KOMENDY I PODSTAWY LINUXA POWŁOKA BOURNE (sh), RED HAT Opracowanie: IDELIX

Transkrypt

1 KOMENDY I PODSTAWY LINUXA POWŁOKA BOURNE (sh), RED HAT Opracowanie: IDELIX 1 1. OGÓLNE POLECENIA man costam - info o danym poleceniu cd nazwa_katalogu - wej cie do katalogu cd.. - wyj cie z katalogu mkdir nazwa_katalogu - tworzy katalog rmdir nazwa_katalogu - usuwa katalog rm nazwa_pliku - usuwa plik rm * - usuwa wszystkie pliki z danego katalogu rm * -i - usuwa wszystkie pliki z danego katalogu z potwierdzeniem rm * -f - usuwa wszystkie pliki z danego katalogu i wył±cza potwierdzenia (nawet zabezpieczone przed usunięciem) rm -f - usunięcie plików zabezpieczonych przed kopiowaniem rm -r - usunięcie plików również w podkatalogach rm -rf - usuwa cały system plików chmod u+r jeden.doc - mogę czytać dany plik w - mogę zapisywać i edytować dany plik x - mogę wykonywać dany plik ls -a - pokazuje ukryte pliki ls -l - pokazuje więcej info o pliku: W WYNIKACH POWYŻSZEJ KOMENDY NA POCZˇTKU Sˇ: "-" - oznacza zwykły plik "d" - oznacza katalog Potem pierwsze 3 znaki oznaczają dostępność do pliku właściciela, następne 3 znaki dla grupy, a następne 3 dla innych użytkowników ls > wynik - wysłanie spisu zawarto ci katalogu do pliku wynik jeżeli taki plik istnieje to skasuje się jego poprzednia zawarto ć ls >> wynik - dopisanie zawarto ci katalogu do zawarto ci pliku wynik mount /mnt/floppy - montuje flopa umount /mnt/floppy - rozmontowuje flopa cat jeden.doc > wszystkie.doc - nadpisanie zawarto ci w pliku wszystkie.doc zawarto ciami innych plików cat jeden.doc dwa.doc >> wszystkie.doc - dopisanie do pliku wszystkie.doc zawarto ci innych plików cat nazwa_pliku - czytanie zawarto ci pliku cat *.doc - znajdzie np.: dwa.doc sratytaty.doc cat jeden.doc dwa.doc > wszystkie.doc - wrzuca zawarto ć plików do jednego cat < jeden.doc > dwa.doc - wypisze zawarto ć jeden.doc na ekran (standartowe wyj cie) i nadpisze zawarto ć pliku jeden.doc do pliku dwa.doc cat parowka.doc more - wyj cie programu cat (parowka.doc) jest przekazywane na wyj cie programu more head -42 nazwa_pliku - wy wietla 42 pierwszych wierszy zawartych w pliku tail -42 nazwa_pliku - wy wietla 42 końcowych wierszy zawartych w pliku (przydaje się w obserwowaniu wieżo dopisanych logów do pliku) cp plik_zrodlowy plik_docelowy - kopiuje zawarto ć z pliku do pliku cp plik(i)_zrodlowy katalog(i)_docelowy - kopiuje pliki do katalogu mv stara_nazwa nowa_nazwa - zmiana nazwy pliku mv nazwa_pliku nazwa_katalogu - przenoszenie pliku do katalogu lp nazwa_pliku - drukowanie pliku lpr nazwa_pliku - wstawienie pliku do koleiki drukowania pwd - pokazuje w jakim jeste katalogu. - oznacza katalog bież±cy.. - oznacza katalog nadrzędny touch nazwa_pliku - tworzy pusty plik stty -a - wypisanie skrótów do np. zatrzymania procesu mail - otwiera plik z poczta printenv albo export (powłoka C) - zobaczenie zawarto ci zmiennych rodowiska nazwa=zawarto ć - pierwsze przypisze zmiennej powłoki odpowiednia zawarto ć export nazwa drugie utworzy zmienna o tej samej nazwie i zawarto ci co zmienna powłoki MOJA_ZMIENNA="jakas_wartosc" - tworzy zmienna rodowiska z warto ci± "jakas_wartosc" echo $MOJA_ZMIENNA wypisuje zawarto ć MOJA_ZMIENNA (znakiem dolara poprzedzamy nazwy zmiennych rod. które to nazwy powłoka ma zast±pić zawarto ci± odpowiedniej zmiennej

2 find cieżka/nazwa_pliku lub kryterium - wyszukiwanie plików grep - służy do wyszukiwania plików według zadanego wzorca 2 2. KRYTERIA SZUKANIA OKRE LONYCH STRINGÓW * - zastępuje wiele znaków np.: ls *.doc *.* - oznacza pliki z kropka w nazwie *xyz - oznacza pliki w rodzaju xyz albo fghxyz? - zastępuje jeden znak [abc] - oznacza a lub b lub c [a-z] - oznacza od a do z doc[0-9] - oznacza doc0 do doc 9 *[Aa]dd* - oznacza useradd lub User-Add itd *[Aa] [Dd] [Dd]* - oznacza useradd lub xxxadd itd - R - wszystkie podkatalogi 3. UŻYTKOWNICY, PRAWA DOSTĘPU ITD newgrp grupa - zmiana grupy chmod g+r jeden.doc - dodanie użytkownikom grupy do której należy plik jeden.doc prawa do jego czytania (doł±czanie praw): u - użytkownik o - pozostali użytkownicy systemu - - odebranie danego uprawnienia chmod u=rw jeden.doc - nadanie tobie wył±cznie czytanie i pisania do pliku jeden.doc (zastępowanie praw) chmod u=rw /katalog - masz prawo do przeszukiwania katalogu jeżeli nie miałby tych praw możesz znaleľć tylko plik którego znasz nazwę (zastępowanie praw) chmod 777 nazwa_pliku - następny sposób zastępowania praw, numeryczny 777 oznacza akurat przyznanie wszystkich praw wszystkim użytkownikom do danego pliku a 666 prawo do odczytu i zapisu pliku dla wszystkich użytkownikow PRAWA DOSTĘPU I ICH ODPOWIEDNIKI NUMERYCZNE: x 1 -w- 2 -wx 3 r-- 4 r-x 5 rw- 6 rwx 7 umask - w momencie tworzenia nowego pliku otrzymuje on domy lne prawa dostępu okre lone za pomoc± parametru umask warto ci liczbowe odpowiadaj±ce okre lonym uprawnieniom r w x każda liczba odpowiada koleino użytkownikowi -> grupie -> " wiatu" (reszcie użytkowników) umask oznacza: wła ciciel może plik czytać grupa może do pliku pisać, a pozostali użytkownicy mog± plik wykonywać umask oznacza pełne prawa dla wła ciciela i żadnych praw dla grupy i reszty użytkowników umask wył±czy prawa do czytania pisania i wykonywania dla grupy i całego " wiata" (reszty użytkowników) PO WPISANIU UMASK I WARTO CI OD TEJ PORY KAŻDY UTWORZONY PLIK BĘDZIE MIAŁ TAKIE PRAWA DOSTĘPU chown nowy_wlasciciel nazwa_pliku - daje prawa do pliku innemu użytkownikowi chown -r nowy_wlasciciel nazwa_pliku - daje prawa do wszystkich plików w katalogu innemu użytkownikowi chgrp nowa_grupa nazwa_pliku - daje prawa do pliku okre lonej grupie who - info o wszystkich zalogowanych do systemu, obejmuje nazwę użytkownika finger - to samo co who tylko jeszcze jest imię terminal, i czas zarejestrowania się w systemie who am i - info tylko o tobie 4. KOMUNIKACJA MIĘDZY UŻYTKOWNIKAMI write nazwa_uzytkownika - wysyłanie wiadomo ci do okre lonego użytkownika, tekst pojawia się od razu po wpisaniu, teksty obu użytkowników mog± się mieszać mesg n - zablokowanie przychodz±cych wiadomo ci write mesg y - odblokowanie przychodz±cych wiadomo ci write talk nazwa_uzytkowika - następny program tutaj ekran dzieli się na dwie czę ci a rozmowa się nawi±zuje je li drugi rozmówca

3 odpowie "talk twoja_nazwa_uzytkownika" conrol-c - zakańcza program talk 3 5. MAIL mail - otwiera twoja skrzynkę odbiorcza mail nazwa_uzytkownika1 nazwa_uzytkownika2 - wysłanie maila do danego(ych) użytkownika np.: mail user@wp.pl, mail grzes control-d lub ("." sama w wierszu) - zakończenie listu i wysłanie control-c - opuszczenie programu bez wysyłki listu /usr/spool/mail nazwa_uzytkownika lub /usr/mail/ nazwa_uzytkownika - tu znajduje się plik w którym s± zapisywane nadchodz±ce listy (nazwa pliku jest tez napisana w zmiennej rodowiskowej MAIL można się tam dostać wpisuj±c export i znaleľć MAIL=...) d2 - wrzuca 2 list do "kosza" q - usuwa listy z "kosza" i zamyka program x - opuszczenie programu bez usuwania listów - - poprzedni list + - następny list p - powtórne wy wietlenie bież±cego listu w 1 /home/zachowana_tresc - zachowanie tre ci listu nr 1 w pliku zachowany_list w katalogu home s 1 /home/zachowany_list - zachowanie listu (nagłówka i tre ci) nr 1 6. SIEĆ rlogin nazwa_kompa - rejestracja w inny systemie Unix telnet nazwa_kompa - rejestracja w innych systemach np.: winnt rcp nazwa_kompa:plik_zrodlowy plik_docelowy - program do przesyłania plików pomiędzy systemami Unix ftp plik_zrodlowy nazwa_kompa:plik_docelowy - program do przesyłania plików pomiędzy dowolnymi systemami KOMENDY FTP: get plik - pobranie pliku z innego kompa mget plik(i) - pobranie wielu plików put plik - wysłanie pliku do innego kompa mput plik(i) - wysłanie wielu plików bye - zamkniecie poł±czenia z innym kompem ls - spis plików na drugim kompie cd - zmiana katalogu na drugim kompie binary - tryb przesłania plików binarnych ascii - tekstowy tryb przesłania (z tłumaczeniem znaków końca wiersz) control-] - nie przerywaj±c pracy na zdalnym kompie powrót do swojego systemu lokalnego (W PRZYPADKU SESJI TELNET) return~control-z - to co wyżej ale dla RCP (działa je li twoja powłoka ma wbudowany mechanizm wielozadaniowo ci zwany "jobcontrol" 7. PROCESY ps - wypisuje stan procesów ps -l - dokładniejsze wypisanie stanów procesów ps -aux more - wypisanie wł±cznie z procesami nie należ±cymi do ciebie ( more - udogodnienie) OPIS WYPISANYCH KOLUMN: PID - identyfikator procesu TTY - terminal do którego jest podł±czony proces STAT - stan procesu (W=czekaj±cy, R=wykonywany lub gotowy do wykonania S=u piony, Z=zabity ale wci±ż przebywaj±cy w systemie) TIME - czas jego wykonywania COMMAND lub CMD - nazwa programu który wykonuje proces UID - nazwa użytkownika który jest wła ciciele procesu PPID - proces nadrzędny który utworzył dany proces C lub CP - wykorzystanie procesora - używane do szeregowania procesów PRI - priorytet NI - warto ć używana do obliczania priorytetu ADDR - adres procesu

4 SZ - rozmiar procesu w blokach WCHAN - zdarzenie na które oczekuje proces 4 nice o_ile_nizszy polecenie - zmiana priorytetu procesu i mniejsza liczba tym wyższy priorytet (automatycznie niższy priorytet otrzymuj± procesy intensywnie wykorzystuj±ce CPU) (tylko administrator może podawać liczby ujemne) cat *.doc > wszystkie.doc & - znaczek & na końcu polecenia oznacza ze powłoka utworzy dany proces i uruchomi program ale nie będzie czekała na jego zakończenie kill identyfikator_procesu - zakończenie procesu kill -9 identyfikator_procesu - zakończenie procesów które ignoruj± zwykł± komendę kill kill -v nazwa_procesu - zabija proces po podaniu jego nazwy at czas "polecenie" control-d - wykonanie procesu o okre lonej godzinie np.: "cat 0900a "cat *.doc > razem.doc" control-d" co oznacza ze proces się uruchomi o godzinie 9:00 rano (a=a.m., p=p.m.) 8. EDYTOR VI vi nazwa_pliku - otwiera edytor z plikiem do edycji vi - uruchamia edytor potem: : - wierszowy tryb pracy (wiersz staje się poleceniem po naci nięciu return) i - drugi tryb pracy gdzie znaki s± wstawiane do bufora aż do naci nięcia klawisza esc 10x - usunie 10 znaków pod kursorem 10X - usunie 10 znaków na lewo od kursora :w - zachowanie pliku na dysku :q - opuszczenie programu :wq lub ZZ - zapisuje plik i opuszcza program :q! - wyj cie bez zapisania pliku 10dd - wycina do schowka 10 wierszy od kursora w dół 10yy - kopiuje do schowka 10 wierszy od kursora w dół p - wklejenie zawarto ci schowka na lewo od kursora P - wklejenie zawarto ci schowka na prawo od kursora /klocek - znajduje string klocek / - następne wyszukanie tego samego stringu :s/klocek/badylek - zamiana klocek na badylek w bież±cym wierszu :1,$s/klocek/badylek/g - zamiana klocek na badylek w całym pliku :r nazwa_pliku - wczytanie do bufora innego pliku :set number - numerowanie wierszy :set no number - nie ponumerowane wiersze u - cofnięcie skutków ostatniego polecenia 9. EDYTOR EMACS control-h - wypisanie pomocy emacs na przykład: control-h a file - wypisanie info o funkcji w której występuje słowo file control-h o - przeł±czanie miedzy oknami control-h 0 - usunięcie okna pomocy gdy kursor się w nim znajduje control-h 1 - usunięcie okna pomocy gdy kursor znajduje w oknie z redagowanym tekstem control-x b (i podać nazwę pliku) - wy wietlenie okre lonego redagowanego pliku emacs nazwa_pliku (w wierszu poleceń) - otwarcie pliku w edytorze emacs control-x control-s - zapisanie pliku control-x control-c - opuszczenie emacsa nazwa_pliku~ - nazwa kopii zapasowej pliku esc x overwrite-mode - tryb zastępowania tekstu control-k - wycięcie do schowka tekstu od kursora do końca wiersza control-@ - zaznaczenie pocz±tku przenoszonego bloku tekstu control-w - zaznaczenie końca bloku przenoszonego tekstu control-y - wklejenie zawarto ci schowka control-s - wyszukiwanie stringa 10. INNE INFORMACJE

5 5 1) gdzie co jest "standardowo": - / - katalog główny - /root - katalog administratora (root-a) - /home - katalogi użytkowników - /usr/bin - programy dla użytkowników, pliki wykonywalne (standartowe programy instalowane na pocz±tku z systemem) - /usr/local/bin - programy dodane przez administratora dla konkretnego hosta lub lokalnej sieci - /usr/local - oddziela pliki dostarczone przez "sprzedawcę" i póľniejsze rozszerzenia od programów pochodz±cych z systemu - /usr/lib - pliki pomocnicze dla standartowych programów linuksowych - /usr/man - pliki podręcznika systemowego man - /usr/src - kody Ľródłowe programów - /var/log - pliki dziennika - /var/spool - katalogi koleiek dla drukarek, poczty itd. - /bin lub /sbin - standartowe programy będ±ce czę ci± systemu, niezbędne do zapewnienia minimalnej funkcjonalno ci systemu - /tmp - pliki tymczasowe (usuwane przy starcie systemu) - /var/tmp - pliki tymczasowe (nie usuwane przy starcie systemu) - /etc - programy konfiguracyjne, nazwy pozostałych użytkowników (w pliku passwd) - /dev - j±dro systemu, pliki odpowiadaj±ce urzadzeniom 2) wykonywany program można zakończyć klawiszami: control-c lub zastopować klawiszami control-\ wtedy zostaje stworzony plik core w którym jest zapisany stan programu w momencie stopu (plik core może być duży) 3) wypisywanie danych na ekran można zatrzymać: control-s i wznowić: control-q 4) skrypt inicjuj±cy:.profile 5) przy tworzeniu plików z dziwnymi znaczkami w nazwie trzeba je poprzedzać \ lub umie cić nazwę w "" wtedy znaczki strac± swoje specjalne znaczenia ale wtedy trzeba uważać przy kasowaniu żeby np.: nie wpisać rm * tylko rm"*" bo można skasować wszystkie pliki z katalogu 6) wyrejestrowanie się: control-d - powłoki bourne i korn, logout - powłoka c 7) od wieżanie ekranu: control-l 8) każdy plik ma dwóch wła cicieli użytkownika i grupę - użytkownik może być członkiem więcej niż jednej grupy - nowo utworzony plik należy do tej grupy, do której należy katalog, w którym jest tworzony plik - gdy chcesz cos robić z plikiem system najpierw bada czy jeste wła cicielem pliku, je li tak to s± sprawdzane prawa dostępu użytkownika, w przeciwnym wypadku jest porównywana grupa do której należy plik gdy odp. jest pozytywna system sprawdza grupowe prawa dostępu gdy nie, prawa dostępu pozostałych użytkowników 9) po zmontowaniu np.: cdromu jest "tworzony" punkt zamontowania który nie musi mieć nic wspólnego z fizycznymi no nikami, podrzędny system plików jest "doczepiany" do systemu głównego w punkcie zamontowania 10) Kod Ľródłowy systemu Linux znajduje się w katalogu /usr/src/linux-2.4 w tym katalogu jest tez katalog "kernel" gdzie jest plik "sched.c" dotyczy on zarz±dzania procesami 11) Domy lna lokalizacja pakietów na płycie z instalka linuksa jest: /mnt/redhat/rpms 12) Programem lpq możemy opróżnić bufor drukarki shutdown -r now lub reboot - ponowne uruchomienie kompa shutdown -h now lub halt - zatrzymuje prace systemu gnomecc - control-panel dla gnome uname -a - informacje m.in. o wersji j±dra któr± mamy df - ilo ć wolnego miejsca na dysku du - wielko ć katalogów i ich podkatalogów w kilobajtach file cieżka - podaje rodzaj pliku 11. MONTOWANIE CD-ROM, FLOPPY I PARTYCJI Z WINDOWS PAMIĘTAJ ŻE CIEŻKA: /mnt/jakis_katalog MUSI ISTNIEĆ PRZED ZMONTOWANIEM CZYLI MUSISZ NAJPIERW STWORZYĆ KATALOG W /mnt DO KTÓREGO BĘDZIE PODMONTOWYWANY JAKI SYSTEM PLIKÓW mount /dev/cdrom/ mnt/cdrom - zamontowanie cdrom-u umount /dev/cdrom albo umount /mnt/cdrom - odmontowanie cdromu mount /dev/fd0 /mnt/floppy - zamontowanie flopa umount /dev/fd0 albo umount /mnt/floppy - odmontowanie flopa mount /dev/hda1 /mnt/windows - montowanie dysku z windowsem (je li masz 2 dyski na pierwszym jest win a na drugim linux je li masz inaczej np.: win jest na tym samym dysku co linux może cieżka wygl±dać inaczej) umount /dev/hda1 /mnt/windows - odmontowywanie partycji z windowsem MOŻESZ SKONFIGUROWAĆ LINUKSA TAK ABY MONTOWAŁ NP: PARTYCJĘ WINDOWSOWˇ ZARAZ NA STARCIE - MUSISZ ZNALE Ć TYLKO PLIK /etc/fstab OTWORZYC GO NP: PROGRAMEM gedit I NA SAMEJ GÓRZE WPISAĆ PO KOLEI: /dev/hda1 /mnt/windows fat auto 0 0

6 OCZYWI CIE SCIEŻKA /dev/hda1 MOŻE BYĆ INNA W TWOIM KOMPIE AUTOMATYKA, SKRYPTY W LINUKSIE at - można tym poleceniem zlecić systemowi wykonywanie jakiego polecenia o okre lonej godzinie ( je li ma być wykonywane cyklicznie można je dodać do pliku cron danego użytkownika) (CHCEMY ABY O 16:05 BYŁ WYSYŁANY LIST NA OKRE LONY ADRES) PO kolei: at teatime + 5 minutes - zaznaczmy o której ma to nast±pić (teatime oznacza 16:00) czas można tez okre lić np. tak: at 2:14pm Jan9, at now + 5 minutes (hour, week, day, year), at teatime next day mail -s "temat wiadomo ci" dzony@poczta.onet.pl - piszemy co ma być wykonywane i wciskamy enter "co tam słychać" - wpisujemy tre ć listu i wciskamy enter naciskamy control-d - i tym samym kończymy mail dzony@poczta.onet.pl <~/nazwa_pliku - wysyła na podany adres zawarto ć pliku atq - wy wietla wszystkie polecenia oczekuj±ce na wykonanie atrm numer - usuwa polecenie o okre lonym numerze cron - automatyczne uruchamianie poleceń w okre lonych odstępach czasu (np.: przypomnienie co tydzień o zrobieniu kopii zapasowej) /var/spool/cron - pliki cron wszystkich użytkowników. Pliki cron można stworzyć w linux configuratorze history n > nazwa_skryptu - "tworzy" skrypt z ostatnich n komend chmod u+x nazwa_skryptu - PAMIĘTAJ ŻEBY NADAWAĆ SKRYPTOM MOŻLIWO Ć WYKONYWANIA TWORZENIE SKRYPTÓW POWŁOKI (PRZYKŁADOWE SPOSOBY): 1) SPOSÓB - Gnotepad Uruchom jakikolwiek edytor np. gnotepad Na samej górze wpisz (musi zawierać pełn± cieżkę do "programu" w którym będzie wykonywany): #!/bin/bash potem np.: echo -e "dzwonek! \a" następnie zapisz plik np.: pod nazw±: skrypt aby uruchomić skrypt np.: wejdľ do katalogu gdzie jest i wpisz: bash skrypt 2) SPOSÓB - vi Wpisz w linii komend: vi nazwa_skryptu (np.: skrypt) naci nij: i wci nij: control-c wpisz: :wq i aby uruchomić skrypt wpisz: bash skrypt (ale je li jeste w tym samym katalogu co skrypt) licznik = 0 - deklaracja zmiennej nazwa = "Stefan Telefan" - również deklaracja w tek cie wyst±piła spacja wiec jest otoczony cudzysłowem licznik = $mojazmienna - przypisanie jednej zmiennej warto ci drugiej (mojazmienna przejęła warto ć) $1, $2 itd. - dzięki tym argumentom ich warto ci można przekazywać po uruchomieniu skryptu z wiersza poleceń if [$# -eq 0] then echo "Podaj identyfikator użytkownika" else echo "Witaj" $1 fi SKRYPT - WY WIETLANIE ARGUMENTÓW Z WIERSZA POLECEŃ $# - oznacza wszystkie argumenty które można podać z wiersza poleceń $# -eq 0 - porównanie (je li $# jest równe 0 ) fi - zakończenie instrukcji warunkowej if $# - oznacza wszystkie argumenty które można podać z wiersza poleceń

7 $0 - nazwa programu powłoki $* - pojedynczy tekst utworzony ze wszystkich argumentów przekazanych w wierszu poleceń = - równe (łańcuchy znaków)!= - nierówne (łańcuch znaków) -eq - równe (liczby) -ge - większe lub równe (liczby) -le - mniejsze lub równe (liczby) -ne - rożne (liczby) -gt - większe niż (liczby) -lt - mniejsze niż (liczby) for...do...done while...do...done until...do...done select...element...in...lista_elementów...do...done if...elif...else...fi case 7 JĘZYK AWK Poniższy skrypcik jest pisany w linii komend i ma wypisać ilo ć liter w każdym wierszu pliku z tekstem (język Awk najlepszy jest wła nie do przetwarzania tekstu) cat nazwa_pliku gawk '{print NF ": " $0}' JĘZYK PERL Perl może być uruchamiany na prawie każdym systemie operacyjnym, służy m.in. do obsługi stron WWW za pomoc± mechanizmów CGI lub np.: automatyzacji zadań administracyjnych. SKRYPT - WY WIETLA NUMER IDENTYFIKACYJNY UŻYTKOWNIKA Wszystko podobnie jak w tworzeniu skryptów powłoki tylko że tu wpisujemy po kolei w pliku: #! /usr/bin/perl print"twój numer identyfikacyjny to $< \n" print " \n" Uruchom powyższy skrypt wpisuj±c po prostu jego nazwę $< - zmienna która zawiera numer identyfikacyjny użytkownika JĘZYKI PYTHON I TCL Python obsługuje klasy wyj±tki i dynamiczne typy danych może pracować interaktywnie lub interpretuj±c kod zapisany w modułach. Programy w tym języku mog± korzystać ze rodowiska graficznego np.: Gnome. TCL jest prostym językiem skryptowym przeznaczonym głownie do osadzania w innych językach, ma za zadanie spajać biblioteki i języki programowania o większych możliwo ciach. JĘZYK C PONIŻEJ OPISUJĘ CO TRZEBA ZROBIĆ ŻEBY STWORZYĆ PROGRAM W POJEDYNCZYM PLIKU (oczywi cie s± na to inne sposoby): wpisujemy: vi progs.c - otwiera nowy plik "progs.c" w edytorze vi naciskamy i - wchodzimy w tryb wpisywania programu wpisujemy np. taki program: #include int main() { printf("pararara \n"); exit(0); } po wpisaniu programu naciskamy ctr-c - dzięki temu wejdziemy w tryb wpisywania na terminalu wpisujemy: :wq - czyli zapisz i zamknij edytor wpisujemy: touch program - tworzymy pusty plik wpisujemy: gcc progs.c -o program - dzięki temu nasz program z pliku progs.c zostaje skompilowany do pliku wynikowego

8 program wpisujemy:./program - uruchamia nasz program INSTALACJA PAKIETÓW - GnoRPM WejdĽ do Main Menu / System / GnoRPM naci nij przycisk Install naci nij przycisk Add teraz (je li chcesz cos zainstalować z cdromu) wejdľ do (nie koniecznie musisz mieć taka sama cieżkę) /mnt/cdrom/... i znajdľ pliki z rozszerzeniem.rpm, który chcesz zainstalować, jak już cos wybierzesz naci nij Add i zamknij to okno na tym oknie co pozostało powiniene widzieć ikonkę paczki i nazwę wybranego przez siebie pakietu teraz już po prostu naci nij Install Je li chcesz uzyskać dokładniejsze info o pakiecie naci nij na niego prawym klawiszem i wybierz Query, je li chcesz sprawdzić czy nie ma błędów naci nij Verify. Możesz tez instalować pakiety z internetu - do tego służy przycisk Web Find. Pakiety RPM Aby zainstalować pakiet RPM wpisujemy polecenie: rpm -ivh nazwa_pakietu.rpm użyte opcje: -i -polecenie instalacji pakietu -v - podaje nazwę instalowanego pakietu -h - pokazuje postęp instalacji za pomoc± znacznika # Aby uaktualnić zainstalowany pakiet należy wydać polecenie: rpm -Uvh nazwa_pakietu.rpm Zastosowana tutaj opcja -U usuwa poprzedni± wersję programu i instaluje now±. Odinstalowanie programu możemy wykonać wydaj±c polecenie: rpm -e nazwa_pakietu.rpm Żeby zainstalować pakiety Ľródłowe RPM, maj±ce rozszerzenie *.src.rpm, należy je wcze niej skompilować poleceniem: rpm --rebuild nazwa_pakietu.src.rpm Po tej operacji, jeżeli nie wyst±piły jakie błędy podczas kompilacji, powinni my uzyskać ( Red Hat ) w katalogu /usr/src/redhat/rpms/i386 gotowy do zainstalowania pakiet binarny. Instalacja programów spakowanych programami tar, gzip i bzip2 Aby rozpakować dany plik musimy wydać odpowiedni± komendę: dla plików z rozszerzeniem *.tgz lub *.tar.gz odpowiednia jest komenda: tar -xvzf nazwa_pliku.tar.gz dla plików *.tar.bz2 musimy użyć komendy: tar -xvjf nazwa_pliku.tar.bz2 Teraz możemy przyst±pić do instalacji programu, wykonuje się to zazwyczaj ci±giem poleceń wydanych w katalogu ze Ľródłami programu:./configure make make install Przed instalacj± warto jest przeczytać pliki README i INSTALL, zazwyczaj znajduj±ce się w katalogu ze Ľródłami. Można w nich dowiedzieć się ważnych informacji dotycz±cych programu i sposobu jego konfiguracji i instalacji. Inne pliki instalacyjne

9 Czasami może się zdarzyć, że programy wymagaj± odmiennego podej cia do ich instalacji. Przykładem może być ostatni hit - StarOffice - udostępniany jako plik instalacyjny zakończony rozszerzeniem *.bin. W tym wypadku należy nadać plikowi możliwo ć uruchomienia poleceniem chmod. Zdarzaj± się też inne programy, które posiadaj± gotowe skrypty lub programy instalacyjne Częstym problemem pocz±tkuj±cego użytkownika Linuksa jest ustawienie wy wietlania polskich znaków diaktrycznych. Do ustawienia polskich ustawień możemy użyć programu locale_config doł±czonego standardowo do dystrybucji Linuksa, w efekcie czego powinni my uzyskać w pliku /etc/sysconfig/i18n wpis: LANG="pl_PL" LC_ALL="pl_PL" LINGUAS="pl_PL" SYSFONT=lat2u-16 UNIMAP=lat2u SYSFONTACM=iso02 Możemy również wpisać je tam ręcznie, korzystaj±c z powyższego wzoru. Po czym wydajemy polecenia: /sbin/setsysfont loadkeys pl W Midnight Commanderze powinni my także wybrać w opcji ustawień wy wietlania znaków ISO oraz pełne 8-bitowe wej cie. Aby uzyskać polskie znaki w X-sach należy je najpierw zainstalować, można je ci±gn±ć z "Polskiej strony ogonkowej". W większo ci nowych dystrybucji czcionki te już s±, wystarczy je zaznaczyć podczas instalacji. Czcionki powinny znaleľć się w katalogu: /usr/share/fonts/iso8859-2/ lub /usr/x11r6/lib/x11/fonts/iso8859-2/ W poszczególnych katalogach z czcionkami powinien znajdować się plik fonts.dir, jeżeli go nie ma to musimy go utworzyć poleceniem mkfontdir. Następnie dopisujemy cieżkę dostępu do czcionek do pliku /etc/x11/fs/config, powinno to wygl±dać mniej więcej tak: catalogue = /usr/share/fonts/iso8859-2/misc:unscaled, /usr/share/fonts/iso8859-2/75dpi:unscaled, /usr/share/fonts/iso8859-2/100dpi:unscaled, /usr/share/fonts/iso8859-2/misc, /usr/share/fonts/iso8859-2/type1, /usr/share/fonts/iso8859-2/75dpi, /usr/share/fonts/iso8859-2/100dpi /usr/x11r6/lib/x11/fonts/misc:unscaled, /usr/x11r6/lib/x11/fonts/75dpi:unscaled, /usr/x11r6/lib/x11/fonts/100dpi:unscaled, /usr/x11r6/lib/x11/fonts/misc, /usr/x11r6/lib/x11/fonts/type1, /usr/x11r6/lib/x11/fonts/speedo, /usr/x11r6/lib/x11/fonts/75dpi, /usr/x11r6/lib/x11/fonts/100dpi, /usr/share/fonts/default/truetype, /usr/share/fonts/default/type1, Ważne jest aby polskie czcionki znalazły się na pocz±tku listy. Wy wietlanie polskich znaków - GNOME Aby polskie znaki poprawnie się wy wietlały powinni my mieć już ustawione polskie LOCALE i zainstalowane czcionki ISO Następnie uruchamiamy Centrum Sterowania GNOME i w sekcji Wybór motywu zaznaczamy wykorzystanie czcionki użytkownika i wybieramy czcionkę z filtrem ISO Po tych zabiegach GNOME powinien już przemówić do nas po polsku. Wy wietlanie polskich znaków - KDE 9

10 Robimy to następuj±co: wchodzimy w Ustawienia, następnie Desktop i Czcionki. Dla wszystkich czcionek ustawiamy kodowanie na ISO , za w sekcji Język ustawiamy jako pierwszy język polski (pl). Po zapisaniu zmian i restarcie KDE powinni my zobaczyć polski interfejs z poprawnie wy wietlaj±cymi się polskimi znakami. 10 Pliki i katalogi w Linuksie. Pliki podobnie jak w innych systemach umieszczone są w katalogach. Układ katalogów przypomina strukturę drzewa, czyli jest katalog główny - korzeń ( root direktory ), a gałęzie to podkatalogi i pliki. Katalog główny czyli root, jest katalogiem specjalnym ułożonym podczas instalacji Linuksa, większość z nich są to katalogi systemowe i muszą występować w określonej hierarchii, w zależności od dystrybucji mogą występowąć pewne różnice. Możesz tworzyć nowe katalogi oraz pliki, w ich nazwach zabronione jest używanie ukośników, znaków zapytania oraz gwiazdek. Nazwa może mieć długość do 256 znaków. W nazwach plików możesz używać rozszerzenia, jest to część nazwy po kropce. Rozszerzenia stosuje się w celu określenia kategorii pliku, np nazwa kelwin.mp3 oznacza: plik ten jest plikiem muzycznym, a read.txt jest plikiem tekstowym. Możesz tworzyć własne rozszerzenia lub używać nazw bez rozszerzeń. Istnieją także specjalne pliki ukryte, poprzedzone kropką (dot files), są to najczęściej pliki inicjujące i konfiguracyjne. Opis niektórych katalogów w Linuksie. (Redhat) /home - zawiera katalogi domowe (osobiste) użytkowników /bin - znajdują się tu standardowe polecenia i programy /lib oraz /usr/lib - wszelkiego rodzaju biblioteki /usr/doc oraz /usr/share/doc - zawiera dokumentację Linuksa oraz programów /etc - zawiera pliki konfiguracyjne /sbin - polecenia administracyjne ( powinny być używane tylko przez roota ) /var - pliki zmienne np. logi systemowe, poczta, kolejki wydruków i inne. /usr - polecenia i programy dla użytkowników (zawiera wiele podkatalogów) /dev - pliki odpowiadające urządzeniom /root - katalog domowy administratora /usr/man oraz /usr/share/man - pliki podręczników elektronicznych /tmp - zawiera pliki tymczasowe /boot - pliki niezbędne do uruchomienia systemu Niektóre polecenia, używane do zarządzania katalogami oraz plikami ls ls -R mkdir rmdir cd nazwa katalogu cd cd.. cp mv ln rm pwd du df more chmod chown gzip i gunzip tar - polecenie do wyświetlania nazw plików i katalogów - wylistowanie katalogu wraz z podkatalogami. - polecenie służy do stworzenia nowego katalogu np. mkdir dokumenty - do usunięcia katalogu np. rmdir dokumenty - zmiana katalogu na zadany katalog, - powrót do katalogu domowego - przejście do katalogu nadrzędnego - kopiowanie pliku. Polecenie jako argumenty przyjmuje oryginalną nazwę pliku i nazwę jego kopii, np. cp nazwa nowa-nazwa - przeniesienie lub zmiana nazwy pliku lub katalogu - tworzenie dowiązań do plików lub katalogów - usuwanie plików - wyświetlenie nazwy ścieżki bieżącego katalogu - wyświetlenie ilość zajętego miejsca przez katalogi - wyświetla ilość zajętego miejsca na wszystkich dyskach i partycjach - wyświetlanie pliku w kilku częściach, gdy nie mieści się na ekranie. - zmienia atrybuty plików. - zmienia właściciela pliku i przynależność do grup - gzip- kopmresuje pliki, a gunzip dekompresuje. - tworzy archiwum plików z jednego lub kilku katalogów.

11 fdformat fsck - formatuje dyskietki - sprawdza i naprawia systemy plików wyszczególnione w pliku /etc/fstab 11 /etc/fstab - plik zawiera nazwy dysków, partycji, inne systemy plików które mają być zamontowane w czasie startu systemu /etc/inittab - głowny plik startowy systemu. Zawiera listę terminali, z których możliwe jest otwarcie sesji, oraz listę procesów do uruchomienia w czasie ładowania systemu. /etc/ld.so.conf - plik zawiera nazwy ścieżek bibliotek /etc/lilo.conf - plik konfiguracyjny LILO (Linux Loadera) /etc/man.config - plik konfiguracyjny elektronicznych podręczników (manuali) Man, dla aplikacji /etc/mime.types - plik konfiguracji skojarzeń /etc/modules.conf - plik konfiguracyjny modułów /etc/printcap - konfiguracja drukarek /etc/profile - konfiguracja powłoki BASH /etc/resolv.conf - plik zawiera adresy serwerów DNS /etc/x11/xf86config lub /etc/x11/xf86config-4 - plik konfiguracyjny X Window System /etc/x11/fs/config - plik konfiguracyjny font serwera /etc/httpd/conf/httpd.conf - plik konfiguracyjny serwera Apache /etc/issue - w tym pliku znajduje się domyślne powitanie twojego systemu /etc/crontab - zawiera plan zadań do wykonania o określonej porze, przez system /etc/httpd/conf/httpd.conf - plik określa ogólne atrybuty serwera Apache /etc/httpd/conf/access.conf - plik konfigurujący dostęp do serwera WWW /etc/httpd/conf/srm.conf - plik konfiguracyjny zasobów serwera Apache - dokumentów i innych informacji, udostępnionych przez serwer użytkownikom Niektóre pliki konfiguracyjne Systemu Linux Szczegółowe informacje na temat sposobu zastosowania poszczególnych poleceń, uzyskasz w elektronicznych podręcznikach man, np. polecenie man cp, wyświetli Ci wszystko na temat polecenia cp. W man-ie tekst przeglądasz za pomocą kursorów, góra, dół. Wyjście z podręcznika za pomocą klawisza Q.