Zagospodarowanie nowych z³ó wêgla kamiennego powiêkszenie bazy zasobowej przez Kompaniê Wêglow¹ S.A.

Transkrypt

1 Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi¹ Polskiej Akademii Nauk nr 78, rok 2010 Katarzyna GANDERSKA-WOJTACZKA* Zagospodarowanie nowych z³ó wêgla kamiennego powiêkszenie bazy zasobowej przez Kompaniê Wêglow¹ S.A. STRESZCZENIE. W artykule omówiono po³o enie Kompanii Wêglowej S.A. oraz jej zasoby. Scharakteryzowano z³o a wêgla kamiennego le ¹ce w s¹siedztwie obecnie eksploatowanych z³ó KW S.A. oraz mo liwoœæ zagospodarowania tych z³ó przez czynne kopalnie KW S.A. S OWA KLUCZOWE: górnictwo, wêgiel kamienny, zasoby, z³o a niezagospodarowane Development of new hard coal deposits increasing the resource base by Kompania Wêglowa SA Abstract: The article discusses the location of Kompania Wêglowa S.A. and its coal reserves. It characterized hard coal reserves lying in the vicinity of the currently exploited deposits of KW S.A. and the possibility of development of these deposits by active mines of KW S.A. KEY WORDS: mining, hard coal, resources, undeveloped deposits Wprowadzenie Wêgiel odgrywa g³ówn¹ rolê w zapewnieniu bezpieczeñstwa energetycznego wielu krajów œwiata. Jego zasoby mo liwe do eksploatacji szacowane s¹ na oko³o 200 lat. W Polsce jeszcze przez kilkadziesi¹t lat wêgiel kamienny bêdzie podstawowym noœnikiem energii. Dziêki rozwojowi nowych technologii przetwarzania i spalania wêgla, staje siê on coraz czystszym jej Ÿród³em. * Mgr in., Kompania Wêglowa S.A., Katowice 49

2 Zasoby wêgla w Polsce stanowi¹ oko³o 1,5 % zasobów œwiatowych. Kompania Wêglowa jest najwiêkszym przedsiêbiorc¹ górniczym w Polsce, eksploatuj¹cym wêgiel kamienny oraz posiadaj¹cym najwiêksz¹ bazê zasobow¹. Wêgiel kamienny z kopalñ Kompanii Wêglowej S.A. wykorzystuje siê g³ównie jako surowiec energetyczny. Strategicznym sektorem odbiorców jest energetyka zawodowa, ciep³ownictwo, zak³ady koksownicze i przemys³owe, do których Kompania Wêglowa dostarcza ponad 50% wêgla, przez co ma najwiêkszy udzia³ w zapewnieniu bezpieczeñstwa energetycznego kraju. 1. Po³o enie i budowa z³ó wêgla kamiennego kopalñ Kompanii Wêglowej S.A. Obszary górnicze kopalñ Kompanii Wêglowej S.A. po³o one s¹ na terenie 49 gmin, w tym 46 gmin województwa œl¹skiego oraz 3 gmin województwa ma³opolskiego. Powierzchnia obszarów górniczych kopalñ Kompanii Wêglowej S.A. wynosi 718,73 km 2. Na koniec 2009 roku kopalnie Kompanii Wêglowej S.A. prowadzi³y eksploatacjê wêgla kamiennego na terenie 30 gmin (29 gmin w województwie œl¹skim i 1 gmina w województwie ma³opolskim). Z³o a kopalñ Kompanii Wêglowej S.A po³o one s¹ na obszarze ca³ego Górnoœl¹skiego Zag³êbia Wêglowego: w Niecce G³ównej, Siodle G³ównym, Niecce Bytomskiej, Chwa³owickiej i Jejkowickiej. Obejmuj¹ praktycznie ca³y profil karbonu produktywnego od warstw ³aziskich (grupa 200) do jaklowieckich (grupa 700). Rys. 1. Po³o enie kopalñ Kompanii Wêglowej S.A. Fig. 1. Location of the mines of Kompania Wêglowa S.A. 50

3 Z³o a te wykazuj¹ znaczne zró nicowanie pod wzglêdembudowygeologicznej (w szczególnoœci tektoniki), stopnia sczerpania zasobów, stopnia rozpoznania, parametrów jakoœciowych pok³adów wêgla oraz zagro eñ naturalnych. Wêgiel kamienny, zalegaj¹cy w z³o- ach Kompanii Wêglowej S.A charakteryzuje siê dobrymi parametrami jakoœciowymi. Dlatego pomimo wystêpowania zagro eñ naturalnych oraz ograniczeñ wynikaj¹cych z koniecznoœci ochrony powierzchni przy aktualnym stanie rozpoznania prognozuje siê funkcjonowanie Kompanii Wêglowej S.A. przez co najmniej 30 lat. Wed³ug stanu na r. w Kompanii Wêglowej S.A. udokumentowano 27 z³ó wêgla kamiennego w granicach obszarów górniczych 16 kopalñ, zgromadzonych w czterech Centrach Wydobywczych (KW S.A. na ten dzieñ by³a posiadaczem koncesji dla tych z³ó ). Wiêkszoœæ koncesji ma wa noœæ do roku Wielkoœæ bazy zasobowej Kompanii Wêglowej S.A. Wielkoœæ bazy zasobowej w z³o ach kopalñ Kompanii Wêglowej S.A. okreœlona w Dokumentacjach geologicznych i Projektach Zagospodarowania Z³o a corocznie jest aktualizowana w Operatach Ewidencyjnych Zasobów. Wed³ug stanu na 31 grudnia 2009 roku wielkoœæ zasobów wêgla kamiennego jest nastêpuj¹ca [1]: zasoby geologiczne ,8 mln ton, zasoby bilansowe 9 041,8 mln ton, zasoby przemys³owe 2 379,4 mln ton, zasoby operatywne 1 408,8 mln ton, zasoby pozabilansowe ogó³em 4 012,9 mln ton. Z analizy eksploatacji w 2009 roku wynika, e eksploatowane by³y zarówno wêgle energetyczne jak i koksowe, przy czym wydobycie wêgla energetycznego stanowi³o 64,7% ca³oœci wydobycia, natomiast wydobycie wêgla koksowego stanowi³o 35,3% ca³oœci wydobycia. 3. Pozyskiwanie z³ó niezagospodarowanych i z³ó kopalñ zlikwidowanych Sczerpywanie zasobów na udostêpnionych poziomach i pogarszanie warunków górniczo-geologicznych w kopalniach czynnych wskazuje na koniecznoœæ zwiêkszenia bazy zasobowej poprzez udokumentowanie i uzyskanie koncesji na z³o a z kopalñ zlikwidowanych i z³o a niezagospodarowane. Podejmowanie dzia³añ w kierunku upraszczania struktury technicznej kopalñ umo liwi podjêcie eksploatacji w rejonach przygranicznych oraz w filarach szybów przewidzianych do likwidacji. Od pocz¹tku powstania Kompania Wêglowa S.A. podejmowa³a ró ne dzia³ania techniczne i organizacyjne maj¹ce na celu racjonalne wykorzystanie zasobów wêgla w z³o ach, w których kopalnie wchodz¹ce w sk³ad KW S.A. prowadzi³y dzia³alnoœæ górnicz¹; miêdzy innymi dzia³ania, maj¹ce na celu przejmowanie z³ó wêgla kamiennego kopalñ zlikwidowanych i z³ó niezagospodarowanych. Czêœæ z³ó niezagospodarowanych po³o ona jest w bezpoœrednim s¹siedztwie czynnych kopalñ KW S.A. Celowe jest wykonanie szczegó³owej analizy dotycz¹cej perspektyw przydatnoœci do zagospodarowania górniczego okreœlonego z³o a lub jego czêœci z rejonów 51

4 czynnych kopalñ KW S.A. W przypadku z³ó niezagospodarowanych, przewiduje siê w najbli szych latach prowadzenie dzia³añ maj¹cych docelowo pozwoliæ na uzyskanie koncesji na eksploatacjê wêgla kamiennego ze z³ó Œmi³owice, Imielin i Bobrek-Miechowice 1. Z³o e Œmi³owice powsta³o z wydzielenia czêœci z³ó Miko³ów i Chudów-Paniowy zalegaj¹cych na po³udnie od kopalñ Halemba i Bielszowice. Z³o a te s¹ udokumentowane, a w³aœcicielem dokumentacji jest Skarb Pañstwa. Na eksploatacjê tych z³ó nikt nie posiada koncesji. Z³o a znajduj¹ siê na terenie miasta Ruda Œl¹ska i gminy Miko³ów (miejscowoœci Paniowy, Œmi³owice i Miko³ów). Obszar dokumentowanego z³o a Œmi³owice ma kszta³t nieregularnego wieloboku. Dolna granica obliczeñ zasobów przyjêta zosta³a jako g³êbokoœæ dokumentowania 1300 m. Z³o e w czêœci pó³nocnej jest dokumentowane w granicach istniej¹cego OG Halemba II i OG Bielszowice III. W tych obszarach dokumentowano zasoby znajduj¹ce siê poni ej g³êbokoœci dokumentowania z³ó Halemba II i Bielszowice, to jest do g³êbokoœci 1300 m. W 2007 roku rozpoczêto dzia³ania maj¹ce na celu uzyskanie koncesji na wydobywanie wêgla kamiennego i metanu jako kopaliny towarzysz¹cej ze z³o a Œmi³owice. W wyniku prac dokumentacyjnych okreœlono, e w z³o u Œmi³owice zalega oko³o 513,0 mln ton zasobów bilansowych, z których wstêpnie do zasobów przemys³owych zaliczono 163,9 mln ton. Na podstawie analizy techniczno-ekonomicznej do zasobów operatywnych zaliczono oko³o 106,3 mln ton, w pok³adach warstw orzeskich i rudzkich. W dokumentacjach geologicznych Rys. 2. Po³o enie z³o a Œmi³owice Fig. 2. Location of Œmi³owice deposit 52

5 Rys. 3. Zasoby w z³o u Œmi³owice Fig. 3. Reserves in Œmi³owice deposit z³ó wêgla kamiennego Œmi³owice i Miko³ów udokumentowano równie zasoby metanu jako kopaliny towarzysz¹cej pok³adom wêgla kamiennego. W z³o u w wiêkszoœci wystêpuj¹ wêgle koksowe o najwy szych parametrach jakoœciowych. Z³o e Imielin W roku 2009 podjête zosta³y dzia³ania maj¹ce na celu poszerzenie bazy zasobowej KWK Ziemowit o zasoby z³ó niezagospodarowanych, po³o onych w bezpoœrednim s¹siedztwie z³o a Ziemowit. Najbardziej interesuj¹cym z³o em, z geologicznego punk- tu widzenia, jest z³o e przylegaj¹ce do wschodniej i pó³nocno-wschodniej granicy OG Lêdziny I (wstêpnie nazwane z³o em Imielin ). Ze wzglêdu na zró nicowany stopieñ rozpoznania geologicznego z³o a Imielin, umownie podzielono je na Imielin-pó³noc i Imielin-po³udnie. Z³o a Imielin-pó³noc i Imielin-po³udnie, po³o one s¹ na wschód i pó³nocny wschód od granic z³o a Ziemowit, ograniczone s¹ obszarami górniczymi czynnych zak³adów górniczych: od po³udnia KWK Piast i KWK Ziemowit, od zachodu KWK Ziemowit, od wschodu dwoma obszarami koncesyjnymi Po³udniowego Koncernu Wêglowego S.A. i od pó³nocy udokumentowanym i górniczo niezagospodarowanym z³o em wêgla kamiennego Brzezinka-2. Z³o a Imielin-pó³noc i Imielin-po³udnie nie posiadaj¹ sporz¹dzonych dokumentacji geologicznych. Ze wstêpnych analiz wynika, e w ich granicach, do g³êbokoœci 1000 m, rozpatruj¹c jedynie 4 pok³ady o najkorzystniejszych parametrach mi¹ szoœci pok³ad 206, 207, 209 i 215 zalega oko³o 342,0 mln ton wêgla zasobów bilansowych (w tym Imielin-po³udnie 97 mln ton i Imielin-pó³noc 245 mln ton). Ogó³em we wszystkich pok³adach (od 205/4 do 308), zalega oko³o 540,0 mln ton zasobów geologicznych wêgla. Szacowana wielkoœæ zasobów operatywnych z³ó Imielin-po³udnie oraz Imielin-pó³noc kszta³towaæ siê bêdzie na poziomie co najmniej 60,0 mln ton. Zgodnie z aktualnym rozpoznaniem wystêpuj¹ tu niemetanowe pok³ady wêgla warstw ³aziskich i orzeskich, których wêgle nale ¹ do typów 31 i lokalnie 32. Z³o e Bobrek-Miechowice 1 KW S.A. czyni starania zmierzaj¹ce do pozyskania, a nastêpnie zagospodarowania z³ó kopalñ zlikwidowanych, opieraj¹c siê na mo liwej do wykorzystania infrastrukturze technicznej kopalñ s¹siednich. 53

6 Rys. 4. Po³o enie z³o a Imielin pó³noc i Imielin po³udnie Fig. 4. Location of Imielin north and Imielin south deposits Rys. 5. Szacunkowe zasoby w z³o u Imielin Fig. 5. Estimated reserves in Imielin deposit Z³o e Bobrek-Miechowice 1 po³o one jest na po³udniowy zachód od KWK Bobrek- -Centrum Ruch Bobrek. W 1996 roku po³¹czono KWK Bobrek z KWK Miechowice i powsta³a KWK Bobrek-Miechowice. W 1999 roku z KWK Bobrek-Miechowice wydzielono ZG Bytom III, a pozosta³a czêœæ zosta³a postawiona w stan likwidacji. W dodatku rozliczeniowym z³o a Bobrek-Miechowice na stan r. udoku- 54

7 Rys. 6. Po³o enie z³o a Bobrek-Miechowice 1 Fig. 6. Location of Bobrek-Miechowice I deposit mentowano 242,9 mln ton zasobów pozabilansowych. W 2005 r. z ZG Bytom III i ZG Centrum powsta³a KWK Bobrek-Centrum. Kopalnia Bobrek-Centrum jest w trakcie dzia³añ zmierzaj¹cych do uzyskania koncesji na eksploatacjê z³o a Bobrek-Miechowice 1. W z³o u tym udokumentowano oko³o 38,5 mln. ton zasobów bilansowych, z czego oko³o 12,0 mln ton spe³ni kryteria przemys³owoœci. Przewiduje siê, e mo liwych do wybrania bêdzie oko³o 6,5 mln ton zasobów zalegaj¹cych w pok³adach warstw siod³owych ( ) przy zachodniej granicy Ruchu Bobrek. Przedmiotowa czêœæ z³o a znajduje siê w filarze by³ej KWK Miechowice i Elektrowni Miechowice przewidywanej do likwidacji. W z³o u zalegaj¹ wêgle typów 32 i 33 w pok³adach o gruboœci do oko³o 2,0 5,0 m. Dokumentacja geologiczna przedmiotowego z³o a zosta³a przyjêta przez Ministra Œrodowiska. Koncesjê na z³o e Bobrek-Miechowice posiada BSRK S.A. Aktualnie podjêto kroki w celu jej wygaszenia. 4. Zwiêkszenie bazy zasobowej Kompanii Wêglowej S.A. ¹cznie zasoby ze z³ó Œmi³owice, Imielin oraz Bobrek-Miechowice szacowane s¹ na poziomie [1]: zasoby bilansowe 893,5 mln ton, zasoby przemys³owe 295,9 mln ton, zasoby operatywne 172,8 mln ton. 55

8 Rys. 7. Zasoby w z³o u Bobrek-Miechowice 1 Fig. 7. Reserves in Bobrek-Miechowice I deposit Dziêki uzyskaniu koncesji na wydobywanie wêgla kamiennego ze z³ó Œmi³owice, Imielin oraz Bobrek-Miechowice baza zasobowa Kompanii Wêglowej S.A. ulegnie powiêkszeniu i bêdzie nastêpuj¹ca: zasoby bilansowe 9 935,3 mln ton, zasoby przemys³owe 2 675,3 mln ton, zasoby operatywne 1 581,6 mln ton. Podsumowanie Kompania wêglowa S.A. jest najwiêkszym przedsiêbiorc¹ górniczym w Polsce eksploatuj¹cym wêgiel kamienny oraz posiadaj¹cym najwiêksz¹ bazê zasobow¹. Wêgiel kamienny, zalegaj¹cy w z³o ach kopalñ Kompanii Wêglowej S.A., ma dobre parametry jakoœciowe. Stan zasobów wêgla kamiennego Kompanii Wêglowej na dzieñ r. przedstawia siê nastêpuj¹co: zasoby geologiczne ,8 mln ton, zasoby bilansowe 9 041,8 mln ton, zasoby przemys³owe 2 379,4 mln ton, zasoby operatywne 1 408,8 mln ton, zasoby pozabilansowe ogó³em 4 012,9 mln ton. Dziêki aktywnym dzia³aniom, podejmowanym przez Kompaniê Wêglow¹ S.A. w zakresie optymalnego wykorzystania zasobów wêgla kamiennego zalegaj¹cych w z³o ach kopalñ oraz skutecznemu powiêkszaniu bazy zasobowej zwi¹zanej z zagospodarowaniem z³ó do tej pory niezagospodarowanych, le ¹cych w s¹siedztwie czynnych kopalñ KW S.A., jak równie przejmowaniu z³ó wêgla kamiennego kopalñ zlikwidowanych powiêkszeniu ulegnie stan zasobów wêgla kamiennego KW S.A. Po uzyskaniu koncesji z trzech powy ej omówionych z³ó, stan zasobów Kompanii Wêglowej S.A. bêdzie przedstawia³ siê nastêpuj¹co: zasoby bilansowe 9 935,3 mln ton, zasoby przemys³owe 2 675,3 mln ton, zasoby operatywne 1 581,7 mln ton. 56

9 Rys. 8. Wielkoœæ bazy zasobowej KW S.A. po zagospodarowaniu z³ó Œmi³owice, Imielin i Bobrek-Centrum Fig. 8. The volume of reserve base of KW S.A. after development of Œmi³owice, Imielin and Bobrek-Centrum deposits Pozyskanie nowych koncesji na wydobywanie wêgla kamiennego pozwoli zwiêkszyæ ywotnoœæ kopalñ nawet o oko³o 40 lat (KWK Bielszowice ) w przypadku pozyskania z³o a Œmi³owice, o oko³o 15 lat (KWK Ziemowit ) w przypadku pozyskania z³o a Imielin i oko³o 3 lata (KWK Bobrek-Centrum ) w przypadku pozyskania z³o a Bobrek- -Miechowice 1. Literatura [1] Materia³y niepublikowane KW S.A. Operat ewidencyjny zasobów nr 8 wêgla kamiennego i metanu jako kopaliny towarzysz¹cej na stan r., Ochrona z³ó wêgla kamiennego Kompanii Wêglowej S.A, Strategia rozwoju i funkcjonowania Kompanii Wêglowej S.A w latach z perspektyw¹ do roku [2] Turek M., Kugiel M., 2008 Stan i perspektywy funkcjonowania Kompanii Wêglowej S.A. Wiadomoœci Górnicze 12, s [3] D¹bkowski K., Mertas J., 2008 Z³o a kopalñ Kompanii Wêglowej S.A. Wiadomoœci Górnicze 12, s [4] Mertas J., agodziñski G., Huzarewicz T., 2009 Zasoby i mo liwoœci produkcji wêgla dla sektora energetyki z kopalñ KW S.A. Materia³y XXIII Konferencji z cyklu: Zagadnienia surowców energetycznych i energii w gospodarce krajowej. Czêœæ 2, s

10