DLA PRACOWNIKÓW ZATRUDNIONYCH NA ZASTĘPSTWO

Transkrypt

1 ZUS Serwis Płatnika O D P O W I E D Z I, K T Ó R Y C H Nr 11/2014 (91) Październik/Listopad 2014 NIE ZNAJDZIESZ U INNYCH Raport specjalny ZASIŁKI DLA PRACOWNIKÓW ZATRUDNIONYCH NA ZASTĘPSTWO Pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę na zastępstwo podlega ubezpieczeniom społecznym, w tym ubezpieczeniu chorobowemu i ubezpieczeniu wypadkowemu, na ogólnych zasadach dotyczących pracowników. Dlatego przysługują mu odpowiednie świadczenia. Oznacza to, że ma on prawo do wszystkich świadczeń, jakie przysługują z tytułu objęcia ubezpieczeniami, ale z pewnymi wyjątkami odpowiedzi na pytania Czytelników Aktualności Zasiłek chorobowy sędziego po zrzeczeniu się z urzędu 3 Stan faktyczny 3 Decyzja ZUS 3 Orzeczenia sądów i pytanie prawne 3 Rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego 3 Wnioski z orzeczenia 4 Wynagrodzenie minimalne w 2015 roku 5 AZU 91 WPŁYW CHOROBY ZLECENIOBIORCY NA USTALENIE PODSTAWY WYMIARU SKŁADEK Sposób ustalenia podstawy wymiaru składek zależy od tego, czy zleceniobiorca otrzymał pełne wynagrodzenie, czy zmniejszono mu je w związku z niewykonaniem pracy. Po zakończeniu umowy będzie mu przysługiwał zasiłek chorobowy wypłacany przez ZUS. str. 6 PRACOWNIK NA URLOPIE BEZPŁATNYM WYKONUJĄCY UMOWĘ ZLECENIA Zleceniodawca powinien złożyć korektę dokumentów i wykazać składki na ubezpieczenia społeczne od przychodu wypłacanego za okres, gdy umowa zlecenia była tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń, czyli w czasie trwania urlopu bezpłatnego. str. 11 ŚWIADCZENIA CHOROBOWE ZA OKRES POBYTU W SANATORIUM Pobyt w sanatorium nie jest tożsamy z pobytem w szpitalu i za okres zwolnienia lekarskiego przypadającego na ten okres pracownikowi przysługuje świadczenie chorobowe w wysokości 80% podstawy wymiaru. str. 19 WYPŁATA ZANIŻONEGO WYNAGRODZENIA W DOKUMENTACH PRZEKAZYWANYCH DO ZUS Jeżeli na skutek pomyłki pracodawcy pracownik otrzymywał niższe wynagrodzenie niż powinien, to płatnik nie składa korekty dokumentów rozliczeniowych przekazywanych do ZUS, jeżeli wykazywał w nich faktycznie wypłacone w poszczególnych miesiącach wynagrodzenia. str. 21 Zadaj pytanie ekspertom P R Z E Ś L I J J E N A A D R E S : S E R W I S _ Z U W I P. P L

2 Drodzy Czytelnicy! W przypadkach usprawiedliwionej nieobecności w pracy pracownika, gdy jest potrzeba jego zastąpienia, Kodeks pracy przewiduje możliwość zatrudnienia innego pracownika na podstawie umowy o pracę na czas określony obejmujący czas tej nieobecności. Jest to szczególny rodzaj umowy o pracę na zastępstwo. Pracownik zatrudniony na tej podstawie podlega ubezpieczeniom społecznym, w tym ubezpieczeniu chorobowemu i ubezpieczeniu wypadkowemu. Dzięki temu przysługują mu świadczenia. Najwięcej wątpliwości pojawia się w przypadku zasiłków macierzyńskich i zasiłków, które przysługują pracownikom po ustaniu tytułu do ubezpieczeń. Wyjaśnienie wątpliwości i 12 praktycznych przykładów można znaleźć w Raporcie specjalnym. Jeżeli zleceniobiorca w czasie wykonywania umowy zachorował, to sposób ustalenia podstawy wymiaru składek zależy od tego, czy otrzymał on pełne wynagrodzenie, czy zmniejszono mu je w związku z niewykonaniem pracy. W przypadku gdy nie wykonał całej pracy, płatnik powinien ustalić, jaka część wynagrodzenia jest mu należna, wypłacić tę kwotę i naliczyć od niej należne składki. Nie można zapomnieć o przekazaniu do ZUS odpowiednich dokumentów. To tylko jedna z sytuacji, którą przedstawiamy w dziale Porady ekspertów. Przypominamy o dodatkowych przywilejach Czytelników: serwis mailowy Przegląd ZUS i Płace z nowościami w ubezpieczeniach społecznych, dostęp do serwisu z aktualnymi wskaźnikami i stawkami, dyżur mailowy odpowiedzi na pytania przesłane na adres serwis_zus@wip.pl W roku ukazuje się 13 numerów zwykłych Serwisu Płatnika ZUS plus 1 numer specjalny co trzecie wydanie. Marta Strupińska redaktor prowadzący Redaktor prowadzący: Marta Strupińska Wydawca: Marlena Prószyńska Koordynator produkcji: Katarzyna Kopeć Korekta: Zespół Łamanie: Triograf Druk: MDruk w Warszawie ISSN: Nakład: egz. Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. ul. Łotewska 9a, Warszawa tel.: , faks: serwis_zus@wip.pl Numer KRS: Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy, Sąd Gospodarczy XIII Wydział Gospodarczy Rejestrowy. Wysokość kapitału zakładowego: zł Serwis Płatnika ZUS chroniony jest prawem autorskim. Przedruk i sprzedaż materiałów bez zgody wydawcy są zabronione. Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się na źródło. W związku z powyższym redakcja nie może ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w Serwisie Płatnika ZUS wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przypadków. Informujemy, że Państwa dane osobowe będą przetwarzane przez Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, ul. Łotewska 9a, w celu realizacji niniejszego zamówienia oraz do celów marketingowych przesyłania materiałów promocyjnych dotyczących innych produktów lub usług. Mają Państwo prawo do wglądu oraz poprawiania swoich danych, a także do wyrażania sprzeciwu wobec ich przetwarzania do celów promocyjnych. Podanie danych jest dobrowolne. Zapewniamy, że Państwa dane nie będą przekazywane bez Państwa wiedzy i zgody innym podmiotom. Informacje o prenumeracie: tel.: , cok@wip.pl ZU

3 Spis treści AKTUALNOŚCI Składki ZUS od zobowiązań składkowych zleceniobiorcy opłaconych przez zleceniodawcę 3 Wynagrodzenie wypłacone z tytułu udzielonego poręczenia bankowego bez składek 5 Wskaźniki i stawki w III kwartale 6 SKŁADKI Ubezpieczenie wspólnika spółki komandytowej z prawem do renty rodzinnej 7 Kontrola ZUS w firmie zwrot kosztów poniesionych przez płatnika 8 Dofinansowanie studiów pracownika 9 Obniżenie składki zdrowotnej do wysokości zaliczki na podatek 10 Obowiązki pracownika wykonującego pracę w Polsce zatrudnionego w firmie zagranicznej, która nie ma przedstawicielstwa siedziby w kraju 11 Wpływ daty przekazania wynagrodzenia na obowiązek opłacania składki na Fundusz Pracy 13 Dwie umowy zlecenia w tej samej firmie 14 Zwrot kosztów na zakup okularów, których konieczność stosowania okulista stwierdził poza badaniami okresowymi 16 ZASIŁKI Okres urlopu zdrowotnego nauczyciela w podstawie wymiaru zasiłku 17 Wypłata bezpodstawnie zawyżonego zasiłku chorobowego konsekwencje dla płatnika 18 Nagrody przysługujące bez względu na absencję pracownika podstawa wymiaru zasiłku 20 Choroba przed okresem wyczekiwania 20 Opieka nad dzieckiem okres zwolnienia chorobowego 21 Stanowisko ZUS w sprawie uwzględniania w podstawie wymiaru zasiłków składników wynagrodzenia 22 październik Zadaj pytanie: serwis_zus@wip.pl

4 Spis treści DOKUMENTACJA Liczba druków Z-15 w przypadku kilku zwolnień z tytułu opieki 23 Korekta dokumentów za zleceniobiorcę studenta na urlopie wychowawczym 24 Dokumenty przekazywane do ZUS za pracownika, który na urlopie rodzicielskim wykonuje umowę zlecenia 25 RAPORT SPECJALNY Praktyczne wskazówki, jak przygotować się do drugiego etapu zmian w Płatniku Co należy zrobić przed pobraniem danych z ZUS 27 Wskazanie grupy ubezpieczonych 28 Szczegółowy raport z pobrania danych 30 Co dodatkowo warto wiedzieć przed pobraniem danych 31 Pobieranie danych z ZUS 31 Co trzeba zrobić po pobraniu danych z ZUS 33 Komplety rozliczeniowe pobrane z ZUS 36 Dodatkowo dla Czytelników: Serwis owy Przegląd ZUS i Płace z nowościami w ubezpieczeniach społecznych Dostęp do serwisu z aktualnymi wskaźnikami i stawkami Możliwość zadania pytania ekspertowi odpowiedzi na łamach publikacji październik Serwis Płatnika ZUS

5 Aktualności Zasiłek chorobowy sędziego po zrzeczeniu się urzędu Byłemu sędziemu, który stał się niezdolny do pracy przed zrzeczeniem się urzędu, przysługuje zasiłek chorobowy w okresie dalszego trwania tej niezdolności po rozwiązaniu stosunku służbowego. Uchwała Sądu Najwyższego z 4 września 2014 r., I UZP 2/14 Sędziowie nie są zatrudnieni na podstawie stosunku pracy, ale pełnią urząd publiczny. Ich stosunek jest stosunkiem służbowym, a nie pracowniczym i z tego też tytułu nie są odprowadzane za nich składki ZUS, o czym wyraźnie mówi ustawa Prawo o ustroju sądów powszechnych w art Nie przysługują im zatem żadne świadczenia z ubezpieczeń społecznych. W zamian za to otrzymują (np. za czas choroby lub za okres urlopu macierzyńskiego) uposażenie wypłacane bezpośrednio z budżetu państwa. Wyjątkowo, w przypadku gdy sędzia zrzeka się urzędu lub zostaje wydalony dyscyplinarnie ze służby, a także gdy utraci obywatelstwo polskie, a jego stosunek służbowy ulega rozwiązaniu, od wynagrodzenia wypłaconego sędziemu w okresie całej służby, od którego nie odprowadzano składki na ubezpieczenie społeczne, przekazuje się zwaloryzowaną składkę do ZUS, przewidzianą za ten okres w przepisach o ubezpieczeniu społecznym. Stan faktyczny Grzegorz G. był sędzią Sądu Rejonowego w T. od 28 marca 2002 r. Jego stosunek służbowy uległ rozwiązaniu z dniem 1 października 2012 r., ponieważ sędzia zrzekł się urzędu. W dniu 29 października 2012 r. Sąd Rejonowy w T., na podstawie art Prawa o ustroju sądów powszechnych przekazał do ZUS zwaloryzowane składki na ubezpieczenie społeczne sędziego za okres od 28 marca 2002 r. do 1 października 2012 r. Dnia 1 października 2012 r. był on już niezdolny do pracy z powodu choroby. Niezdolność do pracy trwała do 31 października 2012 r. Były sędzia wniósł więc o wypłatę zasiłku chorobowego za ten okres. Decyzja ZUS ZUS odmówił wypłaty zasiłku, twierdząc, że zainteresowany jako sędzia nie był w ubezpieczeniu chorobowym, a nawet gdyby przyjąć, że okres pełnienia służby był równoważny okresowi zatrudnienia, to wnosił on o wypłatę zasiłku po zakończeniu zatrudnienia. To świadczenie byłoby więc nieekwiwalentne w stosunku do opłaconych przez Sąd Rejonowy w T. składek. Składki te były bowiem zapłacone za okres służby, ale już nie mogły obejmować okresu po dymisji. Były sędzia odwołał się od tej decyzji. Orzeczenia sądów i pytanie prawne Sąd I instancji zmienił decyzję ZUS i przyznał zasiłek chorobowy za okres niezdolności do pracy w październiku 2012 roku. Zakład odwołał się od tego orzeczenia, ale sąd II instancji powziął poważne wątpliwości co do wykładni przepisów i zdecydował się skierować do Sądu Najwyższego obszerne pytanie prawne odnoszące się do dwóch kwestii: czy sędzia, który złożył dymisję, może być traktowany jak osoba ubezpieczona za okres służby sędziowskiej, czy sędziemu, który złożył dymisję, może przysługiwać w takim przypadku zasiłek chorobowy za okres po zakończeniu stosunku służbowego, zgodnie z przepisami ustawy zasiłkowej. Rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego Sąd Najwyższy uznał, że za wskazany okres niezdolności do pracy po ustaniu stosunku 3 Zadaj pytanie: serwis_zus@wip.pl

6 Aktualności służbowego przysługuje zasiłek chorobowy z ZUS, na podobnych zasadach jak innym pracownikom ubezpieczonym. W uzasadnieniu wskazał, że sędzia, jako osoba niepodlegająca ubezpieczeniom społecznym, nie może mieć prawa do świadczeń zusowskich. Zgodnie z wyraźnymi regulacjami ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych od wynagrodzeń sędziów nie odprowadza się żadnych składek ZUS (wyjątkiem jest tylko składka zdrowotna). Istotne znaczenie ma tu opłacenie jednorazowej, zwaloryzowanej składki za uposażenie pobrane w okresie całej służby sędziowskiej. W takim przypadku okres służby sędziego jest traktowany na równi z zatrudnieniem i z mocy prawa były sędzia objęty jest także ochroną ubezpieczeniową. Nabywa więc prawo do emerytury lub renty z ZUS. Może mieć także prawo do innych świadczeń, w tym zasiłków chorobowych. Sędzia powinien być tak samo traktowany jak pozostali zatrudnieni ubezpieczeni, także w zakresie uprawnień do świadczeń po zakończeniu służby (zatrudnienia). Tym samym były sędzia ma też prawo do zasiłku chorobowego w przypadku niezdolności do pracy występującej bezpośrednio po zakończeniu stosunku służbowego. Sąd Najwyższy wskazał też, że pogląd ZUS o nieekwiwalentności takiego zasiłku jest nietrafny. Jest to bowiem świadczenie gwarancyjne, zabezpieczające środki finansowe dla ubezpieczonego, po zakończeniu zatrudnienia, w sytuacji gdy jest on niezdolny do pracy i nie mógłby takiej pracy podjąć. Nie ma więc uzasadnienia inne, gorsze traktowanie byłego sędziego niż pozostałych pracowników. Wnioski z orzeczenia Funkcjonariusze wymiaru sprawiedliwości (sędziowie, prokuratorzy), podobnie jak funkcjonariusze służb mundurowych, nie są osobami ubezpieczonymi w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych. Nie otrzymują oni świadczeń z ZUS, lecz uposażenie i świadczenia finansowane bezpośrednio przez budżet państwa. Jeżeli jednak składki za cały okres służby są przekazywane do ZUS w razie złożenia z urzędu (w przypadku sędziów), to funkcjonariusz ma prawo do korzystania w pełni z powszechnego systemu ubezpieczeń społecznych. Warto zwrócić uwagę na kwestię równego dostępu do świadczeń. Pozbawienie ich tylko dlatego, że wcześniej osoby nie były ubezpieczone o mimo przekazania waloryzowanych składek do systemu po opuszczeniu stanowiska służbowego byłoby niewątpliwie dyskryminacją. Mogłoby być uznane nawet za sprzeczne z konstytucją, która gwarantuje prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy m.in. ze względu na chorobę (art. 67 Konstytucji RP). Michał Culepa specjalista w zakresie prawa pracy Masz pytania lub wątpliwości dotyczące rozliczeń z ZUS? Napisz do nas! A my pomożemy Ci je rozwiązać! serwis_zus@wip.pl Odpowiedzi na pytania Czytelników publikujemy w kolejnych numerach Serwisu Płatnika ZUS. 4 Serwis Płatnika ZUS

7 Aktualności Wynagrodzenie minimalne w 2015 roku Od 1 stycznia 2015 r. minimalne wynagrodzenie za pracę wyniesie zł. W porównaniu do 2014 roku płaca minimalna będzie więc wyższa o 70 zł (w 2014 r. wynagrodzenie minimalne wynosi zł). Powyższa kwota to minimalna stawka dla pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy w kolejnym roku pracy. Dla pracownika w pierwszym roku zatrudnienia obowiązująca płaca minimalna to 80% tej kwoty, czyli zł. Zmiana kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę od stycznia 2015 roku spowoduje: 1) w zakresie składek na ubezpieczenia społeczne: wzrost składek płaconych za pracowników, których pobory odpowiadają minimalnemu wynagrodzeniu, wzrost obciążeń składkowych przedsiębiorców, którzy naliczają składki od podstawy odpowiadającej 30% minimalnego wynagrodzenia, wzrost składek u ubezpieczonych, u których podstawa wymiaru składek powiązana jest z wysokością minimalnego wynagrodzenia, np. podlegających ubezpieczeniom emerytalno-rentowym dobrowolnie, wzrost refundacji przysługujących pracodawcom zatrudniającym osoby bezrobotne; 2) w zakresie składek na Fundusz Pracy: wzrost podstawy wymiaru obowiązkowych składek emerytalno-rentowych, warunkującej powstanie obowiązku odprowadzania składek na FP, konieczność sprawdzenia, czy w przypadku osób mających kilka tytułów do ubezpieczeń nie zaszły zmiany w zakresie obowiązku naliczania za nie składek na FP; 3) w zakresie podlegania ubezpieczeniom społecznym: konieczność sprawdzenia, czy w przypadku pracowników prowadzących własną działalność gospodarczą lub mających podpisane umowy cywilnoprawne z podmiotem innym niż własny pracodawca nie zaszły zmiany co do obowiązku ubezpieczeń z dodatkowego źródła dochodów; 4) w zakresie świadczeń chorobowych przysługujących pracownikom: wzrost minimalnej podstawy wymiaru świadczeń, konieczność przeliczenia świadczeń liczonych od najniższej obowiązującej podstawy. Oprac. Red. PODSTAWA PRAWNA Rozporządzenie Rady Ministrów z 11 września 2014 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2015 r. (Dz.U. z 2014 r. poz. 1220). 5 Zadaj pytanie: serwis_zus@wip.pl

8 Składki 7 Wpływ choroby zleceniobiorcy na ustalenie podstawy wymiaru składek SKŁADKI Pytanie: Od stycznia br. podpisaliśmy umowę zlecenia z osobą, której wynagrodzenie miesięczne wynosi zł. Umowa jest tak skonstruowana, że zleceniobiorca sam decyduje, którego dnia pracę będzie wykonywał, a rozliczany jest z jej efektów. Nie jest więc ważne, ile dni pracował. Umowę zlecenia rozwiązano z końcem września. Za okres od 23 września do 3 października zleceniobiorca przedstawił nam zwolnienie lekarskie. Czy po zakończeniu umowy będzie mu przysługiwał zasiłek i kto powinien go wypłacić? Jak ustalić podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne za wrzesień? Czy dokonać rozliczenia proporcjonalnego? Jakie dokumenty złożyć do ZUS? - Odpowiedź: Sposób ustalenia podstawy wymiaru składek zależy od tego, czy zleceniobiorca otrzymał pełne wynagrodzenie, czy zmniejszono mu je w związku z niewykonaniem pracy. Po zakończeniu umowy będzie mu przysługiwał zasiłek chorobowy wypłacany przez ZUS. Zleceniobiorca, który z umowy zlecenia podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, może ze zlecenia przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Jeżeli się na to zdecyduje i ubezpieczeniu chorobowemu będzie podlegał przez okres co najmniej 90 dni, to w przypadku choroby będzie miał prawo do zasiłku chorobowego. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne zleceniobiorcy stanowi przychód, który otrzymał w związku z wykonywaniem umowy zlecenia, jeżeli odpłatność w umowie została ustalona kwotowo. W raporcie ZUS RCA złożonym za wrzesień składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne za zleceniobiorcę powinny zostać naliczone od przychodu, który w tym miesiącu otrzymał. Jeżeli mimo choroby wykonał umowę zlecenia i wypłacono mu pełne wynagrodzenie, to od tej kwoty trzeba naliczyć składki. Nie ma podstaw do wykazywania składek od niższej podstawy wymiaru. Jeżeli ze względu na chorobę we wrześniu nie wykonał całej pracy, to płatnik powinien ustalić, jaka część wynagrodzenia jest mu należna, wypłacić tę kwotę i naliczyć od niej należne składki. Za ten miesiąc należy złożyć do ZUS następujące dokumenty rozliczeniowe: ZUS RCA z kodem xx (umowa zlecenia) i naliczyć składki od kwoty wypłaconego wynagrodzenia, ZUS RSA z kodem xx (umowa zlecenia) i wykazać okres niezdolności do pracy , liczbę dni zasiłkowych 8, wypłaconą kwotę oraz kod świadczenia/przerwy 313 (zasiłek chorobowy z ubezpieczenia chorobowego). Zleceniobiorca, który stał się niezdolny do pracy w czasie wykonywania umowy, a niezdolność ta trwa po ustaniu jego zatrudnienia, ma prawo do zasiłku chorobowego wypłacanego przez oddział ZUS właściwy według miejsca zamieszkania. Do tego oddziału były zleceniodawca powinien przesłać oryginał zaświadczenia lekarskiego (ZUS ZLA), na podstawie którego dokonał wypłaty zasiłku przypadającej w czasie trwania umowy zlecenia. W swojej dokumentacji płatnik pozostawia kopię zaświadczenia lekarskiego potwierdzoną za zgodność z oryginałem. 6 Serwis Płatnika ZUS

9 Porady ekspertów Do przyznania i wypłaty przez ZUS zasiłku chorobowego po ustaniu tytułu ubezpieczenia niezbędne są: zaświadczenie lekarskie o czasowej niezdolności do pracy ZUS ZLA, zaświadczenie płatnika składek ZUS Z-3a, oświadczenie osoby występującej o zasiłek chorobowy za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego o nieustaleniu prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego lub nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, o zaprzestaniu i niepodjęciu działalności zarobkowej stanowiącej tytuł do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniem chorobowym lub wypadkowym albo dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym albo zapewniającej prawo do świadczeń za okres niezdolności do pracy z powodu choroby, o niepodleganiu obowiązkowo ubezpieczeniu społecznemu rolników ZUS Z-10 PODSTAWA PRAWNA Art. 18 ust. 3 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz ze zm.). Michał Jarosik specjalista w zakresie ubezpieczeń społecznych Składki za pracownicę, która wraca z urlopu wychowawczego i jest w ciąży Pytanie: Pracownica od początku stycznia br. przebywa na urlopie wychowawczym, który został jej udzielony do 31 grudnia 2015 r. Okazało się, że jest ona w ciąży. Czy może przerwać urlop wychowawczy i wrócić do pracy. Wystąpiła ona z wnioskiem i chciałaby podjąć pracę od 10 października. Czy jeżeli w krótkim czasie ponownie stanie się niezdolna do pracy, to ZUS tego nie zakwestionuje? Jakie dokumenty należy złożyć do ZUS? Odpowiedź: Pracownica może wrócić do pracy, a w przypadku niezdolności do pracy ZUS nie powinien tego zakwestionować. Pracownik zatrudniony co najmniej 6 miesięcy ma prawo do urlopu wychowawczego w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Do sześciomiesięcznego okresu zatrudnienia wlicza się poprzednie okresy zatrudnienia. Wniosek o udzielenie urlopu wychowawczego składany jest pracodawcy w formie pisemnej na dwa tygodnie przed rozpoczęciem okresu, w którym pracownik zamierza korzystać z tego urlopu. Wymiar wynosi do 36 miesięcy. Urlop jest udzielany na okres nie dłuższy niż do ukończenia przez dziecko 5. roku życia i może zostać wykorzystany najwyżej w 5 częściach. Podleganie ubezpieczeniom na urlopie wychowawczym W okresie urlopu wychowawczego pracownik nie świadczy pracy i nie otrzymuje za okres tego urlopu wynagrodzenia. Nie podlega również ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu jako pracownik. Nie oznacza to jednak, że w tym okresie nie podlega ubezpieczeniom. Tytułem do ubezpieczeń jest bowiem przebywanie na urlopie wychowawczym. Urlop jest odrębnym od stosunku pracy tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Osoba przebywająca na tym urlopie obowiązkowo podlega ubezpieczeniom emerytalnemu 7 Zadaj pytanie: serwis_zus@wip.pl

10 Składki i rentowym, ale tylko pod warunkiem że nie ma innych tytułów do ubezpieczeń społecznych oraz ustalonego prawa do emerytury lub renty. Te same warunki, tzn. brak innego tytułu, musi spełnić, aby podlegać ubezpieczeniu zdrowotnemu. Obowiązek rozliczania składek za osobę przebywającą na urlopie wychowawczym spoczywa na pracodawcy, który udzielił urlopu. W celu realizacji tego obowiązku pracodawca powinien uzyskać oświadczenie od osoby, której udziela urlopu, czy spełnia ona podane wyżej warunki. Zgłoszenia do ubezpieczeń osoby przebywającej na urlopie wychowawczym dokonuje się przez wykazanie jej w imiennym raporcie miesięcznym ZUS RCA z kodem tytułu ubezpieczeń xx (urlop wychowawczy). Nie składa się natomiast raportu ZUS ZUA ani raportu ZUS ZWUA. Składa raport ZUS RSA z kodem pracowniczym xx, gdzie wykazuje okres udzielonego urlopu i kod świadczenia/przerwy 121 (urlop wychowawczy). Podstawa wymiaru składek Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopie wychowawczym stanowi kwota 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek (w 2014 r ,60 zł). Tak ustalona podstawa nie może być wyższa niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy poprzedzających urlop wychowawczy i nie może być niższa niż 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia (w 2014 r zł). Aby prawidłowo określić podstawę wymiaru składek, pracodawca w pierwszej kolejności musi ustalić średnie miesięczne wynagrodzenie pracownika wypłacone za okres 12 miesięcy poprzedzających rozpoczęcie urlopu. Następnie porównuje je z kwotą 60% przeciętnego wynagrodzenia. Jeżeli wynagrodzenie pracownika nie przekroczy tej kwoty, wówczas tak ustalone wynagrodzenie będzie stanowiło podstawę wymiaru składek emerytalnej i rentowej. Jeżeli okaże się wyższe lub równe, pracodawca będzie zobowiązany naliczać składki od kwoty 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Rezygnacja z urlopu wychowawczego i powrót do pracy Pracownik może zrezygnować z urlopu wychowawczego: 1) w każdym czasie za zgodą pracodawcy, 2) po uprzednim zawiadomieniu pracodawcy najpóźniej na 30 dni przed terminem zamierzonego podjęcia pracy. Jeżeli pracownica wystąpi o skrócenie urlopu wychowawczego, to pracodawca musi ją dopuścić do pracy najpóźniej po 30 dniach. Nie ma przeszkód, aby pracodawca wyraził zgodę na jej wcześniejszy powrót. To, że jest ona w ciąży, nie stanowi przeszkody. Pracodawca nie musi się także obawiać tego, że postępowanie zostanie zakwestionowane przez ZUS. W tym przypadku od decyzji pracownicy zależy, czy chce ona przebywać na urlopie wychowawczym, czy też z niego zrezygnować i wrócić do pracy. Gdy pracownica powróci do pracy i zachoruje, to będzie jej przysługiwało wynagrodzenie za czas choroby za pierwsze 33 dni choroby (gdy nie ukończyła 50 lat), a za kolejne okresy zasiłek chorobowy. Jeżeli powrót do pracy nastąpi 10 października, to za ten miesiąc pracodawca powinien złożyć za nią następujące dokumenty rozliczeniowe: 8 Serwis Płatnika ZUS

11 Porady ekspertów ZUS RCA z kodem xx, w którym wykaże wynagrodzenie z umowy o pracę, jakie pracownica otrzymała w październiku, i od tej kwoty naliczy oraz opłaci składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, ZUS RCA z kodem xx, w którym składki na ubezpieczenia społeczne zostaną naliczone od kwoty 646,72 zł, tj. 2227,60 zł : 31 9 (przy założeniu, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tej osoby stanowi kwota 60% przeciętnego wynagrodzenia), a na ubezpieczenie zdrowotne od kwoty 520 zł. Michał Jarosik specjalista w zakresie ubezpieczeń społecznych PODSTAWA PRAWNA Art ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.). Ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz ze zm.). Składki od wynagrodzenia prezesa za okres zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy Pytanie: Prezes zarządu w spółce z o.o. zatrudniony w naszej firmie na podstawie umowy o pracę został odwołany ze swojej funkcji przez radę nadzorczą. Zgodnie z obowiązującą umową przysługuje mu 3-miesięczny okres wypowiedzenia (od 1 czerwca do 31 sierpnia 2014 r.). Zgodnie z zapisami umowy w tym okresie został on zwolniony z obowiązku świadczenia pracy, zachowując prawo do wynagrodzenia. Czy od wynagrodzenia należnego za okres wypowiedzenia trzeba opłacić wszystkie składki? Odpowiedź: Tak, należy opłacić wszystkie składki. Pracownicy podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu w okresie od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania. Na wyrejestrowanie pracownika płatnik ma 7 dni od daty ustania zatrudnienia. Należy podkreślić, że w formularzu ZUS ZWUA, w bloku IV, polu 02 jako datę wyrejestrowania wpisuje się pierwszy dzień, w którym ubezpieczony nie podlega już ubezpieczeniom. W przypadku przedstawionym w pytaniu będzie to 1 września 2014 r. Okres zwolnienia ze świadczenia pracy jako okres podlegania ubezpieczeniom Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników stanowią przychody z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych. Z podstawy wymiaru wyłączone są jedynie: wynagrodzenie chorobowe, zasiłki oraz przychody wymienione w 2 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Wynagrodzenie wypłacane w okresie wypowiedzenia nie zostało wymienione jako przychód wyłączony od składek na ubezpieczenia społeczne, co oznacza, że od tego wynagrodzenia należy odprowadzić wszystkie składki, mimo że w okresie wypowiedzenia zatrudnienia pracownik nie będzie świadczył pracy. 9 Zadaj pytanie: serwis_zus@wip.pl

12 Składki Wypłata wynagrodzenia po wyrejestrowaniu Pracodawca, rozliczając składki za pracownika, ma obowiązek ustalić podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne i od tej podstawy naliczyć składki w raporcie ZUS RCA składanym za miesiące, w których nastąpi wypłata tego wynagrodzenia. Należne składki należy rozliczyć w raportach ZUS RCA z kodem tytułu ubezpieczenia xx. Gdy wypłata wynagrodzenia nastąpi w kolejnym miesiącu po wyrejestrowaniu pracownika z ubezpieczeń, rozliczenie należnych składek powinno nastąpić w raporcie ZUS RCA z kodem tytułu xx (osoba, za którą należy rozliczyć i opłacić składki lub należne świadczenia w dokumentach rozliczeniowych składanych nie wcześniej niż za następny miesiąc po ustaniu tytułu do ubezpieczeń). Michał Jarosik specjalista w zakresie ubezpieczeń społecznych PODSTAWA PRAWNA Art. 13 pkt 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz ze zm.). Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 23 października 2009 r. w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących, zgłoszeń danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze oraz innych dokumentów (Dz.U. nr 186, poz ze zm.). Ubezpieczenie zdrowotne członka rady nadzorczej Pytanie: W przedsiębiorstwie państwowym w radzie nadzorczej zasiada jeden przedstawiciel pracowników. Czy za osobę składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne powinny być naliczane od zsumowanego przychodu, jaki jej wypłacamy? Czy należy złożyć dokumenty zgłoszeniowe, czy też wystarczy, że w raporcie ZUS RCA z kodem pracowniczym będzie wykazywana odpowiednio wyższa podstawa wymiaru składek, tak jak to następuje przy zawarciu umowy zlecenia (o dzieło) z własnym pracownikiem? Odpowiedź: Osoba sprawująca funkcję członka rady nadzorczej podlega z tego tytułu obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu, jeżeli ma miejsce zamieszkania na terytorium Polski. Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego dla tej grupy osób powstaje z dniem powołania na członka rady nadzorczej, a wygasa w dniu zaprzestania pełnienia tej funkcji. Pełnienie obowiązków członka rady nadzorczej nie jest natomiast tytułem do ubezpieczeń społecznych. Podstawę wymiaru składki zdrowotnej dla członka rady nadzorczej stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jaki otrzymuje z tytułu pełnionej funkcji. Zgłoszenie do ZUS Osoba, która zostaje członkiem rady nadzorczej, powinna być zgłoszona wyłącznie do ubezpieczenia zdrowotnego. W tym celu płatnik składek musi złożyć druk ZUS ZZA z kodem tytułu ubezpieczenia X X. Rozliczenie składek Rozliczenie należnych składek za osobę, która równocześnie jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę i pełni obowiązki członka rady nadzorczej, powinno nastąpić w dwóch imiennych raportach miesięcznych. W raporcie 10 Serwis Płatnika ZUS