Materiały informacyjne i szkoleniowe

Transkrypt

1 Bezpieczestwo, ochrona zdrowia i rodowiska w nauce i edukacji Materiały informacyjne i szkoleniowe

2 Bezpieczestwo, ochrona zdrowia i rodowiska w nauce i edukacji Materiały informacyjne i szkoleniowe pod redakcj Małgorzaty Majki i Piotra Stepnowskiego 2

3 Bezpieczestwo, ochrona zdrowia i rodowiska w nauce i edukacji Przewodnik dla menederów, naukowców i nauczycieli pod redakcj Małgorzaty Majki i Piotra Stepnowskiego Autorzy: Danuta Gilner, Politechnika lska Małgorzata Majka, Universytet Jagielloski Piotr Stepnowski, Universytet Gdaski CHLASTS, All rights reserved Publikacja sfinansowana w ramach programu działa Wspólnot Europejskich na rzecz kształcenia i szkolenia zawodowego Leonardo da Vinci 3

4 Spis treci 1.1. Budynki i obiekty budowlane Maszyny, sprzt i urzdzenia techniczne Materiały i rodki chemiczne Zapobieganie narkomanii Transport towarów niebezpiecznych Bezpieczeswao i ochrona zdrowia w pracy Przepisy ogólne Obowizki pracodawcy Obowizki osoby kierujcej pracownikami Obowizki pracownika Prawa pracownika Szczegółowe przepisy bezpieczestwa pracy Obiekty budowlane i pomieszczenia pracy Procesy pracy Maszyny, urzdzenia techniczne, narzdzia i instalacje Materiały, substancje i preparaty chemiczne w pracy Czynniki szkodliwe dla zdrowia Czynniki chemiczne Czynniki biologiczne Czynniki rakotwórcze i mutagenne Hałas i drgania mechaniczne Promieniowanie jonizujce Obsługa monitorów ekranowych Ochrona zdrowia grup zwikszonego ryzyka: rodki ochrony indywidualnej, odzie i obuwie robocze Bezpieczestwo i ochrona zdrowia w szkole i na uczelni Szkoły podstawowe, gimnazjalne i rednie Obowizki dyrektora szkoły Praktyczna nauka zawodu Uczelnie i wysze szkoły zawodowe Obowizki rektora uczelni i kanclerza wyszej szkoły zawodowej Ochrona rodowiska naturalnego Prawo ochrony rodowiska Zagospodarowanie odpadów...28 Załcznik 1. Alfabetyczny spis definicji terminów prawnych...31 Załcznik 3. Wykaz cytowanych polskich aktów prawnych

5 Wprowadzenie Na zdrowie społeczestwa maj wpływ wszystkie elementy rodowiska, w których funkcjonuje człowiek: rodowisko naturalne, rodowisko mieszkalne; rodowisko pracy i nauki, rodowisko aktywnoci społecznej. Ochrona zdrowia populacji obejmuje ochron wszystkich elementów rodowiska funkcjonowania człowieka. Organizacje, w tym organizacje prowadzce działalno naukow lub edukacyjn, s zobowizane do realizacji zobowiza zawartych w przepisach prawnych, w szczególnoci: prawa pracy, prawa o systemie owiaty i szkolnictwa, prawa o ochronie rodowiska naturalnego. Kada osoba jest konsumentem wyrobów dostpnych na rynku. Ochrona populacji obejmuje w szczególnoci bezpieczestwo: artykułów ywnociowych, materiałów i przedmiotów uytku powszechnego, materiałów i przedmiotów uytku zawodowego. Regulacje prawne dotyczce bezpieczestwa i ochrony zdrowia populacji obejmuj wszystkie działalnoci, zarówno w sektorze publicznym, jak i prywatnym. Regulacjami odrbnymi objte s tylko siły zbrojne, policja oraz działalno w zakresie usług zwizanych z ochron cywiln. Organizacje naukowe i edukacyjne W wietle przepisów prawa pracy, na (dy)rektorze szkoły (wyszej) spoczywaj obowizki pracodawcy. Na kierownikach jednostek spoczywaj obowizki jak na osobach kierujcych pracownikami. Nauczycieli i pracowników pomocniczych obejmuj przepisy dotyczce pracowników. Uczniowie i studenci objci s ochron zgodnie z prawem owiatowym i szkolnictwa wyszego. Uczniowie poniej 18 roku ycia, w trakcie zaj praktycznych i praktyk zawodowych, podlegaj dodatkowo ochronie według zasad dotyczcych osób młodych w pracy. Miejsca pracy i nauki musz spełnia wymogi okrelone w prawie budowlanym oraz w Kodeksie pracy. Wyposaenie tych miejsc obejmuj zapisy ustawy o bezpieczestwie produktów oraz o systemie zgodnoci. Organizacji naukowych i edukacyjnych dotyczy równie prawo o ochronie rodowiska naturalnego, w szczególnoci prawo o zagospodarowaniu wytworzonych odpadów. Osoby zarzdzajce lub kierujce prac i nauk s zobowizane zapewni realizacj przepisów dotyczcych bezpieczestwa i ochrony zdrowia populacji. 5

6 Układ tekstu: TYTUŁ Nr slajdu w prezentacji PowerPoint Cz główna - informacje dla menederów nauki i edukacji: nr aktu prawnego jako odnonik rektorów, dyrektorów, itp. (tekst czarny). słowa podkrelone terminy prawne, których definicje prawne zamieszczono w Załczniku 1. Cz szczegółowa - informacje dla kierowników, nauczycieli, itp. (tekst szary). Tablice ilustrujce omawiany problem. 6

7 1. Bezpieczestwo powszechne W celu zapewnienia bezpieczestwa i zdrowia populacji ludzkiej ustalono minimalne wymogi, które musz spełnia produkty wprowadzane na rynek do uytku prywatnego i zawodowego Budynki i obiekty budowlane Budynki i obiekty budowlane musz by projektowane i wykonane według zasad okrelonych przez prawo budowlane 2. Na wykonawcy budynku spoczywa obowizek zapewnienia bezpieczestwa konstrukcji i warunków zdrowotnych w pomieszczeniach. Modernizacje i remonty nie mog narusza tego stanu. Zastosowane materiały budowlane, majce wpływ na warunki zdrowotne pomieszcze, musz spełnia wymogi higieniczne okrelone w normach zharmonizowanych 3. Pomieszczenia pracy oraz pomieszczenia w budynkach uytecznoci publicznej musz spełnia wymogi szczegółowe; midzy innymi stenia substancji szkodliwych dla zdrowia oraz natenia promieniowania jonizujcego - emitowane przez materiały budowlane - nie mog przekracza wartoci dopuszczalnych 4. Budynki i obiekty budowlane musz spełnia wymogi przepisów ochrony przeciwpoarowej Urzdzenia podlegajce dozorowi technicznemu (wycig) maszyny słuce do przemieszczania osób lub ładunków (windy, schody ruchowme, dwigi, itp.) urzdzenia / zbiorniki / szybkowary cinieniowe kotły parowe / cieczowe wytwornice acetylenu rurocigi przesyłowe materiałów niebezpiecznych Maszyny, sprzt i urzdzenia techniczne Urzdzenia techniczne w budynkach, które mog sprowadzi powane zagroenia dla zdrowia osób podlegaj dozorowi technicznemu 6. Maszyny, sprzt elektryczny, urzdzenia techniczne powinny spełnia wymagania zasadnicze i szczegółowe okrelone w aktach prawnych, w szczególnoci powinny by oznakowane znakiem bezpieczestwa CE 7 lub wyposaone w deklaracj zgodnoci z odpowiednimi normami. Maszyny, sprzt i urzdzenia nie spełniajce tych wymaga, a take urzdzenia zmodernizowane lub wytworzone w celach naukowych lub edukacyjnych, musz by doprowadzone do zgodnoci z aktualnymi wymogami. 7

8 9. Materiały i urzdzenia objte normami zharmonizowanymi (wycig) sprzt elektryczny do uytku domowego i podobnego elektronarzdzia rczne i obrabiarki urzdzenia informatyczne (kompatybilno elektromagnetyczna) urzdzenia medyczne urzadzenia elektryczne do przestrzeni zagroonych wybuchem elementy murowe, okucia budowlane urzadzenia ganicze liny stalowe Materiały i rodki chemiczne Substancje i preparaty chemiczne wprowadzane do uytku powszechnego lub zawodowego podlegaj szczegółowym badaniom pod ktem zagroe dla człowieka i rodowiska naturalnego 8. Jeeli jakikolwiek z parametrów dotyczcych (eko)toksycznoci lub własnoci fizykochemicznych przekracza warto ustalon jako bezpieczna, substancja / preparat zostaje zaklasyfikowana jako niebezpieczna 9. Niebezpieczne substancje i preparaty 10 podlegaj wymogom szczegółowym, w szczególnoci ich posiadacz ma obowizek zabezpieczy substancje i preparaty bardzo niebezpieczne przed przejciem przez osoby niepowołane 11. Wymogi szczegółowe dotyczce niebezpiecznej substancji lub preparatu 12 : 1. Producent jest zobowizany sporzdzi Kart Charakterystyki, zawierajca zestaw informacji gwarantujcych bezpieczestwo uytkowania. Uytkownik jest zobowizany posiada kart charakterystyki i stosowa zalecane rodki ochrony. 2. Opakowanie musi zapewnia bezpieczestwo transportu, uytkowania i przechowywania. 3. Oznakowanie (etykieta) musi zawiera: nazw umoliwiajca jednoznaczn identyfikacj substancji lub preparatu; substancje niebezpieczne wchodzce w skład preparatu w steniach powyej ustalonych wartoci; znaki ostrzegawcze; opisy zagroe (frazy R); opis bezpiecznego obchodzenia si z substancj (frazy S); dane osoby wprowadzajcej substancj lub preparat do obrotu. 4. Zbiorniki, rurocigi i miejsca przechowywania niebezpiecznych substancji lub preparatów musz by odpowiednio oznakowane. 5. rodki ochrony rolin 13 oraz rodki biobójcze 14 podlegaj analogicznym wymogom dotyczcym klasyfikacji, opakowania i oznakowania. Organizacja prowadzca działalno naukow z wykorzystaniem niebezpiecznych substancji i preparatów jest zobowizana zapewni realizacj wymogów zawartych w przepisach prawnych, wymogi dotyczce opakowa i 8

9 oznakowania niebezpiecznych substancji i preparatów, zarówno dla rodków konfekcjonowanych w organizacji, jak i dla substancji nowosyntezowanych, stwarzajcych nieznane zagroenia Karta charakterystyki substancji niebezpiecznej 1. Identyfikacja substancji chemicznej nazwa, nr CAS itp. 2. Skład lub informacja o składnikach stwarzajcych zagroenie dla zdrowia lub ycia. 3. Identyfikacja zagroe: - skutki niewłaciwego obchodzenia si z substancj, - objawy zatrucia. 4. Pierwsza pomoc. 5. Postpowanie w przypadku poaru. 6. Postpowanie w przypadku uwolnienia do rodowiska. 7. Obchodzenie si z substancj i magazynowanie. 8. Kontrola naraenia: - wartoci ste dopuszczalnych; - zalecane rodki ochrony indywidualnej 9. Właciwoci fizykochemiczne 10. Stabilno i reaktywno: - niebezpieczne reakcje, - warunki, których naley unika, - niebezpieczne produkty rozkładu. 11. Informacje toksykologiczne: skutki toksycznego działania substancji, wartoci DL / CL, NDS i in. 12. Informacje ekologiczne: wpływ na rodowisko naturalne, dopuszczalne stenia w rodowisku. 13. Postpowanie z odpadami tu odesłanie do systemu utylizacji w zakładzie. 14. Informacje o transporcie nr ADR, który determinuje sposób transportu substancji. 15. Informacje dotyczce uregulowa prawnych sposób klasyfikacji, pakowania i oznakowania substancji. 16. Inne informacje istotne dla bezpieczestwa i zdrowia ludzi oraz dla ochrony rodowiska Zapobieganie narkomanii rodki odurzajce i psychotropowe objte s zakazem powszechnego dostpu 15. rodki te, a take ich prekursory okrelonej klasy, mog by stosowane wyłcznie do celów naukowych, pod warunkiem zezwolenia wydanego przez słuby sanitarne. Organizacja prowadzca działalno naukow z wykorzystaniem rodków odurzajcych lub psychotropowych jest zobowizana do zabezpieczenia ich przed przejciem przez osoby niepowołane. 9

10 Transport towarów niebezpiecznych Transport towarów niebezpiecznych po drogach publicznych moe by ródłem zagroenia dla osób lub rodowiska i z tego powodu podlega ograniczeniom 16. Materiały i rodki chemiczne oraz odpady podlegaj badaniom i klasyfikacji pod ktem zagroe stwarzanych w transporcie wszystkich typów: drogowym, kolejowym, lotniczym i morskim. Wymagany poziom zabezpiecze jest uzaleniony od poziomu zagroenia stwarzanego przez materiał danej klasy oraz od jego iloci. Organizacja, która wytwarza lub stosuje materiały niebezpieczne, moe je transportowa po drogach publicznych pod warunkiem spełnienia wymogów zawartych w przepisach szczegółowych. 10

11 2. Bezpieczeswao i ochrona zdrowia w pracy 2.1. Przepisy ogólne Obowizki pracodawcy Zasady ogólne: 1. Pracodawca ponosi odpowiedzialno za bezpieczestwo i zdrowie pracowników. 2. Pracodawca jest obowizany chroni zdrowie i ycie pracowników poprzez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osigni nauki i techniki. 3. Pracodawca zapewnia profilaktyczn opiek lekarsk 18 pracowników w stopniu uzalenionym od zagroe zawodowych. 4. Prowadzc działalno, która stwarza moliwo wystpienia nagłego niebezpieczestwa dla zdrowia lub ycia pracowników, pracodawca jest obowizany podejmowa działania zapobiegajce takiemu niebezpieczestwu. 5. Pracodawca ma obowizek zapewni udział pracowników lub ich przedstawicieli we wszystkich decyzjach dotyczcych bezpieczestwa i ochrony zdrowia. Pracodawca albo sam realizuje zadania zwizane z bezpieczestwem i ochron zdrowia w pracy, albo powołuje słub bhp zgodnie z odrbnymi przepisami 19. Zobowizania szczegółowe pracodawcy: Pracodawca jest obowizany: 1) organizowa prac w sposób zapewniajcy bezpieczne i higieniczne warunki pracy, 2) zapewnia przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczestwa i higieny pracy, wydawa polecenia usunicia uchybie w tym zakresie oraz kontrolowa wykonanie tych polece; 3) zapewnia wykonanie nakazów, wystpie, decyzji i zarzdze wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy oraz społecznego inspektora pracy; 4) zapewni wykonanie zalece lekarskich dotyczcych ograniczenia naraenia pracownika; 5) ocenia ryzyko zawodowe, informowa o pracowników o poziomie ryzyka oraz o zasadach ochrony przed zagroeniami; 6) dostarczy pracownikowi nieodpłatnie rodki ochrony indywidualnej zabezpieczajce przed działaniem czynników niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia, spełniajcych wymogi szczegółowe;. 7) stosowa rodki zapobiegajce chorobom zawodowym; 8) szczególnie chroni pracowników grup zwikszonego ryzyka: kobiety i młodocianych według przepisów szczegółowych. 9) w razie wypadku przy pracy zapewni udzielenie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym oraz podj niezbdne działania eliminujce lub ograniczajce zagroenie; 10) zapewni pracownikom szkolenie odpowiednie do poziomu zagroe 20 ; 11

12 W razie gdy jednoczenie w tym samym miejscu wykonuj prac pracownicy zatrudnieni przez rónych pracodawców, pracodawcy ci maj obowizek ustali zasady bezpieczestwa i ochrony zdrowia pracowników Obowizki osoby kierujcej pracownikami Zasada ogólna: Na osobie kierujcej pracownikami spoczywaj zobowizania dotyczce pracowników oraz stanowisk pracy, którymi kieruje, analogiczne do zobowiza pracodawcy w stosunku do ogółu pracowników. Zobowizania szczegółowe osób kierujcych pracownikami. Osoba kierujca pracownikami jest obowizana: 1) organizowa stanowiska pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczestwa i higieny pracy; 2) organizowa, przygotowywa i prowadzi prace, uwzgldniajc zabezpieczenie pracowników przed wypadkami przy pracy, chorobami zawodowymi i innymi chorobami zwizanymi z warunkami rodowiska pracy; 3) dba o bezpieczny i higieniczny stan pomieszcze pracy i wyposaenia technicznego; 4) dba o sprawno rodków ochrony zbiorowej i ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem; 5) egzekwowa przestrzeganie przez pracowników przepisów i zasad bezpieczestwa i higieny pracy; 6) zapewnia wykonanie zalece lekarza sprawujcego opiek zdrowotn nad pracownikami Obowizki pracownika Zasada ogólna: Podstawowym obowizkiem pracownika jest przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczestwa i higieny pracy oraz aktywne współdziałanie z pracodawc i przełoonymi w wypełnianiu obowizków dotyczcych bezpieczestwa i higieny pracy. Zobowizania szczegółowe pracowników Pracownik jest obowizany: 1) zna przepisy i zasady bezpieczestwa i higieny pracy, bra udział w szkoleniu i instruktau z tego zakresu oraz poddawa si wymaganym egzaminom sprawdzajcym; 2) wykonywa prac w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczestwa i higieny pracy oraz stosowa si do wydawanych w tym zakresie polece i wskazówek przełoonych; 3) niezwłocznie zawiadomi przełoonego o zauwaonym w zakładach pracy wypadku albo zagroeniu ycia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec współpracowników, a take inne osoby znajdujce si w rejonie zagroenia, o grocym im niebezpieczestwie. 4) dba o naleyty stan maszyn, urzdze, narzdzi i sprztu oraz o porzdek i 12

13 ład w miejscu pracy; 5) stosowa rodki ochrony zbiorowej, a take uywa przydzielonych rodków ochrony indywidualnej oraz odziey i obuwia roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem; 6) poddawa si wstpnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim, jak równie stosowa si do wskaza lekarskich Prawa pracownika Zasady ogólne 1.Pracownik nie ponosi ryzyka zwizanego z działalnoci pracodawcy, a w szczególnoci nie odpowiada za szkod wynikł w zwizku z działaniem w granicach dopuszczalnego ryzyka. 2.Bezpieczestwo i zdrowie osób jest dobrem nadrzdnym w stosunku do dóbr innych, które w sytuacjach konfliktowych musz ustpi. Uprawnienia szczegółowe pracownika: 1) W razie gdy warunki pracy nie odpowiadaj przepisom bezpieczestwa i stwarzaj bezporednie zagroenie dla zdrowia lub ycia pracownika, albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczestwem innym osobom - pracownik ma prawo powstrzyma si od wykonywania pracy, zawiadamiajc o tym niezwłocznie przełoonego. Za czas przestojów z tym zwizanych pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. 2) Pracownik wykonujcy prac wymagajcej szczególnej sprawnoci psychofizycznej 21 ma prawo, po uprzednim zawiadomieniu przełoonego, powstrzyma si od wykonywania pracy w przypadku, gdy jego stan psychofizyczny nie zapewnia bezpiecznego wykonywania pracy i stwarza zagroenie dla innych osób. 2.2.Szczegółowe przepisy bezpieczestwa pracy Obiekty budowlane i pomieszczenia pracy 22 Zasady ogólne: 1. Obiekt budowlany, pomieszczenia pracy, a take tereny oraz urzdzenia z nimi zwizane powinny spełnia wymagania bezpieczestwa i higieny pracy. 2. Budowa lub przebudowa obiektu budowlanego, w którym przewiduje si pomieszczenia pracy, musi by wykonana na podstawie projektów uwzgldniajcych wymagania bezpieczestwa i higieny pracy, pozytywnie zaopiniowanych przez uprawnionych rzeczoznawców. Wymogi szczegółowe: 1. Budynki i inne obiekty budowlane, w których znajduj si pomieszczenia pracy, powinny by zbudowane i utrzymywane zgodnie z wymaganiami okrelonymi w przepisach techniczno-budowlanych 2,3. 2. Drogi komunikacyjne i transportowe, drogi dla pieszych i dojazdy poarowe na 13

14 terenie zakładu musz by wykonane i oznakowane zgodnie z Polskimi Normami 3 oraz innymi przepisami szczegółowymi Drogi dla transportu samochodowego musz spełnia wymogi zawarte w przepisach dla ruchu drogowego Wymiary dróg musz by dostosowane do natenia ruchu pieszych i samochodowego. 5. Pracodawca jest obowizany zapewnia pomieszczenia pracy odpowiednie do rodzaju wykonywanych prac i liczby zatrudnionych pracowników. 6. Pomieszczenia pracy i ich wyposaenie powinny zapewnia pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Połoenie, wymiary, konstrukcja pomieszcze i ich wyposaenie musz by zgodne z Polskimi Normami lub innymi przepisami szczegółowymi. 7. Pracodawca zapewnia pracownikom pomieszczenia higieniczno-sanitarne, spełniajce wymogi szczegółowe Elementy pomieszcze pracy podlegajce regulacjom szczegółowym Połoenie w stosunku do poziomu terenu. Bramy, drzwi, dojcia do stanowisk pracy. Korytarze, schody, pochylnie. Podłogi, ciany, sufity. Okna i ciany szklane. Owietlenie naturalne i sztuczne. Ogrzewanie i wentylacja. Zabezpieczenie przed niekorzystnymi czynnikami zewntrznymi. Zabezpieczenie przed czynnikami szkodliwymi dla zdrowia i uciliwociami pochodzcymi z innych pomieszcze. Wymiary pomieszcze pracy. Oznakowanie: znaki bezpieczestwa, informacje o wytrzymało stropów Procesy pracy Zasady ogólne: Pracodawca jest obowizany ocenia i dokumentowa ryzyko zawodowe, wystpujce przy okrelonych pracach, oraz stosowa niezbdne rodki profilaktyczne zmniejszajce ryzyko. Jeeli likwidacja zagroe nie jest moliwa, naley stosowa odpowiednie rozwizania organizacyjne i techniczne, ograniczajce wpływ tych zagroe na 14

15 zdrowie i bezpieczestwo pracowników, w szczególnoci rodki ochrony zbiorowej. Jeeli te oka si niewystarczajce, naley dostarczy pracownikom rodki ochrony indywidualnej. Zasady szczegółowe Pracodawca jest obowizany: 1) zapewni systematyczne kontrole stanu bezpieczestwa i higieny pracy oraz ustali sposoby rejestracji nieprawidłowoci i metody ich usuwania; 2) dostarczy pracownikowi wszelkich informacji o poziomie ryzyka i metodach jego ograniczania oraz o zasadach stosowania rodków ochrony; 3) udostpni pracownikom, do stałego korzystania, aktualne instrukcje bezpieczestwa; 4) zapewni funkcjonowanie systemu udzielania pierwszej pomocy; 5) zapewni pracownikom wod pitn i rodki higieny osobistej; 6) organizowa procesy pracy zgodnie z regulacjami szczegółowymi Procesy pracy objte wymogami szczegółowymi Obsługa maszyn, urzdze i narzdzi. Transport wewntrzny. Magazynowanie. Prace szczególnie niebezpieczne: - Roboty budowlane, rozbiórkowe, remontowe i montaowe prowadzone bez wstrzymania ruchu zakładu pracy lub jego czci. - Prace w zbiornikach, kanałach, wntrzach urzdze technicznych i innych niebezpiecznych przestrzeniach zamknitych. - Prace przy uyciu materiałów niebezpiecznych. Prace, które musz by wykonywane przez co najmniej 2 osoby. Prace wymagajcych szczególnej sprawnoci psychofizycznej. Transport rczny cikich przedmiotów. Transport z zastosowaniem wózków z napdem silnikowym Maszyny, urzdzenia techniczne, narzdzia i instalacje 24 Zasady ogólne: Maszyny, urzdzenia techniczne, narzdzia i instalacje zwane dalej maszynami eksploatowane w organizacji mog by uytkowane, jeeli nie wpływa to na pogorszenie stanu bezpieczestwa lub zdrowia pracowników. 15

16 Jeeli maszyny nie mog by uytkowane bez ryzyka dla bezpieczestwa lub zdrowia pracowników, pracodawca powinien zastosowa odpowiednie rozwizania majce na celu zminimalizowanie ryzyka. Wymogi szczegółowe: 1) Maszyny montuje si lub demontuje zgodnie z zaleceniami producenta. 2) Maszyny ruchome z własnym napdem mog by obsługiwane wyłcznie przez pracowników przeszkolonych w zakresie ich bezpiecznej obsługi. 3) Midzy ruchomymi czciami maszyn a ruchomymi bd stałymi elementami znajdujcymi si w ich otoczeniu naley zapewni dostateczn przestrze. 4) Naley zapewni bezpieczne dostarczanie lub odprowadzanie uywanej albo produkowanej energii bd materiałów. 5) Maszyny, ich osłony i urzdzenia ochronne musz spełnia szczegółowe wymogi minimalne. 6) W przypadku gdy bezpieczne uytkowanie maszyn jest uzalenione od warunków, w jakich s one instalowane, maszyna przed przekazaniem do eksploatacji powinna by poddana wstpnej kontroli przez jednostki działajce na podstawie odrbnych przepisów lub osoby posiadajce odpowiednie kwalifikacje. 7) Maszyny musz by poddawane kontrolom okresowym zgodnie z przepisami odrbnymi. 8) Pracownikom naley zapewni dostp do informacji, w tym pisemnych instrukcji dotyczcych uytkowania maszyn, oraz informacji o zagroeniach zwizanych z maszynami. 53. Maszyny, urzdzenia, narzdzia i instalacje objte wymogami szczegółowymi Maszyny poruszajce si i samobiene Maszyny transportujce pracowników Maszyny do podnoszenia ładunków Instalacje i sprzt do pracy na wysokoci Materiały, substancje i preparaty chemiczne w pracy Zasady ogólne Warunkiem zastosowania materiałów, substancji i preparatów chemicznych oraz prowadzenia procesów technologicznych jest uprzednia ocena stopnia ich szkodliwoci dla pracowników oraz pojcie odpowiednich rodków profilaktycznych 17,14. Zasady szczegółowe 1. Substancje chemiczne i preparaty musz by oznakowane w sposób widoczny, umoliwiajcy ich identyfikacj; 16

17 2. Stosujcy niebezpieczne substancje i preparaty jest zobowizany: a) posiada ich spis oraz karty charakterystyki; b) zastosowa rodki bezpieczestwa zamieszczone w karcie charakterystyki; c) stosowa opakowania zabezpieczajce przed szkodliwym działaniem, poarem lub wybuchem; d) stosowa oznakowania opakowa, zbiorników i rurocigów zgodne z odrbnymi przepisami Czynniki szkodliwe dla zdrowia 25 Zasada ogólna: Pracodawca jest zobowizany identyfikowa czynniki szkodliwe dla zdrowia w rodowisku pracy, mierzy ich stenia i natenia oraz porównywa z wartociami dopuszczalnymi 26. W sytuacji, gdy stenia czynników szkodliwych dla zdrowia przekraczaj wartoci dopuszczalne, pracodawca jest zobowizany podj natychmiastowe działania zmierzajce do zlikwidowania przekrocze. 57. Czynniki szkodliwe dla zdrowia dla których ustalono dopuszczalne stenia lub natenia A. Czynniki chemiczne (441 substancji chemicznych). B. Pyły (19 rodzajów pyłów). C. Mikroklimat: - mikroklimat gorcy; - mikroklimat zimny. D. Hałas: - słyszalny, - infradwikowy, - ultradwikowy. E. Drgania mechaniczne ogólne i miejscowe. F. Promieniowanie optyczne nielaserowe: - w zakresie widzialnym, - podczerowne, - ultrafioletowe. G. Promieniowanie laserowe. H. Promieniowanie elektromagnetyczne. 17

18 Czynniki chemiczne 27 Zasada ogólna 1. Pracodawca jest zobowizany do ustalenia, czy w rodowisku pracy wystpuje czynnik chemiczny stwarzajcy zagroenie oraz do dokonania i udokumentowania oceny ryzyka zawodowego stwarzanego przez ten czynnik. 2. Pracodawca jest zobowizany zmniejsza naraenie pracowników na czynniki chemiczne poprzez stosowanie substancji mniej szkodliwych dla zdrowia lub wprowadzanie zmian technologicznych ograniczajcych naraenie. Zasady szczegółowe 1. Pracodawca jest zobowizany prowadzenia i dokumentowania oceny ryzyka zawodowego stwarzanego przez czynniki chemiczne (kady czynnik osobno oraz wszystkie czynniki łcznie). Ocena ryzyka obejmuje standardowe warunki technologiczne, konserwacje i naprawy oraz sytuacje awaryjne. 2. Ryzyko zawodowe wynikajce z pracy z czynnikiem chemicznym stwarzajcym zagroenie naley eliminowa lub ogranicza do minimum, stosujc rodki techniczne i organizacyjne systemu pracy. 3. W przypadku obecnoci w miejscu pracy czynnika chemicznego stwarzajcego zagroenie wypadku lub awarii, pracodawca okrela i wdraa procedury działania w sytuacjach awaryjnych oraz systematycznie sprawdza praktycznie funkcjonowanie tych procedur. 4. Ocen ryzyka zawodowego pracodawca udostpnia pracownikom (w zakresie ich dotyczcym) oraz lekarzowi sprawujcemu profilaktyczn opiek zdrowotn nad pracownikami Definicje najwyszych dopuszczalnych ste czynników chemicznych I. Stenia w powietrzu na stanowiskach pracy najwysze dopuszczalne stenie (NDS) jako warto rednia waona stenia w cigu 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy; najwysze dopuszczalne stenie chwilowe (NDSCh) jako warto rednia stenia, które wystpuje w rodowisku pracy nie dłuej ni 15 minut i nie czciej ni 2 razy w czasie zmiany roboczej, w odstpie czasu nie krótszym ni 1 godzina; najwysze dopuszczalne stenie pułapowe (NDSP) jako warto stenia, która ze wzgldu na zagroenie zdrowia lub ycia pracownika nie moe by w rodowisku pracy przekroczona w adnym momencie. II. Stenia w materiale biologicznym dopuszczalne stenie w materiale biologicznym (DBS) - najwyszy dopuszczalny poziom okrelonego czynnika lub jego metabolitu w odpowiednim materiale biologicznym lub najwysz dopuszczaln warto odpowiedniego wskanika, okrelajcego oddziaływanie czynnika chemicznego na organizm; w szczególnoci materiałem biologicznym s krew i mocz pobrane od pracowników. 18

19 Czynniki biologiczne 28 Zasada ogólna 1.Organizmy biologiczne s klasyfikowane pod ktem zagroe dla człowieka w rodowisku pracy. Pracodawca jest zobowizany do dokonania i udokumentowania oceny ryzyka zawodowego stwarzanego przez szkodliwy czynnik biologiczny. 2.Pracodawca jest obowizany do stosowania wszelkich dostpnych rodków eliminujcych naraenie lub ograniczajcych stopie tego naraenia, w szczególnoci rodki zapobiegawcze wymienione w rozporzdzeniu. Zasady szczegółowe 1. Przy stosowaniu mikroorganizmów genetycznie zmodyfikowanych, co do których istnieje podejrzenie, e mog wykazywa właciwoci chorobotwórcze, naley zapewni warunki okrelone w przepisach dotyczcych GMO Przy stosowaniu mikroorganizmów o nieustalonej przynalenoci gatunkowej, co do których istnieje podejrzenie, e mog wykazywa właciwoci chorobotwórcze, naley zapewni rodki zapobiegawcze przewidziane dla najwyszej grupy zagroenia. 3. Pracownicy naraeni na zakaenia i choroby zakane, dla których dostpne s szczepionki, powinny by poddani szczepieniom ochronnym Klasyfikacja szkodliwych czynników biologicznych Organizmy podlegajce klasyfikacji: bakterie pasoyty grzyby wirusy Miejsca, dla których ustalono rodki bezpieczestwa: laboratoria, szklarnie i fitotrony, pomieszczeniach dla zwierzt miejsca zamknitego uycia organizmów genetycznie zmodyfikowanych. Grupa 1. Czynniki, przez które wywołanie chorób u ludzi jest mało prawdopodobne. Grupa 2. Czynniki, które mog wywoływa choroby u ludzi, mog by niebezpieczne dla pracowników, ale rozprzestrzenienie ich w populacji ludzkiej jest mało prawdopodobne. Zazwyczaj istniej w stosunku do nich skuteczne metody profilaktyki lub leczenia. Grupa 3. Czynniki, które mog wywoływa u ludzi cikie choroby, s niebezpieczne dla pracowników, a rozprzestrzenienie ich w populacji ludzkiej jest bardzo prawdopodobne. Zazwyczaj istniej w stosunku do nich skuteczne metody profilaktyki lub leczenia. Grupa 4. Czynniki, które wywołuj u ludzi cikie choroby, s niebezpieczne dla pracowników, a rozprzestrzenienie czynników w populacji ludzkiej jest bardzo prawdopodobne. Zazwyczaj nie istniej w stosunku do nich skuteczne metody profilaktyki lub leczenia. 19

20 Czynniki rakotwórcze i mutagenne 31 Czynniki rakotwórcze i mutagenne s ródłem powanych zagroe zawodowych. Pracownicy naraeni na te czynniki podlegaj ochronie według zasad specjalnych. Zasady ogólne Pracodawca jest zobowizany eliminowa z procesów pracy czynniki rakotwórcze lub mutagenne. Jeeli eliminacja nie jest moliwa, naley tak projektowa i organizowa system i miejsca pracy, by minimalizowa poziom naraenia oraz czas jego trwania. Zasady szczegółowe Pracodawca zatrudniajcy pracownika w warunkach naraenia na rakotwórczych lub mutagennych jest obowizany: 1) wykonywa pomiary ste substancji rakotwórczych lub mutagennych, a w szczególnoci stosowa metody wczesnego wykrywania naraenia podczas awarii lub w przypadku wystpienia innych nieprzewidzianych okolicznoci; 2) prowadzi szczegółow dokumentacj naraenia pracowników, dostarczy pracownikom wyczerpujcych informacji dotyczcych ich naraenia; 3) zapewni pracownikom profilaktyczna opiek lekarsk; 4) zapewni udział pracowników lub ich przedstawicieli we wszystkich decyzjach majcych wpływ na naraenie na czynniki rakotwórcze lub mutagenne; 5) zagwarantowa procedury postpowania na wypadek nadzwyczajnego zagroenia spowodowanego rakotwórczymi lub mutagennymi Czynniki rakotwórcze i mutagenne Czynniki chemiczne: Substancje i preparaty rakotwórcze kategorii 1 lub 2. Substancje i preparaty mutagenne kategorii 1 lub 2. Czynniki fizyczne. Promieniowanie jonizujce. Czynniki biologiczne. Wirus zapalenia wtroby typu B Wirus zapalenia wtroby typu C. Procesy technologiczne, w których dochodzi do uwalniania substancji rakotwórczych lub mutagennych: Produkcja auraminy. Procesy technologiczne zwizane z naraeniem na działanie wielopiercieniowych wglowodorów aromatycznych, obecnych w sadzy wglowej, smołach wglowych i pakach. Procesy technologiczne zwizane z naraeniem na działanie pyłów, 20

21 dymów i aerozoli tworzcych si podczas rafinacji niklu i jego zwizków. Produkcja alkoholu izopropylowego metod mocnych kwasów. Prace zwizane z naraeniem na pył drewna twardego (db i buk) Hałas i drgania mechaniczne 32 Pracodawca jest zobowizany prowadzi pomiary wielkoci charakteryzujcych hałas i drgania mechaniczne oraz porównywa wyniki z wartociami progów działania oraz wartociami dopuszczalnymi. Jeeli hałas lub drgania przekraczaj wartoci progów działania, pracodawca jest zobowizany podj działania ograniczajce naraenie na hałas. Jeeli hałas lub drgania przekraczaj wartoci dopuszczalne, pracodawca jest zobowizany podj działania obniajce te wartoci do poziomu dopuszczalnego. Jeeli jest to niemoliwe, pracownik musi zosta wyposaony w rodki ochrony indywidualnej, gwarantujce nie przekraczanie najwyszych dopuszczalnych nate. 76. Hałas jako czynnik szkodliwy dla zdrowia Wielko: Poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godz. pracy lub tygodnia pracy Ekspozycja dzienna Ekspozycja tygodniowa Warto progowa: Warto dopuszczalna: 80 db (A) 85 db (A) Pa 2 s 1840 Pa 2 s Szczytowy poziom dwiku A db (A) Szczytowy poziom dwiku C db (C) Promieniowanie jonizujce Ustalono graniczne wartoci aktywnoci ródeł promieniowania jonizujcego oraz graniczne dawki promieniowania, które moe wchłon pracownik 33. ródła zawierajce izotopy o aktywnociach poniej wartoci granicznych s uznane za bezpieczne i nie podlegaj ograniczeniom 34. ródła zawierajce izotopy o aktywnociach powyej wartoci granicznych podlegaj ograniczeniom szczegółowym. Pracodawca jest zobowizany monitorowa naraenia pracowników. Dopuszczalne dawki promieniowania nie mog by przekroczone. Szczegółowe wymagania techniczne oraz wymagania ochrony radiologicznej okrelono 35 : - dla pracowni stosujcych ródła promieniotwórcze lub urzdze zawierajcych takie ródła, - dla urzdze wytwarzajcych promieniowanie jonizujce i pracowni stosujcych 21

22 takie urzdzenia. 78. Dawki graniczne promieniowania jonizujcego dla pracowników Dawka skuteczna (efektywna) w cigu roku kalendarzowego: 20 msv. Warto 20 msv w danym roku kalendarzowym moe by przekroczona do wartoci 50 msv, pod warunkiem e w cigu kolejnych piciu lat kalendarzowych jej sumaryczna warto nie przekroczy 100 msv Obsługa monitorów ekranowych 36 Zasada ogólna Ze wzgldu na zagroenia dla wzroku, problemów fizycznych i obcie psychicznych dla pracowników obsługujcych monitory ekranowe, stanowiska pracy naley ocenia pod ktem warunków zdrowotnych i bezpieczestwa - według wymogów szczegółowych. Na podstawie oceny pracodawca jest zobowizany podejmowa działania majce na celu usunicie stwierdzonych zagroe i uciliwoci. Zasady szczegółowe 1) Obsług monitorów ekranowych naley łczy przemiennie z inn prac nie obciajc wzroku i wykonywan w innych pozycjach ciała lub zapewni 5- minutow przerw po kadej 1 godzinie nieprzerwanej pracy. 2) Kobiety w ciy mog by zatrudnione przy obsłudze monitorów w wymiarze do 4 godzin dziennie. 3) Pracownikom, dla których lekarz w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej zalecił do obsługi monitorów okulary korygujce wzrok, pracodawca zapewnia okulary na swój koszt. 81. Elementy stanowiska pracy z monitorem ekranowym objte wymogami szczegółowymi Monitor ekranowy Klawiatura Biurko lub powierzchnia robocza Krzesło robocze Wymagania przestrzenne Owietlenie Odblaski i odbicia wiatła Hałas Ciepło Promieniowanie Wilgotno Oprogramowanie 22

23 Inne prace stwarzajce zagroenie dla pracowników Dla typowych technologii lub prac stwarzajcych zagroenie ustalono odrbne przepisy bezpieczestwa i higieny pracy. Przepisy te dotycz równie prac typu eksperymentalnego i procesu dydaktycznego Prace i materiały objte branowymi przepisami bhp amoniakalne instalacje chłodnicze; gaz płynny propan-butan (wszystkie prace); gazy sprone i skroplone (wszystkie prace); hutnictwo i przetwórstwo: elaza, miedzi, cynku, ołowiu; malowanie natryskowe; materiały wybuchowe (wszystkie prace); nadtlenki organiczne (wszystkie prace); odlewnictwo metali. prace spawalnicze; prace zagroone wystpieniem atmosfery wybuchowej; pralnictwo i farbiarstwo; procesy galwanotechniczne; produkcja papieru; produkcja wyrobów gumowych; produkcja wyrobów ze szkła; przetwórstwo tworzyw sztucznych; roboty budowlane; rodki ochrony rolin (wszystkie prace); transport rczny; uytkowanie wózków z napdem silnikowym; Ochrona zdrowia grup zwikszonego ryzyka: - kobiet, kobiet w ciy i karmicych piersi, - młodocianych. Nie wolno zatrudnia kobiet przy pracach szczególnie uciliwych lub szkodliwych dla zdrowia - według wykazu 37. Nie wolno zatrudnia młodocianych przy pracach szczególnie uciliwych lub szkodliwych dla zdrowia według wykazu Prace szczególnie uciliwe lub szkodliwe dla zdrowia kobiet, kobiet w ciy, kobiet karmicych piersi oraz młodocianych 23

24 87. Prace w naraeniu na działanie okrelonych czynników chemicznych. Prace w kontakcie ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi. Prace w naraeniu na działanie czynników fizycznych o okrelonych nateniach: Prace zwizane z nadmiernym wysiłkiem fizycznym lub wymuszona pozycj ciała. Prace w mikroklimacie zimnym, gorcym lub zmiennym. Prace groce cikimi urazami fizycznymi i psychicznymi. Obsługa monitorów ekranowych powyej 4 godzin dziennie (dotyczy kobiet w ciy) rodki ochrony indywidualnej, odzie i obuwie robocze Zasady ogólna 1. Pracodawca jest obowizany dostarczy pracownikowi nieodpłatnie rodki ochrony indywidualnej zabezpieczajce przed działaniem niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia czynników wystpujcych w rodowisku pracy. 2. Pracodawca jest obowizany dostarczy pracownikowi nieodpłatnie odzie i obuwie robocze, jeeli odzie własna pracownika moe ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu lub gdy wymagaj tego wzgldy technologiczne, sanitarne lub bezpieczestwa 17. Zasady szczegółowe 1. Do stosowania dopuszczone s wyłcznie rodki ochrony indywidualnej, które spełniaj wymagania zasadnicze według przepisów odrbnych Pracodawca jest zobowizany informowa pracownika o sposobach posługiwania si rodkami ochrony indywidualnej. 3. Odzie i obuwie robocze musz spełnia wymagania okrelone w Polskich Normach. 4. Pracodawca zapewnia odpowiednie konserwacje, naprawy pranie i odkaanie rodków ochrony indywidualnej, odziey i obuwia roboczego. 5. Wszelkich ustale dotyczce rodków ochrony indywidualnej oraz odziey i obuwia roboczego pracodawca dokonuje w porozumieniu z zakładow organizacj zwizkow lub z przedstawicielami pracowników. 91. Rodzaje rodków ochrony indywidualnej rodki ochrony układu oddechowego rodki ochrony słuchu rodki ochrony twarzy i oczu rodki ochrony głowy rodki ochrony koczyn dolnych rodki ochrony koczyn górnych 24

25 dermatologiczne rodki ochrony skóry rodki ochrony przed upadkiem z wysokoci odzie ochronna 25

26 3. Bezpieczestwo i ochrona zdrowia w szkole i na uczelni 3.1. Szkoły podstawowe, gimnazjalne i rednie Obowizki dyrektora szkoły Zasady ogólne: 1. Dyrektor szkoły jest odpowiedzialny za utrzymanie bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki w szkole. 2. Jednym z zada szkoły jest upowszechnianie wród dzieci i młodziey wiedzy o bezpieczestwie oraz kształtowanie właciwych postaw wobec zagroe i sytuacji nadzwyczajnych. Zobowizania szczegółowe dyrektora szkoły: 3. Dyrektor zapewnia bezpieczne i higieniczne warunki: pobytu w szkole oraz uczestnictwa we wszystkich zajciach organizowanych przez szkoł niezalenie od miejsca zaj. 4. Obiekty szkoły: budynki, pomieszczenia i teren szkoły musz spełnia wymogi szczegółowe. 5. Szkoły maj prawo nabywa wyłcznie wyposaenie posiadajce odpowiednie atesty lub certyfikaty. 6. Niedopuszczalne jest prowadzenie jakichkolwiek zaj bez nadzoru upowanionej do tego osoby. 7. Nauczyciele podlegaj przeszkoleniu w zakresie udzielania pierwszej pomocy Praktyczna nauka zawodu Praktyczna nauka zawodu moe odbywa si wyłcznie w organizacjach i podmiotach gospodarczych zapewniajcych odpowiednie warunki materialne 41, w szczególnoci zwizanych z bezpieczestwem i ochron zdrowia praktykantów. Uczniowie poniej 18 roku ycia nie mog wykonywa prac wymienionych w wykazie prac wzbronionych młodocianym 37. budynki, teren szkoły; Obiekty szkoły podlegajce wymogom szczegółowym korytarze, schody, drogi ewakuacyjne; pomieszczenia do zaj; warsztaty, laboratoria, pracownie oraz stanowiska praktycznej nauki zawodu. 26

27 97. Wyposaenie szkoły podlegajce wymogom atestowania lub certyfikacji meble; artykuły sportowe, pomoce naukowe zasilane napiciem wyszym ni bezpieczne, pomoce naukowe emitujce promieniowanie laserowe, promieniowanie α, β, γ Uczelnie 42 i wysze szkoły zawodowe Obowizki rektora uczelni i kanclerza wyszej szkoły zawodowej Zasady ogólne: 1. Rektor szkoły wyszej dba o bezpieczestwo i porzdek na terenie uczelni. Dziekan wydziału dba bezpieczestwo i porzdek na terenie wydziału. Kanclerz wyszej szkoły zawodowej dba o bezpieczestwo i porzdek na terenie szkoły. 2. Rektor i kanclerz s obowizani zapewni bezpieczne i higieniczne warunki osobom pobierajcym nauk albo odbywajcym zajcia praktyczno - techniczne lub wykonujcym prace społecznie uyteczne na rzecz uczelni lub szkoły. Zobowizania szczegółowe rektora uczelni i kanclerza wyszej szkoły zawodowej: 3. Rektor i kanclerz ustala szczegółowe obowizki i odpowiedzialno: pracowników - w zakresie zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy i nauki; studentów - w zakresie przestrzegania przepisów bezpieczestwa. 4. Rektor i kanclerz zapewnia szkolenia studentów w zakresie przepisów bezpieczestwa. 5. Budynki i pomieszczenia uczelni oraz przynalene do nich tereny i urzdzenia powinny spełnia wymagania przepisów techniczno - budowlanych oraz ogólnych przepisów bezpieczestwa i higieny pracy. 6. W uczelniach, które prowadz badania eksperymentalne kierownik jednostki organizacyjnej prowadzcej badania zapewnia szczegółowe instrukcje prowadzenia tych bada, uwzgldniajce zapobieganie zagroeniu dla zdrowia i ycia ludzkiego. 7. Laboratoria, warsztaty, pracownie specjalistyczne musz spełnia wymogi szczegółowe. W zalenoci od rodzaju zaj stosuje si branowe przepisy bezpieczestwa i higieny pracy. 8. Prowadzcy zajcia jest odpowiedzialny za bezpieczestwo studentów w trakcie prowadzonych zaj. 9. Studenci naraeni na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia lub niebezpiecznych dla zdrowia podlegaj badaniom lekarskim na zasadach i w trybie okrelonych w przepisach odrbnych

28 4. Ochrona rodowiska naturalnego Prawo ochrony rodowiska 45. Zasady ogólne: 1. Organizacja prowadzca działalno negatywnie oddziałujc na rodowisko, jest zobowizana do zapobiegania temu działaniu. 2. Korzystanie ze rodowiska wykraczajce poza ramy korzystania powszechnego moe by obwarowane obowizkiem uzyskania pozwolenia wydanego przez organ ochrony rodowiska. 3. W celu ochrony rodowiska naturalnego ocenom emisji i porównaniom z wartociami referencyjnymi podlegaj: -zanieczyszczenia chemiczne powietrza, wód i gleby; -zanieczyszczenia biologiczne powietrza, wód i gleby -hałas; -pola elektromagnetyczne. 4. Substancje stwarzajce szczególne zagroenie dla rodowiska mog by stosowane wyłcznie w badaniach naukowych. Zobowizania szczegółowe: 5. Emisja do powietrza substancji chemicznych nie moe przekracza wartoci dopuszczalnych. Z obowizku pomiarów wielkoci emisji s zwolnione: -instalacje, z których emisja nie przekracza 10 % wartoci dopuszczalnej; -digestoria laboratoryjne. 6. Laboratoria stosujce organizmy patogenne i organizmy genetycznie modyfikowane s zobowizane zapobiega emisji do rodowiska według wymów szczegółowych. 7. Zawarto zanieczyszcze chemicznych w ciekach komunalnych nie moe przekracza wartoci dopuszczalnych Zagospodarowanie odpadów 46. Zasady ogólne: 1. Organizacja prowadzca działalno, w wyniku której mog powstawa odpady, powinna tak działania planowa i prowadzi, by zapobiega powstawaniu odpadów lub minimalizowa ich negatywnie oddziaływanie rodowisko. 2. Posiadacz odpadów, substancji lub przedmiotów niespełniajcych wymaga technicznych jest zobowizany do postpowania zgodnie z zasadami gospodarowania odpadami i wymaganiami ochrony rodowiska. 3. Odpady niebezpieczne podlegaj szczegółowym przepisom dotyczcym unieszkodliwiania i składowania. Zobowizania szczegółowe: 4. Posiadacz odpadów jest zobowizany w pierwszej kolejnoci do poddania ich 28

29 odzyskowi w instalacjach spełniajcych wymogi szczegółowe. 5. Odpady, które nie zostały odzyskane przez wytwórc odpadu, powinny by unieszkodliwione i składowane zgodnie z przepisami odrbnymi. 6. Wytwórca odpadów niebezpiecznych do 100 kg/rok do lub odpadów innych do 5 t/rok moe prowadzi uproszczon gospodark odpadami na podstawie zgłoszenia. Wytwórca odpadów w ilociach przewyszajcych w/w iloci musi uzyska decyzj zatwierdzajc program gospodarowania odpadami. Klasyfikacja odpadów niebezpiecznych wg właciwoci H1 H2 H3 H4 H5 H6 H7 H8 H9 wybuchowe utleniajce łatwo palne dranice szkodliwe toksyczne rakotwórcze rce zakane H10 działajce szkodliwie na rozrodczo H11 mutagenne H12 wyniku kontaktu z wod, powietrzem lub kwasem uwalniaj toksyczne lub wysoce toksyczne gazy, H13 po zakoczeniu procesu unieszkodliwiania mog wydzieli inn substancj, która posiada jakkolwiek sporód cech wymienionych powyej, H14 ekotoksyczne 29

30 Zakoczenie Na organizacjach prowadzcych działalno naukow i edukacyjn spoczywaj szczególne obowizki zwizane z ochron populacji ludzkiej. Zarówno prawo owiatowe, jak i prawo ochrony rodowiska nakłada na szkoły wszystkich typów obowizek uwzgldnienia w podstawach programowych kształcenia i realizacji zagadnie bezpieczestwa: ochrony rodowiska i zrównowaonego rozwoju; kształtowania bezpiecznych zachowa i promocji zdrowia; popularyzacji zagadnie zwizanych z funkcjonowaniem na rynku pracy, w tym zagadnie bezpieczestwa i ochrony zdrowia w pracy. Zgodnie z Kodeksem pracy, Minister Edukacji Narodowej jest zobowizany zapewni uwzgldnianie problematyki bezpieczestwa i higieny pracy oraz ergonomii w programach nauczania. Prawo ochrony rodowiska nakłada na szkoły wysze oraz placówki naukowo badawcze działajce w obszarach nauki zwizanych z ochron rodowiska, obowizek uwzgldniania w programach zagadnie ochrony rodowiska oraz rozwijania bada dotyczcych ochrony rodowiska. 30

31 Załcznik 1. Alfabetyczny spis definicji terminów prawnych. Uwaga: Definicje poj prawnych przedstawione w danym akcie prawnym maj zastosowanie wyłcznie w obrbie tego aktu; definicj te mog si róni od definicji tych samych poj w innych aktach prawnych, jak równie od definicji powszechnie stosowanych.. Termin 112. czynniki chemiczne 113. czynniki rakotwórcze i mutagenne 114. dopuszczalne stenia lub natenia 115. dopuszczalne stenie w materiale biologicznym 116. drgania mechaniczne Definicja prawna obecne w powietrzu na stanowiskach pracy substancje niebezpieczne, z wyjtkiem niebezpiecznych wyłcznie dla rodowiska, a take inne substancje i pyły, dla których ustalono wartoci dopuszczalnych ste; substancje chemiczne rakotwórcze lub mutagenne kat. 1 lub 2 stwarzajce zagroenie inhalacyjne, a take inne czynniki biologiczne i promieniowanie jonizujce; warto ste lub nate czynników szkodliwych dla zdrowia, przy których oddziaływanie na pracownika przez okres jego aktywnoci zawodowej nie powinno spowodowa ujemnych zmian w jego stanie zdrowia, ani stanie zdrowia jego przyszłych pokole; najwyszy dopuszczalny poziom okrelonego czynnika lub jego metabolitu w odpowiednim materiale biologicznym lub najwysza dopuszczalna warto odpowiedniego wskanika, okrelajcego oddziaływanie czynnika chemicznego na organizm; w szczególnoci materiałem biologicznym s krew i mocz pobrane od pracowników; drgania działajce na organizm człowieka przenoszone bezporednio przez koczyny lub tułów; 117. hałas kady niepodany dwik, który moe by uciliwy albo szkodliwy dla zdrowia albo zwiksza ryzyko wypadku; 118. gospodarowanie odpadami zbieranie, transport, odzysk, unieszkodliwianie odpadów oraz nadzór nad tymi czynnociami lub miejscami; 119. maszyna zespół sprzonych czci lub elementów, z których przynajmniej jeden jest ruchomy, wraz z odpowiednimi elementami uruchamiajcymi, obwodami sterowania, zasilania, połczonych wspólnie w celu odpowiedniego zastosowania; 120. materiały niebezpieczne niebezpieczne substancje i preparaty oraz inne substancje lub materiały, dla których okrelono obowizek posiadania przez uytkownika karty charakterystyki; 121. młodociany osoba poniej 18 roku ycia; 122. monitory ekranowe alfanumeryczne lub graficzne monitory ekranowe, niezalenie od zastosowanej metody przekazu; niebezpieczne substancje lub preparaty substancje lub preparaty zaklasyfikowane co najmniej do jednej z poniszych kategorii: -wybuchowe -utleniajce -skrajnie łatwopalne -wysoce łatwopalne -łatwopalne -bardzo toksyczne -toksyczne -szkodliwe -rce, 31

32 Termin 126. ochrona rodowiska 127. odpady niebezpieczne Definicja prawna -dranice, -uczulajce, -rakotwórcze, -mutagenne, -działajce szkodliwie na rozrodczo, -niebezpieczne dla rodowiska. podjcie lub zaniechanie działa umoliwiajce zachowanie lub przywracanie równowagi przyrodniczej, korzystanie powszechne ze rodowiska wprowadzanie do rodowiska substancji lub energii w celu zaspokojenia potrzeb osobistych oraz gospodarstwa domowego, bez uycia instalacji; odpady zawierajce składniki lub posiadajce własnoci uznane za niebezpieczne dla rodowiska, wymienione w Ustawie o odpadach; 128. odpady substancje lub przedmioty wymienione w Ustawie o odpadach, których posiadacz pozbywa si; 129. pomieszczenia pracy 130. pomieszczenia higienicznosanitarne pomieszczenie przeznaczone na pobyt pracowników, z wyłczeniem pracy o charakterze dorywczym w wymiarze do 2 godzin w cigu zmiany roboczej; szatnie, umywalnie i natryski, ustpy, palarnie, jadalnie, pomieszczenia do ogrzewania si pracowników oraz pomieszczenia do prania, odkaania, suszenia i odpylania odziey roboczej lub ochronnej; 131. pracodawca jednostka organizacyjna bez wzgldu na osobowo prawn lub osoba fizyczna, które zatrudniaj pracowników; 132. pracownik osoba zatrudniona na podstawie umowy o prac, powołania, wyboru lub mianowania; 133. preparaty chemiczne mieszaniny lub roztwory składajce si co najmniej z dwóch substancji; 134. przedstawiciel pracowników osoba wybrana przez ogół pracowników w trybie ustalonym przez pracodawc do konsultacji w sprawach bezpieczestwa; równie społeczny inspektor pracy; 135. ryzyko zawodowe prawdopodobiestwo wystpienia niepodanych zdarze zwizanych z wykonywan prac, powodujcych straty, w szczególnoci wystpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku zagroe zawodowych wystpujcych w rodowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy substancje chemiczne pierwiastki chemiczne i ich zwizki w stanie, w jakim wystpuj w przyrodzie lub zostaj uzyskane za pomoc procesu produkcyjnego, ze wszystkimi dodatkami wymaganymi do zachowania ich trwałoci, oprócz rozpuszczalników, które mona oddzieli bez wpływu na stabilno i skład substancji, i wszystkimi zanieczyszczeniami powstałymi w wyniku zastosowanego procesu produkcyjnego, 137. szkoła placówka owiatowa działajca na podstawie Ustawie o systemie owiaty szkoła wysza (uczelnia) placówka edukacyjna działajca na podstawie Ustawy o szkolnictwie wyszym; 139. szkoła zawodowa placówka edukacyjna działajca na podstawie Ustawy o szkolnictwie zawodowym; 32