WYKŁAD: dr Adam Nosowski. ĆWICZENIA: dr Ewa Łosiewicz-Dniestrzańska, dr Adam Nosowski BANKOWOŚĆ

Transkrypt

1 BANKOWOŚĆ WYKŁAD: dr Adam Nosowski ĆWICZENIA: dr Ewa Łosiewicz-Dniestrzańska, dr Adam Nosowski BANKOWOŚĆ BANK SYSTEM BANKOWY SYSTEM EKONOMICZNY SYSTEM FINANSOWY działalność operacyjna BANK CENTR ALNY NADZÓR ćwiczenia/laboratoria Profil przedmiotu

2 . Przekazanie wiedzy i umiejętności w zakresie organizacji i funkcjonowania banku jako podstawowego ogniwa systemu bankowego. Przekazanie wiedzy dotyczącej budowy i funkcjonowania systemu bankowego oraz wskazanie znaczenia tego systemu w gospodarce. Przekazanie wiedzy i umiejętności z zakresu identyfikacji i analizy czynności bankowych (usług) Profil przedmiotu cele Wymiar godzinowy: 6 godzin wykładu, 8 godzin ćwiczeń, 8 godzin laboratorium WYKŁAD egzamin (6 pytań testowych, pytania otwarte) ĆWICZENIA aktywność + kartkówki + kolokwium LABORATORIUM formularze i rzeczywiste dane Zasady prowadzenia PDF na stronie 5 Zasady. Iwanicz-Drozdowska M i inni, Bankowość. Instytucje operacje zarządzanie. Poltext 07. Zaleska M. (red), Świat bankowości, Difin 08. Zaleska M. (red), Bankowość, CH Beck 0 6 Literatura

3 Wykład Istota działalności bankowej 7. Czym jest bank. Dlaczego potrzebujemy banków istota działalności bankowej. Czynności bankowe jako element określający istotę działalności banku. Trochę terminologii podstawowe pojęcia 5. Specyfika banku jako przedsiębiorstwa 6. Banki w Polsce, wczoraj i dziś 7. Współczesne trendy w bankowości 8 Plan wykładu Czym jest bank? 9

4 % - depozyty 6% - kredyty a o idziemy na 0 Zasada 6 Bank jest osobą prawną utworzoną zgodnie z przepisami ustaw, działającą na podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym. Prawo bankowe Bank jest przedsiębiorstwem, które zaciąga i udziela kredytu, świadczy usługi w obrocie pieniężnym, kredytowym i kapitałowym oraz oferuje inne usługi. Podręcznik Bankowość. Instytucje. Operacje. Zarządzanie Nazwa bank pochodzi od francuskiego słowa banque oraz włoskiego słowa banco (ława, kontuar) stołu, za którym pracowali średniowieczni bankierzy (kupcy). Czym jest bank? Dlaczego potrzebujemy banków?

5 BANK Masz tys. złotych. Co robisz? BANK Przechowanie Dysponowanie Korzyść finansowa Czego w takiej sytuacji oczekujesz od banku? 5 Nie masz tys. złotych. Marzysz o flagowym smartfonie. Co robisz? 5

6 BANK Finansowanie Koszt finansowy 6 Czego w takiej sytuacji oczekujesz od banku? BANK BEZPIECZEŃ STWO ZAUFANIE UCZCIWOŚĆ PROFESJON ALIZM 7 Co jest podstawą relacji banku z klientem? Funkcje i role banku 8 6

7 pośrednictwo finansowe zapewnienie płynności swoim klientom udział w procesie kreacji pieniądza 9 Funkcje współczesnego banku Bank spełnia następujące role: płatnika dokonuje płatności w imieniu swoich klientów agenta działa w imieniu klientów w zakresie emisji papierów wartościowych i zarządzania własnością klientów gwaranta udziela poparcia klientom w spłacie ich zobowiązań pośrednika dokonuje transformacji otrzymywanych depozytów w kredyty (pośrednictwo między podmiotami deficytowymi a nadwyżkowymi) instrumentu w realizacji polityki gospodarczej kraju regulowanie podaży pieniądza stymulowane przez działania banku centralnego 0 Role współczesnego banku Czynności/operacje bankowe 7

8 Operacje bankowe to ogół czynności wykonywanych przez banki, zwykle terminologicznie utożsamianych z usługami bankowymi lub ich elementami składowymi. Operacja bankowa w wąskim ujęciu to zindywidualizowana czynność faktyczna banku, realizowana w ramach świadczonej usługi i zwykle wymagająca posiadania rachunku bankowego Operacja bankowa w szerokim ujęciu to stosunki umowne między bankami oferującymi produkty i usługi bankowe a klientami zgłaszającymi popyt na nie. Istota operacji bankowych Czynnościami bankowymi są:. przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub z nadejściem oznaczonego terminu oraz prowadzenie rachunków tych wkładów;. prowadzenie innych rachunków bankowych;. udzielanie kredytów;. udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych oraz otwieranie i potwierdzanie akredytyw; 5. emitowanie bankowych papierów wartościowych; 6. przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych; 7. wykonywanie innych czynności przewidzianych wyłącznie dla bankuw odrębnych ustawach. Czynności bankowe sensu stricte Czynnościami bankowymi są również następujące czynności, o ile są one wykonywane przez banki:. udzielanie pożyczek pieniężnych;. operacje czekowe i wekslowe oraz operacje, których przedmiotem są warranty;. świadczenie usług płatniczych oraz wydawanie pieniądza elektronicznego;. terminowe operacje finansowe; 5. nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych; 6. przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych oraz udostępnianie 7. skrytek sejfowych; 8. prowadzenie skupu i sprzedaży wartości dewizowych; 9. udzielanie i potwierdzanie poręczeń; 0. wykonywanie czynności zleconych, związanych z emisją papierów wartościowych;. pośrednictwo w dokonywaniu przekazów pieniężnych oraz rozliczeń w obrocie dewizowym;. pośrednictwo w zawieraniu umów lokaty strukturyzowanej;. doradztwo w odniesieniu do lokat strukturyzowanych. Czynności bankowe inne 8

9 finansujące działalność banków rozliczeniowe finansujące i prefinansujące klientów relacje klient-bank finansujące rozliczeniowe OPERACJE BANKOWE depozytowe pozostałe 5 Klasyfikacja operacji bankowych operacje/usługi to robimy na ćwiczeniach/laboratoriach 6 Klasyfikacja operacji bankowych Trochę terminologii i bałaganu 7 9

10 instytucja kredytowa oznacza przedsiębiorstwo, którego działalność polega na przyjmowaniu depozytów lub innych funduszy podlegających zwrotowi od klientów oraz na udzielaniu kredytów na swój własny rachunek. ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) nr 575/0 z dnia 6 czerwca 0 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, art., pkt mającą siedzibę na terytorium innego niż Rzeczpospolita Polska państwa członkowskiego Prawo bankowe 8 Instytucja kredytowa bank krajowy bank mający siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bank zagraniczny bank mający siedzibę na terytorium państwa niebędącego państwem członkowskim Bank krajowy i bank zagraniczny są instytucją, o której mowa w art. ust. pkt rozporządzenia nr 575/0 Prawo bankowe 9 bank krajowy/bank zagraniczny oddział oznacza miejsce prowadzenia działalności, które stanowi prawnie zależną część instytucji i które realizuje bezpośrednio wszystkie lub niektóre spośród transakcji nieodłącznie związanych z działalnością instytucji; ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) nr 575/0 z dnia 6 czerwca 0 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, art., pkt 0 instytucja pożyczkowa kredytodawca inny niż: a) bank krajowy, bank zagraniczny, oddział banku zagranicznego, instytucja kredytowa lub oddział instytucji kredytowej w rozumieniu ustawy z dnia 9 sierpnia 997 r. Prawo bankowe (Dz. U. z 07 r. poz. 876, z późn. zm.) b) spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa oraz Krajowa c) Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa, d) podmiot, którego działalność polega na udzielaniu kredytów konsumenckich w postaci odroczenia zapłaty ceny lub wynagrodzenia na zakup oferowanych przez niego towarów i usług. Ustawa o kredycie konsumenckim oddział/instytucja pożyczkowa 0

11 Czy banki to podmioty specyficzne? Zakres i skala świadczonych usług bankowych zależy od: specyfiki banku i jego formy prawnej jego docelowej grupy klientów i ich segmentacji obszaru, na którym bank działa zgłaszanego przez klientów popytu na produkty i usługi bankowe Zakres i skala działalności Specyfika banku wynika z: cech świadczonych usług, funkcji pełnionych w gospodarce, sfery formalno-prawnej, zasad księgowości i sprawozdawczości bankowej. Z czego wynika specyfika banku?

12 specyficzne cechy usług bankowych niematerialność nierozdzielność niejednorodność różny horyzont czasowy duplikowalność obciążenie ryzykiem Specyfika cechy świadczonych usług pełnienie roli pośrednika udział w kreacji pieniądza udział w społecznym podziale pracy dokonywanie transformacji i alokacji środków 5 Specyfika funkcje pełnione w gospodarce dokonywanie transformacji i alokacji środków Transformacja wielkości aktywów Relatywnie niewielkie depozyty (wkłady) wykorzystywane są do generowania pojedynczych dużych kwotowo kredytów i odwrotnie, niekiedy pojedynczy wysoki depozyt przekształcany jest w wiele drobnych kredytów ratalnych czy pożyczek konsumpcyjnych Transformacja terminów Depozyty krótkoterminowe przekształcane mogą być w długoterminowe kredyty, dzięki temu, że występuje: prolongata wkładów, substytucja wkładów (zamiana na inne), możliwość likwidacji części aktywów przed terminem, możliwość wykorzystania pomocy zewnętrznej (z banku centralnego). 6 Specyfika funkcje pełnione w gospodarce

13 dokonywanie transformacji i alokacji środków Transformacja terminów Reguły bankowe dotyczące transformacji terminów: Złota reguła bankowa (85, Otto Hubner): Bank może inwestować pozyskane pieniądze co najwyżej na takie okresy, na jakie je pozyskuje Reguły osadu we wkładach (XIX w.), przesunięć (XX w.), maksymalnego obciążenia (XX w.): Bank w sposób ciągły ma do dyspozycji znaczną część wkładów (ponad połowę średniego stanu lokat), którą nazwano osadem. 7 Specyfika funkcje pełnione w gospodarce dokonywanie transformacji i alokacji środków Transformacja ryzyka Dywersyfikacja, rozłożenie ryzyka między wiele podmiotów, czyli rozproszone zasoby wielu deponentów koncentrowane są w bezpiecznej instytucji i alokowane w wiele kredytów, o różnym ryzyku. Alokacja środków Zebrane oszczędności są przemieszczane z jednego oddziału banku na inny teren, w skali rynków lokalnych, krajowych czy międzynarodowych. 8 Specyfika funkcje pełnione w gospodarce sfera formalno-prawna Od XIX w. bankom nadawane są przywileje (np. wyłączność udzielania kredytów), ale jednocześnie ograniczenia i nadzór (ściśle określone czynności, licencjonowanie działalności, kontrola i nadzór, formalizacja procedur wewnętrznych). rachunkowość i sprawozdawczość bankowa Podstawy sprawozdań finansowych takie same, tj.: SUMA PASYWÓW = SUMIE AKTYWÓW (SUMA BILANSOWA) ale odmienna jest terminologia, odrębny system opracowania bilansów i rachunków wyników dla banków, specyficzna sprawozdawczość. 9 Specyfika banku

14 Banki w Polsce. Wczoraj i dziś 0 PLAN BALCEROWICZA potoczna nazwa pakietu reform z lat 989 i 990 ukierunkowanego na: likwidację pozostałości systemu centralnego kierowania gospodarką, reaktywowanie samorządu terytorialnego i własności komunalnej, prywatyzację, odrzucenie zasady automatycznego finansowania przedsięwzięć gospodarczych, zmianę systemu podatkowego, usamodzielnienie przedsiębiorstw państwowych, wprowadzenie wymienialności pieniądza, liberalizację handlu zagranicznego, demonopolizację, stworzenie rynku nieruchomości, utworzenie nowoczesnego banku centralnego, komercjalizację sektora bankowego i ubezpieczeniowego, zorganizowanie rynku papierów wartościowych, ułatwienia w inwestowaniu podmiotów zagranicznych, wprowadzenie osłony socjalnej bezrobotnych. Wczoraj, czyli prawie 0 lat temu W styczniu 989 r. Sejm uchwalił dwie ustawy: ustawę Prawo bankowe oraz ustawę o Narodowym Banku Polskim. Zasadnicze znaczenie tych aktów prawnych przejawiało się w: całkowitej rekonstrukcji systemu bankowego (ustawa dopuściła funkcjonowanie banków państwowych, banków w formie spółek akcyjnych i banków spółdzielczych), uchyleniu prawotwórczych kompetencji rządu, uporządkowaniu relacji między systemem bankowym a Skarbem Państwa poprzez likwidację mechanizmu automatycznego przyznawania kredytów na cele rządowe, rozszerzeniu katalogu czynności bankowych. Wczoraj, czyli prawie 0 lat temu

15 Dzisiaj, czyli kilka tygodni temu Repolonizacja banków silna pozycja NBP jako banku centralnego, skuteczna polityka pieniężna, sprawnie działający nadzór bankowy, system gwarantowania depozytów, bogata oferta produktów i usług bankowych, najnowocześniejsze technologie informatyczne, wysokie standardy zarządzania, instytucje usprawniające działalność kredytową, stale powiększająca się baza kapitałowa, bardzo dobre wyniki finansowe, rosnąca reputacja banków. 5 Bo w polskim sektorze bankowym mamy 5

16 Współczesne trendy w bankowości 6 deregulacja liberalizacja globalizacja digitalizacja 7 trendy DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ BANKOWOŚĆ 6