BADANIA PODSTAWOWE NA RZECZ POSTĘPU BIOLOGICZNEGO W PRODUKCJI ROŚLINNEJ.

Transkrypt

1 BADANIA PODSTAWOWE NA RZECZ POSTĘPU BIOLOGICZNEGO W PRODUKCJI ROŚLINNEJ. Coroczne sprawozdania będą umieszczane na stronie internetowej IHAR-PIB do 15 stycznia roku następnego: w_produkcji_roslinnej_w_latach_ php. Rezultaty wspieranych projektów będą nieodpłatnie dostępne dla wszystkich przedsiębiorstw działających w sektorze rolnym. Tytuł projektu: Mapowanie asocjacyjne genów odporności na rdzę brunatną (Puccinia triticina) i septoriozę paskowaną liści (Septoria tritici) w pszenicy. Kierownik projektu: dr hab. P. Czembor prof. IHAR-PIB Celem badań jest postulowanie genów odporności na septoriozę paskowaną i rdzę brunatną w europejskich odmianach pszenicy w tym w odmianach znajdujących się na liście odmian wpisanych do krajowego rejestru w Polsce. Typowanie genów odporności będzie wsparte wykorzystaniem markerów molekularnych zarówno blisko sprzężonych ze znanymi genami jak i umożliwiających profilowanie całego genomu na potrzeby mapowania asocjacyjnego. Tytuł projektu: Identyfikacja zmienności genetycznej pszenicy korelującej z potencjałem plonotwórczym i wybranymi cechami systemu korzeniowego. Kierownik projektu: prof. dr hab. A. Nadolska-Orczyk W hipotezie badawczej projektu założono, że ekspresja genów z rodziny TaCKX występująca w rozwijających się kłosach i/lub systemie korzeniowym wskazuje na potencjał plonotwórczy i/lub masę systemu korzeniowego. Celem badań będzie weryfikacja, że profil ekspresji wskazanej grupy genów jest związany z parametrami określającymi produktywność oraz identyfikacja i wykorzystanie znaczników molekularno-fizjologicznych do poszerzenia puli genetycznej pszenicy o formy, których podłoże genetyczne wskazuje na podwyższony potencjał plonowania i silniejszy system korzeniowy. Nasze wcześniejsze badania tej grupy genów wskazują, że związek ten jest przyczynowo-skutkowy. Tak interpretowane wyniki zaplanowanych analiz molekularnych pozwolą identyfikować wyróżniające cechy molekularno-fizjologiczne (znaczniki), które korelują z potencjałem plonowania. Zakładamy, że opracowane metody pozwolą poznać i poszerzyć pulę genetyczną pszenicy o formy, których podłoże genetyczne wskazuje na podwyższony potencjał plonowania i silniejszy system korzeniowy. W niniejszych badaniach zamierzamy przeprowadzić charakterystykę genotypowo fenotypową różnych materiałów hodowlanych przekazanych przez hodowców oraz genotypów pszenicy z innych źródeł pod kątem badanych cech, co w dalszej kolejności umożliwi identyfikację ich znaczników. Obejmie ona genotypowanie, czyli precyzyjne określenie alleli genów TaCKX odpowiadających za analizowane cechy, jakie występują w badanych genotypach. W ramach genotypowania przeprowadzona będzie, w miarę dostępu informacji na ten temat, analiza sekwencji alleli homeologicznych, występujących w genomach A, B i D pszenicy. Następnie przeanalizujemy poziom ekspresji wybranych genów w rozwijających się kwiatostanach i/lub kłosach/ziarniakach i/lub korzeniach. W tych samych organach badana będzie aktywność enzymu CKX. Dane te będą

2 korelowane z produktywnością i masą korzenia w poszczególnych genotypach. Pozytywna korelacja pomiędzy przedstawionymi wyżej znacznikami produktywności/masy korzenia pozwoli na potwierdzenie założonej hipotezy i wykorzystanie jej w praktyce hodowlanej. Genotypowanie połączone ze szczegółową charakterystyką badanych genotypów umożliwi opracowanie markerów molekularnych precyzyjnie określających występowanie pożądanych alleli. Pozostałe znaczniki, czyli ekspresja poszczególnych genów/aktywność enzymu CKX będą mogły być wykorzystywane do oceny materiału hodowlanego zamiennie lub jednocześnie. Wyznaczone znaczniki molekularnofizjologiczne będą mogły być w prosty sposób monitorowane w trakcie hodowli i selekcji. Tytuł projektu: Poszukiwanie oraz wykorzystanie markerów fenotypowych, metabolicznych i molekularnych do badania typów odporności na fuzariozę kłosów u form pszenicy o zróżnicowanej podatności. Kierownik projektu: dr T. Góral Proponowany projekt obejmuje kompleksowe badania odporności na fuzariozę kłosów warunkowaną przez wiele genów, ze szczególnym uwzględnieniem typów odporności - czyli komponentów składających się na wielogenową odporność pszenicy na fuzariozę kłosów. Dokładna analiza typów odporności z użyciem markerów fenotypowych, metabolicznych i molekularnych pozwoli na zidentyfikowanie i zgromadzenie genotypów o poszczególnym typie/typach odporności. Posłużą one do badań genetycznych interakcji patogen (Fusarium) roślina (pszenica). Zgromadzone genotypy, jako rozpoznane źródła stabilnej odporności będą wykorzystane do piramidyzacji genów odporności w genotypach pszenicy. W związku z wprowadzeniem norm dopuszczalnych zawartości mikotoksyn w ziarnie i produktach zbożowych przez Unię Europejską istnieje potrzeba uprawy odmian pszenicy o stabilnej odporności i charakteryzujących się brakiem lub kumulujących możliwie najmniejsze ilości toksycznych metabolitów w ziarnie. Celem badań jest ocena zmienności genotypów pszenicy ozimej pod względem reakcji na infekcję Fusarium culmorum, powodującym fuzariozę kłosów, poprzez badanie różnych typów odporności: typ I - odporność na infekcję, typ II odporność na rozprzestrzenianie się patogena wzdłuż osadki kłosowej, typ III - odporność na zasiedlanie ziarniaków przez patogen, typ IV - tolerancja na fuzariozę kłosów i akumulowane toksyny, typ V - odporność na akumulację toksyn fuzaryjnych w ziarnie poprzez chemiczą modyfikację lub hamowanie syntezy. Projekt stawia sobie za cel wykazanie czy można połączyć poszczególne typy odporności z niektórymi cechami genotypów pszenicy - terminem kwitnienia, cechami morfologicznymi (wysokością roślin, budową kłosa itd.). Celem projektu jest również zbadanie wpływu wysoko efektywnego genu odporności na fzuzariozę kłosów Fhb1 na poziom odporności w liniach pszenicy ozimej wyprowadzonych na drodze selekcji wspomaganej markerami molekularnymi. Tytuł projektu: Tolerancja na stresy abiotyczne - genotypowanie pszenicy w oparciu o strategię genów kandydujących. Kierownik projektu: prof. dr hab. W. Orczyk Hipoteza badawcza: Zmiana regulacji brassinosteroidów i/lub cytokinin w rozwijającym się kwiatostanie pszenicy będzie skutkowała mniejszą wrażliwością określonych procesów rozwojowych (w tym mikrosporogenezy) na stres abiotyczny i, w konsekwencji, lepszym zawiązywaniem nasion. Celem projektu jest weryfikacja hipotezy w kolejnych etapach projektu: i) analiza cytologiczna mikrosporogenezy oraz ocena stopnia zawiązywania nasion różnych genotypów pszenicy w warunkach stresu, ii) identyfikacja genów kandydujących, tj. takich, które biorą udział w hormonalnej regulacji procesów rozwojowych kłosa i jednocześnie warunkują odpowiedź na stresy środowiskowe. iii) analiza wybranych genów i weryfikacja ich udziału w mikrosporogenezie lub innych procesach związanych z zawiązywaniem nasion w zbadanych genotypach pszenicy, iv) poszukiwanie naturalnie występującej zmienności tych genów oraz weryfikacja związku tej zmienności z wybranymi cechami fenotypowymi. 2

3 Wnioskodawca pragnie zwrócić uwagę, że obszarem badawczym tego projektu będzie wybrany proces rozwojowy silnie zależny od krótkotrwałego stresu suszy i jednocześnie decydujący o produktywności. Ten aspekt różni przedstawiony projekt od innych, gdzie przedmiotem badań jest tolerancja roślin na stres suszy. Tytuł projektu: Efektywność piramidowania genów odporności na mączniaka prawdziwego (Blumeria graminis f.sp. tritici) i rdzę brunatną (Puccinia triticina) w pszenicy ozimej. Kierownik projektu: prof. dr hab. J.H. Czembor / dr A. Pietrusińska W ramach tego projektu realizowane będą 4 zadania. Zad. 1. Piramidowanie efektywnych genów odporności Planowane zadanie ma na celu połączenie w jednym genomie pszenicy heksaploidalnej, efektywnych, nowych genów odporności na mączniaka prawdziwego (gen Pm36) oraz rdzę brunatną (gen Lr55). Materiał wyjściowy będą stanowiły linie pszenicy ozimej o następujących segmentach odpornościowych: (Lr41+Pm21+Lr47); (Lr41+Pm21+Pm37); (L41+Pm21+Lr47+Pm37). Tło genetyczne materiału roślinnego będzie kontrolowane za pomocą selekcji molekularnej oraz selekcji fenotypowej. Ponadto, celem tego zadania będzie określenie markera(ów) molekularnego(ych) wykorzystywanych do selekcji molekularnej materiału roślinnego pod kątem obecności genu odporności na rdzę brunatną genu Lr55. Ekspresja wprowadzonych genów będzie określana w różnych warunkach środowiskowych (Zad. 4). Końcowy etap prowadzonych prac będzie obejmował wyselekcjonowanie homozygotycznych linii pod kątem obecności wprowadzonych kombinacji genów. Zad. 2. Poszukiwanie nowych źródeł odporności Planowane zadanie ma na celu, na podstawie dostępnej literatury oraz współpracy z zagranicznymi placówkami naukowymi, poszukiwanie nowych genów odporności na mączniaka prawdziwego i rdzę brunatną. Pozyskane nowe źródła odporności (linie Pm oraz linie Lr) będą badane (selekcjonowane) pod kątem ich reakcji odporności (efektywności odporności) w stosunku do kolekcji izolatów, które posiada Pracownia Genetyki Stosowanej IHAR PIB. Zad. 3. Aktualizacja kolekcji izolatów mączniaka prawdziwego i izolatów rdzy brunatnej Planowane zadanie ma na celu pozyskiwanie nowych izolatów mączniaka prawdziwego i rdzy brunatnej. Pracownia Genetyki Stosowanej dysponuje kolekcją izolatów mączniaka prawdziwego i rdzy brunatnej. Jednak kolekcja ta, musi być systematycznie odnawiana, ze względu na pojawianie się co roku, nowych patotypów. Izolaty będą zbierane w różnych regionach kraju. Materiał roślinny będą stanowiły odmiany pszenic ozimych, wpisane do polskiej Listy Opisowej Odmian i UE uprawiane w Polsce. Ponadto, materiał roślinny będzie rokrocznie uaktualniany o nowo zarejestrowane odmiany pszenic ozimych. Doświadczenie będzie przeprowadzane w warunkach kontrolowanych w fitotronie i/lub szklarni. Zad. 4. Ocena linii w różnych warunkach środowiska Planowane zadanie ma na celu sukcesywne prowadzenie oceny materiału roślinnego pod kątem odporności na mączniaka i rdzę brunatną oraz inne ważne cechy wartości gospodarczej. Ocena materiału roślinnego przeprowadzana będzie w odniesieniu do dwóch lub trzech wzorców aktualnie zalecanych przez COBORU. Doświadczenia będą prowadzone w sześciu miejscowościach. Tytuł projektu: Toksyny białkowe Stagonospora nodorum i ich związek z patogenicznością oraz odpornością pszenżyta i pszenicy na septoriozę liści i plew. Kierownik projektu: prof. dr hab. E. Arseniuk Septorioza liści i plew jest notowana prawie we wszystkich rejonach uprawy zbóż na świecie. W Polsce septorioza liści i plew zbóż i traw obserwowana jest w zasiewach pszenżyta i pszenicy corocznie, co jest potwierdzone wynikami badań prowadzonych w programie wieloletnim IHAR-PIB. Sprawca tej choroby może również porażać jęczmień, żyto i różne gatunki traw. Szkodliwość choroby 3

4 polega głównie na zmniejszeniu masy tysiąca ziarniaków. W przypadku silnego porażenia roślin straty w plonie ziarna sięgają %. W ciągu ostatnich lat pojawiły się badania wiążące mechanizm powstawania nekroz na liściach i innych organach asymilacyjnych zbóż porażonych przez S. nodorum z produkowaniem przez tego patogena białkowych toksyn współdziałających z produktami dominujących genów rośliny. W badaniach prowadzonych na populacjach pszenicy scharakteryzowanych pod względem odporności na część toksyn stwierdzono silny związek korelacyjny między odpornością na toksyny a odpornością rośliny na S. nodorum. Dotychczas opisano sześć przykładów interakcji toksyna patogena gen odporności w roślinie: są to odpowiednio toksyny: Tox1, Tox2, Tox3, Tox4, Tox5 i ToxA oraz geny gospodarza Snn1, Snn2, Snn3, Snn4, Snn5 i Tsn1. Białka toksyn są charakteryzowane, jako białka o wielkości zawierającej się między 3kDa a 20kDa. W ramach projektu zaplanowanego na lata realizowanych będzie 5 następujących celów: - opracowanie procedury testowania materiałów roślinnych na obecność genów warunkujących odporność na białkowe toksyny S. nodorum, - zbadanie zdolności poszczególnych toksyn do indukcji nekrozy na próbie krajowych odmian z KRO i linii pszenżyta i pszenicy, - zbadanie związku korelacyjnego między obecnością genów niewrażliwośći na toksyny a odpornością na S. nodorum w warunkach fitotronowych (siewki) oraz polowych (rośliny dorosłe), - opracowanie procedury testowania izolatów S. nodorum pod względem zdolności do produkcji toksyn, - identyfikacja źródeł odporności na S. nodorum niezwiązanych z odpornością na toksyny. Wszystkie dotychczasowe badania zagranicznych zespołów dotyczące wpływu białkowych toksyn S. nodorum prowadzone były na liniach i odmianach pszenicy. Ponieważ pszenżyto posiada wspólne z pszenicą chromosomy należy się spodziewać, że w obu gatunkach występują podobne mechanizmy indukcji nekrozy przez patogena. Tę hipotezę należy jednak zweryfikować i to jest głównym celem projektu, który jest realizowany poprzez ww. cele cząstkowe, osiąganie których nastąpi w kolejnych okresach sprawozdawczych i będzie umieszczane na stronie internetowej IHAR-PIB. Tytuł projektu: Analiza zmienności somaklonalnej indukowanej w kulturach in vitro u roślin zbożowych. Kierownik projektu: dr hab. P. Bednarek prof. IHAR-PIB Projekt zaplanowany na lata Zjawiska epigenetyczne mogą być indukowane stresami abiotycznymi i powodować zmienność fenotypową, która ujawnia się w nieprzewidywalny sposób. Regeneracja roślin metodami kultur in vitro wymaga stosowania stresów abiotycznych (np. traktowanie chłodem pylników). W trakcie regeneracji roślin metodami in vitro stosowane są czynniki chemiczne które mogą indukować zmiany metylacyjne genomu. Takie zmiany mogą generować liczne procesy epigenetyczne, których natura nie jest jeszcze znana. Mimo złożoności zjawisk epigenetycznych istnieją metody pozwalające na ocenę działania takich procesów na poziomie metylacji DNA. Taką metodą jest technika metaflp. Jej wykorzystanie w połączeniu z wariantami metod regeneracji roślin technikami in vitro pozwoli określić jakie czynniki mogą indukować taką zmienność i czy można ją kontrolować (w jakim stopniu). Zrozumienie roli poszczególnych składowych systemu może okazać się kluczowe przy optymalizacji metod regeneracji pod kątem zmniejszenia zmienności (epi)genetycznej u regenerantów i ich potomstwa generatywnego. Taka analiza może się również okazać użyteczna dla kontroli albinizmu. 4

5 Tytuł projektu: Opracowanie i wykorzystanie metod biotechnologicznych do skrócenia cyklu hodowlanego pszenżyta oraz do poprawy efektywności selekcji - miejscowospecyficzna mutageneza z wykorzystaniem miejscowo-specyficznych nukleaz. Kierownik projektu: dr A. Linkiewicz Celem zaplanowanych prac jest wykorzystanie technik indukowania kierunkowych mutacji w genomie pszenżyta przy użyciu miejscowo-specyficznych nukleaz, dla uzyskania roślin o wyższej tolerancji na porastanie. Lp. w zał. do Rozporządzenia MRiRW: 15. Tytuł projektu: Poszukiwanie markerów molekularnych genów utrzymania sterylności pyłku u pszenżyta z cms- Tt. Kierownik projektu: dr hab. P. Bednarek prof. IHAR-PIB Cytoplazmatyczna męska sterylność typu cms Tt jest zjawiskiem złożonym warunkowanym interakcją wielu genów jądrowych oraz genomu mitochondrialnego. Dane literaturowe sugerują, że poszczególne geny jądrowe utrzymania sterylności pyłku u pszenżyta z cms Tt odpowiadają za niewielką część zmienności fenotypowej. Oznacza to, że są to geny o średnich oraz słabych efektach. Badanie natury zjawiska wymaga narzędzi pozwalających na wyodrębnienie poszczególnych genów (czy form allelicznych) i zbadania ich roli. Z tego względu wskazanym jest opracowanie markerów DNA silnie sprzężonych/asocjowanych z tymi genami a następnie wyprowadzenie form o różnym lecz ściśle zdefiniowanym zestawie genów utrzymania sterylności pyłku. Celem niniejszego projektu jest opracowanie markerów DNA silnie sprzężonych/asocjowanych z możliwie szerokim spektrum genów utrzymania sterylności pyłku u pszenżyta z cms Tt występujących w obrębie badanych populacji RIL oraz określenie wkładu tych genów do zmienności fenotypowej. Tytuł projektu: Badania nad optymalizacją metod indukowanego podwajania garnituru chromosomowego w haploidalnych regenerantach pszenżyta. Kierownik projektu: dr S. Oleszczuk Projekt zaplanowany na lata Badania w ramach proponowanego projektu obejmują wytypowanie chemicznych inhibitorów mitozy, których działanie będzie dotyczyło możliwości skutecznej dipoidyzacji haploidalnego genomu androgenicznych roślin pszenżyta. Zastosowanie herbicydów m.in. z grupy dinitroanilin, charakteryzujących się antymitotycznymi właściwościami, na określonym etapie kultury in vitro, może przyczynić się w istotny sposób do ograniczenia stosowania toksycznej kolchicyny oraz zwiększenia efektywności systemu wytwarzania linii DH. W projekcie przewiduje się opracowanie metody podwajania pod kątem otrzymania maksymalnej liczby płodnych regenerantów wśród szerokiej puli genotypów pszenżyta. Tytuł projektu: Poszukiwanie markerów molekularnych genów przywracania płodności pyłku u żyta (Secale cereale L.) z CMS-Pampa. Kierownik projektu: dr hab. P. Bednarek prof. IHAR-PIB Celem projektu jest identyfikacja markerów molekularnych DNA (markery DArTseq czy GBS) silnie sprzężonych/asocjowanych z jądrowymi genami przywracania płodności pyłku u żyta z cms pampa, które mogłyby być wykorzystane na szerszej puli genetycznej w oparciu o liczne populacje linii rekombinacyjnych (RIL). Wykorzystanie RIL pozwala na bardziej precyzyjne niż to ma miejsce 5

6 w przypadku populacji F2 lokalizowania markerów cech. W połączeniu z technologią sekwencjonowania nowej generacji doprowadzi do opracowania nowych markerów DNA użytecznych w badaniu interakcji genów odpowiedzialnych za ekspresję cechy. Tytuł projektu: Współdziałanie odporności na mączniaka (Blumeria graminis f.sp. hordei) warunkowanej genem mlo z wartością cech gospodarczych jęczmienia ozimego. Kierownik projektu: prof. dr hab. J.H. Czembor Celem badań jest określenie interakcji genu mlo z wybranymi cechami wartości gospodarczej w genomie form ozimych. Zakłada się, że gen recesywny mlo warunkujący wysoką odporność na Blumeria graminis f.sp. hordei może mieć korzystny dla wpływ na wysokość i stabilność plonu ziarna jęczmienia ozimego. Tytuł projektu: Badanie składników determinujących wartość odżywczą i funkcjonalną owsa oraz ich relacji w ziarnie obłuszczonym i oplewionym. Kierownik projektu: prof. dr hab. D. Boros Projekt zaplanowany na lata Proponowane badania mają na celu opracowanie współczynników konwersji, umożliwiających charakterystykę składu chemicznego ziarna obłuszczonego na postawie składu ziarna oplewionego, niezbędnych do szybkiego wyodrębniania genotypów owsa najbardziej przydatnych do produkcji żywności funkcjonalnej. By ten cel osiągnąć badania składu chemicznego będą prowadzone równolegle na ziarnie oplewionym i obłuszczonym, możliwie najbardziej zróżnicowanych pod względem genetycznym genotypów owsa. Opracowane zostaną także proste i wiarygodne testy lepkości jako narzędzia ułatwiające w przyszłości prace w tworzeniu genotypów owsa o wysokiej wartości funkcjonalnej bądź paszowej. Metoda dotychczas stosowana oznaczania lepkości, opracowana dla ziarna żyta, wymaga optymalizacji, polegającej na dostosowaniu warunków ekstrakcji, wirowania i samego pomiaru lepkości do specyficznych właściwości ziarna owsa oraz innych wymagań stawianych ziarnu w zależności od kierunku jego użytkowania. Tytuł projektu: Poszukiwanie form kukurydzy o wysokiej odporności na fuzariozę kolb i zgorzel podstawy łodygi powodowane przez grzyby z rodzaju Fusarium spp. Kierownik projektu: dr hab. E. Kochańska-Czembor prof. IHAR-PIB Celem planowanych badań będzie identyfikacja cech morfologicznych pełniących ważną rolę w procesie odpornościowym kukurydzy na fuzariozę kolb i zgorzel podstawy łodygi powodowanych przez grzyby rodzaju Fusarium spp. Cel główny zostanie osiągnięty poprzez cele szczegółowe: 1. Określenie wpływu wczesności, morfologii kolby, zawartości antocyjanów w wybranych partiach roślin oraz zawartości związków fenolowych a stopniem odporności kukurydzy na fuzariozę kolb i zgorzel podstawy łodygi, 2. Określenie czy połączenie w jednym genotypie kilku cech jednocześnie wpłynie istotnie na jego poziom odporności, 3. Porównanie wpływu form ojcowskich i matecznych, na stopień odporności potomstwa, 4. Określenie efektywności zidentyfikowanych cech mogących pełnić rolę w procesie odpornościowym kukurydzy na fuzariozę kolb i zgorzel podstawy łodygi poprzez porównanie stopnia odporności pokoleń S 3:4 oraz S 4:5 uzyskanych na drodze selekcji metodą rodowodową prowadzoną w obrębie pokoleń F 2, których formami rodzicielskimi są linie włączone do doświadczeń identyfikacji cech mających wpływ na proces odpornościowy kukurydzy na fuzariozę kolb i zgorzel podstawy łodygi oraz linie wsobne, których odporność wcześniej nie była badana. 6

7 Tytuł projektu: Gromadzenie i ocena kolekcji ekotypów traw wieloletnich z uwzględnieniem cech warunkujących ich wykorzystanie na cele alternatywne. Kierownik projektu: dr hab. E. Kochańska-Czembor prof. IHAR-PIB Celem projektu będzie badanie procesów interakcji genotypowo - środowiskowej w kolekcji traw wieloletnich zgromadzonych w Banku Genów prowadzonym przez IHAR-PIB, NordGen, IPK Gatersleben oraz w trakcie ekspedycji własnych. Określona zostanie stabilność biologiczna genotypów wewnątrz- i międzygatunkowa dla jednego środowiska oraz dla kilku środowisk. Czynniki biotyczne występujące w określonym środowisku zostaną zaliczone do grupy wskaźników bezpośrednich natomiast czynniki abiotyczne zostaną zaliczone do grupy wskaźników pośrednich zmienności biologicznej występującej na określonym obszarze. Cel główny będzie realizowany poprzez cele szczegółowe: 1. Określenie zmienności dla cech świadczących o możliwości wykorzystania traw wieloletnich dla stopnia odporności na stresy biotyczne i abiotyczne, a także składowych plonu nasion oraz jego głównych determinantów fenologicznych i agronomicznych, 2. Interpretacja korelacji pomiędzy badanymi cechami oraz określenie relatywnego znaczenia tych cech w wielocechowym zróżnicowaniu badanych obiektów, 3. Wielocechowa ocena różnorodności genetycznej w badanych kolekcjach z wykorzystaniem metod statystycznych (analizy składowych głównych i analizy skupień), 4. Poszerzenie kolekcji traw wieloletnich dostępnych w Banku Genów IHAR-PIB o nowe obiekty wskazane do zagospodarowywania terenów specjalnych. Tytuł projektu: Badanie cech warunkujących zawiązywanie nasion, ich jakość oraz plon w wybranych gatunkach traw wieloletnich. Kierownik projektu: dr hab. G. Żurek prof. IHAR-PIB Celem realizacji projektu jest określenie zróżnicowania wewnątrz- i międzyobiektowego badanych form traw wieloletnich (np. kostrzewy czerwonej, kostrzewy trzcinowej, kostrzewy łąkowej, życicy trwałej czy wiechliny łąkowej) w obrębie zestawu cech związanych z plonowaniem generatywnym, jak również zawartości chlorofilu w liściach w różnych fazach dojrzałości. Zakłada się iż istnieje korelacja pomiędzy zawartością chlorofilu mierzoną w liściach traw w określonej fazie rozwoju roślin a cechami składowymi plonu nasion, ich jakością oraz samym plonem. Korelacja ta może być ograniczona do konkretnych genotypów bądź dotyczyć całych gatunków. Tytuł projektu: Badania nad mechanizmami warunkującymi proces embriogenezy gametycznej u buraka cukrowego. Kierownik projektu: dr hab. M. Gośka prof. IHAR-PIB Projekt zaplanowany na lata Celem projektu jest poszerzenie wiedzy na temat genetycznych mechanizmów warunkujących rozwój haploidalnych zarodków oraz analiza udziału i biologicznej roli AGP w przebiegu tego procesu. Punktem wyjścia planowanych prac jest dokładna cytologiczna i molekularna charakterystyka komórek zalążka buraka. Z powyższych względów, planowane jest przeprowadzenie detekcji wybranych epitopów AGP oraz precyzyjne określenie ich przestrzennej dystrybucji w komórkach, tkankach i organach podczas kolejnych etapów rozwoju niezapłodnionych zalążków buraka cukrowego. 7

8 Tytuł projektu: Badanie genomu rzepaku ozimego przy wykorzystaniu markerów molekularnych. Kierownik projektu: prof. dr hab. I. Bartkowiak-Broda Celem badań jest charakterystyka molekularna oraz określenie zróżnicowania genetycznego kolekcji genotypów rzepaku, które mają lub w przyszłości mogą mieć znaczenie gospodarcze: odmiany hodowlane, składniki mieszańca F 1 w systemie CMS ogura, linie żółtonasienne, mutanty o zmienionych proporcjach kwasów tłuszczowych, a także formy resyntetyczne B. napus, stanowiące potencjalne źródło dla poszerzenia zróżnicowania genetycznego w obrębie tego gatunku. Badania te umożliwią poznanie struktury genomów, stopnia pokrewieństwa między nimi, a także identyfikację markerów genetycznych, charakterystycznych dla określonych cech badanych genotypów (fingerprinting). Uzyskane wyniki będą stanowiły podstawę do analiz strukturalnych i funkcjonalnych genomów służących efektywnej i skutecznej selekcji w hodowli twórczej. Tytuł projektu: Badanie bioróżnorodności gatunków z plemienia Brassiceae w celu otrzymania form rzepaku ulepszonych pod względem odporności na patogeny. Kierownik projektu: dr hab. M. Starzycki prof. IHAR-PIB Podstawowym celem projektu jest przeprowadzenie badań nad odpornością na stresy biotyczne roślin mieszańców międzygatunkowych (kolejnych pokoleń), otrzymanych po krzyżowaniu w warunkach in vitro podstawowych gatunków występujących w obrębie plemienia Brassiceae. Ponadto ważnym celem będzie przeniesienie rozpoznanej odporności na patogeny pochodzenia grzybowego do rzepaku. Pomocne w badaniach będą wybrane markery molekularne, startery do oceny gatunków wykazujących podwyższony poziom odporności na L. maculans oraz na patogeniczne grzyby z rodzaju Alternaria. Tytuł projektu: Wprowadzanie nowych alleli z pul genowych różnych gatunków z rodzaju Brassica do bazy genowej rzepaku ozimego. Kierownik projektu: prof. dr hab. T. Cegielska-Taras Celem badań jest uzyskanie homozygotycznych linii nowego rzepaku ozimego, resyntetyzowanego, podwójnie ulepszonego o pożądanych cechach użytkowych, wykazującego odrębność genetyczną od obecnych genotypów rzepaku. Tytuł projektu: Badania nad indukcją embriogenezy mikrospor u roślin z rodzaju Brassica. Kierownik projektu: prof. dr hab. T. Cegielska-Taras Projekt zaplanowany na lata Celem badań jest opracowanie optymalnej stymulacji embriogenezy mikrospor w kulturze in vitro oraz uzyskanie homozygotycznych linii z gatunków rodzaju Brassica sp. (np. Brassica napus, Brassica alba). Tytuł projektu: Wykorzystanie nowej puli genowej dla uzyskania form rzepaku ozimego o zmienionych cechach jakościowych. Kierownik projektu: dr S. Spasibionek Celem zamierzonych prac jest przeprowadzenie szczegółowej analizy genetycznej badanego materiału roślinnego w odniesieniu do ekspresji cech fenotypowych, decydujących o wartości gospodarczej 8

9 danego genotypu. Należą do nich plon nasion i tłuszczu, zawartość poszczególnych kwasów tłuszczowych w oleju nasion, glukozynolanów w śrucie, struktura plonu oraz odporność na stresy abiotyczne i biotyczne. W badaniach tych zostaną wykorzystane markery genetyczne służące do identyfikacji niezmutowanych i zmutowanych alleli genów desaturazy FAD2 i FAD3. Zostaną także przeprowadzone badania dotyczące wpływu całkowitej eliminacji glukozynolanów alkenowych. Tytuł projektu: Opracowanie modeli kalibracyjnych dla spektrometru NIRS o zakresie widma nm dla oznaczania glukozynolanów, białka, NDF, ADF oraz steroli i badania zmienności tych związków w roślinach oleistych. Kierownik projektu:dr K. Michalski Celem projektu jest rozbudowanie bazy danych o nową zmienność poprzez zgromadzenie reprezentatywnej bazy danych widm NIR próbek, które pozwolą na stworzenie wartościowych i precyzyjnych kalibracji dla badanych składników pozwalających na kompleksowe oszacowanie przydatności nasion do dalszych badań i selekcji wartościowego materiału. Z uwagi na ciągle zmieniające się warunki środowiskowe i tworzenie nowych genotypów rzepaku konieczne jest stałe uzupełnianie baz danych aby uwzględnić możliwie dużą część wariancji występującej w naturze. Tytuł projektu: Badania ekspresji i genetyczna charakterystyka odporności na bakterie Dickeya solani w wyróżnionych źródłach odporności w ziemniaku na poziomie diploidalnym. Kierownik projektu: dr hab. R. Lebecka prof. IHAR-PIB Projekt zaplanowany na lata Celem pracy jest (a) zidentyfikowanie genów odporności/loci cech ilościowych na bakterie D. solani w diploidalnych mieszańcach międzygatunkowych ziemniaka, które w swoim pochodzeniu posiadają gatunki uprawne i dzikie Solanum, (b) scharakteryzowanie reakcji odpornościowej bulw w zależności od temperatury oraz odporności na czarną nóżkę oraz (c) zbadanie zdolności do systemicznej kolonizacji wysokoodpornej rośliny ziemniaka bakteriami D. solani oraz przenoszenia infekcji na bulwy potomne. Tytuł projektu: Badania nad opracowaniem metod selektywnej izolacji oraz czułej identyfikacji bakterii Clavibacter michiganensis ssp. sepedonicus w trudnych diagnostycznie próbach środowiskowych. Kierownik projektu: dr W. Przewodowski Głównym celem badań jest opracowanie materiałów i procedur do selektywnej izolacji i identyfikacji bakterii kwarantannowej bakterii - Clavibacter michiganensis ssp. sepedonicus z różnych prób środowiskowych. Cel główny zostanie osiągnięty poprzez realizację poszczególnych zadań projektu obejmujacych: opracowanie materiałów i procedur do selektywnej izolacji bakterii Cms ze środowiska, opracowanie czułych i specyficznych metod wykrywania bakterii Cms, ocenę przydatności i doskonaleniu procedur pozwalających na izolację i identyfikację Cms w próbach pobranych z naturalnych źródeł występowania tej bakterii. Podjęte zostaną również badania mające na celu określenie zdolności Cms do infekowania roślin utrzymywanych w kulturach in vitro oraz identyfikację źródeł zakażeń mikrobiologicznych w pożywkach hodowlanych i opracowanie sposobu ich eliminacji. Realizacja zaplanowanych zadań umożliwi opracowanie metod skutecznej izolacji i identyfikacji bakterii z prób środowiskowych sprawiających obecnie kłopoty w diagnostyce. Opracowanie nowych materiałów, znaczników, selektywnych i czułych podłóż do immunokoncentracji umożliwi izolację 9

10 bakterii Cms z prób o dużych objetościach oraz pozwoli wyeliminować obecność podczas izolacji niekorzystnych substancji, cząsteczek i innych bakterii fałszujących wyniki testów diagnostycznych. Opracowane materiały i metody wpływając na polepszenie diagnostyki bakterii Cms mogą stać się jednym ze sposobów pozwalających w znaczący sposób zapobiegać rozprzestrzenianiu się sprawcy bakteriozy pierścieniowej ziemniaka w Polsce. Tytuł projektu: Opracowanie czułych metod wykrywania najważniejszych wirusów ziemniaka. Kierownik projektu:dr K. Treder Głównym celem projektu jest opracowanie czułych metod wykrywania najważniejszych patogenów wirusowych (PVY, PVM, PLRV) w bulwach, kiełkach i liściach ziemniaka, dedykowanych do realizacji różnych celów badawczych. Cel główny będzie realizowany poprzez realizację szczegółowych zadań. Badania będą skupiać się na (I) opracowaniu i optymalizacji nowych metod wykrywania wirusów bezpośrednio w bulwach i kiełkach, (II) ocenie wpływu odporności odmian ziemniaka na skuteczność wykrywania wirusów w bulwach i adaptacji opracowanych metod do wykrywania wirusów w bulwach o niskiej zawartości wirionów, (III) ocenie przydatności kiełków do wykrywania wirusów, (IV) adaptacji i optymalizacji metod molekularnych do wykrywania wirusów w roślinach in vitro, a także na (V) opracowaniu szybkich testów polowych. Tytuł projektu: Badania tolerancji odmian ziemniaka na stresy abiotyczne w świetle postępujących zmian klimatycznych. Kierownik projektu: prof. dr hab. K. Rykaczewska Celem projektu jest ocena tolerancji odmian ziemniaka na stres wysokiej temperatury i suszy w okresie wegetacji oraz wskazanie genotypów o wysokim stopniu adaptacji do abiotycznych stresowych warunków środowiska. Cele szczegółowe: poznanie reakcji roślin wybranych genotypów ziemniaka na zróżnicowane poziomy wysokiej temperatury w okresie wegetacji, w warunkach suszy i korzystnej dla roślin wilgotności gleby, zbadanie możliwości wykorzystania metody fluorescencji chlorofilu a do przesiewowej oceny tolerancji genotypów ziemniaka na wysoką temperaturę i suszę, wykazanie zależności między morfologią i anatomią systemu korzeniowego a stopniem tolerancji na wysoką temperaturę i suszę, wyróżnienie genotypów o małej tendencji do wtórnej tuberyzacji, deformacji bulw i wcześniejszego kiełkowania pod wpływem wysokiej temperatury i suszy w okresie wegetacji, ocena wpływu wymienionych czynników abiotycznych występujących w różnych stadiach rozwoju roślin na długość okresu spoczynku bulw, poznanie zależności między suszą glebową i towarzyszącym jej innym stresom a cechami morfologiczno-fizjologicznymi rośliny oraz sprawdzenie zdolności aklimatyzacyjnych różnych genotypów ziemniaka, wyznaczenie markerów białkowych związanych z tolerancją ziemniaka na suszę glebową, opracowanie metod szybkiego wykrywania enzymów odpowiedzialnych za tolerancyjność ziemniaka na suszę glebową. Tytuł projektu: Wyróżnianie form ziemniaka o złożonej odporności na mątwiki atakujące ziemniak przy wykorzystaniu metod konwencjonalnych i molekularnych. Charakterystyka nowego źródła odporności na Globodera pallida znalezionego w Solanum gourlayi. Kierownik projektu: mgr D. Milczarek 10

11 Ze względu na wzrastające zagrożenie patotypami G. pallida konieczne jest poszukiwanie nowych, niewykorzystanych dotąd źródeł odporności na tego kwarantannowego szkodnika. Spośród zidentyfikowanych źródeł odporności na G. pallida wyróżnia się Solanum gourlayi. Podłoże genetyczne odporności tego źródła jest nieznane. Celem projektu jest poznanie genetycznych uwarunkowań odporności na mątwiki zaobserwowanej w gatunku S. gourlayi oraz przeniesienie odporności z tego źródła na poziom tetraploidalny. Zastosowanie markerów typu DArT pozwoli na zbudowanie mapy genetycznej o wysokiej rozdzielczości, dzięki której możliwe będzie wykonanie precyzyjnej analizy QTL oraz wytypowanie markerów związanych z tą odpornością. Inne mapy DArT opracowane w Oddziale IHAR-PIB w Młochowie zostaną wykorzystane jako materiał porównawczy. Zakres badań w projekcie obejmuje również weryfikację możliwości wykorzystania uzyskanych markerów odporności do selekcji markerami molekularnymi materiałów tetraploidalnych. W puli hodowlanej ziemniaka niewiele jest form o wysokiej, złożonej odporności na nicienie tworzące cysty na korzeniach. Celem projektu jest również wyróżnienie w obrębie ziemniaka o różnych kierunkach użytkowania - form o złożonej odporności na mątwiki atakujące ziemniak (patotypy Globodera rostochiensis i G. pallida). Planowane jest wykorzystanie różnych źródeł odporności na Globodera sp., które występują w puli hodowlanej ziemniaka tetraploidalnego. Selekcja form o złożonej odporności na mątwiki będzie częściowo prowadzona z wykorzystaniem diagnostycznych markerów molekularnych. Planuje się również weryfikację przydatności kolejnych markerów do selekcji form odpornych na G. pallida. Tytuł projektu: Wyróżnianie i charakterystyka tetraploidalnych form ziemniaka odpornych na wirusy M i S ziemniaka z wykorzystaniem selekcji metodami konwencjonalnymi i markerami molekularnymi. Kierownik projektu: dr B. Tatarowska Projekt zaplanowany na lata Celem projektu jest określenie reakcji form z genem Rm lub Gm na nowe warianty wirusa M ziemniaka oraz poznanie dodatkowych czynników genetycznych warunkujących tę odporność w różnych warunkach środowiskowych (temperatura) przy zastosowaniu ilościowych metod molekularnych. W przypadku odporności warunkowanej genem Rm określona zostanie zależność między odpornością a występowaniem reakcji nekrotycznej. Badania te pozwolą na usprawnienie metodyki wyróżniania form odpornych na PVM. W przypadku wirusa S ziemniaka celem projektu jest ocena wpływu dawki genu na odporność, aby można było stwierdzić, czy uzasadnione jest tworzenie form typu multipleks pod względem genu Ns w celu otrzymania form o podniesionej odporności na wirus PVS ziemniaka. Zbadane zostaną związki pomiędzy odpornością na PVS a poziomem cech użytkowych. W ramach projektu wyróżniane będą formy odporne na PVM lub PVS z częściowym wykorzystaniem markerów molekularnych. Tytuł projektu: Analiza interakcji genotypowo-środowiskowej w odniesieniu do wybranych cech użytkowych ziemniaka jadalnego w różnych systemach uprawy. Kierownik projektu: dr hab. B. Flis prof. IHAR-PIB Celem badań jest ocena wpływu interakcji genotypowo-środowiskowej na kształtowanie zmienności, która powstaje w odpowiedzi na zmieniające się środowisko uprawy dla wybranych cech jakości istotnych dla ziemniaka jadalnego (smak, wady bulw, ciemnienie miąższu bulw oraz cech związanych z kształtowaniem się plonu). Analiza interakcji genotypowo-środowiskowej pozwoli na: (a) ocenę udziału czynników genetycznych, środowiskowych i interakcyjnych w kształtowaniu poszczególnych cech (na podstawie statystycznej istotności) oraz (b) oszacowanie stopnia stabilności ekspresji cech kulinarnych w ziemniaku jadalnym o zróżnicowanym pochodzeniu (na podstawie statystycznej istotności efektów interakcji genotypowo-środowiskowej) oraz charakteryzowanie niestablinej ekspresji za pomocą analizy regresji i metod analiz wielowymiarowych. 11

12 Tytuł projektu: Eliminacja patogenów niekwarantannowych (bakterie endogenne i wirusy) oraz kontrola zdrowotności roślin ziemniaka w banku in vitro. Kierownik projektu: inż. D. Sekrecka Głównym celem projektu będą prace nad doskonaleniem metod uwalniania roślin ziemniaka od patogenów niekwarantannowych (bakterie endogenne i wirusy) przy pomocy kultur in vitro. Zastosowanie chemioterapii być może zwiększy skuteczność uwolnienia roślin ziemniaka od wirusa S i M ziemniaka. Zaplanowano również przebadanie kilku preparatów, stosowanych w wypadku innych gatunkach roślin, pod kątem skuteczności zwalczania zanieczyszczeń bakteryjnych bez obawy o ich fitotoksyczność. Tytuł projektu: Molekularna charakterystyka wpływu elementów mobilnych na zmienność genetyczną w zbożowych kulturach in vitro. Kierownik projektu: dr inż. R. Orłowska Projekt zaplanowany na lata Kultury in vitro są źródłem stresów abiotycznych. Stresy te mogą powodować zjawiska epigenetyczne (demetylacja DNA i de novo metylacja) zachodzące podczas regeneracji roślin w kulturach tkankowych. Zmiany epigenetyczne sprzyjają aktywacji elementów mobilnych, co może prowadzić do powstawania zmienności sekwencyjnej. Mimo tego, że poziom tych zmian był określany to praktycznie brak jest danych o długofalowych efektach indukowanej zmienności. Nie wiadomo dokładnie czy aktywacja elementów mobilnych potencjalnie mająca miejsce w trakcie regeneracji roślin w kulturach in vitro ulega zahamowaniu czy też wręcz przeciwnie, działa przez wiele pokoleń generatywnych. Nie wiadomo również, czy indukcja migracji jest ściśle zależna od typu elementów mobilnych czy też ma charakter losowy, oraz na ile istotna jest rola metylacji DNA dla aktywacji poszczególnych elementów mobilnych. Celem projektu jest zbadanie w jakim stopniu kultury in vitro wpływają na indukcję migracji elementów mobilnych należących do różnych rzędów i nadrodzin występujących u jęczmienia, oraz stwierdzenie czy zaindukowane procesy mają charakter długofalowy, czy też są zjawiskiem jednokrotnym, niewystępującym u potomstwa generatywnego. Na podstawie analiz wykonywanych za pomocą technik markerowych zostaną określone ilościowe parametry zmian sekwencyjnych na tle zmienności epigenetycznej powodowanej elementami mobilnymi. Zostaną podjęte próby zweryfikowania zależności zmian sekwencyjnych indukowanych elementami mobilnymi i zmian metylacji genomowego DNA. Tytuł projektu: Opracowanie i wykorzystanie metod biotechnologicznych skracających cykl hodowlany i zwiększajacych efektywność selekcji genotypów ozimej pszenicy i ozimego pszenżyta o podwyższonej odporności i tolerancyji na septoriozę liści i plew [(czynnik sprawczy: Stagonospora nodorum (Berk.) E. Castell. & Germano)]. Kierownik projektu: prof. dr hab. E. Arseniuk Projekt zaplanowany na lata Celem projektu jest porównanie efektywności i wykorzystanie biotechnologicznych technik somatycznej embriogenezy i androgenezy poszerzających zmienność genetyczną i przyspieszających cykl hodowlany pszenicy i pszenżyta pod względem odporności i tolerancji pszenicy i pszenżyta na septoriozę liści i plew powodowaną przez nekrotroficzny grzyb Stagonospora nodorum. Nekrotroficzny grzyb S. nodorum jest zaliczany do gospodarczo groźnych patogenów zbóż ze względu na olbrzymie rozmiary powodowanych strat w ilości i jakości plonu ziarna. Redukcje 12

13 w plonie wynikają z ograniczenia powierzchni asymilacyjnej zielonych części rośliny, tj. liści, a w szczególności liścia flagowego, dokłosia i kłosów. Rozwój choroby w krytycznym czasie nalewania ziarna zwiększa straty plonu. Infekcji rośliny przez patogena sprzyjają wysoka wilgotność względna powietrza i umiarkowane temperatury w zakresie o C. Złożoność patogena wyrażająca się biologicznym zróżnicowaniem populacji oraz warunki środowiska sprzyjające rozwojowi i namnażaniu się czynnika sprawczego skutecznie ograniczają efektywność programów hodowlanych zbóż w zwalczaniu choroby. Niezadowalająca efektywność programów hodowlanych wiąże się także z genetycznym uwarunkowaniem i złożonością dziedziczenia odporności na S. nodorum u zbóż. Brakuje także efektywnych źródeł odporności na patogena. Dlatego podejmowane są liczne próby poszerzenia zmienności genetycznej, w tym poszerzenia zmienności reakcji na S. nodorum u pszenicy i pszenżyta. Dla osiągnięcia tego ostatniego celu stosowane są techniki konwencjonalne i biotechnologiczne i tym założeniom ma też służyć ten projekt. Projekt zawiera szereg elementów innowacyjnych i jest oryginalnym rozwiązaniem mającym na celu zastosowanie embriogenezy i androgenezy do poznania efektywności tych procesów w generowaniu nowej zmienności, w tym odporności, w porównaniu ze znanymi już możliwościami klasycznej rekombinacji w podwyższaniu odporności i tolerancji na septoriozę liści i plew badanych gatunków zbóż. Wyniki projektu bedą publikowane na stronie internetowej IHAR-PIB w corocznych sprawozdaniach i będą dostępne nieodpłatnie spółkom hodowlano-nasiennym i przedsiębiorstwom ochrony roślin. Tytuł projektu: Badanie reakcji mikrospor żyta na stres i warunki kultury in vitro. Kierownik projektu: prof. dr hab. J. Zimny Projekt zaplanowany na lata Celem badań będzie określenie wpływu stosowanego stresu na wywoływanie androgenezy. Zakłada się zbadanie reakcji mikrospor żyta pod wpływem czynników stresowych takich jak: chłód, nagrzewanie, głodzenie mikrospor, oraz kombinacji niektórych stresów. Zamierzamy zbadać korelację pomiędzy genotypem i rodzajem zastosowanego stresu. Kolejnym celem badań będzie zbadanie interakcji pomiędzy genotypem i pożywką, co doprowadzi do wskazania warunków środowiskowych sprzyjających podziałom mikrospor żyta w kierunku rozwoju sporofitu oraz zminimalizowania zależności efektów kultury od genotypu. Celem badań będzie też określenie wpływu substancji chemicznych działających podobnie jak kolchicyna, ale bardziej przyjaznych dla środowiska, na proces podwajania liczby chromosomów i uzyskiwania płodnych linii homozygotycznych. Takie działanie ma wiele związków stosowanych w rolnictwie (niektóre herbicydy) oraz w medycynie. Tytuł projektu: Badanie czynników determinujących niską strawność białka śruty uzyskanej z nasion rzepaku ozimego. Kierownik projektu: prof. dr hab. D. Boros Projekt zaplanowany na lata Celem proponowanych badań jest wyjaśnienie przyczyn niższej strawności białka śruty rzepakowej niezależnie od koloru nasion oraz wskazanie ewentualnych innych składników poza włóknem, które powinny być wyeliminowane bądź ich zawartość powinna być obniżona na drodze genetycznohodowlanej, by poprawić wartość paszową tej śruty. Cel ten będzie realizowany poprzez szczegółową analizę składników włókna pokarmowego śruty rzepakowej uzyskanej z nasion o różnej barwie, stopnia ich powiązania z białkiem, a także określenie zawartości innych składników oraz wykonanie szeregu doświadczeń bilansowych na zwierzętach. Badania będą prowadzone w porównaniu do śruty sojowej. Takie prace badawcze nie były dotychczas realizowane. 13

14 Tytuł projektu: Badania nad regulatorową funkcją cząsteczek mirna w przebiegu infekcji wirusami ziemniaka PVY. Kierownik projektu: dr Z. Yin Projekt zaplanowany na lata Celem projektu jest zdobycie podstawowej wiedzy na temat, które cząsteczki mirna mogą być zaangażowane w reakcję roślin tytoniu na zakażenie wirusem PVY. Tytoń jest rośliną modelową i testową. Wyniki badań przyczynią się do postępu wiedzy o roli mirna w interakcji ziemniak wirusy ziemniaka. 14