Dr hab. n. med. Pawel Kalinowski Kierownik Samodzielnej Pracowni Epidemiologii Uniwersytet Medyczny w Lublinie OCENA

Transkrypt

1 Dr hab. n. med. Pawel Kalinowski Kierownik Samodzielnej Pracowni Epidemiologii Uniwersytet Medyczny w Lublinie OCENA rozprawy doktorskiej mgr Anny Krajewskiej-P^dzik, Tytui rozprawy: Ocena wplywu urodzeniowej masy ciata, czasu rozwi^zania ciqzy i liczby skali APGAR na rozwoj fizyczny osob w okresie wczesnej stabilizacji organizmu. Promotor: Dr hab. Pawel Ci^szczyk, profesor Uniwersytetu Szczecinskiego Przedstawiona mi do oceny rozprawa doktorska mgr Anny Krajewskiej- P^dzik, pod tytulem jak wyzej, jest opracowaniem licz^cym 146 strony, w tym 344 pozycji pismiennictwa glownie z pocz^tku lat 2000-tych, 10 rysunkow i 11 tabel. Ponadto zamieszczone s^ zat^czniki zawieraj^ce kwestionariusz ankiety, wzor protokolu pomiarow ciala oraz kopia Rozporz^dzenia Ministra Zdrowia i Opieki Spolecznej z dnia w sprawie rodzajow dokumentacji medycznej. Uwazam, ze podj^ty przez kandydatk? do stopnia doktora nauk temat rozprawy jest wazny i bardzo aktualny. Istnieje wiele publikacji potwierdzaj^cych wplyw zaburzen i nieprawidlowosci rozwojowych wyst^puj^cych w czasie zycia plodowego na zdrowie w dalszych okresach zycia. Najwi^kszymi problemami wydaje si? bye niska masa urodzeniowa, wczesniactwo i slaby stan ogolny dziecka mierzony w skali APGAR. Cechy te mog4 determinowac powstawanie chorob przewlektych i w pewien sposob zaprogramowac" nasze przyszle zycie. Wi^kszosc autorow jednakze skupia si? na wplywie tych nieprawidlowosci na powstawanie wybranych jednostek chorobowych, a nieliczni probuj^ znalezc zwi^zki pomi?dzy wyzej wymienionymi odchyleniami od norm urodzeniowych a rozwoj em fizycznym w pozniejszym wieku. Wszystko to przemawia za tym, ze badania takie jak podj?te w ocenianej rozprawie, s^ bardzo cenne.

2 Tytul pracy w pelni odpowiada zawartej w niej tresci i postawionych do rozwi^zania problemow badawczych. Caiosc podzielona jest na cz?sc wst^pn^ (omawiaj^c^ poj?cia i normy fizjologiczne urodzeniowej masy ciala, czasu trwania ci^zy i skali punktowej APGAR), sformuiowany wyraznie eel badan, material i metody badan oraz wyniki i ich dyskusja, jak rowniez wnioski i pismiennictwo. W cz?sci wst?pnej autorka zebrala opisane w pismiennictwie medycznym koncepcje dotycz^ce wplywu masy urodzeniowej dziecka, czasu trwania ciazy i stanu klinicznego nworodka w skali APGAR na pozniejszy stan zdrowia czlowieka. Szczegoiowo omawia epidemiologic hipotrofii i makrosomii plodu oraz ich przyczyny, wczesniactwo i zwi^zane z tym problemy medyczne oraz genez? i zastosowanie skali APGAR. Kohcz^c wst?p, Autorka opisuje rozwoj fizyczny czlowieka i czynniki go modyfikuj^ce oraz przedstawia stosowane metody oceny rozwoju fizycznego. W Celu pracy mgr Anna Krajewska-P^dzik przedstawila glowny eel swoich badan, a byia to ocena wybranych urodzeniowych parametrow ciaia na rozwoj fizyczny osob w okresie wczesnej stabilizacji organizmu. Wsrod problemow badawczych znalazia si? analiza zwi^zku pomi^dzy urodzeniow^ mas4 ciala a rozwoj em i stanem zdrowia w okresie wczesnej stabilizacji organizmu, zbadanie korelacji czasu trwania ci^zy z wybranymi parametrami rozwoju fizycznego oraz ustalenie zwi^zku pomi?dzy liczby punktow w skali APGAR w 1 minucie po porodzie a rozwoj em fizycznym w okresie miodzienczym. W zwi^zku z celem pracy i postawionymi sobie pytaniami badawczymi Autorka prawidlowo sformulowaia 3 hipotezy badawcze. W badaniach uczestniczylo 121 studentow kierunku Zdrowie Publiczne Wydzialu Kultury Fizycznej i Promocji Zdrowia Uniwersytetu Szczecinskiego, mieszkahcow wojewodztwa zachodniopomorskiego. Badanie bylo trojetapowe, w pierwszym etapie przeprowadzono badanie metody sondazu diagnostycznego uzywaj^c do tego autorskiego kwestionariusza wywiadu, w drugim dokonano w Pracowni Antropometrii Katedry Antropologii pomiarow antropometrycznych wybranych cech rozwoju fizycznego studentow a w trzecim wykonano w Zakladzie Biologicznych Podstaw Kultury Fizycznej badania spirometryczne typowyeh parametrow wydolnosei ukiadu odeehowego. Zarowno zastosowana do badan metoda badawcza b^d^ca w istocie badaniem analitycznym 2

3 obserwacyjnym jak i uzyte do badan narz?dzie nie budz^ zastrzezen, ponadto badania zostaly pozytywnie zaopiniowane przez Komisj? Bioetyczn^ Okr?gowej Izby Lekarskiej w Szczecinie. Niedosyt budzi liczebnosc badanej grupy, a szczegolnie liczba m?zczyzn - tylko 17, co przy przytaczanej z badan epidemiologicznych cz?stosci wczesniactwa i hipotrofii urodzeniowej sprawilo, ze w grupie badanej znalazlo si? tylko 3 m?zczyzn z wczesniactwem w wywiadzie i zaden z historic obnizonej urodzeniowej masy ciala. Po przeprowadzeniu badan przeprowadzono rowniez szczegolow^ analiz? statystyczn^ otrzymanych danych z wykorzystaniem metod statystyki opisowej (miary poiozenia i rozproszenia cech) oraz adekwatnie dobranych testow: testu Chi^, testu Fishera, testu Manna-Whitneya, korelacji rang Spearmana oraz regresji logistycznej analizy wieloczynnikowej. Wyniki zostaly przedstawione w postaci starannego opracowania z wykorzystaniem tabel i wykresow wraz z ich szczegolowym omowieniem. Zwraca uwag? analiza statystyczna wynikow, swiadcz^ca o wysokim poziomie warsztatu naukowego Autorki. Autorka w swojej pracy wykazala, ze niska urodzeniowa masa ciala skutkuje nizszym wzrostem w okresie doroslosci, ponadto urodzeniowa masa ciala dodatnio koreluje z wysokosci^ ciala u kobiet, a nie ma wplywu na parametry wentylacyjne, na ktore z kolei wplywa wczesniactwo u noworodkow plci zehskiej. Ponadto nie zauwazono zadnego wplywu stanu noworodka ocenianego w skali APGAR na rozwoj fizyczny w okresie doroslym, na ktory wplyw maj4 takie czynniki jak aktywnosc fizyczna, palenie tytoniu lub plec. W interesuj^cej i bardzo rozbudowanej dyskusji Autorka przedstawila wnioski z badan wiasnych i porownaia je z badaniami innych autorow. Szerokie omowienie wynikow wiasnych i ich konfrontacja z danymi z pismiennictwa pozwala najlepiej ocenic dojrzalosc naukowy mgr Anny Krajewskiej-P?dzik. Niemniej jednak przytaczanie badan innych autorow dotycz^cych np. wplywu parametrow urodzeniowych na kondycj? psychiczn^ i rozwoj poznawczy, ktorych to cech Autorka nie badala wydaje si? zb?dne, a zdanie Z drugiej jednak strony [..] argumenty swiadczyc mog^ o nowatorskim i kompleksowym charakterze zaprezentowanych [..] badan" jest cz?sciej spotykane w recenzjach rozpraw doktorskich niz w ich tresci. 3

4 Wnioski w liczbie 4 s^ podsumowaniem badan wiasnych. Pierwsze trzy wnioski s^ odpowiedziami na postawione sobie cele badan i przyj?te hipotezy badawcze, czwarty wniosek znajduje uzasadnienie tylko w wynikach badan kobiet i w opinii recenzenta jest zbyt ogolny. Na brak wnioskow z badan odnosz^cych si? do m?zczyzn wplyw miala ich zbyt mala liczebnosc w badanej grupie. Dobrze dobrane pismiennictwo obejmuje 344 pozycje, ktorych wi?kszosc stanowi^ pozycje angloj?zyczne, a o jego wysokiej aktualnosci swiadczy fakt, ze niewiele pozycji to publikacje licz^ce ponad 10 lat. W opinii recenzenta pozycji jest troch? za duzo, nalezaloby dokonac ich selekcji, by nie cytowac 53 pozycji na pierwszej stronie Wst?pu do rozprawy. Za najwazniejsze osi^gni^cie rozprawy, wnosz^cej znacz^cy wklad w t? dziedzin? wiedzy medycznej uwazam wykazanie wplywu masy urodzeniowej dziecka na wysokosc ciala w okresie wczesnej stabilizacji organizmu (co akurat nie znalazlo si? we wnioskach z pracy) oraz wplywu terminu zakohczenia ci^zy na rozwoj fizyczny w wieku miodzienczym. Na uznanie zastuguje fakt, ze Autorka podj?la si? trudnego tematu oceny rozwoju fizycznego zdrowych osob w wieku miodzienczym, dobrala parametry opisuj^ce ten rozwoj, dokonala wlasciwego wyboru metod badan i prawidlowo je przeprowadzila. Tak zaplanowane i przeprowadzone kompleksowe badanie podj?tego problemu oraz jego dyskusja zashiguj^ na uznanie. Uwagi, ktore nasun?ly mi si? przy studiowaniu tej rozprawy s^ nast?puj4ce: Wspomniana powyzej mala liczebnosc m?zczyzn w badanej grupie nie upowaznia do stwierdzenia, ze dziewczynki cz?sciej rodz^ si? z niedoborem masy ciala jak pisze Autorka na pierwszej stronie rozdziatu z wynikami badan wiasnych. Ponadto w rozdziale metody badawcze Autorka podaje, iz przeprowadzono pomiary antropometryczne - jednym z nich byty pomiary grubosci faldow skomo-thiszczowych. Niestety Autorka nie prezentuje wynikow tych pomiarow i nie wspomina o nich w dyskusji. S^dz?, ze Autorka planuje dalsze publikacje wynikow swoich badan, poniewaz wi?kszosc informacji otrzymanych od respondentow podczas badania ankietowego nie znalazia si? w rozprawie. 4

5 Magister Anna Krajewska-P?dzik nie ustrzegla si? takze b}?d6w redakcyjnych - np. ryciny 9 i 10 maj^ taki sam opis mimo zawartych w nich innych danych, tabele s^ numerowane cyframi arabskimi zamiast rzymskimi. Wyst?puJ4 tez niedoci^gni^cia w spisie cytowanego pismiennictwa takie jak za duzo wymienionych autorow prac, brak stron cytowanych rozdzialow w monografiach, brak nazwy wydawcy i miasta. Uwagi te oczywiscie nie umniejszaj^ wartosci merytorycznej rozprawy, ale Autorka w dalszych swoich opracowaniach powirma je uwzgl?dnic. W moim przekonaniu mgr Anna Krajewska-P?dzik osi^gn^la zamierzony eel pracy, a osi^gni^te przez ni^ rezultaty s^ cenne zarowno z punktu widzenia poznawczego, naukowego jak i aplikacyjnego do wykorzystania przez innych badaczy. Biorac zas pod uwag? dobry poziom naukowy rozprawy, dojrzal^ dyskusj?, opracowanie redakcyjne, logicznie wykonane, czytelne tabele uwazam, ze jest to wartosciowa rozprawa. Zwazywszy na powyzsze, uwazam, ze przedstawiona rozprawa, pod tytulem jak na wst?pie, spelnia wszelkie wymagania stawiane rozprawom doktorskim w swietle Ustawy o Stopniach i Tytulach RP i na tej podstawie skladam do Rady Wydzialu Nauk o Zdrowiu Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie wniosek o dopuszczenie mgr Anny Krajewskiej- Pf dzik do dalszych etapow przewodu doktorskiego. KIEROVVMK Samodzielnej Pracowni Epidemiologii Wydzutu Piel?i>niarstwa i Nauk o Zdrowii Lublin, dnia