STAN SANITARNY województwa świętokrzyskiego 2007

Transkrypt

1 Wojewódzka Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w Kielcach STAN SANITARNY województwa świętokrzyskiego 2007 B i b l i o t e k a m o n i t o r i n g u s a n i t a r n e g o K i e l c e

2 X. STAN SANITARNY OBIEK- TÓW ŻYWNOŚCI, ŻYWIENIA I PRZEDMIOTÓW UŻYTKU Małgorzata Pechta 1. Charakterystyka ogólna nadzorowa- nych obiektów W roku 2007 objęto nadzorem większą ilość obiektów w porównaniu do roku W Tabeli nr 1 przedstawiono liczbę obiektów objętych nadzorem w roku 2006 i 2007, według rodzaju prowadzonej działalności oraz kierunek zmian w zakresie liczby nadzorowanych obiektów. Tabela 1: Liczba obiektów objętych nadzorem ( r.) Rodzaj obiektów Liczba obiektów obję- tych nadzorem Kierunek zmian Obiekty produkcji żywności Obiekty obrotu żywnością (w tym środki ścią Obiekty obrotu żywno transportu) Środki transportu Obiekty żywienia Obiekty żywienia zbiorowego otwarte zbiorowego otwarte (w tym zakłady małej Zakłady małej gastronomii gastronomii) Obiekty żywienia zbiorowego zamknięte Wytwórnie materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością Zakłady produkujące lub/i konfekcjonujące kosmetyki Miejsca obrotu materiałami do kontaktu z żywnością i kosmetykami Razem Spośród obiektów objętych nadzorem (znajdujących się w ewidencji PIS), skontrolowano 5335 obiektów, tj. 42,7%. W skontrolowanych obiektach: przeprowadzono łącznie 8438 kontroli i rekontroli sanitarnych, wydano 467 decyzji, w tym 14 decyzji dotyczących unieruchomienia/przerwania działalności zakładu oraz 10 decyzji zakazujących wprowadzania produktu do obrotu. Spośród 5335 obiektów skontrolowanych w 2007 r. sklasyfikowano 3906 obiektów, tj.73,2% obiektów skontrolowanych. W Tabeli nr 2 przedstawiono stan sanitarny obiektów sklasyfikowanych na terenie województwa świętokrzyskiego w 2007 r. 71

3 Tabela 2: Stan sanitarny obiektów ( r.) Liczba obiektów sklasyfikowanych Rodzaj obiektów w 2007 r. % obiektów liczba obiek- ogółem tów niezgod- nych % obiektów w 2006 r. Obiekty produkcji żywności ,4 1,7 Obiekty obrotu żywnością (bez środków transportu) ,0 2,1 Obiekty żywienia zbiorowego otwarte (bez zakładów małej gastronomii) ,3 1,8 Obiekty żywienia zbiorowego zamknięte ,8 2,4 Zakłady małej gastronomii ,7 3,4 Środki transportu Wytwórnie materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością Zakłady produkujące lub/i konfekcjonujące kosmetyki Miejsca obrotu materiałami i wyrobami przeznaczonymi do kontaktu z żywnością i kosmetykami Razem ,9 2,1 Spośród 3906 obiektów sklasyfikowanych, 72 obiekty zostały ocenione jako obiekty niezgodne z wymaganiami, co stanowi 1,9% obiektów sklasyfikowanych, wg ujednoliconych arkuszy oceny stanu sanitarnego dla poszczególnych rodzajów obiektów. Ocena ta była wynikiem: oceny negatywnej w obszarze zaopatrzenia zakładu w wodę i/lub odprowadzenia ścieków w 14 zakładach, tj. 19,4% obiektów, oceny negatywnej w obszarze mycia i dezynfekcji naczyń w 12 zakładach, tj. 16,7% obiektów, 72 oceny negatywnej lub wymagającej higieny produkcji jak i dokumentacji zakładu. Ogólna liczba punktów poniżej 70% liczby maksymalnej w 10 zakładach, tj. 13,9% obiektów, oceny negatywnej lub wymagającej higieny produkcji jak i dokumentacji oraz w obszarze mycia i dezynfekcji naczyń w 9 zakładach, tj. 12,5% obiektów, oceny negatywnej ze względu na niewłaściwą jakość zdrowotną oferowa-

4 nych środków spożywczych w 9 zakładach, tj. 12,5% obiektów, oceny negatywnej ze względu na brak warunków do zachowania ciągłości łańcucha chłodniczego środków spożywczych w 7 obiektach, tj. 9,7% obiektów, oceny negatywnej ze względu na obecność szkodników w 5 zakładach, tj. 6,9% obiektów, oceny negatywnej lub wymagającej higieny produkcji jak i dokumentacji zakładu oraz ze względu na obecność szkodników w 2 zakładach, tj. 2,8% obiektów, oceny negatywnej lub wymagającej higieny produkcji jak i dokumentacji zakładu oraz ze względu na brak warunków do zachowania ciągłości łańcucha chłodniczego środków spożywczych w 2 obiektach, tj. 2,8% obiektów, oceny negatywnej lub wymagającej higieny produkcji jak i dokumentacji zakładu oraz w obszarze zaopatrzenia zakładu w wodę i/lub odprowadzenia ścieków w 2 zakładach, tj. 2,8% obiektów. Stan sanitarny obiektów żywnościowo żywieniowych na terenie województwa świętokrzyskiego w latach przedstawia wykres 1. Wykres % obiektów 2. Stan sanitarny poszczególnych rodzajów obiektów 2.1. Obiekty produkcji żywności W tabeli nr 3 przedstawiono stan sanitarny obiektów produkcji żywności sklasyfikowanych na terenie województwa świętokrzyskiego w 2007 r. 73

5 Rodzaj obiektów STAN SANITARNY województwa świętokrzyskiego 2007 Tabela 3: Stan sanitarny obiektów produkcji żywności ( r.) Liczba obiektów sklasyfikowanych w 2007 r. % obiektów nieliczba obiek- zgodnych w 2006 r. ogółem tów niezgod- % obiektów nych Wytwórnie lodów Automaty do lodów ,0 Piekarnie ,9 1,7 Ciastkarnie ,4 Przetwórnie owocowo - warzywne i grzybowe Browary i słodownie Wytwórnie napojów bezalkoholowych ,1 i rozlewnie piwa Wytwórnie naturalnych wód mineralnych, naturalnych wód źródlanych i stołowych Zakłady garmażeryjne Zakłady przemysłu zbożowo-młynarskiego Wytwórnie makaronów Wytwórnie wyrobów cukierniczych Wytwórnie koncentratów spożywczych Wytwórnie octu, majonezu i musztardy Wytwórnie chrupek, chipsów i prażynek Inne wytwórnie żywności Razem ,4 1,7 Ocenę zakład niezgodny z wymaganiami otrzymały 2 zakłady. Była ona wynikiem: uzyskania oceny negatywnej lub wymagającej higieny produkcji, jak i dokumentacji zakładu. Ogólna liczba punktów poniżej 43, tj. poniżej 70% liczby maksymalnej 1 zakład, obecności szkodników - 1 zakład. 74 W obiektach produkcji żywności przeprowadzono ogółem 900 kontroli i rekontroli. Wydano 89 decyzji administracyjnych, w tym 1 dotyczącą unieruchomienia/przerwania działalności całego lub części zakładu oraz 3 dotyczące zakazu wprowadzenia produktu do obrotu. Nałożono 64 mandaty karne na kwotę 15720,00 zł. Z zakładów produkcji żywności pobra-

6 no w ramach urzędowej kontroli ogółem 392 próbki żywności, z których zakwestionowano 8, tj. 2,0%. W 2007 r. odnotowano dalszą poprawę stanu sanitarno technicznego nadzorowanych zakładów produkcyjnych, który wyraża się niższym, w porównaniu do 2006 r., odsetkiem zakładów ocenionych jako niezgodne z wymaganiami. Jest to wyrazem poprawy stanu technicznego zakładów jak również stanu sanitarnego w obszarze higieny produkcji oraz dokumentacji prowadzonej przez zakłady z zakresu GHP i GMP. Najczęściej stwierdzane nieprawidłowo- ści w obiektach produkcji żywności: brak prawidłowo opracowanych, wdrożonych i dokumentowanych instrukcji GHP i GMP, między innymi w zakresie: jakości zdrowotnej produkowanych wyrobów, skuteczności wykonywanych zabiegów myjąco dezynfekujących, planów i realizacji szkoleń wewnętrznych, procedur wycofania partii żywności nieodpowiadających wymaganiom jakości zdrowotnej, konserwacji maszyn i urządzeń, ochrony zakładu przed szkodnikami (monitoringu), brak rejestracji przebiegu procesów produkcyjnych, brak dokumentacji umożliwiającej identyfikację producentów surowców (głównie warzyw i owoców od indywidualnych dostawców). Stan sanitarny obiektów produkcji żywności na terenie województwa świętokrzyskiego w latach przedstawia wykres 2. Wykres % obiektów 75

7 2.2 Obiekty obrotu żywnością W tabeli nr 4 przedstawiono stan sanitarny obiektów obrotu żywnością sklasyfikowanych na terenie województwa świętokrzyskiego w 2007 r. Tabela 4: Stan sanitarny obiektów obrotu żywnością ( r.) Rodzaj obiektów Liczba obiektów sklasyfikowanych w 2007 r. % obiektów niezgod- liczba obiektów % obiektów nych Ogółem w 2006 r. Sklepy spożywcze ,0 1,7 Kioski spożywcze ,2 2,9 Magazyny hurtowe ,7 0,6 Obiekty ruchome i tymczasowe ,3 - * Środki transportu Inne obiekty obrotu żywnością ,0 7,0 Razem ,0 2,1 * - w 2006 r. obiekty ujęte w grupie Inne obiekty obrotu żywnością. Ocenę niezgodny z wymaganiami otrzymały 44 obiekty. Była ona wynikiem uzyskania: oceny negatywnej w obszarze zaopatrzenia zakładu w wodę i/lub odprowadzenia ścieków w 14 zakładach, tj. 31,8 % obiektów, oceny negatywnej za niewłaściwą jakość zdrowotną oferowanych środków spożywczych w 9 zakładach, tj. 20,6% obiektów, oceny negatywnej za brak ciągłości łańcucha chłodniczego w 7 obiektach, tj. 15,9% obiektów. oceny negatywnej lub wymagającej higieny produkcji jak i dokumentacji zakładu. Ogólna liczba punktów poniżej 32, tj. poniżej 70% liczby maksymalnej - 6 zakładów, tj. 13,6% obiektów, oceny negatywnej ze względu na obecność szkodników w 4 zakładach, tj. 9,1% obiektów, oceny negatywnej za brak ciągłości łańcucha chłodniczego oraz jednocześnie za liczbę punktów poniżej 32 w 2 obiektach, tj. 4,5% obiektów, oceny negatywnej w obszarze zaopatrzenia zakładu w wodę oraz jednocześnie za liczbę punktów poniżej 32 w 2 obiektach, tj. 4,5% obiektów. W obiektach obrotu żywnością przeprowadzono ogółem 4793 kontrole i rekontrole. Wydano 264 decyzje administracyjne, w tym 4 dotyczące unieruchomienia/przerwania działalności całego lub części zakładu oraz 7 dotyczących zakazu wprowadzenia produktu do obrotu. Nałożono 223 mandaty karne na kwotę 40950,00 zł. Z obiektów obrotu żywnością pobrano ogółem 2627 próbek środków spożywczych, z których zakwestionowano 30, tj. 1,1%. 76

8 Najczęściej stwierdzane nieprawidło- wości w obiektach obrotu żywnością: brak opracowywanych, wdrażanych i przestrzeganych instrukcji GHP, głównie w zakresie: zabezpieczenia obiektu przed szkodnikami, szkoleń pracowników, konserwacji maszyn i urządzeń, mycia i dezynfekcji urządzeń i drobnego sprzętu pomocniczego, brak opracowanych, wdrożonych i stosowanych procedur zabezpieczenia wycofania z obrotu partii żywności nieodpowiadających wymaganiom jakości zdrowotnej, działalność prowadzona bez opinii potwierdzającej spełnienie wymagań koniecznych do zapewnienia higieny w zakresie prowadzonej działalności oraz do zapewnienia właściwej jakości zdrowotnej środków spożywczych, brak monitorowania i dokumentowania warunków przechowywania środków spożywczych oraz brak zachowania ciągłości łańcucha chłodniczego. Ponadto stwierdzono oferowanie do sprzedaży środków spożywczych w handlu obwoźnym niezgodnie z wydaną decyzją, tj. środków spożywczych bez opakowań jednostkowych - dotyczy głównie: pieczywa, wyrobów ciastkarskich, wędlin, mięsa. Stan sanitarny obiektów obrotu żywnością na terenie województwa świętokrzyskiego w latach przedstawia wykres 3. Wykres %obiektów 77

9 2.3. Obiekty żywienia zbiorowego W tabeli nr 5 przedstawiono stan sanitarny obiektów żywienia zbiorowego Rodzaj obiektów Zakłady żywienia zbiorowego otwarte ogółem Zakłady żywienia zbiorowego otwarte (bez zakładów małej gastronomii) sklasyfikowanych na terenie województwa świętokrzyskiego w 2007 r. Tabela. 5: Stan sanitarny obiektów żywienia zbiorowego Liczba obiektów sklasyfikowanych w 2007 r. liczba obiektów % obiektów ogółem % obiektów w 2006 r ,3 2, ,3 1,8 Zakłady małej gastronomii ,7 3,4 Zakłady żywienia zbiorowego zamknięte ,8 2,4 w tym: a/ bloki żywienia w szpitalach b/ bloki żywienia w sanatoriach i prewentoriach c/ bloki żywienia w domach opieki społecznej ,3 d/ stołówki szkolne ,55 1,6 e/ stołówki w przedszkolach ,7 5,6 f/ inne zakłady ,5 Razem ,0 2,6 Ocenę niezgodny z wymaganiami otrzymało 26 obiektów. Była ona wynikiem uzyskania: oceny negatywnej w obszarze mycia i dezynfekcji naczyń w 12 zakładach, tj. 46,2% obiektów, oceny negatywnej lub wymagającej higieny produkcji jak i dokumentacji zakładu oraz w obszarze mycia i dezynfekcji. Ogólna liczba punktów poniżej 70% liczby maksymalnej - 9 zakładów, tj. 34,6% obiektów, oceny negatywnej lub wymagającej higieny produkcji jak i dokumentacji zakładu. Ogólna liczba punktów poniżej 70% liczby maksymalnej 3 zakłady, tj. 11,5% obiektów, oceny negatywnej lub wymagającej higieny produkcji jak i dokumentacji zakładu oraz z powodu obecności szkodników. Ogólna liczba punktów poniżej 70% liczby maksymalnej w 2 zakładach, tj. 7,7% obiektów. W obiektach żywienia zbiorowego przeprowadzono ogółem 2199 kontroli i rekontroli. Wydano 112 decyzji administracyjnych, w tym 9 dotyczących unieruchomienia/przerwania działalności całe- 78

10 go lub części zakładu. Nałożono 145 mandatów karnych na kwotę 29300,00 zł. Nie kierowano spraw o ukaranie do Sądów Grodzkich. Z obiektów żywienia zbiorowego pobrano ogółem 131 próbek środków spożywczych, z których zakwestionowano 12 próbek, tj. 9,2 %. Stan sanitarny obiektów żywienia zbiorowego, wyrażony odsetkami obiektów, uległ nieznacznej poprawie w stosunku do roku 2006, pomimo, iż w grupie zakładów żywienia zbiorowego otwartego (z wyłączeniem zakładów małej gastronomii) odnotowano wzrost odsetka obiektów. Jest to efektem poprawy stanu sanitarnego zarówno w zakładach żywienia zbiorowego otwartego i w zakładach żywienia zbiorowego zamkniętego. Poprawa stanu sanitarno - technicznego bloków żywienia w przedszkolach jest wynikiem między innymi realizacji zaleceń wydawanych w decyzjach administracyjnych organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej, w tym: modernizacji zakładów, dzięki której poprawiła się ich funkcjonalność, przez co zapewniono prawidłowe warunki do mycia i dezynfekcji naczyń stołowych, jak również prawidłową obróbkę wstępną surowców, zwłaszcza owoców i warzyw. Odnotowano również wyraźną poprawę w zakresie dokumentowania w w/w zakładach czynności z obszarów GHP i GMP. Stan sanitarny obiektów żywieniowych na terenie województwa świętokrzyskiego w latach przedstawia wykres 4. Wykres Ŝyw. zb.otwarte Ŝyw. zb.zamknięte zakł. małej gastr. % obiektów 79

11 Rodzaj obiektów Wytwórnie materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością Miejsca obrotu materiałami i wyrobami przeznaczonymi do kontaktu z żywnością Liczba obiektów sklasyfikowanych w 2007 r. % obiektów ogółem 2.4. Wytwórnie i miejsca obrotu materiałami i wyrobami przeznaczonymi do kontaktu z żywnością W tabeli nr 6 przedstawiono stan sanitarny wytwórni i miejsc obrotu materiałami i wyrobami przeznaczonymi do kontaktu z żywnością, sklasyfikowanych na terenie województwa świętokrzyskiego w 2007 r. Tabela 6: Stan sanitarny wytwórni i miejsc obrotu materiałami i wyrobami przeznaczo- nymi do kontaktu z żywnością % obiektów nie- zgodnych w 2006 r Razem Wytwórnie materiałów i wyrobów prze- znaczonych do kontaktu z żywnością Z nadzorowanych 14 wytwórni materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością skontrolowano 7 obiektów, tj. 50%. Przeprowadzono 10 kontroli i rekontroli, sklasyfikowano 6 obiektów (85,7% skontrolowanych) na podstawie arkusza oceny stanu sanitarnego zakładu produkcji materiałów i wyrobów. Wszystkie sklasyfikowane obiekty otrzymały ocenę zgodny z wymaganiami. Nie wydawano decyzji administracyjnych i nie nakładano mandatów karnych. Najczęściej występującą nieprawidłowością był brak opracowanej, wdrożonej i przestrzeganej instrukcji GHP i GMP. W w/w zakładach nie pobrano do badań laboratoryjnych próbek materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością. 80 Miejsca obrotu materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością Ze 100 nadzorowanych miejsc obrotu materiałami i wyrobami do kontaktu z żywnością skontrolowano 79 obiektów, tj. 79%. Przeprowadzono 221 kontroli i rekontroli, w tym 145 kontroli interwencyjnych (dot. RASFF, RAPEX). Sklasyfikowano 9 obiektów na podstawie arkusza oceny stanu sanitarnego zakładu obrotu materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością. Wszystkie sklasyfikowane obiekty otrzymały ocenę zgodny z wymaganiami. Wydano 1 decyzję administracyjną w celu poprawy stanu techniczno sanitarnego jednego z obiektów. Mandatów karnych nie nakładano. W ramach bieżącego nadzoru sanitarnego nad w/w obiektami, pobrano do badań laboratoryjnych 22 próbki materiałów i wyrobów, zdyskwalifikowano 2 próbki, tj. 9,1%.

12 2.5. Obiekty produkcji, konfekcjonowania i obrotu kosmetykami Zakłady produkujące i konfekcjonujące kosmetyki Z 5 nadzorowanych zakładów produkujących i konfekcjonujących kosmetyki, skontrolowano wszystkie. Przeprowadzono 8 kontroli i rekontroli. We wszystkich zakładach dokonano oceny warunków produkcji kosmetyków, oceny zgodności oznakowania opakowania jednostkowego kosmetyku oraz oceny zgodności dokumentacji kosmetyków z wymaganiami zawartymi w obowiązujących przepisach. Nieprawidłowości nie stwierdzono. Nie stosowano karania mandatowego oraz nie wydawano decyzji administracyjnych. Obiekty obrotu kosmetykami Z 90 nadzorowanych obiektów obrotu kosmetykami skontrolowano 75 (83,3%). W 16 obiektach dokonano oceny prawidłowości oznakowania opakowań jednostkowych kosmetyków. Nieprawidłowości nie stwierdzono. Wydano 1 decyzję dotyczącą poprawy stanu techniczno-sanitarnego obiektu. Łącznie przeprowadzono 307 kontroli i rekontroli, w tym głównie kontroli tematycznych i interwencyjnych, w ramach działań podejmowanych w związku z notyfikacjami dotyczącymi umieszczenia kosmetyków w systemie RAPEX. 3. Stan wdrożenia systemu zapewnienia bezpieczeństwa żywności w oparciu o GHP, GMP i zasady systemu HACCP Stan wdrożenia zasad GHP, GMP oraz systemu HACCP w obiektach województwa świętokrzyskiego na r. przedstawia tabela nr 7. 81

13 Rodzaj obiektu STAN SANITARNY województwa świętokrzyskiego 2007 Tabela.7: Stan wdrożenia zasad GHP, GMP oraz systemu HACCP Liczba obiektów objętych nadzo- rem PIS Obiekty produkcji żywności 583 Zakłady żywienia zbiorowego zamknięte Zakłady żywienia zbiorowego otwarte Punkty małej gastronomii Obiekty obrotu (bez środków transportu) Liczba obiektów posiadających opracowany, wdrożony i dokumentowany system System zapewnie -nia jako- ści MIKRO przedsię- biorstwa (od 1 do 9 pra- cowników) MAŁE przed- siębiorstwa (od 10 do 49 pracowni -ków) ŚREDNIE przedsiębior -stwa (od 50 do 249 pra- cowników) DUŻE przedsię- biorstwa (250 i więcej pracow- ników) GHP GMP Zasady systemu HACCP GHP GMP Zasady systemu HACCP GHP GMP Zasady systemu HACCP GHP GMP Zasady systemu HACCP GHP GMP Zasady systemu HACCP Stan wdrożenia zasad GHP, GMP oraz systemu HACCP w obiektach województwa świętokrzyskiego stan na koniec 2007 r., w odniesieniu do roku 2006 przedstawia tabela nr 8. 82

14 Tabela. 8: Stan wdrożenia zasad GHP, GMP oraz systemu HACCP (rok ) Rodzaj obiektu Obiekty produkcji żywności Liczba obiektów posiadających opracowany, wdro- tych nadzorem PIS System zapewnie- i dokumentowany wanych nia jakości system Liczba obiektów obję- żony % obiektów nadzoro- 2006r. 2007r. 2006r. 2007r. 2006r. 2007r. GHP ,2 70,2 GMP ,3 61, Zasady systemu HACCP ,6 27,6 GHP ,6 69,6 GMP ,0 62,5 Zasady systemu HACCP ,8 26,7 Zakłady żywienia zbiorowego zamknięte Zakłady żywienia zbiorowego otwarte Zakłady małej gastronomii Obiekty obrotu (bez środków transportu i obiektów ruchomych i tymczasowych) GHP ,0 53,3 GMP ,6 49,6 Zasady systemu HACCP ,0 9,4 GHP ,6 35,3 GMP ,5 28,5 Zasady systemu HACCP ,1 8,2 GHP ,7 33,3 GMP ,1 13,5 Zasady systemu HACCP ,7 12,7 SUMA GHP ,4 38,9 GMP ,5 22,8 Zasady systemu HACCP ,9 13,8 Ponadto, spośród 527 obiektów ruchomych i prowadzących działalność tymczasową, 82 (15,6%) posiada wdrożone zasady GHP i GMP, natomiast tylko 12 obiektów (3,4%) wdrożyło zasady systemu HACCP. Z 960 środków transportu objętych nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej na terenie województwa świętokrzyskiego, 172 (18%) wdrożyło zasady GHP i GMP, a 33 (3,4%) prowadzi działalność w oparciu o zasady systemu HACCP. Z danych liczbowych zamieszczonych w w/w tabelach wynika, że stan wdrożenia przez przedsiębiorców systemów samokontroli gwarantujących bezpieczeństwo żywności w zakładach żywnościowo żywieniowych w województwie świętokrzyskim jest nadal niezadowalająco niski. Analizując jednak powyższe dane z analogicznymi wskaźnikami z roku ubiegłego, stwierdza się poprawę stanu wdrożenia zasad GHP i GMP, a zwłaszcza zasad systemu HACCP w każdej grupie obiektów. Odsetek obiektów z wdrożonymi zasadami systemu HACCP jest znacznie większy niż w roku ubiegłym i wykazuje dużą dynamikę wzrostu. W porównaniu do 2006 r. o 2,5% wzrosła ogólna liczba zakładów (produkcji żywności, zakładów żywienia zbiorowego i miejsc obrotu żywnością), w których wdrożono zasady GHP, o 7,3% liczba obiektów, w których wdrożono zasady GMP oraz, aż o 11,9% liczba zakła- 83

15 dów z wdrożonymi zasadami systemu HACCP. Podobnie jak w roku 2006, największy odsetek obiektów, które wdrożyły systemy zapewnienia bezpieczeństwa produkowanej żywności (GHP, GMP oraz zasady systemu HACCP), odnotowano w grupie obiektów produkcyjnych oraz w grupie zakładów żywienia zbiorowego zamkniętego. W grupie obiektów żywienia zbiorowego zamkniętego odnotowano również największą dynamikę we wdrażaniu zasad systemu HACCP. Korzystną intensyfikację we wdrażaniu systemów zapewnienia bezpieczeństwa żywności, zwłaszcza zasad systemu HACCP, odnotowano także w pozostałych grupach obiektów. 4. Działania podejmowane w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego żywności, żywienia i przed- miotów użytku w celu oceny bazy żywnościowo żywieniowej zlokalizowanej w miejscowościach wypoczynkowych przy trasach turystycznych, parkingach i stacjach paliw w letnim sezonie turystycznym skontrolowano ogółem 652 obiekty, przeprowadzono 55 kontroli kwalifikujących obiekty przed rozpoczęciem wypoczynku zimowego i letniego dla dzieci i młodzieży oraz 103 kontrole w trakcie trwania w/w wypoczynku, skontrolowano 103 sklepy wielkopowierzchniowe. Łącznie przeprowadzono w tych obiektach 491 kontroli i rekontroli, w tym 151 kontroli interwencyjnych (dot. RASFF, RAPEX, interwencje konsumentów). Wydano 3 decyzje administracyjne. Nałożono 8 mandatów karnych na kwotę 1550,00 zł, w ramach przeprowadzonego w 2007 r. monitoringu i urzędowej kontroli żywności pobrano 24 próbki żywności z różnych grup środków spożywczych, w tym środki spożywcze 84 specjalnego przeznaczenia żywieniowego dla niemowląt i małych dzieci w kierunku obecności GMO. Pobrano: soję, przetwory sojowe, produkty zawierające soję, kukurydzę, przetwory z kukurydzy, produkty zawierające kukurydzę, produkty drobiarskie, galanterię ciastkarską, warzywa, przetwory mięsne. Próbek nie kwestionowano. w ramach nadzoru nad środkami spożywczymi mogącymi potencjalnie zawierać niedozwolone barwniki Sudan I-IV i para-red pobrano 20 próbek, w tym chili, paprykę ostrą i słodką, kurkumę, curry, pieprz Cayenne. Próbek nie kwestionowano, w ramach systemu Szybkiego Ostrzegania dla Żywności i Pasz - RASFF, w związku z 33 powiadomieniami, przeprowadzono 337 kontroli sanitarnych. W efekcie tych działań przedsiębiorcy wycofywali z obrotu niebezpieczne partie żywności na łączną kwotę 17382,24 zł, w związku z nadzorem nad kosmetykami przeprowadzono 718 kontroli tematycznych w następstwie 70 notyfikacji, dotyczących umieszczenia w systemie RAPEX kosmetyków, które nie powinny znajdować się w obrocie na terenie Polski, w ramach przeprowadzonych kontroli sanitarnych zakwestionowano i wycofano z obrotu środki spożywcze przeterminowane, zmienione organoleptycznie, bez oznakowania lub nieprawidłowo znakowane, niewłaściwie przechowywane oraz niewłaściwej jakości zdrowotnej, na łączną kwotę 7644,19 zł, przeprowadzono w ramach nadzoru bieżącego 81 badań jakości tłuszczu smażalniczego, zakwestionowano 1,2% próbek, wykonano 3677 pomiarów kontrolnych w zakresie kontroli zachowania

16 ciągłości łańcucha chłodniczego oraz temperatury założonej przez przedsiębiorców, podczas prowadzonych procesów technologicznych. 2,1% pomiarów wskazało na nieprawidłowości w tym zakresie, wykonano 181 ocen teoretycznych sposobu żywienia w obiektach żywienia zbiorowego zamkniętych, w tym głównie w obiektach oświatowo wychowawczych, szpitalach i sanatoriach. Oceniane jadłospisy generalnie nie budziły zastrzeżeń, a stwierdzone w 9 przypadkach błędy stanowiły wskazówki do poprawy planowanych jadłospisów, w związku z zawiadomieniami przekazanymi przez Państwowych Granicznych Inspektorów Sanitarnych, dokonano w miejscu docelowego przeznaczenia oceny jakości zdrowotnej 28 partii importowanych środków spożywczych, w ramach prowadzonego nadzoru nad suplementami diety zawierającymi witaminy, składniki mineralne oraz inne substancje o działaniu odżywczym i innym fizjologicznym z uwzględnieniem składników roślinnych, pobrano do badań 23 próbki suplementów diety oraz 114 próbek środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego. Kwestionowano 2 próbki suplementów diety tj., 8,6% zbadanych próbek suplementów. Przeprowadzono 462 kontrole tematyczne dotyczące znakowania w/w produktów oferowanych do sprzedaży. Nieprawidłowości stwierdzono w 42 przypadkach, uczestniczono w opracowaniu 13 ognisk zbiorowych zatruć (zakażeń) pokarmowych. Czynnikiem etiologicznym 7 zatruć były bakterie Salmonella Enteritidis. W jednym przypadku, w materiale pobranym od chorych, stwierdzono obecność norowirusów, natomiast w jednym przypadku ognisko spowodowane było zatruciem pestycydami. Nie ustalono jednoznacznej przyczyny zatrucia pokarmowego w 4 przypadkach, w ramach działań zapobiegawczych przeprowadzono 181 kontroli związanych z zatwierdzeniem nowopowstałych zakładów branży spożywczej oraz w 209 przypadkach konsultowano dokumentację projektową obiektów żywnościowo żywieniowych, na skutek interwencji konsumentów przeprowadzono 180 kontroli. Odsetek interwencji potwierdzonych wyniósł 36%. 5. Jakość zdrowotna środków spożyw- czych oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywno- ścią Jakość zdrowotna środków spożywczych oraz materiałów i wyro- bów przeznaczonych do kontaktu z żywnością pochodzenia krajo- wego. Ogółem w 2007 r. w ramach bieżącego nadzoru sanitarnego pobrano i zbadano 2817 próbek krajowych środków spożywczych (w 2006 r. 2390), zakwestionowano 41, tj. 1,5% (w 2006 r. 1,1%). Mikrobiologicznie zbadano 1939 próbek, kwestionując 17, tj. 0,9% (w 2006 r. 0,9%), w tym w kierunku obecności: pałeczek Salmonella 1603 próbki, zakwestionowano 6, tj. 0,4% (w 2006 r. również 0,4%), bakterii Listeria monocytogenes 952 próbki, zakwestionowano 1, tj. 0,1% (w 2006 r. próbek nie kwestionowano). W kierunku chemicznym zbadano 375 próbek, dyskwalifikując 2, tj. 0,5% (w 2006 r. 0,4%). Oznaczono między innymi: metale szkodliwe dla zdrowia w 227 próbkach, próbek nie kwestionowano (w 2006 r. również nie kwestionowano próbek zbadanych w tym kierunku), pozostałości pestycydów w 96 próbkach, dyskwalifikując 2, tj. 2,1% 85

17 (w 2006 r. próbek nie kwestionowano), mikotoksyny w 31 próbkach, próbek nie kwestionowano (w 2006 r. próbek również nie kwestionowano), zanieczyszczenia azotanami w 21 próbkach, próbek nie kwestionowano (w 2006 r. 5,0%). Prawidłowość znakowania oceniono w 1464 próbkach, zakwestionowano 11, tj. 0,8% (w 2006 r. - 0,2%). Za nieprawidłową jakość organoleptyczną zakwestionowano 8 próbek środków spożywczych z 553 zbadanych w tym kierunku, tj. 1,4% (w 2006 r. 0,7%). Pod względem zanieczyszczeń biolo- gicznych przebadano 50 próbek, zakwestionowano 3, tj. 6,0% (w 2006 r. - 5,7%). W kierunku obecności zanieczysz- czeń fizycznych zbadano 32 próbki, zakwestionowano 1, tj. 3,1% ( w 2006 r. 2,9%) r. W tabeli nr 9 przedstawiono jakość zdrowotną wybranych, krajowych środków spożywczych, wg największego odsetka próbek zakwestionowanych, zbadanych w 2007 r. w ramach urzędowej kontroli żywności. Tabela 9: Jakość zdrowotna wybranych, krajowych środków spożywczych, wg największego odsetka próbek zakwestionowanych Liczba próbek zakwestionowanych Grupa środków spożywczych Liczba próbek Zanie- zbada- Mikro- Orga- czyszc % % Che- % % Ozna- % % inne % nych Ogó- biolo- no- zenia mi- kowa- para- ogółem łem gicz- lepty biolo- (*) (*) cznie (*) (*) nie (*) (*) metry (*) nie cznie gicz- ne 1. Grzyby , , Wody mineralne i napoje bezalkoholowe , ,4 1 1,4 1 1,4 1 1, Wyroby cukiernicze i ciastkarskie ,1 9 2,2 1 0,2 1 0,2 2 0, Mięso, podroby i przetwory mięsne ,5 1 0,6 2 1,3 3 1,9 3 1, ,6 5. Drób, podroby i produkty drobiarskie, jaja i ich przetwory ,2 3 1,7 1 0,6 1 0,6 1 0, ,6 6. Ziarno zbóż i przetwory zbożowomączne , ,2 1 0,6 1 0,6 1 0, Owoce , , Mleko i przetwory mleczne ,7 4 0, ,1 1 0, ,3 9. Wyroby garmażeryjne i kulinarne , , * - % próbek zakwestionowanych w odniesieniu do ilości próbek zbadanych w 2007 r. w danej grupie środków spożywczych. 86

18 Zbadano ogółem 25 próbek materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością pochodzenia krajowego (w 2006 r. - 39), dyskwalifikując 1 za organoleptykę - 4,0% (w 2006 r. próbek nie kwestionowano) Jakość zdrowotna środków spo- żywczych oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywno- ścią pochodzących z importu. W ramach bieżącego nadzoru sanitarnego zbadano ogółem w 2007 r. 98 próbek importowanych środków spożywczych (w 2006 r. 295), zakwestionowano 2, tj. 2,0% (w 2006 r. 0,7%). Próbki kwestionowane dotyczyły następujących środków spożywczych: - słonecznik łuskany 1 próbka (za obecność żywych i martwych szkodników), - przyprawa curry 1 próbka (za oznakowanie). W 2007 roku zbadano ogółem 26 próbek importowanych materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością. Zakwestionowano 2 próbki - 7,7% (w 2006 r.- 3,1%) tj., za organoleptykę 1 próbkę oraz 1 próbkę za przekroczenie dopuszczalnej ilości uwalnianego ołowiu, tj. 7,7% (w 2006 r. - 3,1%) Jakość zdrowotna środków spo- żywczych oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywno- ścią pochodzących z Unii Europej- skiej W 2007 r., w ramach bieżącego nadzoru sanitarnego zbadano ogółem 184 próbki środków spożywczych pochodzących z UE, kwestionując 1 próbkę suplementu diety, tj. 0,5%, w kierunku substancji dodatkowych dozwolonych (przekroczony limit suma barwników). Zbadano ogółem 4 próbki materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością pochodzących z UE. Próbek nie kwestionowano. Oceniając stan sanitarno - higieniczny obiektów żywnościowo - żywieniowych na terenie w o j e w ó d z - twa świętok r z y s k i e g o należy stwierdzić, że ilość obiektów ocenionych jako niezgodne z wymaganiami zmniejszyła się w stosunku do ubiegłego roku. W 2007 r. odnotowano dalszą poprawę stanu sanitarnego w piekarniach i ciastkarniach, które to zakłady stanowią najliczniejszą grupę obiektów produkcyjnych objętych nadzorem. Jest ona wynikiem poprawy w zakresie funkcjonalności w/w zakładów w związku z ich modernizacją, w wyniku której wyeliminowano krzyżowanie się dróg czystych i brudnych. Podobnie stan sanitarny obiektów żywienia zbiorowego, wyrażony odsetkami obiektów, uległ poprawie w stosunku do roku Jest to efektem poprawy stanu sanitarnego w stołówkach przedszkolnych, sanatoriach i prewentoriach, blokach żywienia w domach opieki społecznej, w których mniejszy odsetek obiektów jest największy. Poprawa ta jest wynikiem między innymi realizacji zaleceń wydawanych w decyzjach administracyjnych organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej, w tym: modernizacji zakładów, dzięki której poprawiła się ich funkcjonalność, przez co zapewniono prawidłowe warunki do mycia i dezynfekcji naczyń stołowych, jak również prawidłową obróbkę wstępną surowców, zwłaszcza owoców i warzyw. Grupy obiektów na terenie województwa świętokrzyskiego, które wymagają dalszych wzmożonych działań nadzorowych to: w grupie obiektów produkcji żywności: piekarnie, z grupy obiektów obrotu żywnością: 87

19 głównie sklepy spożywcze, w grupie obiektów żywienia zbiorowego zamkniętego: głównie stołówki w przedszkolach i szkołach oraz obiekty żywienia zbiorowego otwartego. W dalszym ciągu szczególnej uwagi wymagają kontrole wdrażania przez nadzorowane podmioty systemów kontroli wewnętrznej, w tym przestrzegania zasad zawartych w instrukcjach GHP i GMP, z uwagi na liczne nieprawidłowości stwierdzane w tym zakresie. Należy uznać, że stan wdrożenia zasad GHP, GMP oraz zasad systemu HACCP w zakładach produkcji żywności, zakładach żywienia zbiorowego oraz miejscach obrotu żywnością w województwie świętokrzyskim jest nadal niezadowalający. W wielu zakładach przed opracowaniem i wdrożeniem procedur postępowania zgodnie z zasadami GHP i GMP, stanowiącymi warunek wstępny do wprowadzenia pełnego systemu HACCP lub jego zasad, konieczne jest poczynienie szeregu inwestycji lub modernizacji obiektu w celu spełnienia wymaganych standardów higienicznych. W dalszym ciągu szczególnego nadzoru w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego produkowanej i wprowadzanej do obrotu żywności wymagają środki spożywcze o najwyższym procencie próbek kwestionowanych za parametry mikrobiologiczne, tj.: ciastka z kremem, przetwory drobiarskie, jaja, mięso i przetwory mięsne, mleko i przetwory mleczne. jak również: grzyby, wody mineralne i napoje bezalkoholowe, 88 mięso i przetwory mięsne, przetwory zbożowo-mączne, owoce, wyroby garmażeryjne i kulinarne, które kwestionowano za parametry chemiczne oraz obecność szkodników i ich pozostałości. Prawidłowe wykonywanie zadań, które podejmują pracownicy PIS, z uwagi na zmieniający się porządek prawny oraz funkcjonowanie w systemie zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego żywności w zintegrowanych strukturach Unii Europejskiej, wymaga podejmowania dalszych, sprawnych działań nadzorowych oraz ciągłego doskonalenia pracowników, między innymi poprzez uczestnictwo w zewnętrznych i wewnętrznych przedsięwzięciach szkoleniowych. Realizując powyższe, w pionie higieny żywności, żywienia i przedmiotów użytku, w województwie świętokrzyskim przeprowadzono łącznie w 2007 r. 172 szkolenia wewnętrzne. Należy nadmienić, że w pracy nadzorowej coraz częściej występują określone problemy logistyczne związane z zabezpieczeniem prawidłowego i sprawnego nadzoru nad zapewnieniem bezpieczeństwa zdrowotnego produkowanej i wprowadzanej do obrotu żywności, materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością oraz kosmetyków. Wynikają one z coraz większej ilości zadań nie dających się zaplanować, tj. wzrastającej liczby zgłoszeń produktów w systemie RASFF oraz RAPEX.