ZUS. Serwis Płatnika. Odpowiedzi, których nie znajdziesz u innych RAPORT SPECJALNY UPRAWNIENIA RODZICIELSKIE W 2016 ROKU. Aktualności.

Transkrypt

1 Nr 13/2015 (106) Serwis Płatnika ZUS Odpowiedzi, których nie znajdziesz u innych RAPORT SPECJALNY UPRAWNIENIA RODZICIELSKIE W 2016 ROKU Najważniejsze zmiany w uprawnieniach wynikających z rodzicielstwa będą obowiązywały od 2 stycznia 2016 r. Mają one ułatwić łączenie życia zawodowego z obowiązkami rodzinnymi, zarówno matek, jak i ojców. Jednak już od 14 sierpnia 2015 r. zmieniono krąg osób uprawnionych do zasiłku opiekuńczego i dodatkowego zasiłku opiekuńczego. 28 Aktualności Podstawa wymiaru składek pracowników delegowanych nie może być wyższa od ich przychodów 1 35 złotych opłaty za dane z rejestrów ZUS 2 Zmiany w deklaracji w 2016 roku ZUS DRA i nowy kod świadczenia/przerwy 3 Pracownik samorządowy bez prawa do zasiłku po ponad trzymiesięcznym areszcie 4 Wypłata za wykłady pozaetatowe oskładkowana 6 Nowa dokumentacja zasiłkowa 6 Interpretacje ZUS Umowa o pracę osoby prowadzącej działalność nie zawsze będzie oskładkowana 8 Umowa o przeniesienie praw autorskich z pracownikiem bez składek 9 Składki Umowa zlecenia z przedsiębiorcą w 2016 roku 11 Jak sprawdzić, czy w 2016 roku trzeba opłacać składki społeczne od umowy zlecenia 12 Umowa zlecenia na przełomie 2015 i 2016 roku 14 Umowa zlecenia z odpłatnością określoną w sposób inny niż kwotowy 14 Zasiłki Czy orzeczenie lekarza orzecznika ZUS oraz druk ZLA stanowią podstawę do wypłaty świadczenia rehabilitacyjnego 16 Ponowna choroba po powrocie do pracy ze świadczenia rehabilitacyjnego czy wypłacać świadczenia chorobowe 17 Nagrody nieunormowane w regulaminie wynagradzania w podstawie wymiaru zasiłku 18 Dokumentacja Cały miesiąc na wynagrodzeniu chorobowym dwa raporty 19 Druki ZUS przy dodatkowej umowie na zastępstwo z własnym pracownikiem 20 Wniosek o zwrot nadpłaconych składek 21 Raporty za osobę przebywającą na urlopie rodzicielskim 23 Z jakim dniem sporządzić ZUS ZWUA i ZUS ZUA 23 Korekta dokumentów z błędnym kodem tytułu ubezpieczenia 25 Emerytury i renty Jak ująć w druku ZUS Rp-7 składniki wynagrodzenia sprzed wielu lat 26 Dodatkowe dochody wspólnika spółki jawnej z prawem do renty Odpowiedzi 10 Przykładów 5 Aktualności ZADAJ PYTANIE NASZEMU EKSPERTOWI Prześlij je na adres: serwis_zus@wip.pl

2 Drodzy Czytelnicy! Jeszcze tylko do końca roku osoba wykonująca dwie umowy cywilnoprawne podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z jednej umowy powstałej najwcześniej. Ma również prawo do objęcia dobrowolnie ubezpieczeniami z drugiego tytułu, może również zmienić tytuł do ubezpieczeń obowiązkowych. Od 1 stycznia 2016 r. obowiązywać będą nowe przepisy, które wprowadzają obowiązek osiągnięcia minimalnej podstawy wymiaru składek z tytułu obu umów zlecenia w wysokości kwoty minimalnej płacy (1.850 zł brutto). Co to oznacza w praktyce? Osoba wykonująca dwie takie same lub rożne umowy cywilnoprawne zostanie objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z obu tytułów, jeżeli łączna podstawa wymiaru składek emerytalno-rentowych ze zlecenia będzie niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia. Zasady tej nie zastosuje się, jeżeli łączna podstawa wymiaru składek osiągnie co najmniej próg minimalnej płacy. Jeśli więc w 2016 roku obie podstawy wymiaru składek emerytalnej i rentowych z każdej z dwóch umów cywilnych okażą się niższe od zł, osoba będzie podlegać obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu z obu umów. Odpowiedzi na najtrudniejsze pytania dotyczące oskładkowania zleceń znajdują się w dziale Porady ekspertów na str Zachęcam do lektury grudniowego numeru Marta Strupińska redaktor Redaktor prowadz cy: Marta Strupi ska Wydawca: Marlena Prószy ska Koordynator produkcji: Magdalena Huta Projekt graficzny: Piotr Fedorczyk Korekta: Zespół Skład pisma i łamanie: Triograf Druk: MDruk w Warszawie ISSN: Nakład: egz. Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. ul. otewska 9a, Warszawa tel.: , faks: serwis_zus@wip.pl Numer KRS: S d Rejonowy dla m.st. Warszawy, S d Gospodarczy XIII Wydział Gospodarczy Rejestrowy. Wysokoś kapitału zakładowego: zł. Serwis Płatnika ZUS chroniony jest prawem autorskim. Przedruk i sprzeda materiałów bez zgody wydawcy s zabronione. Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem si na ródło. W zwi zku z powy szym redakcja nie mo e ponosi odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w Serwisie Płatnika ZUS wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przypadków. Informujemy, e Pa stwa dane osobowe b d przetwarzane przez Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. z siedzib w Warszawie, ul. otewska 9a, w celu realizacji niniejszego zamówienia oraz do celów marketingowych przesyłania materiałów promocyjnych dotycz cych innych produktów lub usług. Maj Pa stwo prawo do wgl du oraz poprawiania swoich danych, a tak- e do wyra ania sprzeciwu wobec ich przetwarzania do celów promocyjnych. Podanie danych jest dobrowolne. Zapewniamy, e Pa stwa dane nie b d przekazywane bez Pa stwa wiedzy i zgody innym podmiotom. Informacje o prenumeracie: tel.: , cok@wip.pl

3 Podstawa wymiaru składek pracowników delegowanych nie może być wyższa od ich przychodów Trybunał Konstytucyjny zakwestionował zasady ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników zatrudnionych za granicą u polskich pracodawców. Uznał za niekonstytucyjny przepis, który wyznacza minimalną podstawę wymiaru składek takich pracowników na poziomie przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej. W wyroku ogłoszonym 28 października 2015 r. Trybunał Konstytucyjny uznał, że minister pracy przekroczył ustawowe upoważnienie określone w art. 21 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych do określenia w drodze rozporządzenia szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek, z uwzględnieniem ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 tej ustawy, oraz wyłączenia z podstawy wymiaru składek niektórych rodzajów przychodów. Rozporządzeniem można określić wyłączenia z podstawy wymiaru składek Jedno z takich wyłączeń zostało przewidziane w 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (dalej: rozporządzenie składkowe). Zgodnie z nim podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne nie stanowi część wynagrodzenia pracowników zatrudnionych za granicą u polskich pracodawców, z wyłączeniem osób wymienionych w art. 18 ust. 12 ustawy systemowej w wysokości równowartości diety przysługującej z tytułu podróży służbowych poza granicami kraju, za każdy dzień pobytu, określonej w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju. Trzeba pamiętać, że tak ustalony miesięczny przychód tych osób stanowiący podstawę wymiaru składek nie może być niższy od kwoty przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy systemowej. W praktyce przepis ten oznacza, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracownika zatrudnionego za granicą u polskiego pracodawcy nie może być niższa niż przeciętne wynagrodzenie, nawet jeśli osiąga on przychody niższe od tej kwoty. ale bez naruszania ustawowej podstawy Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego norma zawarta w rozporządzeniu składkowym wykracza poza upoważnienie ustawowe. W sytuacji gdy przychód pracownika zatrudnionego za granicą u polskiego pracodawcy będzie niższy niż kwota przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, rozporządzenie wprowadza taką modyfikację podstawy wymiaru składek, że będzie ona wyższa niż podstawa określona w art. 18 ust. 1 ustawy systemowej. Upoważnienie do wyłączenia z podstawy wymiaru składek niektórych rodzajów przychodów odnosi się tylko do wskazanego wyłączenia, a nie wyłączenia połączonego z zastrzeżeniem pozostającym w sprzeczności 1 Zadaj pytanie: serwis_zus@wip.pl

4 z zasadami wymiaru składek wyrażonymi w ustawie. Ustalenie w odniesieniu do pracowników zatrudnionych za granicą u polskich pracodawców, uzyskujących przychody w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych niższe niż przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy systemowej jako podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, o którym mowa w art. 19 ust. 1 tej ustawy, jest niezgodne z art. 92 ust. 1 oraz art. 64 ust. 1 i 3 konstytucji. Trybunał Konstytucyjny uznał ponadto, że 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia składkowego prowadzi do obciążenia pracowników i pracodawców kosztami podwyższonej składki na ubezpieczenie społeczne i z tego względu stanowi ingerencję w prawo własności. Taka ingerencja w konstytucyjnie chronioną sferę prawa własności nie spełnia formalnych wymogów ograniczenia prawa własności, nie została bowiem dokonana w ustawie, ale wynika z przepisów rozporządzenia wydanych z przekroczeniem granic upoważnienia ustawowego. Przepis 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia traci moc obowiązującą w zaskarżonym zakresie po upływie 12 miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw. Tym samym Trybunał dał ustawodawcy czas na dostosowanie prawa do wymagań konstytucyjnych. Emilia Wawrzyszczuk specjalista prawa pracy ORZECZNICTWO Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 28 października 2015 r. (sygn. akt SK 9/14). ŹRÓDŁO 35 złotych opłaty za dane z rejestrów ZUS Od 1 stycznia 2016 r. wysokość opłaty pobieranej przez ZUS od komorników sądowych za udostępnienie danych o ubezpieczonym i płatniku składek będzie uzależniona od formy złożenia wniosku. Tak wynika z rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 8 października 2015 r. w sprawie wysokości opłaty pobieranej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych za udostępnienie danych komornikom sądowym oraz sposobu jej wnoszenia. Przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przewidują, że ZUS na wniosek komornika sądowego może udostępnić mu dane zgromadzone na kontach ubezpieczonego lub płatnika składek, w zakresie niezbędnym do prowadzenia egzekucji. Udostępnienie danych następuje odpłatnie. Z początkiem przyszłego roku opłata ta zostanie jednak zróżnicowana w zależności od tego, w jakiej formie wniosek został złożony. Dotychczasowa wysokość opłaty zostanie utrzymana dla wniosku złożonego w formie papierowej. Niższą opłatę ZUS pobierze natomiast od wniosku złożonego elektronicznie. Począwszy od 2016 roku, kwota opłaty za udostępnienie danych, z dniem 1 kwietnia 2 Archiwum

5 Tabela. Wysokość opłat od 1 stycznia 2016 r. Wysokość Forma złożenia wniosku 40,47 zł Opłata za udostępnienie przez ZUS komornikom sądowym danych zgromadzonych na koncie jednego ubezpieczonego lub jednego płatnika składek 35 zł Opłata za udostępnienie komornikom sądowym danych w postaci elektronicznej na wniosek złożony w formie dokumentu elektronicznego każdego roku będzie podlegała ponownemu ustaleniu z uwzględnieniem średniorocznego wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w poprzednim roku kalendarzowym, ogłaszanego przez Prezesa GUS. W celu usprawnienia procesu obsługi i poboru wpłat od komorników rozporządzenie wprowadza obowiązek bezgotówkowej formy przekazywania wpłat na konto wskazane przez ZUS. Leszek Skupski prawnik PODSTAWA PRAWNA Art. 50 ust. 10 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2015 r. poz. 121 ze zm.). Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 8 października 2015 r. w sprawie wysokości opłaty pobieranej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych za udostępnienie danych komornikom sądowym oraz sposobu jej wnoszenia (Dz.U. z 2015 r. poz. 1701). Zmiany w deklaracji ZUS DRA w 2016 roku i nowy kod świadczenia/przerwy Od 1 stycznia 2016 r. płatnicy dokonujący wyrównania wysokości zasiłku macierzyńskiego do kwoty świadczenia rodzicielskiego kwotę podwyższenia wykażą w zmodyfikowanym formularzu ZUS DRA. Dodatkowo z tym dniem wprowadzony zostanie nowy kod świadczenia/przerwy. Zmiana ustawy o świadczeniach rodzinnych z 24 lipca 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1217) wprowadzi z dniem 1 stycznia 2016 r. nowy rodzaj świadczenia świadczenie rodzicielskie. Od przyszłego roku będzie ono wypłacane osobom, które urodziły dziecko, a nie są uprawnione do zasiłku macierzyńskiego lub uposażenia macierzyńskiego (bezrobotni, studenci oraz osoby zatrudnione na podstawie umów cywilnoprawnych, jak umowa o dzieło). Nowelizacja zakłada ponadto zmiany w ustawie chorobowej, które przewidują uzupełnienie miesięcznej kwoty zasiłku macierzyńskiego w sytuacji, gdy jest ona niższa od kwoty świadczenia rodzicielskiego. Oznacza to wprowadzenie minimalnej wysokości wypłaty zasiłku macierzyńskiego oraz świadczenia rodzicielskiego w kwocie zł. Kwota podwyższenia w deklaracji W związku ze wskazanymi zmianami Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej przygotowało projekt nowelizacji rozporządzenia w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia 3 Zadaj pytanie: serwis_zus@wip.pl

6 zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika, deklaracji rozliczeniowych projekt z 21 września 2015 r. Przewiduje on, że od 1 stycznia 2016 r. płatnicy wypłacający zasiłki macierzyńskie i wyrównujący ich wysokość do kwoty świadczenia rodzicielskiego będą wykazywali w deklaracji ZUS DRA kwotę dopłaty. Kwota ta będzie wykazywana w odblokowanym polu 04 bloku V jako kwota świadczeń finansowanych z budżetu państwa. Dodatkowo dla identyfikacji rodzaju świadczenia w dokumentacji ZUS przewidziany zostanie nowy kod świadczenia/ /przerwy: 329 ( podwyższenie zasiłku macierzyńskiego do kwoty świadczenia rodzicielskiego ). Więcej pól do wykazywania składek Od nowego roku w deklaracji ZUS DRA wprowadzone będą także zmiany polegające na rozszerzeniu pól, w których są wykazywane składki. Ma to umożliwić płatnikom składek wykazywanie wyższych kwot składek, bez konieczności składania więcej niż jednego kompletu dokumentów rozliczeniowych. Leszek Skupski prawnik ŹRÓDŁO Projekt rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej zmieniającego rozporządzenie w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących, zgłoszeń danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze oraz innych dokumentów (z 21 września 2015 r.). Pracownik samorządowy bez prawa do zasiłku po ponad trzymiesięcznym areszcie W przypadku pracowników samorządowych stosunek pracy zawieszony w razie tymczasowego aresztowania wygasa po upływie 3 miesięcy aresztu. Dlatego pracownik samorządowy nie może mieć prawa do zasiłku chorobowego w razie niezdolności do pracy po opuszczeniu trwającego ponad 6 miesięcy aresztu. Tak wynika z postanowienia Sądu Najwyższego z 6 października 2015 r., sygn. III UZP 10/15. Sprawa dotyczyła pracownika samorządowego, który zajmował stanowisko kierownicze w urzędzie miasta i został aresztowany w związku z aferą łącznikową. Do aresztowania doszło 10 grudnia 2013 r. Dopiero 29 maja 2014 r. został z niego zwolniony. Zgodnie z art. 35 ust. 2 ustawy o pracownikach samorządowych przez cały okres aresztu jego stosunek pracy był zawieszony. Z tego tytułu otrzymywał 1/2 wynagrodzenia przysługującego mu przed aresztowaniem. Po wypuszczeniu z aresztu pracownik przekazał swojemu pracodawcy zwolnienie lekarskie, ale zasiłku chorobowego nie otrzymał, gdyż sąd prowadzący przeciwko niemu postępowanie karne nałożył na niego środek zabezpieczający określony w art. 276 Kodeksu postępowania karnego. Zgodnie z tym przepisem tytułem środka zapobiegawczego można zawiesić oskarżonego w czynnościach służbowych lub w wykonywaniu zawodu albo nakazać powstrzymanie się od określonej działalności lub od prowadzenia określonego rodzaju pojazdów. 4 Archiwum

7 W tej sytuacji ZUS wydał decyzję odmawiającą wypłaty zasiłku, wskazując, że z racji braku prawa do wynagrodzenia przez okres zawieszenia w czynnościach służbowych na podstawie art. 276 Kodeksu postępowania karnego zasiłek chorobowy nie może mu przysługiwać. Stanowiska sądów Sądy orzekały różnie: sąd I instancji podtrzymał decyzję ZUS i oddalił odwołanie. Jednak sąd II instancji powziął poważną wątpliwość: czy w takim wypadku choroby następującej bezpośrednio po zwolnieniu z aresztu pracownik samorządowy jednak nie powinien nabywać prawa do zasiłku chorobowego. Dlatego sąd II instancji skierował, w kwestii nabycia prawa do zasiłku mimo zawieszenia w czynnościach pracownika samorządowego, pytanie prawne do Sądu Najwyższego o następującej treści: czy pracownik samorządowy, wobec którego bezpośrednio po okresie tymczasowego aresztowania, w którym na podstawie art. 35 ust. 2 ustawy o pracownikach samorządowych otrzymywał 1/2 dotychczasowego wynagrodzenia, zastosowano środek zapobiegawczy przewidziany w art. 276 Kodeksu postępowania karnego i który od pierwszego dnia stosowania tego środka stał się niezdolny do pracy, a niezdolność ta trwała bez przerwy co najmniej 30 dni, nabywa prawo do zasiłku chorobowego na podstawie przepisów ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2014 r. poz. 159)?. Rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego Sąd Najwyższy odmówił udzielenia odpowiedzi, wskazując, że pytanie sądu powinno rozwiązywać problem prawny istniejący w danej sprawie i wiązać sąd pytający. Tymczasem udzielenie odpowiedzi nie miałoby w tym przypadku znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Sąd Najwyższy wskazał, że pracownik nie mógłby i tak nabyć prawa do zasiłku, ponieważ jego stosunek pracy powinien wygasnąć znacznie wcześniej. Wprawdzie zgodnie z art. 35 ust. 2 ustawy o pracownikach samorządowych stosunek pracy pracownika samorządowego przez cały okres aresztu jest zawieszony, ale tylko gdy areszt trwa do 3 miesięcy. Na podstawie art. 43 ust. 1 ustawy o pracownikach samorządowych zastosowanie ma tu bowiem także art Kodeksu pracy, zgodnie z którym umowa o pracę wygasa z upływem 3 miesięcy nieobecności pracownika w pracy z powodu tymczasowego aresztowania, chyba że pracodawca rozwiązał wcześniej bez wypowiedzenia umowę o pracę z winy pracownika. WNIOSKI Z ORZECZENIA W przypadku pracowników samorządowych art. 35 ust. 2 ustawy o pracownikach samorządowych przewiduje zawieszenie stosunku pracy na okres tymczasowego aresztowania. Zawieszenie to jednak nie jest bezterminowe, a ponieważ w ustawie brak określenia, na jak długi okres może dojść do zawieszenia stosunku pracy, stosować należy odpowiednio przepisy kodeksowe. Przewidują one maksymalnie 3-miesięczny okres utrzymania stosunku pracy aresztowanego samorządowca. Po upływie 3 miesięcy aresztu z mocy prawa stosunek pracy każdego pracownika także samorządowego wygasa. W sytuacji gdy areszt trwa dłużej, zwalniany z aresztu np. półrocznego pracownik samorządowy w chwili opuszczenia aresztu nie jest już pracownikiem. Nie ma już żadnych uprawnień z tytułu zatrudnienia ani pracowniczych, ani ubezpieczeniowych. 5 Zadaj pytanie: serwis_zus@wip.pl