Druk nr 884 Warszawa, 25 maja 2012 r.

Transkrypt

1 SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VII kadencja Druk nr 884 Warszawa, 25 maja 2012 r. Pani Ewa Kopacz Marszaek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. i na podstawie art. 32 ust. 2 regulaminu Sejmu niżej podpisani posowie wnosz projekt ustawy: - o zmianie ustawy o systemie owiaty. Do reprezentowania wnioskodawców w pracach nad projektem ustawy upoważniamy pana posa Ryszarda Kalisza. (-) Romuald Ajchler; (-) Leszek Aleksandrzak; (-) Jacek Czerniak; (-) Tomasz Garbowski; (-) Tadeusz Iwiński; (-) Dariusz Joński; (-) Ryszard Kalisz; (-) Tomasz Kamiński; (-) Krystyna Łybacka; (-) Zbigniew Matuszczak; (-) Leszek Miller; (-) Cezary Olejniczak; (-) Artur Ostrowski; (-) Tadeusz Tomaszewski; (-) Jerzy Wenderlich; (-) Bogusaw Wontor; (-) Zbyszek Zaborowski; (-) Ryszard Zbrzyzny.

2 Ustawa z dnia... o zmianie ustawy o systemie owiaty Art. 1. W ustawie z dnia 7 wrzenia 1991 r. o systemie owiaty (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r., nr 256, poz ze zm. 1 ) art. 12 otrzymuje brzmienie: 1. Lekcje religii lub etyki organizuj: a) publiczne przedszkola, szkoy podstawowe i gimnazja na życzenie rodziców, b) publiczne szkoy ponadgimnazjalne wycznie na życzenie uczniów. 2. Uczestniczenie lub nieuczestniczenie w lekcjach religii bdź etyki nie może być przyczyn bezporedniej lub poredniej dyskryminacji ucznia lub jego rodziców. 3. Życzenie, o którym mowa w ust. 1, wyraża się w drodze pisemnej deklaracji, której wzór i tryb skadania okrela minister waciwy do spraw owiaty i wychowania. Deklaracja powinna uwzględniać w sposób wyraźny możliwoć wyboru między uczestniczeniem w lekcjach religii, lekcjach etyki lub nieuczestniczeniem w żadnych z wymienionych zajęć oraz informację o treci ust Oceny z religii ani etyki nie wlicza się do redniej ocen uzyskanej przez ucznia w wyniku rocznej klasyfikacji. Uzyskania ocena nie ma wpywu na promocję ucznia do klasy programowo wyższej ani na ukończenie szkoy. 5. Oceny z religii ani etyki nie umieszcza się na wiadectwach państwowych. 1 Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostay ogoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 273, poz. 2703, Nr 281, poz. 2781; z 2005 r. Nr 17, poz. 141, Nr 94, poz. 788, Nr 122, poz. 1020, Nr 131, poz. 1091, Nr 167, poz. 1400, Nr 249, poz. 2104; z 2006 r. Nr 144, poz. 1043, Nr 208, poz. 1532, Nr 227, poz. 1658; z 2007 r. Nr 42, poz. 273, Nr 80, poz. 542, Nr 115, poz. 791, Nr 120, poz. 818, Nr 180, poz. 1280, Nr 181, poz. 1292; z 2008 r. Nr 70, poz. 416, Nr 145, poz. 917, Nr 216, poz. 1370, Nr 235, poz. 1618; z 2009 r. Nr 6, poz. 33, Nr 31, poz. 206, Nr 56, poz. 458, Nr 157, poz. poz. 1241, Nr 219, poz.1705; z 2010 r. Nr 44, poz. 250, Nr 54, poz. 320, Nr 127, poz. 857, Nr 148, poz. 991; z 2011 r. Nr 106, poz. 622, Nr 112, poz. 654, Nr 139, poz. 814, Nr 149, poz. 887, Nr 205, poz

3 6. Minister waciwy do spraw owiaty i wychowania w porozumieniu z wadzami kocioów i zwizków wyznaniowych o uregulowanej sytuacji prawnej okrela, w drodze rozporzdzenia, warunki i sposób wykonywania przez szkoy zadania obejmujcego organizację lekcji religii, uwzględniajc w szczególnoci treć ust. 2 oraz koniecznoć przeprowadzania tych zajęć na pierwszej lub ostatniej godzinie lekcyjnej. 7. Minister waciwy do spraw owiaty i wychowania okrela, w drodze rozporzdzenia, warunki i sposób wykonywania przez szkoy zadania obejmujcego organizację lekcji etyki, uwzględniajc w szczególnoci treć ust. 2 oraz koniecznoć przeprowadzania tych zajęć na pierwszej lub ostatniej godzinie lekcyjnej. Art. 2. Ustawa wchodzi w życie po upywie 14 dni od dnia ogoszenia.

4 Uzasadnienie Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej, gwarantujc każdemu wolnoć sumienia i wyznania, jednoczenie wskazuje, że rodzice maj prawo do zapewnienia dzieciom wychowania i nauczania moralnego i religijnego zgodnie ze swoimi przekonaniami. S to prawa, które znajduj podstawę nie tylko w postanowieniach ustawy zasadniczej, ale i Europejskiej Karcie Praw Czowieka i Podstawowych Wolnoci. Jak wskaza bowiem Europejski Trybuna Praw Czowieka w wyroku w sprawie Grzelak przeciwko Polsce, wolnoć przekonań, sumienia i wyznania jest jednym z fundamentów spoeczeństwa demokratycznego w rozumieniu Konwencji. Zdaniem Trybunau, wolnoć ta stanowi wymiarze religijnym jeden z najistotniejszych elementów skadajcych się na tożsamoć wyznawców i ich koncepcji życia, majcy jednoczenie wartoć dla ateistów, agnostyków, sceptyków i laików. Pluralizm jest bowiem w opinii Trybunau nieodczn częci wywalczonego przez stulecia demokratycznego modelu spoeczeństwa. Stanowisko Trybunau powinno sużyć za dyrektywę dla wadz publicznych przy wydawaniu i stosowaniu norm okrelajcych sposób realizacji wspomnianych praw. Szczególn wrażliwoć powinny one zachować przy okrelaniu zasad organizowania lekcji religii i etyki, sytuacji uczniów uczestniczcych w tych zajęciach, jak i z nich niekorzystajcych. Wolnoć sumienia i wyznania może bowiem być w szczególnie istotny sposób naruszana w kontekcie wiadczenia usug edukacyjnych. Zasady organizowania lekcji religii i etyki okrela obecnie rozporzdzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkoach (Dz. U. Nr 36, poz. 155 ze zm.). Wprowadza ono po stronie publicznych szkó podstawowych, gimnazjów, szkó ponadgimnazjalnych obowizek zorganizowania lekcji etyki na życzenie rodziców, a w szkoach ponadgimnazjalnych także na życzenie samych uczniów. Zarówno lekcje etyki, jak i religii odbywaj się wycznie na życzenie rodziców lub samych uczniów wyrażone w formie owiadczenia. Zgodnie z rozporzdzeniem, uczestniczenie lub nieuczestniczenie w przedszkolnej albo szkolnej nauce religii lub etyki nie może być powodem dyskryminacji przez kogokolwiek w jakiejkolwiek formie, natomiast w czasie trwania lekcji religii lub etyki

5 szkoy s obowizane zapewnić opiekę lub zajęcia wychowawcze uczniom, którzy nie korzystaj z nauki religii lub etyki w szkole. Należy podkrelić, że w myl przywoanego rozporzdzenia status lekcji etyki jest mniej korzystny aniżeli zajęć z religii. Te pierwsze bowiem nie mog być organizowane w przedszkolach, a ich wymiar ustalany jest przez dyrektora szkoy, co oznacza, że może być potencjalnie niższy aniżeli w przypadku religii. Niestety, powszechna wiedza wskazuje, że opisane normy nie s w wielu szkoach przestrzegane. W szczególnoci musz budzić sprzeciw praktyki, o których donosz media, a które potwierdza codzienna dziaalnoć polskich szkó. Po pierwsze, rodzice i uczniowie nie s informowani przez dyrektorów wielu szkó o możliwoci zorganizowania dla każdego zainteresowanego lekcji etyki. Wydaje się, że taki obowizek wynika wyraźnie ze statuowanej przez Konstytucję zasady zaufania obywatela do państwa, wynikajcej z zasady demokratycznego państwa prawnego. Praktyka ta prowadzi do dyskryminacji osób zainteresowanych lekcjami etyki. Po drugie, wiele szkó stosuje domniemanie uczestnictwa uczniów w zajęciach z religii. Zazwyczaj przejawia się ono w zakadaniu przez nie obecnoci lekcji religii w danej placówce (np. w planie lekcji) przed zożeniem przez rodziców bdź uczniów stosownego owiadczenia przy jednoczenie odmiennym traktowaniu lekcji etyki, które jeli s organizowane to na wyraźny wniosek rodziców bdź uczniów. A przecież, stosownie do przepisów przywoanego rozporzdzenia, zajęcia z religii i etyki organizowane s w tym samym trybie. Po trzecie, wiele szkó nie zapewnia uczniom nieuczęszczajcym w szkole na lekcje religii w czasie ich trwania stosownej opieki lub zajęć wychowawczych, które odpowiadayby ich potrzebom oraz nie byyby źródem niedopuszczalnej dyskryminacji. Opisane praktyki doprowadziy do stanu faktycznej niedostępnoci lekcji etyki w polskich szkoach oraz dyskryminacji osób wyrażajcych zainteresowanie tymi zajęciami. Potwierdza to fakt, że trzykrotnie (sprawy: Janik przeciwko Polsce, Saniewski przeciwko Polsce, Grzelak przeciwko Polsce) kwestia faktycznego dostępu do zajęć z etyki w Polsce bya przedmiotem orzeczeń Europejskiego Trybunau Praw Czowieka w Strasburgu. Problem ten by również wielokrotnie poruszany w mediach, a także sta się elementem dziaalnoci wielu organizacji spoecznych (w tym Helsińskiej Fundacji Praw Czowieka), aktywnoci Rzecznika Praw Obywatelskich, parlamentarzystów oraz samorzdowców.

6 Jak susznie wskaza Rzecznik Praw Obywatelskich, problemów z organizowaniem lekcji etyki nie można tumaczyć wycznie brakiem odpowiedniej liczby chętnych, okrelonych w rozporzdzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkoach. Zdaniem Rzecznika, brak zainteresowania nauk etyki może wanie wynikać z faktu nieorganizowania tych lekcji, z braku realnej oferty przedstawionej uczniom, iż jeli chc takie lekcje zostan rzeczywicie zorganizowane 2. W opinii wnioskodawców, scharakteryzowane wyżej problemy zwizane z faktyczn niedostępnoci lekcji etyki w polskich szkoach wynikaj z obowizujcego stanu prawnego. W szczególnoci, wnioskodawcy stoj na stanowisku, że umożliwia on poredni dyskryminację osób zainteresowanych udziaem w lekcjach etyki oraz uczniów nieuczestniczcych ani w zajęciach z etyki, ani z religii. Wydaje się bowiem, że obowizujce przepisy w istocie prowadz do sytuacji, w której faktyczna możliwoć uczęszczania na lekcje etyki zależy od determinacji rodziców i dobrej woli dyrektorów szkó. Brakuje rozwizań prawnych, które zapewniayby możnoć uczestniczenia w lekcjach etyki każdemu zainteresowanemu. Zjawisko to jest szczególnie widoczne w szkoach podstawowych, w których zajęcia z etyki organizowane s sporadycznie. Obecna regulacja jest lakoniczna i jak pokazuje dowiadczenie wywouje sprzeczne interpretacje. Projekt ustawy wychodzi z zaożenia, że ze względu na koniecznoć ochrony wolnoci sumienia i wyznania oraz prawa rodziców do zapewnienia dzieciom wychowania i nauczania moralnego i religijnego zgodnie ze swoimi przekonaniami, a zatem wartoci konstytucyjnych należy zrównać status lekcji religii i etyki. Zdaniem wnioskodawców, oznacza to w szczególnoci koniecznoć podniesienia do rangi ustawowej leżcego po stronie szkó publicznych obowizku organizowania lekcji etyki, jak również uregulowania warunków i sposobu ich przeprowadzania w odrębnym od przepisów powięconych zajęciom z religii rozporzdzeniu. W opinii wnioskodawców, te same względy przemawiaj za wprowadzeniem do ustawy klauzuli o zakazie dyskryminacji ze względu na udzia w lekcjach religii, etyki lub nieuczestniczenie zajęciach z obu przedmiotów oraz dopuszczeniem organizowania lekcji etyki w przedszkolach. W opinii wnioskodawców, kluczowym problemem prawnym, tworzcym w praktyce istotne bariery w swobodnym dostępie do lekcji etyki, jest tryb wyrażania woli 2 Zob. wystpienie Rzecznika Praw Obywatelskich do Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 lipca 2010 r., sygn. RPO I/10/KJ.

7 uczestniczenia w zajęciach z tego przedmiotu. W obecnym stanie prawnym stosownie do przepisów rozporzdzenia jest to owiadczenie zożone w najprostszej formie. Taka formua prowadzi w praktyce o czym wspomniano wyżej do stosowania domniemania uczestnictwa w lekcjach religii. Zdaniem wnioskodawców, problem ten może rozwizać wprowadzenie ujednoliconej procedury wyrażania woli uczęszczania na lekcje religii i etyki, takiej samej dla obu przedmiotów. Wnioskodawcy proponuj, aby ustanowić obowizek doręczenia każdemu rodzicowi (uczniowi) z pocztkiem roku szkolnego deklaracji, której wzór zostanie okrelony w rozporzdzeniu. W jej treci zostanie wyraźnie wskazana możliwoć wyboru między religi, etyk a nieuczestniczeniem w zajęciach z żadnego z tych przedmiotów, a ponadto informacje, które maj zapobiec dyskryminacyjnemu traktowaniu uczniów lub ich rodziców z powodu wyboru dokonanego w deklaracji. Zdaniem wnioskodawców, temu samemu celowi w sferze faktycznej będzie sużyć wprowadzenie zasady, że lekcje religii i etyki s organizowane wycznie na pierwszej lub ostatniej godzinie lekcyjnej. W ten sposób osoby nieuczęszczajce na lekcje religii lub etyki nie będ czuy się traktowane gorzej od swoich rówieników, zmuszone jak wielokrotnie donosiy media do spędzania czasu na korytarzu lub w bibliotece szkolnej. Wnioskodawcy uważaj również, że dotychczasowy sposób organizowania lekcji religii i etyki w szkoach ponadgimnazjalnych nie realizowa w peni dyrektyw pyncych z art. 53 ust. 3 w zw. z art. 48 ust. 1 Konstytucji, tj. nie zapewnia należytej ochrony wolnoci sumienia i wyznania modego czowieka. Trzeba bowiem uznać, że wspóczenie osoba szesnastoletnia, rozpoczynajca naukę w szkole ponadgimnazjalnej, dysponuje stosownie do treci art. 48 ust. 1 ustawy zasadniczej odpowiednim stopniem dojrzaoci, który umożliwia jej podjęcie w peni wiadomej, stosownie do jej wasnych przekonań religijnych i wiatopogldowych, decyzji o udziale w lekcjach religii lub etyki. W tym kontekcie wydaje się, że na ponadgimnazjalnym etapie, prawo rodziców do zapewnienia dzieciom wychowania i nauczania moralnego i religijnego ksztacenia musi ustpić przed wolnoci sumienia i wyznania uczniów (art. 53 ust. 1, art. 53 ust. 3 w zw. z art. 48 ust. 1 Konstytucji). Prawo rodziców w tym wieku powinno już być realizowane przede wszystkim w toku codziennego procesu wychowawczego, w ramach stosunków rodzinnych, nie za zajęć szkolnych. Wnioskodawcy stoj również na stanowisku, że wyraźnego sformuowania w ustawie wymaga przyjęta w orzecznictwie sdowym teza, iż leżcy po stronie szkoy obowizek organizowania lekcji religii i etyki nie rodzi po stronie ucznia obowizku uczestniczenia w

8 zajęciach z co najmniej jednego z wymienionych przedmiotów. Zdaniem wnioskodawców, każdy uczeń (jego rodzice) powinien mieć prawnie zagwarantowan możliwoć wyboru pomiędzy udziaem w lekcjach religii lub etyki albo nieuczestniczeniem w zajęciach z religii i etyki. Zdaniem wnioskodawców, obecny stan prawny, w którym umieszcza się na wiadectwach szkolnych ocenę z religii lub etyki jest nie do pogodzenia z normatywn treci art. 53 ust. 7 Konstytucji, zgodnie z którym nikt nie może być obowizany przez organy wadzy publicznej do ujawnienia swojego wiatopogldu, przekonań religijnych lub wyznania. A przecież - choćby w odbiorze spoecznym - zamieszczenie oceny z religii na wiadectwie szkolnym traktowane jest co najmniej jako deklaracja wiatopogldu teistycznego. Podobnie uczestniczenie w zajęciach etyki może być rozumiane jako deklaracja bezwyznaniowoci. W opinii wnioskodawców, lekcje religii i etyki w swoim zaożeniu oraz specyfice przekazywanych treci różni się zasadniczo od pozostaych przedmiotów szkolnych. W przypadku lekcji religii ten szczególny charakter jest bardzo czytelny zarówno program nauczania, podręczniki, kwalifikacje i tryb zatrudniania nauczycieli oraz sposób sprawowania nadzoru odróżnia te zajęcia od innych przedmiotów szkolnych. Co ważne, ocena z religii jest integralnym elementem wychowania religijnego i jako taka stanowi w istocie wewnętrzn sprawę zwizków wyznaniowych. Natomiast w przypadku lekcji etyki wspomniana specyfika wynika przede wszystkim z programu i celów stawianych przed tymi zajęciami. Nie suż one bowiem wycznie przekazaniu okrelonej partii wiedzy, ale przede wszystkim rozbudzeniu wrażliwoci moralnej uczniów, udzieleniu im pomocy w rozwizywaniu podstawowych dylematów etycznych bez odwoywania się do zaożeń wiatopogldu teistycznego. Z tych względów, zdaniem wnioskodawców uzasadnione jest przyjęcie rozwizania, że ocen z religii i etyki nie wlicza się do redniej ocen uzyskanej przez ucznia w wyniku rocznej klasyfikacji, a uzyskania ocena nie ma wpywu na promocję ucznia do klasy programowo wyższej. Wnioskodawcy proponuj także, żeby usunć z art. 12 nowelizowanej ustawy usterki legislacyjne, które wywoyway wtpliwoci interpretacyjne i krytyczne uwagi w literaturze prawniczej. Dotyczy to w szczególnoci braku wytycznych w przepisie konstruujcym delegację do wydania rozporzdzenia przez ministra waciwego do spraw owiaty i wychowania oraz zastosowania przez ustawodawcę niewaciwych spójników.

9 Projektowana ustawa nie spowoduje obciżenia budżetu państwa ani budżetów jednostek samorzdu terytorialnego. Jej przedmiotem jest zmiana trybu organizacji zajęć z etyki. Stanowi ono również w obecnym stanie prawnym obowizek po stronie szkó, a zatem stosowne rodki s już zabezpieczone w budżecie państwa oraz budżetach jednostek samorzdu terytorialnego. Projekt nie podlega notyfikacji zgodnie z trybem przewidzianym w przepisach rozporzdzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. Nr 239, poz. 2039, późn. zm.). Projekt nie wymaga przedożenia waciwym instytucjom i organom Unii Europejskiej lub Europejskiemu Bankowi Centralnemu w celu uzyskania opinii, dokonania konsultacji albo uzgodnienia. Projekt nie jest objęty prawem Unii Europejskiej.

10 Warszawa, 14 czerwca 2012 r. BAS-WAPEiM-1392/12 Pani Ewa Kopacz Marszaek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Opinia prawna w sprawie zgodnoci z prawem Unii Europejskiej poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o systemie owiaty (przedstawiciel wnioskodawców: pose Ryszard Kalisz) Na podstawie art. 34 ust. 9 uchway Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992 roku Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jednolity: Monitor Polski z 2012 r. poz. 32) sporzdza się następujc opinię: 1. Przedmiot projektu ustawy Projekt przewiduje zmianę art. 12 ustawy z dnia 7 wrzenia 1991 r. o systemie owiaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz ze zmianami). Zmiana polega na ustanowieniu nowych zasad organizowania lekcji religii oraz etyki przez publiczne przedszkola, szkoy podstawowe, gimnazja i szkoy ponadgimnazjalne. Zgodnie z zaożeniami projektu obowizek zorganizowania takich lekcji byby uzależniony od stosowanego życzenia rodziców albo na etapie ponadgimnazjalnym uczniów. Oceny z religii i etyki nie umieszczano by na wiadectwach państwowych, nie miayby one wpywu na wysokoć redniej ocen ani promocję ucznia. Projekt wprowadzaby także do ustawy wyraźny zakaz dyskryminacji ucznia ze względu na uczestniczenie albo nieuczestniczenie w lekcjach religii albo etyki. Zgodnie z art. 2 projektu, ustawa miaaby wejć w życie po upywie 14 dni od dnia ogoszenia. 2. Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem ustawy Prawo Unii Europejskiej nie obejmuje przedmiotu projektu ustawy. 3. Analiza przepisów projektu pod ktem ustalonego stanu prawa Unii Europejskiej Przedmiot projektu ustawy nie jest objęty prawem Unii Europejskiej.

11 4. Konkluzja Przedmiot poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o systemie owiaty nie jest objęty prawem UE. Dyrektor Biura Analiz Sejmowych Zbigniew Wrona 2

12 BAS-WAPEiM-1393/12 Warszawa, 14 czerwca 2012 r. Pani Ewa Kopacz Marszaek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Opinia prawna w sprawie stwierdzenia, czy poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie owiaty (przedstawiciel wnioskodawców: pose Ryszard Kalisz) jest projektem ustawy wykonujcej prawo Unii Europejskiej w rozumieniu art. 95a regulaminu Sejmu Projekt przewiduje zmianę art. 12 ustawy z dnia 7 wrzenia 1991 r. o systemie owiaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz ze zmianami). Zmiana polega na ustanowieniu nowych zasad organizowania lekcji religii oraz etyki przez publiczne przedszkola, szkoy podstawowe, gimnazja i szkoy ponadgimnazjalne. Zgodnie z zaożeniami projektu obowizek zorganizowania takich lekcji byby uzależniony od stosowanego życzenia rodziców albo na etapie ponadgimnazjalnym uczniów. Oceny z religii i etyki nie umieszczano by na wiadectwach państwowych, nie miayby one wpywu na wysokoć redniej ocen ani promocję ucznia. Projekt wprowadzaby także do ustawy wyraźny zakaz dyskryminacji ucznia ze względu na uczestniczenie albo nieuczestniczenie w lekcjach religii albo etyki. Projekt nie zawiera przepisów majcych na celu wykonanie prawa Unii Europejskiej. Projekt nie jest projektem ustawy wykonujcej prawo Unii Europejskiej. Dyrektor Biura Analiz Sejmowych Zbigniew Wrona

13 ż Ę Ó Ę ĄŃ

14 Ę Ś Ó ę ęć ę Ę ż Ę ę ż ć ę Ę Ę ż Ę ę ę ż Ź ż Ó Ó Ę ę ę Ó ę Ę Ó ż Ę ż Ó ż Ć ę Ę Ó Ó ę ę Ę Ó ż Ć ę ć ę ę ęć Ć Ó Ó ę Ę Ł ę

15 Ó ę Ę ę ń ż ę ż ż Ę

16 Ó Ó ć ę Ę Ó ż ę ć Ę Ó ż Ę ć ę Ó ż Ę Ę ż Ę Ę ę Ó ęć ż ę ź ż Ó Ó ę Ę ż ę Ó ż ę ę ź ę ę ęć ę Ę Ó ę ż ż ę ę ż ż ć ęć Ę Ó

17 ż ę ż Ó Ó ć ęż Ó ć Ó ę ę ż Ó

18 Ą Ł ę

19 Ó Ż Ż Ć ę ć Ó ę Ź ę ć Ó ć ć Ł ę

20 Warszawa, 23 lipca 2012 r. Pose na Sejm RP Ryszard Kalisz Pani Ewa Kopacz Marszaek Sejmu RP Szanowna Pani Marszaek, jako przedstawiciel wnioskodawców w odpowiedzi na pismo Pana Wicemarszaka Cezarego Grabarczyka z dnia 27 czerwca 2012 r., znak: GMS-WL /12, w sprawie: - wtpliwoci co do zgodnoci projektu ustawy o zmianie ustawy o systemie owiaty z art. 92 Konstytucji oraz 63 Zasad Techniki Prawodawczej Rzeczypospolitej Polskiej; - wtpliwoci co do zgodnoci uzasadnienia projektu ustawy z art. 34 ust. 2 pkt 4 Regulaminu Sejmu RP oraz art. 118 ust. 3 Konstytucji RP na podstawie art. 36 ust. 4 Regulaminu Sejmu RP skadam autopoprawkę (projekt ustawy wraz z uzasadnieniem) do zgoszonego 4 czerwca 2012 r. przez grupę posów Klubu Poselskiego Sojusz Lewicy Demokratycznej projektu ustawy o zmianie ustawy o systemie owiaty. Z poważaniem

21 Ustawa z dnia... o zmianie ustawy o systemie owiaty Art. 1. W ustawie z dnia 7 wrzenia 1991 r. o systemie owiaty (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r., nr 256, poz ze zm. 1 ) art. 12 otrzymuje brzmienie: 1. Lekcje religii lub etyki organizuj: a) publiczne przedszkola, szkoy podstawowe i gimnazja na życzenie rodziców, b) publiczne szkoy ponadgimnazjalne wycznie na życzenie uczniów. 2. Uczestniczenie lub nieuczestniczenie w lekcjach religii bdź etyki nie może być przyczyn bezporedniej lub poredniej dyskryminacji ucznia lub jego rodziców. 3. Życzenie, o którym mowa w ust. 1, wyraża się w drodze pisemnej deklaracji, której wzór i tryb skadania okrela minister waciwy do spraw owiaty i wychowania w drodze rozporzdzenia. Deklaracja powinna uwzględniać w sposób wyraźny możliwoć wyboru między uczestniczeniem w lekcjach religii, lekcjach etyki lub nieuczestniczeniem w żadnych z wymienionych zajęć oraz informację o treci ust Oceny z religii ani etyki nie wlicza się do redniej ocen uzyskanej przez ucznia w wyniku rocznej klasyfikacji. Uzyskania ocena nie ma wpywu na promocję ucznia do klasy programowo wyższej ani na ukończenie szkoy. 5. Oceny z religii ani etyki nie umieszcza się na wiadectwach państwowych. 6. Minister waciwy do spraw owiaty i wychowania po zasięgnięciu opinii wadz kocioów i zwizków wyznaniowych o uregulowanej sytuacji prawnej okrela, w drodze rozporzdzenia, warunki i sposób wykonywania przez szkoy zadania obejmujcego 1 Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostay ogoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 273, poz. 2703, Nr 281, poz. 2781; z 2005 r. Nr 17, poz. 141, Nr 94, poz. 788, Nr 122, poz. 1020, Nr 131, poz. 1091, Nr 167, poz. 1400, Nr 249, poz. 2104; z 2006 r. Nr 144, poz. 1043, Nr 208, poz. 1532, Nr 227, poz. 1658; z 2007 r. Nr 42, poz. 273, Nr 80, poz. 542, Nr 115, poz. 791, Nr 120, poz. 818, Nr 180, poz. 1280, Nr 181, poz. 1292; z 2008 r. Nr 70, poz. 416, Nr 145, poz. 917, Nr 216, poz. 1370, Nr 235, poz. 1618; z 2009 r. Nr 6, poz. 33, Nr 31, poz. 206, Nr 56, poz. 458, Nr 157, poz. poz. 1241, Nr 219, poz.1705; z 2010 r. Nr 44, poz. 250, Nr 54, poz. 320, Nr 127, poz. 857, Nr 148, poz. 991; z 2011 r. Nr 106, poz. 622, Nr 112, poz. 654, Nr 139, poz. 814, Nr 149, poz. 887, Nr 205, poz

22 organizację lekcji religii, uwzględniajc w szczególnoci treć ust. 2 oraz koniecznoć przeprowadzania tych zajęć na pierwszej lub ostatniej godzinie lekcyjnej. 7. Minister waciwy do spraw owiaty i wychowania okrela, w drodze rozporzdzenia, warunki i sposób wykonywania przez szkoy zadania obejmujcego organizację lekcji etyki, uwzględniajc w szczególnoci treć ust. 2 oraz koniecznoć przeprowadzania tych zajęć na pierwszej lub ostatniej godzinie lekcyjnej. Art. 2. Ustawa wchodzi w życie po upywie 14 dni od dnia ogoszenia.

23 Uzasadnienie Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej, gwarantujc każdemu wolnoć sumienia i wyznania, jednoczenie wskazuje, że rodzice maj prawo do zapewnienia dzieciom wychowania i nauczania moralnego i religijnego zgodnie ze swoimi przekonaniami. S to prawa, które znajduj podstawę nie tylko w postanowieniach ustawy zasadniczej, ale i Europejskiej Karcie Praw Czowieka i Podstawowych Wolnoci. Jak wskaza bowiem Europejski Trybuna Praw Czowieka w wyroku w sprawie Grzelak przeciwko Polsce, wolnoć przekonań, sumienia i wyznania jest jednym z fundamentów spoeczeństwa demokratycznego w rozumieniu Konwencji. Zdaniem Trybunau, wolnoć ta stanowi w wymiarze religijnym jeden z najistotniejszych elementów skadajcych się na tożsamoć wyznawców i ich koncepcji życia, majcy jednoczenie wartoć dla ateistów, agnostyków, sceptyków i laików. Pluralizm jest bowiem w opinii Trybunau nieodczn częci wywalczonego przez stulecia demokratycznego modelu spoeczeństwa. Stanowisko Trybunau powinno sużyć za dyrektywę dla wadz publicznych przy wydawaniu i stosowaniu norm okrelajcych sposób realizacji wspomnianych praw. Szczególn wrażliwoć powinny one zachować przy okrelaniu zasad organizowania lekcji religii i etyki, sytuacji uczniów uczestniczcych w tych zajęciach, jak i z nich niekorzystajcych. Wolnoć sumienia i wyznania może bowiem być w szczególnie istotny sposób naruszana w kontekcie wiadczenia usug edukacyjnych. Zasady organizowania lekcji religii i etyki okrela obecnie rozporzdzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkoach (Dz. U. Nr 36, poz. 155 ze zm.). Wprowadza ono po stronie publicznych szkó podstawowych, gimnazjów, szkó ponadgimnazjalnych obowizek zorganizowania lekcji etyki na życzenie rodziców, a w szkoach ponadgimnazjalnych także na życzenie samych uczniów. Zarówno lekcje etyki, jak i religii odbywaj się wycznie na życzenie rodziców lub samych uczniów wyrażone w formie owiadczenia. Zgodnie z rozporzdzeniem, uczestniczenie lub nieuczestniczenie w przedszkolnej albo szkolnej nauce religii lub etyki nie może być powodem dyskryminacji przez kogokolwiek w jakiejkolwiek formie, natomiast w czasie trwania lekcji religii lub etyki szkoy s obowizane zapewnić opiekę lub zajęcia wychowawcze uczniom, którzy nie korzystaj z nauki religii lub etyki w szkole. Należy podkrelić, że w myl przywoanego rozporzdzenia status lekcji etyki jest mniej korzystny aniżeli zajęć z religii. Te pierwsze

24 bowiem nie mog być organizowane w przedszkolach, a ich wymiar ustalany jest przez dyrektora szkoy, co oznacza, że może być potencjalnie niższy aniżeli w przypadku religii. Niestety, powszechna wiedza wskazuje, że opisane normy nie s w wielu szkoach przestrzegane. W szczególnoci musz budzić sprzeciw praktyki, o których donosz media, a które potwierdza codzienna dziaalnoć polskich szkó. Po pierwsze, rodzice i uczniowie nie s informowani przez dyrektorów wielu szkó o możliwoci zorganizowania dla każdego zainteresowanego lekcji etyki. Wydaje się, że taki obowizek wynika wyraźnie ze statuowanej przez Konstytucję zasady zaufania obywatela do państwa, wynikajcej z zasady demokratycznego państwa prawnego. Praktyka ta prowadzi do dyskryminacji osób zainteresowanych lekcjami etyki. Po drugie, wiele szkó stosuje domniemanie uczestnictwa uczniów w zajęciach z religii. Zazwyczaj przejawia się ono w zakadaniu przez nie obecnoci lekcji religii w danej placówce (np. w planie lekcji) przed zożeniem przez rodziców bdź uczniów stosownego owiadczenia przy jednoczenie odmiennym traktowaniu lekcji etyki, które jeli s organizowane to na wyraźny wniosek rodziców bdź uczniów. A przecież, stosownie do przepisów przywoanego rozporzdzenia, zajęcia z religii i etyki organizowane s w tym samym trybie. Po trzecie, wiele szkó nie zapewnia uczniom nieuczęszczajcym w szkole na lekcje religii w czasie ich trwania stosownej opieki lub zajęć wychowawczych, które odpowiadayby ich potrzebom oraz nie byyby źródem niedopuszczalnej dyskryminacji. Opisane praktyki doprowadziy do stanu faktycznej niedostępnoci lekcji etyki w polskich szkoach oraz dyskryminacji osób wyrażajcych zainteresowanie tymi zajęciami. Potwierdza to fakt, że trzykrotnie (sprawy: Janik przeciwko Polsce, Saniewski przeciwko Polsce, Grzelak przeciwko Polsce) kwestia faktycznego dostępu do zajęć z etyki w Polsce bya przedmiotem orzeczeń Europejskiego Trybunau Praw Czowieka w Strasburgu. Problem ten by również wielokrotnie poruszany w mediach, a także sta się elementem dziaalnoci wielu organizacji spoecznych (w tym Helsińskiej Fundacji Praw Czowieka), aktywnoci Rzecznika Praw Obywatelskich, parlamentarzystów oraz samorzdowców. Jak susznie wskaza Rzecznik Praw Obywatelskich, problemów z organizowaniem lekcji etyki nie można tumaczyć wycznie brakiem odpowiedniej liczby chętnych,

25 okrelonych w rozporzdzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkoach. Zdaniem Rzecznika, brak zainteresowania nauk etyki może wanie wynikać z faktu nieorganizowania tych lekcji, z braku realnej oferty przedstawionej uczniom, iż jeli chc takie lekcje zostan rzeczywicie zorganizowane 2. W opinii wnioskodawców, scharakteryzowane wyżej problemy zwizane z faktyczn niedostępnoci lekcji etyki w polskich szkoach wynikaj z obowizujcego stanu prawnego. W szczególnoci, wnioskodawcy stoj na stanowisku, że umożliwia on poredni dyskryminację osób zainteresowanych udziaem w lekcjach etyki oraz uczniów nieuczestniczcych ani w zajęciach z etyki, ani z religii. Wydaje się bowiem, że obowizujce przepisy w istocie prowadz do sytuacji, w której faktyczna możliwoć uczęszczania na lekcje etyki zależy od determinacji rodziców i dobrej woli dyrektorów szkó. Brakuje rozwizań prawnych, które zapewniayby możnoć uczestniczenia w lekcjach etyki każdemu zainteresowanemu. Zjawisko to jest szczególnie widoczne w szkoach podstawowych, w których zajęcia z etyki organizowane s sporadycznie. Obecna regulacja jest lakoniczna i jak pokazuje dowiadczenie wywouje sprzeczne interpretacje. Projekt ustawy wychodzi z zaożenia, że ze względu na koniecznoć ochrony wolnoci sumienia i wyznania oraz prawa rodziców do zapewnienia dzieciom wychowania i nauczania moralnego i religijnego zgodnie ze swoimi przekonaniami, a zatem wartoci konstytucyjnych należy zrównać status lekcji religii i etyki. Zdaniem wnioskodawców, oznacza to w szczególnoci koniecznoć podniesienia do rangi ustawowej leżcego po stronie szkó publicznych obowizku organizowania lekcji etyki, jak również uregulowania warunków i sposobu ich przeprowadzania w odrębnym od przepisów powięconych zajęciom z religii rozporzdzeniu. W opinii wnioskodawców, te same względy przemawiaj za wprowadzeniem do ustawy klauzuli o zakazie dyskryminacji ze względu na udzia w lekcjach religii, etyki lub nieuczestniczenie zajęciach z obu przedmiotów oraz dopuszczeniem organizowania lekcji etyki w przedszkolach. W opinii wnioskodawców, kluczowym problemem prawnym, tworzcym w praktyce istotne bariery w swobodnym dostępie do lekcji etyki, jest tryb wyrażania woli uczestniczenia w zajęciach z tego przedmiotu. W obecnym stanie prawnym stosownie do przepisów 2 Zob. wystpienie Rzecznika Praw Obywatelskich do Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 lipca 2010 r., sygn. RPO I/10/KJ.

26 rozporzdzenia jest to owiadczenie zożone w najprostszej formie. Taka formua prowadzi w praktyce o czym wspomniano wyżej do stosowania domniemania uczestnictwa w lekcjach religii. Zdaniem wnioskodawców, problem ten może rozwizać wprowadzenie ujednoliconej procedury wyrażania woli uczęszczania na lekcje religii i etyki, takiej samej dla obu przedmiotów. Wnioskodawcy proponuj, aby ustanowić obowizek doręczenia każdemu rodzicowi (uczniowi) z pocztkiem roku szkolnego deklaracji, której wzór zostanie okrelony w rozporzdzeniu. W jej treci zostanie wyraźnie wskazana możliwoć wyboru między religi, etyk a nieuczestniczeniem w zajęciach z żadnego z tych przedmiotów, a ponadto informacje, które maj zapobiec dyskryminacyjnemu traktowaniu uczniów lub ich rodziców z powodu wyboru dokonanego w deklaracji. Zdaniem wnioskodawców, temu samemu celowi w sferze faktycznej będzie sużyć wprowadzenie zasady, że lekcje religii i etyki s organizowane wycznie na pierwszej lub ostatniej godzinie lekcyjnej. W ten sposób osoby nieuczęszczajce na lekcje religii lub etyki nie będ czuy się traktowane gorzej od swoich rówieników, zmuszone jak wielokrotnie donosiy media do spędzania czasu na korytarzu lub w bibliotece szkolnej. Wnioskodawcy uważaj również, że dotychczasowy sposób organizowania lekcji religii i etyki w szkoach ponadgimnazjalnych nie realizowa w peni dyrektyw pyncych z art. 53 ust. 3 w zw. z art. 48 ust. 1 Konstytucji, tj. nie zapewnia należytej ochrony wolnoci sumienia i wyznania modego czowieka. Trzeba bowiem uznać, że wspóczenie osoba szesnastoletnia, rozpoczynajca naukę w szkole ponadgimnazjalnej, dysponuje stosownie do treci art. 48 ust. 1 ustawy zasadniczej odpowiednim stopniem dojrzaoci, który umożliwia jej podjęcie w peni wiadomej, stosownie do jej wasnych przekonań religijnych i wiatopogldowych, decyzji o udziale w lekcjach religii lub etyki. W tym kontekcie wydaje się, że na ponadgimnazjalnym etapie, prawo rodziców do zapewnienia dzieciom wychowania i nauczania moralnego i religijnego ksztacenia musi ustpić przed wolnoci sumienia i wyznania uczniów (art. 53 ust. 1, art. 53 ust. 3 w zw. z art. 48 ust. 1 Konstytucji). Prawo rodziców w tym wieku powinno już być realizowane przede wszystkim w toku codziennego procesu wychowawczego, w ramach stosunków rodzinnych, nie za zajęć szkolnych. Wnioskodawcy stoj również na stanowisku, że wyraźnego sformuowania w ustawie wymaga przyjęta w orzecznictwie sdowym teza, iż leżcy po stronie szkoy obowizek organizowania lekcji religii i etyki nie rodzi po stronie ucznia obowizku uczestniczenia w zajęciach z co najmniej jednego z wymienionych przedmiotów. Zdaniem wnioskodawców, każdy uczeń (jego rodzice) powinien mieć prawnie zagwarantowan możliwoć wyboru

27 pomiędzy udziaem w lekcjach religii lub etyki albo nieuczestniczeniem w zajęciach z religii i etyki. Zdaniem wnioskodawców, obecny stan prawny, w którym umieszcza się na wiadectwach szkolnych ocenę z religii lub etyki jest nie do pogodzenia z normatywn treci art. 53 ust. 7 Konstytucji, zgodnie z którym nikt nie może być obowizany przez organy wadzy publicznej do ujawnienia swojego wiatopogldu, przekonań religijnych lub wyznania. A przecież - choćby w odbiorze spoecznym - zamieszczenie oceny z religii na wiadectwie szkolnym traktowane jest co najmniej jako deklaracja wiatopogldu teistycznego. Podobnie uczestniczenie w zajęciach etyki może być rozumiane jako deklaracja bezwyznaniowoci. W opinii wnioskodawców, lekcje religii i etyki w swoim zaożeniu oraz specyfice przekazywanych treci różni się zasadniczo od pozostaych przedmiotów szkolnych. W przypadku lekcji religii ten szczególny charakter jest bardzo czytelny zarówno program nauczania, podręczniki, kwalifikacje i tryb zatrudniania nauczycieli oraz sposób sprawowania nadzoru odróżnia te zajęcia od innych przedmiotów szkolnych. Co ważne, ocena z religii jest integralnym elementem wychowania religijnego i jako taka stanowi w istocie wewnętrzn sprawę zwizków wyznaniowych. Natomiast w przypadku lekcji etyki wspomniana specyfika wynika przede wszystkim z programu i celów stawianych przed tymi zajęciami. Nie suż one bowiem wycznie przekazaniu okrelonej partii wiedzy, ale przede wszystkim rozbudzeniu wrażliwoci moralnej uczniów, udzieleniu im pomocy w rozwizywaniu podstawowych dylematów etycznych bez odwoywania się do zaożeń wiatopogldu teistycznego. Z tych względów, zdaniem wnioskodawców uzasadnione jest przyjęcie rozwizania, że ocen z religii i etyki nie wlicza się do redniej ocen uzyskanej przez ucznia w wyniku rocznej klasyfikacji, a uzyskania ocena nie ma wpywu na promocję ucznia do klasy programowo wyższej. Wnioskodawcy proponuj także, żeby usunć z art. 12 nowelizowanej ustawy usterki legislacyjne, które wywoyway wtpliwoci interpretacyjne i krytyczne uwagi w literaturze prawniczej. Dotyczy to w szczególnoci braku wytycznych w przepisie konstruujcym delegację do wydania rozporzdzenia przez ministra waciwego do spraw owiaty i wychowania oraz zastosowania przez ustawodawcę niewaciwych spójników. Projektowana ustawa przewiduje wydanie trzech rozporzdzeń.

28 Art. 12 ust. 3 projektowanej ustawy zakada, że minister waciwy do spraw owiaty i wychowania okrela wzór i tryb skadania pisemnej deklaracji, za pomoc której wyraża się życzenie organizacji lekcji religii lub etyki. Celem tego rozporzdzenia jest okrelenie szczegóowego charakteru wspomnianej deklaracji, której wprowadzenie jest jednym z kluczowych elementów projektowanej nowelizacji. W szczególnoci rozporzdzenie to powinno okrelać szczegóowy wzór i treć deklaracji, termin jej skadania, sposób dokonywania zmian i uzupenień oraz sposób dokonywania wyboru między uczestniczeniem a nieuczestniczeniem w lekcjach religii, czy lekcjach etyki lub nieuczestniczeniem w żadnej z wymienionych lekcji a także przechowywania deklaracji z uwzględnieniem szczególnego, zwizanego z wolnoci sumienia i wyznania, statusu lekcji religii i etyki. Nadto deklaracja winna zawierać informację, iż uczestniczenie lub nieuczestniczenie w lekcjach religii bdź etyki nie może być przyczyn bezporedniej lub poredniej dyskryminacji ucznia lub jego rodziców. Rozporzdzenie nie spowoduje koniecznoci dokonania zmian w innych przepisach. Powinno ono wejć w życie w terminie 14 dni od ogoszenia. Art. 12 ust. 6 projektowanej ustawy zakada, że minister waciwy do spraw owiaty i wychowania po zasięgnięciu opinii wadz kocioów i zwizków wyznaniowych o uregulowanej sytuacji prawnej okrela, w drodze rozporzdzenia, warunki i sposób wykonywania przez szkoy zadania obejmujcego organizację lekcji religii. Celem tego rozporzdzenia jest stworzenie ram wykonywania projektowanego art. 12 ustawy w codziennej praktyce szkolnej. W szczególnoci powinno ono okrelać minimaln liczbę uczniów niezbędn do zorganizowania lekcji religii w szkole lub placówce, zasady zapewnienia uczniom możliwoci uczestniczenia w takich zajęciach w przypadku braku wystarczajcej liczby chętnych w szkole lub placówce, kwalifikacje nauczycieli religii i zasady ich zatrudniania, zasady uczestniczenia uczniów w rekolekcjach i innych praktykach religijnych, zasady sprawowania nadzoru i kontroli nad prowadzeniem zajęć z religii oraz umieszczania tych lekcji w planie zajęć. Rozporzdzenie nie spowoduje koniecznoci dokonania zmian w innych przepisach. Powinno ono wejć w życie w terminie 14 dni od ogoszenia. Art. 12 ust. 7 projektowanej ustawy zakada, że minister waciwy do spraw owiaty i wychowania okrela, w drodze rozporzdzenia, warunki i sposób wykonywania przez szkoy zadania obejmujcego organizację lekcji etyki.

29 Celem tego rozporzdzenia jest stworzenie ram wykonywania projektowanego art. 12 ustawy w codziennej praktyce szkolnej. W szczególnoci powinno ono okrelać minimaln liczbę uczniów niezbędn do zorganizowania lekcji etyki w szkole lub placówce, zasady zapewnienia uczniom możliwoci uczestniczenia w takich zajęciach w przypadku braku wystarczajcej liczby chętnych w szkole lub placówce oraz kwalifikacje nauczycieli etyki. Rozporzdzenie nie spowoduje koniecznoci dokonania zmian w innych przepisach. Powinno ono wejć w życie w terminie 14 dni od ogoszenia. Projektowana ustawa nie spowoduje obciżenia budżetu państwa ani budżetów jednostek samorzdu terytorialnego (art. 34 ust. 2 pkt 4 i 5 Regulaminu Sejmu). Jej przedmiotem jest zmiana trybu organizacji zajęć z etyki. Stanowi ono również w obecnym stanie prawnym obowizek po stronie szkó, a zatem stosowne rodki s już zabezpieczone w budżecie państwa oraz budżetach jednostek samorzdu terytorialnego. W szczególnoci trzeba wyjanić, że przyjęcie rozwizań zaproponowanych w projekcie mimo, że zwizane będzie zapewne z wzrostem liczby uczniów uczęszczajcych na lekcje etyki nie będzie skutkować zauważalnym wzrostem wydatków po stronie budżetu państwa i budżetów jednostek samorzdu terytorialnego. Obecnie bowiem zdecydowana większoć uczniów uczęszcza na zajęcia z religii przy jednoczesnej faktycznej niedostępnoci lekcji etyki, pozostaym za szkoy w tym czasie zapewniaj stosown opiekę. W tym kontekcie należy spodziewać się, że pewna częć osób, które jak dotd uczestniczyy w lekcjach religii lub w ich trakcie pozostaway pod opiek szkoy lub placówki zaczn uczęszczać na lekcje etyki. W ten sposób ewentualne dodatkowe koszty organizacji lekcji etyki zbilansuj się ze zmniejszeniem rodków finansowych przeznaczanych na prowadzenie zajęć z religii i sprawowanie opieki nad dziećmi, które nie uczęszczaj na lekcje z obu tych przedmiotów. Projekt nie podlega notyfikacji zgodnie z trybem przewidzianym w przepisach rozporzdzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. Nr 239, poz ze zm.). Projekt nie wymaga przedożenia waciwym instytucjom i organom Unii Europejskiej lub Europejskiemu Bankowi Centralnemu w celu uzyskania opinii, dokonania konsultacji albo uzgodnienia.

30 Wnioskodawcy owiadczaj, że projekt nie jest objęty prawem Unii Europejskiej (art. 34 ust. 2 pkt 6 Reg. Sejmu).

31 Warszawa, 6 sierpnia 2012 r. BAS-WAPEiM-1990/12 Pani Ewa Kopacz Marszaek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Opinia prawna w sprawie zgodnoci z prawem Unii Europejskiej poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o systemie owiaty w wersji uwzgledniajcej autopoprawkę (przedstawiciel wnioskodawców: pose Ryszard Kalisz) Na podstawie art. 34 ust. 9 uchway Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992 roku Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jednolity: Monitor Polski z 2012 r. poz. 32) sporzdza się następujc opinię: 1. Przedmiot projektu ustawy Projekt przewiduje zmianę art. 12 ustawy z dnia 7 wrzenia 1991 r. o systemie owiaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, ze zmianami). Zmiana polega na ustanowieniu nowych zasad organizowania lekcji religii oraz etyki przez publiczne przedszkola, szkoy podstawowe, gimnazja i szkoy ponadgimnazjalne. Zgodnie z zaożeniami projektu obowizek zorganizowania takich lekcji byby uzależniony od stosownego życzenia rodziców albo na etapie ponadgimnazjalnym uczniów. Oceny z religii i etyki nie umieszczano by na wiadectwach państwowych, nie miayby one wpywu na wysokoć redniej ocen ani promocję ucznia. Projekt wprowadzaby także do ustawy wyraźny zakaz dyskryminacji ucznia ze względu na uczestniczenie albo nieuczestniczenie w lekcjach religii albo etyki. Zgodnie z art. 2 projektu, ustawa miaaby wejć w życie po upywie 14 dni od dnia ogoszenia. 2. Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem ustawy Prawo Unii Europejskiej nie obejmuje przedmiotu projektu ustawy. 3. Analiza przepisów projektu pod ktem ustalonego stanu prawa Unii Europejskiej Przedmiot projektu ustawy nie jest objęty prawem Unii Europejskiej.

32 4. Konkluzja Przedmiot poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o systemie owiaty nie jest objęty prawem UE. Dyrektor Biura Analiz Sejmowych Zbigniew Wrona 2

33 BAS-WAPEiM-1991/12 Warszawa, 6 sierpnia 2012 r. Pani Ewa Kopacz Marszaek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Opinia prawna w sprawie stwierdzenia, czy poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie owiaty (przedstawiciel wnioskodawców: pose Ryszard Kalisz) w wersji uwzględniajcej autopoprawkę jest projektem ustawy wykonujcej prawo Unii Europejskiej w rozumieniu art. 95a regulaminu Sejmu Projekt przewiduje zmianę art. 12 ustawy z dnia 7 wrzenia 1991 r. o systemie owiaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, ze zmianami). Zmiana polega na ustanowieniu nowych zasad organizowania lekcji religii oraz etyki przez publiczne przedszkola, szkoy podstawowe, gimnazja i szkoy ponadgimnazjalne. Zgodnie z zaożeniami projektu obowizek zorganizowania takich lekcji byby uzależniony od stosownego życzenia rodziców albo na etapie ponadgimnazjalnym uczniów. Oceny z religii i etyki nie umieszczano by na wiadectwach państwowych, nie miayby one wpywu na wysokoć redniej ocen ani promocję ucznia. Projekt wprowadzaby także do ustawy wyraźny zakaz dyskryminacji ucznia ze względu na uczestniczenie albo nieuczestniczenie w lekcjach religii albo etyki. Projekt nie zawiera przepisów majcych na celu wykonanie prawa Unii Europejskiej. Projekt nie jest projektem ustawy wykonujcej prawo Unii Europejskiej. Dyrektor Biura Analiz Sejmowych Zbigniew Wrona

34 Ć ź ę ę ę Ą ę Ż Ó Ą ę ć ę Ę Ą Ż Ż Ż Ą Ó Ą Ą Ą Ż

35 Ę Ę Ę ć Ż Ó Ą Ą Ż ć

36 Ą Ś ę Ż Ą

37 ź ż Ę ę Ó ć Ł

38 ę Ź Ę ę ć Ą ę Ó Ó ę ę ż ż ż Ę ć Ó ż ż ż ć ę Ę ę ż ć ę Ó Ó Ó ć ż Ść ż ę ę ę ć Ł Ó Ń Ę ć

39 ć ź Ą ę ę ę Ó ę

40 ę Ż ę Ó