Literatura podstawowa. Literatura uzupełniaj. Efekty kształcenia: Czym zatem jest. Podstawa zaliczenia (forma i warunki zaliczenia) Wartość

Transkrypt

1 zbywcza przedsiębiorstwa w aspekcie upadłości i kontynuowania działalno alności Prowadzący: Sławomir S JędrzejewskiJ Literatura podstawowa Ustawa o rachunkowości, ci, Ustawa prawo upadłościowe i naprawcze, Kodeks Spółek Handlowych slawek@6565.pl Literatura uzupełniaj niająca E. Walińska (red.), Zasady wyceny bilansowej i ustalania wyniku zgodnie ze znowelizowaną ustawą o rachunkowości, ci, CCAE, Łódź 00 Podstawa zaliczenia (forma i warunki zaliczenia) Egzamin w formie pisemnej 4 Efekty kształcenia: Po zakończeniu zajęć student powinien posiadać wiedzę dotyczącą przedsiębiorstwa i jego wartości przy założeniu i jego braku kontynuacji działalno alności. Czym zatem jest przedsiębiorstwo? 5 6

2 Czym jest przedsiębiorstwo? 5% 7% Czym jest przedsiębiorstwo? 68% Jednostka prowadząca działalność - nastawiona na zysk Przedsiębiorstwo potraktowane jako grupa ludzi Źródło: Ankieta do pracy licencjackiej S. Zdulska, Sprawozdanie finansowe w ocenie kondycji i stopnia realizacji głównego celu przedsiębiorstwa, Łódź 04 Inne Jednostka prowadząca działalno alność - nastawiona na zysk Zorganizowana działalność gospodarcza specjalizująca się w jakieś dziedzinie, sprzedająca lub wytwarzająca dobra i usługi 4% Działalność gospodarcza 5% Jednostka prowadząca działalność - nastawiona na zysk Firma, nastawiona na zysk % Podmiot wykonujący działalność gospodarczą w celach zarobkowych 9% Działalność gospodarcza, która ma na celu osiągnięcie zysku 9% Przedsiębiorstwo potraktowane jako grupa ludzi Inne Przedsiębiorstwo potraktowane jako grupa ludzi Organ zatrudniający pewną grupę ludzi. Przedsiębiorstwo ma swoją siedzibę, fundusze na pracowników i wszelakie opłaty % Firma działająca na określonych zasadach prawnych zatrudniająca wymaganą ilość pracowników 9% Grupa ludzi wytwarzająca dobra lub usługi 50% 9 Zorganizowana jednostka prowadzona działalność gospodarczą, nie koniecznie nastawiona na osiąganie zysków % Zespół składników niematerialnych i prawnych % Działalność np. na podłożu gospodarczym, jest usankcjonowana przez prawo 7% Własność podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą służącą do realizacji jego celów statutowych 7% 0 Co oznacza kontynuacja działalno alności? Kontynuacja działalno alności Art. 5.. Przy stosowaniu przyjętych zasad (polityki) rachunkowości ci przyjmuje się założenie, że jednostka będzie kontynuowała w dającej się przewidzieć przyszłości działalno alność w niezmniejszonym istotnie zakresie, bez postawienia jej w stan likwidacji lub upadłości ci,, chyba że e jest to niezgodne ze stanem faktycznym lub prawnym. Ustalając zdolność jednostki do kontynuowania działalno alności, kierownik jednostki uwzględnia wszystkie informacje dostępne na dzień sporządzenia sprawozdania finansowego, dotyczące ce dającej się przewidzieć przyszłości, obejmującej okres nie krótszy niż jeden rok od dnia bilansowego.

3 Kontynuacja działalno alności - Zamiar czy możliwo liwość? Ustalając c zdolność jednostki do kontynuowania działalno alności, kierownik jednostki uwzględnia wszystkie informacje dostępne na dzień sporządzenia sprawozdania finansowego,, dotyczące ce dającej się przewidzieć przyszłości, obejmującej okres nie krótszy niż jeden rok od dnia bilansowego. 4 Źródła a informacji? Źródła a informacji 5 6 Źródła a informacji Źródła a informacji 7 8

4 Źródła a informacji Zewnętrzne źródła a informacji Materiały zewnętrzne informują o otoczeniu, czyli o zewnętrznych warunkach funkcjonowania przedsiębiorstwa Materiały wewnętrzne zawierają informacje pochodzące ce z wewnątrz przedsiębiorstwa 9 Dane pozafinansowe - Informacje o rynku, na którym funkcjonuje przedsiębiorstwo Rozwiązania zania prawne, finansowe i podatkowe Dane finansowe Wyniki finansowe przedsiębiorstw konkurencyjnych 0 Wewnętrzne źródła a informacji Dostępne informacje o braku możliwo liwości kontynuacji działalno alności Dane pochodzące ce z ewidencji gospodarczej: Dokumentacja pierwotna lub wtórna, Zapisy z urządze dzeń ewidencyjnych Sprawozdawczość Dane pozaewidencyjne: Wyniki analiz z lat poprzednich Prognozy Protokoły y z kontroli Protokoły y z posiedzeń Informacje od pracowników Dane finansowe Dane niefinansowe Dostępne informacje o braku możliwo liwości kontynuacji działalno alności Analiza sytuacji finansowej podmiotu na potrzeby badania zagrożenia utraty zdolności do kontynuacji działalno alności Należy przestrzegać pewnych zasad przy stosowaniu wskaźników: Wskaźniki łatwo się oblicza, ale niekoniecznie łatwo się interpretuje. Zadaniem analityka jest właściwa interpretacja uzyskanych wyników liczbowych. Wskaźniki są wielkościami względnymi dlatego analityk musi zwracać uwagę na wielkości podlegające obliczeniom. Wartości wskaźników wykazują wrażliwość na szczególne procedury stosowane w rachunkowości przedsiębiorstwa. Ze wskaźników na ogół niewiele wynika. Niezbędne jest porównanie wskaźników z pewnymi standardami, istotnymi w danej branży, lub wskaźnikami przedsiębiorstwa obliczonymi w dłuższym okresie, a najlepiej dokonanie obu porównań. 4 4

5 Kategorie analizy wskaźnikowej Analiza rentowności - Mierzy wielkość zysku, jaki wypracowuje firma w relacji do jej przychodów w i zainwestowanego kapitału Analiza płynnop ynności - dostarcza informacje na temat źródeł gotówki znajdujących się w przedsiębiorstwie przeznaczonej na regulowanie bieżą żących zobowiąza zań. Analiza sprawności działania ania - określa sposób b wykorzystania aktywów w będących b pod kontrolą przedsiębiorstwa w celu generowania przychodów w ze sprzedaży. Analiza zadłużenia - sprawdza strukturę kapitału u (pasywów) w) pod kątem zdolności spółki do regulowania zobowiąza zań (zwłaszcza długoterminowych, które wykraczają poza ramy analizy płynnop ynności) 5 Kategorie analizy wskaźnikowej Wszystkie powyższe kategorie sąs wzajemnie powiązane i należy y rozważać je łącznie. 6 Większość wskaźnik ników nie ma optymalnej wartości. Dopiero odniesienie ich do wskaźnik ników w z poprzedniego okresu lub też do wskaźnik ników obliczonych dla innych firm z tej samej branży y pozwala na obiektywną ocenę sytuacji ekonomiczno-finansowej firmy. Mechaniczne wykorzystanie wskaźnik ników w może e być niebezpieczne dla dokonywanej oceny. Wskaźniki finansowe.. stanowią jedynie drogowskaz dla prowadzonych analiz oceny. 7 8 Analiza dyskryminacyjna: Empiryczne modele prognozowania upadłości: Prawdopodobnie najczęś ęściej stosowana metoda ze wszystkich metod klasycznych w identyfikacji ryzyka upadłości. Polega na klasyfikacji przedsiębiorstwa do jednej badanej grup stanowiące przedsiębiorstwa upadłe e i nie zagrożone one upadłości cią,, na podstawie k- wymiarowego wektora zmiennych losowych. Przy zastosowaniu analizy dyskryminacyjnej w badaniu zagrożenia niewypłacalno acalnością należy y założyć, że prawdopodobieństwa przynależno ności do grup sąs znane lub przyjąć stałe e (przy dwóch populacjach 50%). Metoda ta stanowi jedną z samodzielnych metod zagrożenia upadłości cią,, jednak równier wnież stanowi bazę do budowy modeli scoringowych. 9 Często nazywane modelami scoringowymi,, indeksami z-score,, lub modelami wczesnego wykrywania zagrożenia upadłości cią. Ich celem jest ocena zagrożenia utraty wypłacalno acalności ci za pomocą jednego wskaźnika. Funkcja jest tworzona za pomocą wybranych wskaźnik ników w finansowych często wykorzystywanych w standardowej analizie finansowej, które powinny najlepiej oddawać stan i kondycję finansową przedsiębiorstwa, z jednocześnie nie odpowiednio dobranymi wagami. Ilość modeli i ich różnorodnor norodność daje możliwo liwość ich podziału: 0 5

6 Istota systemów w wczesnego ostrzegania są jednymi z elementów w procesu oceniania sytuacji ekonomiczno finansowej jednostki prowadzącej działalno alność gospodarczą. Ich zadanie polega na ujawnieniu pogarszającej się płynności finansowej i ogólnej sytuacji ekonomiczno finansowej badanego przedsiębiorstwa (głównie wychwycenie elementów w sygnalizujących zagrożenie upadłości cią). są wstępnym narzędziem analitycznym, nie dostarczają wskazówek wek i sposobów prowadzących do poprawy kondycji finansowej i ekonomicznej przedsiębiorstwa. Podstawowe założenia do konstrukcji systemu wczesnego ostrzegania ) Skuteczność ść,, czyli system powinien wskazywać zagrożenie upadłości cią przy zminimalizowanej liczbie błęb łędów w (za skuteczny uznaje się taki, którego wyniki przekraczają 90% trafnych ocen w rocznym horyzoncie czasowym). ) Ujawnienie zagrożenia upadłości cią jednostki dokonane z odpowiednim wyprzedzeniem, aby jednostka samodzielnie lub przy pomocy zewnętrznych instytucji finansujących mogła a wdrożyć właściwe działania ania naprawcze. ) Ze względu na fakt, iżi system wczesnego ostrzegania potwierdza swoją skuteczność tylko w długim d okresie, ważne jest aby warunki, w których jest on testowany były y w miarę niezmienne. (W sytuacji gospodarki polskiej, cechującej cej się dużą zmienności cią instytucjonalną,, spełnienie tego warunku jest niezwykle trudne.) Występowanie dużej zmienności warunków w powoduje konieczność ciągłej aktualizacji systemu i utrudnia porównania w czasie. biorstwa. 4) podstawowym celem systemów w wczesnego ostrzegania jest wyselekcjonowanie przedsiębiorstw zagrożonych onych upadłości cią, konieczne jest zatem właściwe w zdefiniowanie momentu upadłości przedsiębiorstwa W tym przypadku wskazany może e być podział przedsiębiorstw według kryterium własności, kraju, w którym prowadzi działalno alność przedsiębiorstwo, gdyż przedsiębiorstwa zakwalifikowane w jednym kraju jako upadłe w innym mogą być uznane za funkcjonujące ce normalnie. Typologia systemów w wczesnego ostrzegania Kształt t systemów w wczesnego ostrzegania zależy y od sektora i specyfiki działania ania badanej jednostki. Przy tworzeniu systemu wczesnego ostrzegania należy y brać pod uwagę przede wszystkim: wielkość przedsiębiorstwa, branżę działania ania jednostki, formę własności (prywatna, państwowa, spółdzielcza), formę prawną, zakres prowadzonej ewidencji przychodów w i kosztów, zasięg g działalno alności (międzynarodowy, krajowy czy lokalny). normalnie. 4 Nie ma możliwo liwości stworzenia jednego, uniwersalnego systemu wczesnego ostrzegania dla wszystkich przedsiębiorstw. Wybór r metody analitycznej, mającej na celu wyodrębnienie przedsiębiorstw zagrożonych onych upadłości cią,, sprowadza się do opowiedzenia się za jednym z trzech grup systemów: opartym na danych sprawozdawczych, wykorzystującym analizę wskaźnikow nikową, stosującym analizę dyskryminacyjn Klasyfikacja modeli scoringowych: 5 lub mniej wskaźnikowe Istnienie szarej strefy Modele jednowymiarowe Modele jednofunkcyjne 6 lub więcej wskaźnikowe Istnienie szarej strefy Modele scoringowe Modele wielowymiarowe Istnienie szarej strefy Modele dla których funkcja szacowana jest oddzielnie dla każdego roku dyskryminacyjną. 5 6 Brak szarej strefy Brak szarej strefy Brak szarej strefy 6

7 Jednowymiarowe systemy wczesnego ostrzegania należą do stosunkowo prostych narządzi diagnostycznych badania kondycji finansowej przedsiębiorstwa, mogą być stosowane wyłą łącznie w grupie przedsiębiorstw dla, której zostały y opracowane. Zastosowanie modelu opracowanego dla określonej branży y i sumy bilansowej a nawet miejsca jego działania ania w przedsiębiorstwie odbiegającym specyfikom daje często wyniki odbiegające od właściwych. w 7 System wczesnego ostrzegania P. J. Fitz Patricka W 9 roku P. J. Fitz Patrick, jako pierwszy, porówna wnał wielkości wskaźnik ników w finansowych dla przedsiębiorstw amerykańskich funkcjonujących cych i upadłych. Wielkości tych wskaźnik ników w zostały y obliczone za okres trzech lat dla dziewiętnastu przedsiębiorstw w dobrej kondycji i dziewiętnastu przedsiębiorstw bankrutujących, czyli razem trzydziestu ośmiu o jednostek. Wybrane przedsiębiorstwa prowadziły y działalno alność w jednej branży y i były y o podobnym poziomie sumy bilansowej oraz poziomie obrotów. Zbliżone było o równier wnież położenie geograficzne. Wskaźniki najbardziej jego zdaniem diagnostyczne jeśli chodzi o określenie zagrożenia upadłości cią: X = wynik finansowy netto / kapitał/fundusz własny, w X = kapitał/fundusz własny w / kapitał obcy. Znaczenie omawianego systemu jest stosunkowo duże, ponieważ autor zaproponował procedurę porównywania 8 parami" przedsiębiorstw wypłacalnych i niewypłacalnych. Wielowymiarowe systemy wczesnego ostrzegania należą do bardziej rozbudowanych. proces ich opracowywania jest stosunkowo złożony, ony, a ich powstanie możemy zawdzięcza czać budowie sieci neuronowych. Ich wadą jest stosunkowo wąski w zakres badanych przedsiębiorstw, zaś zaletą fakt, iżi podany wynik nie podlegający interpretacji. Sama ocena nie wymaga od analityka wiedzy, ponieważ wartość przedziałów w dopuszczalnych wartości jest podana przez autora modelu. Jedyną trudność może e stanowić dla badającego wybór r odpowiedniego modelu. 9 System wczesnego ostrzegania E. I. Altmana E. I. Altman to prekursor badań w dziedzinie wielowymiarowej analizy dyskryminacyjnej do prognozowania upadłości przedsiębiorstw. W 968 roku do zbudowania systemu (tzw. Z-score Z model) E. I. Altman wykorzystał dane finansowe 66 przedsiębiorstw amerykańskich, z których upadły. a pozostałe e funkcjonowały y na rynku. Analizowane przedsiębiorstwa zostały y wybrane przy uwzględnieniu kryterium branży y (przedsiębiorstwa produkcyjne) i wartości sumy bilansowej. Autor, w trakcie dalszych badań,, modyfikował pierwotny system (różne postacie systemu charakteryzują się różnymi wagami oraz wartościami progowymi). 40 Model Altmana Z =,*x +,4*x +,*x + 0,6*x4 +,0*x5 gdzie: x= kapitał obrotowy netto / aktywa ogółem, x = zysk netto / aktywa ogółem em, x = (zysk( przed odliczeniem podatków i spłat atą odsetek tzw.. EBIT + odsetki od kredytów bankowych i pożyczek yczek) ) / aktywa ogółem em, x4 = wartość rynkowa kapitału / zobowiązania zania ogółem em, x5=sprzeda sprzedaż netto / aktywa ogółem em. Z <,8 wysokie prawdopodobieństwo upadku,,8 < Z < średnie lub niepewne zagrożenie; Skuteczność systemu Altamana w kolejnych latach: 95% trafnych prognoz upadku przedsiębiorstw w przypadku przewidywania z jednorocznym wyprzedzeniem, 7% trafnych prognoz w przypadku dwuletniego wyprzedzenia, 48% trafnych prognoz z trzyletnim wyprzedzeniem, 6% trafnych prognoz z czteroletnim wyprzedzeniem, 8% trafnych prognoz z piecioletnim wyprzedzeniem. Z > brak zagrożenia upadłością

8 Systemy wczesnego ostrzegania dla polskiej gospodarki Polscy naukowcy opracowali modele przeznaczone dla przedsiębiorstw działaj ających w polskich warunkach rynkowych. Analiza polskich przedsiębiorstw zachodnimi modelami daje wyniki odbiegające od właściwych. w Polskie przedsiębiorstwo badane modelami, np. Altmana z całą pewności cią będzie przedsiębiorstwem upadającym, choć w rzeczywistości ci będzie b w zupełnie dobrej kondycji. Warunki polskie charakteryzują się możliwo liwością funkcjonowania przedsiębiorstw z bardzo niskim wskaźnikiem płynnop ynności finansowej. Model J. Gajdki i D. Stosa Autorzy tego modelu, dokonali badania wśród w d 40 przedsiębiorstw, w tym 0 upadłych i 0 niezagrożonych onych upadłości cią działaj ających na polskim rynku. Próbę przedsiębiorstw niezagrożonych onych upadłości cią stanowiły przedsiębiorstwa z branży y przemysłowej, budowlanej i handlowej, notowane na GPW. Analiza obejmowała dane finansowe z lat i polegała a na wyznaczeniu 0 wskaźnik ników w finansowych. Dane finansowe przedsiębiorstw upadłych dotyczyły y okresu poprzedzającego rok ogłoszenia oszenia upadłości. Wyselekcjonowane przez nich za pomocą liniowej analizy dyskryminacyjnej wskaźniki finansowe, które charakteryzowała a najwyższa moc predykcyjna to: 4 44 Model J. Gajdki i D. Stosa X = Przychody ze sprzedaży y / Przeciętny stan aktywów X = zobowiązania zania krótkoterminowe / Koszty działalno alności podstawowej X = Wynik finansowy netto / Przeciętny stan aktywów w ogółem X4 = Wynik finansowy brutto / Przychody ze sprzedaży y netto X5 = Zobowiązania ogółem / Aktywa ogółem ZG=0,7706-0, ,08564 X+0, X+0,9098 X+0,65599 X4-0,59469 X5 Model J. Gajdki i D. Stosa (Gajdka J. Stos D. 996) wskaźnika większa, lub równa r 0,45 oznacza brak zagrożenia upadłości cią. Model charakteryzował się sprawności cią wynoszącą 9% (7 prawidłowo zakwalifikowanych obiektów w na 40). Należy y zaznaczyć, że e wyniki dotyczą próby wykorzystanej do oszacowania modelu. W modelu występuje brak szarej strefy Model 6-czynnikowy 6 analizy dyskryminacyjnej (E. MączyM czyńskiej) Model ten jest adaptacją funkcji O. Jacobsa.. Jego postać: ZM=,5x + 0,08x + 0x + 5x4 +0,x5+0,0x6, gdzie: X = Wynik brutto + Amortyzacja / Zobowiązania ogółem X = Aktywa ogółem / Zobowiązania ogółem X = Wynik brutto / Aktywa ogółem X4 = Wynik brutto / Przychody ze sprzedaży X5 = zapasów w / Przychody ze sprzedaży X6 = Aktywa ogółem / Przychody ze sprzedaży Prawdopodobieństwo bankructwa dla ZM < 0 duże, przedział (0-) niewielkie, (-) brak zagrożenia. Model poznański (M. Hamrol, B. Czajka, M. Piechocki) Biorąc c pod uwagę sposób, w jaki wartości poszczególnych wskaźnik ników w wpływaj ywają na prawdopodobieństwo upadłości przedsiębiorstw, dokonano ich podziału u na stymulanty i destymulanty. Stymulanty to relacje finansowe przedsiębiorstwa, których wyższy poziom oznacza zmniejszenie szans upadłości, destymulanty to te, których większa wartość oznacza większe prawdopodobieństwo bankructwa. W konsekwencji założono, ono, iżi wagi stymulant wystąpi pią,, w modelu, ze znakiem dodatnim a wagi destymulant ujemnym. Skuteczność modelu dla badanej grupy wyniosła a 96%

9 Model poznański (M. Hamrol, B. Czajka, M. Piechocki) Postać liniowa otrzymanego modelu wygląda następuj pująco: FD =,56*W7 +,588*W6 + 4,88*W5 + 6,79*W,68 (Piechocki M. Hamrol M. Czajka B. s.8), gdzie: W7 = Wynik finansowy netto / Majątek całkowity, W6 = (Majątek obrotowy Zapasy / Zobowiązania krótkoterminowe), W5 = Kapitał stały y / Majątek całkowity, W = Wynik finansowy ze sprzedaży y / Przychody ze sprzedaży. Według autorów w modelu FD > 0, oznacza, że e analizowany podmiot nie jest niezagrożony ony upadłości cią,, gdy FD < 0, to podmiot jest zagrożony ony upadłości cią. 49 Model D. Hadasik Autorka modelu przebadała a 6 podmiotów w ( upadłe e i 9 w dobrej kondycji finansowej) tworząc c dziesięć modeli opartych na analizie dyskryminacyjnej. Dane przedsiębiorstw upadłych zostały y zebrane z Sądów S w Wojewódzkich w poznaniu, Pile i Lesznie, które w okresie złożyły z y wniosek o upadłość ść.. Dane przedsiębiorstw, które w badaniu zostały potraktowane jako niezagrożonych onych upadłości cią pochodziły y z Monitora Polskiego B. Modele różnir niły y się między sobą sposobem budowy z powodu zastosowania krokowej analizy dyskryminacyjnej w dwóch wariantach: w przód d i w tył,, liczbą zmiennych dyskryminacyjnych, oraz próbą analityczną. Wartości cią graniczną dla modelu jest wartość zero i dla X>0 oznacza brak zagrożenia upadłości cią,, dla X<0 oznacza potencjalnego bankruta. W modelu występuje brak szarej strefy w przedziale zmienności funkcji. 50 Model D. Hadasik Postać liniowa otrzymanego modelu wygląda następuj pująco: X = 0,70585 * K -,966 * K -,854 * K +,589 * K4 + 0, * K5-0,0407 * K6 + 0, * K7 +,7684, Do budowy modelu autor użyłu dane 80 przedsiębiorstw, w tym 40 zagrożonych onych upadłości cią i 40 zdrowych z lat EKD wszystkich przedsiębiorstw mieści ciło o się w gdzie: przedziale i choć pochodziły y z K = (aktywa bieżą żące / zobowiązania zania bieżą żące) różnych branż to w ramach próby uczącej cej K = ((aktywa bieżą żące- zapasy) / zobowiązania zania bieżą żące) zostały y w miarę możliwo liwości dobrane parami pod K = (Suma zobowiąza zań / Aktywa ogółem) względem branż.. Przy wykorzystaniu techniki K4 = (kapitał pracujący cy / Aktywa ogółem) liniowej analizy dyskryminacyjnej autor K5 = (należno ności * 65 dni / przychody za sprzedaży) oszacował dwie funkcje. K6 = (zapasy * 65 dni / przychody ze sprzedaży) K7 = (wynik netto / wartość zapasów) 5 5 Jedna z nich posiada postać: FD = 0,406 * K -,754 * K - 0,48 * K + 6,545 * K4 -,5685 gdzie: K = Aktywa krótkoterminowe / Zobowiązania bieżą żące K = Wynik ze sprzedaży y / Przychody netto ze sprzedaży K = Koszty działalno alności operacyjnej / Zobowiązania krótkoterminowe K4 = Zysk operacyjny / Przychody netto ze sprzedaży 5 Wartości graniczne modelu: FD>0,65 Nie występuje zagrożenie upadłości cią,, FD<-0, Występuje zagrożenie upadłości cią w okresie roku. W modelu występuje szara strefa i obejmuje przedział <-0,;0,65>. Skuteczność modelu przy punkcie granicznym -0, na rok przed upadłości cią,, przy próbie uczącej cej wyniosła 00%, i przy próbie testowej 94,87%. Na dwa lata przed upadłości cią przy tym samym punkcie granicznym skuteczność modelu to: przy próbie uczącej cej 86,08% i próbie testowej 85,90%. 54 9

10 Model D. Wierzby Model został opracowany na podstawie danych finansowych 48 przedsiębiorstw, w tym 4 niezagrożonych onych upadłości cią i 4 jednostki, wobec, których została ogłoszona oszona upadłość ść.. Badane przedsiębiorstwa zostały y dobrane parami według EKD oraz wartości majątku. Postać funkcji dyskryminacyjnej została określona wzorem: 55 Model D. Wierzby FD =,6 * K -,6 * K - 0, * K + 0,69 * K4 gdzie: K = (Wynik z działalno alności operacyjnej Amortyzacja) / Aktywa K = (Wynik z działalno alności operacyjnej Amortyzacja)/Przychody ze sprzedaży K = Majątek obrotowy / Zobowiązania ogółem K4 = Kapitał pracujący cy / Aktywa ogółem FD 0 oznacza zagrożenie upadłością w okresie roku, wartość FD > 0 oznacza brak zagrożenia upadłością. Powyższa funkcja jest stymulantą, w przedziale zmienności funkcji nie występuje szara strefa. 56 Model opracowany na podstawie danych finansowych 6 przedsiębiorstw dobranych parami. Grupę bankrutów stanowiły y przedsiębiorstwa, wobec których zostały y złożone z one wnioski o upadłość w okresie w Sądzie S Rejonowym w Szczecinie. Postać modelu: 57 FD = - * K + 40 * K + 6 * K + 9 * K4 gdzie: K = Suma zobowiąza zań / Suma Aktywów K = Wynik finansowy netto / Suma Aktywów K = (Aktywa obrotowe Zapasy) / Zobowiązania krótkoterminowe K4 = Przychody netto ze sprzedaży y / Koszty działalno alności operacyjnej FD 0 oznacza zagrożenie upadłości cią,, wartość FD > 0 oznacza brak zagrożenia upadłości cią.. W przedziale zmienności funkcji nie występuje szara strefa. 58 Model D. Appenzeller i K. Szarzec Do budowy modelu autorki użyły u y dane 68 przedsiębiorstw, w tym 4 spółki notowane na GPW wobec, których w latach rozpoczęto postępowanie powanie upadłościowe i 4 przedsiębiorstwa zdrowe podobne pod względem sumy bilansowej i EKD Przy wykorzystaniu techniki liniowej analizy dyskryminacyjnej autorki oszacowały y dwie funkcje. Jedna z nich posiada postać: 59 Model D. Appenzeller i K. Szarzec FD =,8644 * K -,058 * K - 0,0058 * K - 0,6 * K4 +,058 * K5-0,0094 * K6-0,66, gdzie: K = Majątek obrotowy / Zobowiązania krótkoterminowe K = (Aktywa obrotowe-zapasy zapasy- Należno ności bieżą żące) / Zobowiązania bieżą żące K = Przeciętna wartość zapasów w * 65 / Przychody ze sprzedaży K4 = Wynik finansowy brutto / Przychody ze sprzedaży K5 = Wynik finansowy netto / Przeciętna wartość Aktywów K6 = (Zobowiązania + rezerwy na zobowiązania) zania) / (Wynik operacyjny + Amortyzacja) * ( / okres obrachunkowy) FD 0 oznacza zagrożenie upadłości cią w okresie roku, wartość FD>0 oznacza brak zagrożenia upadłości cią.. W przedziale zmienności funkcji nie występuje szara strefa. Według autorek przedstawiony model charakteryzuje się skuteczności cią obliczoną na podstawie próby uczącej cej na poziomie 85,9%. 60 0

11 Ocena przedstawionych modeli Przedsiębiorstwo PKD 8 Produkcja metalowych elementów w stolarki budowlanej. sumy bilansowej na poziomie 0 0 ml. zł. z. Brak wzmianki o rozpoczęciu ciu postępowania powania upadłościowego. Model J. Gajdki i D. Stosa, Opracowany w PAN pod kierunkiem E. MączyM czyńskiej Model A. Hołdy Model poznański M. Hamrol, B. Czajka, M. Piechocki Model D. Hałasik asik Model D. Wierzby Wartości modeli Model D. Appenzeller i K. Szarzec -0,,6,4,8 -,58,6-4,8 0,7 0,9 7,60,5 4,89,89 0,9 4,4 5,9,79 kolejne lata 0, 9,9,5 7,07,5, 4,78,00,75 4 0,0 5,56,94 6,49,6 0,89,89, 5 0,8 6,9,94 5,0,86 0,57,7 9,8 6,8,5 Ocena przedstawionych modeli Przedsiębiorstwo PKD 8 Produkcja metalowych elementów w stolarki budowlanej. sumy bilansowej na poziomie 7 mln zł. z. W okresie pierwszych dwóch miesięcy od zakończenia 4 roku został wniesiony wniosek do Sądu S Rejonowego o wszczęcia cia postępowania powania upadłościowego z możliwo liwością układu. Model J. Gajdki i D. Stosa, Opracowany w PAN pod kierunkiem E. MączyM czyńskiej Model A. Hołdy Model poznański M. Hamrol, B. Czajka, M. Piechocki Model D. Hałasik asik Model D. Wierzby Wartości modeli Model D. Appenzeller i K. Szarzec -0,0,85,,05 0,8,94 7,48, kolejne lata -0,09 4,40,84,4, -0,8,58 5,5,0-0,0,48,6 0,00 0,96 -,0,87 -,4 0,5 4-0,90-5,8, 5,4-0,48 -,69 0,4-8,79 -,7 6 Ocena przedstawionych modeli Przedsiębiorstwo PKD 45 Roboty remontowo budowlane. sumy bilansowej na poziomie - 67 mln zł. z. W drugiej połowie owie roku analizy została a ogłoszona oszona upadłość z możliwo liwością zawarcia układu. Model J. Gajdki i D. Stosa, Opracowany w PAN pod kierunkiem E. Mączyńskiej Model A. Hołdy Model poznański M. Hamrol, B. Czajka, M. Piechocki Model D. Hałasik asik Model D. Wierzby Wartości modeli Model D. Appenzeller i K. Szarzec -0,4,7 0,,09 -,9,70 -,67 0,4-0,5 -,5,4 8,0 0,6 -,7,98 -, -0,6 kolejne lata -0,65 -,0,9 6,6-0, -,,7-6,6-0,60 4 -,6-9,64 0,8 4,66 -,6-0,46-4,09-49,0 -, 5 -,9 -,8 0,79 -,88-5,69-0,9-4,8-5,6 -,4 6 Ocena przedstawionych modeli Przedsiębiorstwo PKD 45 Roboty remontowo budowlane. sumy bilansowej na poziomie 98 mln zł. z. w ostatnim roku badania. W grudniu roku Zarząd d Spółki złożyłz wniosek o upadłość z możliwo liwością zawarcia układu. Model J. Gajdki i D. Stosa, Opracowany w PAN pod kierunkiem E. MączyM czyńskiej Model A. Hołdy Model poznański M. Hamrol, B. Czajka, M. Piechocki Model D. Hałasik asik Model D. Wierzby Nazwa modelu Model D. Appenzeller i K. Szarzec obliczeń w kolejnych latach -0,05,85,6,56 -,0,4 4,8,05-0,0 0,55,56,65,0 -,5,7,88 0,4-0,6 -,7,8 0,59,4 -,4,64-4,8 0,0 64 Ocena przedstawionych modeli Przedsiębiorstwo 7 PKD 45 Roboty remontowo budowlane. sumy bilansowej na poziomie 68 mln. Brak informacji na temat rozpoczęcia cia postępowania powania upadłościowego Opracowany w PAN pod kierunkiem E. Mączyńskiej Model A. Hołdy Model poznański M. Hamrol, B. Czajka, M. Piechocki Model D. Hałasik asik Model D. Wierzby Nazwa modelu Model J. Gajdki i D. Stosa, Model D. Appenzeller i K. Szarzec obliczeń w kolejnych latach -,5,06-0,0 -,4 -,98, -7,66 -,54-0,45 -,8,7,5 -,56 -,5,0-9,0 0,00-0,4 -,55, 6,7-0,88 -,4, -,5 0,6 4-0,7-0,6,5 7,66-0,06 -,5,8,5 0,8 5-0,07,40,50 8, 0,46-0,87,58 4,9 65 0,74 Ocena przedstawionych modeli Przedsiębiorstwo PKD 60 Pozostała a działalno alność związana zana z turystyką.. sumy bilansowej na poziomie 8 mln w pierwszym roku badania i mln zł. z. w ostatnim roku badania. Brak informacji na temat rozpoczęcia cia postępowania powania upadłościowego. Model J. Gajdki i D. Stosa, Model A. Hołdy Model D. Wierzby Nazwa modelu Opracowany w PAN pod kierunkiem E. MączyM czyńskiej Model poznański M. Hamrol, B. Czajka, M. Piechocki obliczeń w kolejnych latach -0,,9 8,7-0,75,48,7 0,08,46,9,98-0,5 4,4 0,8-0,0,69,4 0,9-0,64,6,9 4-0,09,0,65,08-0,8,54 5-0,0 4,8,79,6-0,07,9 4,6 9,05 66

12 Zalety systemów w wczesnego ostrzegania ) brak subiektywizmu (tzn. wszystkie czynniki sąs mierzalne, a ich dobór jest weryfikowany statystycznie), przy czym trzeba zauważyć, że e w pewnym sensie wybór r przedsiębiorstw do analizy nie ma charakteru przypadkowego, ponieważ w całej grupie badanych przedsiębiorstw jest zbyt duży y udział przedsiębiorstw upadłych niż wynikałoby to z rzeczywistego udziału u takich przedsiębiorstw w gospodarce, ) ograniczenie liczby wskaźnik ników w do najważniejszych, niejszych, a w efekcie końcowym do jednego wskaźnika globalnego (eliminacja przestrzeni wielowymiarowej do przestrzeni jednowymiarowej), przy czym takie podejście nie pozwala na szerszą analizę problemu (zawartość informacyjna uzyskanego wyniku jest niewielka, gdyż podczas agregacji wiele informacji zostaje zaciemnionych; mogą to być przykładowo informacje, które wskaźniki i w jakim stopniu sąs dla badanego przedsiębiorstwa lepsze niż dla innego, a w jakim stopniu gorsze; w ten sposób b dopuszcza się zatem kompensację ocen złych z ze względu na określone kryteria przez oceny dobre ze względu na inne kryteria; wadą takiego podejścia jest także e to, że e nie przeprowadza się analiz wrażliwo liwości wyników w na zmiany wag przypisywanych wskaźnikom), ) wysoka skuteczność ść. 4) zmniejszenie kosztów w analiz. 67 Wady systemów w wczesnego ostrzegania ) fakt niemożno ności bycia jedynymi i ostatecznymi miernikami oceny kondycji ekonomiczno-finansowej przedsiębiorstw, przy czym sąs one z pewności cią względnie skutecznymi i obiektywnymi narzędziami sygnalizującymi prawdopodobieństwo bankructwa przedsiębiorstwa, ) brak ujęcia dynamicznego (system trzeba stale zmieniać,, gdyż dane pochodzą z jednego momentu czasowego), tzn. raz oszacowana funkcja nie jest narzędziem analitycznym skutecznym przez długie d lata, ponieważ w rzeczywistości ci występuj pują zmiany ogólnej koniunktury gospodarczej, przeobrażenia enia w branży, sezonowe wahania rentowności czy nawet wieloletnie cykle koniunkturalne; aby analiza była a skuteczna należy y zatem, co jakiś czas od początku szacować parametry funkcji dyskryminacyjnej i budować nowy system, ) konieczność istnienia odmiennych systemów w dla różnych r branż, 4) potrzeba istnienia odrębnych systemów w dla przedsiębiorstw prowadzących różną sprawozdawczość ść, 5) potrzeba istnienia różnych r systemów w dla różnych r krajów, 6) oparcie analizy na danych historycznych, z przeszłości, tzn. nie uwzględnianie w analizie takich elementów w jak np.. szanse rozwojowe, koniunktura gospodarcza, kadra zarządzaj dzająca (co oznacza także niemożno ność zastosowania tej metody do oceny wniosków w o kredyty inwestycyjne brak informacji chociażby na temat przyszłych ych strumieni 68 przepływ ywów w pienięż ężnych. Zasady wyceny przy braku założenia kontynuacji działalno alności Wycena aktywów Ustawa o Rachunkowości - wycena aktywów po cenach sprzedaży możliwych do uzyskania, jednak nie wyższych od cen nabycia lub kosztach wytworzenia, pomniejszonych o dotychczasowe odpisy. Prawo Upadłościowe i naprawcze (art.. 69) - ustalenie składu masy upadłości następuje przez sporządzenie spisu inwentarza, wraz z którym dokonuje się oszacowania majątku wchodzącego w skład masy upadłości. Kodeks spółek handlowych 9art. 8 i 467) - składniki majątku wyceniać osobno, oraz przyjąć do bilansu likwidacyjnego wszystkie składniki aktywów według ich wartości zbywczej A co to jest wartość Co to jest wartość ść? Odpowiedź wydaje się prosta, wielu odpowie, iżi jest to cena, waga, znaczenie. Inni powiedzą, że wartości cią jest to wszystko, co uchodzi za ważne i cenne dla jednostki i społecze eczeństwa oraz jest godne pożą żądania, co łączy się z pozytywnymi przeżyciami i stanowi jednocześnie nie cel dążd ążeń ludzkich [] [],, ktoś inny za wartość może e uważać coś zupełnie innego. [] M. Łobocki,, Pedagogika wobec wartości. W: B. Śliwerski (red.), Kontestacje pedagogiczne, Kraków w 99, s Ale jak jest definicja wartości? To, co wygląda na definicje wartości, jest raczej zastąpieniem wyrazu przez inny wyraz mniej więcej to samo znaczący cy na przykład dobro. Albo jest omówieniem wieniem [] []. [] J. GłuszyG uszyński, ski, Wartości a wychowanie, Chowanna nr, 98, s

13 Co to jest wartość ść? Jakże e aktualne jest jeszcze dzisiaj stwierdzenie prekursora ekonometrii P. Ciompa,, po 00 latach od momentu publikacji, iż i każde dobro musi posiadać wartość ść.. Wartości cią,, (poj( pojęcie jeszcze sporne) nazywamy znaczenie, jakie posiada dobro gospodarcze ze względu na to, że e jest niezbędne dla zaspokojenia potrzeb. Rozróżniamy wartość użytkową i zamienną. ( ). nie jest związana zana z danym dobrem i nie polega na jego przymiotach zmysłowych ( ),( ale rodzi się dopiero z chwilą obudzenia naszego pożą żądania, a znika, gdy to pożą żądanie gaśnie. zależy y od pożą żądalności i jest zmienną również indywidualnie jak też i czasowo. tego samego dobra może e dziś być wysoką,, po jakimś czasie bardzo niską, różne osoby przypisują temu samemu dobru różne r wartości. W praktyce dowiadujemy się o wysokości wartości prawie wyłą łącznie drogą wymiany. [] [] P. Ciompa Zarys ekonometryi i teoria buchalteryi Wydawnictwo Towarzystwa Szkoły y Handlowej we Lwowie, Lwów w 90. Co to jest wartość ść? może e być celem, kryterium wyboru celów lub motywów w działania, ania, normą,, lub przypisana jest do przedmiotu. Może e też stanowić subiektywne odzwierciedlenie przekonań człowieka. W związku zku z tak szerokim znaczeniem tego pojęcia nie można go zdefiniować,, w taki sposób, aby zostały spełnione wymagania wszystkich, którzy się na ten temat wypowiadają Czy wartość to cena?? nie a cena a cena Wartości nie można mylić z ceną[] [], choć oszacowana wartość przedsiębiorstwa może e mieć znaczący cy wpływ na cenę. [] W praktyce cena podawana jest się często jeszcze przed transakcją. Potocznie określenia wartości używa u zamiennie przy określeniu ceny. W języku potocznym uproszczenia takie sąs możliwe i usprawiedliwione. Nie można i nie należy y ich jednak tolerować w opracowaniach profesjonalnych. Skoro istnieje wiele znaczeń określenia wartość to w opracowaniach, od których wymaga się jednoznaczności ci i precyzji, konieczne jest każdorazowe dokładne określanie, o jakiej wartości jest mowa. Źródło: A Chrzanowski Wycenianie nieruchomości ci w. Zachodnie Centrum Organizacji, Zielona Góra G 994, s Cena jest tym, co należy zapłaci acić,, a wartość tym, co otrzymujemy w wyniku wyceny

14 a cena Ustawa o rachunkowości ci Cena jest najczęś ęściej wynikiem negocjacji pomiędzy sprzedawcą i nabywcą.. Podana wartość musi spełnia niać warunek uniwersalności, czyli być porównywalna dla szerokiego grona odbiorców. Mając c na względzie zasadę uniwersalności i wiedząc, iżi wartość przedsiębiorstwa może e być rozpatrywana wyłą łącznie w podejściu ekonomicznym można zadać pytanie: o jakiej wartości mówimy? m Wycena składnik adników majątku zgodnie z art. 8 Ustawy o rachunkowości ci Wycena składnik adników majątku zgodnie z art. 9 Ustawy o rachunkowości ci Ustawa o rachunkowości ci Wycena składnik adników w majątku zgodnie z art. 8 Ustawy o rachunkowości ci najczęś ęściej w wartości netto w cenie nabycia lub koszcie wytworzenia nie wyższych niż wartość rynkowa 8 Ustawa o rachunkowości ci Wycena składnik adników w majątku zgodnie z art. 9 Ustawy o rachunkowości ci Art. 9.. Jeżeli założenie kontynuacji działalności, o którym mowa w art. 5 ust., nie jest zasadne, to wycena aktywów jednostki następuje po cenach sprzedaży netto możliwych do uzyskania, nie wyższych od cen ich nabycia albo kosztów wytworzenia, pomniejszonych o dotychczasowe odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe, a także odpisy z tytułu trwałej utraty wartości. W takim przypadku jednostka jest również obowiązana utworzyć rezerwę na przewidywane dodatkowe koszty straty spowodowane zaniechaniem lub utratą zdolności do kontynuowania działalności. 8 PYTANIA Serdecznie dziękuj kuję za uwagę Zapraszam na kolejny wykład