Załącznik nr 1. Programy prac konserwatorskich. Lista obiektów wytypowanych do konserwacji

Transkrypt

1 Załącznik nr 1 Programy prac konserwatorskich Lista obiektów wytypowanych do konserwacji 1. Płaskorzeźba gipsowa: Najada nimfa rzeczna; Stara Pomarańczarnia; numer inwentaryzacyjny: ŁKr Płaskorzeźba gipsowa: Najada nimfa rzeczna; Stara Pomarańczarnia; numer inwentaryzacyjny: ŁKr Medalion gipsowy przedstawiający lewy profil Stanisława Augusta Poniatowskiego; Pałac na Wyspie; numer inwentaryzacyjny: ŁKr Gipsowy Tors Artemidy; Stara Pomarańczarnia; numer inwentaryzacyjny: ŁKr 542 PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH PŁASKORZEŹBA NAJADA NIMFA RZECZNA, ŁKr 687 STARA POMARAŃCZARNIA MUZEUM ŁAZIENKI KRÓLEWSKIE GIPS ODLEW WYIARY: WYS. 238 cm., SZER. 62 cm. Nimfa rzeczna Najada; ŁKr 687

2 ZAŁOŻENIA I WYTYCZNE KONSERWATORSKIE Gipsowa płaskorzeźba przedstawiająca Najadę (nimfę rzeczną), była eksponowana do 2014 r. w kuluarze zachodnim Teatru Stanisławowskiego w Starej Pomarańczarni. W latach przeprowadzono w Łazienkach Królewskich kilkuetapową konserwację rzeźb (w zdecydowanej większości odlewów gipsowych), które w dużej mierze należały do zbiorów Stanisława Augusta Poniatowskiego. Pozostałe z tych obiektów to XIX i XX wieczne nabytki, które stanowią rozwinięcie i kontynuację królewskiego zbioru. W ramach tej realizacji objęto pełną konserwacją około 175 obiektów. W podobnym okresie kompleksowej konserwacji i gruntownemu remontowi poddano także budynek Starej Pomarańczarni. Zakonserwowane rzeźby zdobią obecnie wnętrza odrestaurowanej Oranżerii. W odniesieniu do przytoczonych powyżej faktów proponuje się przeprowadzenie pełnej konserwacji gipsowej płaskorzeźby (podobnie jak otoczenia, w którym się znajdowała). Obiekt jest w złym stanie zachowania, co miało decydujący wpływ na podjęcie decyzji o konserwacji. Działania konserwatorskie swoim zakresem powinny brać pod uwagę optymalne odtworzenie walorów artystycznych, dekoracyjnych i estetycznych obiektu. Równorzędnym zamierzeniem działań konserwatorskich będzie zabezpieczenie płaskorzeźby przed skutkami procesów destrukcyjnych w przyszłości. W celu uzyskania powyższych wytycznych z powierzchni odlewu należy usunąć wszelkie zabrudzenia i nawarstwienia oraz wtórne powłoki technologiczne. Konieczne jest wypełnienie ubytków spoiwem gipsowym, które po związaniu należy dostosować pod względem kształtu i faktury do wymogów oryginału. Zaleca się także wzmocnienie struktury gipsu. Płaskorzeźba wymaga usztywnienia i konsolidacji konstrukcji ze względu na konieczność zapewnienia odpowiedniej wytrzymałości (odlew w warunkach ekspozycyjnych był zawieszony na ścianie). Obiekt należy poddać unifikacji kolorystycznej w miejscach uzupełnień oraz ewentualnych przebarwień. Równolegle do działań konserwatorskich wymagane jest prowadzenie prac dokumentacyjnych (opisowych i fotograficznych). Metodyka konserwatorska, a także standardy użytych materiałów powinny pozostać w miarę możliwości zbliżone do rozwiązań zastosowanych podczas konserwacji gipsów w poprzednich latach. Gwarantowałoby to spójność technologiczną obiektów należących do tej kategorii. Ułatwiałoby to także prowadzenie działań profilaktycznych oraz wykonywanie napraw i prac interwencyjnych. Również procesy starzeniowe zachodzące na obiektach byłyby wówczas bardziej zbliżone. Także dokumentacja oraz badania fizyko-chemiczne nad obiektem powinny spełniać wymagania zastosowane w poprzednich realizacjach. PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH Sporządzenie dokumentacji fotograficznej i opisowej, która obrazuje stan zachowania obiektu przed konserwacją, zgodnie z obowiązującymi w Muzeum standardami. Prowadzenie na bieżąco dokumentacji fotograficznej i opisowej dotyczącej przebiegu działań konserwatorskich.

3 Oczyszczenie powierzchni lica i odwrocia płaskorzeźby z luźnych nawarstwień i zanieczyszczeń (kurz, pył) przy zastosowaniu pędzli, miękkich szczotek oraz odkurzacza. Pobranie próbek z płaskorzeźby i wykonanie na ich podstawie badań materiałowych określających stratygrafię obiektu. Przeprowadzenie kwerendy archiwalnej, ikonograficznej i bibliograficznej. Wykonanie prób dotyczących oczyszczania powierzchni z nawarstwień integralnie zespolonych z podłożem oraz prób na usuwanie wtórnych powłok malarskich. Próby należy przeprowadzić przy zastosowaniu metod chemicznych, fizycznych oraz mechanicznych ( rozpuszczalniki organiczne nanoszone metodami przemywania mechanicznego przy użyciu waty celulozowej lub bawełniano - wiskozowej, żele i pasty do usuwania starych powłok linoksydowych, samowulkanizujące pasty przeznaczone do wiązania i usuwania trwałych zabrudzeń. Próby z nadtlenkiem wodoru w przypadku wyplamień żelazistych. Z metod stricto mechanicznych doczyszczanie przy użyciu gumek ściernych i gąbek konserwatorskich). Próby muszą być odpowiednio dostosowane do miejsca i charakteru zabrudzeń i przebarwień oraz do rodzaju wtórnych warstw technologicznych. Oczyszczanie powierzchni lica i odwrocia obiektu z zabrudzeń i zanieczyszczeń trwale związanych z podłożem oraz usunięcie wtórnych powłok przy zastosowaniu najbardziej skutecznego zestawienia metod wytypowanych na podstawie prób. Mechaniczne usunięcie wtórnych uzupełnień. Dezynfekcja preparatem biobójczym lica i odwrocia płaskorzeźby metodą natrysku niskociśnieniowego. Wzmocnienie osłabionej konstrukcji znajdującej się od strony odwrocia płaskorzeźby. W celu wzmocnienia konstrukcji płaskorzeźby proponuje się wykonanie stelaża z profili aluminiowych w postaci ramy z poprzeczkami stabilizującymi. Wklejenie nowej konstrukcji należy wykonać przy użyciu juty nasyconej gipsem ceramicznym. Podobne prace zostały przeprowadzone w trakcie dotychczasowych realizacji, przy płaskorzeźbach o nr inwent.: ŁKr 548, ŁKr 549 i ŁKr 808. Konserwacje te mogą stanowić materiał porównawczy. Ewentualne wzmocnienie uchwytu. Wypełnienie ubytków zaleca się wykonać w technice narzutu przy zastosowaniu gipsu ceramicznego. Dopuszczalne jest barwienie gipsu w masie suchymi pigmentami, dostosowując kolor masy wypełniającej do wymogów oryginału. Mechaniczna obróbka związanych wypełnień. Kształt oraz fakturę nowo naniesionych uzupełnień należy dopasować do potrzeb sąsiadujących partii oryginału. Wzmocnienie strukturalne gipsu poprzez nasycenie lica i odwrocia płaskorzeźby kilkuprocentowym roztworem żywicy akrylowej (np. Paraloid B 72) w rozpuszczalniku organicznym. Ewentualne decyzje o usuwaniu, bądź przenoszeniu nieaktualnych numerów inwentaryzacyjnych należy uzgodnić z pracownikami Działu Inwentaryzacji. Nanoszenie nowych oznaczeń należy wykonać według obowiązującego schematu (wielkość, kolor oraz krój czcionki). Przeprowadzenie unifikacji kolorystycznej w formie retuszu naśladowczego na bazie farb krzemianowych z uwzględnieniem uwarunkowań koloru oryginału.

4 Wtarcie warstwy talku w powierzchnię obiektu. Powłoka talku będzie służyć jako izolacja, która kompensuje odkładający się brud oraz kurz. Sporządzenie dokumentacji powykonawczej (opis, fotografie, rysunki) z przestrzeganiem norm obowiązujących w Muzeum Łazienki Królewskie. PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH PŁASKORZEŹBA NAJADA NIMFA RZECZNA, ŁKr 688 STARA POMARAŃCZARNIA MUZEUM ŁAZIENKI KRÓLEWSKIE GIPS ODLEW WYMIARY: WYS. 233 cm., SZER. 63 cm. Nimfa rzeczna Najada; ŁKr 688 ZAŁOŻENIA I WYTYCZNE KONSERWATORSKIE Gipsowa płaskorzeźba, ukazująca nimfę rzeczną zwaną Najadą, była prezentowana do 2014 roku w kuluarze zachodnim Teatru Stanisławowskiego w budynku Starej Pomarańczarni. W latach przeprowadzono w Łazienkach Królewskich konserwację rzeźb (w zdecydowanej większości odlewów gipsowych) należących niegdyś w

5 znacznej mierze do kolekcji Stanisława Augusta Poniatowskiego. Pozostałe gipsy to XIX i XX wieczne nabytki, które nawiązują charakterem i tematyką do królewskiego zbioru oraz stanowią jego kontynuacje i rozwinięcie. W ramach tego przedsięwzięcia poddano pełnej konserwacji około 175 obiektów. W przybliżonym czasie całkowitą konserwacją i kompleksowym remontem objęto także budynek Starej Pomarańczarni. Zakonserwowane rzeźby w nowej aranżacji eksponowane są obecnie we wnętrzach odrestaurowanego budynku Pomarańczarni. W odniesieniu do przytoczonych powyżej faktów proponuje się przeprowadzenie pełnej konserwacji gipsowej płaskorzeźby (podobnie jak jej otoczenia). Zły stan zachowania odlewu stanowił podstawę do podjęcia decyzji dotyczącej konserwacji płaskorzeźby. Działania konserwatorskie swoim zakresem powinny uwzględniać optymalne odtworzenie walorów artystycznych, dekoracyjnych i estetycznych obiektu. Równorzędnym zamierzeniem działań konserwatorskich będzie zabezpieczenie płaskorzeźby przed skutkami procesów niszczących w przyszłości. Aby otrzymać powyższe wytyczne powierzchnię obiektu należy oczyścić z nawarstwień i zabrudzeń, należy także usunąć wtórne warstwy technologiczne.. Niezbędne jest wypełnienie ubytków przy zastosowaniu spoiwa gipsowego, które po związaniu należy obrobić do pożądanego kształtu i faktury. Proponowane jest także wzmocnienie struktury gipsu, z którego wykonano odlew. Obiekt wymaga wykonania usztywnienia i konsolidacji konstrukcji ze względu na potrzebę zagwarantowania odpowiedniej wytrzymałości (płaskorzeźba podczas ekspozycji była zawieszona na ścianie). W ostatnim etapie prac obiekt w miejscach uzupełnień oraz ewentualnych przebarwień należy poddać unifikacji kolorystycznej. Równolegle do działań konserwatorskich należy prowadzić prace dokumentacyjne (opisowe i fotograficzne). Metodyka konserwatorska, a także jakość zastosowanych materiałów powinny być w miarę możliwości przybliżone do rozwiązań zastosowanych podczas konserwacji gipsów w poprzednich latach. Zapewniałoby to spójność technologiczną obiektów należących do tej kategorii. Ułatwiałoby to także wykonywanie działań profilaktycznych oraz przeprowadzanie napraw i prac interwencyjnych. Także procesy starzeniowe występujące na obiektach byłyby wówczas bardziej zbliżone i jednorodne. Również dokumentacja konserwatorska oraz badania fizyko-chemiczne nad obiektem powinny spełniać wymagania zastosowane w dotychczasowych realizacjach. PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH Opracowanie dokumentacji konserwatorskiej (fotograficznej i opisowej), która przedstawia stan zachowania obiektu przed konserwacją, zgodnie z obowiązującymi w Muzeum standardami. Bieżące prowadzenie dokumentacji fotograficznej i opisowej obejmującej przebieg działań konserwatorskich. Odczyszczenie powierzchni płaskorzeźby (lico i odwrocie) z luźnych nawarstwień oraz zanieczyszczeń (kurz, pył) przy użyciu pędzli, miękkich szczotek i odkurzacza. Pobranie próbek z obiektu i wykonanie na tej podstawie badań materiałowych obrazujących stratygrafię zabytku. Wykonanie kwerendy archiwalnej, bibliograficznej i ikonograficznej.

6 Przeprowadzenie prób na oczyszczanie powierzchni z nawarstwień trwale związanych z podłożem oraz prób na usuwanie wtórnych przemalowań. Próby należy wykonać przy wykorzystaniu metod chemicznych, fizycznych oraz mechanicznych ( rozpuszczalniki organiczne nanoszone metodami przemywania mechanicznego przy użyciu waty celulozowej lub bawełniano - wiskozowej, żele i pasty do usuwania starych linoksydowych powłok malarskich, samowulkanizujące pasty przeznaczone do wiązania i usuwania trwałych zabrudzeń. W razie konieczności usunięcia wyplamień żelazistych proponuje się przeprowadzenie prób z nadtlenkiem wodoru. Z metod stricto mechanicznych próby na doczyszczanie przy użyciu gumek ściernych i gąbek konserwatorskich). Próby muszą być odpowiednio dostosowane do miejsca, stopnia i skali zabrudzeń, zanieczyszczeń i przebarwień oraz do charakteru wtórnych powłok technologicznych. Oczyszczanie powierzchni lica i odwrocia obiektu z zabrudzeń i zanieczyszczeń związanych w trwały sposób z podłożem oraz usunięcie wtórnych warstw technologicznych przy zastosowaniu najbardziej skutecznych i efektywnych metod, które zostały wytypowane na podstawie przeprowadzonych prób. Usunięcie wtórnych uzupełnień przy zastosowaniu metod mechanicznych. Dezynfekcja obiektu preparatem biobójczym (lico i odwrocie) z zastosowaniem natrysku niskociśnieniowego. Wzmocnienie osłabionej konstrukcji znajdującej się od strony odwrocia płaskorzeźby. W tym celu proponuje się wykonanie stelaża z profili aluminiowych w postaci ramy z poprzeczkami stabilizującymi. Wklejenie nowej konstrukcji należy wykonać przy użyciu juty nasyconej gipsem ceramicznym. Podobne prace zostały przeprowadzone w trakcie dotychczasowych realizacji, przy płaskorzeźbach o nr inwent.: ŁKr 548, ŁKr 549 i ŁKr 808. Konserwacje te mogą służyć jako materiał porównawczy. Ewentualne wzmocnienie uchwytu płaskorzeźby. Wypełnienie ubytków zaleca się wykonać w technice narzutu przy zastosowaniu gipsu ceramicznego. Dopuszczalne jest barwienie gipsu w masie suchymi pigmentami, dostosowując kolor masy wypełniającej do wymogów oryginału. Mechaniczna obróbka związanych wypełnień. Kształt oraz fakturę nowo naniesionych uzupełnień należy dopasować do potrzeb sąsiadujących partii oryginału. Strukturalna konsolidacja gipsu poprzez nasycenie obiektu kilkuprocentowym roztworem żywicy akrylowej (np. Paraloid B 72) w rozpuszczalniku organicznym. Ewentualne decyzje o przenoszeniu lub usuwaniu dawnych numerów inwentaryzacyjnych należy uzgodnić z pracownikami Działu Inwentaryzacji. Wykonanie aktualnych oznaczeń należy przeprowadzić zgodnie z obowiązującymi normami (wielkość, kolor oraz krój czcionki). Wykonanie unifikacji kolorystycznej opartej o retusz naśladowczy na bazie farb krzemianowych z uwzględnieniem wymagań kolorystyki oryginalnego spoiwa gipsowego. Wtarcie warstwy talku w powierzchnię obiektu. Powłoka talku będzie działać jako ochrona, która kompensuje odkładający się brud oraz kurz. Opracowanie dokumentacji powykonawczej (opis, fotografie, rysunki) z zachowaniem wymogów obowiązujących w Muzeum Łazienki Królewskie.

7 PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH MEDALION Z PODOBIZNĄ STANISŁAWA AUGUSTA PONIATOWSKIEGO, ŁKr 710 PAŁAC NA WYSPIE MUZEUM ŁAZIENKI KRÓLEWSKIE GIPS ODLEW WYMIARY: WYS. 84 cm., SZER. 62 cm. Medalion z podobizną Stanisława Augusta Poniatowskiego, ŁKr 710. Rama medalionu, widoczna na zdjęciu, nie jest objęta niniejszym programem prac. ZAŁOŻENIA I WYTYCZNE KONSERWATORSKIE Oprawiony w złoconą, drewnianą ramę, owalny, gipsowy medalion z podobizną Stanisława Augusta Poniatowskiego zawieszony jest na dole wschodniej klatki schodowej w Pałacu na Wyspie. Decyzję o jego konserwacji podjęto z powodu niezadowalającego stanu zachowania, a także ze względu na znaczącą rangę obiektu. W latach Pałac na Wyspie wraz ze swym najbliższym otoczeniem został poddany kompleksowej i całościowej konserwacji. Ponadto w latach w Łazienkach Królewskich przeprowadzono

8 konserwację rzeźb (w zdecydowanej większości gipsów), które w znacznej mierze należały do zbiorów Stanisława Augusta Poniatowskiego. W ramach tej realizacji objęto pełną konserwacją około 175 obiektów. Niniejszy medalion był także własnością królewskiej gliptoteki. W odniesieniu do przywołanych powyżej faktów proponuje się przeprowadzenie pełnej konserwacji gipsowego medalionu (podobnie jak jego otoczenia). Działania konserwatorskie swoim zakresem powinny mieć na względzie najkorzystniejsze odtworzenie walorów artystycznych, dekoracyjnych i estetycznych obiektu. Równorzędnym zamierzeniem działań konserwatorskich będzie zabezpieczenie obiektu przed skutkami procesów destrukcyjnych w przyszłości. W celu osiągnięcia powyższych założeń z powierzchni odlewu należy usunąć wszelkiego rodzaju zabrudzenia i nawarstwienia oraz wtórne powłoki technologiczne (przemalowania i warstwy zabezpieczające). Niezbędne jest wzmocnienie (podklejenie) spękań występujących na obiekcie. Obiekt należy poddać unifikacji kolorystycznej w miejscach usunięcia wtórnych przemalowań. Równolegle do działań konserwatorskich wymagane jest prowadzenie prac dokumentacyjnych (opisowych i fotograficznych). Metodyka konserwatorska, a także rodzaje użytych materiałów powinny być zbliżone do rozwiązań zastosowanych podczas konserwacji odlewów gipsowych, które wykonano w poprzednich latach. Zapewniałoby to to jednorodność technologiczną obiektów przynależnych do tej klasy. Ułatwiałoby to także wykonywanie działań profilaktycznych oraz prowadzenie napraw i prac interwencyjnych. Również procesy starzeniowe zachodzące na odlewach gipsowych byłyby wówczas bardziej zbliżone i przewidywalne. Ponadto dokumentacja konserwatorska oraz badania fizyko-chemiczne nad obiektem powinny spełniać kryteria z poprzednich realizacji. PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH Wyjęcie medalionu z ramy. Czynność tą należy przeprowadzić w sposób kontrolowany ze względu na pęknięcia występujące na obiekcie. Sporządzenie dokumentacji opisowej i fotograficznej obrazującej stan zachowania obiektu przed konserwacją, zgodnie z ustalonymi w Muzeum kryteriami. Bieżące prowadzenie dokumentacji fotograficznej i opisowej dotyczącej przebiegu działań konserwatorskich. Oczyszczenie lica i odwrocia medalionu z luźno zalegających nawarstwień i zanieczyszczeń (kurz i pył) przy zastosowaniu pędzli, miękkich szczotek oraz odkurzacza. Pobranie próbek z charakterystycznych miejsc płaskorzeźby w celu wykonania badań materiałowych pozwalających ustalić stratygrafię odlewu. Dokonanie kwerendy archiwalnej, ikonograficznej i bibliograficznej. Przeprowadzenie prób oczyszczania powierzchni z nawarstwień zespolonych z podłożem oraz prób na usuwanie wtórnych powłok malarskich (bez narażania warstw oryginalnych). Próby należy wykonać przy użyciu metod fizycznych, chemicznych i mechanicznych (rozpuszczalniki organiczne aplikowane drogą przemywania mechanicznego przy pomocy waty celulozowej lub bawełniano wiskozowej; pasty i żele do rozpulchniania i usuwania starych powłok linoksydowych, samowulkanizujące pasty przewidziane do wiązania i usuwania trwałych zabrudzeń. Z metod ściśle mechanicznych

9 doczyszczanie przy użyciu gumek ściernych i gąbek konserwatorskich). Próby muszą być odpowiednio dostosowane do miejsca i rodzaju zabrudzeń oraz do charakteru wtórnie wykonanych warstw technologicznych (w szczególności przemalowań). Oczyszczenie powierzchni medalionu (lica i odwrocia) z zabrudzeń i zanieczyszczeń związanych z podłożem oraz usunięcie wtórnych powłok malarskich przy zastosowaniu najbardziej skutecznego i efektywnego zestawu metod wytypowanych na etapie prób. Usunięcie wtórnych wypełnień w oparciu o metody mechaniczne. Dezynfekcja preparatem biobójczym lica i odwrocia odlewu metodą natrysku niskociśnieniowego. Wypełnienie ubytków proponuje się wykonać techniką narzutu przy zastosowaniu gipsu ceramicznego. Dopuszczalne jest barwienie gipsu w masie suchymi pigmentami, dostosowując kolor masy wypełniającej do wymogów oryginału. Mechaniczna obróbka związanych wypełnień. Kształt oraz fakturę naniesionych na nowo uzupełnień należy dostosować do form sąsiadującego oryginału. Ewentualne wzmocnienie strukturalne gipsu proponuje się przeprowadzić poprzez nasycenie odlewu kilkuprocentowym roztworem żywicy akrylowej (np. Paraloid B 72) w rozpuszczalniku organicznym. Wypełnienie pęknięć roztworem żywicy akrylowej w rozpuszczalniku organicznym, bądź gotowym preparatem złożonym z żywicy akrylowej w dyspersji wodnej. Ewentualne wzmocnienie uchwytu. Ewentualna decyzja usunięcia bądź przeniesienia nieaktualnych numerów inwentaryzacyjnych wymaga aprobaty Działu Inwentaryzacji. Nanoszenie nowych oznaczeń należy wykonać według obowiązującego schematu (z uwzględnieniem wielkości, koloru oraz kroju czcionki). Wykonanie unifikacji kolorystycznej w postaci retuszu naśladowczego w technice oryginału, bądź na bazie farb krzemianowych z uwzględnieniem wymogów kolorystycznych oryginalnej monochromii. Zamontowanie medalionu w ramie. Sporządzenie dokumentacji powykonawczej (opis, fotografie, rysunki) według zasad obowiązujących w Muzeum Łazienki Królewskie.

10 PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH TORS ARTEMIDY, ŁKr 542 STARA POMARAŃCZARNIA MUZEUM ŁAZIENKI KRÓLEWSKIE GIPS ODLEW WYMIARY: WYS. 88 cm., SZER. 53 cm., GŁĘB. 28 cm. Tors Artemidy, ŁKr 542 ZAŁOŻENIA I WYTYCZNE KONSERWATORSKIE Gipsowy odlew torsu Artemidy należy do zbiorów Łazienek Królewskich w Warszawie. Przed laty obiekt był eksponowany w Ogrodzie Zimowym w Starej Pomarańczarni. W ostatnim czasie ze względu na zły stan zachowania zabytek stracił rangę eksponatu i został wycofany do magazynów. Według informacji zawartych w karcie inwentaryzacyjnej odlew pochodzi z gliptoteki Stanisława Augusta. W latach przeprowadzono w Łazienkach Królewskich kilkuetapową konserwację rzeźb (w zdecydowanej większości odlewów gipsowych), które w dużej mierze znajdowały się w zbiorach królewskich. Pozostałe z tych obiektów to XIX i XX wieczne nabytki, które historyczną tematyką nawiązują do kolekcji króla oraz stanowią jej rozwinięcie i kontynuację. W ramach tej realizacji objętych zostało pełną konserwacją około 175 obiektów. W przybliżonym okresie całkowitej konserwacji i gruntownemu remontowi poddano także budynek Starej Pomarańczarni. Zakonserwowane rzeźby zdobią aktualnie wnętrza odrestaurowanej Oranżerii. Mając na

11 względzie przedstawione powyżej fakty proponuje się przeprowadzenie pełnej konserwacji gipsowego torsu (podobnie jak otoczenia). Obiekt, jak już wspomniano wcześniej, jest w złym stanie zachowania, co wpłynęło zasadniczo na podjęcie decyzji o konserwacji. Prace konserwatorskie swoim zakresem powinny uwzględnić optymalne odtworzenie właściwości artystycznych, dekoracyjnych i estetycznych gipsowego odlewu. Równorzędnym zamierzeniem działań konserwatorskich będzie zabezpieczenie obiektu przed następstwami procesów niszczących w przyszłości. Aby osiągnąć powyższe wymogi z powierzchni odlewu należy usunąć wszelkie zabrudzenia i nawarstwienia oraz wtórne warstwy technologiczne. Niezbędne jest wypełnienie ubytków spoiwem gipsowym, które po związaniu należy dostosować pod względem kształtu i faktury do wymogów oryginału. Zaleca się także wzmocnienie struktury gipsu. Obiekt należy poddać unifikacji kolorystycznej w miejscach uzupełnień oraz w strefach ewentualnych przebarwień. Równolegle do działań konserwatorskich wymagane jest prowadzenie prac dokumentacyjnych (opisowych i fotograficznych). Metodyka konserwatorska, a także jakość użytych materiałów powinny być w miarę możliwości przybliżone do rozwiązań zastosowanych podczas konserwacji odlewów gipsowych, które wykonano w poprzednich latach. Gwarantowałoby to jednorodność technologiczną obiektów przynależnych do tej kategorii. Ułatwiałoby to również wykonywanie działań profilaktycznych oraz prowadzenie napraw i prac interwencyjnych. Także procesy starzeniowe zachodzące na odlewach gipsowych byłyby wówczas bardziej zbliżone i przewidywalne. Ponadto dokumentacja oraz badania fizyko-chemiczne nad obiektem powinny spełniać kryteria zastosowane w poprzednich realizacjach. PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH Opracowanie dokumentacji fotograficznej i opisowej, która przedstawia stan zachowania obiektu przed konserwacją, odpowiednio z przyjętymi w Muzeum standardami. Prowadzenie na bieżąco dokumentacji fotograficznej i opisowej dotyczącej przebiegu działań konserwatorskich. Oczyszczenie powierzchni zewnętrznej i wewnętrznej odlewu z luźnych nawarstwień i zanieczyszczeń (kurz i pył) przy wykorzystaniu pędzli, miękkich szczotek oraz odkurzacza. Pobranie próbek z reprezentatywnych stref odlewu celem wykonania badań materiałowych określających stratygrafię obiektu. Przeprowadzenie kwerendy archiwalnej, ikonograficznej i bibliograficznej. Wykonanie prób oczyszczania powierzchni z nawarstwień silnie zespolonych z podłożem oraz prób na usuwanie wtórnych powłok malarskich. Próby należy zrealizować przy wykorzystaniu metod fizycznych, chemicznych i mechanicznych (rozpuszczalniki organiczne nanoszone na drodze przemywania mechanicznego przy zastosowaniu waty celulozowej lub bawełniano - wiskozowej, pasty i żele do rozpulchniania i usuwania starych powłok linoksydowych, samowulkanizujące pasty przeznaczone do wiązania i usuwania trwałych zabrudzeń. W razie konieczności ekstrakcji plam żelazistych proponuje się wykonanie prób z zastosowaniem nadtlenku wodoru. Z metod stricto mechanicznych doczyszczanie przy użyciu gumek ściernych i gąbek konserwatorskich).

12 Próby muszą być odpowiednio dostosowane do miejsca i charakteru zabrudzeń oraz do rodzaju wtórnych warstw technologicznych (głównie przemalowań). Oczyszczenie powierzchni odlewu (strony zewnętrznej i w miarę możliwości wewnętrznej) z zabrudzeń i zanieczyszczeń trwale związanych z podłożem oraz usunięcie starych powłok malarskich przy zastosowaniu najbardziej skutecznego i efektywnego zestawu metod wyłonionych w fazie prób. Zabezpieczenie na przełamie lewego ramienia fragmentu drewnianej konstrukcji. Usunięcie wtórnych wypełnień w oparciu o metody mechaniczne. Dezynfekcja preparatem biobójczym strony zewnętrznej i wewnętrznej odlewu metodą natrysku niskociśnieniowego. Wypełnienie ubytków zaleca się wykonać w technice narzutu przy zastosowaniu gipsu ceramicznego. Dopuszczalne jest barwienie gipsu w masie suchymi pigmentami, dostosowując kolor masy wypełniającej do wymogów oryginału. Mechaniczna obróbka związanych wypełnień. Kształt oraz fakturę naniesionych na nowo uzupełnień należy dostosować do form sąsiadującego oryginału. Wzmocnienie strukturalne gipsu zaleca się przeprowadzić poprzez nasycenie powierzchni zewnętrznej i wewnętrznej odlewu kilkuprocentowym roztworem żywicy akrylowej (np. Paraloid B 72) w rozpuszczalniku organicznym. Ewentualna decyzja usunięcia bądź przeniesienia nieaktualnych numerów inwentaryzacyjnych wymaga aprobaty Działu Inwentaryzacji. Nanoszenie nowych oznaczeń należy wykonać według obowiązującego schematu (z uwzględnieniem wielkości, koloru oraz kroju czcionki). Wykonanie unifikacji kolorystycznej w postaci retuszu naśladowczego na bazie farb krzemianowych z uwzględnieniem wymogów kolorystycznych substancji oryginalnej. Wtarcie warstwy talku w powierzchnię obiektu. Powłoka talku będzie spełniać rolę izolacji, która kompensuje odkładający się brud oraz kurz. Sporządzenie dokumentacji powykonawczej (opis, fotografie, rysunki) według zasad obowiązujących w Muzeum Łazienki Królewskie.