DZIENNIK USTAW. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczestwa i higieny pracy. (Dz. U. Nr 169, poz. 1650)

Transkrypt

1 DZIENNIK USTAW OBWIESZCZENIE MINISTRA GOSPODARKI, PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ z dnia 28 sierpnia 2003 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporzdzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczestwa i higieny pracy. (Dz. U. Nr 169, poz. 1650) 1. Na podstawie 2 rozporzdzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 czerwca 2002 r. zmieniajcego rozporzdzenie w sprawie ogólnych przepisów bezpieczestwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 91, poz. 811) ogłasza si w załczniku do niniejszego obwieszczenia jednolity tekst rozporzdzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 wrzenia 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczestwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 129, poz. 844), z uwzgldnieniem zmian wprowadzonych rozporzdzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 czerwca 2002 r. zmieniajcym rozporzdzenie w sprawie ogólnych przepisów bezpieczestwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 91, poz. 811) oraz zmian wynikajcych z przepisów ogłoszonych przed dniem 28 sierpnia 2003 r. 2. Podany w załczniku do niniejszego obwieszczenia tekst jednolity rozporzdzenia nie obejmuje 3 rozporzdzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 czerwca 2002 r. zmieniajcego rozporzdzenie w sprawie ogólnych przepisów bezpieczestwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 91, poz. 811), który stanowi: " 3. Rozporzdzenie wchodzi w ycie po upływie 12 miesicy od dnia ogłoszenia.". Minister Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej: J. Hausner Załcznik do obwieszczenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 sierpnia 2003 r. (poz. 1650) ROZPORZDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SOCJALNEJ z dnia 26 wrzenia 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczestwa i higieny pracy Na podstawie art Kodeksu pracy zarzdza si, co nastpuje: DZIAŁ I Przepisy wstpne Rozporzdzenie okrela ogólnie obowizujce przepisy bezpieczestwa i higieny pracy w zakładach pracy, w szczególnoci dotyczce: 1) obiektów budowlanych, pomieszcze pracy i terenu zakładów pracy; 2) procesów pracy; 3) pomieszcze i urzdze higienicznosanitarnych. 2. Przepisy rozporzdzenia nie dotycz rodków transportu kolejowego, lotniczego, morskiego i wodnego ródldowego. 2. Ilekro w rozporzdzeniu jest mowa o: 1) "osłonie" - rozumie si przez to element lub zestaw elementów konstrukcyjnych słucy do ochrony człowieka przed niebezpiecznymi lub uciliwymi wpływami pracujcych czci, mechanizmów i układów roboczych maszyny lub innego urzdzenia technicznego; 2) 1) "pomieszczeniach higienicznosanitarnych" - rozumie si przez to szatnie, umywalnie, pomieszczenia z natryskami, ustpy, palarnie, jadalnie, z wyjtkiem stołówek, pomieszczenia do ogrzewania si pracowników oraz pomieszczenia do prania, odkaania, suszenia i odpylania odziey roboczej lub ochronnej;

2 3) "pomieszczeniu pracy" - rozumie si przez to pomieszczenie przeznaczone na pobyt pracowników, w którym wykonywana jest praca. Nie uwaa si za przeznaczone na pobyt pracowników pomieszcze, w których: a) 2) łczny czas przebywania tych samych pracowników w cigu jednej zmiany roboczej jest krótszy ni 2 godziny, a wykonywane czynnoci maj charakter dorywczy bd praca polega na krótkotrwałym przebywaniu zwizanym z dozorem albo konserwacj urzdze lub utrzymaniem czystoci i porzdku, b) maj miejsce procesy technologiczne niepozwalajce na zapewnienie odpowiednich warunków przebywania pracowników w celu ich obsługi, bez zastosowania rodków ochrony indywidualnej i zachowania specjalnego reimu organizacji pracy, c) jest prowadzona hodowla rolin lub zwierzt, niezalenie od czasu przebywania w nich pracowników zajmujcych si obsług; 4) "pomieszczeniu stałej pracy" - rozumie si przez to pomieszczenie pracy, w którym łczny czas przebywania tego samego pracownika w cigu jednej doby przekracza 4 godziny; 5) "pomieszczeniu czasowej pracy" - rozumie si przez to pomieszczenie pracy, w którym łczny czas przebywania tego samego pracownika w cigu jednej doby trwa od 2 do 4 godzin; 6) "przepisach techniczno-budowlanych" - rozumie si przez to przepisy ustawy - Prawo budowlane oraz aktów wykonawczych do tej ustawy; 7) "ryzyku zawodowym" - rozumie si przez to prawdopodobiestwo wystpienia niepodanych zdarze zwizanych z wykonywan prac, powodujcych straty, w szczególnoci wystpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku zagroe zawodowych wystpujcych w rodowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy; 7a) 3) "terenie zakładu pracy" - rozumie si przez to przestrze wraz z obiektami budowlanymi, bdc w dyspozycji pracodawcy, w której pracodawca organizuje miejsca pracy; 7b) 3) "miejscu pracy" - rozumie si przez to miejsce wyznaczone przez pracodawc, do którego pracownik ma dostp w zwizku z wykonywaniem pracy; 8) "stanowisku pracy" - rozumie si przez to przestrze pracy, wraz z wyposaeniem w rodki i przedmioty pracy, w której pracownik lub zespół pracowników wykonuje prac; 9) 4) "rodkach ochrony indywidualnej" - rozumie si przez to wszelkie rodki noszone lub trzymane przez pracownika w celu jego ochrony przed jednym lub wiksz liczb zagroe zwizanych z wystpowaniem niebezpiecznych lub szkodliwych czynników w rodowisku pracy, w tym równie wszelkie akcesoria i dodatki przeznaczone do tego celu. Do rodków ochrony indywidualnej nie zalicza si: - zwykłej odziey roboczej i mundurów, które nie s specjalnie przeznaczone do zapewnienia bezpieczestwa i ochrony zdrowia pracownika, - rodków ochrony indywidualnej uywanych przez wojsko, Policj i inne słuby utrzymania porzdku publicznego, - wyposaenia stosowanego przez słuby pierwszej pomocy i ratownicze, - rodków ochrony indywidualnej stosowanych na podstawie przepisów Prawa o ruchu drogowym, - wyposaenia sportowego, - rodków słucych do samoobrony lub do odstraszania,

3 - przenonych urzdze do wykrywania oraz sygnalizowania zagroe i naruszania porzdku publicznego; 10) "rodkach ochrony zbiorowej" - rozumie si przez to rodki przeznaczone do jednoczesnej ochrony grupy ludzi, w tym i pojedynczych osób, przed niebezpiecznymi i szkodliwymi czynnikami wystpujcymi pojedynczo lub łcznie w rodowisku pracy, bdce rozwizaniami technicznymi stosowanymi w pomieszczeniach pracy, maszynach i innych urzdzeniach; 11) "rodowisku pracy" - rozumie si przez to warunki rodowiska materialnego (okrelonego czynnikami fizycznymi, chemicznymi i biologicznymi), w którym odbywa si proces pracy; 12) "urzdzeniach ochronnych" - rozumie si przez to osłony lub takie urzdzenia, które spełniaj jedn lub wicej z niej wymienionych funkcji: - zapobiegaj dostpowi do stref niebezpiecznych, - powstrzymuj ruchy elementów niebezpiecznych, zanim pracownik znajdzie si w strefie niebezpiecznej, - nie pozwalaj na włczenie ruchu elementów niebezpiecznych, jeli pracownik znajduje si w strefie niebezpiecznej, - zapobiegaj naruszeniu normalnych warunków pracy maszyn i innych urzdze technicznych, - nie pozwalaj na uaktywnienie innych czynników niebezpiecznych lub szkodliwych; 13) "zagroeniu" - rozumie si przez to stan rodowiska pracy mogcy spowodowa wypadek lub chorob; 14) 5) "punkcie pierwszej pomocy" - rozumie si przez to - w zalenoci od wielkoci zakładu pracy, rodzaju prowadzonej działalnoci i zwizanych z ni zagroe - pomieszczenie lub wyodrbnione miejsce o wystarczajcej powierzchni, umoliwiajcej wniesienie noszy, wyposaone w niezbdny sprzt i inne rodki do udzielania pierwszej pomocy; 15) 5) "znaku bezpieczestwa" - rozumie si przez to znak utworzony przez kombinacj kształtu geometrycznego, barwy i symbolu graficznego lub obrazkowego (piktogramu) albo tekstu, przekazujcy okrelon informacj zwizan z bezpieczestwem lub jego zagroeniem; 16) 5) "sygnałach bezpieczestwa" - rozumie si przez to sygnały wietlne i dwikowe, komunikaty słowne lub sygnały rczne, przekazujce informacje istotne dla zachowania bezpieczestwa i ochrony zdrowia pracowników; 17) 5) "sygnale wietlnym" - rozumie si przez to sygnał emitowany przez urzdzenie wykonane z przezroczystych lub półprzezroczystych materiałów, podwietlonych od wewntrz lub z tyłu, tak aby dawało to efekt wieccej powierzchni; 18) 5) "sygnale dwikowym" - rozumie si przez to sygnał akustyczny (dwikowy) emitowany przez urzdzenie przeznaczone do tego celu, bez uycia głosu ludzkiego i nieemitujce tego głosu, wskazujcy na zaistnienie oraz - w razie potrzeby - trwanie i zakoczenie niebezpiecznej sytuacji; 19) 5) "sygnale rcznym" - rozumie si przez to ustalony ruch lub układ rk i dłoni, słucy do kierowania osobami wykonujcymi czynnoci mogce stwarza zagroenia dla bezpieczestwa pracowników; 20) 5) "komunikacie słownym" - rozumie si przez to ustalon, krótk i jednoznaczn, informacj słown wypowiadan przez człowieka lub emitowan jako głos ludzki, nakazujc okrelone postpowanie w celu zachowania bezpieczestwa i ochrony zdrowia pracowników.

4 DZIAŁ II Obiekty budowlane i teren zakładu pracy 3. Budynki i inne obiekty budowlane, w których znajduj si pomieszczenia pracy, powinny by zbudowane i utrzymywane zgodnie z wymaganiami okrelonymi w przepisach technicznobudowlanych Pracodawca jest obowizany zapewni na terenie zakładu pracy wykonane i oznakowane, zgodnie z Polskimi Normami i właciwymi przepisami, drogi komunikacyjne i transportowe, zwane dalej "drogami", drogi dla pieszych, zwane dalej "przejciami", i dojazdy poarowe oraz utrzymywa je w stanie niestwarzajcym zagroe dla uytkowników. Drogi i przejcia oraz dojazdy poarowe nie mog prowadzi przez miejsca, w których wystpuj zagroenia dla ich uytkowników. 2. Drogi i przejcia powinny posiada wymiary odpowiednie do liczby potencjalnych uytkowników oraz rodzajów i wielkoci stosowanych urzdze transportowych i przemieszczanych ładunków. Minimalne wymiary dróg i przej okrelaj Polskie Normy. 3. Nawierzchnia dróg, placów manewrowych, postojowych i składowych, dojazdów poarowych i przej powinna by równa i twarda lub utwardzona oraz posiada nono odpowiedni do obcienia wynikajcego ze stosowanych rodków transportowych oraz przemieszczanych i składowanych materiałów. 4. Drogi, przejcia oraz place manewrowe, postojowe i składowe powinny posiada urzdzenia lub inne rozwizania techniczne zapewniajce odprowadzanie wód opadowych Na drogach transportowych i w magazynach nie powinny wystpowa progi ani stopnie. W przypadku zrónicowania poziomów podłogi, rónice te powinny by wyrównane pochylniami o nachyleniu dostosowanym do rodzaju uywanego rodka transportu, ale nie wikszym ni 8%. 2. Pochylnie powinny umoliwia bezpieczne poruszanie si pracowników i dogodny transport ładunków ) Miejsca w zakładzie pracy, w których wystpuj zagroenia dla pracowników, powinny by oznakowane widocznymi barwami lub znakami bezpieczestwa zgodnie z wymaganiami okrelonymi w załczniku nr 1 do rozporzdzenia i w Polskich Normach. 2. Jeeli oznakowanie, o którym mowa w ust. 1, nie jest wystarczajce dla zapewnienia bezpieczestwa i ochrony zdrowia pracownika, miejsca niebezpieczne powinny by wyłczone z uytkowania poprzez ich odpowiednie wygrodzenie lub w inny sposób. 3. Otwory i zagłbienia powinny by zamknite odpowiednimi pokrywami, a jeeli jest to niemoliwe - właciwie ogrodzone i oznakowane. 4. Miejsca niebezpieczne na przejciach zagraajce potkniciem si, upadkiem lub uderzeniem (np. stopnie) powinny by pomalowane barwami bezpieczestwa zgodnie z Polskimi Normami. 5. 7) Na drogach - w miejscach, w których moliwe jest niespodziewane wtargnicie pieszych, w szczególnoci przed bramami, drzwiami i przejciami, naley ustawi barierki lub zastosowa inne skuteczne rodki ochronne Dróg, przej i dojazdów poarowych nie wolno zastawia materiałami, rodkami transportu, sprztem i innymi przedmiotami. 2. Na skrzyowaniach dróg powinna by zapewniona dobra widoczno. 8. W tunelach przeznaczonych do stałej komunikacji nie powinny znajdowa si rurocigi słuce do transportu substancji chemicznych toksycznych lub rcych oraz substancji z innych

5 wzgldów niebezpiecznych. Wymóg ten nie dotyczy przewodów słucych do ogrzewania tunelu, jeeli temperatura czynnika grzewczego nie przekracza 95 C ) Pracodawca jest obowizany zapewni drogi ewakuacyjne ze wszystkich pomieszcze obiektu budowlanego, w których mog przebywa pracownicy, umoliwiajce szybkie wydostanie si pracowników na otwart przestrze. Drogi ewakuacyjne oraz dojcia do nich prowadzce nie mog by zastawiane. 2. Wymagania dla dróg ewakuacyjnych i warunki ewakuacji okrelaj przepisy technicznobudowlane i dotyczce ochrony przeciwpoarowej We wszystkich miejscach na terenie zakładu pracy, w których mog przebywa pracownicy, pracodawca jest obowizany zapewni owietlenie elektryczne w porze nocnej lub jeeli owietlenie dzienne jest niewystarczajce. Wymagania dotyczce owietlenia okrelaj Polskie Normy. 2. Instalacje i urzdzenia elektryczne powinny by tak wykonane i eksploatowane, aby nie naraały pracowników na poraenie prdem elektrycznym, przepicia atmosferyczne, szkodliwe oddziaływanie pól elektromagnetycznych oraz nie stanowiły zagroenia poarowego, wybuchowego i nie powodowały innych szkodliwych skutków. 11. Zakład pracy powinien by wyposaony w urzdzenia zapobiegajce zanieczyszczeniu lub skaeniu, w stopniu szkodliwym dla zdrowia ludzkiego - powietrza, gruntu oraz wód - substancjami chemicznymi, rodkami promieniotwórczymi albo biologicznie zakanymi, w zwizku z produkcj bd inn działalnoci zakładu pracy. 12. Pracodawca jest obowizany zapewni ochron obiektów budowlanych i urzdze technicznych przed gromadzeniem si ładunków i wyładowaniami elektrycznoci statycznej - stwarzajcymi zagroenia w rodowisku pracy Pracodawca jest obowizany zapewni dostateczn ilo wody zdatnej do picia oraz do celów higienicznosanitarnych, gospodarczych i przeciwpoarowych. 2. Ilo wody do celów higienicznych przypadajca dziennie na kadego pracownika jednoczenie zatrudnionego nie moe by mniejsza ni: 1) 120 l - przy pracach w kontakcie z substancjami szkodliwymi, trujcymi lub zakanymi albo powodujcymi silne zabrudzenie pyłami, w tym 90 l w przypadku korzystania z natrysków; 2) 90 l - przy pracach brudzcych, wykonywanych w wysokiej temperaturze lub wymagajcych zapewnienia naleytej higieny procesów technologicznych, w tym 60 l w przypadku korzystania z natrysków; 3) 30 l - przy pracach niewymienionych w pkt 1 i Niezalenie od iloci wody, okrelonej w ust. 2, naley zapewni wod niezbdn do utrzymania czystoci pomieszcze i terenu zakładu pracy w iloci co najmniej 1,5 l na dob na kady metr kwadratowy powierzchni podłogi, wymagajcej zmywania, oraz co najmniej 2,5 l na dob na kady metr kwadratowy powierzchni terenu poza budynkami, wymagajcej polewania (tereny zielone, utwardzone ulice, place itp.).

6 DZIAŁ III Pomieszczenia pracy Rozdział 1 Przepisy ogólne 14. Pracodawca jest obowizany utrzymywa pomieszczenia pracy w czystoci i porzdku oraz zapewni ich okresowe remonty i konserwacje w celu zachowania wymaga bezpieczestwa i higieny pracy Pomieszczenia pracy i ich wyposaenie powinny zapewnia pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy. W szczególnoci w pomieszczeniach pracy naley zapewni owietlenie naturalne i sztuczne, odpowiedni temperatur, wymian powietrza oraz zabezpieczenie przed wilgoci, niekorzystnymi warunkami cieplnymi i nasłonecznieniem, drganiami oraz innymi czynnikami szkodliwymi dla zdrowia i uciliwociami. 2. W pomieszczeniach pracy, w których wystpuj czynniki szkodliwe dla zdrowia (wysoka temperatura, hałas, drgania, promieniowanie, gazy, pyły, pary itp.) powinny by zastosowane rozwizania techniczne uniemoliwiajce przedostawanie si tych czynników do innych pomieszcze pracy oraz do pomieszcze higienicznosanitarnych. 3. ciany i sufity pomieszcze pracy, w których wydzielaj si substancje szkodliwe dla zdrowia pracowników lub pyły niebezpieczne pod wzgldem wybuchowym, powinny mie pokrycie ochronne, zabezpieczajce przed adsorpcj i gromadzeniem si pyłu oraz powinny by przystosowane do łatwego czyszczenia lub zmywania. 4. Jeeli ze wzgldu na rodzaj wykonywanych robót lub rodzaj stosowanych urzdze moe zachodzi niebezpieczestwo wybuchu, stropy, dachy i ciany pomieszcze pracy powinny by wykonane zgodnie z wymaganiami bezpieczestwa dla tego rodzaju robót lub znajdujcych si tam urzdze oraz zgodnie z przepisami techniczno-budowlanymi ) W pomieszczeniach oraz na drogach znajdujcych si w obiektach budowlanych podłogi powinny by stabilne, równe, nieliskie, niepylce i odporne na cieranie oraz nacisk, a take łatwe do utrzymania w czystoci. 2. W pomieszczeniach, w których mog wystpi mieszaniny wybuchowe palnych par, pyłów lub gazów z powietrzem, powierzchnie podłóg powinny by wykonane z materiału niepowodujcego iskrzenia mechanicznego lub wyładowa elektrostatycznych ) Jeeli podłoga jest wykonana z materiału bdcego dobrym przewodnikiem ciepła lub jeeli przy wykonywaniu pracy wystpuje jej zamoczenie, w przejciach oraz w miejscach do stania i siedzenia powinny znajdowa si podesty izolujce od zimna lub wilgoci albo powinny by stosowane inne rodki izolujce. Podesty powinny by stabilne, wytrzymałe na obcienie uytkowe, zabezpieczajce przed polizgiem i potkniciem oraz łatwe do utrzymania w czystoci. 17. W pomieszczeniach magazynowych i na drogach znajdujcych si w obiektach budowlanych powinny by umieszczone informacje o dopuszczalnym obcieniu stropów Pomieszczenia stałej pracy nie powinny by lokalizowane poniej poziomu otaczajcego terenu, z wyjtkiem pomieszcze, o których mowa w ust. 2, oraz jeeli wymaga tego rodzaj produkcji (w chłodniach, rozlewniach win itp.). 2. Poniej poziomu otaczajcego terenu mog znajdowa si pomieszczenia pracy w garau, kotłowni i warsztatach podrcznych, pomieszczenia handlowe, usługowe i gastronomiczne w ulicznych przejciach podziemnych, w podziemnych stacjach komunikacyjnych i tunelach, w domach handlowych i hotelach oraz w obiektach zabytkowych, pod warunkiem zachowania

7 wymaga przepisów techniczno-budowlanych i po uzyskaniu zgody właciwego pastwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego, wydanej w porozumieniu z okrgowym inspektorem pracy. 3. Na warunkach okrelonych w ust. 2 i w przypadku zapewnienia owietlenia dziennego, pomieszczenia stałej pracy mog znajdowa si w suterenach lub piwnicach Powierzchnia i wysoko pomieszcze pracy powinny zapewnia spełnienie wymaga bezpieczestwa i higieny pracy, z uwzgldnieniem rodzaju wykonywanej pracy, stosowanych technologii oraz czasu przebywania pracowników w tych pomieszczeniach. 2. Na kadego z pracowników jednoczenie zatrudnionych w pomieszczeniach stałej pracy powinno przypada co najmniej 13 m 3 wolnej objtoci pomieszczenia oraz co najmniej 2 m 2 wolnej powierzchni podłogi (niezajtej przez urzdzenia techniczne, sprzt itp.) Wysoko pomieszczenia stałej pracy nie moe by mniejsza ni: 1) 3 m w wietle - jeeli w pomieszczeniu nie wystpuj czynniki szkodliwe dla zdrowia; 2) 11) 3,3 m w wietle - jeeli w pomieszczeniu prowadzone s prace powodujce wystpowanie czynników szkodliwych dla zdrowia. 2. Wysoko pomieszcze, o których mowa w ust. 1, moe by obniona w przypadku zastosowania klimatyzacji - pod warunkiem uzyskania zgody pastwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego. 3. Wysoko okrelona w ust. 1 pkt 1 moe by zmniejszona do: 1) 2,5 m w wietle: a) jeeli w pomieszczeniu zatrudnionych jest nie wicej ni 4 pracowników, a na kadego z nich przypada co najmniej po 15 m 3 wolnej objtoci pomieszczenia lub b) w pomieszczeniu usługowym lub produkcyjnym drobnej wytwórczoci mieszczcym si w budynku mieszkalnym, jeeli przy wykonywanych pracach nie wystpuj pyły lub substancje szkodliwe dla zdrowia, hałas nie przekracza dopuszczalnych wartoci poziomu dwiku w budynkach mieszkalnych, okrelonych w Polskich Normach, a na jednego pracownika przypada co najmniej 15 m 3 wolnej objtoci pomieszczenia; 2) 2,2 m w wietle - w dyurce, portierni, kantorze, kiosku ulicznym, dworcowym i innym oraz w pomieszczeniu usytuowanym na antresoli otwartej do wikszego pomieszczenia. 4. Wysoko pomieszczenia czasowej pracy nie moe by mniejsza ni: 1) 2,2 m w wietle - jeeli w pomieszczeniu nie wystpuj czynniki szkodliwe dla zdrowia; 2) 11) 2,5 m w wietle - jeeli w pomieszczeniu prowadzone s prace powodujce wystpowanie czynników szkodliwych dla zdrowia. 5. W pomieszczeniu o stropie pochyłym wymagania okrelone w ust. 1, 3 i 4 stosuje si do redniej wysokoci pomieszczenia, przy czym w najniszym miejscu wysoko pomieszczenia nie moe by mniejsza w wietle ni 1,9 m (liczc od poziomu podłogi do najniej połoonej czci konstrukcyjnej sufitu) Do pomieszcze i stanowisk pracy połoonych na rónych poziomach powinny prowadzi bezpieczne dojcia stałymi schodami lub pochylniami. 2. Nawierzchnie schodów, pomostów i pochylni nie powinny by liskie, a w miejscach, w których moe wystpowa zaleganie pyłów - powinny by aurowe. 3. Zamocowane na stałe drabiny lub klamry mog by stosowane jako dojcia dodatkowe oprócz schodów, a zamiast schodów - tylko w wyjtkowych przypadkach uzasadnionych wzgldami uytkowymi lub gdy nie ma technicznych moliwoci ich zastosowania. 4. Wymagania, jakie powinny spełnia schody i pochylnie, okrelaj przepisy technicznobudowlane.

8 Wymiary otworów drzwiowych w kadym pomieszczeniu powinny by odpowiednie do liczby pracowników z nich korzystajcych oraz do rodzaju i wielkoci uywanych urzdze transportowych i przemieszczanych ładunków. Wymiary otworów drzwiowych okrela Polska Norma. 2. Sposób otwierania drzwi z pomieszcze pracy i z pomieszcze higienicznosanitarnych powinien odpowiada wymaganiom przepisów techniczno-budowlanych i dotyczcych ochrony przeciwpoarowej. 3. Drzwi rozsuwane musz by wyposaone w urzdzenia zapobiegajce ich wypadniciu z prowadnic. 4. Drzwi i bramy otwierajce si do góry musz by wyposaone w urzdzenia zapobiegajce ich przypadkowemu opadaniu. 5. Wrota bram powinny by wyposaone w urzdzenia zapobiegajce ich przypadkowemu zamkniciu. 6. Wahadłowe drzwi i bramy musz by przezroczyste lub posiada przezroczyste panele. 7. Drzwi i bramy przezroczyste powinny by wykonane z materiału odpornego na rozbicie lub ze szkła hartowanego oraz odpowiednio oznakowane w widocznym miejscu. 8. Pomidzy pomieszczeniami nie naley wykonywa progów, chyba e warunki techniczne wymagaj ich zastosowania. W takich przypadkach naley je oznaczy w sposób widoczny ) Drzwi i bramy otwierane i zamykane mechanicznie powinny tak funkcjonowa, aby nie stwarzały zagroenia urazem. Drzwi takie powinny mie zamontowane łatwo rozpoznawalne i łatwo dostpne z obu stron urzdzenie do ich zatrzymywania, a take powinny by przystosowane do rcznego otwierania. 23. Pomieszczenia pracy, w których przebywaj pracownicy, nie mog by zamykane w sposób uniemoliwiajcy wyjcie z pomieszczenia. Jeeli istniej wzgldy wymagajce zamykania pomieszcze w czasie pracy przed osobami nieupowanionymi, naley stosowa przy drzwiach zamki uniemoliwiajce wejcie z zewntrz, a jednoczenie umoliwiajce wyjcie z pomieszczenia bez uycia klucza. W takiej sytuacji naley przewidzie moliwo powiadamiania pracowników znajdujcych si w takich pomieszczeniach o niebezpieczestwie grocym z zewntrz Szyby w oknach oraz inne przedmioty i powierzchnie szklane, znajdujce si w pomieszczeniach pracy, naraone na uszkodzenia w zwizku z rodzajem prowadzonych prac, powinny by od strony, po której mog znajdowa si ludzie, osłonite siatk zabezpieczajc przed odłamkami szkła. 2. Przezroczyste ciany działowe, znajdujce si w pomieszczeniach pracy, w pobliu takich pomieszcze lub wzdłu przej - musz by jednoznacznie oznakowane oraz wykonane z materiału odpornego na rozbicie lub tak osłonite, aby niemoliwe było zetknicie si pracownika ze cian lub jego zranienie w razie rozbicia tej ciany. Rozdział 2 Owietlenie 25. W pomieszczeniach stałej pracy naley zapewni owietlenie dzienne, chyba e jest to niemoliwe lub niewskazane ze wzgldu na technologi produkcji, a na stosowanie owietlenia wyłcznie elektrycznego pracodawca uzyskał zgod właciwego pastwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego wydan w porozumieniu z okrgowym inspektorem pracy Owietlenie dzienne na poszczególnych stanowiskach pracy powinno by dostosowane do rodzaju wykonywanych prac i wymaganej dokładnoci oraz powinno spełnia wymagania okrelone w Polskiej Normie.

9 2. Niezalenie od owietlenia dziennego w pomieszczeniach pracy naley zapewni owietlenie elektryczne o parametrach zgodnych z Polskimi Normami Stosunek wartoci rednich natenia owietlenia w pomieszczeniach ssiadujcych ze sob, przez które odbywa si komunikacja wewntrzna, nie powinien by wikszy ni 5 do Przy wyjciu z pomieszcze, w których ze wzgldów technologicznych praca jest wykonywana w ciemnoci (np. ciemnie optyczne), powinny by zapewnione warunki umoliwiajce stopniow adaptacj wzroku. 28. W pomieszczeniach i miejscach pracy, w których w razie awarii owietlenia mog wystpi zagroenia dla ycia lub zdrowia pracowników, naley zapewni owietlenie awaryjne o odpowiednim nateniu, zgodnie z Polsk Norm. 28a. 13) Instalacje owietleniowe w pomieszczeniach, w których znajduj si miejsca pracy, oraz w korytarzach powinny by dobrane i wykonane tak, aby nie naraały pracownika na wypadek powodowany rodzajem zainstalowanego owietlenia Okna, wietliki i nawietla w pomieszczeniach pracy o duej wilgotnoci powietrza powinny by wykonane w sposób zapobiegajcy skraplaniu si w nich pary wodnej. W przypadku szczególnie duego zaparowania pomieszczenia i moliwoci spadania kropel wody na stanowisko pracy naley zainstalowa rynienki lub inne urzdzenia odprowadzajce wod z okien, wietlików i nawietli. 2. Szyby w oknach i wietlikach powinny by czyste oraz przepuszcza dostateczn ilo wiatła. Do mycia okien i wietlików powinien by zapewniony dogodny i bezpieczny dostp. 3. Okna i wietliki powinny by wyposaone w odpowiednie urzdzenia eliminujce nadmierne operowanie promieni słonecznych padajcych na stanowiska pracy. 4. Okna i wietliki, przeznaczone do wietrzenia pomieszcze, naley wyposay w urzdzenia pozwalajce na otwieranie ich w sposób łatwy i bezpieczny z poziomu podłogi oraz ustawienie czci otwieranych w podanym połoeniu. Rozdział 3 Ogrzewanie i wentylacja 30. W pomieszczeniach pracy naley zapewni temperatur odpowiedni do rodzaju wykonywanej pracy (metod pracy i wysiłku fizycznego niezbdnego do jej wykonania) nie nisz ni 14 C (287 K), chyba e wzgldy technologiczne na to nie pozwalaj. W pomieszczeniach pracy, w których jest wykonywana lekka praca fizyczna, i w pomieszczeniach biurowych temperatura nie moe by nisza ni 18 C (291 K). 31. Pomieszczenia i stanowiska pracy powinny by zabezpieczone przed niekontrolowan emisj ciepła w drodze promieniowania, przewodzenia i konwekcji oraz przed napływem chłodnego powietrza z zewntrz ) W pomieszczeniach pracy powinna by zapewniona wymiana powietrza wynikajca z potrzeb uytkowych i funkcji tych pomieszcze, bilansu ciepła i wilgotnoci oraz zanieczyszcze stałych i gazowych ) W pomieszczeniach pracy, w których wydzielaj si substancje szkodliwe dla zdrowia, powinna by zapewniona taka wymiana powietrza, aby nie były przekraczane wartoci najwyszych dopuszczalnych ste tych substancji. 3. Wymagania dotyczce parametrów powietrza w pomieszczeniach pracy okrelaj odrbne przepisy i Polskie Normy.

10 33. W pomieszczeniach pracy, w których nastpuje wydzielanie si ciepła przez promieniowanie w iloci przekraczajcej na stanowiskach pracy kj x godz m 2 naley stosowa nawiewn wentylacj miejscow. Parametry nawiewanego powietrza powinny spełnia wymagania dla mikroklimatu gorcego, okrelone w przepisach w sprawie najwyszych dopuszczalnych ste i nate czynników szkodliwych dla zdrowia w rodowisku pracy. 34. Urzdzenia lub ich czci, z których mog wydziela si szkodliwe gazy, pary lub pyły, powinny by zhermetyzowane. W razie niemoliwoci zhermetyzowania, urzdzenia te powinny by wyposaone w miejscowe wycigi ) Powietrze doprowadzane do pomieszcze pracy z zewntrz przy zastosowaniu klimatyzacji lub wentylacji mechanicznej powinno by oczyszczone z pyłów i substancji szkodliwych dla zdrowia ) Klimatyzacja lub wentylacja nie moe powodowa przecigów, wyzibienia lub przegrzewania pomieszcze pracy. Nie dotyczy to wentylacji awaryjnej. 3. Strumie powietrza pochodzcy z urzdze wentylacji nawiewnej nie powinien by skierowany bezporednio na stanowisko pracy Maksymalna temperatura nawiewanego powietrza nie powinna przekracza 70 C (343 K) przy nawiewie powietrza na wysokoci nie mniejszej ni 3,5 m od poziomu podłogi stanowiska pracy i 45 C (318 K) - w pozostałych przypadkach. 2. W pomieszczeniach pracy, w których wystpuj łatwo palne lub niebezpieczne pod wzgldem wybuchowym pyły, gazy lub pary, maksymalna temperatura nawiewanego powietrza powinna by zgodna z przepisami w sprawie ochrony przeciwpoarowej ) 1. W przypadku zastosowania systemu klimatyzacji lub wentylacji mechanicznej naley zapewni: 1) odpowiedni konserwacj urzdze i instalacji klimatyzacyjnych i wentylacyjnych w celu niedopuszczenia do awarii; 2) stosowanie rodków majcych na celu ograniczenie natenia i rozprzestrzeniania si hałasu i drga powodowanych prac urzdze klimatyzacyjnych i wentylacyjnych. 2. Jeeli w zwizku z wydzielaniem si w procesie pracy substancji szkodliwych dla zdrowia awaria wentylacji moe zagraa zdrowiu pracowników, naley zastosowa system kontrolny sygnalizujcy stan zagroenia Przy stosowaniu w pomieszczeniach pracy wentylacji mechanicznej z recyrkulacj powietrza ilo powietrza wieego nie powinna by mniejsza ni 10% ogólnej iloci wymienianego powietrza. 2. W powietrzu wprowadzanym do pomieszcze pracy przy stosowaniu recyrkulacji zanieczyszczenie czynnikami szkodliwymi dla zdrowia nie powinno przekracza poziomu, przy którym suma stosunków ste poszczególnych substancji do odpowiadajcych im wartoci najwyszych dopuszczalnych ste przekracza 0,3. 3. Recyrkulacja powietrza nie powinna by stosowana w pomieszczeniach pracy, w których wystpuje naraenie na mikroorganizmy chorobotwórcze lub znajduj si substancje trujce, cuchnce albo moliwe jest nagłe zwikszenie stenia szkodliwych substancji, a take w przestrzeniach zagroonych wybuchem.

11 DZIAŁ IV Procesy pracy Rozdział 1 Przepisy ogólne Pracodawca jest obowizany ocenia i dokumentowa ryzyko zawodowe, wystpujce przy okrelonych pracach, oraz stosowa niezbdne rodki profilaktyczne zmniejszajce ryzyko. W szczególnoci pracodawca jest obowizany: 1) 17) zapewni organizacj pracy i stanowisk pracy w sposób zabezpieczajcy pracowników przed zagroeniami wypadkowymi oraz oddziaływaniem czynników szkodliwych dla zdrowia i uciliwoci - z uwzgldnieniem moliwoci psychofizycznych pracowników; 2) zapewni likwidacj zagroe dla zdrowia i ycia pracowników głównie przez stosowanie technologii, urzdze, materiałów i substancji niepowodujcych takich zagroe. 2. Jeeli ze wzgldu na rodzaj procesu pracy likwidacja zagroe nie jest moliwa, naley stosowa odpowiednie rozwizania organizacyjne i techniczne, w tym odpowiednie rodki ochrony zbiorowej, ograniczajce wpływ tych zagroe na zdrowie i bezpieczestwo pracowników. 3. W sytuacji gdy ograniczenie zagroe w wyniku zastosowania rozwiza organizacyjnych i technicznych nie jest wystarczajce, pracodawca jest obowizany zapewni pracownikom rodki ochrony indywidualnej, odpowiednie do rodzaju i poziomu zagroe ) Pracodawca powinien zapewni pracownikom informacje o istniejcych zagroeniach, przed którymi chroni ich bd rodki ochrony indywidualnej oraz informacje o tych rodkach i zasadach ich stosowania. Szczegółowe zasady stosowania rodków ochrony indywidualnej okrela załcznik nr 2 do rozporzdzenia ) Przy pracach stwarzajcych niebezpieczestwo, gdy wymaga tego sytuacja, do kierowania ludmi wykonujcymi te prace powinny by stosowane sygnały bezpieczestwa - rczne lub komunikaty słowne, zgodnie z wymaganiami okrelonymi w załczniku nr 1 do rozporzdzenia Pracodawca jest obowizany zapewni systematyczne kontrole stanu bezpieczestwa i higieny pracy ze szczególnym uwzgldnieniem organizacji procesów pracy, stanu technicznego maszyn i innych urzdze technicznych oraz ustali sposoby rejestracji nieprawidłowoci i metody ich usuwania. 2. W razie stwierdzenia bezporedniego zagroenia dla ycia lub zdrowia pracowników, osoba kierujca pracownikami jest obowizana do niezwłocznego wstrzymania prac i podjcia działa w celu usunicia tego zagroenia Pracodawca jest obowizany udostpni pracownikom, do stałego korzystania, aktualne instrukcje bezpieczestwa i higieny pracy dotyczce: 1) stosowanych w zakładzie procesów technologicznych oraz wykonywania prac zwizanych z zagroeniami wypadkowymi lub zagroeniami zdrowia pracowników; 2) obsługi maszyn i innych urzdze technicznych; 3) postpowania z materiałami szkodliwymi dla zdrowia i niebezpiecznymi; 4) udzielania pierwszej pomocy ) Instrukcje, o których mowa w ust. 1, powinny w sposób zrozumiały dla pracowników wskazywa czynnoci, które naley wykona przed rozpoczciem danej pracy, zasady i sposoby bezpiecznego wykonywania pracy, czynnoci do wykonania po jej zakoczeniu oraz zasady postpowania w sytuacjach awaryjnych stwarzajcych zagroenia dla ycia lub zdrowia pracowników. Instrukcje dotyczce prac zwizanych ze stosowaniem niebezpiecznych substancji

12 i preparatów chemicznych powinny uwzgldnia informacje zawarte w kartach charakterystyki tych substancji i preparatów. 42. Zmiany w procesie technologicznym, zmiany konstrukcyjne urzdze technicznych oraz zmiany w sposobie uytkowania pomieszcze powinny by poprzedzone ocen pod wzgldem bezpieczestwa i higieny pracy, w trybie ustalonym przez pracodawc Jeeli w pomieszczeniu pracy, w którym zatrudniona jest tylko jedna osoba, mog w sytuacji awaryjnej wystpi zagroenia dla zdrowia lub ycia pracowników, a w szczególnoci zagroenia: poarowe, wybuchowe, poraenia prdem elektrycznym, wydzielania si trujcych i szkodliwych gazów lub par - pracodawca powinien wprowadzi obowizek meldowania si tej osoby w ustalony sposób w oznaczonych porach. 2. Pracodawca powinien ustali rodzaje pomieszcze, o których mowa w ust. 1, a take okreli sposób meldowania si oraz postpowania w razie braku meldunków Pracodawca jest obowizany zapewni pracownikom sprawnie funkcjonujcy system pierwszej pomocy w razie wypadku oraz rodki do udzielania pierwszej pomocy. W szczególnoci pracodawca powinien zapewni: 1) 20) punkty pierwszej pomocy w wydziałach (oddziałach), w których wykonywane s prace powodujce due zagroenia wypadkowe lub wydzielanie si par, gazów albo pyłów szkodliwych dla zdrowia - wyposaone w umywalki z ciepł i zimn wod oraz w niezbdny sprzt i inne rodki do udzielania pierwszej pomocy; 2) apteczki w poszczególnych wydziałach (oddziałach) zakładu pracy. 2. Ilo, usytuowanie i wyposaenie punktów pierwszej pomocy i apteczek powinny by ustalone w porozumieniu z lekarzem sprawujcym profilaktyczn opiek zdrowotn nad pracownikami, z uwzgldnieniem rodzajów i nasilenia wystpujcych zagroe. 3. Obsługa punktów i apteczek, o których mowa w ust. 1, na kadej zmianie powinna by powierzana wyznaczonym pracownikom, przeszkolonym w udzielaniu pierwszej pomocy. 4. W punktach pierwszej pomocy i przy apteczkach, w widocznych miejscach, powinny by wywieszone instrukcje o udzielaniu pierwszej pomocy w razie wypadku oraz wykazy pracowników, o których mowa w ust Punkty pierwszej pomocy i miejsca usytuowania apteczek powinny by odpowiednio oznakowane, zgodnie z Polsk Norm, i łatwo dostpne. Rozdział 2 Organizacja stanowisk pracy Stanowiska pracy powinny by urzdzone stosownie do rodzaju wykonywanych na nich czynnoci oraz psychofizycznych właciwoci pracowników, przy czym wymiary wolnej (niezajtej przez urzdzenia) powierzchni stanowiska pracy powinny zapewni pracownikom swobod ruchu wystarczajc do wykonywania pracy w sposób bezpieczny, z uwzgldnieniem wymaga ergonomii. 2. Stanowiska pracy, na których wystpuje ryzyko poaru, wybuchu, upadku lub wyrzucenia przedmiotów albo wydzielenia si substancji szkodliwych dla zdrowia lub niebezpiecznych, powinny by zaopatrzone w urzdzenia ochronne zapewniajce ochron pracowników przed skutkami tego ryzyka. 3. Stanowiska pracy, na których wykonywane prace powoduj wystpowanie czynników szkodliwych dla zdrowia lub niebezpiecznych, powinny by tak usytuowane i zorganizowane, aby pracownicy zatrudnieni na innych stanowiskach nie byli naraeni na te czynniki ) Stanowiska pracy znajdujce si na zewntrz pomieszcze powinny by tak usytuowane i zorganizowane, aby pracownicy byli chronieni przed zagroeniami zwizanymi w szczególnoci:

13 1) z warunkami atmosferycznymi, w tym opadami, nisk lub wysok temperatur, silnym wiatrem i spadajcymi przedmiotami; 2) ze szkodliwym dla zdrowia hałasem, jak równie szkodliwymi gazami, parami lub pyłami. W razie niebezpieczestwa powinno by moliwe szybkie opuszczenie stanowisk pracy przez pracowników lub, w razie potrzeby, udzielenie im szybkiej pomocy Na stanowiskach pracy naley zapewni wynikajc z technologii powierzchni oraz odpowiednie urzdzenia pomocnicze przeznaczone na składowanie materiałów, wyrobów, przyrzdów, narzdzi i odpadów. 2. Na stanowiskach pracy nie wolno przechowywa surowców, gotowych wyrobów, materiałów pomocniczych i odpadów w ilociach wikszych od wynikajcych z potrzeb technologicznych, umoliwiajcych utrzymanie cigłoci pracy na danej zmianie. Odpady produkcyjne powinny by sukcesywnie usuwane. 3. Szmaty, tampony, trociny itp. nasycone lub zanieczyszczone substancjami łatwo zapalnymi, utleniajcymi si lub szkodliwymi dla zdrowia albo wydzielajce uciliwe zapachy - naley przechowywa w zamknitych naczyniach z materiału niepalnego oraz co najmniej raz na dob usuwa z pomieszcze pracy i niszczy w sposób okrelony w instrukcji, o której mowa w Do kadego stanowiska pracy powinno by zapewnione bezpieczne i wygodne dojcie, przy czym jego wysoko na całej długoci nie powinna by mniejsza w wietle ni 2 m. 2. W przypadkach uzasadnionych wzgldami konstrukcyjnymi maszyn i innych urzdze technicznych dopuszcza si zmniejszenie wysokoci dojcia do 1,8 m przy jego odpowiednim zabezpieczeniu i oznakowaniu znakami bezpieczestwa zgodnymi z Polsk Norm. 3. Przejcia midzy maszynami a innymi urzdzeniami lub cianami przeznaczone tylko do obsługi tych urzdze powinny mie szeroko co najmniej 0,75 m; jeeli w przejciach tych odbywa si ruch dwukierunkowy, szeroko ich powinna wynosi co najmniej 1 m. 48. Pracodawca zatrudniajcy pracowników niepełnosprawnych powinien zapewni dostosowanie stanowisk pracy oraz doj do nich - do potrzeb i moliwoci tych pracowników, wynikajcych ze zmniejszonej sprawnoci Przy wykonywaniu pracy niewymagajcej stale pozycji stojcej naley zapewni pracownikom moliwo siedzenia. 2. Przy wykonywaniu pracy wymagajcej stale pozycji stojcej lub chodzenia naley zapewni pracownikom moliwo odpoczynku w pobliu miejsca pracy w pozycji siedzcej. 3. Siedziska powinny spełnia wymagania Polskich Norm Stosowane w zakładach pracy drabiny przenone powinny spełnia wymagania Polskich Norm. 2. Przy uywaniu drabin przenonych niedopuszczalne jest w szczególnoci: 1) stosowanie drabin uszkodzonych; 2) stosowanie drabiny jako drogi stałego transportu, a take do przenoszenia ciarów o masie powyej 10 kg; 3) uywanie drabiny niezgodnie z przeznaczeniem; 4) uywanie drabiny rozstawnej jako przystawnej; 5) ustawianie drabiny na niestabilnym podłou; 6) opieranie drabiny przystawnej o liskie płaszczyzny, o obiekty lekkie lub wywrotne albo o stosy materiałów niezapewniajce stabilnoci drabiny; 7) stawianie drabiny przed zamknitymi drzwiami, jeeli nie s one zamknite na klucz od strony ustawianej drabiny;

14 8) ustawianie drabin w bezporednim ssiedztwie maszyn i innych urzdze - w sposób stwarzajcy zagroenia dla pracowników uywajcych drabiny; 9) wchodzenie i schodzenie z drabiny plecami do niej; 10) przenoszenie drabiny o długoci powyej 4 m przez jedn osob. 3. Drabina przystawna powinna wystawa ponad powierzchni, na któr prowadzi, co najmniej 0,75 m, a kt jej nachylenia powinien wynosi od 65 do 75. Rozdział 3 Obsługa i stosowanie maszyn, narzdzi i innych urzdze technicznych ) 1. Maszyny i inne urzdzenia techniczne, zwane dalej "maszynami", powinny spełnia wymagania bezpieczestwa i higieny pracy, okrelone w odrbnych przepisach, przez cały okres ich uytkowania. 2. Monta, demonta i eksploatacja maszyn, w tym ich obsługa, powinny odbywa si przy zachowaniu wymaga bezpieczestwa i higieny pracy oraz ergonomii, uwzgldniajcych instrukcje zawarte w dokumentacji techniczno-ruchowej. Miejsce i sposób zainstalowania oraz uytkowania maszyn powinny uwzgldnia minimalizacj ryzyka zawodowego, w szczególnoci poprzez: 1) zapewnienie dostatecznej przestrzeni pomidzy ruchomymi czciami maszyn a ruchomymi lub stałymi elementami otoczenia; 2) zapewnienie, aby wszystkie uywane lub produkowane materiały bd energia były w bezpieczny sposób dostarczane i odprowadzane ze stanowiska pracy ) 1. Kada maszyna powinna by wyposaona w element sterowniczy przeznaczony do jej całkowitego i bezpiecznego zatrzymywania. 2. Gdy jest to konieczne w zwizku z zagroeniami, jakie stwarza maszyna, i jej nominalnym czasem zatrzymania si, maszyna powinna by wyposaona w urzdzenie do zatrzymywania awaryjnego. 3. Elementy sterownicze maszyn majce wpływ na bezpieczestwo musz by widoczne i moliwe do zidentyfikowania oraz oznakowane zgodnie z wymaganiami okrelonymi w Polskich Normach. 4. Elementy sterownicze nie mog stwarza jakichkolwiek zagroe, w szczególnoci spowodowanych ich niezamierzonym uyciem ) Maszyny powinny by wyposaone w łatwo odróniajce si i odpowiednio oznakowane urzdzenia do odłczania od wszystkich ródeł energii. Włczenie zasilania energi nie moe powodowa zagroenia dla obsługi ) W przypadku zespołowej obsługi maszyny lub gdy stwarza ona zagroenie dla otoczenia, naley zapewni sygnalizacj ostrzegawcz i alarmow - łatwo dostrzegaln i zrozumiał ) Maszyny wielostanowiskowe powinny by wyposaone w urzdzenia sygnalizacji dwikowej lub wietlnej automatycznie wysyłajce sygnały uprzedzajce o uruchomieniu maszyny. Sygnały powinny by odbierane na wszystkich stanowiskach pracy przy danej maszynie Elementy ruchome i inne czci maszyn, które w razie zetknicia si z nimi stwarzaj zagroenie, powinny by do wysokoci co najmniej 2,5 m od poziomu podłogi (podestu) stanowiska pracy osłonite lub zaopatrzone w inne skuteczne urzdzenia ochronne, z wyjtkiem przypadków, gdy spełnienie tych wymaga nie jest moliwe ze wzgldu na funkcj maszyny.

15 2. Pasy, łacuchy, tamy, koła zbate i inne elementy układów napdowych oraz czci maszyn zagraajce spadniciem, znajdujce si nad stanowiskami pracy lub przejciami na wysokoci ponad 2,5 m od poziomu podłogi, powinny by osłonite co najmniej od dołu trwałymi osłonami. 3. Osłony stosowane na maszynach powinny uniemoliwia bezporedni dostp do strefy niebezpiecznej. Osłony niepełne (wykonane z siatki, blachy perforowanej, prtów itp.) powinny znajdowa si w takiej odległoci od elementów niebezpiecznych, aby przy danej wielkoci i kształcie otworów nie było moliwe bezporednie dotknicie tych elementów. Odległoci bezpieczestwa okrelaj Polskie Normy ) Maszyny powinny by oznakowane znakami i barwami bezpieczestwa, zgodnie z wymaganiami okrelonymi w załczniku nr 1 do rozporzdzenia oraz w Polskich Normach Urzdzenia ochronne stosowane przy maszynach powinny spełnia nastpujce ogólne wymagania: 1) zapewnia bezpieczestwo zarówno pracownikowi zatrudnionemu bezporednio przy obsłudze maszyny, jak i osobom znajdujcym si w jej pobliu; 2) działa niezawodnie, posiada odpowiedni trwało i wytrzymało; 3) funkcjonowa samoczynnie, niezalenie od woli i uwagi obsługujcego, w przypadkach gdy jest to celowe i moliwe; 4) nie mog by łatwo usuwane lub odłczane bez pomocy narzdzi; 5) nie mog utrudnia wykonywania operacji technologicznej ani ogranicza moliwoci ledzenia jej przebiegu oraz nie mog powodowa zagroe i dodatkowego obcienia fizycznego lub psychicznego pracowników. 2. Urzdzenia ochronne przy maszynach szczególnie niebezpiecznych powinny by tak skonstruowane, aby: 1) zdjcie, otwarcie lub wyłczenie urzdzenia ochronnego powodowało natychmiastowe zatrzymanie maszyny bd jej niebezpiecznych elementów lub niemoliwe było zdjcie albo otwarcie osłony podczas ruchu osłanianych elementów; 2) ponowne załoenie, zamknicie lub włczenie urzdzenia ochronnego nie uruchamiało automatycznie maszyny. 3. Uywanie maszyny bez wymaganego urzdzenia ochronnego lub przy jego nieodpowiednim stosowaniu jest niedopuszczalne. 4. Szczegółowe wymagania dla urzdze ochronnych okrelaj Polskie Normy. 57. Maszyny i narzdzia oraz ich urzdzenia ochronne powinny by utrzymywane w stanie sprawnoci technicznej i czystoci zapewniajcej uytkowanie ich bez szkody dla bezpieczestwa i zdrowia pracowników oraz stosowane tylko w procesach i warunkach, do których s przeznaczone O dostrzeonych wadach lub uszkodzeniach maszyny pracownik powinien niezwłocznie zawiadomi przełoonego. 2. Maszyny, których uszkodzenie stwierdzono w czasie pracy, powinny by niezwłocznie zatrzymane i wyłczone z zasilania energi. Wznowienie pracy maszyny bez usunicia uszkodzenia jest niedopuszczalne. 3. Maszyny niesprawne, uszkodzone lub pozostajce w naprawie powinny by wycofane z uytkowania oraz wyranie oznakowane tablicami informacyjnymi i zabezpieczone w sposób uniemoliwiajcy ich uruchomienie Maszyn bdcych w ruchu nie wolno pozostawia bez obsługi lub nadzoru, chyba e dokumentacja techniczno-ruchowa stanowi inaczej.

16 2. Pracodawca jest obowizany ustali rodzaje maszyn, które wymagaj stałej obsługi, a pozostawianie ich bez niej moe by przyczyn katastrofy, wybuchu lub poaru, oraz ustali szczegółowe warunki obsługi i nadzoru nad prac tych maszyn Maszyn bdcych w ruchu nie wolno naprawia, czyci i smarowa, z wyjtkiem smarowania za pomoc specjalnych urzdze okrelonych w dokumentacji techniczno-ruchowej. 2. Pracownicy zatrudnieni przy obsłudze maszyn z ruchomymi elementami nie mog pracowa w odziey z lunymi (zwisajcymi) czciami, jak np. luno zakoczone rkawy, krawaty, szaliki, poły, oraz bez nakry głowy okrywajcych włosy ) Jeeli obsługa, naprawa, remont lub konserwacja maszyn powoduje zagroenia dla bezpieczestwa lub zdrowia pracowników - pracodawca powinien zapewni, aby czynnoci te wykonywane były przez pracowników upowanionych i posiadajcych odpowiednie przygotowanie. 2. W czasie ruchu maszyny niedopuszczalne jest rczne zakładanie i zrzucanie pasów pdnych, lin i tam. Czynnoci te mog by wykonywane wyłcznie przy uyciu specjalnych urzdze przeznaczonych do tego celu. 3. Pdnie powinny posiada urzdzenia do zawieszania pasów pdnych zapobiegajce zetkniciu si zrzuconych pasów, lin lub tam z czciami pdni bdcymi w ruchu. 4. Pasy pdne, liny i tamy pdne mog by napinane, naprawiane, łczone, skracane i smarowane po unieruchomieniu napdu maszyny. Rozdział 4 Transport wewntrzny i magazynowanie Pracodawca powinien zapewni zastosowanie odpowiednich rozwiza organizacyjnych i technicznych, zwłaszcza w zakresie wyposaenia technicznego, w celu wyeliminowania potrzeby rcznego przemieszczania ciarów. 2. Jeli nie ma moliwoci uniknicia rcznego przemieszczania ciarów, naley podj odpowiednie przedsiwzicia, w tym wyposay pracowników w niezbdne rodki w celu zmniejszenia uciliwoci i zagroe zwizanych z wykonywaniem tych czynnoci Rczne przemieszczanie i przewoenie ciarów o masie przekraczajcej ustalone normy jest niedopuszczalne ) Szczegółowe wymagania dotyczce rcznego transportu okrelaj przepisy w sprawie bezpieczestwa i higieny pracy przy rcznych pracach transportowych oraz przepisy o pracach wzbronionych kobietom i młodocianym Masa ładunków przemieszczanych przy uyciu rodków transportowych nie powinna przekracza dopuszczalnej nonoci lub udwigu danego rodka transportowego. 2. Masa i rozmieszczenie ładunku na rodkach transportowych powinny zapewnia bezpieczne warunki przewozu i przeładunku. 3. Ładunek powinien by zabezpieczony w szczególnoci przed upadkiem, przemieszczeniem i zsypywaniem si ze rodka transportu. 64a. 28) Stosowane do załadunku i rozładunku pomosty i rampy powinny by odpowiednie do wymiarów i masy ładunków przeznaczonych do transportu. Na pomost i ramp powinno prowadzi co najmniej jedno wejcie. 65. Przy obsłudze urzdze transportu zmechanizowanego mog by zatrudniane tylko osoby o kwalifikacjach właciwych do obsługi okrelonego urzdzenia.

17 Pracodawca jest obowizany zapewni opracowanie zasad ruchu na drogach wewntrzzakładowych, zgodnych z przepisami prawa o ruchu drogowym. 2. W zasadach ruchu, wymienionych w ust. 1, naley okreli w szczególnoci maksymalne prdkoci rodków transportu i komunikacji na drogach wewntrzzakładowych oraz w pomieszczeniach zakładu pracy, uzalenione od szerokoci dróg, natenia ruchu, widocznoci itp. 3. Drogi powinny by oznakowane znakami drogowymi zgodnymi z przepisami prawa o ruchu drogowym. 67. Wymagania dotyczce transportu przy uyciu dwignic, przenoników, wózków jezdniowych z napdem silnikowym oraz kolei wewntrzzakładowych okrelaj odrbne przepisy Materiały i inne przedmioty, zwane dalej "materiałami", powinny by magazynowane w pomieszczeniach i miejscach do tego przeznaczonych. Pomieszczenia magazynowe powinny spełnia wymagania bezpieczestwa, stosownie do rodzaju i właciwoci składowanych w nich materiałów. 2. Przy składowaniu materiałów naley: 1) okreli dla kadego rodzaju składowanego materiału miejsce, sposób i dopuszczaln wysoko składowania; 2) zapewni, aby masa składowanego ładunku nie przekraczała dopuszczalnego obcienia urzdze przeznaczonych do składowania (regałów, podestów itp.); 3) zapewni, aby masa składowanego ładunku, łcznie z mas urzdze przeznaczonych do jego składowania i transportu, nie przekraczała dopuszczalnego obcienia podłóg i stropów, na których odbywa si składowanie; 4) wywiesi czytelne informacje o dopuszczalnym obcieniu podłóg, stropów i urzdze przeznaczonych do składowania Regały powinny mie odpowiednio wytrzymał i stabiln konstrukcj oraz zabezpieczenia przed ich przewróceniem si. 2. Szeroko odstpów midzy regałami powinna by odpowiednia do stosowanych rodków transportowych oraz powinna umoliwia bezpieczne operowanie tymi rodkami i ładunkami Sposób układania materiałów na regałach i ich zdejmowania nie moe stwarza zagroe dla bezpieczestwa pracowników. 2. Przedmioty łatwo tłukce si, niebezpieczne substancje i preparaty chemiczne oraz materiały o najwikszej masie powinny by składowane na najniszych półkach regałów. 71. Przedmioty, których wymiary, kształt i masa decyduj o ich indywidualnym sposobie składowania, powinny by ustawiane lub układane stabilnie, z uwzgldnieniem połoenia ich rodka cikoci, tak aby zapobiec ich wywróceniu si lub spadniciu Przy składowaniu materiałów w stosach naley zapewni: 1) stateczno stosów poprzez składowanie na wysoko uzalenion od rodzaju materiałów (ich wymiarów, masy, kształtu) oraz wytrzymałoci opakowa; 2) wizanie midzy warstwami; 3) układanie stosów tak, aby rodek cikoci przedmiotów składowanych pozostawał wewntrz obrysu stosów; 4) zachowanie odległoci midzy stosami, umoliwiajcej bezpieczne układanie i przemieszczanie materiałów.

18 2. Rozładunek stosów powinien by prowadzony kolejno poczwszy od najwyszych warstw. Niedopuszczalne jest wyjmowanie materiałów ze rodka stosów. 73. Przy składowaniu materiałów na paletach lub w kontenerach stosuje si odpowiednio przepis 69 ust Przy składowaniu materiałów sypkich luzem naley zapewni: 1) powierzchni składow, która przy zachowaniu kta zsypu naturalnego umoliwi zachowanie przej lub przejazdów wokół hałdy lub zwału; 2) wytrzymało zapór odpowiedni do parcia składowanego materiału sypkiego; 3) w miar potrzeby wynikajcej z ochrony ssiednich stref pracy oraz technicznych moliwoci - szczelne obudowanie miejsca przeładunku i urzdze przeładunkowych oraz połczenie ich z urzdzeniami odcigajcymi pył w miejscu jego powstawania; 4) bezpieczne metody pracy, szczególnie przy rcznym pobieraniu i przenoszeniu materiałów. 2. Wchodzenie pracowników na zwały materiałów sypkich grocych zasypaniem dozwolone jest jedynie w przypadkach wyjtkowej koniecznoci z zastosowaniem pomostów lub innych urzdze zapewniajcych bezpieczestwo, a take przy zapewnieniu asekuracji przez drugiego pracownika oraz odpowiedniego nadzoru Przy składowaniu materiałów pylcych luzem naley zapewni szczelne ogrodzenie co najmniej do wysokoci 0,5 m ponad wysoko składowanego materiału. 2. Transport materiałów, o których mowa w ust. 1, moe odbywa si wyłcznie specjalnymi rodkami transportu lub w zamknitych pojemnikach (np. kontenerach). 76. Przy składowaniu materiałów skłonnych do samozapalenia si naley je zabezpieczy przed samozapłonem, a w szczególnoci ograniczy wysoko składowania, stosowa kominy wentylacyjne oraz przesypywa lub czsto przerzuca hałdy i zwały. 77. Niedopuszczalne jest składowanie materiałów bezporednio pod elektroenergetycznymi liniami napowietrznymi lub w odległoci mniejszej (liczc w poziomie od skrajnych przewodów) ni: 1) 2 m - od linii niskiego napicia; 2) 5 m - od linii wysokiego napicia do 15 kv; 3) 29) 10 m - od linii wysokiego napicia do 30 kv; 4) 30) 15 m - od linii wysokiego napicia powyej 30 kv. Rozdział 5 Ochrona przed hałasem Pracodawca jest obowizany zapewni ochron pracowników przed zagroeniami zwizanymi z naraeniem na hałas, a w szczególnoci zapewni stosowanie: 1) procesów technologicznych niepowodujcych nadmiernego hałasu; 2) maszyn i innych urzdze technicznych powodujcych moliwie najmniejszy hałas, nieprzekraczajcy dopuszczalnych wartoci; 3) rozwiza obniajcych poziom hałasu w procesach pracy. 2. Dopuszczalne wartoci hałasu w rodowisku pracy okrelaj właciwe przepisy i Polskie Normy.

19 Na stanowiskach pracy, na których mimo zastosowania moliwych rozwiza technicznych i organizacyjnych poziom hałasu przekracza dopuszczalne normy, pracodawca ma obowizek zapewni: 1) ustalenie przyczyn przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu oraz opracowanie i zastosowanie programu działa technicznych i organizacyjnych, majcych na celu najskuteczniejsze zmniejszenie naraenia pracowników na hałas; 2) zaopatrzenie pracowników w indywidualne ochrony słuchu, dobrane do wielkoci charakteryzujcych hałas i do cech indywidualnych pracowników oraz ich stosowanie; 3) ograniczenie czasu ekspozycji na hałas, w tym stosowanie przerw w pracy; 4) oznakowanie stref zagroonych hałasem, a take, gdy jest to uzasadnione ze wzgldu na stopie zagroenia oraz moliwe, ograniczenie dostpu do tych stref poprzez ich odgrodzenie. 2. W odniesieniu do stanowisk pracy, o których mowa w ust. 1, naley zapewni pracownikom informacj na temat: - wyników pomiarów hałasu i zagroenia dla zdrowia wynikajcego z naraenia na hałas, - działa podjtych w zwizku z przekroczeniem na okrelonych stanowiskach dopuszczalnych wartoci hałasu, - właciwego doboru i sposobu uywania indywidualnych ochron słuchu. A. Przepisy ogólne Rozdział 6 Prace szczególnie niebezpieczne Przez prace szczególnie niebezpieczne rozumie si prace, o których mowa w niniejszym rozdziale, oraz prace okrelone jako szczególnie niebezpieczne w innych przepisach dotyczcych bezpieczestwa i higieny pracy lub w instrukcjach eksploatacji urzdze i instalacji, a take inne prace o zwikszonym zagroeniu lub wykonywane w utrudnionych warunkach, uznane przez pracodawc jako szczególnie niebezpieczne. 2. Pracodawca jest obowizany do ustalenia i aktualizowania wykazu prac szczególnie niebezpiecznych wystpujcych w zakładzie pracy. 81. Pracodawca powinien okreli szczegółowe wymagania bezpieczestwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac szczególnie niebezpiecznych, a zwłaszcza zapewni: 1) bezporedni nadzór nad tymi pracami wyznaczonych w tym celu osób; 2) odpowiednie rodki zabezpieczajce; 3) instrukta pracowników obejmujcy w szczególnoci: a) imienny podział pracy, b) kolejno wykonywania zada, c) wymagania bezpieczestwa i higieny pracy przy poszczególnych czynnociach. B. Roboty budowlane, rozbiórkowe, remontowe i montaowe prowadzone bez wstrzymania ruchu zakładu pracy lub jego czci 82. Roboty budowlane, rozbiórkowe, remontowe i montaowe prowadzone bez wstrzymania ruchu zakładu pracy lub jego czci w miejscach przebywania pracowników zatrudnionych przy innych pracach lub działania maszyn i innych urzdze technicznych powinny by organizowane w sposób nienaraajcy pracowników na niebezpieczestwa i uciliwoci wynikajce z prowadzonych robót, z jednoczesnym zastosowaniem szczególnych rodków ostronoci.

20 Przed rozpoczciem robót, o których mowa w 82, pracodawca, u którego maj by prowadzone roboty, i osoba kierujca robotami powinni ustali w podpisanym protokole szczegółowe warunki bezpieczestwa i higieny pracy, z podziałem obowizków w tym zakresie. 2. O prowadzonych robotach oraz o niezbdnych rodkach bezpieczestwa, jakie naley stosowa w czasie trwania prac, pracodawca powinien poinformowa pracowników przebywajcych lub mogcych przebywa na terenie prowadzenia robót albo w jego ssiedztwie. 3. Teren prowadzenia robót, o których mowa w 82, powinien by wydzielony i wyranie oznakowany. W miejscach niebezpiecznych naley umieci znaki informujce o rodzaju zagroenia oraz stosowa inne rodki zabezpieczajce przed skutkami zagroe (siatki, bariery itp.) Spawanie wykonywane w ramach robót, o których mowa w 82, powinno by prowadzone na podstawie pisemnego pozwolenia wydanego w trybie ustalonym u danego pracodawcy. 2. Szczegółowe wymagania bezpieczestwa i higieny pracy przy spawaniu i ciciu metali reguluj odrbne przepisy. C. Prace w zbiornikach, kanałach, wntrzach urzdze technicznych i w innych niebezpiecznych przestrzeniach zamknitych 85. Przepisy niniejszej czci dotycz pracy w zbiornikach, kanałach, studniach, studzienkach kanalizacyjnych, wntrzach urzdze technicznych i w innych zamknitych przestrzeniach, do których wejcie odbywa si przez włazy lub otwory o niewielkich rozmiarach lub jest w inny sposób utrudnione, zwanych dalej "zbiornikami" Podjcie i prowadzenie pracy w zbiornikach moe nastpi jedynie na podstawie pisemnego pozwolenia wydanego w trybie ustalonym przez pracodawc. 2. Przy pracy w zbiornikach naley zapewni stały nadzór. Osoba wydajca polecenie wykonania takiej pracy powinna sprawdzi, czy przygotowania organizacyjne i techniczne zapewniaj bezpieczestwo pracownikom podczas wykonywania pracy ) Pracownikowi znajdujcemu si w zbiorniku naley zapewni moliwo udzielenia natychmiastowej pierwszej pomocy w razie nagłej potrzeby lub wypadku Prace w zbiorniku mog by podjte i prowadzone, z zastrzeeniem ust. 2, po spełnieniu nastpujcych wymaga: 1) zbiornik naley opróni i wstpnie oczyci przez przemycie, przedmuchanie par lub gazem obojtnym oraz przedmuchanie powietrzem; przedmuchiwanie zbiornika tlenem jest niedopuszczalne; 2) jeeli praca w zbiorniku moe by zwizana z zagroeniem poarowym, naley stosowa niezbdne rodki ochrony przeciwpoarowej; 3) odłczy dopływ do zbiornika materiałów, substancji i czynników z innych zbiorników, przewodów, aparatury itp.; 4) znajdujce si we wntrzu zbiornika grzejniki, urzdzenia ruchome i inne mogce stworzy zagroenie naley odłczy od ródeł zasilania; 5) na czas trwania prac w zbiorniku naley wyłczy z ruchu lub unieruchomi tory kolejowe, zwrotnice, przenoniki, miejsca zsypu itp., znajdujce si nad zbiornikiem; 6) bezporednio przed przystpieniem do pracy wewntrz zbiornika powietrze w zbiorniku naley zbada na zawarto tlenu oraz gazów i par substancji toksycznych i palnych; 7) 32) temperatura powietrza w zbiorniku nie powinna si róni od temperatury otoczenia o wicej ni 5 C (5 K); 8) 33) zapewnienie niezbdnych rodków ochrony zbiorowej i indywidualnej.