Małopolskie przemysły kreatywne stan i warunki rozwoju

Transkrypt

1 Małopolskie przemysły kreatywne stan i warunki rozwoju ECORYS Polska Sp. z o.o. Ewa Dzielnicka Magdalena Sroka

2 11 przemysłów (branż) kreatywnych przemysł filmowy przemysł muzyczny przemysł wydawniczy media i reklama projektowanie ubioru (fashion design) architektura sztuki sceniczne (performatywne teatr, opera, taniec) działalność artystów i rzemiosło artystyczne konserwacja zabytków i dzieł sztuki oraz dziedzictwo kulturowe projektowanie graficzne i wzornictwo przemysłowe (design) gry komputerowe i oprogramowanie

3 Założenia metodologiczne (1/3) Cele badania Diagnoza stanu, potencjału, uwarunkowań rozwoju przemysłów kreatywnych w województwie małopolskim w kontekście rozwoju społeczno-gospodarczego regionu w latach (w porównaniu do pozostałych regionów w Polsce). Rozpoznanie poziomu koncentracji działalności zaliczanej do branż kreatywnych w województwie (w porównaniu do pozostałych regionów w Polsce), zidentyfikowanie i ocena rozwiązań w zakresie udzielania wsparcia działalności kreatywnej w województwie małopolskim w tym identyfikacja dobrych praktyk.

4 Założenia metodologiczne (2/3) Perspektywa profesjonalistów działających w branżach kreatywnych Perspektywa przedstawicieli podmiotów gospodarczych reprezentujących 11 analizowanych przemysłów kreatywnych Perspektywa potencjalnych pracowników branż kreatywnych Perspektywa uczniów i studentów małopolskich szkół policealnych oraz uczelni uczących się/studiujących na kierunkach istotnych z punktu widzenia branż kreatywnych Perspektywa ekspercka Perspektywa specjalistów (ekspertów dziedzinowych) zajmujących się problematyką związaną z analizowanymi branżami kreatywnymi

5 Założenia metodologiczne (3/3) Badania gabinetowe (desk research) Metody i techniki badań ilościowych analiza danych zastanych pozyskanych ze statystyki publicznej, m.in.: baza podmiotów gospodarczych REGON, dane z badania GUS dot. struktury wynagrodzeń wg zawodów, analiza literatury, wyników badań, raportów, ekspertyz dot. problematyki badania, mix-mode survey (CATI/CAWI): wspomagany komputerowo wywiad telefoniczny (Computerassisted telephone interviewing/ CATI) oraz wywiad prowadzony za pośrednictwem internetu (Computer-Assisted Web Interview/ CAWI), ankieta audytoryjna, Metody i techniki badań jakościowych indywidualny wywiad pogłębiony (Individual Indepth Interview/ IDI).

6 Podstawowe pojęcia stosowane w badaniu

7 Definicje pojęć Przemysły (branże) kreatywne Konkurencyjność regionu/ subregionu /powiatu Kapitał kreatywny Klasa kreatywna Aktywności, które mają swoje źródło w indywidualnej kreacji, zdolnościach i talencie, mające potencjał tworzenia dobrobytu i miejsc pracy, wytwarzające dobra niematerialne mające swoje źródło w tekstach kultury i przestrzeni symbolicznej Relatywna przewaga danego regionu/ subregionu/ powiatu nad innymi regionami/ subregionami/ powiatami w zakresie posiadanych zasobów w obszarze finansów publicznych, dochodów mieszkańców oraz zasobów ludzkich Ucieleśniona w ludziach wiedza i umiejętności, talent, kreatywność i zdolności potwierdzone kompetencjami wywiedzionymi z tekstów i symboli kultury, które mogą zostać przekształcone w towary i usługi Zespół przedstawicieli wolnych zawodów, naukowców i twórców, którzy tworzą nowe znaczenia i nowe formy znaczeniowe, nowe technologie i nowe idee

8 Główne wyniki i wnioski z badania

9 I. Charakterystyka branży przemysłów kreatywnych w Małopolsce

10 Liczba podmiotów gospodarczych w branżach kreatywnych Polsce (2016) Liczba podmiotów branż kreatywnych w 2016 r.: w Polsce w Małopolsce Wzrost w latach : Polska 30,3 % Małopolska 36,0% Liderzy rankingu mazowieckie, małopolskie, wielkopolskie Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

11 Liczba podmiotów gospodarczych w branżach kreatywnych w województwach (lata ) mazowieckie małopolskie lubuskie Dolnośląskie Kujawsko-Pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-Mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

12 Liczba podmiotów gospodarczych w branżach kreatywnych w Małopolsce (lata oraz rok 2018) stan na marzec Architektura Działalność artystów i rzemiosło artystyczne Gry komputerowe i oprogramowanie Konserwacja zabytków i dzieł sztuki oraz dziedzictwo kulturowe Media i reklama Projektowanie ubioru oraz projektowanie graficzne i wzornictwo przemysłowe Przemysł filmowy Przemysł muzyczny Przemysł wydawniczy Sztuki sceniczne Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

13 Podmioty w branżach kreatywnych w Małopolsce wg sektora własności (2 016) W badanym okresie ( ) podmioty sektora prywatnego stanowiły około 98% wszystkich podmiotów. Ich przyrost między rokiem 2010 a 2016 był bardzo dynamiczny (ok. 35 p. p. ). Podmioty sektora publicznego są niewielką częścią ogółu podmiotów przemysłów kreatywnych (1,6-2,0%). Jeszcze mniejszy udział w strukturze wielkościowej mają podmioty sektora pozarządowego (około 0,08%).

14 Wskaźnik koncentracji terytorialnej (LQ) branż kreatywnych w województwach (2016) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Liderzy rankingu: mazowieckie, małopolskie, wielkopolskie

15 Wskaźnik koncentracji terytorialnej (LQ) branż kreatywnych w małopolskich powiatach (2016) Największe nagromadzenie podmiotów branż kreatywnych odnotowuje się w Krakowie w Tarnowie i Nowym Sączu Kraków Tarnów Nowy Sącz Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

16 II. Udział przemysłów kreatywnych w małopolskim PKB Na potrzeby niniejszego badania zastosowano podejście, w którym PKB stanowi sumę wartości dodanej brutto poszczególnych gałęzi powiększoną o podatki od produktów pomniejszone o dotacje do produktów (które nie są przydzielone do sektorów czy gałęzi.

17 Wartość dodana sektorów kreatywnych w województwie małopolskim sztuki sceniczne 2016 r. Branże kreatywne (8 875 mln zł) gry komputerowe i oprogramowanie (2 426 mln zł) media i reklama (1 776 mln zł) przemysł wydawniczy (1 470 mln zł) przemysł wydawniczy przemysł muzyczny przemysł filmowy projektowanie ubioru oraz projektowanie graficzne i wzornictwo przemysłowe media i reklama konserwacja zabytków i dzieł sztuki oraz dziedzictwo kulturowe gry komputerowe i oprogramowanie działalność artystów i rzemiosło artystyczne architektura Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

18 Udział przemysłów kreatywnych w małopolskim PKB Oszacowana wartość dodana sektorów kreatywnych stanowi w poszczególnych latach ( ) pomiędzy 5,1% a 6,3% całego PKB w regionie ,4 % 5,1 % 5,2 % 5,4 % 5,6 % 6,3 % 6,0 % Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

19 Przychód netto w branżach kreatywnych Ponad połowa badanych przedsiębiorców (prawie 53%) zadeklarowała zwiększenie przychodu netto w obszarze prowadzonej działalności kreatywnej w 2017 roku w stosunku do roku nieznacznie się zmniejszył 9% znacznie się zmniejszył 4% znacznie się zwiększył 15% jest taki jak był/ nie uległ zmianie 34% nieznacznie się zwiększył 38% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z badania ilościowego (n=589) Większość działalności kreatywnych w Małopolsce rozwija się stabilnie

20 Przemysły kreatywne mają znaczenie dla rozwoju gospodarczego regionu Dość silna zależność pomiędzy wskaźnikiem konkurencyjności regionu a zmiennymi opisującymi przemysły kreatywne. Region Wskaźnik konkurencyjności regionu Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Liczba podmiotów z branż kreatywnych Liczba kadr branż kreatywnych Dolnośląskie 0, Kujawsko-Pomorskie -0, Lubelskie -0, Lubuskie -0, Łódzkie -0, Małopolskie 0, Mazowieckie 1, Opolskie 0, Podkarpackie -0, Podlaskie -0, Pomorskie 0, Śląskie 0, Świętokrzyskie -0, Warmińsko-Mazurskie -0, Wielkopolskie -0, Zachodniopomorskie -0, Korelacja: 0,83 0,82

21 III. Struktura rynku pracy

22 Prognoza zatrudnienia w przemysłach kreatywnych w Małopolsce Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS i badania CAWI/CATI Sektor kreatywny jako całość odznacza się stałym wzrostem liczby zatrudnionych w analizowanym okresie. Prezentowana linia trendu przewiduje dalszy łagodny wzrost liczby zatrudnionych; szacuje się, że w roku 2021 w przemysłach kreatywnych może pracować nawet 93 tys. osób.

23 Zatrudnienie w przemysłach kreatywnych województwie małopolskim BRANŻA przemysł filmowy przemysł muzyczny przemysł wydawniczy Największe zmiany i znaczący wzrost liczby pracowników obserwujemy w branżach: gier komputerowych i oprogramowania oraz projektowania media i reklama projektowanie ubioru (fashion design) oraz projektowanie graficzne i wzornictwo przemysłowe (design) architektura sztuki sceniczne (performatywne teatr, opera, taniec) działalność artystów i rzemiosło artystyczne konserwacja zabytków i dzieł sztuki oraz dziedzictwo kulturowe gry komputerowe i oprogramowanie branża kreatywna ogółem Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS i badania CAWI/CATI

24 Odsetek zatrudnionych w ramach branż w ogóle branży kreatywnej ( ) W 2016 r. zatrudnienie w branży gier i oprogramowania to dominująca składowa (28%) wszystkich badanych przemysłów kreatywnych Na drugim miejscu znajduje się branża mediów i reklamy (17%) 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 19% 20% 21% 22% 23% 7% 7% 7% 6% 6% 8% 8% 8% 8% 9% 8% 8% 8% 8% 8% 10% 10% 10% 10% 9% 2% 3% 3% 3% 3% 17% 18% 18% 18% 18% 26% 28% 6% 6% 9% 9% 8% 7% 9% 9% 4% 4% 17% 17% gry komputerowe i oprogramowanie konserwacja zabytków i dzieł sztuki oraz dziedzictwo kulturowe działalność artystów i rzemiosło artystyczne sztuki sceniczne (performatywne - teatr, opera, taniec) architektura projektowanie ubioru (fashion design) i projektowanie graficzne i wzornictwo przemysłowe (design) media i reklama 20% przemysł wydawniczy 10% 22% 21% 20% 19% 19% 17% 16% przemysł muzyczny 0% 3% 3% 3% 3% 3% 2% 2% 3% 3% 3% 3% 3% 3% 3% przemysł filmowy Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS i badania CAWI/CATI

25 Udział ludności zajmującej się kreatywną działalnością zawodowo w ogólnej liczbie osób aktywnych zawodowo (2016) mazowieckie 9,00% małopolskie 5,23% dolnośląskie 4,57% wielkopolskie 4,53% Polska 4,50% pomorskie 4,31% śląskie 3,89% zachodniopomorskie 3,79% łódzkie 3,51% kujawsko-pomorskie 3,17% opolskie 3,06% lubuskie 2,77% podkarpackie 2,76% podlaskie 2,69% świętokrzyskie 2,46% warmińsko-mazurskie 2,45% lubelskie 2,40% 0% 1% 2% 3% 4% 5% 6% 7% 8% 9% 10% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS i badania CAWI/CATI

26 Liczba / odsetek zatrudnionych w poszczególnych sektorach własności Stały wzrost liczby / odsetka zatrudnionych w sektorze prywatnym Pozarządowy Prywatny Publiczny 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 10,93% 10,84% 11,38% 11,24% 10,44% 10,34% 10,23% 88,97% 89,06% 88,53% 88,67% 89,49% 89,60% 89,71% 0,09% 0,10% 0,09% 0,10% 0,07% 0,06% 0,06% Pozarządowy Prywatny Publiczny Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS i badania CAWI/CATI

27 Udział zatrudnionych w przemysłach kreatywnych w ogólnej liczbie osób aktywnych zawodowo w subregionach (2016) Najwyższy odsetek zatrudnionych odnotowano w subregionie m. Kraków (14,7%) subregion krakowski 7,4% subregion tarnowski 5,7% Dla pozostałych subregionów odsetek jest zbliżony i przyjmuje wartości od 5,7% (tarnowski) do 7,4% (krakowski) subregion oświęcimski 6,5% m. Kraków 14,7% subregion nowosądecki 6,2% subregion nowotarski 6,4% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS i badania CAWI/CATI

28 IV. Sytuacja zawodowa osób pracujących w branżach kreatywnych

29 Sytuacja zawodowa osób pracujących w branżach kreatywnych 1. W branżach kreatywnych nie występują standardowe, przewidywalne ścieżki rozwoju zawodowego. 2. Głównymi czynnikami, które wpływają na wielorakość scenariuszy rozwoju karier twórczych są specyficzne wymogi poszczególnych branż, ich wewnętrzne zróżnicowanie i wpływ czynników osobowościowych twórców. 3. Talent (zdolność kreacji) oraz praktyczne doświadczenie stanowią bazę dla profesjonalizacji działalności zawodowej. Na ogół oznacza ona nabycie kierunkowego wykształcenia, odbycie potrzebnych szkoleń i stałe podnoszenie jakości własnych dokonań twórczych. 4. Różnorodność sposobów ujawniania talentu oraz możliwości gromadzenia doświadczeń powodują, że nie sposób znaleźć gotowych algorytmów postępowania determinujących osiągnięcie sukcesu w branżach związanych z działalnością twórczą*. * Por: Trajektorie sukcesu artystycznego. Strategie adaptacji artystów w polu kultury, A. Bachórz, K. Stachura, Fundacja Ośrodek Badań i Analiz Społecznych, Instytut Kultury Miejskiej, Fundacja Jutro, Gdańsk 2015, s. 88.

30 Sytuacja zawodowa osób pracujących w branżach kreatywnych Kariery artystyczne, one są tak nieprzewidywalne, że nie ma takiego jednego jakiegoś kluczowego elementu, przy którym, jak będzie ktoś podążał taką ścieżką i taką drogą, to dojdzie do tego i tego momentu i osiągnie sukces. IDI, profesjonalista, branża sztuki sceniczne Więc różne ścieżki indywidualne ci artyści obierają. I ciężko powiedzieć, żeby był w tym jakiś wzorzec, który o czymś decyduje. Gdybym ja to wiedział, to dzisiaj pewnie bym też monetyzował swoje działania artystyczne dużo lepiej niż je monetyzuję. IDI, ekspert, branża działalność artystów i rzemiosło artystyczne

31 Sytuacja zawodowa osób pracujących w branżach kreatywnych Trzeba mieć do tego trochę talentu, trochę głowy i przede wszystkim mnóstwo, mnóstwo praktyki, i cały czas trenować to, co się robi, sprawdzać, jak to wychodzi, jak to klienci odbierają. IDI, profesjonalista, branża media i reklama Ten człowiek zaczyna mieć jakąś markę, marka się przekłada na pieniądze, pieniądze na narzędzia, na warsztat, na możliwości, edukację i tak dalej. IDI, ekspert, branża konserwacja zabytków i dzieł sztuki oraz dziedzictwo kulturowe

32 Sytuacja zawodowa osób pracujących w branżach kreatywnych Barierą są przede wszystkim ceny sprzętów, które musimy mieć. ( ) jeśli nie ma się programu i nie ma się odpowiedniego komputera, no to nie jest się w stanie tego zrobić. IDI, profesjonalista, branża projektowania graficznego i wzornictwa przemysłowego Teraz obserwując ludzi, widzę, że każdy z nas potrzebuje managera, który za tę karierę będzie odpowiedzialny. Bo artysta nie jest w ogóle przygotowany do autozarządzania. IDI, ekspert, branża muzyczna

33 V. Przyszłe kadry branż kreatywnych

34 Przyszłe kadry branż kreatywnych 1. Nie mniej niż 100 kierunków istotnych z punktu widzenia kształcenia przyszłych kadr dla sektorów kreatywnych realizowanych w małopolskich szkołach policealnych i uczelniach. 2. Ukończenie kształcenia na wybranym kierunku najczęściej pozwala zawodowo funkcjonować w więcej niż jednej branży i nie zawsze (nie tylko) w sektorze kreatywnym.

35 Przyszłe kadry branż kreatywnych 77,3% uczących się wybrało kierunek kształcenia ze względu na zainteresowania zawodowe. 100% 80% 77,3% 60% 40% 20% 51,7% 33,3% 40,0% 21,4% 48,7% 20,4% 8,2% 0% Chciałam/chciałem dobrze przygotować się do pracy w zawodzie Chciałam/chciałem uczyć się tego, co mnie interesuje Chciałam/chciałem rozwijać się jako twórca/artysta Ważna dla mnie była możliwość uzyskania świadectwa ukończenia szkoły w tym kierunku Uznałem/uznałam, że studiowanie na mojej uczelni/ jest prestiżowe Chciałem/chciałam kontynuować naukę po ukończeniu szkoły średniej Chciałam/chciałem znaleźć się w środowisku twórców i nawiązać relacje osobiste w tym kręgu Inne powody Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z badania uczniów/studentów wybranych kierunków kształcenia [ankieta audytoryjna, n=822].

36 Przyszłe kadry branż kreatywnych Chęć zarabiania na życie aktywnością, która jest dla badanych źródłem satysfakcji / sprawia im przyjemność to najczęściej wskazywany powód wyboru zawodu z branży kreatywnej. 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 13,7% 47,6% 44,3% 69,7% 28,7% 38,3% 4,5% 17,8% 3,4% Moda na ten zawód/kierunek (popularność zawodu/kierunku Uważam, że mam talent w tym kierunku Uważam, że mogę zrobić karierę w tym zawodzie Chciałam/chciałem utrzymywać się z tego, co lubię/co sprawia mi przyjemność Chciałam/chciałem być twórcą/artystą, również z zawodu Uważam, że w tym zawodzie można uzyskać dobre zarobki Wybrałem ten zawód/kierunek ze względu na to, że wybrali go również moi znajomi Jeszcze nie jestem pewna/pewny, czy będę pracować w tym zawodzie póki co podjęłam/podjąłem decyzję co do kierunku kształcenia, a nie zawodu Inne powody Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z badania uczniów/studentów wybranych kierunków kształcenia [ankieta audytoryjna, n=822].

37 Przyszłe kadry branż kreatywnych 31,5% respondentów deklaruje, że możliwa jest ich wyprowadzka z Małopolski, a dla 18,1% jest to prawie pewne. Wykluczam taką możliwość 6,3% Jest to bardzo mało prawdopodobne 20,4% W tej chwili nie potrafię tego ocenić / trudno powiedzieć 23,7% Istnieje taka możliwość 31,5% Jest to prawie pewne 18,1% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z badania uczniów/studentów wybranych kierunków kształcenia [ankieta audytoryjna, n=822].

38 VI. Determinanty rozwoju branż kreatywnych

39 Determinanty rozwoju branż kreatywnych Średnia ocena stopnia w jakim czynniki mające wpływ na rozwój podmiotów w sektorach kreatywnych dotyczą badanego podmiotu (gdzie 1 w bardzo niskim stopniu, a 5 w bardzo wysokim stopniu) (n=589) Brak lub niewystarczające kompetencje obecnych pracowników i kandydatów do pracy 2,61 Niewystarczające wsparcie rozwoju przez instytucje publiczne 2,73 Trudny dostęp do kredytów dla firm/instytucji 2,14 Wysokie oprocentowanie kredytów dla firm/instytucji 2,53 Zbyt wysokie oczekiwania płacowe potrzebnych/poszukiwanych pracowników i kandydatów do pracy 2,96 Silna konkurencja w branży na rynku 3,4 Nieadekwatna infrastruktura (technologie i narzędzia związane z rozwojem działalności kreatywnej) 2,15 Skomplikowane przepisy i regulacje prawne (włącznie z prawami autorskimi, patentami, licencjami itp.) 3,47 Zmienny popyt na produkty i/lub usługi kreatywne 2,92 Inne 3,67 Źródło: opracowanie własne na podstawie badania CAWI/CATI

40 Determinanty rozwoju branż kreatywnych Konsekwentne wspieranie czterech obszarów kluczowych dla rozwoju sektora kreatywnego: umiędzynarodowienia, popytu, przedsiębiorczości i osiągalności. INTERNATIONALIZATION AVAILABILITY IDEA DEMAND ENTREPRENEURSHIP Źródło: R. Kasprzak (2012) Przemysły kreatywne w Polsce uwarunkowania i perspektywy

41 Współpraca i sieciowanie w branżach kreatywnych Bardzo silna tendencja do sieciowania i integracji wśród przedsiębiorców. Oddolne inicjatywy służące integracji nieformalne relacje (sieci) przede wszystkim w celach promocyjno-marketingowych. W momencie badania klastry w Małopolsce funkcjonowały jedynie w branży wydawniczej oraz filmowej. W branży oprogramowania i produkcji gier komputerowych możemy mówić o działalności struktury quasi klastrowej, jej przykładem jest Digital Entertainment Cluster. W pozostałych branżach niezbędny jest silny integrator, którego działania pozwolą na budowanie trwałych relacji.

42 Współpraca i sieciowanie w branżach kreatywnych Ogółem, spośród 589 przedstawicieli podmiotów z branż kreatywnych przebadanych w badaniu CAWI/CATI, 65,5% zadeklarowało współpracę z innymi podmiotami/instytucjami w ciągu ostatnich 2 lat. Współpraca z innymi podmiotami/instytucjami w ostatnich dwóch latach Nie 35% Tak 65% Źródło: opracowanie własne na podstawie badania CAWI/CATI; n=589

43 Rekomendacje

44 Wybrane rekomendacje Wsparcie rozwoju sektorów kreatywnych może i powinno odbywać się przy uwzględnieniu pakietu komplementarnych aktywności: od tworzenia infrastruktury, ułatwiania dostępu do kultury, poprzez wsparcie sektora B+R, transfer technologii, integrowanie środowisk, na mechanizmach bezpośredniego wsparcia przedsiębiorców z sektora przemysłów kreatywnych skończywszy. Konieczne jest uwzględnienie w tym procesie 3 podstawowych wyzwań dla sektora: 1. dostępu do kapitału, 2. wyrównywania szans technologicznych, 3. dotarcia do odbiorcy wzmocnienia i wsparcia innowacyjnych działań promocyjno-informacyjno-edukacyjnych.

45 Wybrane rekomendacje Obszar wsparcia Propozycje działań Instytucje odpowiedzialne (instytucje wspierające) Indywidualne wsparcie osób zatrudnionych w branżach kreatywnych w ich rozwoju zawodowym, np. ułatwienie dostępu do szkoleń i staży dla pracowników, udziału w wydarzeniach branżowych w kraju i za granicą. Ułatwienie dostępu do infrastruktury niezbędnej dla rozwoju działalności kreatywnej, np. zajmowania lokacji pod plany filmowe, korzystania z odpowiednich sal przez zespoły taneczne. Wsparcie finansowe doskonalenia zawodowego, Stworzenie mapy możliwości kształcenia, Monitorowanie zmian w zakresie możliwości kształcenia i dokształcania. Uproszczenie procedur regulujących możliwość wynajmu, użytkowania przestrzeni i pomieszczeń, Skrócenie czasu zdobycia niezbędnych pozwoleń, Tworzenie otwartych przestrzeni do pracy twórczej (centra coworkingu, inkubatory przedsiębiorczości). Wsparcie umiędzynarodowienia Wsparcie udziału przedsiębiorców w międzynarodowych wydarzeniach branżowych, Identyfikowanie wydarzeń branżowych, Organizacja branżowych road shows. Integracja środowisk na rzecz wspólnego działania i sieciowanie podmiotów w branżach kreatywnych Wsparcie przedsiębiorców w pozyskaniu finansowania na realizację projektów i przedsięwzięć. Wsparcie edukacji kulturalnej na wczesnych etapach edukacyjnych, Wsparcie rozwoju kreatywności wśród dzieci i młodzieży (edukacja dla kreatywności). Wsparcie tworzenia klastrów, Rozwój programów stymulujących współpracę twórców, specjalistów. Zapewnienie konsultacji, informacji, doradztwa nt. programów akceleracyjnych, funduszy seedcapital, środków w ramach programu Bridge Alfa, programu Platformy Startowe. Inicjowanie i wdrażanie programów edukacji kulturalnej oraz programów nakierowanych na rozwój kreatywności. Powiatowe urzędy pracy Gminy w Małopolsce Urząd Marszałkowski Szkoły Uczelnie Instytucje pozaformalnego systemu kształcenia Urząd Marszałkowski Gminy Partnerzy biznesowi Instytut Adama Mickiewicza Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości Polska Agencja Inwestycji i Handlu Urząd Marszałkowski Krakowski Park Technologiczny Gminy Kreatywna Europa Agencja Rozwoju Przemysłu MKiDN PISF Programy operacyjne UE Narodowe Centrum Badań i Rozwoju Bank Gospodarstwa Krajowego Urząd Marszałkowski Szkoły i instytucje kształcenia Organizacje pozarządowe

46 Bardzo dziękujemy za uwagę