. 49 TWE zakazuje ograniczania swobody świadczenia usług w ruchu transgranicznym. TWE nie podaje ścisłej definicji słowa usługa. W art. 50 TWE ustawodawca europejski informuje, iż pod pojęciem usługi należy rozumieć działania usługowe, które nie są działaniami podlegającymi przepisom acquis dotyczącymi swobody przepływu towarów, kapitału i osób. Takie sformułowanie prowadzi do niejasności i konfliktów, czego dowodem jest bogate orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Państwa członkowskie interpretowały i nadal często interpretują art. 49 w sposób niezgodny z acquis communitaire. W wielu przypadkach przesłanką takich interpretacji była niedozwolona ochrona rynków narodowych przed przedsiębiorcami z innych państw członkowskich. W wyniku tej rozbieżnej interpretacji ustawodawca europejski powołał do życia Dyrektywę 96/71/EG, aby wzmóc proces harmonizacji na szczeblu narodowym w zakresie przepisów związanych z reglamentacją świadczenia usług. 1.2 Dyrektywa 96/71 Dyrektywa dotyczy usług transgranicznych w sytuacjach, gdy nastąpi: a) delegacja pracowników w celu tymczasowego wykonania usług na własny rachunek i pod swoim kierownictwem na terytorium Państwa Członkowskiego, w ramach umowy zawartej między przedsiębiorstwem delegującym a odbiorcą usług, działającym w danym Państwie Członkowskim, o ile istnieje stosunek pracy pomiędzy przedsiębiorstwem delegującym a pracownikiem w ciągu okresu delegowania lub; b) delegacja pracowników do zakładu albo przedsiębiorstwa należącego do grupy przedsiębiorstw na terytorium Państwa Członkowskiego, o ile istnieje stosunek pracy między przedsiębiorstwem delegującym a pracownikiem w ciągu okresu delegowania lub; c) wynajmowanie pracowników przez przedsiębiorstwo pracy tymczasowej lub agencję wynajmującą personel przedsiębiorstwu, prowadzącemu działalność gospodarczą lub działającemu na terytorium Państwa Członkowskiego, o ile przez cały okres delegowania istnieje stosunek pracy pomiędzy przedsiębiorstwem pracy tymczasowej lub agencją wynajmującą a pracownikiem. Ponadto Dyrektywa nakazuje państwom członkowskim zagwarantowanie podstawowych warunków zatrudnienia dla pracowników wykonujących usługi transgraniczne. Niezależnie od forum, jakie strony umowy o pracę obrały, państwa członkowskie, w których usługa jest wykonywana, zobowiązane są zagwarantować dla oddelegowanych pracowników podstawowe warunki zatrudnienia zawarte w ustawodawstwie państwa, w którym usługi są wykonywane. 18

19 1.3 Traktat Akcesyjny z Aten Na mocy Traktatu Akcesyjnego z Aten od dnia Rzeczpospolita Polska wstąpiła w struktury Unii i jest podporządkowana przepisom acquis communitaire. Art. 24 TA wraz z postanowieniami zawartymi w Aneksie XII wskazuje wyjątki od zastosowania acquis (tak zwane okresy przejściowe). Większość starych państw członkowskich ustanowiła wymienione okresy przejściowe w stosunku do swobody przepływu pracowników. Tylko dwa państwa, mianowicie Republika Federalna Niemiec i Austria wynegocjowały okresy przejściowe w zakresie swobody przepływu usług. Z powyższego należałoby wnioskować, iż swoboda świadczenia usług powinna być respektowana we wszystkich krajach piętnastki z wyłączeniem pewnych sektorów w Niemczech i w Austrii. Niestety rzeczywistość na szczeblu narodowym nie dogoniła jeszcze zmian na szczeblu europejskim. W Królestwie Niderlandów na przykład Ministerstwo Spraw Socjalnych i Zatrudnienia utrzymało stare przepisy (z małymi zmianami) reglamentujące dostęp do rynku usług. Wymóg uzyskania pozwoleń na pracę dla pracowników polskich przedsiębiorstw świadczących tymczasowo usługi w Niderlandach został utrzymany. Jedyna zmiana po dotyczy skrócenia okresu oczekiwania na przyznanie pozwoleń do 2 tygodni. Sytuacja ta jest sprzeczna z wcześniej wspomnianymi przepisami acquis. Podobnego zdania był ETS. Już w 1989 roku Trybunał orzekł niezgodność takiego zachowania na szczeblu narodowym z acquis w sprawie C-113/ Orzecznictwo Europejskiego Trybunału sprawiedliwości: sprawa C-113/89 W latach osiemdziesiątych w struktury Unii wstąpiła Portugalia. Traktat Akcesyjny z Portugalią wskazywał okresy przejściowe, jeśli chodzi o swobodę przepływu pracowników. Nie przewidziano jednak żadnych okresów przejściowych w zakresie swobodnego przepływu usług. Podobna sytuacja jest przewidziana w Traktacie Akcesyjnym z Aten. Stanowisko administracji francuskiej w stosunku do usługodawców portugalskich było podobne do obecnego stanowiska administracji Królestwa Niderlandów do przedsiębiorców polskich. Sprawa C-113/89 Pewien portugalski przedsiębiorca budowlany otrzymał zlecenie na wykonanie robót we Francji. W celu wykonania usługi firma portugalska oddelegowała do Francji swoich pracowników obywateli portugalskich. Francuski urząd pracy wszczął postępowanie przeciwko firmie portugalskiej ze względu na brak wymaganych pozwoleń na pracę. Portugalski przedsiębiorca skierował sprawę do sądu. ETS uznał, że celem okresu przejściowego w zakresie swobodnego przepływu pracowników jest ochrona rynku pracy. Ponieważ jednak pracownicy delegowani po wykonaniu usługi powracają do Portugalii, to w żaden sposób nie wstępują na rynek pracy we Francji. Przepisy przejściowe stanowią wyjątek od acquis communitaire i jako takie nie mogą być interpretowane rozszerzająco. Tym samym nie można naginać ograniczenia w zakresie swobodnego przepływu pracowników na sektor usług, ograniczając lub uniemożliwiając ich swobodny przepływ. Krotko mówiąc ETS przyznał rację portugalskiemu przedsiębiorcy i uznał przepis dotyczący obowiązku uzyskania pozwoleń na pracę w ramach transgranicznego świadczenia usług o charakterze tymczasowym za bezprawny. 19

20 Podsumowując należy stwierdzić, ze polscy przedsiębiorcy mają prawo do swobodnego świadczenia usług w państwach Unii z wyłączeniem pewnych sektorów w Niemczech i w Austrii. Królestwo Niderlandów działa sprzecznie z przepisami acquis żądając od przedsiębiorców polskich pozwoleń na pracę w ramach tymczasowego wykonywania usług. 20