Na realne potrzeby mamy konkretne rozwiązania

Transkrypt

1 Na realne potrzeby mamy konkretne rozwiązania Raport Roczny 2011

2

3 Każdego dnia życie przynosi nowe wyzwania i możliwości. Codziennie każdy z nas ma do opowiedzenia nową historię, która dotyczy konkretnych potrzeb i wymaga jasnych odpowiedzi. W tegorocznym raporcie sposób prowadzenia naszej działalności ilustrujemy przykładami konkretnych projektów i inicjatyw dla firm, instytucji i społeczności, wykorzystujących oferowane przez nas rozwiązania dostosowane do ich potrzeb. U podstaw wszystkich prezentowanych przedsięwzięć leży przedsiębiorczość, odważne innowacje, poszanowanie tradycji, a także silne więzi łączące nas z lokalnymi społecznościami. Żywimy głębokie przekonanie, że w dzisiejszych czasach bycie bankiem oznacza nieustanne tworzenie wartości dodanej dla tych, którzy zdecydowali się korzystać z naszych usług. To także wspólne stawianie czoła wyzwaniom i kreowanie nowych możliwości. Zilustrowane w raporcie przedsięwzięcia to tylko przykłady niektórych naszych działań. Budujemy świat relacji, pozwalający naszym interesariuszom możliwie najlepiej zaspokajać ciągle zmieniające się potrzeby obecnych czasów. Raport Roczny 2011

4

5 Spis treści Wybrane dane i wskaźniki finansowe 4 Rada Nadzorcza i Zarząd Banku Pekao S.A. 5 List Przewodniczącej Rady Nadzorczej 6 List Prezesa Zarządu Banku 8 Podsumowanie wyników 11 Zewnętrzne warunki działania 15 Ważniejsze wydarzenia i osiągnięcia 23 Informacje dla inwestorów 31 Działalność Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. 37 Sprawozdanie z sytuacji finansowej i wyniki finansowe 57 Pozostałe informacje 77 Ład korporacyjny 83 Korporacyjna odpowiedzialność społeczna 103 Perspektywy rozwoju działalności 121 Oświadczenie o stosowaniu zasad ładu korporacyjnego w 2011 roku 127 Oświadczenia Zarządu dotyczące rzetelności prezentowanych sprawozdań 137 Skonsolidowane Sprawozdanie Finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia Profil Grupy UniCredit 275 Bank Pekao S.A. Raport Roczny

6 Wybrane dane i wskaźniki finansowe DANE SUMARyCZNE* Rachunek zysków i Strat (mln zł) wybrane pozycje Dochody z działalności operacyjnej** Koszty z działalności operacyjnej** (3 672) (3 649) (3 673) (3 787) (3 822) (2 754) (2 347) Zysk operacyjny** Zysk brutto** Zysk netto przypadający na akcjonariuszy Banku Wskaźniki ZYSKOWNOŚCI Zwrot na średnim kapitale (ROE) 14,2% 13,1% 14,1% 23,5% 24,7% 23,7% 21,1% Marża odsetkowa 3,7% 3,6% 3,5% 4,1% 3,9% 4,1% 4,2% Dochody nieodsetkowe/dochody z działalności operacyjnej 38,9% 40,4% 42,1% 39,3% 48,0% 49,3% 48,7% Koszty/dochody 47,5% 50,6% 52,1% 48,3% 45,7% 51,0% 50,4% SPRAWOZDANIE Z SYTUACJI FINANSOWEJ (MLN zł) WYBRANE POZYCJE Suma bilansowa Kredyty i pożyczki udzielone klientom*** Zobowiązania wobec klientów Kapitały WSKAŹNIKI STRUKTURY SPRAWOZDANIA Z SYTUACJI FINANSOWEJ Kredyty netto/suma bilansowa 65,3% 60,3% 60,8% 62,5% 56,2% 56,2% 48,4% Papiery wartościowe/suma bilansowa 20,4% 23,4% 21,0% 17,1% 19,8% 19,8% 25,1% Depozyty****/suma bilansowa 74,0% 74,4% 74,5% 68,9% 72,5% 72,5% 76,5% Kredyty netto/depozyty**** 88,2% 81,0% 81,7% 90,8% 77,5% 77,5% 63,2% Kapitały/suma bilansowa 14,6% 15,1% 14,1% 12,2% 11,9% 11,9% 13,1% Współczynnik wypłacalności 17,0% 17,6% 16,2% 12,2% 12,1% 12,1% 16,5% Zatrudnienie i sieć Liczba zatrudnionych***** Liczba placówek (Bank Pekao S.A. i PJSC UniCredit Bank) Liczba bankomatów (Bank Pekao S.A. i PJSC UniCredit Bank) W celu zapewnienia lepszej porównywalności danych, wybrane pozycje rachunku zysków i strat za 2007 rok zostały zaprezentowane jako dane sumaryczne Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. oraz Pekao285, czyli wydzielonej części Banku BPH SA przyłączonej do Banku Pekao S.A. w efekcie podziału Banku BPH SA zarejestrowanego 29 listopada 2007 roku. Pozycje rachunku zysków i strat za lata są zgodne z danymi opublikowanymi w sprawozdaniach z działalności za te okresy. * Dane nie podlegały badaniu/przeglądowi przez biegłego rewidenta. ** Dane za lata obejmują działalność kontynuowaną i zaniechaną. *** Łącznie z wekslami uprawnionymi do redyskontowania w Banku Centralnym i należnościami z tytułu leasingu dla klientów. **** Depozyty obejmują Zobowiązania wobec klientów. ***** Od I półrocza 2010 roku łącznie z Centrum Bankowości Bezpośredniej Sp. z o.o. (CBB) w efekcie objęcia konsolidacją metodą pełną od tej daty. 4 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

7 Rada Nadzorcza i Zarząd Banku Pekao S.A. Rada Nadzorcza Banku Alicja Kornasiewicz Przewodnicząca Roberto Nicastro Wiceprzewodniczący Jerzy Woźnicki Wiceprzewodniczący Alessandro Decio Sekretarz Paweł Dangel Oliver Greene Enrico Pavoni Leszek Pawłowicz Krzysztof Pawłowski Członkowie Zarząd Banku Luigi Lovaglio Prezes Zarządu Banku, CEO Diego Biondo Marco Iannaccone Andrzej Kopyrski Grzegorz Piwowar Marian Ważyński Wiceprezesi Zarządu Bank Pekao S.A. Raport Roczny

8 List Przewodniczącej Rady Nadzorczej Wyniki 2011 roku potwierdziły siłę Banku i jego odporność na zwiększoną zmienność sytuacji na rynkach finansowych. Polityka zrównoważonego wzrostu umocniła pozycję Pekao jako banku najbardziej stabilnego pod względem efektywności w polskim sektorze bankowym. Szanowni Akcjonariusze, Rada Nadzorcza Banku Polska Kasa Opieki S.A. dokonała oceny sytuacji Banku w 2011 roku zgodnie z wymogami zasad ładu korporacyjnego, określonymi w dokumencie Dobre Praktyki Spółek Notowanych na GPW, wprowadzonym przez Giełdę Papierów Wartościowych w Warszawie. W imieniu Rady Nadzorczej pragnę przedstawić w skrócie wyniki tej oceny. W opinii Rady Nadzorczej Bank Pekao S.A. jest w dobrej sytuacji ekonomiczno-finansowej, spełnia wszystkie wymogi bezpiecznego działania oraz adekwatności kapitałowej i zapewnia bezpieczeństwo środków powierzonych przez klientów. Rada Nadzorcza pozytywnie oceniła wyniki osiągnięte w 2011 roku przez Bank i Grupę Kapitałową Banku Pekao S.A. Zysk netto wypracowany przez Bank i Grupę Kapitałową zapewnił zwrot na kapitale na poziomie 14,2%. Dzięki koncentracji na działalności biznesowej i wysokiej aktywności na rynku, Bank osiągnął znaczący wzrost portfela kredytowego. Na podkreślenie zasługuje skuteczne zarządzanie ryzykiem kredytowym. Dzięki konsekwentnej, odpowiedzialnej polityce ryzyka kredytowego nastąpiła dalsza poprawa jakości aktywów i obniżenie kosztu ryzyka kredytowego. Niski koszt ryzyka kredytowego zapewnia Bankowi przewagę konkurencyjną w tym względzie. Mocną stroną Banku jest też efektywne zarządzanie kosztami. Wyniki 2011 roku potwierdziły siłę Banku i jego odporność na zwiększoną zmienność sytuacji na rynkach finansowych. Polityka zrównoważonego wzrostu umocniła pozycję Pekao jako banku najbardziej stabilnego pod względem efektywności w polskim sektorze bankowym. Podobnie jak w latach poprzednich, działalność Banku w 2011 roku spotkała się z uznaniem rynku i zaowocowała wieloma krajowymi i zagranicznymi nagrodami i wyróżnieniami za osiągnięcia i innowacyjność w rozwijaniu usług bankowych. Gratulując przyznanych wyróżnień, Rada Nadzorcza podziela 6 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

9 zdanie Zarządu, iż szczególne znaczenie miały w minionym roku nagrody honorujące wysokie zaangażowanie Banku w realizację strategii społecznej odpowiedzialności biznesu, w tym wspieranie kultury i inwestycje w kapitał ludzki: tytuły Mecenasa Roku 2011 i Top Employer Polska Zgodnie z wymogami Dobrych Praktyk Spółek Notowanych na GPW Rada Nadzorcza dokonała oceny funkcjonującego w Banku systemu kontroli wewnętrznej i systemu zarządzania ryzykami. W opinii Rady Nadzorczej system kontroli wewnętrznej w Banku Pekao S.A. funkcjonuje prawidłowo i zapewnia efektywność procesów kontrolnych. Kontrola wewnętrzna jest procesem ciągłym, realizowanym na wszystkich poziomach organizacyjnych: przez organy statutowe Banku, poszczególne jednostki i komórki organizacyjne, osoby nadzorujące na wszystkich poziomach zarządczych oraz wszystkich pracowników. Zarząd jest odpowiedzialny za projektowanie i funkcjonowanie systemu kontroli wewnętrznej dostosowanego do wielkości i profilu ryzyka wiążącego się z działalnością Banku. Rada Nadzorcza sprawuje nadzór nad systemem kontroli wewnętrznej Banku i ocenia jego adekwatność i efektywność przy wsparciu Komitetu ds. Audytu. W ocenie Rady Nadzorczej system kontroli wewnętrznej Banku charakteryzuje się kompletnym i całościowym podejściem. Dedykowane struktury w pełni pokrywają najważniejsze obszary ryzyka wiążącego się z działalnością Banku, natomiast funkcje kontrolne w stosunku do spółek zależnych są sprawowane za pośrednictwem przedstawicieli Banku w radach nadzorczych tych spółek. Rada Nadzorcza pozytywnie oceniła również funkcjonujący w Banku system zarządzania ryzykami. W ocenie Rady zarządzanie ryzykami jest jedną z mocnych stron Banku; ma całościowy, skonsolidowany charakter i obejmuje wszystkie jednostki Banku oraz spółki zależne. Strategia zarządzania ryzykami w postaci Procedury ICAAP, zgodnie z wymogami regulacyjnymi została zatwierdzona przez Radę Nadzorczą. Funkcjonujący w Banku system zarządzania ryzykami stanowi integralny element systemu zarządzania Bankiem. Bank stosuje sformalizowane procedury, mające na celu identyfikację, pomiar lub szacowanie, monitorowanie ryzyka oraz sformalizowane limity ograniczające ryzyko. Zgodnie z przepisami prawa i regulacjami nadzorczymi, Zarząd Banku jest odpowiedzialny w szczególności za opracowanie i wprowadzenie strategii zarządzania ryzykami, polityk i procedur w zakresie zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka oraz za skuteczne działanie systemu zarządzania ryzykiem i systematyczne doskonalenie tego procesu. Rada Nadzorcza sprawuje nadzór nad zgodnością polityki Banku w zakresie podejmowania różnych rodzajów ryzyka ze strategią i planem finansowym Banku. Reasumując, Rada Nadzorcza ocenia sytuację Banku Pekao S.A. jako dobrą i stabilną. Ocenę tę uzasadniają przede wszystkim bardzo dobre wyniki finansowe, wysoki poziom bezpieczeństwa Banku, efektywność działalności operacyjnej, skuteczne i konsekwentne zarządzanie ryzykami, strukturalna siła bilansu i kapitałów, ścisła kontrola kosztów i efektywnie funkcjonujący system kontroli wewnętrznej. Bank ma mocne fundamenty, aby w pełni wykorzystać możliwości zrównoważonego rozwoju i dalszej poprawy efektywności. Z silną bazą kapitałową i mocną strukturą płynnościową Bank jest dobrze przygotowany do wyzwań roku 2012, pomimo prognozowanego spowolnienia tempa wzrostu gospodarczego. W imieniu Rady Nadzorczej dziękuję za zaufanie Akcjonariuszom i Klientom Banku. Zarządowi i Pracownikom Banku i spółek Grupy Kapitałowej dziękuję za zaangażowanie i dobre wyniki osiągnięte w 2011 roku i życzę, by rok bieżący pozwolił na kontynuowanie stabilnego wzrostu wartości Banku z korzyścią dla wszystkich interesariuszy. Warszawa, 26 kwietnia 2012 roku Alicja Kornasiewicz Przewodnicząca Rady Nadzorczej Bank Pekao S.A. Raport Roczny

10 List Prezesa Zarządu Banku Zajmujemy bardzo silną pozycję konkurencyjną. Posiadamy kapitał, płynność, spójną wizję i żyjemy zgodnie z naszymi wartościami, a przede wszystkim mamy wspaniałych ludzi. Szanowni Akcjonariusze, Rok 2011 był okresem bardzo dobrych wyników Grupy Banku Pekao S.A. Zwiększyliśmy zysk netto o 14,8% do kwoty mln zł, a zysk operacyjny o 13,8% do mln zł. Wyniki te osiągnęliśmy dzięki dwóm, powiązanym ze sobą i kluczowym czynnikom: naszym klientom, którzy zaufali Bankowi Pekao S.A., aby pomógł im zaspokoić ich potrzeby finansowe oraz ogromnemu zaangażowaniu i poświęceniu naszych pracowników w zaspokajaniu potrzeb klientów oraz wzmacnianiu naszej kultury pracy zespołowej i dążenia do doskonałości. Istotny wpływ na działalność i wyniki Banku i Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. miała sytuacja gospodarcza kraju oraz procesy zachodzące w polskim sektorze bankowym, a także trendy w gospodarce światowej. W minionym roku polska gospodarka była jedną z najszybciej rozwijających się w Europie. Wzrost gospodarczy wyniósł ponad 4%. Spadek wartości złotego sprzyjał eksporterom, sytuacja na rynku pracy była dobra, zwłaszcza w pierwszej połowie roku. Poprawiła się kondycja finansowa większości gospodarstw domowych i przedsiębiorstw. Dobra koniunktura w gospodarce wspierała rozwój sektora bankowego. Bank Pekao S.A. dobrze wykorzystał sprzyjające warunki otoczenia gospodarczego w 2011 roku. Poczyniliśmy znaczące postępy w rozwoju biznesu oraz wdrażaniu naszej strategii. Wykorzystaliśmy naszą wyjątkową pozycję w sektorze, aby poprawić wyniki. Bardzo silna baza kapitałowa z Core Tier I na poziomie 17%, mocna pozycja płynnościowa ze wskaźnikiem kredytów do depozytów na poziomie znacząco poniżej 90% i potwierdzonym doświadczeniem w skutecznym zarządzaniu ryzykiem dały nam solidne podstawy, aby poprawić rentowność i zwiększyć udział w rynku w kluczowych obszarach produktowych. Bank osiągnął ROE w wysokości 14,2%, pomimo utrzymywania bardzo bezpiecznego poziomu kapitału, oraz ROA w wysokości 2,2%. Zajęliśmy pierwsze miejsce w rankingu wzrostu 8 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

11 portfela kredytowego w kraju oraz zwiększyliśmy udział w rynku we wszystkich kluczowych produktach kredytowych. Wzmocniliśmy naszą pozycję lidera w bankowości korporacyjnej, mierzoną skalą biznesu powierzonego nam przez klientów oraz zdolnością do dostarczania unikalnych, najwyższej jakości rozwiązań. Nasz portfel kredytów korporacyjnych wzrósł o 18,9% do kwoty 62,1 mld zł, podczas gdy depozyty korporacyjne wzrosły o 15,4% do kwoty 56,0 mld zł. Znacząco wzmocniliśmy również naszą pozycję w bankowości detalicznej, gdzie zdobyte doświadczenie i długookresowa koncentracja na sprzedaży tylko złotowych produktów kredytowych pozwoliły na kontynuowanie strategii wzrostu na zwalniającym rynku. Nasz portfel złotowych kredytów hipotecznych wzrósł o 26% do kwoty 20,3 mld zł, portfel kredytów konsumpcyjnych zwiększyliśmy o 15,2% do kwoty 6,8 mld zł. Kontynuowaliśmy wdrażanie nowych, innowacyjnych produktów, które są jednocześnie bezpieczne, przyjazne i praktyczne w użyciu. Bank został doceniony jako lider innowacji na rynku detalicznym, z nową ofertą bankowości mobilnej, która zyskała najwyższe oceny specjalistów. Poprawiliśmy znacząco jakość naszej pracy, stale mierzonej badaniami satysfakcji klientów i pracowników. Był to kolejny rok, w czasie którego poświęcenie i ciężka praca pracowników Banku przyniosła rezultaty w postaci poprawy satysfakcji klientów i wzmocnienia reputacji Banku. Dbałość o interes klientów jest naszą naczelną zasadą, a bezpieczeństwo środków powierzonych nam przez klientów najwyższym priorytetem. Reputację Banku budujemy na naszych wartościach, a przede wszystkim na działaniach etycznych, skoncentrowanych na potrzebach naszych klientów. Jesteśmy głęboko przekonani, że to, co jest dobre dla naszych klientów, jest też dobre dla reputacji Banku. jest założycielem i fundatorem. Wspieramy też polską kulturę. W uznaniu naszego zaangażowania we wspieranie i promowanie kultury i sztuki, w minionym roku Bank został uhonorowany tytułem Mecenasa Roku, przyznawanym przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Udało się nam to wszystko zrealizować z zachowaniem ścisłej dyscypliny kosztowej przy wzroście kosztów operacyjnych na poziomie 0,6 proc. i poprawie wskaźnika kosztów do dochodów do poziomu 47,5 proc. kontynuując jednocześnie inwestowanie w przyszłość Banku. W imieniu Zarządu Banku dziękuję naszym Akcjonariuszom i Klientom za okazywane Bankowi zaufanie, Radzie Nadzorczej za wspieranie naszych działań, a pracownikom za zaangażowanie i dobrą pracę. Członkom Zarządu Banku, moim najbliższym współpracownikom, osobiście dziękuję za dobrą, harmonijną współpracę. Zajmujemy bardzo silną pozycję konkurencyjną. Posiadamy kapitał, płynność, spójną wizję i żyjemy zgodnie z naszymi wartościami, a przede wszystkim mamy wspaniałych ludzi. Mamy jasne priorytety skoncentrowane na dalszym zwiększaniu przychodów, zysków oraz zwrotu z kapitału. Jesteśmy skoncentrowani na szeregu kluczowych, strategicznych celów dobrej reputacji, satysfakcji klientów, racjonalnym zarządzaniu ryzykiem i kosztami oraz dyscyplinie cenowej. Chcemy być liderem także w promowaniu zrównoważonego wzrostu polskiej gospodarki i jakości życia społeczeństwa, gdyż wierzymy, że tylko w taki sposób możemy zagwarantować trwałość naszego biznesu i tworzenia wartości. Będziemy kontynuować dostarczanie najwyższej jakości usług dla naszych klientów i kreować długoterminową wartość dla naszych akcjonariuszy; rozpoczynamy pisanie kolejnego rozdziału w szczytnej historii Banku Pekao S.A. Jesteśmy również aktywni i zaangażowani we wspieranie naszego społeczeństwa, ponad i poza normalną działalnością gospodarczą. Społeczną odpowiedzialność traktujemy jako trwałą zasadę postępowania, którą kierujemy się budując swoje relacje z otoczeniem. Między innymi Bank od wielu lat aktywnie uczestniczy w Wielkiej Orkiestrze Świątecznej Pomocy, jednym z wiodących projektów charytatywnych w Polsce. Realizując misję społecznego zaangażowania prowadzimy działalność charytatywną poprzez Fundację Bankową im. dr. Mariana Kantona, której Bank Pekao Warszawa, 19 marca 2012 roku Luigi Lovaglio Prezes Zarządu Banku, CEO Bank Pekao S.A. Raport Roczny

12

13 Podsumowanie wyników Bank Pekao S.A. Raport Roczny

14 Podsumowanie wyników Grupa Kapitałowa Banku Pekao S.A. prezentuje dobre wyniki za 2011 rok, z zyskiem netto przypadającym na akcjonariuszy w wysokości 2 899,4 mln zł, o 374,2 mln zł (o 14,8%) wyższym niż w 2010 roku. Na dobre wyniki osiągnięte w 2011 roku, z zyskiem operacyjnym wyższym o 13,8% w porównaniu z rokiem poprzednim, wpłynęły głównie wyższe dochody z działalności operacyjnej, przy kosztach z działalności operacyjnej utrzymanych pod kontrolą, rosnących jedynie o 0,6%, znacznie poniżej inflacji. Mocną strukturę kapitałową i płynnościową Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. odzwierciedla współczynnik wypłacalności na poziomie 17,0% oraz relacja kredytów netto do depozytów w wysokości 88,2% na koniec grudnia 2011 roku. Pozwala to na dalszy solidny i stabilny rozwój działalności Grupy. Bank kontynuował politykę oferowania kredytów hipotecznych tylko w złotych. Pozostająca w portfelu wartość kredytów hipotecznych denominowanych w walutach obcych, niemal w całości nabytych w drodze przyłączenia wydzielonej części Banku BPH SA, stanowi 6,5% całego portfela kredytowego Banku. W 2011 roku Grupa osiągnęła dochody z działalności operacyjnej w wysokości 7 731,3 mln zł, o 513,3 mln zł (o 7,1%) wyższe niż w roku Wyższy był zarówno wynik z tytułu odsetek, dywidend i z jednostek ujmowanych metodą praw własności razem, jak i wynik pozaodsetkowy, w tym w szczególności wynik z tytułu prowizji i opłat. Wynik z tytułu odsetek, dywidend i z jednostek ujmowanych metodą praw własności razem w 2011 roku wyniósł 4 724,3 mln zł i był o 421,3 mln zł (o 9,8%) wyższy w porównaniu z wynikiem 2010 roku. Wzrost był efektem głównie wyższych wolumenów, jak również efektywnego zarządzania marżą odsetkową. Na koniec grudnia 2011 r. zobowiązania wobec klientów Grupy (obejmujące depozyty klientów, transakcje z przyrzeczeniem odkupu, transakcje sell-buy-back, strukturyzowane certyfikaty depozytowe oraz certyfikaty depozytowe) wyniosły ,1 mln zł i były o ,0 mln zł (o 10,1%) wyższe niż na koniec 2010 r. Depozyty detaliczne i strukturyzowane certyfikaty depozytowe na koniec 2011 r. wyniosły ,7 mln zł i były wyższe o 2 424,6 mln zł (o 5,2%) w porównaniu z końcem 2010 r. Aktywa netto funduszy inwestycyjnych zarządzanych przez Pioneer Pekao TFI S.A. na koniec 2011 r. wyniosły ,9 mln zł i były niższe niż na koniec 2010 r. o 4 277,9 mln zł (o 23,7%) ze względu na niekorzystną sytuację na rynkach kapitałowych. Depozyty korporacyjne, łącznie z transakcjami z przyrzeczeniem odkupu, transakcjami sell-buy-back oraz certyfikatami depozytowymi na koniec 2011 r. wyniosły ,4 mln zł i były wyższe o 7 662,4 mln zł (o 14,3%) w porównaniu z końcem 2010 r. Kredyty klientów detalicznych na koniec 2011 r. wyniosły ,5 mln zł i były o 5 187,8 mln zł (o 16,4%) wyższe niż na koniec 2010 r. Wzrost wolumenu kredytów detalicznych został osiągnięty dzięki wysokiej dynamice sprzedaży kluczowych produktów kredytowych. Dzięki koncentracji na działalności biznesowej, w 2011 roku sprzedaż kredytów konsumpcyjnych w Banku wzrosła o 18%, natomiast sprzedaż złotowych kredytów hipotecznych była wyższa prawie o 27% w porównaniu z 2010 rokiem. Kredyty korporacyjne łącznie z niekwotowanymi papierami wartościowymi, transakcjami z przyrzeczeniem odkupu oraz papierami wartościowymi emitowanymi przez jednostki samorządowe zwiększyły się w porównaniu z końcem 2010 r. o ,4 mln zł (o 19,1%) i na koniec 2011 r. wyniosły ,8 mln zł. Wynik pozaodsetkowy Grupy w 2011 roku wyniósł 3 007,0 mln zł i w porównaniu z wynikiem osiągniętym w 2010 roku był o 92,0 mln zł (o 3,2%) wyższy, głównie dzięki wyższemu wynikowi z tytułu prowizji i opłat oraz wyższemu wynikowi z działalności handlowej. Koszty z działalności operacyjnej utrzymane były pod kontrolą i wyniosły 3 671,7 mln zł. Były one wyższe w porównaniu z 2010 rokiem jedynie o 22,6 mln zł (o 0,6%), znacznie poniżej inflacji. Wynik odpisów z tytułu utraty wartości kredytów oraz rezerw na zobowiązania pozabilansowe wyniósł 537,9 mln zł i nie uległ zmianie w porównaniu z rokiem Relacja należności z utratą wartości do należności ogółem na 31 grudnia 2011 r. wyniosła 6,3% i była lepsza o 0,4 p.p. w porównaniu z końcem 2010 roku. 12 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

15

16

17 Zewnętrzne warunki działania Wzrost gospodarczy 16 Rynek pracy 16 Inflacja i polityka monetarna 17 Polityka fiskalna 17 Sektor zagraniczny 18 Rynek kapitałowy 18 Sektor bankowy 19 Ukraina 21 Bank Pekao S.A. Raport Roczny

18 Zewnętrzne warunki działania Wzrost gospodarczy Według wstępnych danych Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) tempo wzrostu gospodarczego w 2011 roku osiągnęło 4,3% przy wzroście spożycia indywidualnego o 3,1% i było wyższe niż rok wcześniej, kiedy wyniosło 3,9%. Pomimo utrzymania się wzrostu gospodarczego na poziomie zbliżonym do roku poprzedniego, zauważalna jest zmiana struktury wzrostu. Ważnym elementem popytu krajowego stały się inwestycje. W dużej mierze chodzi o inwestycje sektora publicznego, jednak ożywienie aktywności inwestycyjnej widoczne było również w sektorze prywatnym. W drugiej połowie 2011 roku popyt krajowy odgrywał mniejszą rolę we wzroście PKB. Dane za IV kwartał wskazują na istotne spowolnienie konsumpcji prywatnej, co w dużej mierze można tłumaczyć pogorszeniem sytuacji na rynku pracy. W drugiej połowie roku wzrost gospodarczy coraz silniej napędzany był eksportem netto. W 2010 roku eksport netto miał ujemny wpływ na dynamikę PKB, w 2011 roku wpływ ten był już pozytywny. Warto odnotować, że ważnym czynnikiem wspierającym eksporterów był wzrost ich konkurencyjności cenowej wskutek deprecjacji złotego w drugim półroczu 2011 roku. Według prognoz, w 2012 roku wzrost PKB ukształtuje się na poziomie 3,1% r/r. W porównaniu do ubiegłego roku spodziewane jest obniżenie tempa wzrostu inwestycji, głównie z uwagi na pogorszenie perspektyw gospodarczych za granicą. Podobnie jak w drugiej połowie 2011 roku, istotnym elementem wzrostu gospodarczego będzie eksport netto. Rynek pracy Przeciętne zatrudnienie w polskim sektorze przedsiębiorstw w grudniu 2011 roku wyniosło 5 503,2 tys., tj. o 123,8 tys. więcej niż w grudniu 2010 roku. Należy jednak zaznaczyć, że głównym czynnikiem odpowiedzialnym za ten wzrost była aktualizacja próby statystycznej GUS dokonana na początku roku (zwiększyła się liczba przedsiębiorstw zatrudniających powyżej 9 osób), wskutek której zatrudnienie wzrosło o 121,6 tys. Pierwsza połowa 2011 roku stała pod znakiem kontynuacji poprawy sytuacji na krajowym rynku pracy i dalszego wzrostu zatrudnienia, które w lipcu osiągnęło swój najwyższy poziom 5 528,1 tys., natomiast druga połowa roku przyniosła stopniowe redukcje liczby miejsc pracy. Cięcia zatrudnienia miały miejsce przede wszystkim w sektorze przetwórstwa przemysłowego ze względu na spadające zamówienia eksportowe. Spadkowi zatrudnienia towarzyszył spadek liczby ofert pracy, w szczególności wskutek mocnych cięć w zakresie subsydiowanych miejsc pracy. Stopa bezrobocia nieznacznie wzrosła, do poziomu 12,5% w grudniu 2011 roku z 12,4% na koniec 2010 roku. W 2012 roku prawdopodobna jest kontynuacja wzrostowego trendu bezrobocia. Wskutek stopniowego pogarszania się sytuacji na rynku pracy, presja płacowa w polskim sektorze przedsiębiorstw pozostała w 2011 roku na względnie umiarkowanym poziomie, mimo znacznego wzrostu oczekiwań inflacyjnych gospodarstw domowych. Przeciętne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw wzrosło w ujęciu średniorocznym o 5,0% wobec wzrostu o 3,3% w poprzednim roku. W efekcie fundusz płac w sektorze przedsiębiorstw wzrósł w ubiegłym roku w ujęciu nominalnym o 8,4% wobec wzrostu o 4,1% w 2010 roku, co wskutek wysokiego poziomu inflacji przełożyło się na wzrost w ujęciu realnym o 3,9% (wobec 1,5% w 2010 roku) Zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw (%, r/r, LO) Stopa bezrobocia (%, PO) Sprzedaż detaliczna (%,r/r) Fundusz płac (%,r/r) Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

19 Inflacja i polityka monetarna Inflacja CPI w 2011 roku kształtowała się wyraźnie powyżej celu inflacyjnego Narodowego Banku Polskiego (NBP). Zgodnie z szacunkami GUS, średni poziom inflacji cen konsumenta mierzony wskaźnikiem CPI wyniósł w poprzednim roku 4,3%, a w grudniu 2011 roku odnotowano dynamikę na poziomie 4,6%. Z punktu widzenia kategorii cenowych, największy wpływ na utrzymywanie się rocznego wskaźnika inflacji na podwyższonym poziomie miały ceny żywności oraz koszty użytkowania mieszkania i nośników energii, przy znacznym udziale cen transportu, a przede wszystkim cen paliw. Wpływ tych kategorii intensyfikowany był czynnikami jednorazowymi, takimi jak podwyżka podatku VAT i podatków akcyzowych na początku roku, zmianami cen administrowanych i regulowanych oraz wprowadzoną przez GUS zmianą sposobu notowań cen towarów sezonowych. Nie bez znaczenia dla procesów cenowych w poprzednim roku była zmienność złotego, a przede wszystkim wpływ deprecjacji polskiej waluty na wartość surowców importowanych do Polski. Spadek poziomu inflacji konsumenckiej w drugiej połowie 2011 roku był wolniejszy niż wcześniej oczekiwano, do czego przyczyniły się zmiany regulacji prawnych dotyczących m.in. kosztów przedszkoli i implementacji nowych rozporządzeń Ministra Zdrowia dotyczących cen leków refundowanych. Utrwalające się czynniki proinflacyjne, w tym podwyżki cen usług, relatywnie trwale wpłynęły na kształtowanie się inflacji bazowej netto, która na koniec 2011 roku osiągnęła poziom 3,1%, podczas gdy w ciągu roku wyniosła ona średnio 2,4%, czyli poniżej celu inflacyjnego. W roku 2012 nastąpi stopniowy spadek inflacji CPI w stronę celu inflacyjnego, jednak szanse na jego osiągnięcie zależne będą od skali umocnienia złotego w ciągu roku. Tempo spadku inflacji bazowej netto będzie wolniejsze. Średni wzrost CPI oraz dynamiki cen na poziomie bazowym utrzymają się powyżej celu inflacyjnego. Ocena perspektyw inflacyjnych na początku 2011 roku i relatywnie stabilna ścieżka wzrostu gospodarczego w Polsce, skłoniła Radę Polityki Pieniężnej (RPP) do rozpoczęcia cyklu zacieśniania polityki monetarnej. W sumie RPP podniosła stopy procentowe w pierwszej połowie 2011 roku o 100 p.b. w czterech krokach, kończąc cykl podwyżek ze stopą referencyjną na poziomie 4,5%. Druga połowa roku minęła pod znakiem intensyfikacji czynników ryzyka dla polskiej gospodarki, wynikających głównie z uwarunkowań zewnętrznych. Sytuacja na rynkach zagranicznych, a przede wszystkim kryzys zadłużeniowy w Europie, zwiększała niepewność co do skali spowolnienia gospodarczego w regionie i na świecie. Niepewność na rynkach finansowych miała wpływ na poluzowanie warunków monetarnych w Polsce poprzez istotne osłabienie złotego, które było wynikiem zwiększonej awersji do ryzyka na rynku. Biorąc pod uwagę wpływ osłabienia polskiej waluty na oczekiwaną ścieżkę inflacji w Polsce, Narodowy Bank Polski zdecydował się na przeprowadzenie serii interwencji na rynku walutowym w celu stabilizowania kursu złotego. Niepewność dotycząca kształtowania się sytuacji w strefie euro i w gospodarce światowej oraz podwyższona ścieżka inflacji CPI zwiększają prawdopodobieństwo stabilizacji stóp procentowych w Polsce w pierwszych miesiącach 2012 roku. Sygnały osłabienia koniunktury w Polsce i stopniowy spadek inflacji CPI mogą zachęcić Radę Polityki Pieniężnej do poluzowania warunków monetarnych. Polityka fiskalna Zawężenie deficytu budżetowego było konsekwencją wyższych niż prognozowano dochodów niepodatkowych (głównie z akcyzy i w wyniku transferu zysku z Narodowego Banku Polskiego) i lepszych od prognoz wpływów z podatków PIT i CIT oraz VAT (uwzględniając wpływ podwyżek stawek podatku VAT oraz wyższej niż zakładano inflacji i wzrostu gospodarczego w 2011 roku) oraz niższej realizacji po stronie wydatkowej, do czego przyczyniło się przede wszystkim ograniczenie transferu środków do otwartych funduszy emerytalnych. Czynnikiem niepewności dla kontynuacji planów konsolidacji fiskalnej były wybory parlamentarne w Polsce w październiku 2011 roku. Wyniki tych wyborów wygranych przez dotychczasową koalicję rządzącą zagwarantowały realizację założeń programu konwergencji fiskalnej w Polsce. W obliczu pogarszających się perspektyw gospodarczych, Ministerstwo Finansów przygotowało grudniową nowelizację budżetu na 2012 rok, w którym uwzględniono zrewidowane założenia makroekonomiczne oraz działania dodatkowe (reformy), mające na celu uaktualnienie planu konsolidacji finansów publicznych. W projekcie budżetu na 2012 rok uwzględniono m.in. następujące działania zmierzające do obniżenia poziomu deficytu sektora finansów publicznych poniżej 3% PKB: wprowadzenie tymczasowej reguły wydatkowej, podniesienie składki rentowej o 2 p.p., zmiany w podatkach akcyzowych, w tym wzrost akcyzy na tytoń i paliwa oraz zniesienie obniżonej stawki akcyzy na biopaliwa, wprowadzenie reguły wydatkowej dla jednostek samorządu terytorialnego, zmiany w podatku od zysków kapitałowych oraz wzrost dywidend, wprowadzenie opłat od wydobycia miedzi i srebra. W planach Ministerstwa Finansów dotyczących długoterminowego planowania finansów publicznych znajdują się również działania dotyczące podniesienia wieku emerytalnego, likwidacji wybranych ulg podatkowych, zmiany w systemie ubezpieczeń dla rolników oraz wprowadzenie trwałej reguły wydatkowej. Potrzeby pożyczkowe brutto Polski rosną w 2012 roku do 176,1 mld zł w stosunku do 144,9 mld zł w 2011 roku (po uwzględnieniu lepszej realizacji salda budżetu centralnego we wrześniowym projekcie ustawy budżetowej na 2012 rok). Konsekwentna realizacja planów konsolidacji fiskalnej przez polski rząd wzmocniła postrzeganie Polski na rynkach finansowych, również przez agencje ratingowe, co pozwala na bardzo dobrą realizację potrzeb pożyczkowych na początku 2012 roku. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

20 Zewnętrzne warunki działania (cd.) Sektor zagraniczny Wstępne szacunki NBP wskazują, że w 2011 roku deficyt rachunku obrotów bieżących wyniósł 15,2 mld euro wobec 16,5 mld euro w 2010 roku, co przekłada się na spadek w relacji do PKB do 4,1% z 4,7% w 2010 roku. Niższy deficyt na rachunku obrotów bieżących był wynikiem wzrostu nadwyżki na rachunku usług do 4,9 mld euro z 2,3 mld euro w 2010 roku oraz większej nadwyżki na rachunku transferów bieżących dzięki zwiększonej absorpcji funduszy z UE. Nadwyżka wzrosła do 4,1 mld euro z 2,8 mld euro w 2010 roku. Negatywnie na saldo rachunku obrotów bieżących wpłynęło z kolei pogłębienie się deficytu handlowego oraz deficytu na rachunku dochodów. Deficyt obrotów towarowych wzrósł z 8,9 mld euro w 2010 roku do 10,3 mld euro w 2011 roku, wskutek większego spowolnienia dynamiki eksportu na fali słabnącego popytu zagranicznego (z 23,0% w 2010 roku do 10,3%) niż dynamiki importu (z 25,1% w 2010 roku do 10,7%). Natomiast wyższy deficyt na rachunku dochodów związany był ze zwiększonymi wypłatami dywidend przez polskie przedsiębiorstwa, w związku z poprawiającymi się wynikami finansowymi deficyt dochodów wzrósł z 12,8 mld euro w 2010 roku do 13,9 mld euro. W zakresie finansowania rok 2011 przyniósł istotny spadek zagranicznych inwestycji portfelowych z 19,9 mld euro w 2010 roku do 11,0 mld euro. Dotyczyło to zarówno zaangażowania w papiery skarbowe, jak i udziałowe i związane było z istotnym wzrostem awersji do ryzyka na światowych rynkach finansowych. Z kolei wyraźny wzrost zanotowały bezpośrednie inwestycje zagraniczne (BIZ) z 6,7 mld euro w 2010 roku do 9,9 mld euro. W 2011 roku BIZ finansowały około 65% deficytu obrotów bieżących, co jest poziomem satysfakcjonującym i dużo wyższym niż w 2010 roku (ok. 41%) W 2011 roku odnotowano wzrost zadłużenia zagranicznego Skarbu Państwa. Według danych Ministerstwa Finansów, na koniec grudnia 2011 roku zadłużenie to wyniosło 246,4 mld zł, co oznacza przyrost o ok. 51,6 mld zł w porównaniu do grudnia 2010 roku (o 26,5%). Wzrost ten był częściowo skutkiem osłabienia złotego wobec walut obcych, w których denominowane jest zadłużenie zagraniczne Skarbu Państwa. Rynek kapitałowy Po udanym dla polskiego rynku giełdowego roku 2010, rok 2011 charakteryzował się większą zmiennością i w efekcie zakończył się wyraźnym spadkiem indeksów. Pierwsza połowa roku przebiegała jeszcze pod znakiem kontynuacji wzrostów cen akcji i nie zapowiadała gwałtownych zmian, które zostały zapoczątkowane w lipcu i sierpniu. W decydującym stopniu czynnikami kształtującymi trendy na rynku były zdarzenia i zmiany nastrojów na globalnych rynkach finansowych. Dodatkowa słabość warszawskiej Giełdy Papierów Wartościowych (GPW), w porównaniu do rynków bardziej dojrzałych, wynikała z ograniczenia popytu ze strony lokalnych instytucji (przede wszystkim Otwartych Funduszy Emerytalnych, którym wyraźnie zmniejszono wysokość przekazywanych składek). Głównymi czynnikami determinującymi zachowanie się rynków finansowych na świecie, w tym rynków giełdowych, były: napięcia polityczne w krajach arabskich, trzęsienie ziemi w Japonii, długotrwały spór o limit zadłużenia w USA, obniżenie ratingu Stanów Zjednoczonych, seria obniżek ratingów w strefie euro i wzrost obaw o rozszerzenie się kryzysu na Hiszpanię i Włochy, brak konkretnych działań antykryzysowych w Europie, pomimo serii unijnych szczytów. Szczególnie decyzja agencji ratingowej Standard & Poors o pozbawieniu USA najwyższej oceny wiarygodności zaskoczyła inwestorów i spowodowała kilkunastoprocentowe spadki głównych indeksów giełdowych w ciągu zaledwie kilku dni Saldo rach. obrotów bież. (mln EUR, lewa skala) Eksport (%, r/r, prawa skala) Import (%, r/r, prawa skala) W dalszej części roku giełdy światowe próbowały, z różnym skutkiem, odrabiać straty, co niestety nie stało się udziałem warszawskiej GPW, pomimo iż perspektywy gospodarcze (prognozy słabszego spowolnienia polskiej gospodarki w porównaniu do innych krajów na kontynencie) wskazywałyby na zupełnie inny scenariusz. W otoczeniu rosnącej awersji do ryzyka i szukania bezpiecznych aktywów, inwestorzy reagowali gwałtownie, co niejednokrotnie kończyło się kilkudziesięcioprocentowymi spadkami kursów mniej płynnych walorów. Większość spółek na GPW notowana jest z dyskontem, co w obliczu nie najgorszych perspektyw wzrostu może przynieść aprecjację ich kursów w 2012 roku. Najgorszy wynik osiągnął indeks WIG-Plus (spadek wartości o 40,77%), obrazujący zachowanie się najmniejszych spółek notowanych na rynku głównym, które nie kwalifikują się do indeksów WIG20, mwig40 oraz swig80. Względnie mniejsza przecena dotknęła największe i najbardziej 18 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

21 Indeks WIG Indeks WIG płynne spółki, wchodzące w skład WIG20 (indeks stracił 21,85%). Relatywnie najlepiej zachowywał się indeks szerokiego rynku WIG (spadł o 20,83%). Mimo nie najlepszych nastrojów, warszawska giełda systematycznie przyciągała nowych emitentów. GPW znalazła się na pierwszym miejscu wśród europejskich giełd pod względem liczby debiutów w 2011 roku, z czego na NewConnect zadebiutowały 172 spółki. W ciągu roku na rynku głównym GPW zadebiutowało 38 spółek, nieznacznie więcej niż w 2010 roku (34 spółki). Liczba spółek na rynku podstawowym i równoległym GPW (bez NewConnect) na koniec 2011 roku wyniosła 426, z czego 39 to spółki zagraniczne. Kapitalizacja spółek giełdowych obniżyła się w 2011 roku o 19,3% do poziomu 642,9 mld zł. Zachowanie się aktywów w ciągu roku nie pozostało bez znaczenia dla inwestorów indywidualnych, stąd statystyka dla agresywniejszych form inwestowania wypadła niekorzystnie. Z danych serwisu Analizy Online wynika, że aktywa funduszy inwestycyjnych zmniejszyły się w ubiegłym roku o 5,7 mld zł (spadek o 4,8%), przy ujemnym saldzie wpłat i wypłat (-3,3 mld zł). Największym beneficjentem, podobnie jak i w 2010 roku, okazały się fundusze pieniężne i dłużne (dodatnie saldo 4,2 mld zł). Gorzej wypadła statystyka dla funduszy akcyjnych (-2,9 mld zł) oraz mieszanych (-5,8 mld zł). Aktywa netto funduszy akcyjnych zmniejszyły się o ponad 32%, mieszanych o 29%, podczas gdy z drugiej strony wartość aktywów netto funduszy aktywów niepublicznych wzrosła o 44,3%, dłużnych o 17,1%, a pieniężnych i gotówkowych o 20,2%. Sektor bankowy W 2011 roku kondycja i wyniki sektora bankowego były w głównej mierze determinowane ogólną sytuacją makroekonomiczną. Szczególne znaczenie miało utrwalenie się relatywnie wysokiego tempa wzrostu gospodarczego, co z kolei przełożyło się na poprawę kondycji finansowej firm i gospodarstw domowych, a co za tym idzie spadek kosztów ryzyka. Równocześnie zwiększona zmienność rynków finansowych w związku z eskalacją problemów strefy euro nie odbiła się negatywnie na wynikach sektora, a zmiany stóp procentowych przez bank centralny pozostały niewielkie, w związku z czym nie wywarły większego wpływu na działalność banków. Tempo wzrostu aktywów banków przyspieszyło i na koniec 2011 roku wyniosło 11,7% r/r (wobec 9,6% r/r w grudniu 2010 roku). W zakresie głównych kategorii depozytów 1 w 2011 roku zanotowano: wzrost depozytów gospodarstw domowych o 13,5% r/r (9,8% r/r w 2010 roku). Głównymi czynnikami mającymi wpływ na przyspieszenie tempa wzrostu tej kategorii depozytów był wzrost dochodów gospodarstw domowych oraz zmiany w strukturze oszczędności (przesunięcie w stronę mniej ryzykownych aktywów), wzrost depozytów przedsiębiorstw o 12,1% r/r, czyli na poziomie wyższym od tego z 2010 roku (9,9% r/r). Solidny przyrost depozytów firm jest w głównej mierze pochodną ich dobrych wyników finansowych, ale także oddziaływania czynników jednorazowych (duże środki uzyskane pod koniec roku przez kilka firm ze sprzedaży aktywów finansowych 2 ), wzrost pozostałych depozytów o 1,6% r/r (przy wzroście o 3,9% r/r w 2010 roku). Niskie tempo przyrostu tej kategorii depozytów jest konsekwencją znacznego spadku depozytów Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W efekcie powyższego kształtowania się tempa wzrostu poszczególnych kategorii depozytów na koniec 2011 roku depozyty gospodarstw domowych stanowiły 62,7% całości depozytów (61,8% na koniec 2010 roku), depozyty przedsiębiorstw 26,7% (26,6% na koniec 2010 roku), a pozostałe depozyty 10,6% (11,6% na koniec 2010 roku). 1 Dane na bazie agregatów publikowanych przez NBP dla wszystkich monetarnych instytucji finansowych, obejmujących oprócz depozytów także inne zobowiązania, a w przypadku kredytów także inne należności. 2 W głównej mierze chodzi o transakcję sprzedaży udziałów w firmie Polkomtel. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

22 Zewnętrzne warunki działania (cd.) W zakresie głównych kategorii kredytów 2011 rok przyniósł: wzrost kredytów dla gospodarstw domowych o 11,9% r/r (14,0% r/r w 2010 roku). Wzrost ten został osiągnięty dzięki przyrostowi wartości kredytów mieszkaniowych przy stagnacji w kredytach konsumpcyjnych. Równocześnie warto zwrócić uwagę na fakt, że osiągnięty w 2011 roku rezultat jest zawyżony wskutek deprecjacji złotego. Przełożyła się ona na wzrost złotowej wartości portfela kredytów denominowanych w walutach obcych (głównie są to kredyty w CHF). Szacuje się, że tempo wzrostu kredytów dla gospodarstw oczyszczone z efektów kursowych ukształtowało się na poziomie ok. 7 8% r/r, wzrost kredytów dla przedsiębiorstw o 19,1% r/r (-0,2% r/r w 2010 roku), związany z ożywieniem procesów inwestycyjnych w sektorze przedsiębiorstw oraz zwiększoną aktywnością w zakresie finansowania transakcji przejęcia kontroli nad innymi firmami. Również w przypadku kredytów przedsiębiorstw osłabienie się złotego przyczyniło się do zawyżenia tempa wzrostu w relacji do 2010 roku (według szacunków o ok. 5 p.p.), wzrost pozostałych kredytów o 16,5% r/r (10,3% r/r w 2010 roku). Wzrost ten był w głównej mierze efektem przyrostu portfela kredytowego instytucji samorządowych (+23,1% r/r), przy niewielkim wzroście (2,9% r/r) zadłużenia niebankowych instytucji finansowych. Na koniec 2011 roku kredyty dla gospodarstw domowych stanowiły 61,0% całego portfela kredytowego (62,3% na koniec 2010 roku). Na kredyty dla przedsiębiorstw przypadało 29,7% (28,5% na koniec 2010 roku), a na pozostałe kredyty 9,3% (9,2% w 2010 roku). Relacja kredytów brutto do depozytów wzrosła na koniec 2011 roku do 115,6% wobec 112,9% w grudniu 2010 roku (wskaźnik ten estymowany w oparciu o należności netto wyniósłby odpowiednio 104,7% oraz 102,1%). Kredyty i depozyty ogółem 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Kredyty do depozytów (prawa skala) Depozyty ogółem (r/r) Kredyty ogółem (r/r) % 120% 118% 116% 114% 112% 110% 108% 106% Kredyty wg głównych segmentów 50% 40% 30% 20% 10% 0% -10% -20% Kredyty gospodarstw domowych (r/r) Kredyty przedsiębiorstw (r/r) Pozostałe kredyty (r/r) Depozyty wg głównych segmentów 40% 30% 20% 10% 0% -10% -20% Depozyty gospodarstw domowych (r/r) Depozyty przedsiębiorstw (r/r) Pozostałe depozyty (r/r) Kredyty z utratą wartości, % portfela 20% 18% 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% Kredyty dla dużych firm Kredyty dla MSP Kredyty mieszkaniowe Kredyty konsumpcyjne 20 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

23 Istotną kwestią pozostaje jakość portfela kredytowego. W tym zakresie 2011 rok przyniósł: zdecydowany spadek udziału kredytów z utratą wartości w portfelu kredytów dla przedsiębiorstw; o ile w grudniu 2010 roku tego typu kredyty stanowiły 12,3% portfela, to na koniec 2011 roku już tylko 10,5%. Do tak znacznego spadku wskaźnika przyczyniła się z jednej strony stabilizacja nominalnej wartości kredytów z utratą wartości, z drugiej zaś szybkie tempo wzrostu całego portfela, utrzymywanie się udziału kredytów z utratą wartości w portfelu kredytów dla gospodarstw domowych na poziomie powyżej 7% (7,2% na koniec 2011 roku, czyli bez zmian wobec grudnia 2010 roku). W przypadku tego portfela widoczny jest stały, powolny wzrost udziału kredytów z utratą wartości w kredytach mieszkaniowych (2,3% w grudniu 2011 roku wobec 1,8% w grudniu 2010 roku). W innych niż mieszkaniowe kredytach dla gospodarstw domowych udział kredytów z utratą wartości na koniec 2011 roku wyniósł 14,6% wobec 14,0% w grudniu 2010 roku. Z punktu widzenia wyników finansowych sektora bankowego rok 2011 przyniósł wyraźną poprawę. Według danych Komisji Nadzoru Finansowego (KNF) zysk netto sektora wyniósł 15,7 mld zł i był o 37,5% wyższy niż rok wcześniej. Głównymi elementami, które przyczyniły się do poprawy zysku, był znaczny wzrost wyniku odsetkowego oraz spadek kosztów odpisów z tytułu utraty wartości kredytów przy umiarkowanym wzroście kosztów działania banków. W zakresie otoczenia regulacyjnego najważniejszymi wydarzeniami 2011 roku były: dalsze zmiany mające na celu ograniczenie dostępu klientów do kredytów walutowych, zmiany w programie Rodzina na swoim ograniczające skalę subsydiów do kredytów mieszkaniowych, wprowadzenie zmian do ordynacji podatkowej, mające na celu wyeliminowanie możliwości unikania podatków od dochodów kapitałowych w przypadku lokat z dzienną kapitalizacją. Pełne efekty oddziaływania wszystkich wyżej wymienionych zmian będą widoczne w 2012 roku. Ukraina W 2011 roku ukraińska gospodarka podtrzymała wzrost gospodarczy z 2010 roku. Według prognoz Międzynarodowego Funduszu Walutowego (MFW) dynamika PKB w 2011 roku wyniosła 4,7% r/r wobec 4,2% r/r w 2010 roku oraz -14,5% r/r w 2009 roku. Według szacunków ukraińskiego banku centralnego tempo wzrostu gospodarczego w 2011 roku mogło nawet przekroczyć 5,0%. Motorem wzrostu gospodarczego był przede wszystkim popyt krajowy. Większej konsumpcji sprzyjał silny wzrost zatrudnienia oraz płac w ujęciu realnym. Istotnym elementem, który przyczynił się do wzrostu popytu krajowego, były wyższe inwestycje w zapasy. W ujęciu sektorowym wzrost gospodarczy był napędzany przez rolnictwo, budownictwo oraz handel wewnętrzny. Wynik sektora rolniczego jest rezultatem bardzo dobrych zbiorów. Szacuje się, że zbiory zbóż na Ukrainie w 2011 roku były rekordowe i przekroczyły 55 mln ton. Historycznie najwyższe zbiory odnotowano również w przypadku niektórych warzyw oraz roślin oleistych. Siłą napędową w sektorze budowlanym była realizacja inwestycji infrastrukturalnych związanych z współorganizacją przez Ukrainę mistrzostw Europy w piłce nożnej UEFA EURO Koniec 2011 roku przyniósł spowolnienie aktywności gospodarczej w sektorze przemysłowym, co związane było przede wszystkim z osłabieniem popytu zewnętrznego. Inflacja na Ukrainie spadła na koniec 2011 roku do 4,6% z 9,1% na koniec poprzedniego roku. Silny spadek inflacji nastąpił od września i był możliwy dzięki spadkom cen żywności po rekordowo wysokich zbiorach. Ważnym elementem, sprzyjającym spadkowi inflacji w 2011 roku, było utrzymanie przez rząd taryf gazowych dla ludności. Pomimo spadku inflacji, ukraiński bank centralny zaostrzył w drugim półroczu politykę monetarną poprzez zmniejszanie płynności w sektorze bankowym. Druga połowa roku przyniosła wzrost stawek rynku pieniężnego. Interweniując na rynku walutowym, bank centralny utrzymywał kurs hrywny (UAH) do dolara w ciągu roku w okolicy poziomu 8 UAH za 1 USD. Dzięki wysokiemu tempu wzrostu gospodarczego, którego konsekwencją były dobre wyniki finansowe przedsiębiorstw, silnie wzrosły przychody budżetowe. Według szacunków relacja deficytu budżetowego do PKB w 2011 roku wyniosła 1,7%. Dobre wyniki budżetu nie stanowią jednak podstawy do wyciągania optymistycznych wniosków na przyszłość. Wzrost przychodów z tytułu podatków wynikał bowiem w dużej mierze ze zmiany zasad księgowania strat finansowych za poprzednie okresy. Szacuje się, że Ukrainie nie udało się w 2011 roku osiągnąć zakładanego celu dla deficytu sektora finansów publicznych na poziomie 3,5% PKB. Kluczowym dla sytuacji finansów publicznych Ukrainy jest konflikt gazowy z Rosją, która nie zgadza się na obniżkę ceny gazu dostarczanego na Ukrainę. W tej sytuacji głównym wymaganiem MFW jest podwyżka cen gazu dla ukraińskich konsumentów, na co dotychczas rząd się nie zdecydował. Kwestia negocjacji między Ukrainą a Rosją w sprawie cen gazu oraz dalszej współpracy z Międzynarodowym Funduszem Walutowym pozostaje kluczowa dla sytuacji makroekonomicznej Ukrainy w 2012 roku. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

24 Mecenas Roku 2011 Bank Pekao SA to jedyna firma komercyjna, która otrzymała w 2011 roku przyznany przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oficjalny tytuł Mecenasa Roku za konsekwentne wspieranie kultury wysokiej. Kandydaturę Banku do tej prestiżowej nagrody zgłosili nasi partnerzy ponad 20 instytucji kultury z całej Polski.

25 Ważniejsze wydarzenia i osiągnięcia Zmiany w Grupie Kapitałowej Banku Pekao S.A. 24 Zmiana nazwy, formy prawnej oraz siedziby spółki 24 Likwidacja spółki 24 Zmiany w składzie organów statutowych Banku 24 Rada Nadzorcza 24 Zarząd Banku 25 Zmiany organizacyjne 25 Nagrody i wyróżnienia 26 Bank Pekao S.A. Sponsorem Narodowym Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej UEFA EURO 2012 oraz Oficjalnym Bankiem Mistrzostw w Polsce 28 Bank Pekao S.A. Raport Roczny

26 Ważniejsze wydarzenia i osiągnięcia Zmiany w Grupie Kapitałowej Banku Pekao S.A. Skład Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. został przedstawiony w Notach Objaśniających do Skonsolidowanego Sprawozdania Finansowego Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia Poniżej omówione zostały najważniejsze zdarzenia w Grupie. Zmiana nazwy, formy prawnej oraz siedziby spółki Likwidacja spółki Zgodnie z uchwałą Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników Holding Sp. z o.o. w likwidacji z dnia 20 października 2010 roku rozpoczęto proces likwidacji Holding Sp. z o.o., która nie prowadziła już działalności biznesowej. Proces likwidacji będzie kontynuowany w 2012 roku. W dniu 8 lutego 2011 roku została zmieniona forma prawna OJSC UniCredit Bank na Ukrainie z Open Joint Stock Company na Public Joint Stock Company. Obecnie bank działa pod nazwą Public Joint Stock Company UniCredit Bank. Siedziba banku została przeniesiona z Łucka do Kijowa. Zmiany w składzie organów statutowych Banku Rada Nadzorcza Skład Rady Nadzorczej Banku Pekao S.A. przedstawia się następująco: Pan Sergio Ermotti, Członek Rady Nadzorczej Banku złożył rezygnację z dniem 23 lutego 2011 roku z pełnionych funkcji w Radzie Nadzorczej. W dniu 14 kwietnia 2011 roku Pan Federico Ghizzoni, Wiceprzewodniczący, Sekretarz Rady Nadzorczej Banku złożył rezygnację z dniem 30 kwietnia 2011 roku z pełnionych funkcji w Radzie Nadzorczej. W dniu 19 kwietnia 2011 roku Zwyczajne Walne Zgromadzenie Banku Pekao S.A. powołało Panią Alicję Kornasiewicz z dniem 1 maja 2011 roku oraz Pana Alessandro Decio z dniem 19 kwietnia 2011 roku w skład Rady Nadzorczej Banku. Rada Nadzorcza Banku na posiedzeniu w dniu 1 czerwca 2011 roku wybrała Panią Alicję Kornasiewicz na Przewodniczącą Rady Nadzorczej, po jej rezygnacji z zajmowanego stanowiska Prezesa Zarządu Banku, Pana Jerzego Woźnickiego, który złożył rezygnację z funkcji Przewodniczącego Rady Nadzorczej, na Wiceprzewodniczącego Rady Nadzorczej oraz Pana Alessandro Decio na Sekretarza Rady Nadzorczej Alicja Kornasiewicz Przewodnicząca Rady Nadzorczej Roberto Nicastro Wiceprzewodniczący Rady Nadzorczej Jerzy Woźnicki Wiceprzewodniczący Rady Nadzorczej Alessandro Decio Sekretarz Rady Nadzorczej Paweł Dangel Członek Rady Nadzorczej Oliver Greene Członek Rady Nadzorczej Enrico Pavoni Członek Rady Nadzorczej Leszek Pawłowicz Członek Rady Nadzorczej Krzysztof Pawłowski Członek Rady Nadzorczej Jerzy Woźnicki Przewodniczący Rady Nadzorczej Federico Ghizzoni Wiceprzewodniczący, Sekretarz Rady Nadzorczej Roberto Nicastro Wiceprzewodniczący Rady Nadzorczej Paweł Dangel Członek Rady Nadzorczej Sergio Ermotti Członek Rady Nadzorczej Oliver Greene Członek Rady Nadzorczej Enrico Pavoni Członek Rady Nadzorczej Leszek Pawłowicz Członek Rady Nadzorczej Krzysztof Pawłowski Członek Rady Nadzorczej 24 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

27 Zarząd Banku W dniu 14 kwietnia 2011 roku Pani Alicja Kornasiewicz, Prezes Zarządu Banku złożyła rezygnację z zajmowanego stanowiska ze skutkiem na dzień 30 kwietnia 2011 roku. W dniu 14 kwietnia 2011 roku Rada Nadzorcza podjęła jednogłośną decyzję, która weszła w życie z dniem 1 maja 2011 roku, o powołaniu Pana Luigi Lovaglio na Prezesa Zarządu Banku, CEO, na bieżącą, wspólną kadencję Zarządu Banku. Powołanie stało się skuteczne z chwilą uzyskania zgody Komisji Nadzoru Finansowego. W dniu 19 lipca 2011 roku Komisja Nadzoru Finansowego jednogłośnie wyraziła zgodę na powołanie Pana Luigi Lovaglio na Prezesa Zarządu Banku. Skład Zarządu Banku Pekao S.A. przedstawia się następująco: Członkowie Zarządu Banku koordynują i nadzorują działalność Banku zgodnie z podziałem zadań uchwalonym przez Zarząd Banku i zatwierdzonym przez Radę Nadzorczą. Pan Luigi Lovaglio, Prezes Zarządu Banku koordynował prace członków Zarządu Banku, jednocześnie nadzorując w szczególności następujące obszary działalności Banku: audyt wewnętrzny, zarządzanie ryzykiem braku zgodności oraz komunikacja korporacyjna, w tym relacje inwestorskie. Pan Luigi Lovaglio kierował pracami Zarządu, zwoływał i przewodniczył posiedzeniom Zarządu, prezentował stanowisko Zarządu wobec innych organów Banku oraz w stosunkach zewnętrznych, w szczególności wobec organów Państwa i wydawał regulacje wewnętrzne. Pan Diego Biondo, Wiceprezes Zarządu Banku nadzorował działalność Pionu Zarządzania Ryzykami Luigi Lovaglio Prezes Zarządu Banku, CEO Diego Biondo Wiceprezes Zarządu Marco Iannaccone Wiceprezes Zarządu Andrzej Kopyrski Wiceprezes Zarządu Grzegorz Piwowar Wiceprezes Zarządu Marian Ważyński Wiceprezes Zarządu Alicja Kornasiewicz Prezes Zarządu Banku Luigi Lovaglio Pierwszy Wiceprezes Zarządu Banku Dyrektor Generalny Diego Biondo Wiceprezes Zarządu Marco Iannaccone Wiceprezes Zarządu Andrzej Kopyrski Wiceprezes Zarządu Grzegorz Piwowar Wiceprezes Zarządu Marian Ważyński Wiceprezes Zarządu Członkowie Zarządu Banku powoływani są na wspólną kadencję trwającą trzy lata. Członków Zarządu powołuje i odwołuje Rada Nadzorcza. Wiceprezesi i Członkowie Zarządu Banku są powoływani i odwoływani na wniosek Prezesa Zarządu Banku. Powołanie dwóch członków Zarządu, w tym Prezesa Zarządu, następuje za zgodą Komisji Nadzoru Finansowego. Z wnioskiem o wyrażenie zgody występuje Rada Nadzorcza. Zarząd Banku prowadzi sprawy Banku i reprezentuje Bank. Wszystkie sprawy nie zastrzeżone, na mocy przepisów prawa lub Statutu, do kompetencji innych organów, należą do zakresu działania Zarządu Banku. Zasady i tryb pracy Zarządu zostały ustalone w Regulaminie Zarządu Banku. Pan Marco Iannaccone, Wiceprezes Zarządu Banku nadzorował działalność Pionu Finansowego. Pan Andrzej Kopyrski, Wiceprezes Zarządu Banku nadzorował działalność Pionu Bankowości Korporacyjnej, Rynków i Bankowości Inwestycyjnej. Pan Grzegorz Piwowar, Wiceprezes Zarządu Banku nadzorował działalność Pionu Bankowości Detalicznej. Pan Marian Ważyński, Wiceprezes Zarządu Banku nadzorował działalność Pionu Logistyki i Zaopatrzenia. Zmiany organizacyjne W 2011 roku nastąpiły zmiany w strukturze organizacyjnej Centrali Banku Pekao S.A. Do najistotniejszych należało utworzenie Obszaru Globalnych Usług Bankowych, w którym zgrupowana została działalność Pionu Organizacji, Pionu Informatyki, Centrum Obsługi Kadrowej oraz Departamentu Zarządzania Kosztami i utworzone Biuro Wsparcia GBS. Utworzenie Obszaru Globalnych Usług Bankowych miało na celu racjonalizację działań Banku w zakresie usług operacyjnych oferowanych pionom biznesowym w ramach obszarów wsparcia, zwiększenie możliwości realizacji korzyści skali, usprawnień w zakresie jakości i efektywności procesów operacyjnych oraz rozwiązań technologicznych, a także możliwości optymalizacji kosztów rzeczowych. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

28 Ważniejsze wydarzenia i osiągnięcia (cd.) Nagrody i wyróżnienia Działalność Banku Pekao S.A. w 2011 roku zyskała wysokie uznanie, które znalazło wyraz w przyznaniu wielu krajowych i zagranicznych nagród i wyróżnień. Najważniejsze zostały przedstawione niżej. Obok nagród i wyróżnień za osiągnięcia w rozwoju usług bankowych i relacji z klientami, w 2011 roku szczególne znaczenie miały dla Banku nagrody, dowodzące uznania dla zaangażowania w realizację strategii społecznej odpowiedzialności biznesu: tytuły Mecenasa Roku 2011 i Top Employers Polska Bank Pekao S.A. Mecenasem Roku 2011 Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego uhonorował Bank Pekao S.A. tytułem Mecenasa Roku Wyróżnienie to przyznawane jest co roku tylko jednej firmie za wkład we wspieranie i popularyzację kultury i sztuki. Nagroda Ministra Kultury ma szczególne znaczenie, ponieważ kandydaturę Banku zgłosiło 21 instytucji kultury z całej Polski. To powód do dumy i wielkiej satysfakcji. Wśród imprez, które otrzymały wsparcie Banku, znalazły się najbardziej liczące się wydarzenia kulturalne w całej Polsce, w tym m. in. Międzynarodowy Festiwal Wratislavia Cantans we Wrocławiu, XX Festiwal Mozartowski w Warszawie oraz XIV Festiwal Szekspirowski w Gdańsku. W Polsce jest wiele instytucji i wydarzeń kulturalnych zasługujących na wsparcie. Bank ma tu do odegrania ważną rolę jako wiodąca instytucja finansowa, która wśród swoich priorytetów w dziedzinie korporacyjnej odpowiedzialności społecznej (CSR) ma wpisane wspieranie kultury wysokiej. Działania Banku wynikają z głębokiego przekonania, że mecenat kultury to jedno z najważniejszych zadań firm społecznie odpowiedzialnych. Bank stara się być depozytariuszem dziedzictwa artystycznego dla przyszłych pokoleń. Lista przedsięwzięć, w które angażował się Bank Pekao S.A., jest bardzo długa. Od wielu lat Bank współpracuje z licznymi instytucjami i placówkami kultury: znakomitymi teatrami, muzeami, organizatorami festiwali i imprez muzycznych. Od 2007 roku Bank jest fundatorem nagród przyznawanych przez Polski PEN Club pisarzom, edytorom i tłumaczom, a od czterech lat oficjalnym sponsorem prestiżowego plebiscytu Paszporty POLITYKI, nagród przyznawanych młodym, szczególnie wyróżniającym się twórcom. Bank Pekao S.A. wśród najlepszych pracodawców w Polsce Bank Pekao S.A. po raz kolejny został wyróżniony certyfikatem Top Employers Polska, nadawanym przez międzynarodowy Instytut CRF (Corporate Research Foundation), jedną z wiodących instytucji badających politykę zarządzania zasobami ludzkimi na świecie. Certyfikat Top Employers przyznawany jest firmom i organizacjom, których pracownicy cieszą się wyjątkowymi warunkami pracy i perspektywami rozwoju. Warunkiem otrzymania certyfikatu Top Employers jest uzyskanie w badaniu wyniku przewyższającego wyznaczone standardy w dziedzinie zarządzania zasobami ludzkimi. Certyfikat jest przyznawany na podstawie wyników szczegółowego badania, w którym oceniane są kluczowe obszary z zakresu polityki i praktyki personalnej firmy, tj. świadczenia podstawowe, świadczenia dodatkowe i warunki pracy, szkolenia i rozwój, rozwój kariery zawodowej oraz kultura korporacyjna firmy. W 2011 roku w Polsce certyfikat Top Employers został przyznany 20 firmom spośród 360 organizacji zakwalifikowanych do badania. Bank Pekao S.A. osiągnął w badaniu najwyższe wyniki w obszarach: świadczenia podstawowe, szkolenia i rozwój oraz rozwój kariery zawodowej. Godło Promocyjne Teraz Polska dla Pekao24 Pekao24 zostało uhonorowane Godłem Promocyjnym Teraz Polska w XXI edycji konkursu na najlepsze produkty i usługi. Wyróżnienie jest potwierdzeniem wysokiej jakości i nowoczesności usług oferowanych klientom Banku Pekao S.A. poprzez kanały elektroniczne. Konkurs Teraz Polska jest organizowany przez Fundację Polskiego Godła Promocyjnego pod honorowym patronatem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. W konkursie nagradzane są produkty i usługi, których jakość może być wzorem do naśladowania. To jedna z najbardziej cenionych nagród, jaką może zdobyć firma działająca w Polsce; jest przyznawana od 20 lat. Global Finance: Bank Pekao S.A. wśród 10 najbezpieczniejszych banków w Europie Środkowo-Wschodniej Bank Pekao S.A. znalazł się na liście 10 najbezpieczniejszych banków w Europie Środkowo-Wschodniej, zajmując czwartą pozycję, a pierwszą spośród polskich banków, w rankingu World s Safest Banks 2011, ogłoszonym w sierpniu 2011 roku przez magazyn Global Finance. Laureaci rankingu zostali wybrani w oparciu o ocenę długookresowych ratingów kredytowych, przyznawanych przez wiodące agencje ratingowe. Pod uwagę wzięto również wartość aktywów. 26 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

29 Wysoka pozycja w rankingu najbezpieczniejszych banków potwierdza silną pozycję kapitałową Banku i wysokie umiejętności w zakresie zarządzania ryzykiem. Global Finance: nagrody dla usług bankowości korporacyjnej Banku Pekao S.A. Bank Pekao S.A., jako jedyny w Polsce, po raz czwarty z rzędu otrzymał dwie uznane nagrody magazynu Global Finance za ofertę w zakresie finansowania handlu i wymiany walutowej: Best Trade Finance Bank 2011 Najlepszy dostawca usług finansowania handlu, Best Foreign Exchange Provider 2011 Najlepszy dostawca usług walutowych w kategorii Polski Złoty. Tytuł najlepszego dostawcy usług walutowych to wyraz uznania dla instytucji wyspecjalizowanych w wymianie walut, skutecznie wspierających działalność swoich klientów. Global Finance: PekaoBIZNES 24 najlepiej zintegrowanym portalem bankowości korporacyjnej w Europie Środkowo-Wschodniej System bankowości elektronicznej PekaoBIZNES 24 otrzymał tytuł Best Integrated Corporate Bank Site jako najlepiej zintegrowana platforma bankowości internetowej dla korporacji w Europie Środkowo-Wschodniej w konkursie World s Best Internet Banks 2011, organizowanym przez międzynarodowy magazyn finansowy Global Finance. Międzynarodowe jury doceniło skuteczność strategii pozyskiwania i obsługi klientów on-line, szeroki wybór produktów i usług bankowych dostępnych on-line oraz kompleksowe podejście do obsługi klienta korporacyjnego. To kolejne prestiżowe wyróżnienie przyznane systemowi PekaoBIZNES 24, który wcześniej zdobył m.in. nagrody Europrodukt 2009, Złoty Bankier 2010 oraz Innowacja Roku Złote Godło Najwyższa Jakość Quality International 2011 dla Pakietów Umowy Zintegrowanej dla klientów korporacyjnych i dla Pekao24 Bank Pekao S.A. został podwójnym laureatem konkursu Najwyższa Jakość Quality International 2011, zdobywając Złote Godło w kategorii usługa za Pakiety Umowy Zintegrowanej dla klientów korporacyjnych oraz za system bankowości elektronicznej Pekao24 dla klientów indywidualnych. Kapituła konkursu doceniła Pakiety Umowy Zintegrowanej za kompleksowe rozwiązania, umożliwiające klientowi swobodę indywidualnego doboru produktów i usług bankowych, efektywne ich wykorzystanie w ramach uproszczonych procedur, sprzyjające nawiązywaniu długotrwałych relacji z Bankiem. Złote Godło QI 2011 to kolejne wyróżnienie dla Umowy Zintegrowanej Pekao, która zdobyła wcześniej tytuł Europrodukt Złote Godło za system bankowości elektronicznej Pekao24 dla klientów indywidualnych jest wyrazem uznania dla działań Banku związanych z wdrażaniem najwyższej jakości rozwiązań w bankowości elektronicznej i rozwojem serwisu internetowego, przy jednoczesnej dbałości o najwyższy standard obsługi w pozostałych formach kontaktu klientów z Bankiem. Konkurs Najwyższa Jakość Quality International jest organizowany przez redakcję Forum Biznesu, dodatku do Dziennika Gazety Prawnej, pod patronatem Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości i Klubu Polskie Forum ISO Celem konkursu jest wyłonienie i uhonorowanie podmiotów, odznaczających się wysoką dbałością o jakość oferowanych produktów i usług. Tytuł EUROPRODUKT dla bankowości elektronicznej Pekao24 Bankowość elektroniczna Banku Pekao S.A. Pekao24 zdobyła tytuł EUROPRODUKT w XVI edycji konkursu organizowanego pod honorowym patronatem Ministerstwa Gospodarki i Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości. Kapituła konkursu doceniła nowoczesność i czytelność serwisu oraz kompleksowość obsługi. EUROPRODUKT to prestiżowy ogólnopolski konkurs, w którym co roku wyróżniane są produkty i usługi, które ze względu na wysoką jakość, nowoczesną technologię, ciekawą ofertę oraz dążenie do zapewnienia kompleksowej i profesjonalnej obsługi klientów mogą konkurować na rynku europejskim. Mobile Trends Awards W pierwszej edycji konkursu Mobile Trends Awards, kapituła składająca się ze specjalistów z branży IT oraz technologii mobilnych, nagrodziła aplikację mobilną Pekao24 jako najlepszą aplikację w kategorii Bankowość mobilna. Aplikacja mobilna Banku Pekao S.A. to nowoczesna forma dostępu do rachunku i usług bankowych w ramach bankowości elektronicznej Pekao24. Aplikacja działa na wszystkich popularnych systemach operacyjnych w telefonach komórkowych i tabletach, a zakres dostępnych usług jest jednym z najszerszych wśród aplikacji bankowych na polskim rynku. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

30 Ważniejsze wydarzenia i osiągnięcia (cd.) Euromoney: Bank Pekao S.A. najlepszym bankiem w Polsce w zakresie usług bankowości transakcyjnej Bank Pekao S.A. został wybrany przez klientów głosujących w ankiecie magazynu Euromoney najlepszym bankiem w Polsce w roku 2011 w zakresie usług bankowości transakcyjnej. To kolejny dowód na to, że Bank umacnia swoją wiodącą pozycję w polskim sektorze bankowym w obsłudze przedsiębiorstw. Pierwsze miejsce w rankingu banków świadczących usługi cash management w Polsce to wyraz uznania klientów Banku dla najwyższej jakości i innowacyjności rozwiązań, tworzonych z uwzględnieniem wygody klientów, dbałości o najwyższy standard obsługi i maksymalne bezpieczeństwo transakcji. GPW: Bank Pekao S.A. Liderem rynku Treasury BondSpot Poland W lutym 2011 roku Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie podsumowała aktywność uczestników rynku Treasury BondSpot Poland w 2010 roku. W oparciu o zarejestrowane obroty, Bank Pekao S.A. został uznany jako niekwestionowany lider tego rynku. Bank wypracował 11% udział w obrotach na rynku, w którym uczestniczy 30 banków krajowych i zagranicznych. Aktywność uczestników na rynku obrotu skarbowymi papierami wartościowymi została oceniona globalnie oraz w kategoriach: obrót w segmencie kasowym, obrót w segmencie transakcji warunkowych i aktywność na sesjach fixingowych. Najważniejszym wyróżnieniem jest dla Banku Pekao S.A. zdobyta w warunkach silnej konkurencji statuetka Lidera Rynku Treasury BondSpot Poland w 2011 r. Oprócz zwycięstwa na poziomie ogólnym, Bank Pekao S.A. zajął II miejsce w kategorii Największy obrót w segmencie transakcji warunkowych na Rynku Tresury BondSpot Poland w 2010 r. Bank Pekao S.A. bankiem roku w opinii rynku nieruchomości komercyjnych Bank Pekao S.A. został uhonorowany tytułem Financing Provider of the Year Poland 2011 przez jury konkursu organizowanego przez redakcję miesięcznika Eurobuild, jednego z najważniejszych pism specjalistycznych sektora Commercial Real Estate w Europie Środkowo-Wschodniej. Nagrodę przyznali przedstawiciele wielu znaczących firm sektora nieruchomości komercyjnych: deweloperów, inwestorów, konsultantów, firm prawniczych oraz banków. W finale rywalizacji o miano najlepszego dostawcy usług finansowych w nieruchomościach, Bank Pekao S.A. pokonał 5 instytucji finansowych. Innowacyjny Moduł Loro dla banków korespondentów Moduł Loro dla banków korespondentów w systemie bankowości internetowej PekaoBIZNES 24 został uhonorowany tytułem Innowacja Roku 2011 w konkursie organizowanym przez Forum Biznesu dodatek do Dziennika Gazety Prawnej. Kapituła konkursu doceniła rozwiązanie, które łączy w sobie innowacyjne technologie z prostotą obsługi i cieszy się dużym zainteresowaniem ze strony banków korespondentów. Na tle oferty innych banków Moduł Loro wyróżnia się bogatą funkcjonalnością i unikalnymi rozwiązaniami, wśród których na szczególną uwagę zasługują: usługa projekcji salda wyliczanego na moment zapytania, dostęp do oryginalnych komunikatów finansowych pochodzących ze wszystkich systemów rozliczeniowych, czy moduł komunikacyjny umożliwiający kierowanie do Banku autoryzowanych i rejestrowanych wiadomości (zapytań i dyspozycji dotyczących przekazów finansowych) oraz archiwizację korespondencji wymienianej między korespondentem i Bankiem. Innowacja Roku to konkurs promujący nowoczesne i oryginalne rozwiązania, produkty i usługi firm, instytucji i organizacji działających na polskim rynku, w różnych sektorach gospodarki. Bank Pekao S.A. Sponsorem Narodowym Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej UEFA EURO 2012 oraz Oficjalnym Bankiem Mistrzostw w Polsce W dniu 14 listopada 2011 roku Bank ogłosił podpisanie umowy sponsoringu Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej UEFA EURO Na mocy tej umowy Bank został Oficjalnym Bankiem Mistrzostw w Polsce, a także Narodowym Sponsorem. Umowa, poza przyznaniem przywilejów Sponsora Narodowego, przewiduje, że Bank będzie prowadził dla UEFA wszelkie operacje bankowe związane z UEFA EURO 2012 na terenie Polski. Mistrzostwa Europy w Piłce Nożnej UEFA EURO 2012 to jedna z dwu największych imprez tego typu w Europie i największa w historii Polski impreza masowa, która według ostrożnych szacunków zgromadzi około pół miliona kibiców i turystów, którzy w tym czasie odwiedzą Polskę. Impreza ta odbędzie się również dzięki zaangażowaniu i aktywnej roli Banku, który stał się kluczowym partnerem finansującym strategiczne projekty infrastrukturalne związane z UEFA EURO 2012, angażując środki w wysokości około 4 miliardów złotych. Bank sfinansował i prowadził obsługę bankową m.in.: budowy stadionu w Gdańsku, budowy Stadionu Narodowego w Warszawie, procesu modernizacji pięciu regionalnych lotnisk, 28 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

31 unowocześnienia miejskiego transportu publicznego, budowy dróg i autostrad przygotowywanych na UEFA EURO Wybór Banku Pekao S.A. jako Oficjalnego Banku Mistrzostw Europy potwierdza silną pozycję Banku oraz otwiera nowe możliwości dla rozwoju biznesu i utrwalenia wizerunku Banku jako instytucji zaufania publicznego. Bank w sposób kompleksowy obsługuje od strony transakcyjnej turniej UEFA EURO 2012 począwszy od rozliczeń z dostawcami, poprzez obsługę sprzedaży biletów aż do obsługi sprzedaży pakietów korporacyjnych. Ponadto przy tej okazji została przygotowana specjalna oferta nowych produktów, m.in. kart płatniczych oznakowanych emblematem UEFA EURO 2012, dedykowanych produktów oszczędnościowych itp. Ich sprzedaż będzie wspomagana licznymi akcjami promocyjnymi, również z wykorzystaniem konkursów umożliwiających wygranie biletów na mecze mistrzostw. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

32

33 Informacje dla inwestorów Kapitał zakładowy i struktura akcjonariatu Banku 32 Notowania oraz wycena rynkowa akcji Banku Pekao S.A. 33 Historia wypłaty dywidendy 34 Relacje Inwestorskie 34 Oceny wiarygodności finansowej Banku Pekao S.A. 35 Rating A dla listów zastawnych emitowanych przez Pekao Bank Hipoteczny S.A. 35 Bank Pekao S.A. Raport Roczny

34 Informacje dla inwestorów Kapitał zakładowy i struktura akcjonariatu Banku Kapitał zakładowy Banku na dzień 31 grudnia 2011 roku wyniósł zł i dzielił się na akcji następujących serii: akcji serii A na okaziciela o wartości nominalnej 1,00 zł każda akcji serii B na okaziciela o wartości nominalnej 1,00 zł każda akcji serii C na okaziciela o wartości nominalnej 1,00 zł każda akcji serii D na okaziciela o wartości nominalnej 1,00 zł każda akcji serii E na okaziciela o wartości nominalnej 1,00 zł każda akcji serii F na okaziciela o wartości nominalnej 1,00 zł każda akcji serii G na okaziciela o wartości nominalnej 1,00 zł każda akcji serii H na okaziciela o wartości nominalnej 1,00 zł każda akcji serii I na okaziciela o wartości nominalnej 1,00 zł każda Na dzień 31 grudnia 2011 roku kapitał zakładowy Banku wynosił zł i nie uległ zmianie do dnia przekazania raportu. W 2011 roku kapitał zakładowy Banku został podwyższony o kwotę zł w wyniku emisji akcji serii G na okaziciela, które objęli uczestnicy Programu Motywacyjnego realizowanego w Grupie Kapitałowej Banku Pekao S.A. Wszystkie istniejące akcje są akcjami zwykłymi na okaziciela. Nie istnieje jakiekolwiek zróżnicowanie akcji w zakresie związanych z nimi praw. Nie istnieją szczególne przywileje i ograniczenia związane z istniejącymi akcjami. Prawa i obowiązki związane z akcjami są określone w przepisach Kodeksu spółek handlowych oraz w innych przepisach prawa. Akcjonariusze Banku Pekao S.A. posiadający bezpośrednio lub pośrednio, poprzez podmioty zależne, co najmniej 5% ogólnej liczby głosów na Walnym Zgromadzeniu Banku: Nazwa Akcjonariusza LICZBA AKCJI I GŁOSÓW NA WZ UDZIAŁ W KAPITALE ZAKŁADOWYM I OGÓLNEJ LICZBIE GŁOSÓW NA WZ LICZBA AKCJI I GŁOSÓW NA WZ 31 GRUDNIA GRUDNIA 2010 UDZIAŁ W KAPITALE ZAKŁADOWYM I OGÓLNEJ LICZBIE GŁOSÓW NA WZ UniCredit S.p.A ,24% ,24% Pozostali akcjonariusze ,76% ,76% Razem ,00% ,00% Głównym akcjonariuszem Banku od sierpnia 1999 roku pozostaje UniCredit S.p.A. Na dzień 31 grudnia 2011 roku posiadał on 59,24% udziału w kapitale zakładowym i ogólnej liczbie głosów na Walnym Zgromadzeniu Banku. Udział pozostałych akcjonariuszy w kapitale zakładowym i ogólnej liczbie głosów na Walnym Zgromadzeniu Banku wynosi 40,76%. W związku z tym, iż pozostali akcjonariusze nie przekraczają 5% progu ogólnej liczby głosów na Walnym Zgromadzeniu Banku, nie podlegają obowiązkom informacyjnym w zakresie posiadania akcji. W dniu 11 stycznia 2012 roku Aberdeen Asset Managment PLC (i/lub działający w imieniu swoim oraz podmiotów zależnych), z siedzibą w Aberdeen, nabył akcji Banku, w wyniku czego przekroczył 5% ogólnej liczby głosów na Walnym Zgromadzeniu Banku, o czym Bank informował raportem bieżącym w dniu 17 stycznia 2012 roku (raport bieżący nr 3/2012). Obecnie podmiot ten posiada akcji Banku, tj. 5,03% ogólnej liczby akcji Banku, odpowiadających takiej samej liczbie i procentowemu udziałowi głosów na Walnym Zgromadzeniu Banku. Grupą inwestorów finansowych o znaczącym zaangażowaniu w kapitale Banku są polskie otwarte fundusze emerytalne (OFE). Zgodnie z informacjami zawartymi w ich publicznie dostępnych sprawozdaniach finansowych, według stanu na dzień 31 grudnia 2011 roku OFE łącznie posiadały 11,8% akcji Banku. 32 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

35 Zaangażowanie Otwartych Funduszy Emerytalnych w akcje Banku Pekao S.A.: liczba akcji i głosów na wz udział w kapitale zakładowym i ogólnej liczbie głosów na wz Źródło: Prospekty emisyjne i raporty roczne OFE; cena zamknięcia akcji Banku Pekao S.A. z końca okresu. liczba akcji i głosów na wz udział w kapitale zakładowym i ogólnej liczbie głosów na wz Nazwa akcjonariusza 31 grudnia grudnia 2010 Aviva OFE Aviva BZ WBK ,82% ,78% ING OFE ,99% ,67% OFE PZU Złota Jesień ,85% ,85% Amplico OFE ,12% ,03% AXA OFE ,98% ,87% Generali OFE ,66% ,66% Aegon OFE ,58% ,52% Nordea OFE ,54% ,54% PKO BP Bankowy OFE ,43% ,35% Allianz Polska OFE ,37% ,37% OFE Pocztylion ,19% ,30% OFE Warta ,16% ,19% OFE Polsat ,07% ,06% Razem ,76% ,19% Notowania oraz wycena rynkowa akcji Banku Pekao S.A. Akcje Banku Pekao S.A. są jednymi z najbardziej płynnych instrumentów udziałowych w Polsce i w regionie Europy Środkowo-Wschodniej. Kapitalizacja Banku na dzień 31 grudnia 2011 roku wyniosła 37,05 mld zł, i była niższa o 21,1% w porównaniu z rokiem poprzednim. Duża płynność i wysoka kapitalizacja powodują, że akcje Banku wchodzą w skład wielu istotnych indeksów giełdowych, prowadzonych przez instytucje krajowe i zagraniczne, w tym w skład indeksu polskich dużych spółek WIG20. Przy średnim dziennym wolumenie obrotu wynoszącym 504 tys. akcji i rocznej wartości obrotów akcjami Banku w wysokości 19,6 mld zł w 2011 roku, udział obrotów akcjami Banku Pekao S.A. w obrotach na GPW w Warszawie wyniósł 7,78%. Cena akcji Banku Pekao S.A. w 2011 roku spadła o 21,1%, (z 179,0 zł na 31 grudnia 2010 roku do 141,2 zł na 31 grudnia 2011 roku), analogicznie ze spadkiem indeksu WIG20, który w tym samym okresie spadł o 21,9%. Notowania akcji Banku Pekao S.A. w 2011 roku: 0,1 0,05 0-0,05-0,1-0,15-0,2-0,25-0,3-0,35 Źródło: GPW Bank Pekao S.A Bank Pekao S.A. WIG Banki WIG W 2011 roku cena akcji Banku Pekao S.A. wahała się w przedziale od 115,1 zł do 184,5 zł. Tak duża zmienność była przede wszystkim pochodną nastrojów panujących na rynkach globalnych. Region Europy Środkowo-Wschodniej był jednym z najsłabszych wśród rynków wschodzących, zaś sektor bankowy jednym z najmniej popularnych wśród inwestorów. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

36 Informacje dla inwestorów (cd.) Wycena rynkowa akcji Banku Pekao S.A w 2011 roku: C/WK C/Z 2,4 2,2 2 1,8 1,6 1,4 1, Bank Pekao S.A Bank Pekao S.A Śr. Sektor C/WK Śr. Sektor C/Z Źródło: Bloomberg; średnia dla sektora wyliczona w oparciu o 9 największych polskich banków notowanych na GPW. Bank Pekao S.A. utrzymywał premię w wycenie rynkowej w stosunku do średniej polskiego sektora bankowego. Wskaźnik C/WK Banku Źródło: Bloomberg; średnia dla sektora wyliczona w oparciu o 9 największych polskich banków notowanych na GPW. na dzień 31 grudnia 2011 roku wyniósł 1,8, natomiast wskaźnik C/Z 13,4. Historia wypłaty dywidendy W 2011 roku Bank wypłacił dywidendę za rok 2010 w kwocie 6,80 zł na akcję. Stopa dywidendy wyniosła 4,8%. Wypłaty dywidendy za lata : Data Dywidenda za rok (mln zł) Kwota dywidendy na akcję (zł) 4,18 4,50 6,40 7,40 9,00 9,60 2,90 6,80 Relacje Inwestorskie Aktywność Banku w relacjach z inwestorami skoncentrowana jest głównie na zapewnieniu przejrzystej i aktywnej komunikacji z rynkiem poprzez czynną współpracę z inwestorami, analitykami i agencjami ratingowymi, jak również na wykonywaniu obowiązków informacyjnych w ramach obowiązujących przepisów prawa. Przedstawiciele Banku regularnie odbywają wiele spotkań z inwestorami w kraju i zagranicą, uczestniczą w większości regionalnych i branżowych konferencji inwestorskich, odpowiadają na bieżące zapytania rynku. Wyniki finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. są co kwartał prezentowane w ramach konferencji transmitowanych jednocześnie przez internet. W 2011 roku odbyły się cztery konferencje poświęcone prezentacji wyników oraz ponad 500 spotkań z inwestorami i analitykami z około 300 firm inwestycyjnych. Działania, które podejmuje Bank w kontaktach z inwestorami, mają przede wszystkim na celu umożliwienie rynkowi przeprowadzenia rzetelnej oceny sytuacji finansowej Banku, jego pozycji rynkowej oraz skuteczności przyjętego modelu biznesowego, z uwzględnieniem kondycji finansowej sektora bankowego oraz sytuacji makroekonomicznej w gospodarce krajowej i na rynkach międzynarodowych. Wszystkie istotne informacje dla inwestorów na temat Banku dostępne są na stronie internetowej Banku, pod adresem: 34 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

37 Oceny wiarygodności finansowej Banku Pekao S.A. Bank Pekao S.A. współpracuje z trzema wiodącymi agencjami ratingowymi: Fitch Ratings, Standard and Poor s oraz Moody s Investors Service. W przypadku dwóch pierwszych oceny przygotowywane są na zlecenie Banku, na podstawie zawartych umów, natomiast z agencją ratingową Moody s Investors Service Bank nie posiada umowy, a ocena przeprowadzana jest na podstawie publicznie dostępnych informacji oraz spotkań przeglądowych. Oceny ratingowe Banku w 2011 roku wykazały dużą odporność na zmiany obserwowane na rynkach finansowych i pozostały nadal na wysokim poziomie. Na dzień 31 grudnia 2011 roku oceny wiarygodności finansowej były następujące: Bank Pekao S.A. według Fitch Ratings legitymuje się najwyższą Oceną indywidualną oraz Oceną viability wśród polskich banków. W dniu 14 lutego 2012 roku agencja ratingowa Standard & Poor s Ratings Services ( Standard & Poor s ) potwierdziła krótkoterminowy rating Banku na poziomie A-2 oraz rating stand-alone na najwyższym w kraju poziomie bbb+ wśród banków ocenianych przez agencję Standard & Poor s. Perspektywa ocen ratingowych została podwyższona z negatywnej do stabilnej. Długoterminowa ocena Banku A- została obniżona o jeden poziom do BBB+ w wyniku wcześniejszego obniżenia ratingów Republiki Włoch, a w konsekwencji tego ratingu dla spółki matki UniCredit S.p.A. W rezultacie oceny ratingowe Banku przyznane przez Standard & Poor s kształtują się następująco: ocena długoterminowa: BBB+, ocena krótkookresowa: A- 2, ocena perspektyw: stabilna oraz ocena Stand-alone (samodzielna) bbb+. fitch ratings Bank pekao s.a. polska Ocena długookresowa (IDR) A- A- Ocena krótkookresowa F2 F2 Ocena indywidualna* B/C Ocena viability** a- Ocena wsparcia 2 Perspektywa Stabilna Stabilna STANDARD AND POOR s BANK PEKAO S.A. POLSKA Ocena długookresowa A- A- Ocena krótkookresowa A-2 A-2 Ocena samodzielna (Stand-alone) bbb+ bbb-*** Perspektywa Lista obserwacyjna**** Stabilna MOODY s INVESTORS SERVICE LTD. (Oceny nie zamawiane przez Bank) BANK PEKAO S.A. POLSKA Długookresowa ocena depozytów w walutach obcych A2 A2 Krótkookresowa ocena depozytów Prime-1 Prime-1 Siła finansowa C- Perspektywa Lista obserwacyjna**** Stabilna/ Negatywna***** * W dniu 25 stycznia 2012 roku agencja ratingowa Fitch Ratings wycofała oceny indywidualne banków. ** W dniu 20 lipca 2011 roku agencja Fitch Ratings wszystkim ocenianym przez siebie instytucjom finansowym nadała Viability rating, który podobnie jak dotychczasowa Ocena indywidualna, stanowi ocenę jakości zarządzania daną instytucją finansową, określającą poziom wewnętrznej odporności i wiarygodności finansowej. Oceny te nadawane są, podobnie jak dla ratingu długookresowego, w powszechnie znanej 19-punktowej skali: zaczynając od aaa jako najwyższej i kończąc na f jako najniższej, z wykorzystaniem znaków + i -. Do dnia 31 grudnia 2011 roku Ocena indywidualna i Ocena viability występowały równolegle. *** Ocena ryzyka sektora bankowego w kraju (Banking Industry Country Risk Assessment BICRA). **** Lista obserwacyjna ze wskazaniem negatywnym. ***** Stabilna dla oceny kraju i Negatywna dla sektora bankowego. Rating A dla listów zastawnych emitowanych przez Pekao Bank Hipoteczny S.A. Międzynarodowa agencja ratingowa Fitch Ratings przyznała rating A listom zastawnym emitowanym przez Pekao Bank Hipoteczny S.A., spółce w 100% zależnej od Banku Pekao S.A. Jest to najlepsza ocena, jaką przyznano polskim papierom dłużnym, wyemitowanym przez prywatną spółkę. Decyzja została uzasadniona przez agencję wysokim ratingiem Pekao Banku Hipotecznego S.A. na poziomie A-, regulacjami prawnymi dotyczącymi rejestru zabezpieczenia listów zastawnych oraz zadeklarowanym przez bank poziomem nadwyżki zabezpieczenia nad wolumenem wyemitowanych listów zastawnych. Wysoka ocena listów oznacza, że Pekao Bank Hipoteczny S.A. ma możliwość emitowania papierów wartościowych o bardzo wysokim poziomie bezpieczeństwa i pozyskiwania długoterminowych środków na działalność kredytową. W dniu 4 października 2011 roku Agencja Fitch Ratings potwierdziła rating A, przyznany w 2010 roku listom zastawnym emitowanym przez Pekao Bank Hipoteczny S.A. W dniu 24 listopada 2011 roku Agencja Fitch potwierdziła również rating Pekao Banku Hipotecznego S.A. na poziomie A-. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

38 Bank Pekao partner finansowy w strategicznych inwestycjach Bank Pekao S.A. był zaangażowany w finansowanie budowy trzech stadionów na UEFA EURO 2012 : Stadionu Narodowego w Warszawie oraz aren w Poznaniu i w Gdańsku. Pod względem architektury, stadion w Gdańsku uważany jest za jeden z najwspanialszych obiektów Mistrzostw. Przed zbliżającymi się Mistrzostwami, Bank finansował także inne projekty infrastrukturalne: autostrady, porty lotnicze i transport publiczny. Zgodnie z hasłem Czasami zwykłe emocje nie wystarczą, Bank Pekao, jako oficjalny Sponsor Narodowy, stał się częścią UEFA EURO 2012.

39 Działalność Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. Ważniejsze czynniki mające znaczący wpływ na działalność i wyniki Grupy 38 Istotne czynniki ryzyka i zagrożeń 38 Zarządzanie ryzykami 38 Ryzyko kredytowe 39 Ryzyko płynności i ryzyko rynkowe 39 Ryzyko biznesowe 41 Ryzyko nieruchomości własnych 41 Ryzyko inwestycji finansowych 41 Ryzyko operacyjne 41 Ryzyko braku zgodności 42 Nowa Umowa Kapitałowa (NUK) Bazylea II 43 Adekwatność kapitałowa 44 Bank Pekao S.A. na polskim rynku usług bankowych 45 Obsługa klientów indywidualnych 45 Małe i mikro firmy 50 Klienci korporacyjni 50 Główne obszary działalności spółek Grupy 53 Działalność bankowa 53 Zarządzanie aktywami 54 Działalność leasingowa 54 Pozostałe usługi finansowe 55 Bank Pekao S.A. Raport Roczny

40 Działalność Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. Ważniejsze czynniki mające znaczący wpływ na działalność i wyniki Grupy Sytuacja gospodarcza kraju oraz procesy zachodzące w polskim sektorze bankowym, jak również trendy w gospodarce światowej, miały istotny wpływ na działalność Grupy w 2011 roku. Polska gospodarka kontynuowała trend wzrostowy i była jedną z najszybciej rozwijających się w Europie. Tempo wzrostu PKB było wyższe niż w 2010 roku i wyniosło 4,3%. Głównymi czynnikami wzrostu gospodarczego była konsumpcja prywatna oraz nakłady brutto na środki trwałe (inwestycje). Inwestycje wzrosły znacząco za sprawą wyższego stopnia wykorzystania mocy produkcyjnych oraz realizacji odkładanych we wcześniejszych latach inwestycji, związanych przede wszystkim z realizacją projektów infrastrukturalnych EURO 2012 oraz inwestycji mieszkaniowych. W handlu zagranicznym zanotowano wzrost obrotów oraz pozytywną dynamikę eksportu netto. Spadek wartości złotego sprzyjał eksporterom, zwiększając pozycję konkurencyjną ich towarów. Sprzedaż detaliczna oraz produkcja przemysłowa zanotowały wzrost. Sytuacja na rynku pracy w pierwszej połowie roku była dobra, szczególnie w sektorze przedsiębiorstw, gdzie odnotowano dalszy wzrost zatrudnienia i zarobków, natomiast druga połowa roku przyniosła stopniowe spowolnienie wzrostu. Trudna sytuacja fiskalna niektórych krajów strefy euro nie zahamowała rozwoju polskiej gospodarki. Wymienione powyżej procesy gospodarcze wspierały dalszy rozwój polskiego sektora bankowego. Nastąpiło przyspieszenie wzrostu akcji kredytowej oraz depozytowej. Stopniowo poprawiała się jakość aktywów sektora, skutkując obniżeniem wskaźnika kredytów niepracujących. Sprzedaż kredytów hipotecznych utrzymywała się przez pierwsze osiem miesięcy roku na rekordowo wysokim poziomie, pomimo stopniowego zaostrzania warunków kredytowych przez Komisję Nadzoru Finansowego (Rekomendacja T, nowelizacja Rekomendacji S). Dynamika wzrostu wyraźnie spowolniła w kolejnych miesiącach ze względu na wprowadzone ograniczenia w rządowym programie Rodzina na swoim oraz stopniowe wdrażanie wspomnianych wyżej zaostrzonych warunków kredytowania wprowadzonych przez Komisję Nadzoru Finansowego nadal jednak utrzymała się na wysokim poziomie. Trwające ożywienie gospodarcze oraz realizacja projektów infrastrukturalnych zwiększyły zapotrzebowanie na kredyt korporacyjny, zarówno obrotowy, jak i inwestycyjny, co przełożyło się na znaczące przyspieszenie wzrostu wolumenów. Dobra koniunktura sprzyjała również znacznemu wzrostowi oszczędności podmiotów indywidualnych oraz przedsiębiorstw. Rada Polityki Pieniężnej w 2011 roku czterokrotnie podnosiła stopy procentowe, każdorazowo o 0,25 p.p., w efekcie obaw o skutki utrzymującej się presji inflacyjnej. Dobra sytuacja gospodarcza przełożyła się na znaczącą poprawę jakości aktywów w segmencie przedsiębiorstw oraz stabilizację w segmencie podmiotów indywidualnych. Istotne czynniki ryzyka i zagrożeń Zarządzanie ryzykami Efektywne zarządzanie ryzykami jest warunkiem utrzymania wysokiego poziomu bezpieczeństwa funduszy powierzonych Bankowi i osiągania trwałego, zrównoważonego wzrostu zysków. Główne rodzaje ryzyka wynikającego z instrumentów finansowych Grupy obejmują: ryzyko kredytowe, ryzyko płynności, ryzyko rynkowe (stopy procentowej, ryzyko walutowe), ryzyko biznesowe, ryzyko nieruchomości własnych i ryzyko inwestycji finansowych. Istotnym elementem systemu zarządzania ryzykami jest ryzyko operacyjne. Zarządzanie ryzykami ma całościowy i skonsolidowany charakter. Obejmuje wszystkie jednostki Banku oraz spółki zależne. Ryzyka są monitorowane i kontrolowane w odniesieniu do dochodowości i kapitału niezbędnego do ich ponoszenia. Zarząd Banku jest odpowiedzialny za osiągnięcie celów strategicznych zarządzania ryzykami. Nadzór nad zgodnością polityki Banku w zakresie podejmowania różnych rodzajów ryzyka ze strategią i planem finansowym Banku sprawuje Rada Nadzorcza. W zarządzaniu ryzykiem kredytowym ważną rolę pełni Komitet Kredytowy Banku, w zarządzaniu ryzykiem rynkowym i płynności Komitet Aktywów, Pasywów i Ryzyka, a w zarządzaniu ryzykiem operacyjnym Komitet Ryzyka Operacyjnego. Zasady zarządzania każdym z rodzajów ryzyka są określone wewnętrznymi procedurami oraz założeniami polityki kredytowej i polityki inwestycyjnej, uchwalanymi corocznie przez Zarząd i ratyfikowanymi przez Radę Nadzorczą Banku, a w odniesieniu do ryzyka operacyjnego założeniami strategii i procedurami zarządzania ryzykiem operacyjnym. Szczegółowe raporty dotyczące ryzyka kredytowego oraz ryzyka rynkowego są przedstawiane Zarządowi Banku, Komitetowi do spraw Audytu, a także Radzie Nadzorczej. Poniżej zostały omówione zasady i instrumenty zarządzania poszczególnymi ryzykami. Dane dotyczące kształtowania się ekspozycji na ryzyko zostały zawarte w Notach Objaśniających do Skonsolidowanego Sprawozdania Finansowego Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

41 Ryzyko kredytowe Zarządzanie ryzykiem kredytowym i utrzymanie tego ryzyka na bezpiecznym poziomie ma zasadnicze znaczenie dla wyników prowadzonej działalności. Minimalizacji ryzyka kredytowego służą obowiązujące procedury, w szczególności dotyczące zasad oceny ryzyka transakcji, ustanawiania prawnych zabezpieczeń kredytów oraz należności leasingowych, uprawnień do podejmowania decyzji kredytowych oraz ograniczenia kredytowania niektórych rodzajów działalności. Działalność kredytowa jest limitowana, zarówno zgodnie z ograniczeniami wynikającymi z przepisów Prawa bankowego, jak i wewnętrznych norm ustalanych przez Bank, do których w szczególności należą wskaźniki koncentracji zaangażowania kredytowego dla określonych sektorów gospodarki, wskaźnik udziału dużych zaangażowań w portfelu kredytowym oraz limity zaangażowania na poszczególne kraje, banki zagraniczne i krajowe instytucje finansowe. Uprawnienia do podejmowania decyzji kredytowych, ograniczenia kredytowania niektórych obszarów działalności oraz wewnętrzne i zewnętrzne normy ostrożnościowe uwzględniają kredyty, pożyczki i gwarancje a także transakcje pochodne i instrumenty dłużne. Ochronę jakości portfela kredytowego wzmacniają jego okresowe przeglądy oraz bieżące monitorowanie terminowej obsługi kredytów i kondycji finansowej klientów. W ramach współpracy z UniCredit, Bank kontynuuje prace nad stałą racjonalizacją procesu kredytowania w kierunku poprawy jego efektywności i bezpieczeństwa. Doskonalone są w szczególności procedury i narzędzia pomiaru oraz monitorowania ryzyka. Limity koncentracji ryzyka kredytowego Zgodnie z ustawą Prawo bankowe, zaangażowanie banku wobec jednego podmiotu lub podmiotów powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie nie może przekroczyć 25% funduszy własnych banku. W 2011 roku limity maksymalnego zaangażowania określone w ustawie Prawo bankowe nie zostały przekroczone. Koncentracja sektorowa Ograniczeniu ryzyka kredytowego związanego z nadmierną koncentracją sektorową służy system kształtowania sektorowej struktury zaangażowania. Obejmuje on ustalanie wskaźników koncentracji sektorowej, monitorowanie portfela kredytowego oraz procedury wymiany informacji. System ten dotyczy zaangażowania kredytowego w poszczególne rodzaje działalności gospodarczej sklasyfikowane według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD). Wskaźniki koncentracji ustalane są w oparciu o obecny poziom zaangażowania Banku w dany sektor oraz ocenę ryzyka danego sektora. Okresowe porównywanie zaangażowania Banku z obowiązującymi wskaźnikami koncentracji pozwala na bieżącą identyfikację sektorów, w których może wystąpić nadmierna koncentracja ryzyka. W przypadku zaistnienia takiej sytuacji, dokonywana jest analiza obejmująca ocenę kondycji ekonomicznej sektora z uwzględnieniem zarówno dotychczasowych, jak i prognozowanych trendów oraz ocenę jakości zaangażowania w sektorze. Działania te pozwalają na formułowanie polityki Banku ograniczającej ryzyko sektorowe oraz bieżące jej dostosowywanie do zmieniających się warunków. Zasady postępowania w zakresie detalicznych ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie Bank Pekao S.A. posiada udokumentowane zasady postępowania dla detalicznych ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie w przypadku wystąpienia istotnych, negatywnych zmian na rynku nieruchomości lub wystąpienia negatywnych zdarzeń makroekonomicznych. Stanowi to podstawę do podejmowania przez Bank niezwłocznych działań w przypadku wystąpienia takich zdarzeń na rynku nieruchomości w Polsce. Zarządzanie ryzykiem kredytowym przez zagraniczne podmioty zależne Proces zarządzania ryzykiem kredytowym w PJSC UniCredit Bank jest zgodny z Polityką Kredytową Grupy Banku Pekao S.A. i uwzględnia wymogi rynku ukraińskiego. Od 2003 roku polityka kredytowa jest corocznie przyjmowana przez organy PJSC UniCredit Bank i wdrażana w formie wewnętrznych regulacji obowiązujących w PJSC UniCredit Bank. Bank Pekao S.A. sprawuje ścisły nadzór i kontrolę nad procesem kredytowania w PJSC UniCredit Bank. Wszystkie decyzje kredytowe są podejmowane przez Zarząd PJSC UniCredit Bank, a te przekraczające kwotę 5 mln EUR lub kwotę łącznego zaangażowania w takiej wysokości (lub jej równowartość w innych walutach) wymagają formalnej akceptacji ze strony Banku Pekao S.A. Taki schemat procesu kredytowania jest zgodny ze standardami zarządzania ryzykiem kredytowym obowiązującymi w Banku Pekao S.A. Większość portfela kredytowego stanowią kredyty korporacyjne, wśród których znajdują się należności od największych firm na Ukrainie. Działalność kredytowa w zakresie finansowania klientów korporacyjnych skupia się na kredytach obrotowych oraz inwestycyjnych. Ryzyko płynności i ryzyko rynkowe Zarządzanie ryzykiem płynności i ryzykiem rynkowym stanowi istotny element polityki zarządzania aktywami i pasywami Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. i ma na celu optymalizację struktury bilansu i pozycji pozabilansowych, przy uwzględnieniu założonej relacji ryzyka do dochodu oraz kompleksowego ujęcia wpływu różnych rodzajów ryzyka, które Grupa podejmuje w swojej działalności biznesowej. Ryzyka są monitorowane i kontrolowane w odniesieniu do dochodowości i kapitału niezbędnego do ich ponoszenia oraz regularnie raportowane. Komitet Aktywów, Pasywów i Ryzyka wspiera Zarząd Banku poprzez doradzanie i rekomendowanie stosownych działań mających na celu realizację polityki Zarządu. Komitet Aktywów, Pasywów i Ryzyka jest odpowiedzialny, między innymi, za zarządzanie ryzykiem strukturalnym bilansu Grupy, wynikającym z niedopasowania pozycji aktywów i pasywów z perspektywy płynności, stopy procentowej oraz kursu walutowego, zarządzanie ryzykiem Bank Pekao S.A. Raport Roczny

42 Działalność Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. (cd.) rynkowym i płynności portfeli inwestycyjnych, jak również ryzykami filara II (Bazylea II). Komitet podejmuje decyzje dotyczące procesu zarządzania aktywami i pasywami, zarządzania stopami procentowymi oraz polityki inwestycyjnej, a także kontroluje zgodność ekspozycji na ryzyko z limitami wewnętrznymi i regulacyjnymi. Komitet Aktywów, Pasywów i Ryzyka monitoruje i kontroluje adekwatność kapitałową oraz poziom ryzyka płynności i ryzyka rynkowego w odniesieniu do zewnętrznych limitów ustalanych przez władze nadzorcze oraz wewnętrznych limitów Grupy. Ryzyko płynności Celem zarządzania ryzykiem płynności jest zapewnienie i utrzymywanie zdolności Grupy do wywiązywania się zarówno z bieżących, jak i z przyszłych planowanych zobowiązań, z uwzględnieniem kosztów pozyskania płynności, zapobieganie wystąpieniu sytuacji kryzysowej oraz określanie rozwiązań możliwych do wykorzystania w sytuacji kryzysowej, w przypadku jej ewentualnego wystąpienia. Grupa inwestuje wolne środki głównie w papiery wartościowe rządu polskiego, które charakteryzują się wysokim poziomem płynności. Dzięki możliwości szybkiej sprzedaży lub postawienia w zastaw tych instrumentów, stanowią one również regularnie monitorowany zapas płynności Grupy, pozwalający przetrwać ewentualne sytuacje kryzysowe. W Banku monitorowana jest w trybie dziennym płynność krótkoterminowa (operacyjna), obejmująca operacje na rynkach finansowych oraz wielkość dostępnego zapasu płynnych, rynkowych lub zastawianych w bankach centralnych papierów wartościowych. Ponadto w trybie miesięcznym monitorowana jest płynność strukturalna obejmująca całe spektrum czasowe bilansu Banku, w tym płynność długoterminową. W ramach zarządzania płynnością finansową, procesowi monitorowania, limitowania, kontrolowania i sprawozdawania kierownictwu Banku podlega szereg wskaźników płynności w podziale na złote oraz główne waluty obce, jak również dla wielkości zagregowanych. I tak, zgodnie z rekomendacjami nadzoru finansowego, Grupa między innymi wprowadziła wewnętrzne wskaźniki płynności określające relację urealnionych zapadalnych aktywów do urealnionych wymagalnych pasywów w terminie do jednego miesiąca i do jednego roku, jak również wskaźniki pokrycia określające relacje urealnionych wymagalnych pasywów do urealnionych zapadalnych aktywów powyżej jednego, dwóch, trzech, czterech i pięciu lat dla bilansu ogółem, walut obcych ogółem oraz poszczególnych walut. Grupa posiada procedury awaryjnego postępowania, zarówno w przypadku wzrostu poziomu ryzyka płynności na rynku, jak i w sytuacji znacznego pogorszenia się stanu płynności finansowej Grupy. Polityka zarządzania płynnością w sytuacji awaryjnej, odnosząca się do sytuacji pogorszenia się stanu płynności, uwzględnia dzienne monitorowanie systemowych i specyficznych dla Grupy wskaźników ostrzegawczych oraz cztery stopnie zagrożenia płynności w zależności od poziomu wskaźników ostrzegawczych, sytuacji Grupy i sytuacji rynkowej. Określa również źródła pokrycia przewidywanego wypływu środków pieniężnych z Grupy. W dokumencie tym określone zostały również procedury monitorowania stanów płynności, procedury działań awaryjnych oraz struktury organizacyjne zespołów zadaniowych przywracających płynność Grupy i zakres odpowiedzialności kierownictwa za podejmowanie niezbędnych decyzji, związanych z przywróceniem wymaganego poziomu płynności finansowej Grupy. Integralną częścią procesu monitorowania płynności Banku Pekao S.A. w warunkach kryzysu na rynkach finansowych oraz kryzysu wywołanego przez czynniki wewnętrzne, specyficzne dla Banku, jest scenariuszowa analiza warunków skrajnych przeprowadzana w trybie tygodniowym i miesięcznym. Od stycznia 2008 roku, zgodnie z Uchwałą KNF 386/2008 w sprawie ustalenia wiążących banki norm płynności, Bank codziennie oblicza nadzorcze miary płynności. W 2011 roku regulacyjne miary płynności w Banku kształtowały się na poziomie powyżej obowiązujących norm. Ryzyko rynkowe W prowadzonej działalności Grupa jest narażona na ryzyko rynkowe, którego źródłem są zmiany parametrów rynkowych. Ryzyko rynkowe to ryzyko obniżenia wyniku finansowego lub kapitału ekonomicznego Grupy na skutek zmian rynkowych. Podstawowymi czynnikami ryzyka rynkowego są: stopy procentowe, kursy walutowe, ceny kapitałowych papierów wartościowych oraz ceny towarów. Ze względu na podejmowanie ryzyka rynkowego, w Grupie funkcjonuje system zarządzania ryzykiem rynkowym, stanowiący strukturalno-organizacyjne i metodologiczne ramy proceduralne, mające na celu utrzymanie struktury bilansu i pozabilansu w zgodzie z zakładanymi celami strategicznymi. Głównym celem strategii zarządzania ryzykiem rynkowym jest optymalizowanie wyników finansowych oraz wpływu na wartość ekonomiczną kapitału w taki sposób, aby realizowane były cele finansowe oraz zapewniona była maksymalnie wysoka jakość obsługi klientów Grupy, przy jednoczesnym utrzymaniu ekspozycji na ryzyko rynkowe w ramach limitów zatwierdzonych przez Zarząd i Radę Nadzorczą. Organizacja procesu zarządzania ryzykiem rynkowym bazuje na trójstopniowym systemie kontroli, zgodnym z międzynarodowymi najlepszymi praktykami bankowymi i rekomendacjami nadzoru bankowego. Proces zarządzania ryzykiem rynkowym oraz procedury go regulujące uwzględniają podział na księgę handlową i bankową. Ryzyko rynkowe księgi handlowej Zarządzając ryzykiem rynkowym księgi handlowej, Grupa dąży do optymalizowania wyników finansowych oraz jakości obsługi klientów, przestrzegając limitów zatwierdzonych przez Zarząd i Radę Nadzorczą. Głównym narzędziem pomiaru ryzyka rynkowego księgi handlowej jest model wartości zagrożonej (VaR). Wartość ta odzwierciedla poziom jednodniowej straty, która może się zrealizować z prawdopodobieństwem nie 40 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

43 większym niż 1%. Wartość miary VaR wyznaczana jest metodą symulacji historycznej na podstawie 2-letniej historii obserwacji dynamiki czynników ryzyka rynkowego. Model poddawany jest bieżącej statystycznej weryfikacji poprzez porównanie wartości VaR do rzeczywistych i rewaluacyjnych wyników. Analizy za rok 2011, jak również za 2010 rok, potwierdzają adekwatność stosowanego modelu. Dodatkowymi narzędziami pomiaru ryzyka rynkowego księgi handlowej są miary wrażliwości, bieżące monitorowanie wyniku ekonomicznego oraz testy warunków skrajnych. Ryzyko stopy procentowej księgi bankowej Zarządzając ryzykiem stopy procentowej księgi bankowej, Grupa kieruje się celem maksymalizowania wartości ekonomicznej kapitału oraz realizacji założonego wyniku odsetkowego w ramach przyjętych limitów. Pozycja finansowa Grupy, w odniesieniu do zmieniających się stóp procentowych, monitorowana jest poprzez lukę stopy procentowej (lukę przeszacowania), analizę wartości zagrożonej VaR, analizę duration, analizy symulacyjne i testów warunków skrajnych (stress testing). Ryzyko walutowe Ryzyko walutowe jest zarządzane łącznie dla księgi handlowej i bankowej. Celem zarządzania ryzykiem kursu walutowego jest kształtowanie profilu walutowego pozycji bilansowych i pozabilansowych tak, aby pozostawał on w ramach zewnętrznych i wewnętrznych limitów. Ekspozycja Grupy na ryzyko walutowe jest mierzona codziennie, przy zastosowaniu modelu wartości zagrożonej VaR, jak również poprzez analizę testowania warunków skrajnych, która stanowi uzupełnienie metody VaR. Ryzyko biznesowe Ryzyko biznesowe definiuje się jako niekorzystne, niespodziewane zmiany w wolumenie działalności banku i/lub poziomie marż, które nie są spowodowane ryzykiem kredytowym, rynkowym ani operacyjnym. W pomiarze ryzyka biznesowego wykorzystywana jest koncepcja EaR (ang. Earnings at Risk wynik narażony na ryzyko). Koncepcja ta pozwala na oszacowanie ryzyka wystąpienia nieoczekiwanego negatywnego odchylenia zrealizowanego wyniku finansowego od poziomu założonego w planie finansowym. EaR szacowany jest w perspektywie jednego roku i przy poziomie ufności 99,97%. Ryzyko nieruchomości własnych Ryzyko nieruchomości własnych wynika z wahań wartości rynkowej portfela nieruchomości Banku. Ryzyko to nie obejmuje nieruchomości stanowiących zabezpieczenie udzielonych kredytów. Ryzyko nieruchomości własnych jest kwantyfikowane w horyzoncie rocznym przy zastosowaniu modelu wartości zagrożonej (VaR), przy założonym poziomie ufności 99,97% oraz metody standardowej wyznaczania wymogów kapitałowych w Filarze I Nowej Umowy Kapitałowej. Ryzyko inwestycji finansowych Ryzyko inwestycji finansowych wynika z zaangażowań kapitałowych Banku w akcje i udziały spółek zaliczanych do portfela bankowego. Ryzyko inwestycji finansowych szacowane jest w oparciu o metodę wartości zagrożonej (VaR), przy założonym poziomie ufności 99,97% i rocznym horyzoncie czasowym. Ryzyko operacyjne Ryzyko operacyjne to ryzyko straty wynikające z błędów, naruszeń przepisów, przerw lub szkód spowodowanych przez procesy wewnętrzne, ludzi, systemy lub zdarzenia zewnętrzne. W zakres ryzyka operacyjnego wchodzi ryzyko prawne. Ryzyko strategiczne, ryzyko biznesowe i ryzyko reputacji są odrębnymi kategoriami ryzyka. Zarządzanie ryzykiem operacyjnym bazuje na procedurach wewnętrznych, które są zgodne z Prawem bankowym, Uchwałami 76/2010 (z późniejszymi zmianami) i 258/2011 Komisji Nadzoru Finansowego, Rekomendacją M, a także standardami Grupy UniCredit. Zarządzanie ryzykiem operacyjnym obejmuje: identyfikację i ocenę, monitorowanie, ograniczanie oraz system raportowania. Identyfikacja i ocena ryzyka operacyjnego odbywa się poprzez analizę danych wewnętrznych i zewnętrznych, analizę scenariuszy, wskaźników ryzyka operacyjnego oraz samoocenę ryzyka operacyjnego. Działania monitorujące prowadzone są na trzech poziomach kontroli: kontrola operacyjna (wszyscy pracownicy), kontrola zarządzania ryzykiem (Departament Zarządzania Ryzykiem Operacyjnym) i audyt wewnętrzny (Departament Audytu Wewnętrznego). Ograniczanie ryzyka operacyjnego obejmuje system kontroli wewnętrznej, działania zabezpieczające, plany ciągłości działania, a także polisy ubezpieczeniowe. Struktura organizacyjna Rada Nadzorcza zatwierdza strategię zarządzania ryzykiem operacyjnym Banku, która definiuje ryzyko operacyjne, zasady zarządzania ryzykiem operacyjnym oraz system kontroli wewnętrznej w zakresie ryzyka operacyjnego. Rada Nadzorcza jest także odpowiedzialna za nadzór nad kontrolą systemu zarządzania ryzykiem operacyjnym oraz ocenę adekwatności i skuteczności kontroli, m.in. na podstawie rocznych raportów dotyczących kontroli ryzyka operacyjnego. Zarząd Banku jest odpowiedzialny za opracowanie, wdrażanie i funkcjonowanie właściwego procesu zarządzania ryzykiem operacyjnym poprzez wprowadzanie odpowiednich regulacji. Ponadto odpowiada za skuteczność systemu zarządzania ryzykiem operacyjnym, systemu kontroli wewnętrznej i procesu wyliczania wymogu kapitałowego oraz za nadzór nad efektywnością tych procesów, wprowadzając niezbędne korekty i udoskonalenia w przypadku zmiany poziomu ryzyka w działalności Banku, czynników otoczenia gospodarczego oraz nieprawidłowości w funkcjonowaniu systemów i procesów. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

44 Działalność Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. (cd.) Komitet Ryzyka Operacyjnego wspiera Zarząd Banku w zakresie tworzenia właściwego procesu zarządzania ryzykiem operacyjnym poprzez stosowanie zasad zawartych w strategii zarządzania ryzykiem operacyjnym. Komitet Ryzyka Operacyjnego jest odpowiedzialny za: monitorowanie ryzyka operacyjnego na poziomie Grupy Kapitałowej Pekao S.A., ocenę strategii zarządzania ryzykiem operacyjnym, wytycznych, polityk, procedur oraz instrukcji, a także modelu pomiaru ryzyka operacyjnego, ocenę raportów z walidacji systemu zarządzania ryzykiem operacyjnym oraz innych materiałów dotyczących ryzyka operacyjnego, ocenę propozycji limitów ryzyka operacyjnego, a także zatwierdzanie listy kluczowych wskaźników ryzyka wraz z limitami. Departament Zarządzania Ryzykiem Operacyjnym monitoruje ekspozycję Banku i jego spółek zależnych na ryzyko operacyjne. Jest odpowiedzialny m.in. za organizację procesu gromadzenia i rejestrowania zdarzeń operacyjnych w bazie danych ryzyka operacyjnego, monitorowanie kluczowych wskaźników ryzyka, ocenę analizy scenariuszy, współpracę przy analizie wpływu ryzyka operacyjnego w przypadku wprowadzania istotnych nowych produktów oraz ważnych zmian w działalności handlowej lub strukturze organizacyjnej Banku, sprawdzanie, czy plany ciągłości działania Banku są regularnie aktualizowane oraz testowane, monitorowanie działań zabezpieczających oraz kontrolę zarządzania ryzykiem outsourcingu. Raportowanie Opracowano system raportowania w celu informowania kierownictwa wyższego szczebla oraz właściwych organów kontroli o ekspozycji Banku na ryzyko operacyjne oraz działaniach zabezpieczających. W szczególności roczne oraz kwartalne raporty z kontroli ryzyka operacyjnego zawierają informacje na temat strat operacyjnych, kluczowych wskaźników ryzyka operacyjnego, istotnych zdarzeń operacyjnych, wartości wymogu kapitałowego, głównych działań zabezpieczających, trendu dotyczącego oszustw oraz zdarzeń powiązanych z ryzykiem kredytowym. Raporty roczne prezentowane są Komitetowi Ryzyka Operacyjnego, Zarządowi Banku, a następnie przedkładane są Radzie Nadzorczej, natomiast raporty kwartalne prezentowane są Komitetowi Ryzyka Operacyjnego oraz Zarządowi Banku. Raporty z monitorowania kluczowych wskaźników ryzyka są opracowywane miesięcznie i przekazywane Koordynatorom ds. ryzyka operacyjnego, tj. pracownikom, którzy odpowiadają za koordynację zarządzania ryzykiem operacyjnym w danym pionie, natomiast wyniki z analizy scenariuszy prezentowane są Komitetowi Ryzyka Operacyjnego oraz Zarządowi Banku. Ponadto tygodniowe informacje dotyczące wewnętrznych i zewnętrznych istotnych zdarzeń operacyjnych przekazywane są Koordynatorom ds. ryzyka operacyjnego. Proces wewnętrznej walidacji Walidacja systemu zarządzania ryzykiem operacyjnym wykonywana jest raz do roku i ma na celu zbadanie zgodności systemu zarządzania ryzykiem operacyjnym z wymogami regulacyjnymi oraz standardami Grupy UniCredit. Wewnętrzna walidacja opiera się na samoocenie systemu zarządzania i kontroli ryzyka operacyjnego przeprowadzanej przez Departament Zarządzania Ryzykiem Operacyjnym, której wyniki zawiera Raport z Wewnętrznej Walidacji. Wewnętrzna walidacja jest poddawana niezależnemu przeglądowi przez Departament Walidacji Wewnętrznej w Grupie UniCredit. Następnie wewnętrzna walidacja oraz niezależny przegląd podlegają audytowi przeprowadzanemu przez Departament Audytu Wewnętrznego. Walidacja systemu zarządzania i kontroli ryzyka operacyjnego w Banku Pekao S.A. akceptowana jest przez Zarząd Banku. Wymóg kapitałowy oraz mechanizm alokacji W pierwszej połowie 2011 roku Bank Pekao S.A. otrzymał od włoskiego i polskiego nadzoru bankowego decyzję dotyczącą zgody na stosowanie metody AMA dla celów kalkulacji wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka operacyjnego na bazie skonsolidowanej oraz jednostkowej w części dotyczącej Banku Pekao S.A. Zaawansowana metoda pomiaru ryzyka operacyjnego AMA bazuje na danych dotyczących strat wewnętrznych, zewnętrznych i analizy scenariuszy, a także kluczowych wskaźnikach ryzyka. Całkowity wymóg kapitałowy obliczony metodą zaawansowaną alokowany jest na poszczególne podmioty Grupy UniCredit. Wymóg kapitałowy alokowany za pomocą mechanizmu alokacji odzwierciedla profil ryzyka każdego podmiotu. W związku z ww. decyzją, Bank zastosował jej postanowienia do wyliczenia wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka operacyjnego na dzień 31 grudnia 2011 roku. Ryzyko braku zgodności Celem zarządzania ryzykiem braku zgodności jest zapewnienie zgodności działań Banku i jego pracowników z obowiązującymi normami, a w szczególności z przepisami prawa, przepisami wewnętrznymi Banku, zaleceniami organów nadzoru i organów kontrolnych, standardami dobrych praktyk i normami etycznymi oraz standardami Grupy UniCredit. Zarządzanie ryzykiem braku zgodności dotyczy między innymi obszaru usług bankowych, finansowych oraz inwestycyjnych. Wprowadzenie i stosowanie standardów w zakresie ryzyka braku zgodności pełni istotną rolę w kreowaniu wartości firmy, wzmacnianiu i ochronie dobrego imienia Banku oraz we wzmacnianiu zaufania publicznego do działalności Banku i jego pozycji. Za koordynację działań Banku w zakresie zarządzania ryzykiem braku zgodności odpowiada Departament Zarządzania Ryzykiem Braku Zgodności. Do zadań Departamentu należy w szczególności monitorowanie, identyfikowanie, eliminowanie i zapobieganie ryzyku braku zgodności. Bank stosuje metodologię szacowania ryzyka braku zgodności (CAMP), która umożliwia ocenę zgodności wewnętrznych procedur i procesów z kluczowymi wymogami prawnymi związanymi z prowadzeniem działalności bankowej, zidentyfikowanymi w oparciu o powszechnie obowiązujące regulacje. Metodologia, działając na zasadzie systemu wczesnego ostrzegania, zakłada niezwłoczne wdrażanie działań naprawczych 42 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

45 w przypadku wykrycia nieprawidłowości. W proces zaangażowane są wszystkie piony funkcjonujące w Banku, dzięki czemu utrzymana jest całkowita przejrzystość procesów biznesowych i kontrolnych, co umożliwia skuteczne monitorowanie kluczowych obszarów działalności Banku. Szacowanie ryzyka braku zgodności przyczynia się do usprawnienia systemu kontroli wewnętrznej w Banku i, w konsekwencji, do zminimalizowania ryzyka braku zgodności związanego z jego działalnością. Nowa Umowa Kapitałowa (NUK) Bazylea II Bank stosuje wytyczne Komitetu Bazylejskiego Bazylea II dla celów wyliczania wymogu kapitałowego i współczynnika wypłacalności od 2008 roku. Wytyczne te wprowadzono na obszarze państw członkowskich Unii Europejskiej Dyrektywami: 2006/48/EC dotyczącą zakładania i prowadzenia działalności biznesowej przez instytucje kredytowe oraz 2006/49/EC dotyczącą adekwatności kapitałowej firm inwestycyjnych i instytucji kredytowych, a na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej Uchwałą Komisji Nadzoru Bankowego Nr 1 z dnia 13 marca 2007 roku i kolejnymi uchwałami polskiego nadzoru finansowego. Ze względu na wymogi nadzorcze oraz strategiczny charakter zmian w zarządzaniu ryzykami i w sposobie szacowania kapitału regulacyjnego i kapitału ekonomicznego Banku, wynikający z Nowej Umowy Kapitałowej, bezpośredni nadzór nad dostosowaniem Banku do jej wymogów sprawuje Zarząd Banku, który jest cyklicznie informowany o wszystkich przedsięwzięciach i ich rezultatach, związanych z wdrożeniem Nowej Umowy Kapitałowej. Stanowisko Zarządu Banku w kwestii wprowadzania zmian wynikających z wdrażania Nowej Umowy Kapitałowej (NUK) jest przedkładane Radzie Nadzorczej i przez nią zatwierdzane. Proces osiągania zgodności z NUK wymaga także spełnienia rygorystycznych wymogów organizacyjnych i informatycznych. W trakcie całego procesu Bank jest wspierany przez renomowaną firmę doradczą, przy jednoczesnym wsparciu ze strony dostawcy systemu informatycznego. System KRM (Kamakura Risk Management), przeznaczony do kalkulacji obciążenia kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego, pozwala na równoczesne przetwarzanie zgodnie z Metodą Standardową oraz Metodą Zaawansowaną IRB. Efektywność systemu nie budzi zastrzeżeń, a wysoka skuteczność pozwala na comiesięczne systemowe przetworzenie 99,997% wolumenu transakcji kredytowych. Obecnie Bank, wspólnie z dostawcą systemu oraz firmą doradczą, prowadzi intensywne prace nad dostosowaniem tego systemu oraz pozostałych systemów Banku do wymogów metod zaawansowanych IRB. Ogólne ramy wdrożenia systemu adekwatności kapitałowej obejmujące główne elementy wewnątrzbankowego zarządzania kapitałem oraz strukturę organizacyjną i zakres odpowiedzialności w ramach tego procesu zostały przyjęte przez Zarząd i zatwierdzone przez Radę Nadzorczą. Zatwierdzone również zostały szczegółowe procedury wewnętrzne Banku dotyczące szacowania kapitału regulacyjnego i kapitału wewnętrznego, zarządzania kapitałem i planowania kapitałowego. Realizacja powyższych zadań oznacza, że Bank Pekao S.A. pozostaje w zgodności z regulacjami organów nadzorczych, wprowadzającymi wymogi wytycznych Bazylejskiego Komitetu Nadzoru Bankowego Bazylea II. Plan Główny wdrożenia NUK w Banku przygotowany i zatwierdzony w 2005 roku zakłada dostosowanie Banku do wszystkich trzech filarów NUK, tzn. Filara I (Minimalne Wymogi Kapitałowe), Filara II (Analiza Nadzorcza) oraz Filara III (Dyscyplina Rynkowa). Zgodnie z przyjętym harmonogramem, Bank Pekao S.A. wylicza wymóg kapitałowy na ryzyko kredytowe według Metody Standardowej, a na ryzyko operacyjne według metody Advanced Measurement Approach, pozostając w pełnej zgodności z wymogami Filara I. W 2008 roku został opracowany, zatwierdzony i wdrożony wewnętrzny proces szacowania adekwatności kapitałowej (ICAAP Internal Capital Adequacy Assessment Process), stanowiący podstawowy element Filara II. Bank spełniał wymogi wynikające z Filara III. Plan Główny został opracowany w ścisłej współpracy z organami polskiego nadzoru bankowego oraz zgodnie ze szczegółowymi wytycznymi Grupy UniCredit. Stanowi on integralną część planu etapowego wdrażania metod zaawansowanych Grupy UniCredit. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

46 Działalność Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. (cd.) Adekwatność kapitałowa Podstawową miarą stosowaną do pomiaru adekwatności kapitałowej jest współczynnik wypłacalności. Minimalna wartość współczynnika wypłacalności wymagana przez prawo nie może być niższa niż 8%. Na koniec grudnia 2011 roku współczynnik wypłacalności Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. wyniósł 16,98%, a więc był ponad dwukrotnie wyższy od minimalnej wartości współczynnika wymaganej przez prawo. Poniższa tabela przedstawia podstawowe dane dotyczące adekwatności kapitałowej dla Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. wg stanu na dzień 31 grudnia 2011 r. oraz na dzień 31 grudnia 2010 r. (tys. zł) Wymóg kapitałowy Ryzyko kredytowe Przekroczenie limitu koncentracji zaangażowań i limitu dużych zaangażowań 0 0 Ryzyko rynkowe Ryzyko rozliczenia-dostawy oraz kontrahenta Przekroczenie progu koncentracji kapitałowej 0 0 Ryzyko operacyjne Całkowity wymóg kapitałowy Fundusze własne do wyliczenia współczynnika wypłacalności Fundusze podstawowe Fundusze uzupełniające 0 0 Fundusze własne do wyliczenia współczynnika wypłacalności Współczynnik wypłacalności (%) 16,98% 17,61% Kalkulacji wymogów kapitałowych dokonano w oparciu o regulacje organów nadzorczych. Współczynnik wypłacalności w grudniu 2011 roku jest niższy o 0,63 p.p. w porównaniu do grudnia 2010 roku z powodu wzrostu całkowitego wymogu kapitałowego o ok. 8% w tym okresie, przy jednoczesnym wzroście funduszy własnych o 4,5%. Na wzrost całkowitego wymogu kapitałowego na koniec grudnia 2011 roku miał wpływ głównie większy wymóg z tytułu ryzyka kredytowego, spowodowany wzrostem portfela kredytowego Banku. Obniżenie wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka operacyjnego było możliwe dzięki wdrożeniu w Banku zaawansowanej metody AMA dla celów kalkulacji wymogu kapitałowego z tytułu tego ryzyka. Fundusze podstawowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. wzrosły w 2011 roku o 4,5%, głównie dzięki przeznaczeniu 767,4 mln zł zysku netto Banku Pekao S.A. za 2010 rok na zwiększenie funduszy własnych Banku, na mocy decyzji Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia. 44 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

47 Bank Pekao S.A. na polskim rynku usług bankowych Bank Pekao S.A. jest uniwersalnym bankiem komercyjnym, oferującym pełny zakres usług bankowych świadczonych na rzecz klientów indywidualnych oraz instytucjonalnych, prowadzącym działalność na terenie Rzeczypospolitej Polskiej i za granicą. Grupa Kapitałowa Banku Pekao S.A. obejmuje instytucje finansowe działające na rynkach: bankowym, zarządzania aktywami, funduszy emerytalnych, usług maklerskich, leasingu i faktoringu. Bank udostępnia klientom szeroką sieć dystrybucji, z najdogodniejszym rozmieszczeniem placówek i bankomatów w całym kraju Liczba placówek Liczba własnych bankomatów Klienci Banku mogą również wypłacać gotówkę bez prowizji z ponad 2,9 tys. bankomatów krajowej sieci Euronet, a także z europejskiej sieci bankomatów Grupy UniCredit. Na koniec grudnia 2011 roku Bank prowadził 4 833,9 tys. złotowych rachunków bieżących, 223,0 tys. rachunków kredytów hipotecznych oraz 685,0 tys. rachunków kredytów konsumpcyjnych. (tys.) Liczba złotowych rachunków bieżących * 4 833, ,0 w tym pakiety 3 577, ,2 Liczba rachunków kredytów hipotecznych ** 223,0 201,9 w tym złotowych 176,7 152,0 Liczba rachunków kredytów konsumpcyjnych *** 685,0 703,3 * Liczba rachunków łącznie z rachunkami kart przepłaconych (prepaid). ** Rachunki klientów detalicznych. *** Obejmuje Pożyczkę Ekspresową. Obsługa klientów indywidualnych Obsługa klientów detalicznych W 2011 roku Bank koncentrował się na konsekwentnym umacnianiu pozycji na rynku finansowania dóbr konsumpcyjnych oraz rynku kredytów mieszkaniowych. Jednocześnie Bank kontynuował działania w zakresie poszerzenia oferty produktów oszczędnościowych i kart płatniczych oraz dalszego rozwoju bankowości elektronicznej Pekao24. W ofercie rachunków osobistych Eurokonto udostępniono nowy typ rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego Eurokonto Mobilne. Jest to nowoczesny pakiet rozwiązań mobilnych, wyposażony w specjalną aplikację działającą na najpopularniejszych urządzeniach mobilnych i obsługującą większość systemów operacyjnych. Aplikacja posiada przejrzysty i intuicyjny interfejs, co wyróżnia rozwiązanie Banku spośród innych dostępnych na rynku. Ponadto Bank kontynuował działania promujące wśród klientów korzystanie z wyciągów elektronicznych, realizując w ten sposób strategię ograniczania papierowej korespondencji oraz wspierania działań chroniących środowisko naturalne. Wskaźnik udziału rachunków bieżących z odłączoną funkcją generowania wyciągu papierowego w ogólnej liczbie rachunków bieżących wzrósł z 55,4% w 2010 roku do 63,6% na koniec 2011 (o 8,2 p.p.). Liczba rachunków z odłączoną funkcją generowania wyciągu papierowego wzrosła o 243,5 tys. Obsługa klientów zamożnych Klientom zamożnym, oczekującym indywidualnego podejścia oraz niestandardowych rozwiązań, proponowany jest model obsługi w ramach Centrów Doradztwa. Współpraca klientów z Bankiem odbywa się głównie poprzez kontakty z jednym doradcą, co pozwala budować indywidualne relacje i pogłębiać współpracę. Przyjęty model obsługi umożliwia coraz lepsze poznanie potrzeb klientów i pomaga dopasować najlepsze rozwiązania finansowe w ramach dostępnej, bogatej oferty produktów Banku. Podstawowym elementem oferty produktowej jest Eurokonto Premium Plus, które zapewnia m.in.: indywidualną opiekę Doradcy Osobistego w Centrum Doradztwa, bezpłatne ubezpieczenie Assistance, w tym zawierające dodatkową opiekę osobistego asystenta (concierge), konkurencyjne oprocentowanie środków na powiązanym rachunku oszczędnościowym Dobry Zysk, bezpłatne zlecenia stałe i przelewy przez internet, bezpłatne otwarcie dodatkowych rachunków dla dzieci i rachunków walutowych, bezpłatną kartę debetową, którą można dokonywać bezprowizyjnych transakcji w sklepach i punktach usługowo-handlowych oraz bezprowizyjne wypłaty gotówki w bankomatach Banku Pekao S.A., krajowej sieci bankomatów Euronet oraz w europejskiej sieci bankomatów Grupy UniCredit. W połowie 2011 roku Bank Pekao S.A. zakończył wdrożenie Modelu Obsługi Klienta zamożnego i udostępnił wszystkim doradcom osobistym możliwość oferowania unikalnego rozwiązania klientom zamożnym. Model Obsługi dotyczy inwestycji i polega na zindywidualizowanej analizie finansów osobistych klienta z wykorzystaniem profesjonalnego narzędzia Nawigatora Inwestycyjnego. W trakcie spotkania z klientem, wykorzystując możliwości Nawigatora Inwestycyjnego, doradca pomaga klientowi sprawnie przejść poszczególne etapy inwestowania, od analizy sytuacji finansowej i celów, aż do doboru optymalnych produktów inwestycyjnych do portfela modelowego dedykowanego klientowi. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

48 Działalność Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. (cd.) W 2011 roku działania Banku w obszarze obsługi klienta zamożnego koncentrowały się również na wzmocnieniu wizerunku doradców osobistych, zarówno poprzez ułatwianie dostępu do doradcy dzięki wykorzystaniu m.in. systemu bankowości elektronicznej Pekao24, jak i programów szkoleniowych poszerzających kompetencje doradców. Bankowość Prywatna W 2011 roku w obszarze Bankowości Prywatnej intensyfikowano działania sprzedażowe i marketingowe mające na celu zapewnienie najzamożniejszym klientom Banku najwyższego standardu obsługi oraz dostępu do najlepszych rozwiązań w oparciu o profesjonalną opiekę dedykowanego doradcy. W 2011 roku kontynuowane były subskrypcje lokat strukturyzowanych Indeks na Zysk. Klientom zostały zaoferowane nowe subskrypcje: 3-miesięczna lokata Indeks na Zysk oparta na kursie CHF/PLN, 18-miesięczna lokata Indeks na Zysk oparta na cenach miedzi, cukru oraz ropy naftowej, 3-miesięczna lokata Indeks na Zysk oparta na kursie USD/PLN oraz dwie 3-miesięczne lokaty Indeks na Zysk oparte na kursie EUR/PLN. Atrakcyjne warunki lokat, których rozliczenie nastąpiło w 2011 roku ze stopą zwrotu przekraczającą średnie oprocentowanie lokat bankowych, miały wpływ na ulokowanie przez klientów w tego typu produkty znaczących środków w ramach nowych subskrypcji. Dążąc do zapewnienia najwyższego poziomu obsługi i efektywności działań, kontynuowano program szkoleniowy pod nazwą Certified Financial Consultant, stworzony w oparciu o najlepsze standardy Grupy UniCredit. Doradcy Bankowości Prywatnej uzyskali certyfikaty prestiżowych europejskich instytucji szkoleniowych, takich jak: European Planning Association oraz Austrian Financial Planners i tym samym dołączyli do grona najlepiej wyszkolonych doradców bankowych w Polsce. Sprzedaż funduszy inwestycyjnych również wspierano warsztatami szkoleniowymi i spotkaniami, które były prowadzone dla pracowników Bankowości Prywatnej przez przedstawicieli wybranych towarzystw funduszy inwestycyjnych. W największych miastach zorganizowano łącznie kilkanaście spotkań inwestycyjnych, podczas których omawiana była aktualna sytuacja rynkowa z uwzględnieniem propozycji rozwiązań inwestycyjnych. W roku 2011 klientom Bankowości Prywatnej zaproponowano także, za pośrednictwem Centralnego Domu Maklerskiego, subskrypcje funduszy inwestycyjnych zamkniętych wybranych towarzystw funduszy inwestycyjnych. W ramach działań podnoszących jakość obsługi klientów aplikacja CRM (UniSales), służąca do wspierania efektywności i zarządzania relacjami z klientami, została uzupełniona o nowe funkcjonalności dedykowane Bankowości Prywatnej. Pozwoliło to w znacznym stopniu usprawnić proces przepływu informacji i reagować na potrzeby klienta, a tym samym zwiększyć jego zadowolenie. Produkty oszczędnościowe W 2011 roku Bank kontynuował działania mające na celu upowszechnienie idei systematycznego oszczędzania poprzez wprowadzony do oferty w 2010 roku Program Systematycznego Oszczędzania Moja Perspektywa, przygotowany we współpracy z Pioneer Pekao TFI. Działania te wspierane były kampaniami reklamowymi w prasie i internecie. W związku z dużym zainteresowaniem klientów instrumentami finansowymi o charakterze bezpiecznym, Bank wprowadził do oferty kolejne fundusze inwestycyjne stosujące strategię zabezpieczania portfela, tj: Pioneer Zmiennej Alokacji Rynki Wschodzące SFIO, Pioneer Zmiennej Alokacji Rynki Europy Wschodniej SFIO. W 2011 roku Bank zaoferował klientom dziewięć emisji bankowych papierów wartościowych w formie strukturyzowanych certyfikatów depozytowych z ochroną kapitału: Certyfikat Skarby Natury, Certyfikaty Blask Złota 1, 2 i 3, Certyfikaty Siła Orientu 1 i 2, Certyfikat Rynku Rolnego, Certyfikaty Walutowe EUR/PLN i EUR/PLN 2. W ofercie strukturyzowanych certyfikatów depozytowych w 2011 roku Bank po raz pierwszy udostępnił klientom certyfikaty o krótkim, 6-miesięcznym horyzoncie inwestycyjnym. Oferta Banku została dodatkowo rozszerzona o fundusz Pioneer Akcji Aktywna Selekcja, będący subfunduszem w ramach Pioneer FIO, którego aktywa są inwestowane głównie w starannie wyselekcjonowane akcje spółek notowanych na polskiej giełdzie i inne instrumenty finansowe o charakterze udziałowym. We wrześniu 2011 roku wprowadzono do oferty Banku pierwszy fundusz typu absolute return Pioneer Elastycznego Inwestowania SFIO, wyróżniający się strategią inwestycyjną dążącą do uzyskania nominalnej dodatniej stopy zwrotu, niezależnie od koniunktury na rynku kapitałowym. Ponadto w 2011 roku, przy współpracy z Pioneer TFI, rozszerzono Program Super Basket o nowy portfel Portfel Zrównoważony Europy Środkowej, na który składa się: 50% Pioneer Obligacji Dynamiczna Alokacja FIO, 30% Pioneer FIO subfundusz Pioneer Akcji Aktywna Selekcja, 20% Pioneer Funduszy Globalnych SFIO subfundusz Akcji Europy Wschodniej. Klienci oczekujący wysokich zysków i bezpieczeństwa swoich środków mogli ulokować oszczędności na lokatach terminowych lub rachunku oszczędnościowym Dobry Zysk. W II półroczu 2011 roku klienci mogli korzystać z atrakcyjnego oprocentowania Lokaty Progresywnej do 8% w ostatnim miesiącu trwania lokaty. 46 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

49 Bancassurance W 2011 roku Bank zintensyfikował działania mające na celu rozwój produktów z obszaru bancassurance. Do oferty wprowadzono następujące nowe produkty ubezpieczeniowe: Payment Protection Insurance odpłatne ubezpieczenie spłaty salda zadłużenia na karcie kredytowej; produkt przygotowany we współpracy z Ergo Hestia, Creditor Protection Insurance (Grupowe Ubezpieczenie na życie) odpłatne, pionierskie ubezpieczenie na rynku bankowym dedykowane dla klienta biznesowego, ubiegającego się o kredyt inwestycyjny; produkt przygotowany we współpracy z Allianz, Ubezpieczenia Allianz Direct odpłatne ubezpieczenie oferowane w formie direct przez strony internetowe lub przez telefon, nowe, rozszerzone Pakiety Ubezpieczeń Turystycznych oferowane bezpłatnie do kart kredytowych platynowych, złotych i srebrnych. Produkty kredytowe Pożyczki gotówkowe Bank Pekao S.A. konsekwentnie realizuje strategię mającą na celu wzmocnienie pozycji na rynku finansowania dóbr konsumpcyjnych, rozwijając działalność zarówno w zakresie oferty produktowej, komunikacji marketingowej, jak i dystrybucji, przy jednoczesnym zachowaniu ostrożnej polityki w zakresie oceny ryzyka kredytowego. Działania biznesowe, wspierane aktywną promocją Pożyczki Ekspresowej w kampaniach reklamowych o zasięgu lokalnym i krajowym, umożliwiły znaczący wzrost sprzedaży w ciągu roku łącznie o 18% w stosunku do 2010 roku, co wpłynęło na znaczny wzrost wolumenu należności od klientów. Dzięki bardzo dobrym wynikom sprzedaży Pożyczki Ekspresowej w 2011 roku portfel pożyczek gotówkowych Banku rozwijał się w szybszym tempie niż rynek, co przełożyło się na istotne zwiększenie udziałów rynkowych Banku w tym obszarze. W 2011 roku wzbogacono ofertę Pożyczki Ekspresowej o cykliczne, specjalne oferty sezonowe skierowane zarówno do obecnych, jak i nowych klientów Banku, udostępniono promocyjną ofertę kredytów dla wybranych grup klientów oraz rozszerzono zakres ubezpieczenia pożyczkobiorców o dodatkowe świadczenia. Działania intensyfikujące sprzedaż wspierane były aktywnymi promocjami Pożyczki Ekspresowej w kampaniach reklamowych, obejmujących telewizję, prasę i internet. Wzbogacona oferta Pożyczki Ekspresowej była również aktywnie reklamowana w ramach marketingu lokalnego. Ponadto, uruchomiono nową stronę internetową dedykowaną ofercie Pożyczki Ekspresowej, wyróżniającą Bank na tle konkurencji dzięki innowacyjnej szacie graficznej, nowoczesnym rozwiązaniom ułatwiającym dostęp do informacji o ofercie i kontakt z doradcą. Wprowadzono również mobilną wersję strony internetowej Pożyczki Ekspresowej, dostępną zarówno na smartfonach, jak i tabletach. Bank koncentrował się zarówno na zwiększeniu efektywności wykorzystania bazy klientów poprzez zwiększenie częstotliwości kontaktów oraz na umacnianiu relacji z klientami poprzez dystrybucję indywidualnych ofert kredytowych za pośrednictwem kanałów elektronicznych, jak i na komunikacji kierowanej do nowych klientów, wykorzystując tzw. mailing bezadresowy. W okresie zwiększonego zainteresowania klientów ofertami kredytowymi, Bank organizował akcje specjalne, udostępniając placówki poza standardowymi godzinami pracy Banku. W 2011 roku regulacje Banku w zakresie kredytów konsumpcyjnych zostały dostosowane do znowelizowanej Ustawy o kredycie konsumenckim. Kredyty hipoteczne W 2011 roku Bank konsekwentnie wzmacniał działania marketingowe poprzez akcje promocyjne, w tym kampanie reklamowe w internecie, prasie i radiu, uczestnictwo w Targach Mieszkaniowych organizowanych w całym kraju i intensyfikację współpracy z Partnerami Sprzedaży i deweloperami. Oferta kredytów hipotecznych była dostosowywana i aktualizowana bieżąco do zmieniających się warunków i potrzeb rynkowych oraz do otoczenia regulacji prawnych, w szczególności z uwzględnieniem rekomendacji nadzoru bankowego. W 2011 roku została udostępniona mobilna wersja strony internetowej dla kredytów hipotecznych m.kredyty-hipoteczne.pekao.com.pl, która w wygodny i przejrzysty sposób, dostosowany do specyfiki urządzeń mobilnych, pozwala na pozyskanie przez klientów informacji na temat kredytów hipotecznych oraz szybki kontakt z Bankiem. Działania te przyczyniły się do wzrostu wartości sprzedaży złotowych kredytów hipotecznych o blisko 27% w 2011 roku w porównaniu do 2010 roku, przy jednoczesnym zwiększeniu udziału w rynku sprzedaży złotowych kredytów mieszkaniowych do poziomu blisko 18% w 2011 roku. Pozwoliły one także na wzmocnienie wizerunku Banku Pekao S.A. jako banku o silnej pozycji na rynku kredytów mieszkaniowych. Bank nadal aktywnie uczestniczył w sprzedaży kredytu preferencyjnego kredytu z dopłatą w ramach programu Rodzina na swoim. Udział sprzedaży tych kredytów utrzymywał się na wysokim poziomie ich sprzedaż stanowiła blisko połowę wszystkich kredytów mieszkaniowych oferowanych przez Bank Pekao S.A. w 2011 roku. Karty płatnicze W 2011 roku przeprowadzono proces wznowień kart płatniczych wydanych do rachunków osobistych. Wznowione karty ze znakiem Maestro zostały wyposażone w mikroprocesor zgodny ze standardem EMV, a także w technologię zbliżeniową, umożliwiającą dokonywanie w bezpieczny sposób szybkich płatności na niskie kwoty. W ramach projektu wdrażania funkcjonalności zbliżeniowej, Bank udostępnił klientom pełny wybór kart płatniczych i kredytowych ze znakami MasterCard, Maestro i VISA, wyposażonych w tę funkcjonalność. Bank wprowadził również do oferty nową kartę płatniczą do wybranych rachunków Eurokonto Debit MasterCard PayPass WOŚP (Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy), dzięki której klienci mogą przez cały rok wspierać działalność tej Fundacji. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

50 Działalność Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. (cd.) Karty zbliżeniowe Banku, będące nowoczesną i wygodną formą płatności, cieszyły się rosnącą popularnością wśród klientów. Bank promował także zwiększenie stopnia wykorzystania kart płatniczych w transakcjach bezgotówkowych, wdrażając nowe, bardzo atrakcyjne programy rabatowe. W ramach rozwoju Programu Rabatowego Płać kartą, bo warto!, klientom udostępniono nowoczesny portal internetowy oraz serwis mobilny w postaci aplikacji Mobilny Planer Zakupów do zainstalowania w telefonach komórkowych. Te nowoczesne narzędzia z wykorzystaniem map Google oraz GPS ułatwiają klientom wyszukiwanie atrakcyjnych ofert rabatowych oraz optymalne zaplanowanie zakupów dokonywanych za pomocą karty płatniczej Banku. Bank Pekao S.A. kontynuował również sprzedaż kart kredytowych w wariancie Silver i Gold z wizerunkiem UEFA Champions League, której oficjalnym sponsorem jest Grupa UniCredit. Usługi maklerskie Dom Maklerski Pekao (Dom Maklerski) oraz Centralny Dom Maklerski Pekao S.A. (CDM) spółka zależna Banku to specjalistyczne podmioty świadczące usługi maklerskie w ramach Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A., zapewniające szeroką ofertę produktów i usług rynku kapitałowego dla klientów indywidualnych. Według stanu na koniec 2011 roku obydwa podmioty prowadziły łącznie 376,3 tys. rachunków inwestycyjnych, tj. o 16,7 tys. mniej w porównaniu z końcem 2010 roku. Zmniejszenie liczby rachunków spowodowane było niższą niż w latach poprzednich liczbą IPO, w szczególności dużych ofert prywatyzacyjnych Ministerstwa Skarbu Państwa, a także przeprowadzoną windykacją zaległych należności. Grupa Kapitałowa Banku Pekao S.A. świadczy również obsługę rachunków inwestycyjnych z wykorzystaniem zdalnego dostępu, umożliwiając kupno i sprzedaż wszystkich instrumentów notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. i BondSpot za pośrednictwem internetu. W 2011 roku nastąpił wzrost liczby klientów posiadających możliwość korzystania z usług drogą elektroniczną. Na koniec 2011 roku oba podmioty maklerskie prowadziły łącznie 162,7 tys. rachunków internetowych, tj. o 25,3 tys. więcej w porównaniu z końcem 2010 roku. Łączna liczba rachunków inwestycyjnych obsługiwanych w ramach Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. stanowi około 25% wszystkich rachunków inwestycyjnych prowadzonych przez podmioty świadczące usługi maklerskie w Polsce. Wartość aktywów zdeponowanych na rachunkach klientów w obu podmiotach na koniec 2011 roku wyniosła 19,9 mld zł w porównaniu do 25,7 mld zł na koniec 2010 roku. Spadek wartości aktywów był konsekwencją globalnego kryzysu zadłużenia, zmian trendu na światowych rynkach finansowych oraz pesymistycznych prognoz wzrostu gospodarczego. Spowodowało to wycofywanie się klientów z inwestycji obarczonych wysokim ryzykiem, jak również spadek wyceny aktywów zgromadzonych na rachunkach klientów oraz w funduszach inwestycyjnych. W 2011 roku poziom indeksu WIG 20 obniżył się o 21,9%, natomiast wartość indeksu WIG obniżyła się o 20,8%. Obroty na rynku akcji wypracowane przez obydwa podmioty maklerskie w 2011 roku wyniosły 20,3 mld zł i były o 5,7% wyższe w porównaniu z rokiem Obroty na rynku obligacji GPW obydwu podmiotów w 2011 roku wyniosły 259 mln zł i były o 60,5% niższe w porównaniu z rokiem Obroty na rynku kontraktów terminowych wypracowane w 2011 roku wyniosły 1 600,7 tys. sztuk i były o 0,2% wyższe w porównaniu z rokiem W 2011 roku udziały obu podmiotów maklerskich w obrotach na GPW stanowiły: 15,5% wartości obrotów na rynku obligacji, 5,5% wolumenu obrotów kontraktami, 3,8% wartości obrotów na rynku akcji. Szacunkowy łączny udział Domu Maklerskiego i CDM w wartości obrotów sesyjnych akcjami na GPW w segmencie inwestorów indywidualnych w 2011 roku wyniósł 21,2%, natomiast szacunkowy udział obu podmiotów w wolumenie obrotów sesyjnych kontraktami terminowymi w tym segmencie wyniósł 12,2%. Projekty realizowane w 2011 roku w obszarze usług maklerskich koncentrowały się na wdrożeniu nowych usług, dostosowaniu zakresu oferty produktowej w obu podmiotach oraz poprawie standardów obsługi klienta. W ramach ujednolicenia ofert obydwu podmiotów, klienci Domu Maklerskiego uzyskali dostęp do 17 nowych rynków zagranicznych. Ponadto w 2011 roku rozpoczęły się przygotowania w ramach strategicznego Projektu Universal Trading Platform (UTP), pozwalającego na wdrożenie zaawansowanych funkcjonalności transakcyjnych dostępnych na wysoko rozwiniętych rynkach kapitałowych. Projekt zostanie sfinalizowany w 2012 roku. W dniu 18 października 2011 roku Xelion. Doradcy Finansowi Sp. z o.o., jednostka stowarzyszona, w której Bank posiada 50,0% udziałów, otrzymała od Komisji Nadzoru Finansowego zezwolenie na prowadzenie działalności maklerskiej. Podmiot rozpocznie świadczenie usług maklerskich w 2012 roku. Alternatywne kanały dystrybucji Systematycznie rośnie liczba klientów indywidualnych i biznesowych korzystających z alternatywnych kanałów dystrybucji platformy bankowości elektronicznej oraz Contact Center. Systemy Pekao24 (dla klientów detalicznych), PekaoFIRMA 24 (dla klientów biznesowych) oraz PekaoBIZNES 24 (dla klientów korporacyjnych) ułatwiają zarządzanie środkami finansowymi, a zakres dostępnych operacji jest systematycznie poszerzany. 48 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

51 Pekao24 System bankowości elektronicznej Pekao24 to wygodny i bezpieczny sposób dostępu do rachunków posiadanych w Banku oraz Domu Maklerskim Pekao i Centralnym Domu Maklerskim Pekao S.A. System umożliwia zarządzanie środkami zgromadzonymi na rachunkach poprzez internet, telefon stacjonarny i komórkowy oraz Contact Center. Na koniec grudnia 2011 roku liczba klientów Pekao24 wynosiła 1 963,0 tys. W 2011 roku do serwisów bankowości elektronicznej zalogowało się 1 215,0 tys. klientów. Operacje internetowe w 2011 roku stanowiły 92% wszystkich operacji zrealizowanych przez system bankowości elektronicznej Pekao24. (tys.) Liczba klientów indywidualnych z dostępem do bankowości elektronicznej na koniec okresu Liczba klientów indywidualnych aktywnie korzystających z bankowości elektronicznej* Liczba klientów detalicznych korzystających z bankowości mobilnej , , , ,0 68,8 27,0 * Klient aktywnie korzystający z bankowości elektronicznej to klient, który zalogował się przynajmniej raz w ciągu ostatniego kwartału. Najważniejsze projekty zrealizowane w 2011 roku w systemie bankowości elektronicznej Pekao24 obejmowały m.in.: wprowadzenie do oferty aplikacji bankowości mobilnej Pekao24. Aplikacja mobilna jest pobierana na telefon komórkowy lub inne urządzenie mobilne i pozwala na szybki i łatwy dostęp do rachunków i innych produktów posiadanych w Banku oraz wykonanie operacji bankowych o dowolnej porze i z dowolnego miejsca. Aplikacja umożliwia również dostęp do dodatkowych funkcji, takich jak geolokalizacja bankomatów, oddziałów i punktów rabatowych. Aplikacja mobilna dostępna jest na urządzeniach mobilnych obsługujących systemy ios, BlackBerry, Android, Windows Mobile, Symbian oraz Java; przygotowanie i uruchomienie mikroserwisu informacyjnego www. impekao24.pl, który zawiera prezentacje multimedialne i animacje pokazujące, jak łatwe jest korzystanie z bankowości mobilnej oraz serwisu internetowego Pekao24; udostępnienie w serwisie internetowym funkcji nadawania i odbierania przekazów pieniężnych Western Union w PLN lub USD, sprawdzania statusu transakcji, liczby punktów zgromadzonych na karcie lojalnościowej GOLD oraz importu danych odbiorcy przy nadawaniu kolejnego przekazu; umożliwienie klientom wykonywania przelewów w standardzie SEPA; udostępnienie informacji o rejestrze w Pekao Otwartym Funduszu Emerytalnym, tj. informacji o saldzie i historii operacji; udostępnienie nowej wersji aplikacji PekaoToken użytkownikom telefonów z systemem operacyjnym Android. PekaoToken jest bezpieczną, wygodną i nowoczesną aplikacją instalowaną w telefonie komórkowym, służącą do akceptacji operacji zlecanych w serwisie internetowym Pekao24; udostępnienie tokena sprzętowego urządzenia, które generuje kody do zaakceptowania operacji w serwisie internetowym i telefonicznym Pekao24. Jest to uzupełnienie dotychczas stosowanych metod autoryzacji, tj. kodów generowanych przez aplikację PekaoToken, kodów SMS i kodów z karty kodów jednorazowych; udostępnienie nowej funkcji, która pozwala klientom na łatwą kontrolę stanu rachunków, dzięki podsumowaniu wszystkich aktywów oraz pasywów; wprowadzenie danych kontaktowych osobistego doradcy bankowego w serwisie internetowym Pekao24; wprowadzenie ułatwień w zarządzaniu zleceniami stałymi; rozszerzenie listy sklepów internetowych, w których klient może zapłacić e-przelewem. Pekao24Przelew to szybki przelew elektroniczny realizowany z rachunku klienta bezpośrednio na rachunek sprzedawcy bez prowizji niezależnie od rodzaju posiadanego rachunku; kontynuowanie akcji edukacyjnej dla użytkowników systemu Pekao24 związanej z bezpiecznym korzystaniem z Internetu, wspieranej przez publikację biuletynu Bezpieczny Internet; uproszczenie i pogrupowanie nowych funkcji w menu serwisu internetowego. Contact Center Contact Center to profesjonalne centrum obsługi klientów, które wspiera realizację projektów i celów biznesowych Banku poprzez prowadzenie kampanii telemarketingowych, obsługę połączeń przychodzących od klientów, a także obsługę wiadomości oraz SMS. Liczba wszystkich połączeń obsłużonych przez Contact Center w 2011 roku wyniosła ,2 tys. Liczba połączeń inicjowanych przez Contact Center wyniosła ,8 tys., w tym liczba połączeń inicjowanych w ramach obsługi kampanii telemarketingowych wyniosła 3 368,3 tys., co oznacza 17% wzrost w porównaniu z rokiem Wzrost liczby połączeń wychodzących był efektem zwiększonego zaangażowania Contact Center w procesy sprzedażowe, głównie w kampanie telemarketingowe oraz w obsługę wniosków o kontakt składanych za pośrednictwem strony internetowej Banku. Liczba odebranych przez Contact Center połączeń przychodzących w 2011 roku wyniosła 2 699,4 tys., co oznacza spadek o 7,5% w porównaniu z liczbą połączeń odebranych w 2010 roku. Spadek liczby połączeń przychodzących był wynikiem zwiększającej się aktywności klientów Banku w internecie, zarówno w zakresie transakcyjnym, jak i poszukiwania informacji na temat oferty i produktów Banku. (tys.) Liczba połączeń inicjowanych przez Contact Center ogółem w tym liczba połączeń inicjowanych przez Contact Center w ramach wsparcia procesów sprzedażowych Liczba połączeń odebranych przez Contact Center Liczba połączeń obsłużonych przez Contact Center ogółem , , , , , , , ,5 Bank Pekao S.A. Raport Roczny

52 Działalność Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. (cd.) Małe i mikro firmy Bank posiada nowoczesną i kompleksową ofertę produktów i usług dla mikro i małych firm. W segmencie mikro i małych firm Bank kontynuował ścieżkę wzrostu w obszarze akcji kredytowej. Istotny wzrost sprzedaży kredytów przełożył się na zwiększenie wolumenu portfela kredytów o blisko 800 mln zł (o 17%) w porównaniu z końcem 2010 roku. Liczba klientów biznesowych (SME) z dostępem do bankowości elektronicznej PekaoFIRMA 24 na koniec okresu Liczba klientów biznesowych (SME) aktywnie korzystających z bankowości elektronicznej PekaoFIRMA 24 * * Klient aktywnie korzystający z bankowości elektronicznej to klient, który zalogował się przynajmniej raz w ciągu ostatniego kwartału. (tys.) ,3 155,6 109,7 97,9 Oferta kredytowa została wzbogacona o nowe produkty dla przedsiębiorców wykonujących wolne zawody oraz o kompleksowe rozwiązanie refinansowania kredytów krótkoterminowych zaciągniętych przez klientów w innych bankach. Uzupełnieniem oferty kredytowej były usprawnienia proceduralne, m.in. uproszczono proces odnawiania kredytów krótkoterminowych oraz zautomatyzowano i scentralizowano obsługę kredytu Zaliczka, przeznaczonego na zaliczkowe finansowanie faktur wystawianych przez firmy. W 2011 roku oferta produktowa została rozszerzona również o kartę debetową do rachunku w EURO. Jednocześnie Bank aktywnie sprzedawał atrakcyjne produkty wdrożone do oferty w latach poprzednich w 2011 roku sprzedano ok. 14 tys. kart kredytowych MOTO Biznes oraz ok. 14 tys. pakietów Mój Biznes Net. W roku 2011 rozpoczęła się realizacja umów Banku Pekao S.A. z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym (EBI) oraz Europejskim Funduszem Inwestycyjnym (EFI). Z kredytów inwestycyjnych refinansowanych przez Europejski Bank Inwestycyjny w roku 2011 skorzystało 500 klientów biznesowych. Przedsiębiorcy sięgali także po poręczenia Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego udzielane w ramach unijnego programu Konkurencyjność i Innowacja. W roku 2011 udzielono kredytów inwestycyjnych oraz 460 kredytów obrotowych z poręczeniem EFI dla firm rozpoczynających działalność gospodarczą. Bank konsekwentnie dbał o zwiększenie kompetencji pracowników sieci sprzedaży obsługujących klientów biznesowych. W 2011 roku uruchomiona została kolejna edycja szkoleń, których celem był rozwój kompetencji biznesowych w zakresie budowania i rozwoju relacji, jako jednego z istotnych źródeł satysfakcji klientów biznesowych. PekaoFIRMA 24 PekaoFIRMA 24 to system dedykowany klientom z segmentu małych i średnich przedsiębiorstw. Bogata funkcjonalność systemu oraz elastyczny sposób zarządzania uprawnieniami i modułami spełnia oczekiwania klientów i umożliwia indywidualne dopasowanie do specyficznych potrzeb przedsiębiorstw. Na koniec grudnia 2011 roku z systemu PekaoFIRMA 24 korzystało 179,3 tys. firm, z czego 109,7 tys. to klienci aktywni. Liczba klientów z dostępem do bankowości elektronicznej PekaoFIRMA 24 zwiększyła się o 23,7 tys. w stosunku do końca 2010 roku. Wprowadzone w 2011 roku udoskonalenia w systemie PekaoFIRMA 24 pozytywnie przełożyły się na liczbę transakcji realizowanych za pomocą systemu. Liczba transakcji zleconych w 2011 roku za pośrednictwem PekaoFIRMA 24 przekroczyła 23,9 mln, a wartość transakcji złotowych wyniosła 112,9 mld zł, co stanowi wzrost w porównaniu do 2010 roku odpowiednio o 25,8% i 37,7%. W roku 2011 rozbudowano system PekaoFIRMA 24 o kolejne usprawnienia w zakresie funkcjonalności, wizualizacji i optymalizacji pracy systemu, wynikające z wymagań klientów, a także ze zmian regulacji i przepisów. Najbardziej istotne zmiany wprowadzone w systemie PekaoFIRMA 24 w roku 2011 objęły: wprowadzenie modułu dealingowego, który umożliwia łatwiejszy i szybszy sposób dokonywania transakcji FX przez klientów bez konieczności każdorazowego kontaktu z Bankiem; udostępnienie modułu POS, dzięki któremu klienci korzystający z terminali POS mogą przeglądać, sortować i pobierać raporty z transakcjami dokonanymi przy ich użyciu. Jest to uzupełnieniem oferty pakietów Mój Biznes płatniczy, w ramach których Bank umożliwia skorzystanie ze swoich terminali POS, jak również innych dostawców; umożliwienie klientom biznesowym wykonywania przelewów w standardzie SEPA; udostępnienie pakietów startowych SMS, umożliwiających wysyłanie hasła startowego na wskazany przez użytkownika numer telefonu zaufanego ; wzbogacenie modułu komunikacyjnego systemu PekaoFIRMA 24, który prezentuje komunikaty z ważnymi informacjami oraz treści marketingowe w oprawie graficznej; wprowadzenie zmian optymalizacyjnych, m.in. pakietyzacja uprawnień, dzięki którym udostępnienie klientom systemu PekaoFIRMA 24 stało się prostsze i szybsze. Klienci korporacyjni Bank Pekao S.A., jako lider w obsłudze dużych i średnich firm, posiada jedną z najszerszych ofert produktowych na rynku klientów korporacyjnych. Pion Bankowości Korporacyjnej, Rynków i Bankowości Inwestycyjnej odpowiada za całokształt obsługi przedsiębiorstw, instytucji i jednostek budżetowych. Model obsługi klientów korporacyjnych oparty jest na nadrzędnej roli dedykowanego doradcy bankowego, odpowiedzialnego za identyfikację 50 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

53 potrzeb klienta i we współpracy ze specjalistami produktowymi dostarczanie odpowiednich produktów i usług bankowych. Obsługa dużych firm prowadzona jest na zasadach indywidualnych przez doradców usytuowanych w Departamencie Dużych Firm w Centrali Banku, podzielonym na branżowe biura obsługi. Obsługa instytucji finansowych i jednostek sektora finansów publicznych prowadzona jest przez specjalistyczną jednostkę na poziomie Centrali Banku, dostosowującą ofertę do indywidualnych potrzeb tych klientów. W celu zapewnienia kompleksowych usług bankowych oraz doradztwa dla średnich firm, ich obsługa prowadzona jest w Regionalnych Centrach Korporacyjnych, zorganizowanych w strukturach makroregionów. Klienci korporacyjni mają możliwość korzystania z telefonicznego centrum obsługi Pekao BusinessLine, które poza wsparciem w zakresie produktów i usług bankowości transakcyjnej zajmuje się rozpatrywaniem reklamacji oraz prowadzi akcje informacyjne. Ponadto każdy klient posiada dedykowanego opiekuna, z którym ma zapewniony bezpośredni kontakt po dokonaniu identyfikacji. Klienci Banku korzystają z pełnej palety standardowych produktów kredytowych, depozytowych, jak również usług bankowości transakcyjnej. W ofercie Banku znajdują się także usługi finansowe, takie jak: udzielanie gwarancji i poręczeń w obrocie krajowym i zagranicznym oraz usługi świadczone za pośrednictwem zależnych spółek leasingowej i faktoringowej. Bank jest wiodącym organizatorem finansowania projektów inwestycyjnych, transakcji fuzji i przejęć oraz emisji papierów dłużnych. Posiada w ofercie szeroki zakres produktów rynku pieniężnego i walutowego, zarówno w zakresie operacji bieżących, jak i długoterminowych struktur zabezpieczających takie ekspozycje klientów, jak ryzyko kursowe czy ryzyko zmiany stóp procentowych. Bankowość transakcyjna Bank stale rozszerza i udoskonala kompleksową ofertę w zakresie bankowości transakcyjnej, co plasuje ją w czołówce na rynku. W 2011 roku w obszarze zarządzania środkami finansowymi Bank wdrożył szereg nowych funkcjonalności i usprawnień, wykorzystując rozwiązania międzynarodowe: w systemie bankowości internetowej PekaoBIZNES 24 wprowadzono Moduł Dealingowy (AutoDealing), który umożliwia realizację transakcji natychmiastowej wymiany walut oraz transakcji depozytowych w złotych i walutach obcych. Moduł AutoDealing znacząco usprawnił proces zawierania przez klientów Banku transakcji FX i składania depozytów oraz wyeliminował konieczność każdorazowego kontaktu telefonicznego klienta z Bankiem; wprowadzono unikalne rozwiązanie polegające na standardowym przetwarzaniu przelewów do krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG), jako przelewów pilnych; wydłużono czas przyjmowania przelewów zagranicznych; wprowadzono nową usługę Pekao Collect FX, umożliwiającą identyfikację wpłacającego i raportowanie pojedynczych płatności walutowych, zarówno zagranicznych, jak i krajowych; rozszerzono realizację zleceń w ramach usługi Autowypłata o nowe waluty, tj. USD, EUR, CHF, GBP i wprowadzono możliwość wypłaty gotówki beneficjentom zagranicznym w dowolnym oddziale Banku na podstawie zlecenia złożonego w systemie PekaoBIZNES 24. Do najważniejszych rozwiązań wprowadzonych w 2011 roku w zakresie płatności krajowych należy zaliczyć rozszerzenie oferty obsługi wynagrodzeń w ramach usługi Pekao Płace o możliwość elektronicznego zlecania wypłaty wynagrodzeń z rachunku płacowego w formie wypłaty gotówkowej oraz przekazu pocztowego obok standardowej, bezgotówkowej formy przelewów płacowych, a także natychmiastowy tryb księgowania środków z rozliczeń w systemie SORBNET, umożliwiający klientom szybkie dysponowanie środkami pochodzącymi z wysokokwotowych rozliczeń oraz bardziej efektywne zarządzanie płynnością. W bankowości transakcyjnej w 2011 roku pozyskano również nowych wystawców w usłudze efaktura24. Bank z sukcesem zaimplementował wprowadzoną w roku 2010 nową usługę efaktura24 (rozwiązania EBPP Electronic Bill Presentment and Payment), umożliwiającą dystrybucję oraz realizację płatności z tytułu faktur elektronicznych na potrzeby dużej firmy telekomunikacyjnej. Pozyskanie jednego z głównych operatorów telefonii komórkowej jest bardzo ważnym etapem w popularyzacji usługi, która daje firmom możliwość szybkiego i efektywnego pozyskiwania należności od swoich klientów, z kolei klientom banków zapewnia wygodny sposób opłacania rachunków przy użyciu systemu bankowości elektronicznej. Konkurencyjność produktów i usług bankowości transakcyjnej Banku Pekao S.A. oraz efektywną politykę sprzedażową i trafność wdrożonych usprawnień potwierdza wzrost wolumenu przelewów zagranicznych o ponad 12%, wzrost liczby transakcji krajowych o 10% i ich wolumenu o 350 mld zł oraz wzrost liczby transakcji przychodzących w ramach usługi identyfikacji płatności masowych Pekao Collect o 22% w porównaniu do 2010 roku. W 2011 roku oferta korporacyjnych kart płatniczych Banku Pekao S.A. została rozszerzona o: karty przedpłacone ( prepaid ), będące alternatywą dla wypłaty gotówki, przelewu pieniężnego i tradycyjnych bonów towarowych. Dzięki możliwości szerokiego zastosowania kart oraz zaawansowanej technologii jest to jeden z najatrakcyjniejszych produktów typu prepaid na rynku; MasterCard EURO Corporate Debit Pekao karty debetowe denominowane w EUR i połączone z rachunkiem w tej walucie. Bankowość inwestycyjna i finansowanie strukturyzowane W 2011 roku Bank Pekao S.A. utrzymał wiodącą pozycję rynkową w zakresie strukturyzowanych i konsorcjalnych produktów dłużnych, uczestnicząc w finansowaniu klientów działających niemal we wszystkich sektorach gospodarki, w tym finansowaniu o dużych wolumenach dla Bank Pekao S.A. Raport Roczny

54 Działalność Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. (cd.) spółek z sektora paliwowo-energetycznego oraz telekomunikacyjnego, co sprzyja dywersyfikacji ryzyka. Bank aktywnie działał w obszarze doradztwa przy strukturyzowaniu i pozyskiwaniu finansowania dłużnego dla projektów inwestycyjnych oraz akwizycyjnych, uczestnicząc w procesie strukturyzacji i organizacji finansowania dla większości znaczących transakcji konsorcjalnych, jakie miały miejsce na rynku polskim. Wśród zrealizowanych transakcji w 2011 roku dominowały, zarówno pod względem liczby, jak i wolumenu, transakcje refinansujące wcześniej zaciągnięte przez przedsiębiorstwa zobowiązania oraz transakcje finansujące przejęcia spółek. Znaczne ożywienie na rynku fuzji i przejęć w 2011 roku przyczyniło się do dalszego umocnienia wiodącej pozycji Banku w finansowaniu wykupów lewarowanych. Bank odnotował również wzrost finansowania projektów inwestycyjnych, a także uczestniczył w innowacyjnych na polskim rynku transakcjach finansujących zapasy surowców, tzw. commodity financing dużych polskich przedsiębiorstw. Rynek finansowy i emisje papierów dłużnych W obszarze organizacji i obsługi emisji komercyjnych papierów dłużnych, Bank utrzymał pozycję lidera, zajmując pierwsze miejsce z ponad 20% udziałem w rynku na koniec grudnia 2011 roku (dane na podstawie biuletynu Rating&Rynek publikowanego przez Fitch Polska). Pozycja rynkowa Banku w poszczególnych kategoriach kształtowała się następująco: I miejsce w rynku obligacji korporacyjnych i obligacji przychodowych przedsiębiorstw (z terminem zapadalności powyżej 365 dni) z udziałem blisko 27%, II miejsce w obszarze listów zastawnych z ponad 28% udziałem w rynku, II miejsce w rynku obligacji komunalnych (powyżej 365 dni) z udziałem blisko 25%, II miejsce w segmencie krótkoterminowych papierów dłużnych 20% udział rynkowy. W 2011 roku Bank zawarł łącznie 45 umów dotyczących organizacji i obsługi emisji papierów dłużnych dla korporacji i jednostek samorządu terytorialnego: 12 nowych umów dotyczących emisji obligacji, zarówno krótko-, jak i średnioterminowych, dla spółek należących m.in. do sektora energetycznego, paliwowego, transportowego, rynków kapitałowych oraz deweloperskiego, 32 umowy emisji obligacji komunalnych dla jednostek samorządu terytorialnego, 1 umowę programu emisji papierów dłużnych (certyfikatów depozytowych i obligacji) dla banku komercyjnego. W obszarze emisji komercyjnych papierów dłużnych na szczególną uwagę zasługują następujące transakcje: zwiększenie kwoty programu emisji obligacji do 7 mld zł dla spółki z branży paliwowej. Bank, jako uczestnik konsorcjum banków, pełni rolę organizatora, gwaranta oraz agenta dokumentacyjnego w tym finansowaniu; zawarcie umowy emisji obligacji best efforts na kwotę 5 mld zł dla jednej z największych spółek sektora energetycznego w Polsce, w ramach której Bank pełni rolę organizatora, agenta emisji i dealera; zwiększenie kwoty programu emisji obligacji do 4,3 mld zł dla spółki z branży energetycznej, w ramach którego wyemitowane zostały obligacje na sfinansowanie nabycia aktywów innej spółki energetycznej. Bank w ramach konsorcjum banków pełnił rolę organizatora oraz gwaranta nabywającego obligacje na rynku pierwotnym; emisja 5-letnich obligacji na kwotę 170 mln zł dla klienta reprezentującego sektor rynków kapitałowych, w ramach której Bank pełnił rolę współmenedżera oferty. Emisja obligacji została przeprowadzana w drodze oferty publicznej wyłącznie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i była skierowana wyłącznie do inwestorów kwalifikowanych. W III kwartale 2011 roku Bank uzyskał status Dealera Skarbowych Papierów Wartościowych na rok 2012 w wyniku zakończenia kolejnej edycji konkursu na Dealera Skarbowych Papierów Wartościowych organizowanego przez Ministerstwo Finansów. Bank utrzymuje wysoką pozycję w rankingu konkursu i jest jednym z kluczowych uczestników rynku skarbowych papierów dłużnych. Usługi powiernicze W obszarze usług powierniczych klientami Banku są krajowe i zagraniczne instytucje finansowe, banki oferujące usługi powiernicze i inwestycyjne, firmy ubezpieczeniowe, fundusze inwestycyjne oraz emerytalne, a także instytucje niefinansowe. Bank świadczy usługi polegające między innymi na rozliczaniu transakcji zawieranych na rynkach krajowych i zagranicznych, przechowywaniu aktywów klientów, prowadzeniu rachunków papierów wartościowych oraz rachunków pieniężnych, wycenie aktywów, obsłudze płatności dywidend i odsetek oraz pełni funkcję depozytariusza dla funduszy inwestycyjnych i emerytalnych. W 2011 roku Bank utrzymał pozycję lidera, obsługując ponad 50% programów w zakresie obsługi kwitów depozytowych. Kompleksowa obsługa jednostek sektora finansów publicznych W 2011 roku Bank Pekao S.A. utrzymał pozycję lidera rynku usług finansowych skierowanych do samorządów, dostrzegając potencjał funkcjonowania na rynku podmiotów samorządowych oraz ich specyficzne potrzeby. Bank uczestniczył w kapitałochłonnych miejskich projektach inwestycyjnych również w kontekście przygotowań polskiej infrastruktury do Mistrzostw Europy EURO Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

55 Bank zapewnił finansowanie 5 regionalnych portów lotniczych w Polsce, w tym we Wrocławiu, Poznaniu, Łodzi i Modlinie oraz miejskich projektów komunikacyjnych i sportowych. Ponadto Bank był organizatorem programu emisji obligacji na finansowanie budowy hali widowiskowo sportowej w Toruniu. Program ten jest nowatorskim rozwiązaniem ze względu na rodzaj obiektu i zastosowane mechanizmy prawne zmniejszające ryzyko transakcji. Bezpośrednie finansowanie budżetów jednostek sektora publicznego poprzez emisje obligacji i kredyty jest mocną stroną Banku. W 2011 roku Bank zorganizował 25 znaczących programów emisji obligacji dla samorządów. Zaangażowanie z tytułu obligacji komunalnych wzrosło z poziomu około 1,6 mld zł na koniec 2010 roku do około 4,9 mld zł na koniec 2011 roku. Bank zajął pierwszą pozycję w rankingu organizatorów emisji obligacji komunalnych w Polsce w 2011 roku pod względem wartości emisji. W zakresie bieżącej obsługi polskich metropolii Bank Pekao S.A. utrzymał pozycję numer jeden, obsługując sześć z dwunastu polskich metropolii. Do grona obsługiwanych miast w 2011 roku dołączył Gdańsk. Udział Banku w finansowaniu projektów z funduszy UE oraz współpraca z europejskimi instytucjami finansowymi Bank Pekao S.A., dzięki aktywnemu udziałowi w procesie wykorzystywania europejskich funduszy pomocowych, zajmuje czołowe miejsce na rynku finansowania unijnego dla przedsiębiorstw. Do oferty Banku wprowadzono znowelizowany kredyt technologiczny, który jest przeznaczony dla klientów wdrażających w swoich przedsiębiorstwach innowacyjne technologie. Produkt został dostosowany do nowych uwarunkowań rynkowych związanych ze zmianami ustawy o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej. Wprowadzenie ułatwień związanych z wypłatą premii technologicznej oraz poszerzenie katalogu wydatków współfinansowanych z funduszy UE wpłynęło na ograniczenie ryzyka oraz na zwiększenie dostępności kredytu dla klientów Banku. Oferta Banku została wzbogacona także o kredyty przeznaczone na finansowanie projektów jednostek sektora publicznego w ramach kredytów refinansowanych z Europejskiego Banku Inwestycyjnego. Bank Pekao S.A. jest beneficjentem grantów ze środków Komisji Europejskiej, udzielanych bankom w ramach programów Municipal Finance Facility oraz Municipal Infrastructure Facility. W ofercie Banku pozostają także kredyty refinansowane z EBI dla średnich i dużych klientów korporacyjnych. Współpraca z międzynarodowymi i krajowymi instytucjami finansowymi Bank utrzymuje stosunki korespondenckie z ponad 2,6 tys. banków zagranicznych i krajowych (według liczby wymienionych kluczy swiftowych). Na koniec 2011 roku Bank utrzymywał 81 rachunków nostro i prowadził 300 rachunków loro dla 250 klientów zagranicznych banków i instytucji finansowych. W 2011 roku Bank pozyskał do współpracy i obsługi w zakresie clearingu w PLN 14 banków zagranicznych z różnych regionów świata. Rozszerzył też znacząco dotychczasową współpracę w zakresie obsługi rozliczeń międzybankowych oraz przekazów komercyjnych z dwoma bankami zagranicznymi, które są wiodącymi instytucjami finansowymi. Bank Pekao S.A. pośredniczy również w realizowaniu transakcji na rzecz klientów innych banków krajowych, prowadząc 40 rachunków walutowych loro dla 13 banków polskich i utrzymując w 2 bankach polskich 5 rachunków walutowych nostro, służących do rozliczeń świadczeń emerytalno-rentowych ZUS oraz operacji powierniczych. Bank świadczy także usługi dla innych polskich banków i oddziałów banków zagranicznych w Polsce w zakresie kupna-sprzedaży zagranicznych i krajowych znaków pieniężnych. W 2011 roku Bank doskonalił ofertę produktów transakcyjnych skierowaną do banków klientów bankowości korespondenckiej, m.in. w zakresie szerokiego dostępu on-line do rachunków loro, umożliwienia rozliczeń płatności zgodnie z PSD (Payment Services Directive dyrektywą europejską w sprawie usług płatniczych 2007/64/WE) oraz dostępu do Target2, paneuropejskiego systemu międzybankowych rozliczeń w euro w czasie rzeczywistym. Bank osiągnął bardzo wysoki wskaźnik STP (straight through processing) na poziomie 98 99% zrealizowanych transakcji klientowskich i międzybankowych. Główne obszary działalności spółek Grupy Bank Pekao S.A. zajmuje jedną z wiodących pozycji na rynku usług bankowych i skupia wokół siebie instytucje finansowe działające na rynku bankowym, zarządzania aktywami, funduszy emerytalnych, usług maklerskich, leasingowych i faktoringu. Dom Maklerski Pekao (Dom Maklerski) oraz Centralny Dom Maklerski Pekao S.A. (CDM) podmiot zależny Banku to specjalistyczne podmioty świadczące usługi maklerskie w ramach Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A., zapewniające szeroką ofertę produktów i usług rynku kapitałowego klientom indywidualnym. Szczegółowy opis działalności maklerskiej znajduje się wyżej, w podrozdziale zatytułowanym: Usługi maklerskie. Poniżej zaprezentowane są obszary działalności głównych spółek Grupy z sektora finansowego. Działalność bankowa PJSC UniCredit Bank UniCredit Bank PJSC UniCredit Bank działa na rynku ukraińskim jako spółka zależna Banku Pekao S.A. (100% udziału). Bank prowadzi działalność poprzez sieć 49 oddziałów zbudowaną niemal od podstaw (projekt typu green field ) oraz w wyniku połączenia z HVB Bank Ukraine. Obsługuje 88,9 tys. klientów indywidualnych oraz 4 tys. klientów korporacyjnych. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

56 Działalność Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. (cd.) W 2011 roku PSJC UniCredit Bank osiągnął wynik netto na poziomie 57,7 mln zł dzięki stabilizacji jakości portfela kredytowego i ścisłej kontroli kosztów. Bank utrzymuje solidną strukturę kapitałową ze współczynnikiem wypłacalności (zgodnie z Bazylea II) na poziomie 35,6% na koniec 2011 roku. Działalność i wyniki UniCredit Bank są na bieżąco monitorowane, w szczególności poprzez wzmocnione procedury dotyczące kontroli ryzyka kredytowego. Grupa Kapitałowa Banku Pekao S.A. planuje skoncentrować swoją działalność na rynku krajowym, w związku z tym rozpoczęty został proces mający na celu sprzedaż zaangażowania Banku Pekao S.A. w PJSC UniCredit Bank. Pekao Bank Hipoteczny S.A. Pekao Bank Hipoteczny Pekao Bank Hipoteczny S.A., jako specjalistyczny bank hipoteczny, kontynuował w 2011 roku budowanie bezpiecznego portfela kredytowego oraz dążył do utrzymania pozycji konkurencyjnej na rynku finansowania nieruchomości mieszkaniowych dla osób prywatnych, jak również zakupu, budowy, remontu lub modernizacji nieruchomości komercyjnych. Wartość netto portfela kredytowego Pekao Banku Hipotecznego na koniec 2011 roku wyniosła 1 807,0 mln zł (nieznacznie powyżej stanu na koniec 2010 roku). W strukturze portfela kredytowego kredyty udzielone klientom indywidualnym oraz przedsiębiorstwom i jednostkom samorządu terytorialnego stanowią porównywalny udział. W 2011 roku, w wyniku wdrażania strategii ukierunkowanej na finansowanie średniej wielkości projektów, wolumen nowych kredytów finansujących nieruchomości komercyjne stanowił 76% łącznej sprzedaży kredytów. W pierwszej połowie 2011 roku, w ramach drugiego Programu Hipotecznych Listów Zastawnych na Okaziciela, bank przeprowadził z sukcesem dwie publiczne emisje listów o wartości 250 mln zł i 150 mln zł. Zarządzanie aktywami Pioneer Pekao Investment Management S.A. PPIM PPIM zarządza, na podstawie umowy o zarządzanie, aktywami funduszy inwestycyjnych Pioneer Pekao Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. (Pioneer Pekao TFI). Spółka oferuje także odpłatne zarządzanie portfelem inwestycyjnym klientom indywidualnym. Bank posiada 49% udziałów w PPIM. Na dzień 31 grudnia 2011 roku wartość aktywów netto funduszy inwestycyjnych Pioneer Pekao TFI wyniosła ,9 mln zł i była niższa o 4 277,8 mln zł (o 23,7%) od stanu na koniec grudnia 2010 roku. Spadek wartości aktywów miał związek z globalnym kryzysem zadłużenia, który spowodował wzrost odkupień jednostek uczestnictwa funduszy inwestycyjnych, oraz spadkiem indeksów giełdowych. Wartość aktywów netto funduszy inwestycyjnych Pioneer Pekao TFI pozyskanych za pośrednictwem Banku Pekao S.A., CDM i Xelion. Doradcy Finansowi Sp. z o.o. na dzień 31 grudnia 2011 roku wyniosła ,0 mln zł (91% aktywów ogółem). Na koniec 2011 roku Pioneer Pekao TFI obsługiwał tys. otwartych rejestrów, zarządzając portfelami 34 funduszy i subfunduszy. Wartość aktywów netto funduszy inwestycyjnych Pioneer Pekao TFI przedstawiona została w poniższej tabeli: (mln zł) Aktywa netto funduszy inwestycyjnych , ,8 fundusze obligacyjne i rynku pieniężnego 6 537, ,8 fundusze akcyjne 2 756, ,6 fundusze zrównoważone 4 486, ,4 Pekao Pioneer Powszechne Towarzystwo Emerytalne S.A. Pekao Pioneer PTE Przedmiotem działalności Pekao Pioneer PTE jest zarządzanie otwartym funduszem emerytalnym Pekao OFE, który gromadzi środki ze składek emerytalnych i zarządza nimi z przeznaczeniem na wypłatę członkom funduszu po osiągnięciu przez nich wieku emerytalnego. Na dzień 31 grudnia 2011 roku liczba członków Pekao OFE wyniosła 344,5 tys. i była o 1,4% niższa w porównaniu ze stanem z dnia 31 grudnia 2010 roku. Liczba członków, na których rachunku znajduje się co najmniej jedna składka, wyniosła 334,9 tys. Wartość aktywów netto funduszu na koniec 2011 roku wyniosła 3 387,7 mln zł i mimo niekorzystnej sytuacji rynkowej, wynikającej z kryzysu zadłużenia, była tylko nieznacznie niższa od poziomu z końca 2010 roku. Udział Pekao OFE w rynku otwartych funduszy emerytalnych na koniec 2011 roku wyniósł 1,5% i nie zmienił się w porównaniu z 2010 rokiem. Działalność leasingowa Pekao Leasing Sp. z o.o. Pekao Leasing Pekao Leasing świadczy usługi finansowe wspomagające sprzedaż i zakup środków trwałych, tj. środków transportu, maszyn i urządzeń, a także nieruchomości biurowych zarówno poprzez leasing operacyjny, jak i finansowy. W 2011 roku spółka zawarła nowych umów. Wartość aktywów oddanych w leasing wyniosła mln zł; 67,0% aktywów oddanych w leasing stanowiły środki transportu, 32,1% maszyny i urządzenia, 0,9% pozostałe. Dzięki programowi współpracy Pekao Leasing z Bankiem Pekao S.A. w zakresie sprzedaży, wartość aktywów oddanych w leasing za pośrednictwem oddziałów Banku wyniosła 834,2 mln zł, co stanowi 57,1% sprzedaży spółki, i wzrosła o 11% w porównaniu do 2010 roku. 54 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

57 Pozostałe usługi finansowe Centrum Kart S.A. CK S.A. Spółka świadczy kompleksowe usługi związane m.in. z obsługą systemów zarządzania kartami płatniczymi, autoryzacją transakcji oraz personalizacją kart. Rok 2011 był kolejnym rokiem realizacji istotnych projektów informatycznych, umożliwiających rozszerzenie oferty produktowej Banku Pekao S.A. W 2011 roku CK S.A. ukończyła procesy certyfikacji z organizacjami Visa i Mastercard dla kart zbliżeniowych od strony wydawcy kart. Uruchomione zostały także rozwiązania, które umożliwiają dokonywanie transakcji kartami zbliżeniowymi (również kartami emitowanymi przez innych wydawców) w terminalach POS Banku Pekao S.A. Rozpoczęto także obsługę kart typu prepaid dla klientów korporacyjnych Banku oraz prace związane z wprowadzeniem nowoczesnych produktów po stronie biznesu akceptacji kart płatniczych realizacja tych projektów umożliwi oferowanie klientom Banku jeszcze szerszej gamy nowoczesnych produktów i usług. Pekao Faktoring Sp. z o.o. Pekao Faktoring Spółka oferuje pełen zakres usług faktoringowych (w tym faktoring pełny i niepełny), a także usługi towarzyszące faktoringowi, do których należą m.in. zbieranie informacji o sytuacji finansowej dłużników, inkaso, windykacja, księgowanie rozliczeń oraz bieżące monitorowanie realizacji płatności. Ofertę Spółki uzupełnia rozliczanie transakcji masowych, doradztwo finansowe i konsulting w zakresie wyboru sposobu finansowania działalności, a także udzielanie kredytów i pożyczek związanych z umową faktoringową. Xelion. Doradcy Finansowi Sp. z o.o. Xelion Spółka koncentruje się na obsłudze klientów zamożnych, wymagających wysoko zindywidualizowanej obsługi. W 2011 roku działania Spółki skupione były na dalszym rozszerzaniu oferty produktowej przy uwzględnieniu zmian sytuacji panującej na rynkach finansowych oraz aktualnych trendów rynkowych. Kolejnym krokiem budowania strategii było uzyskanie przez Xelion w dniu 18 października 2011 roku zezwolenia na prowadzenie działalności maklerskiej. Uruchomienie usług nastąpi w I kwartale 2012 roku i pozwoli na zaoferowanie klientom Xelion bardziej kompleksowej oferty produktowej. Na koniec 2011 roku klienci Xelion mieli dostęp do produktów i usług trzynastu polskich i zagranicznych towarzystw funduszy inwestycyjnych (w tym m.in. 64 funduszy polskich, 70 funduszy zagranicznych oferowanych przez krajowe TFI i 173 funduszy zagranicznych zarządzanych przez zagraniczne TFI oraz 9 strategii typu Asset Management), pięciu towarzystw ubezpieczeniowych, oferujących ubezpieczenia majątkowe i na życie, a także 7 produktów typu Unit-Linked, w ramach których klienci mieli dostęp do 200 ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych. Pomimo niekorzystnej koniunktury, wartość aktywów administrowanych przez Xelion utrzymała się na poziomie z 2010 roku i wyniosła ok. 1,6 mld zł. Spółka współpracuje z Bankiem Pekao S.A. w zakresie uaktywnienia i rozwoju nowych kanałów sprzedaży. W 2011 roku wolumen obrotów Pekao Faktoring wzrósł o 23,9% w porównaniu do roku 2010, podczas gdy wolumen obrotów dla całego rynku usług faktoringowych wzrósł o ok. 20%. Spółka zajmuje 4. miejsce na polskim rynku faktoringowym z 10,3% udziałem w rynku. Pekao Financial Services Sp. z o.o. PFS Spółka świadczy usługi agenta transferowego dla wszystkich uczestników rynku zarządzania aktywami, tj. funduszy inwestycyjnych, funduszy emerytalnych i pracowniczych programów emerytalnych. W 2011 roku Spółka umacniała swoją pozycję na polskim rynku agentów transferowych, wciąż pozostając liderem w usługach świadczonych dla sektora Otwartych Funduszy Emerytalnych (ponad 62% udział mierzony wartością aktywów netto w rynku funduszy emerytalnych korzystających z usług zewnętrznego Agenta Transferowego). Na koniec 2011 roku Spółka obsługiwała łącznie ponad 3,3 mln rachunków funduszy inwestycyjnych i emerytalnych, co oznacza wzrost o 2,5% w stosunku do 2010 roku. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

58

59 Sprawozdanie z sytuacji finansowej i wyniki finansowe Sprawozdanie z sytuacji finansowej i wyniki finansowe 58 Struktura skonsolidowanego sprawozdania z sytuacji finansowej wersja uproszczona 58 Aktywa 59 Pasywa 60 Pozycje pozabilansowe 62 Struktura zysku netto 63 Wyniki Banku Pekao S.A. 64 Wyniki osiągnięte przez ważniejsze jednostki powiązane 64 Skonsolidowany rachunek zysków i strat wersja prezentacyjna 65 Dochody z działalności operacyjnej 66 Koszty z działalności operacyjnej 66 Wynik odpisów z tytułu utraty wartości kredytów oraz rezerw na zobowiązania pozabilansowe 67 Korekty z tytułu rezerw, rezerwa i aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego 67 Skonsolidowany rachunek zysków i strat w ujęciu kwartalnym 68 Skonsolidowany rachunek zysków i strat 68 Skonsolidowane sprawozdanie z całkowitych dochodów 72 Skonsolidowany rachunek zysków i strat wersja prezentacyjna 73 Uzgodnienie wersji prezentacyjnej rachunku zysków i strat do wersji pełnej 74 Bank Pekao S.A. Raport Roczny

60 Sprawozdanie z sytuacji finansowej i wyniki finansowe Sprawozdanie z sytuacji finansowej i wyniki finansowe Grupa Kapitałowa Banku Pekao S.A. planuje skoncentrować swoją działalność na rynku krajowym, w związku z tym proces mający na celu sprzedaż zaangażowania Banku Pekao S.A. w PJSC UniCredit Bank został rozpoczęty. Skonsolidowany rachunek zysków i strat za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2011 r. oraz za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2010 r. został zaprezentowany w Skonsolidowanym Sprawozdaniu Finansowym Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony 31 grudnia W Sprawozdaniu z działalności Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za 2011 rok zamieszczono sprawozdanie z sytuacji finansowej w wersji uproszczonej a rachunek zysków i strat w wersji prezentacyjnej i omówiono najważniejsze, wybrane pozycje z tak zaprezentowanych sprawozdań. Dodatkowo, w celu zapewnienia porównywalności informacji, zaprezentowano skonsolidowany rachunek zysków i strat w ujęciu kwartalnym obejmującym 4 kwartały 2011 roku i 4 kwartały 2010 roku. W Skonsolidowanym Sprawozdaniu Finansowym Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A za rok zakończony 31 grudnia 2011 oraz w Skonsolidowanym Sprawozdaniu Finansowym Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony 31 grudnia 2010 całość zaangażowania w PJSC UniCredit Bank, na którą składają się aktywa oraz zobowiązania spółki zależnej, została sklasyfikowana jako przeznaczona do sprzedaży, natomiast odpowiednie pozycje rachunku zysków i strat zostały przedstawione jako działalność zaniechana. Pozycje rachunku zysków i strat za rok 2011 oraz w wersji prezentacyjnej przedstawiono łącznie z działalnością zaniechaną. Struktura skonsolidowanego sprawozdania z sytuacji finansowej wersja uproszczona Bilans Banku Pekao S.A. determinuje wielkość sumy bilansowej, jak również strukturę aktywów i pasywów Grupy. Na koniec 2011 roku relacja sumy bilansowej Banku Pekao S.A. do sumy bilansowej Grupy wynosiła 97,1%. Poniższe tabele przedstawiają sprawozdanie z sytuacji finansowej Grupy w wersji uproszczonej aktywa mln zł struktura mln zł struktura zmiana Kasa, należności od Banku Centralnego 4 886,1 3,3% 5 969,1 4,5% (18,1%) Należności od banków* 5 586,4 3,8% 6 262,0 4,7% (10,8%) Kredyty i pożyczki udzielane klientom** ,9 65,3% ,7 60,3% 18,4% Papiery wartościowe*** ,3 20,4% ,8 23,4% (4,5%) Inwestycje w jednostki podporządkowane 186,3 0,1% 214,6 0,2% (13,2%) Rzeczowe aktywa trwałe i wartości niematerialne 2 476,3 1,7% 2 519,0 1,9% (1,7%) Pozostałe aktywa**** 7 806,8 5,4% 6 904,7 5,0% 13,1% Aktywa razem ,1 100,0% ,9 100,0% 9,3% * Łącznie z należnościami z tytułu leasingu dla banków. ** Łącznie z wekslami uprawnionymi do redyskontowania w Banku Centralnym i należnościami z tytułu leasingu dla klientów. *** Łącznie z aktywami finansowymi przeznaczonymi do obrotu oraz pozostałymi instrumentami finansowymi wycenianymi do wartości godziwej poprzez rachunek zysków i strat. **** Pozycja Pozostałe aktywa zawiera również zaangażowanie w jednostce zależnej PJSC UniCredit Bank na Ukrainie, zakwalifikowane jako przeznaczone do sprzedaży. Szczegółowe informacje dotyczące aktywów i zobowiązań przeznaczonych do sprzedaży znajdują się w nocie 32 Aktywa i zobowiązania przeznaczone do sprzedaży oraz działalność zaniechana do Skonsolidowanego Sprawozdania Finansowego Grupy Banku Pekao S.A. za rok zakończony 31 grudnia PASYWA mln zł struktura mln zł struktura zmiana Zobowiązania wobec Banku Centralnego 356,4 0,2% 728,0 0,5% (51,0%) Zobowiązania wobec innych banków 5 544,2 3,8% 6 913,1 5,2% (19,8%) Zobowiązania wobec klientów ,0 74,0% ,2 74,4% 8,6% Zobowiązania z tyt. emisji własnych papierów wartościowych 3 043,9 2,1% 1 177,2 0,9% 158,6% Inne pasywa 7 851,7 5,3% 5 207,4 3,9% 50,8% Kapitały razem ,9 14,6% ,0 15,1% 5,4% udziały niekontrolujące 85,5 0,1% 82,9 0,1% 3,1% Pasywa razem ,1 100,0% ,9 100,0% 9,3% 58 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

61 Aktywa Kasa, środki w Banku Centralnym (mln zł) Zmiany w strukturze aktywów Głównymi pozycjami w strukturze aktywów są kredyty i pożyczki udzielone klientom, które na koniec 2011 roku stanowiły 65,3% sumy bilansowej oraz papiery wartościowe, które stanowiły 20,4% sumy bilansowej (na koniec 2010 roku odpowiednio 60,3% i 23,4%). Kasa, należności od Banku Centralnego w tym: zmiana 4 886, ,1 (18,1%) gotówka 2 236, ,9 (9,5%) rachunek bieżący w Banku Centralnym 2 005, ,5 (42,6%) pozostałe 644,1 1, ,2% Finansowanie działalności klientów Struktura kredytów i pożyczek według klientów (mln zł) Zmiana Kredyty i pożyczki według wartości nominalnej , ,9 17,5% kredyty* , ,2 14,1% detaliczne , ,7 16,4% korporacyjne , ,5 12,6% niekwotowane papiery wartościowe 5 681, ,1 120,3% transakcje z przyrzeczeniem odkupu 1 782, ,6 26,3% Pozostałe** 350,5 220,0 59,3% Korekta wartości (75,6) (261,5) (71,1%) Odpisy aktualizujące wartość należności (4 623,0) (4 233,7) 9,2% Razem wartość netto należności , ,7 18,4% Papiery wartościowe emitowane przez jednostki samorządowe*** 621,3 84,2 637,9% Razem finansowanie działalności klientów**** , ,1 18,1% * Łącznie z wekslami uprawnionymi do redyskontowania w Banku Centralnym oraz należnościami z tytułu leasingu dla klientów. ** Łącznie z odsetkami i należnościami w drodze. *** Papiery wartościowe emitowane przez jednostki samorządowe zaklasyfikowane jako papiery wartościowe dostępne do sprzedaży. **** Pozycja Razem finansowanie działalności klientów zawiera pozycję Kredyty i pożyczki według wartości nominalnej oraz Pozycję papiery wartościowe emitowane przez jednostki samorządowe. Kredyty klientów detalicznych na koniec 2011 roku wyniosły ,5 mln zł i były o 5 187,8 mln zł (o 16,4%) wyższe niż na koniec 2010 roku. Wzrost wolumenu kredytów detalicznych został osiągnięty dzięki wysokiej dynamice sprzedaży kluczowych produktów kredytowych. Dzięki koncentracji na działalności biznesowej, w 2011 roku sprzedaż kredytów konsumpcyjnych w Banku wzrosła o 18%, natomiast sprzedaż złotowych kredytów hipotecznych była wyższa prawie o 27% w porównaniu z 2010 rokiem. Bank kontynuował politykę oferowania kredytów hipotecznych tylko w złotych. Pozostająca w portfelu wartość kredytów hipotecznych denominowanych w walutach obcych, niemal w całości nabytych w drodze przyłączenia wydzielonej części Banku BPH SA, stanowi 6,5% całego portfela kredytowego Banku. Kredyty korporacyjne, łącznie z niekwotowanymi papierami wartościowymi, transakcjami z przyrzeczeniem odkupu oraz papierami wartościowymi emitowanymi przez jednostki samorządowe, zwiększyły się w porównaniu z końcem 2010 roku o ,4 mln zł (o 19,1%) i na koniec 2011 roku wyniosły ,8 mln zł. Należności i odpisy aktualizujące zmiana Wartość brutto należności* , ,6 17,8% bez utraty wartości , ,3 18,3% z utratą wartości 6 319, ,3 10,6% Odpisy aktualizujące wartość należności (4 623,0) (4 233,7) 9,2% Odsetki 341,2 214,8 58,8% Razem wartość netto należności , ,7 18,4% * Łącznie z wekslami uprawnionymi do redyskontowania w Banku Centralnym, należnościami z tytułu leasingu dla klientów, papierami niekwotowanymi i transakcjami z przyrzeczeniem odkupu oraz transakcjami buy-sell-back. Relacja należności z utratą wartości do należności ogółem na 31 grudnia 2011 r. wyniosła 6,3% i była lepsza o 0,4 p.p. w porównaniu z końcem 2010 r. Bilansowy stan odpisów aktualizujących na koniec 2011 roku wyniósł 4 623,0 mln zł. (mln zł) Bank Pekao S.A. Raport Roczny

62 Sprawozdanie z sytuacji finansowej i wyniki finansowe (cd.) Struktura walutowa należności od klientów* mln zł struktura mln zł struktura zmiana denominowane w złotych ,8 77,3% ,8 77,6% 17,4% denominowane w walutach obcych** ,1 22,7% ,6 22,4% 19,5% Razem ,9 100,0% ,4 100,0% 17,9% Odpisy aktualizujące wartość należności (4 623,0) x (4 233,7) x 9,2% Razem wartość netto należności ,9 x ,7 x 18,4% * Łącznie z odsetkami i należnościami w drodze. ** Łącznie z kredytami indeksowanymi. W strukturze walutowej należności od klientów dominują należności w złotych, których udział na koniec 2011 roku wyniósł 77,3%. W należnościach w walutach obcych największy udział miały należności w EUR 55,5%, CHF 31,6% oraz USD 12,6%. Struktura należności od klientów według terminów zapadalności mln zł struktura mln zł struktura zmiana Bieżące i do 1 miesiąca ,7 15,7% ,5 16,7% 11,1% Od 1 do 3 miesięcy 3 580,0 3,6% 3 353,7 3,9% 6,7% Od 3 miesięcy do 1 roku 9 872,4 9,8% ,4 14,6% (20,6%) Od 1 roku do 5 lat ,5 32,3% ,1 30,5% 24,3% Powyżej 5 lat ,8 38,3% ,7 34,0% 33,0% Pozostałe* 350,5 0,3% 220,0 0,3% 59,3% Razem ,9 100,0% ,4 100,0% 17,9% Odpisy aktualizujące wartość należności (4 623,0) x (4 233,7) x 9,2% Razem wartość netto należności ,9 x ,7 x 18,4% * Łącznie z odsetkami i należnościami w drodze. W strukturze należności według terminów zapadalności 38,3% stanowią należności o zapadalności powyżej 5 lat (składają się na to głównie kredyty hipoteczne oraz należności, dla których termin zapadalności upłynął). Informacje o koncentracji kredytów zostały zawarte w Notach Objaśniających do Skonsolidowanego Sprawozdania Finansowego Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia Pasywa Zmiany w strukturze pasywów Największą część pasywów Grupy stanowią środki pozyskane od klientów. Na koniec 2011 roku zobowiązania wobec klientów wyniosły ,0 mln zł, a ich udział w sumie bilansowej wyniósł 74,0% (74,4% na koniec 2010 roku). Udział kapitałów w sumie bilansowej wyniósł 14,6% na koniec 2011 roku (15,1% na koniec 2010 roku). Zewnętrzne źródła finansowania (mln zł) zmiana Zobowiązania wobec Banku Centralnego 356,4 728,0 (51,0%) Zobowiązania wobec innych banków 5 544, ,1 (19,8%) Zobowiązania wobec klientów , ,2 8,6% Zobowiązania z tyt. emisji własnych papierów wartościowych 3 043, ,2 158,6% Razem zewnętrzne źródła finansowania , ,5 8,1% Poza depozytami klientów i środkami pozyskanymi z rynku międzybankowego, Bank Pekao S.A. korzysta również z kredytu refinansowego w NBP na finansowanie kredytu na inwestycję centralną. 60 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

63 Bank Pekao S.A. pozyskuje depozyty głównie na terenie Polski. Struktura geograficzna depozytów pozyskanych przez jednostki krajowe Banku Pekao S.A. na koniec 2011 roku przedstawiała się następująco: Baza depozytowa Grupy charakteryzuje się dużą dywersyfikacją. Głównymi deponentami są klienci detaliczni i korporacyjni. Grupa nie jest uzależniona od pojedynczego klienta ani od grupy klientów. REGION % ogółu depozytów Warszawski 31,0% Centralny 20,9% Małopolski 9,7% Mazowiecki 9,0% Południowo-Wschodni 7,5% Dolnośląski 5,4% Zachodni 4,3% Wielkopolski 4,2% Śląski 4,1% Pomorski 3,7% Ogółem 100,0% Oszczędności klientów ogółem (mln zł) zmiana Depozyty korporacyjne , ,1 4,6% podmioty niefinansowe , ,9 4,4% instytucje finansowe niebankowe 9 241, ,2 4,8% budżet 5 377, ,0 5,6% Depozyty detaliczne , ,8 4,5% Transakcje z przyrzeczeniem odkupu i sell buy-back 4 609,7 649,9 609,3% Pozostałe 674,0 478,4 40,9% Zobowiązania wobec klientów , ,2 8,6% Strukturyzowane Certyfikaty Depozytowe (SCD) 1 119,0 737,3 51,8% Certyfikaty Depozytowe 1 271,1 x Razem zobowiązania wobec klientów (łącznie z transakcjami z przyrzeczeniem odkupu i sell-buy-back, SCD oraz Certyfikatami Depozytowymi)* , ,1 10,1% Fundusze inwestycyjne Pioneer Pekao TFI , ,8 (23,7%) w tym dystrybuowane przez sieć Grupy , ,7 (24,1%) * Bez Pozostałych zobowiązań (odsetek i zobowiązań w drodze). Na koniec grudnia 2011 roku zobowiązania wobec klientów Grupy (obejmujące depozyty klientów, transakcje z przyrzeczeniem odkupu, transakcje sell-buy-back, strukturyzowane certyfikaty depozytowe oraz certyfikaty depozytowe) wyniosły ,1 mln zł i były o ,0 mln zł (o 10,1%) wyższe niż na koniec 2010 roku. Depozyty detaliczne i strukturyzowane certyfikaty depozytowe na koniec 2011 roku wyniosły ,7 mln zł i były wyższe o 2 424,6 mln zł (o 5,2%) w porównaniu z końcem 2010 roku. Aktywa netto funduszy inwestycyjnych zarządzanych przez Pioneer Pekao TFI S.A. na koniec 2011 roku wyniosły ,9 mln zł i były niższe niż na koniec 2010 roku o 4 277,9 mln zł (o 23,7%) ze względu na niekorzystną sytuację na rynkach kapitałowych. Depozyty korporacyjne łącznie z transakcjami z przyrzeczeniem odkupu, transakcjami sell-buy-back oraz certyfikatami depozytowymi na koniec 2011 roku wyniosły ,4 mln zł i były wyższe o 7 662,4 mln zł (o 14,3%) w porównaniu z końcem 2010 roku. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

64 Sprawozdanie z sytuacji finansowej i wyniki finansowe (cd.) Struktura walutowa zobowiązań wobec klientów* mln zł struktura mln zł struktura zmiana denominowane w złotych ,0 82,6% ,8 85,0% 5,6% denominowane w walutach obcych ,0 17,4% ,4 15,0% 25,7% Zobowiązania wobec klientów ,0 100,0% ,2 100,0% 8,6% * Łącznie z odsetkami i zobowiązaniami w drodze. W strukturze walutowej zobowiązań wobec klientów dominują zobowiązania w złotych, których udział na koniec 2011 roku wyniósł 82,6%. W zobowiązaniach w walutach obcych największy udział miały zobowiązania w EUR 48,1% i USD 43,5%. Zobowiązania wobec klientów według terminów wymagalności mln zł struktura mln zł struktura zmiana Środki na rachunkach bieżących i depozyty overnight ,8 45,2% ,5 52,1% (5,8%) Terminowe ,2 54,8% ,3 47,9% 24,0% Razem depozyty ,0 100,0% ,8 100,0% 8,5% Odsetki naliczone 316,2 x 231,4 x 36,6% Zobowiązania w drodze 357,8 x 247,0 x 44,9% Zobowiązania wobec klientów ,0 x ,2 x 8,6% Pozycje pozabilansowe Zestawienie pozycji pozabilansowych (mln zł) zmiana Zobowiązania warunkowe udzielone i otrzymane , ,1 4,7% Zobowiązania udzielone: , ,7 6,0% finansowe , ,6 8,6% gwarancyjne 8 478, ,1 (1,3%) Zobowiązania otrzymane: , ,4 1,9% finansowe 3 367, ,9 9,5% gwarancyjne , ,5 (0,0%) Pochodne instrumenty finansowe , ,4 31,4% transakcje walutowe , ,8 32,1% transakcje stopy procentowej , ,5 32,3% operacje papierami wartościowymi 1 980, ,1 (22,4%) Inne , ,4 3,7% Pozycje pozabilansowe razem , ,9 22,8% Informacje o zobowiązaniach pozabilansowych zostały zawarte w Notach Objaśniających do Skonsolidowanego Sprawozdania Finansowego Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

65 Struktura zysku netto Strukturę zysku netto Grupy przedstawia poniższe zestawienie: (mln zł) zmiana Zysk netto Banku Pekao S.A , ,0 10,8% Podmioty konsolidowane metodą pełną PJSC UniCredit Bank* 57,7 37,0 55,9% Centralny Dom Maklerski Pekao S.A. 46,0 51,5 (10,7%) Pekao Leasing Sp. z o.o.** 42,0 4,8 775,0% Pekao Bank Hipoteczny S.A. 17,3 17,5 (1,1%) Pekao Pioneer PTE S.A. 12,0 12,4 (3,2%) Pekao Faktoring Sp. z o.o. 10,7 11,3 (5,3%) Pekao Financial Services Sp. z o.o. 7,4 9,8 (24,5%) Pekao Leasing Holding S.A.*** 3,8 16,1 (76,4%) Centrum Kart S.A. 3,7 4,6 (19,6%) Centrum Bankowości Bezpośredniej Sp. z o.o. 3,7 1,1 236,4% Pekao Fundusz Kapitałowy Sp. z o.o. 1,3 2,8 (53,6%) Pekao Telecentrum Sp. z o. o. 0,4 0,3 33,3% Holding Sp. z o.o. w likwidacji (0,1) 0,3 x Podmioty wyceniane metodą praw własności Pioneer Pekao Investment Management S.A. 62,3 57,1 9,1% Krajowa Izba Rozliczeniowa S.A. 10,9 8,4 29,8% Xelion. Doradcy Finansowi Sp. z o.o. 0,7 0,8 (12,5%) Central Poland Fund LLC 0,0 0,5 (100,0%) Pirelli Pekao Real Estate Sp. z o.o. (3,9) 0,3 x Wyłączenia i korekty konsolidacyjne**** (202,9) (263,4) (23,0%) Zysk (strata) netto Grupy przypadający na akcjonariuszy 2 899, ,2 14,8% * W dniu 8 lutego 2011 roku została zmieniona forma prawna OJSC UniCredit Bank na Ukrainie z Open Joint Stock Company na Public Joint Stock Company. Obecnie Bank działa pod nazwą Public Joint Stock Company UniCredit Bank. W Skonsolidowanym Sprawozdaniu Finansowym Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony 31 grudnia 2011 oraz w Skonsolidowanym Sprawozdaniu Finansowym Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony 31 grudnia 2010 całość zaangażowania w PJSC UniCredit Bank, na którą składają się aktywa oraz zobowiązania spółki zależnej, została sklasyfikowana jako przeznaczona do sprzedaży, natomiast odpowiednie pozycje Rachunku Zysków i Strat zostały przedstawione jako działalność zaniechana. ** Wynik Pekao Leasing Sp. z o.o. osiągnięty w 2010 roku uwzględnia efekt korekty, zobowiązań z tytułu podatku VAT za okres od grudnia 2005 roku do kwietnia 2010 roku, wynikający z niekorzystnej dla sektora leasingowego uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego z 8 listopada 2010 roku (I FPS 3/10) w sprawie opodatkowania podatkiem VAT refaktury kosztów ubezpieczenia przedmiotów leasingu. *** Wynik Pekao Leasing Holding S.A. osiągnięty w 2010 roku zawiera głównie dywidendę otrzymaną od Pekao Leasing Sp. z o.o. **** Obejmują między innymi transakcje wewnątrz Grupy (w tym dywidendy wypłacone za rok poprzedni przez jednostki podporządkowane) i zysk przypadający na udziały niekontrolujące. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

66 Sprawozdanie z sytuacji finansowej i wyniki finansowe (cd.) Wyniki Banku Pekao S.A. Główne pozycje rachunku zysków i strat Banku w wersji prezentacyjnej przedstawiają się następująco: (mln zł) zmiana Wynik z tytułu odsetek * 4 354, ,9 11,6% Przychody z tytułu dywidend 195,7 255,4 (23,4%) Wynik z tytułu odsetek i dywidend razem 4 550, ,3 9,5% Wynik pozaodsetkowy 2 691, ,6 3,2% Dochody z działalności operacyjnej 7 241, ,9 7,1% Koszty z działalności operacyjnej (3 366,3) (3 336,4) 0,9% Zysk operacyjny 3 875, ,5 13,1% Wynik z tytułu pozostałych rezerw (5,1) (27,7) (81,6%) Wynik odpisów z tytułu utraty wartości kredytów oraz rezerw na zobowiązania pozabilansowe (497,9) (449,9) 10,7% Zysk z działalności inwestycyjnej 77,5 128,4 (39,6%) Zysk brutto 3 449, ,3 12,1% Zysk netto 2 826, ,0 10,8% * Łącznie z dochodami z transakcji swap. W 2011 roku zysk netto Banku wyniósł 2 826,4 mln zł i był o 274,4 mln zł (o 10,8%) wyższy niż w 2010 roku. Na dobre wyniki osiągnięte w 2011 roku, z zyskiem operacyjnym wyższym o 13,1% w porównaniu z 2010 rokiem, wpłynęły głównie wyższe dochody z działalności operacyjnej, przy kosztach z działalności operacyjnej utrzymywanych pod kontrolą, rosnących jedynie o 0,9%, znacznie poniżej inflacji. Podstawowe informacje finansowe Banku przedstawiają się następująco: Zmiana Kredyty brutto ogółem w mln zł* , ,7 15,2% Relacja należności z utratą wartości do należności ogółem w % 6,0% 6,4% (0,4) p.p. Depozyty ogółem w mln zł* , ,4 4,6% Transakcje z przyrzeczeniem odkupu i sell-buy-back w mln zł 4 609,7 649,9 609,3% Strukturyzowane Certyfikaty Depozytowe emitowane przez Bank w mln zł 1 119,0 737,3 51,8% Certyfikaty Depozytowe emitowane przez Bank w mln zł 1 271,1 x Suma bilansowa w mln zł , ,1 9,4% Fundusze inwestycyjne dystrybuowane poprzez sieć Banku w mln zł , ,9 (23,1%) Współczynnik wypłacalności w % 16,6% 17,2% (0,6) p.p. * Według wartości nominalnej. Kredyty klientów Banku na koniec 2011 roku wyniosły ,3 mln zł i były o ,6 mln zł (o 15,2%) wyższe w porównaniu z końcem 2010 roku. Na koniec 2011 roku kredyty detaliczne wyniosły ,3 mln zł, a korporacyjne ,0 mln zł. Zobowiązania wobec klientów Banku (obejmujące depozyty klientów, transakcje z przyrzeczeniem odkupu i transakcje sell-buy-back, strukturyzowane certyfikaty depozytowe oraz certyfikaty depozytowe) wyniosły ,2 mln zł i były o ,6 mln zł (o 10,2%) wyższe w porównaniu z końcem 2010 roku. Wartość aktywów netto funduszy inwestycyjnych zarządzanych przez Pioneer Pekao TFI S.A. dystrybuowanych przez sieć Banku spadła o 3 491,8 mln zł (o 23,1%) w porównaniu z końcem 2010 roku ze względu na niekorzystną sytuację na rynkach kapitałowych. Wyniki osiągnięte przez ważniejsze jednostki powiązane Pioneer Pekao Investment Management S.A. PPIM Skonsolidowany zysk netto PPIM w 2011 roku wyniósł 127,2 mln zł i był o 9,2% wyższy w stosunku do wyniku za 2010 rok. Udział Banku w zysku spółki wyniósł 62,3 mln zł. 64 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

67 PJSC UniCredit Bank UniCredit Bank W 2011 roku Spółka osiągnęła zysk netto w wysokości 57,7 mln zł wobec zysku w wysokości 37,0 mln zł w 2010 roku, dzięki stabilizacji portfela kredytowego i skutecznej kontroli kosztów. Centralny Dom Maklerski Pekao S.A. CDM W 2011 roku CDM wypracował zysk netto w wysokości 46,0 mln zł wobec zysku w wysokości 51,5 mln zł w 2010 roku. Największy wpływ na wyniki 2011 roku, poza niesprzyjającą sytuacją na rynkach finansowych, miało wprowadzenie rozporządzenia MiFID ograniczającego możliwość zarządzania środkami klientów i dochody tego tytułu. Pekao Leasing Sp. z o.o. Pekao Leasing W 2011 roku Spółka wypracowała zysk netto w wysokości 42,0 mln zł (udział Banku: 36,7 mln zł) wobec zysku w wysokości 4,8 mln zł w 2010 roku. Wynik Pekao Leasing osiągnięty w 2010 roku uwzględnia efekt korekty, zobowiązań z tytułu podatku VAT za okres od grudnia 2005 roku do kwietnia 2010 roku, wynikający z niekorzystnej dla sektora leasingowego uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego z 8 listopada 2010 roku (I FPS 3/10) w sprawie opodatkowania podatkiem VAT refaktury kosztów ubezpieczenia przedmiotów leasingu. Pekao Bank Hipoteczny S.A. W 2011 roku Spółka wypracowała zysk netto w wysokości 17,3 mln zł wobec zysku w wysokości 17,5 mln zł w 2010 roku. Xelion. Doradcy Finansowi Sp. z o.o. Xelion W 2011 roku Spółka wypracowała zysk netto w wysokości 1,4 mln zł (udział Banku: 0,7 mln zł) wobec zysku w wysokości 1,6 mln zł w 2010 roku. Pomimo niekorzystnej koniunktury wartość aktywów administrowanych przez Xelion utrzymała się na poziomie z 2010 roku i wyniosła ok. 1,6 mld zł. Spadek zysku netto związany był z dodatkowymi kosztami poniesionymi w związku z ubieganiem się o zezwolenie na prowadzenie działalności maklerskiej. Skonsolidowany rachunek zysków i strat wersja prezentacyjna Grupa Kapitałowa Banku Pekao S.A. prezentuje dobre wyniki za 2011 rok, z zyskiem netto przypadającym na akcjonariuszy w wysokości 2 899,4 mln zł, o 374,2 mln zł (o 14,8%) wyższym niż w 2010 roku. Na dobre wyniki osiągnięte w 2011 roku, z zyskiem operacyjnym wyższym o 13,8% w porównaniu z rokiem 2010, wpłynęły głównie wyższe dochody z działalności operacyjnej, przy kosztach z działalności operacyjnej utrzymanych pod kontrolą, rosnących jedynie o 0,6%, znacznie poniżej inflacji. Mocną strukturę kapitałową i płynnościową Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. odzwierciedla współczynnik wypłacalności na poziomie 17,0% oraz relacja kredytów netto do depozytów w wysokości 88,2% na koniec grudnia 2011 r. Pozwala to na dalszy solidny i stabilny rozwój działalności Grupy. Skonsolidowany rachunek zysków i strat wersja prezentacyjna: (mln zł) zmiana Wynik z tytułu odsetek* 4 644, ,9 9,9% Przychody z tytułu dywidend i z jednostek ujmowanych metodą praw własności 80,3 76,1 5,5% Wynik z tytułu odsetek, dywidend i z jednostek ujmowanych metodą praw własności razem 4 724, ,0 9,8% Wynik z tytułu prowizji i opłat 2 448, ,0 3,4% Wynik z działalności handlowej 491,4 480,7 2,2% Pozostałe przychody i koszty operacyjne netto 66,7 66,3 0,6% Wynik pozaodsetkowy 3 007, ,0 3,2% Dochody z działalności operacyjnej 7 731, ,0 7,1% Koszty z działalności operacyjnej (3 671,7) (3 649,1) 0,6% Zysk operacyjny 4 059, ,9 13,8% Wynik z tytułu pozostałych rezerw (5,8) (50,7) (88,6%) Wynik odpisów z tytułu utraty wartości kredytów oraz rezerw na zobowiązania pozabilansowe (537,9) (537,9) 0,0% Zysk z działalności inwestycyjnej 77,1 121,2 (36,4%) Zysk brutto 3 593, ,5 15,8% Podatek dochodowy (683,9) (571,2) 19,7% Zysk netto 2 909, ,3 15,0% Przypadający na akcjonariuszy Banku 2 899, ,2 14,8% Przypadający na udziały niekontrolujące 9,7 5,1 90,2% * Łącznie z dochodami z transakcji swap. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

68 Sprawozdanie z sytuacji finansowej i wyniki finansowe (cd.) Dochody z działalności operacyjnej W 2011 roku Grupa osiągnęła dochody z działalności operacyjnej w wysokości 7 731,3 mln zł, o 513,3 mln zł (o 7,1%) wyższe niż w 2010 roku. Wyższy był zarówno wynik z tytułu odsetek, dywidend i z jednostek ujmowanych metodą praw własności razem jak i wynik pozaodsetkowy, w tym w szczególności wynik z tytułu prowizji i opłat. Wynik z tytułu odsetek, dywidend i z jednostek ujmowanych metodą praw własności razem (mln zł) Wynik z tytułu odsetek, dywidend i z jednostek ujmowanych metodą praw własności razem w 2011 roku wyniósł 4 724,3 mln zł i był o 421,3 mln zł (o 9,8%) wyższy w porównaniu z wynikiem 2010 roku. Wzrost był efektem głównie wyższych wolumenów, jak również efektywnego zarządzania marżą odsetkową. Wynik pozaodsetkowy zmiana Przychody z tytułu odsetek 7 404, ,2 13,0% Koszty z tytułu odsetek (2 846,3) (2 447,5) 16,3% Dochody z transakcji swap 86,1 123,2 (30,1%) Wynik z tytułu odsetek 4 644, ,9 9,9% Przychody z tytułu dywidend 10,3 7,9 30,4% Przychody z jednostek ujmowanych metodą praw własności Wynik z tytułu odsetek, dywidend i z jednostek ujmowanych metodą praw własności razem 70,0 68,2 2,6% 4 724, ,0 9,8% (mln zł) zmiana Przychody z tytułu prowizji i opłat 2 934, ,3 4,9% Koszty z tytułu prowizji i opłat (485,2) (428,3) 13,3% Wynik z tytułu prowizji i opłat 2 448, ,0 3,4% Wynik z działalności handlowej * 491,4 480,7 2,2% Pozostałe przychody i koszty operacyjne netto 66,7 66,3 0,6% Wynik pozaodsetkowy 3 007, ,0 3,2% * Z wyłączeniem dochodów z transakcji swap. Poniższa tabela prezentuje wynik z tytułu prowizji i opłat w podziale na główne obszary działalności Grupy. (mln zł) Wynik z tytułu prowizji i opłat w 2011 roku wyniósł 2 448,9 mln zł i był wyższy w porównaniu z wynikiem osiągniętym w 2010 roku o 80,9 mln zł (o 3,4%) dzięki wysokiej dynamice wzrostu prowizji związanych z działalnością kredytową. Koszty z działalności operacyjnej zmiana Wynik z tytułu prowizji i opłat 2 448, ,0 3,4% związanych z działalnością kredytową 640,1 496,1 29,0% związanych z działalnością kartową 418,2 439,1 (4,8%) związanych z działalnością na rynku kapitałowym 406,6 430,3 (5,5%) pozostałe 984, ,5 (1,8%) Koszty z działalności operacyjnej w 2011 roku utrzymane były pod kontrolą i wyniosły 3 671,7 mln zł. Były one wyższe w porównaniu z 2010 rokiem jedynie o 22,6 mln zł (o 0,6%), znacznie poniżej inflacji. Koszty z działalności operacyjnej z wyłączeniem składek i wpłat na Bankowy Fundusz Gwarancyjny (BFG) oraz składek na pokrycie kosztów nadzoru nad bankami (KNF) były niższe o 27,5 mln zł (o 0,8%) w porównaniu z 2010 rokiem. (mln zł) Wynagrodzenia i inne świadczenia pracownicze zmiana (1 946,1) (1 950,3) (0,2%) Pozostałe koszty administracyjne z wyłączeniem (z wyłączeniem BFG (1 238,2) (1 247,3) (0,7%) i KNF) Amortyzacja i odpisy z tytułu utraty wartości środków trwałych i wartości (377,5) (391,7) (3,6%) niematerialnych Koszty z działalności operacyjnej (z wyłączeniem BFG i KNF) (3 561,8) (3 589,3) (0,8%) Składki i wpłaty na BFG oraz na pokrycie kosztów nadzoru nad (109,9) (59,8) 83,8% bankami (KNF) Koszty z działalności operacyjnej (3 671,7) (3 649,1) 0,6% Wynik pozaodsetkowy Grupy w 2011 roku wyniósł 3 007,0 mln zł i w porównaniu z wynikiem osiągniętym w 2010 roku był o 92,0 mln zł (o 3,2%) wyższy, głównie dzięki wyższemu wynikowi z tytułu prowizji i opłat oraz wyższemu wynikowi z działalności handlowej. Wskaźnik koszty / dochody w 2011 roku wyniósł 47,5% i był lepszy o 3,1 p.p. niż osiągnięty w 2010 roku. Na koniec grudnia 2011 roku liczba pracowników Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. wyniosła osób (w Banku i spółkach konsolidowanych metodą pełną), w porównaniu z osobami na koniec 2010 roku. Na koniec 2011 roku w Banku zatrudnionych było osób tj. o 355 mniej w porównaniu z końcem 2010 roku. 66 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

69 Wynik odpisów z tytułu utraty wartości kredytów oraz rezerw na zobowiązania pozabilansowe Wynik odpisów z tytułu utraty wartości kredytów oraz rezerw na zobowiązania pozabilansowe w 2011 roku wyniósł 537,9 mln zł i nie uległ zmianie w porównaniu do roku (mln zł) ZMIANA Odpisy na należności kredytowe i inne aktywa finansowe (556,3) (544,6) 2,1% Odpisy na zobowiązania pozabilansowe 18,4 6,7 174,6% Wynik odpisów z tytułu utraty wartości kredytów oraz rezerw na zobowiązania pozabilansowe (537,9) (537,9) 0,0% Korekty z tytułu rezerw, rezerwa i aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego (mln zł) ZMIANA Rezerwy razem 313,9 305,9 2,6% z tego rezerwy na zobowiązania pozabilansowe 79,1 96,5 (18,0%) rezerwy na zobowiązania pracownicze 184,4 164,7 12,0% pozostałe rezerwy 50,4 44,7 12,8% Rezerwa z tytułu podatku dochodowego 4,4 0,7 528,6% Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego 888,0 722,0 23,0% Bank Pekao S.A. Raport Roczny

70 Sprawozdanie z sytuacji finansowej i wyniki finansowe (cd.) Skonsolidowany rachunek zysków i strat w ujęciu kwartalnym Skonsolidowany rachunek zysków i strat Skonsolidowany rachunek zysków i strat za 2011 rok Prezentowany w celu zapewnienia porównywalności dane nie podlegały badaniu/przeglądowi przez audytora (tys. zł) I KWARTAŁ 2011 II KWARTAŁ 2011 III KWARTAŁ 2011 IV KWARTAŁ 2011 działalność kontynuowana działalność zaniechana Razem działalność kontynuowana działalność zaniechana Razem działalność kontynuowana działalność zaniechana Razem działalność kontynuowana działalność zaniechana Razem Przychody z tytułu odsetek Koszty z tytułu odsetek ( ) (24 314) ( ) ( ) (22 156) ( ) ( ) (23 658) ( ) ( ) (23 564) ( ) Wynik z tytułu odsetek Przychody z tytułu prowizji i opłat Koszty z tytułu prowizji i opłat (98 806) (3 531) ( ) ( ) (4 125) ( ) ( ) (5 027) ( ) ( ) (4 626) ( ) Wynik z tytułu prowizji i opłat Przychody z tytułu dywidend Wynik na instrumentach finansowych przeznaczonych do obrotu Wynik z tytułu rachunkowości zabezpieczeń wartości godziwej (1 634) (4 244) (4 244) (3 345) (3 345) (526) (526) (7 642) (7 642) Wynik na pozostałych instrumentach finansowych wyznaczonych jako wyceniane w wartości godziwej (153) (153) (191) (191) (171) (171) przez wynik finansowy Zyski (straty) na sprzedaży: (64) kredytów i innych należności finansowych (153) (153) (167) aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży i utrzymywanych do terminu wymagalności (64) (2) zobowiązań finansowych (418) (418) (325) (325) (288) (288) (250) (250) Dochody z działalności operacyjnej Wynik odpisów z tytułu utraty wartości aktywów finansowych oraz rezerw na zobowiązania ( ) (6 997) ( ) ( ) (3 235) ( ) ( ) (3 494) ( ) ( ) ( ) pozabilansowe kredytów i innych należności finansowych ( ) (6 997) ( ) ( ) (3 235) ( ) ( ) (3 494) ( ) ( ) ( ) zobowiązań pozabilansowych (8 666) (8 666) (6 251) (6 251) Wynik z działalności finansowej Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

71 Skonsolidowany rachunek zysków i strat za 2011 rok (cd.) (tys. zł) I KWARTAŁ 2011 II KWARTAŁ 2011 III KWARTAŁ 2011 IV KWARTAŁ 2011 działalność kontynuowana działalność zaniechana Razem działalność kontynuowana działalność zaniechana Razem działalność kontynuowana działalność zaniechana Razem działalność kontynuowana działalność zaniechana Razem Ogólne koszty administracyjne ( ) (19 052) ( ) ( ) (17 857) ( ) ( ) (19 484) ( ) ( ) (20 503) ( ) wynagrodzenia i inne świadczenia pracownicze ( ) (9 419) ( ) ( ) (8 695) ( ) ( ) (9 033) ( ) ( ) (10 512) ( ) pozostałe koszty administracyjne ( ) (9 633) ( ) ( ) (9 162) ( ) ( ) (10 451) ( ) ( ) (9 991) ( ) Amortyzacja i odpisy z tytułu utraty wartości środków trwałych i wartości niematerialnych (93 296) (2 399) (95 695) (90 582) (2 054) (92 636) (91 284) (2 165) (93 449) (93 305) (2 408) (95 713) Wynik z tytułu pozostałych rezerw (1 428) (1 428) (5 110) (5 110) Pozostałe przychody i koszty operacyjne netto (467) (265) (144) Koszty z działalności operacyjnej ( ) (21 918) ( ) ( ) (20 176) ( ) ( ) (21 793) ( ) ( ) (22 871) ( ) Zysk (strata) z jednostek podporządkowanych Zysk (strata) na sprzedaży rzeczowego majątku trwałego i wartości niematerialnych (465) (465) Zysk brutto Podatek dochodowy ( ) (2 821) ( ) ( ) (1 739) ( ) ( ) (1 409) ( ) ( ) (9 997) ( ) Zysk netto Przypadający na akcjonariuszy Banku Przypadający na udziały niekontrolujące Bank Pekao S.A. Raport Roczny

72 Sprawozdanie z sytuacji finansowej i wyniki finansowe (cd.) Skonsolidowany rachunek zysków i strat za 2010 rok Prezentowany w celu zapewnienia porównywalności dane nie podlegały badaniu/przeglądowi przez audytora (tys. zł) I KWARTAŁ 2010 II KWARTAŁ 2010 III KWARTAŁ 2010 IV KWARTAŁ 2010 działalność kontynuowana działalność zaniechana Razem działalność kontynuowana działalność zaniechana Razem działalność kontynuowana działalność zaniechana Razem działalność kontynuowana działalność zaniechana Razem Przychody z tytułu odsetek Koszty z tytułu odsetek ( ) (30 623) ( ) ( ) (34 388) ( ) ( ) (30 557) ( ) ( ) (26 442) ( ) Wynik z tytułu odsetek Przychody z tytułu prowizji i opłat Koszty z tytułu prowizji i opłat ( ) (4 024) ( ) (98 624) (4 570) ( ) (98 960) (3 791) ( ) ( ) (4 675) ( ) Wynik z tytułu prowizji i opłat Przychody z tytułu dywidend Wynik na instrumentach finansowych przeznaczonych do obrotu Wynik z tytułu rachunkowości zabezpieczeń wartości godziwej (8 795) (8 795) Wynik na pozostałych instrumentach finansowych wyznaczonych jako wyceniane w wartości godziwej (351) (351) przez wynik finansowy Zyski (straty) na sprzedaży: (11) kredytów i innych należności finansowych (9) aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży i utrzymywanych do terminu wymagalności (2) zobowiązań finansowych (19) (19) (207) (207) (282) (282) (560) (560) Dochody z działalności operacyjnej Wynik odpisów z tytułu utraty wartości aktywów finansowych oraz rezerw ( ) (13 168) ( ) ( ) (14 033) ( ) ( ) (21 477) ( ) ( ) (3 363) ( ) na zobowiązania pozabilansowe kredytów i innych należności finansowych ( ) (13 168) ( ) ( ) (14 033) ( ) ( ) (21 477) ( ) ( ) (3 363) ( ) zobowiązań pozabilansowych (1 688) (1 688) Wynik z działalności finansowej Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

73 Skonsolidowany rachunek zysków i strat za 2010 rok (cd.) (tys. zł) I KWARTAŁ 2010 II KWARTAŁ 2010 III KWARTAŁ 2010 IV KWARTAŁ 2010 działalność kontynuowana działalność zaniechana Razem działalność kontynuowana działalność zaniechana Razem działalność kontynuowana działalność zaniechana Razem działalność kontynuowana działalność zaniechana Razem Ogólne koszty administracyjne ( ) (18 747) ( ) ( ) (20 601) ( ) ( ) (20 694) ( ) ( ) (18 126) ( ) wynagrodzenia i inne świadczenia pracownicze ( ) (9 443) ( ) ( ) (10 266) ( ) ( ) (9 627) ( ) ( ) (9 809) ( ) pozostałe koszty administracyjne ( ) (9 304) ( ) ( ) (10 335) ( ) ( ) (11 067) ( ) ( ) (8 317) ( ) Amortyzacja i odpisy z tytułu utraty wartości środków trwałych i wartości niematerialnych ( ) (3 195) ( ) (95 058) (3 508) (98 566) (94 600) (3 103) (97 703) (84 584) (2 696) (87 280) Wynik z tytułu pozostałych rezerw (52 272) (52 272) Pozostałe przychody i koszty operacyjne netto (268) (287) Koszty z działalności operacyjnej ( ) (21 653) ( ) ( ) (24 377) ( ) ( ) (23 494) ( ) ( ) (21 109) ( ) Zysk (strata) z jednostek podporządkowanych Zysk (strata) na sprzedaży rzeczowego majątku trwałego i wartości niematerialnych (100) (100) (490) (490) Zysk brutto Podatek dochodowy ( ) (4 845) ( ) ( ) (2 845) ( ) ( ) (3 542) ( ) ( ) (5 825) ( ) Zysk netto Przypadający na akcjonariuszy Banku Przypadający na udziały niekontrolujące (2 197) (2 197) Bank Pekao S.A. Raport Roczny

74 Sprawozdanie z sytuacji finansowej i wyniki finansowe (cd.) Skonsolidowane sprawozdanie z całkowitych dochodów Skonsolidowane sprawozdanie z całkowitych dochodów za 2011 rok i 2010 rok Prezentowane w celu zapewnienia porównywalności dane nie podlegały badaniu/przeglądowi przez audytora (tys. zł) I KWARTAŁ 2011 II KWARTAŁ 2011 III KWARTAŁ 2011 IV kwartał 2011 I KWARTAŁ 2010 II KWARTAŁ 2010 III KWARTAŁ 2010 IV KWARTAŁ 2010 Zysk netto Przypadający na akcjonariuszy Banku Przypadający na udziały niekontrolujące (2 197) Inne składniki całkowitych dochodów Różnice kursowe z przeliczenia jednostek zagranicznych (11 290) (16 131) (49 514) Skutki wyceny aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży (93 470) ( ) (45 088) ( ) ( ) Skutki wyceny instrumentów pochodnych zabezpieczających przepływy pieniężne (46 167) (31 003) (37 116) Podatek dochodowy dotyczący innych składników całkowitych dochodów (38 577) (47 285) (24 165) Inne składniki całkowitych dochodów (netto) ( ) (32 879) (46 152) (45 944) (99 879) Całkowite dochody razem Przypadające na akcjonariuszy Banku Przypadające na udziały niekontrolujące (2 197) 72 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

75 Skonsolidowany rachunek zysków i strat wersja prezentacyjna Skonsolidowany rachunek zysków i strat za 2011 rok (tys. zł) I KWARTAŁ 2011 II KWARTAŁ 2011 Iii KWARTAŁ 2011 IV kwartał 2011 Wynik z tytułu odsetek* Przychody z tytułu dywidend i z jednostek ujmowanych metodą praw własności Wynik z tytułu odsetek, dywidend i z jednostek ujmowanych metodą praw własności razem Wynik z tytułu prowizji i opłat Wynik z działalności handlowej Pozostałe przychody i koszty operacyjne netto Wynik pozaodsetkowy Dochody z działalności operacyjnej Koszty z działalności operacyjnej ( ) ( ) ( ) ( ) Zysk operacyjny Wynik z tytułu pozostałych rezerw (1 428) (5 110) Wynik odpisów z tytułu utraty wartości kredytów oraz rezerw na zobowiązania pozabilansowe ( ) ( ) ( ) ( ) Zysk z działalności inwestycyjnej Zysk brutto Podatek dochodowy ( ) ( ) ( ) ( ) Zysk netto Przypadający na akcjonariuszy Banku Przypadający na udziały niekontrolujące * Łącznie z dochodami z transakcji SWAP. Skonsolidowany rachunek zysków i strat za 2010 rok (tys. zł) I KWARTAŁ 2010 II KWARTAŁ 2010 Iii KWARTAŁ 2010 Iv KWARTAŁ 2010 Wynik z tytułu odsetek* Przychody z tytułu dywidend i z jednostek ujmowanych metodą praw własności Wynik z tytułu odsetek, dywidend i z jednostek ujmowanych metodą praw własności razem Wynik z tytułu prowizji i opłat Wynik z działalności handlowej Pozostałe przychody i koszty operacyjne netto Wynik pozaodsetkowy Dochody z działalności operacyjnej Koszty z działalności operacyjnej ( ) ( ) ( ) ( ) Zysk operacyjny Wynik z tytułu pozostałych rezerw (52 272) Wynik odpisów z tytułu utraty wartości kredytów oraz rezerw na zobowiązania pozabilansowe ( ) ( ) ( ) ( ) Zysk z działalności inwestycyjnej Zysk brutto Podatek dochodowy ( ) ( ) ( ) ( ) Zysk netto Przypadający na akcjonariuszy Banku Przypadający na udziały niekontrolujące (2 197) * Łącznie z dochodami z transakcji SWAP. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

76 Sprawozdanie z sytuacji finansowej i wyniki finansowe (cd.) Uzgodnienie wersji prezentacyjnej rachunku zysków i strat do wersji pełnej Skonsolidowany rachunek zysków i strat za 2011 rok (tys. zł) Pozycje wersji prezentacyjnej Rachunku zysków i strat Pozycje z wersji pełnej reklasyfikowane do wersji prezentacyjnej 2011 uwagi Wynik z tytułu odsetek Przychody z dywidend i z jednostek ujmowanych metodą praw własności Wynik z tytułu odsetek, dywidend i z jednostek ujmowanych metodą praw własności razem Wynik z tytułu odsetek Dochody z transakcji SWAP / Przychody z tytułu dywidend Zysk (strata) z jednostek podporządkowanych Wynik z tytułu prowizji i opłat Wynik z tytułu prowizji i opłat Wynik z działalności handlowej Wynik na instrumentach finansowych przeznaczonych do obrotu minus Dochody z transakcji SWAP (86 106) /1 Wynik z tytułu rachunkowości zabezpieczeń wartości godziwej (15 757) Wynik na pozostałych instrumentach finansowych wyznaczonych jako wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy (501) (Zyski) straty na sprzedaży: zobowiązań finansowych (1 281) Pozostałe przychody i koszty operacyjne netto Pozostałe przychody i koszty operacyjne netto minus Refundacja kosztów administracyjnych (7 347) /2 (Zyski) straty na sprzedaży: kredytów i innych należności finansowych (31) Wynik pozaodsetkowy Dochody z działalności operacyjnej Koszty z działalności operacyjnej ( ) Wynagrodzenia i inne świadczenia pracownicze ( ) Pozostałe koszty administracyjne ( ) Refundacja kosztów administracyjnych /2 Amortyzacja i odpisy z tytułu utraty wartości środków trwałych i wartości niematerialnych ( ) Zysk operacyjny Wynik z tytułu pozostałych rezerw Wynik z tytułu pozostałych rezerw (5 833) Wynik odpisów z tytułu utraty wartości kredytów oraz rezerw na zobowiązania pozabilansowe ( ) Wynik odpisów z tytułu utraty wartości kredytów i innych należności finansowych ( ) Wynik rezerw na zobowiązania pozabilansowe Zysk z działalności inwestycyjnej Zyski (straty) na sprzedaży rzeczowego majątku trwałego i wartości niematerialnych 400 Zyski (straty) na sprzedaży: aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży i utrzymywanych do terminu wymagalności Zysk brutto Podatek dochodowy Podatek dochodowy ( ) Zysk netto Zysk netto Przypadający na akcjonariuszy Banku Przypadający na akcjonariuszy Banku Przypadający na udziały niekontrolujące Przypadający na udziały niekontrolujace / w wersji pełnej pozycja Dochody z transakcji swap ujęta w wierszu Wynik na instrumentach finansowych przeznaczonych do obrotu w wersji prezentacyjnej stanowi element wyniku odsetkowego. 2/ w wersji pełnej pozycja Refundacja kosztów administracyjnych ujęta w wierszu Pozostałe przychody i koszty operacyjne netto w wersji prezentacyjnej stanowi element kosztów działalności operacyjnej. 74 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

77 Skonsolidowany rachunek zysków i strat za 2010 rok (tys. zł) Pozycje wersji prezentacyjnej Rachunku zysków i strat Pozycje z wersji pełnej reklasyfikowane do wersji prezentacyjnej 2010 uwagi Wynik z tytułu odsetek Przychody z dywidend i z jednostek ujmowanych metodą praw własności Wynik z tytułu odsetek, dywidend i z jednostek ujmowanych metodą praw własności razem Wynik z tytułu odsetek Dochody z transakcji SWAP / Przychody z tytułu dywidend Zysk (strata) z jednostek podporządkowanych Wynik z tytułu prowizji i opłat Wynik z tytułu prowizji i opłat Wynik z działalności handlowej Wynik na instrumentach finansowych przeznaczonych do obrotu minus Dochody z transakcji SWAP ( ) /1 Wynik z tytułu rachunkowości zabezpieczeń wartości godziwej Wynik na pozostałych instrumentach finansowych wyznaczonych jako wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy (Zyski) straty na sprzedaży: zobowiązań finansowych (1 068) Pozostałe przychody i koszty operacyjne netto Pozostałe przychody i koszty operacyjne netto minus Refundacja kosztów administracyjnych (7 205) /2 Zyski (straty) na sprzedaży: kredytów i innych należności finansowych Wynik pozaodsetkowy Dochody z działalności operacyjnej Koszty z działalności operacyjnej ( ) Wynagrodzenia i inne świadczenia pracownicze ( ) Pozostałe koszty administracyjne ( ) Refundacja kosztów administracyjnych /2 Amortyzacja i odpisy z tytułu utraty wartości środków trwałych i wartości niematerialnych ( ) Zysk operacyjny Wynik z tytułu pozostałych rezerw Wynik z tytułu pozostałych rezerw (50 674) Wynik odpisów z tytułu utraty wartości kredytów oraz rezerw na zobowiązania pozabilansowe ( ) Wynik odpisów z tytułu utraty wartości kredytów i innych należności finansowych ( ) Wynik rezerw na zobowiązania pozabilansowe Zysk z działalności inwestycyjnej Zyski (straty) na sprzedaży rzeczowego majątku trwałego i wartości niematerialnych (371) Zyski (straty) na sprzedaży: aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży i utrzymywanych do terminu wymagalności Zysk brutto Podatek dochodowy Podatek dochodowy ( ) Zysk netto Zysk netto Przypadający na akcjonariuszy Banku Przypadający na akcjonariuszy Banku Przypadający na udziały niekontrolujące Przypadający na udziały niekontrolujace / w wersji pełnej pozycja Dochody z transakcji swap ujęta w wierszu Wynik na instrumentach finansowych przeznaczonych do obrotu w wersji prezentacyjnej stanowi element wyniku odsetkowego. 2/ w wersji pełnej pozycja Refundacja kosztów administracyjnych ujęta w wierszu Pozostałe przychody i koszty operacyjne netto w wersji prezentacyjnej stanowi element kosztów działalności operacyjnej. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

78

79 Pozostałe informacje Znaczące zdarzenia po dacie bilansu 78 Stanowisko Zarządu Banku odnośnie możliwości realizacji prognoz 78 Wynagrodzenia Zarządu i Rady Nadzorczej 78 Programy Motywacyjne 79 Akcje Banku i podmiotów powiązanych w posiadaniu władz Banku 79 Umowy dotyczące świadczeń wypłacanych po ustaniu zatrudnienia 79 Umowy z podmiotami uprawnionymi do badania sprawozdań finansowych 80 Przeciętne stopy procentowe w Banku Pekao S.A. w grudniu 2011 roku 80 Liczba i wartość tytułów egzekucyjnych oraz wartość zabezpieczeń rzeczowych 80 Informacje o toczących się postępowaniach 80 Transakcje z podmiotami powiązanymi 81 Informacja o znaczących umowach 81 Informacja o umowie z bankiem centralnym 81 Informacja o pochodnych instrumentach finansowych i rachunkowości zabezpieczeń 81 Zasady sporządzenia rocznego skonsolidowanego sprawozdania finansowego 81 Informacja dotycząca emisji, wykupu i spłaty dłużnych papierów wartościowych 81 Bank Pekao S.A. Raport Roczny

80 Pozostałe informacje Znaczące zdarzenia po dacie bilansu Po dacie bilansu nie wystąpiły istotne zdarzenia. Stanowisko Zarządu Banku odnośnie możliwości realizacji prognoz Bank nie publikował prognozy wyników finansowych na rok Wynagrodzenia Zarządu i Rady Nadzorczej Wartość wynagrodzeń, nagród lub korzyści (w pieniądzu, naturze lub jakiejkolwiek formie) wypłaconych lub należnych poszczególnym Członkom Zarządu Banku w 2011 roku: (tys. zł) Wynagrodzenie zasadnicze i bonusy za 2011 rok (wypłacone lub należne) Pozostałe korzyści za 2011 rok Razem wynagrodzenie za 2011 rok Bonusy wypłacone w 2011 Roku za lata ubiegłe Alicja Kornasiewicz (do ) (1) Luigi Lovaglio Marian Ważyński Grzegorz Piwowar Andrzej Kopyrski Diego Biondo Marco Iannaccone Rezerwa 2011 (2) Razem (1) Kwota prezentowana w kolumnie Pozostałe korzyści za 2011 rok zawiera wartość odprawy i kompensaty dla odchodzącego Członka Zarządu na podstawie zawartego Porozumienia w sprawie ustalenia warunków rozwiązania umowy o pracę. (2) Rezerwa 2011 obejmuje rezerwy na bonusy jak również długoterminowy program motywacyjny, w obydwu przypadkach zawierające płatności odroczone na okres do pięciu lat. Decyzja dotycząca bonusów za rok 2011 dla Członków Zarządu Banku nie została jeszcze podjęta przez Radę Nadzorczą Banku. Dodatkowo, w 2011 roku koszt programu akcji i opcji na akcje, które mogą być zrealizowane przez Członków Zarządu pod warunkiem spełnienia określonych warunków, wynosi tys. zł. Opis Programów Motywacyjnych znajduje się w Notach Objaśniających do Skonsolidowanego Sprawozdania Finansowego Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony 31 grudnia Członkowie Zarządu Banku w 2011 roku nie otrzymali wynagrodzeń w jakiejkolwiek formie ani nie mają żadnych należności z tego tytułu od spółek zależnych, współzależnych oraz stowarzyszonych. Wartość wynagrodzeń wypłaconych lub należnych (w pieniądzu, naturze lub jakiejkolwiek formie) Członkom Rady Nadzorczej w 2011 roku: (tys. zł) 2011 UWAGI Alicja Kornasiewicz (od ) 137 Jerzy Woźnicki 197 Paweł Dangel 114 Oliver Greene 165 Enrico Pavoni 114 Leszek Pawłowicz 156 Krzysztof Pawłowski 114 Federico Ghizzoni (do ) Nie pobierał wynagrodzenia zgodnie z polityką Grupy Sergio Ermotti (do ) Nie pobierał wynagrodzenia zgodnie z polityką Grupy Roberto Nicastro Nie pobierał wynagrodzenia zgodnie z polityką Grupy Alessandro Decio (od ) Nie pobierał wynagrodzenia zgodnie z polityką Grupy Razem Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

81 Dodatkowo, w 2011 roku koszt programu akcji i opcji na akcje Banku UniCredit S.p.A., które mogą być zrealizowane przez jednego z Członków Rady Nadzorczej, pod warunkiem spełnienia określonych warunków wynosi 51 tys. zł. Członkowie Rady Nadzorczej Banku w 2011 roku nie otrzymali wynagrodzeń w jakiejkolwiek formie ani nie mają żadnych należności z tego tytułu od spółek zależnych, współzależnych oraz stowarzyszonych. Opis Programów Motywacyjnych znajduje się w Notach Objaśniających do Skonsolidowanego Sprawozdania Finansowego Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony 31 grudnia 2011 Programy Motywacyjne W Grupie Kapitałowej Banku Pekao S.A. realizowany jest Program Motywacyjny, przyznający członkom organów zarządzających, członkom kadry kierowniczej i pracownikom Grupy Kapitałowej Banku, kluczowym dla realizacji strategii Banku, prawo do nabycia akcji Banku na zasadach określonych w Regulaminie Programu Motywacyjnego w Banku Pekao S.A. Na dzień przekazania raportu Programem Motywacyjnym w części rozpoczynającej się w 2004 roku objętych jest 7 osób uprawnionych do nabycia akcji, z czego akcji będzie mógł nabyć jeden Członek Zarządu. Członkowie Rady Nadzorczej nie uczestniczyli w Programie Motywacyjnym. Liczba akcji, do których nabycia są uprawnione osoby zarządzające zgodnie z Regulaminem Programu Motywacyjnego, przedstawiona jest poniżej: rocznego za 2011 Zrealizowano wszystkie uprawnienia do objęcia akcji serii F w związku ze zrealizowaniem prawa pierwszeństwa wynikającego z obligacji serii A i B oraz uprawnienia do objęcia akcji serii G w związku ze zrealizowaniem prawa pierwszeństwa wynikającego z obligacji serii C. W przypadku obligacji serii D realizacja uprawnień do objęcia akcji serii G w wyniku skorzystania z prawa pierwszeństwa może następować od 1 stycznia 2009 roku do 31 grudnia 2012 roku. Cena emisyjna akcji serii G wynosi 123,06 zł. Na dzień Przekazania raportu za iii kwartał 2011 rocznego za 2010 Luigi Lovaglio Razem Ponadto na dzień 31 grudnia 2011 roku programem Long-Term Incentive Plan 2007 objętych jest 39 pracowników Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A., w tym 3 osoby zarządzające, a programem Long-Term Incentive Plan 2008 objętych jest 55 pracowników Grupy, w tym 3 osoby zarządzające. Long-Term Incentive Plan obejmuje 73 pracowników, w tym 2 osoby zarządzające. Akcje Banku i podmiotów powiązanych w posiadaniu władz Banku Według informacji posiadanych przez Bank, na dzień 31 grudnia 2011 roku osoby zarządzające i nadzorujące w Banku posiadały akcji Banku Pekao S.A. o wartości nominalnej zł. Do dnia przekazania raportu liczba akcji Banku w posiadaniu osób zarządzających i nadzorujących oraz ich wartość nie uległa zmianie. Liczba akcji w posiadaniu osób zarządzających przedstawiona jest poniżej. rocznego za 2011 Na dzień Przekazania raportu za iii kwartał 2011 rocznego za 2010 Luigi Lovaglio Diego Biondo Razem Ponadto na 31 grudnia 2011 roku akcje Banku UniCredit S.p.A. posiadali: Pan Luigi Lovaglio akcji bez wartości nominalnej, Pan Diego Biondo akcji bez wartości nominalnej, Pan Alessandro Decio akcji bez wartości nominalnej, Pan Marco Iannaccone akcji bez wartości nominalnej, Pan Andrzej Kopyrski 384 akcji bez wartości nominalnej, Pani Alicja Kornasiewicz akcji bez wartości nominalnej, Pan Roberto Nicastro akcji bez wartości nominalnej, Pan Grzegorz Piwowar akcji bez wartości nominalnej, Pan Marian Ważyński 827 akcji bez wartości nominalnej. Umowy dotyczące świadczeń wypłacanych po ustaniu zatrudnienia Umowy o pracę przewidują wypłatę rekompensat na rzecz następujących Członków Zarządu w wysokości 18-krotności miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego za ostatni miesiąc pracy, w przypadku m.in. zakończenia kadencji i niepowołania na kolejną kadencję lub odwołania z funkcji: Pana Andrzeja Kopyrskiego, Wiceprezesa Zarządu, Pana Grzegorza Piwowara, Wiceprezesa Zarządu, Pana Mariana Ważyńskiego, Wiceprezesa Zarządu. Powyższe nie ma zastosowania w przypadku odwołania z przyczyn określonych w art. 52 lub art. 53 Kodeksu pracy lub w przypadku m.in. niewłaściwego wypełniania obowiązków lub naruszania Statutu Banku, uchwał Zarządu lub uchwał Rady Nadzorczej. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

82 Pozostałe informacje (cd.) Ponadto wymienieni wyżej Członkowie Zarządu Banku mają zawarte z Bankiem umowy o zakazie działalności konkurencyjnej ustalające prawa i obowiązki stron umowy w zakresie dotyczącym działalności konkurencyjnej w czasie trwania i po ustaniu stosunku pracy. Umowy o pracę pozostałych Członków Zarządu Banku nie przewidują takich rekompensat. Umowy z podmiotami uprawnionymi do badania sprawozdań finansowych Podmiotem uprawnionym do badania i przeglądu sprawozdań finansowych Banku i Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. jest firma KPMG Audyt Sp. z o.o. na podstawie umowy z dnia 8 lipca 2010 roku, obejmującej lata Wynagrodzenie audytora z tytułu świadczonych usług na rzecz Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. (tys. zł) Wynagrodzenie z tytułu badania rocznego sprawozdania finansowego Wynagrodzenie z tytułu innych usług poświadczających, w tym przeglądu sprawozdania finansowego Powyższe kwoty nie obejmują podatku od towarów i usług (VAT) Przeciętne stopy procentowe w Banku Pekao S.A. w grudniu 2011 roku Średnie nominalne oprocentowanie podstawowych rodzajów depozytów złotowych i walutowych rezydentów sektora niefinansowego: depozyty złotowe osób fizycznych depozyty złotowe podmiotów gospodarczych depozyty dewizowe ogółem w USD depozyty dewizowe ogółem w EUR Średnie nominalne oprocentowanie kredytów złotowych rezydentów sektora niefinansowego: 1,96% p.a. 3,73% p.a. 0,03% p.a. 0,15% p.a. Liczba i wartość tytułów egzekucyjnych oraz wartość zabezpieczeń rzeczowych Bank Pekao S.A. wypracował ścisłą politykę zarządzania prawnymi zabezpieczeniami wierzytelności Banku. Polityka ta została odzwierciedlona w postaci wewnętrznych reguł i przepisów wewnętrznych Banku. Ten element zarządzania ryzykiem jest postrzegany przez Bank jako szczególnej wagi, przede wszystkim ze względu na skuteczne przeprowadzenie procesu wdrożenia zasad Nowej Umowy Kapitałowej (NUK) w Grupie. Sposób zabezpieczenia i jego wartość podlegają wnikliwej analizie i doborowi pod kątem ryzyka zabezpieczanej transakcji. Bank przestrzega zasady, zgodnie z którą wartość zabezpieczenia powinna pozostawać w odpowiedniej relacji do wysokości zabezpieczanej wierzytelności, tj. kwoty środków pieniężnych udostępnionych przez Bank klientowi (kapitał lub kwota udzielonego przez Bank zobowiązania pozabilansowego) wraz z należnościami ubocznymi, takimi jak odsetki i prowizje. W celu zabezpieczenia ryzyka związanego z działalnością kredytową Bank przyjmuje prawne zabezpieczenie osobiste i rzeczowe w różnej formie, np. gwarancji bankowej, poręczenia według prawa cywilnego, weksla własnego in blanco, poręczenia wekslowego, przelewu wierzytelności, hipoteki, zastawu rejestrowego, zastawu zwykłego, przewłaszczenia na zabezpieczenie, przeniesienia określonej kwoty na własność Banku, blokady środków na rachunku bankowym. Dla klientów korporacyjnych łączna wartość zabezpieczeń rzeczowych dla transakcji, dla których stwierdzono utratę wartości, według stanu na 31 grudnia 2011 roku wyniosła 1 444,1 mln zł. W 2011 roku wystawiono w imieniu Banku 326 tytułów egzekucyjnych na łączną kwotę 212,9 mln zł. Dla klientów detalicznych łączna wartość zabezpieczeń rzeczowych dla transakcji, dla których stwierdzono utratę wartości, według stanu na 31 grudnia 2011 roku wyniosła 558,1 mln zł. W 2011 roku wystawiono w imieniu Banku tytułów egzekucyjnych na łączną kwotę 537,1 mln zł. Informacje o toczących się postępowaniach kredyty osób fizycznych, ogółem mieszkaniowe konsumpcyjne pozostałe kredyty podmiotów gospodarczych 9,12% p.a. 6,54% p.a. 16,36% p.a. 10,72% p.a. 6,74% p.a. W 2011 roku liczba toczących się przed sądem, organem właściwym dla postępowania arbitrażowego lub organem administracji publicznej postępowań dotyczących zobowiązań Grupy wyniosła postępowań na łączną kwotę ,3 mln zł, a dotyczących wierzytelności postępowań na łączną kwotę 1 319,1 mln zł. 80 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

83 W 2011 roku nie występowały postępowania przed sądem lub organami administracji państwowej dotyczące zobowiązań lub wierzytelności Grupy, w których wysokość dochodzonego roszczenia stanowiłaby co najmniej 10% kapitałów własnych Banku. Zdaniem Banku żadne z pojedynczych postępowań toczących się w 2011 roku przed sądem, organem właściwym dla postępowania arbitrażowego lub organem administracji publicznej, jak również wszystkie postępowania łącznie nie stwarzają zagrożenia dla płynności finansowej Banku. Transakcje z podmiotami powiązanymi Transakcje z podmiotami powiązanymi omówione są w Notach Objaśniających do Skonsolidowanego Sprawozdania Finansowego Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia Informacja o znaczących umowach W 2011 roku Bank nie zawarł znaczących umów. Informacja o umowie z bankiem centralnym Bank Pekao S.A. korzysta z kredytu refinansowego w NBP na finansowanie kredytu na inwestycję centralną, który od początku 1999 roku jest spłacany w okresach kwartalnych, a ostateczny termin spłaty przypada na dzień 30 grudnia 2012 roku. Kredyt na inwestycję centralną jest gwarantowany przez Skarb Państwa. Informacja o pochodnych instrumentach finansowych i rachunkowości zabezpieczeń Pochodne instrumenty finansowe i rachunkowość zabezpieczeń omówione są w Notach Objaśniających do Skonsolidowanego Sprawozdania Finansowego Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia Zasady sporządzenia rocznego skonsolidowanego sprawozdania finansowego Zasady sporządzenia rocznego skonsolidowanego sprawozdania finansowego zostały zawarte w Notach Objaśniających do Skonsolidowanego Sprawozdania Finansowego Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia Informacja dotycząca emisji, wykupu i spłaty dłużnych papierów wartościowych Emisja obligacji Banku Pekao S.A. Na podstawie Uchwały Nr 6 Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Banku z dnia 25 lipca 2003 roku w sprawie emisji obligacji imiennych w ramach programu motywacyjnego Bank wyemitował obligacje imienne serii A i B z prawem pierwszeństwa do objęcia akcji Banku serii F oraz obligacje imienne serii C i D z prawem pierwszeństwa do objęcia akcji Banku serii G. Zrealizowano wszystkie uprawnienia do objęcia akcji serii F w związku ze zrealizowaniem prawa pierwszeństwa wynikającego z obligacji serii A i B oraz uprawnienia do objęcia akcji serii G w związku ze zrealizowaniem prawa pierwszeństwa wynikającego z obligacji serii C. W przypadku obligacji serii D realizacja uprawnień do objęcia akcji serii G w wyniku skorzystania z prawa pierwszeństwa może następować od 1 stycznia 2009 roku do 31 grudnia 2012 roku. Cena emisyjna akcji serii G wynosi 123,06 zł. Strukturyzowane Certyfikaty Depozytowe Strukturyzowane Certyfikaty Depozytowe są alternatywnymi w stosunku do tradycyjnych depozytów bankowych produktami inwestycyjnymi dla klientów Banku. Łączna wartość zobowiązań Banku z tego tytułu (kapitał) na koniec 2011 roku wyniosła 1 119,0 mln zł. Czynnych jest 15 emisji Strukturyzowanych Certyfikatów Depozytowych w złotych, euro i dolarach, z maksymalnym terminem wymagalności do 17 marca 2014 roku. Zobowiązania z terminem wymagalności w 2012, 2013 i 2014 roku stanowią odpowiednio 47,2%, 34,6%, 18,2% łącznej wartości tych zobowiązań. Certyfikaty Depozytowe Certyfikaty Depozytowe to produkty inwestycyjne denominowane w złotych, które gwarantują 100% ochronę zainwestowanych środków, również w przypadku zakończenia inwestycji przed dniem wykupu. Łączna wartość zobowiązań Banku z tego tytułu (kapitał) na koniec 2011 roku wyniosła 1 271,1 mln zł. Czynnych jest 6 emisji Certyfikatów Depozytowych z terminem wymagalności do 3 miesięcy, co stanowi 32,4%, do 6 miesięcy, co stanowi 58,1% oraz do 1 roku, tj. 9,5% łącznej kwoty tych zobowiązań. Obligacje Pekao Leasing Sp. z o.o. Łączna wartość zobowiązań Spółki z tytułu obligacji na dzień 31 grudnia 2011 roku wyniosła 20,5 mln zł, z terminem wymagalności do 3 m-cy. Listy zastawne Pekao Banku Hipotecznego S.A. Łączna wartość zobowiązań Spółki z tytułu listów zastawnych na koniec 2011 roku wyniosła 807,8 mln zł. Zobowiązania z tytułu listów zastawnych z terminem wymagalności do 1 roku stanowią 38,3%, od 5 do 10 lat 61,7% wartości nominalnej ogółem. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

84

85 Ład korporacyjny Podstawy ładu korporacyjnego 84 Przestrzeganie Dobrych Praktyk Spółek Notowanych na GPW 84 Zgodność z przepisami prawa, normami i standardami 84 Walne Zgromadzenie Banku 85 Zwoływanie Walnego Zgromadzenia 85 Kompetencje Walnego Zgromadzenia 86 Regulamin Walnego Zgromadzenia 86 Główne prawa akcjonariuszy 86 Rządy większości i ochrona akcjonariuszy mniejszościowych 86 Rada Nadzorcza Banku 87 Powoływanie, skład i kwalifikacje Rady Nadzorczej 87 Kompetencje Rady Nadzorczej 90 Funkcjonowanie Rady Nadzorczej 91 Niezależni członkowie Rady 91 Komitety Rady Nadzorczej 91 Zarząd Banku 92 Powoływanie, skład i kwalifikacje Zarządu 92 Zakres działania (kompetencje) Zarządu 94 Funkcjonowanie Zarządu 94 Struktura zarządzania 95 System zarządzania ryzykiem 96 System kontroli wewnętrznej 97 Ochrona informacji poufnych i zakaz transakcji w okresach zamkniętych 98 Ochrona informacji poufnych 98 Zakaz dokonywania transakcji w okresach zamkniętych 98 Raportowanie o transakcjach osób zobowiązanych 98 Relacje z podmiotem uprawnionym do badania sprawozdania finansowego 99 Zasady wyboru podmiotu uprawnionego do badania sprawozdania finansowego 99 Niezależność podmiotu uprawnionego do badania sprawozdania finansowego 99 Proces kredytowy w odniesieniu do Kierownictwa, podmiotów i osób powiązanych z Bankiem 99 Bank Pekao S.A. Raport Roczny

86 Ład korporacyjny Podstawy ładu korporacyjnego Ogólne zasady ładu korporacyjnego w Banku i w Grupie Kapitałowej Banku Pekao S.A. wynikają z regulacji ustawowych, w szczególności z Kodeksu spółek handlowych i ustawy Prawo bankowe, przepisów regulujących funkcjonowanie rynku kapitałowego oraz z zasad ujętych w dokumencie Dobre Praktyki Spółek Notowanych na GPW, a także w Karcie Zasad Grupy UniCredit. Zgodnie z wymogami ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o obrocie instrumentami finansowymi, w Banku obowiązują wewnętrzne procedury postępowania wydane w celu monitorowania przestrzegania obowiązków związanych z informacjami poufnymi dotyczącymi Banku, zakazem przeprowadzania transakcji instrumentami Banku w tzw. okresach zamkniętych oraz informowaniem o transakcjach instrumentami finansowymi związanymi z papierami wartościowymi Banku, dokonywanych przez istotne osoby powiązane z Bankiem. Zapewnienie spójności i zgodności przepisów wewnętrznych Banku z przepisami prawa i obowiązującymi normami i standardami oraz ich jednolitego stosowania należy do działającego w strukturze Centrali Banku Departamentu Zarządzania Ryzykiem Braku Zgodności. Ryzyko braku zgodności, jako konsekwencja naruszenia regulacji, bezpośrednio wiąże się z groźbą poniesienia sankcji karnych i administracyjnych, a także szkód materialnych i finansowych oraz utraty przez Bank reputacji na rynku i w konsekwencji z utratą zaufania klientów. W celu zapewnienia stabilności Grupy Kapitałowej, Bank koordynuje i wpływa na działania spółek zależnych poprzez swoich przedstawicieli w organach statutowych tych spółek. Przestrzeganie Dobrych Praktyk Spółek Notowanych na GPW Bank Pekao S.A. stosuje dobre praktyki spółek notowanych na GPW od 2002 roku, kiedy to Rada Nadzorcza Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. wydała pierwszy dokument w tej sprawie. W 2011 roku Bank stosował Dobre Praktyki Spółek Notowanych na GPW w brzmieniu ustalonym przez Radę Nadzorczą Giełdy Papierów Wartościowych Uchwałą nr 17/1249/2010 z dnia 19 maja 2010 r. Stosowanie Dobrych Praktyk Spółek Notowanych na GPW nie wymaga ich zatwierdzenia przez Bank. W Preambule do ww. dokumentu stwierdzono, że Dobre Praktyki [ ] nawiązują i wyrażają tradycję polskiego ruchu corporate governance, którego pierwszym sformalizowanym dziełem był zbiór zasad Dobre Praktyki w Spółkach Publicznych Celem Dobrych Praktyk Spółek Notowanych na GPW jest umacnianie transparentności spółek giełdowych, poprawa jakości komunikacji spółek z inwestorami, wzmocnienie ochrony praw akcjonariuszy także w materiach nie regulowanych przez prawo [ ]. Wykonując obowiązki wynikające z Regulaminu Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie S.A., Bank jako emitent papierów wartościowych dołącza do raportu rocznego oświadczenie o stosowaniu zasad ładu korporacyjnego, sporządzone zgodnie z zakresem i strukturą określoną przez Zarząd Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. Uchwałą nr 1013/2007 z dnia 11 grudnia 2007 r. Wymóg zawarcia w raporcie rocznym oświadczenia o stosowaniu zasad ładu korporacyjnego został również wprowadzony Rozporządzeniem Ministra Finansów z 19 lutego 2009 roku w sprawie informacji bieżących i okresowych przekazywanych przez emitentów papierów wartościowych oraz warunków uznawania za równoważne informacji wymaganych przepisami prawa państwa nie będącego państwem członkowskim. Oświadczenie Banku Polska Kasa Opieki Spółka Akcyjna o stosowaniu zasad ładu korporacyjnego w 2011 roku ( Oświadczenie o stosowaniu zasad ładu korporacyjnego ), którego treść uwzględnia wymogi obu ww. regulacji, jest częścią Raportu rocznego. Zgodność z przepisami prawa, normami i standardami Bank stosuje standardy, których celem jest zapewnienie zgodności podejmowanych działań z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa, Statutem i regulacjami wewnętrznymi Banku, zaleceniami organów nadzoru i organów kontrolnych, zasadami dobrych praktyk i normami etycznymi. W zakresie zarządzania ryzykiem braku zgodności Bank stosuje się do wytycznych i standardów obowiązujących w Grupie UniCredit, o ile nie są one sprzeczne z przepisami prawa polskiego. Zgodnie z wymogami regulacyjnymi (Uchwała nr 258/2011 Komisji Nadzoru Finansowego) w Banku działa Departament Zarządzania Ryzykiem Braku Zgodności (DZRBZ) powołany przez Zarząd Banku jako jednostka ds. zarządzania ryzykiem braku zgodności. DZRBZ podlega bezpośrednio Prezesowi Zarządu Banku. Podstawowe kierunki działań w obszarze zarządzania ryzykiem braku zgodności określają Założenia polityki Banku Pekao S.A. w zakresie ryzyka braku zgodności ( Założenia ), zatwierdzone przez Zarząd i Radę Nadzorczą Banku. Założenia zostały także przyjęte przez organy statutowe spółek zależnych. Polityka Banku Pekao S.A. w zakresie ryzyka braku zgodności ( Polityka ), opracowana na podstawie Założeń, została wprowadzona do stosowania zarządzeniem Prezesa Zarządu Banku. Polityka określa kompetencje w zakresie nadzoru i zarządzania ryzykiem braku zgodności: Rada Nadzorcza sprawuje nadzór nad zarządzaniem ryzykiem braku zgodności w Banku. W szczególności Rada Nadzorcza zatwierdza założenia polityki Banku w zakresie ryzyka braku zgodności, a także 84 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

87 raz w roku ocenia stopień efektywności zarządzania ryzykiem braku zgodności przez Bank; Zarząd Banku odpowiada za efektywne zarządzanie ryzykiem braku zgodności, w szczególności za opracowanie założeń polityki Banku w zakresie ryzyka braku zgodności, zapewnienie jej przestrzegania i składanie sprawozdań Radzie Nadzorczej; Dyrektor zarządzania ryzykiem braku zgodności odpowiada za koordynację działań Banku w zakresie zarządzania ryzykiem braku zgodności; Dyrektorzy jednostek organizacyjnych sprawują nadzór i zarządzają ryzykiem braku zgodności w podległych jednostkach. Dyrektorzy wyznaczają osoby, które są odpowiedzialne za koordynację zarządzania ryzykiem braku zgodności w podległych jednostkach (koordynatorzy zarządzania ryzykiem braku zgodności); Koordynatorzy zarządzania ryzykiem braku zgodności odpowiadają za koordynację zarządzania ryzykiem braku zgodności w swojej jednostce, w szczególności są oni odpowiedzialni za identyfikację, monitorowanie i raportowanie ryzyka braku zgodności oraz udział w szacowaniu ryzyka braku zgodności dla poszczególnych obszarów. Ryzyko braku zgodności jest zarządzane w Banku poprzez: wdrożenie Polityki, która uwzględnia m.in. podstawowe zasady postępowania pracowników Banku i wskazuje, że zachowania sprzeczne z zewnętrznymi i wewnętrznymi regulacjami przyczyniają się do wzrostu ryzyka reputacji, monitorowanie zgodności zachowań pracowników z normami etycznymi i standardami najlepszych praktyk, publikowanych przez organizacje zawodowe, giełdy lub inne instytucje, przestrzeganie wytycznych w zakresie zgodności wydawanych przez Zarząd i Radę Nadzorczą Banku, wprowadzenie w jednostkach organizacyjnych Banku procesu rozpoznawania monitorowania i raportowania ryzyka braku zgodności, raportowanie zdarzeń z zakresu ryzyka braku zgodności oraz potencjalnego ryzyka ich wystąpienia, podejmowanie działań mających na celu zminimalizowanie lub usunięcie skutków zaistniałych nieprawidłowości (proces naprawczy), wdrożenie rozwiązań mających na celu wyeliminowanie nieprawidłowości w przyszłości (proces zapobiegawczy), prowadzenie szkoleń z zakresu ryzyka braku zgodności. Departament Zarządzania Ryzykiem Braku Zgodności jest integralną częścią systemu kontroli w Banku. Do głównych obowiązków Departamentu należy: identyfikacja, szacowanie, monitorowanie i ograniczanie ryzyka braku zgodności, monitorowanie przestrzegania Polityki i jej aktualizowanie, koordynacja działań związanych z zarządzaniem ryzykiem braku zgodności, propagowanie wśród pracowników Banku wiedzy o ryzyku braku zgodności i jego skutkach dla Banku, poprzez szkolenia i odpowiednią komunikację. Dyrektor DZRBZ uczestniczy w pracach Komitetu Bezpieczeństwa Banku, Komitetu Zarządzania Zmianami i Komitetu Ryzyka Operacyjnego oraz bierze udział w posiedzeniach Komitetu Rady Nadzorczej ds. Audytu. Rada Nadzorcza Banku Pekao S.A. dokonuje raz w roku oceny stopnia efektywności zarządzania ryzykiem braku zgodności przez Bank, zgodnie z 22 ust. 3 Uchwały KNF nr 258/2011, rozpatrując i przyjmując raport roczny dotyczący zarządzania ryzykiem braku zgodności. W procesie szacowania ryzyka braku zgodności Bank stosuje metodologię wypracowaną przez Grupę UniCredit. Walne Zgromadzenie Banku Zwoływanie Walnego Zgromadzenia Walne Zgromadzenie Banku jest zwoływane zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa i zgodnymi z nimi postanowieniami Statutu Banku. Zwyczajne Walne Zgromadzenie zwołuje Zarząd Banku. Powinno się ono odbyć najpóźniej w czerwcu. Radzie Nadzorczej przysługuje prawo zwołania Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia, jeżeli Zarząd nie zwoła go w terminie określonym w Statucie. Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie zwoływane jest w miarę potrzeby przez Zarząd Banku z własnej inicjatywy lub na wniosek Rady Nadzorczej, bądź na żądanie akcjonariuszy reprezentujących co najmniej jedną dwudziestą kapitału zakładowego. Akcjonariusze ci mogą też żądać umieszczenia określonych spraw w porządku obrad tego Walnego Zgromadzenia. Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie może również zwołać Rada Nadzorcza, jeżeli uzna to za wskazane, a także akcjonariusze reprezentujący co najmniej połowę kapitału zakładowego lub co najmniej połowę ogółu głosów w Banku. Walne Zgromadzenie jest zwoływane poprzez ogłoszenie dokonywane na stronie internetowej Banku najpóźniej na dwadzieścia sześć dni przed terminem oraz w sposób określony dla przekazywania informacji bieżących zgodnie z przepisami ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych. Od dnia ogłoszenia o Walnym Zgromadzeniu, zgodnie z przepisami Kodeksu spółek handlowych na stronie internetowej Banku zamieszczana jest m.in. pełna dokumentacja, która ma być przedstawiona Walnemu Zgromadzeniu wraz z projektami uchwał. Wszystkie sprawy wnoszone pod obrady Walnego Zgromadzenia posiadają rekomendację Rady Nadzorczej. Zgodnie bowiem z 9 Statutu sprawy wnoszone na Walne Zgromadzenie Zarząd Banku obowiązany jest uprzednio przedstawić do rozpatrzenia Radzie Nadzorczej. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

88 Ład korporacyjny (cd.) W Walnym Zgromadzeniu uczestniczą członkowie Rady Nadzorczej i Zarządu Banku, którzy udzielają akcjonariuszom wyjaśnień i informacji. Biegły rewident jest obecny na Walnym Zgromadzeniu, jeżeli jego przedmiotem mają być sprawy finansowe Banku, w tym rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania finansowego Banku, sprawozdania Zarządu z działalności Banku oraz skonsolidowanego sprawozdania finansowego Grupy Kapitałowej Banku i sprawozdania z działalności Grupy Kapitałowej Banku. Kompetencje Walnego Zgromadzenia Kompetencje Walnego Zgromadzenia określają przepisy prawa, w tym przepisy Kodeksu spółek handlowych i ustawy Prawo bankowe oraz postanowienia Statutu Banku. Zostały one szczegółowo opisane w Oświadczeniu o stosowaniu zasad ładu korporacyjnego. Regulamin Walnego Zgromadzenia Walne Zgromadzenie Banku działa zgodnie z Regulaminem Walnych Zgromadzeń Banku Polska Kasa Opieki Spółka Akcyjna, przyjętym uchwałą nr 19 Walnego Zgromadzenia Banku z dnia 8 kwietnia 2003 r., z późn. zm. (tekst jednolity ustalony uchwałą nr 42 Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia Banku z dnia 5 maja 2009 r.) Regulamin określa szczegółowe zasady prowadzenia obrad i podejmowania uchwał. Opis sposobu działania Walnego Zgromadzenia zawiera Oświadczenie o stosowaniu zasad ładu korporacyjnego. Obowiązujący Regulamin Walnego Zgromadzenia jest dostępny na stronie internetowej Banku. Główne prawa akcjonariuszy Bank gwarantuje możliwość realizacji praw przysługujących akcjonariuszom, w tym w szczególności prawa do: żądania zwołania Walnego Zgromadzenia i umieszczenia określonych spraw w porządku obrad najbliższego Walnego Zgromadzenia, uczestnictwa w Walnym Zgromadzeniu, osobiście lub przez pełnomocników i wykonywania prawa głosu; zgłaszania kandydatów na członków Rady Nadzorczej Banku, żądania wyboru Rady Nadzorczej w drodze głosowania oddzielnymi grupami, przeglądania księgi protokołów, a także żądania wydania poświadczonych przez Zarząd odpisów uchwał. Główne prawa akcjonariuszy są bardziej szczegółowo opisane w Oświadczeniu o stosowaniu zasad ładu korporacyjnego. Rządy większości i ochrona akcjonariuszy mniejszościowych Zgodnie z art. 20 Kodeksu spółek handlowych Bank zapewnia wszystkim akcjonariuszom, niezależnie od wielkości ich udziału w kapitale zakładowym, jednakowe traktowanie w tych samych okolicznościach, pozwalające na realizację ich uprawnień majątkowych i organizacyjnych określonych w Kodeksie spółek handlowych i Statucie Banku, takich jak prawo do udziału w zysku Banku, czy prawo do uzyskiwania informacji dotyczących Banku (co do zasady realizowane na walnych zgromadzeniach art. 428 Kodeksu spółek handlowych), przy zapewnieniu równego dostępu do informacji poufnych dla Banku jako emitenta, przekazywanych do wiadomości publicznej w drodze publikacji raportów bieżących i okresowych na stronach internetowych Banku w trybie określonym w art. 56 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych. Realizacji zasady równego traktowania akcjonariuszy w takich samych okolicznościach służy również szereg uprawnień gwarantowanych Regulaminem Walnego Zgromadzenia Banku. Każdy uczestnik Walnego Zgromadzenia, któremu przysługuje prawo głosu, ma prawo zabierać głos w sprawach objętych porządkiem obrad, zadawać pytania i żądać wyjaśnień. Na żądanie choćby jednego uczestnika, Przewodniczący zarządza tajne głosowanie. Każdy uczestnik Walnego Zgromadzenia ma prawo zgłaszać kandydata (kandydatów) do Rady Nadzorczej. Każdy uczestnik Walnego Zgromadzenia ma prawo złożenia do protokołu swojego pisemnego oświadczenia. Zgłaszającym sprzeciw wobec uchwały zapewnia się możliwość zwięzłego uzasadnienia. Organy Banku w toku wykonywania powierzonych im zadań dbają o to, aby realizacja interesów akcjonariusza większościowego nie prowadziła do pokrzywdzenia akcjonariuszy mniejszościowych. Wyrazem zasady rządów większości jest 10 ust. 2 Statutu Banku, zgodnie z którym Walne Zgromadzenie jest uprawnione do podejmowania uchwał, o ile reprezentowanych jest na nim co najmniej 50 procent plus jedna akcja, z zastrzeżeniem bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa. Celem tego postanowienia jest zagwarantowanie, aby Walne Zgromadzenie podejmowało uchwały w najistotniejszych dla Banku i akcjonariuszy sprawach przy udziale akcjonariuszy reprezentujących łącznie bezwzględną większość kapitału. Jeżeli jednak uchwała nie zostanie podjęta z powodu braku kworum, wymaganego zgodnie ze Statutem Banku, na kolejnym Walnym Zgromadzeniu o takim samym porządku obrad jak 86 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

89 Walne Zgromadzenie, które nie podjęło uchwały z powodu braku kworum, wymagana jest obecność akcjonariuszy reprezentujących już tylko nie mniej niż 20 procent akcji. Rozwiązanie to ma na celu ochronę interesów akcjonariuszy mniejszościowych. Bank gwarantuje prawo akcjonariuszy mniejszościowych do żądania zwołania Walnego Zgromadzenia, do żądania umieszczenia określonych spraw w porządku obrad najbliższego Walnego Zgromadzenia oraz do przedstawiania projektów uchwał w sprawach, które mają być lub są przedmiotem obrad Walnego Zgromadzenia Banku. Regulamin Walnego Zgromadzenia Banku zobowiązuje Przewodniczącego Walnego Zgromadzenia do zapewnienia sprawnego przebiegu obrad i poszanowania praw i interesów wszystkich akcjonariuszy oraz przeciwdziałania, w szczególności, nadużywaniu uprawnień przez uczestników zgromadzenia i zapewnienia respektowania praw akcjonariuszy mniejszościowych. Zasada ochrony akcjonariuszy mniejszościowych realizowana jest także poprzez zapewnienie, postanowieniami Statutu Banku, odpowiedniego składu Rady Nadzorczej, w której znajdują się przedstawiciele zarówno akcjonariuszy większościowych, jak i mniejszościowych. Rada Nadzorcza Banku Powoływanie, skład i kwalifikacje Rady Nadzorczej Zgodnie z 14 ust. 1 Statutu Banku Rada Nadzorcza składa się z siedmiu do dziewięciu członków, powoływanych przez Walne Zgromadzenie na okres wspólnej kadencji, trwającej trzy lata. Liczbę członków Rady Nadzorczej określa Walne Zgromadzenie. Członek Rady Nadzorczej może być w każdym czasie odwołany przez Walne Zgromadzenie. Rada Nadzorcza wybiera ze swego grona Przewodniczącego, dwóch Wiceprzewodniczących i Sekretarza. Wiceprzewodniczący Rady może pełnić jednocześnie funkcję Sekretarza Rady. Rada Nadzorcza obecnej kadencji liczy dziewięciu członków. Zgodnie z 14 ust.3 Statutu co najmniej połowa członków Rady, w tym jej Przewodniczący, powinna legitymować się dobrą znajomością rynku bankowego w Polsce, dzięki spełnieniu łącznie następujących kryteriów: posiadaniu doświadczenia zawodowego na polskim rynku, odpowiedniego do sprawowanej funkcji nadzorczej w Banku, posiadaniu miejsca stałego zamieszkania w Polsce, władaniu językiem polskim. Według stanu na koniec 2011 roku wszystkie ww. kryteria spełniało sześciu członków Rady Nadzorczej, w tym jej Przewodnicząca. Członkowie Rady Nadzorczej Banku Pekao S.A. posiadają wiedzę i doświadczenie niezbędne do wykonywania obowiązków w Radzie. Skład Rady Nadzorczej ma charakter międzynarodowy, a członkowie Rady wywodzą się z różnych środowisk zawodowych: sektora bankowego, świata biznesu i świata nauki. Zawodowe życiorysy członków Rady Nadzorczej, w tym szczegółowe informacje na temat ich kwalifikacji, są dostępne na stronie internetowej Banku. Alicja Kornasiewicz, Przewodnicząca Rady Nadzorczej, członek Komitetu ds. Audytu, i Komitetu ds. Wynagrodzeń. Absolwentka studiów magisterskich z dziedziny finansów Szkoły Głównej Planowania i Statystyki w Warszawie (obecnie Szkoła Główna Handlowa), doktor nauk ekonomicznych. Ukończyła programy Advanced Management Programme w Harvard Business School oraz Executive Management Programme INSEAD. Jest biegłym rewidentem (licencja nr 1777), członkiem Krajowej Izby Biegłych Rewidentów. Pani Alicja Kornasiewicz zajmowała liczne stanowiska o coraz większym zakresie odpowiedzialności w sektorze prywatnym i publicznym, wykorzystując szeroką wiedzę z dziedziny finansów, księgowości, ekonomii i biznesu, a także doskonałe umiejętności negocjacyjne. W okresie pracowała w Europejskim Banku Odbudowy i Rozwoju. W latach zajmowała stanowisko Sekretarza Stanu w Ministerstwie Skarbu Państwa. Od września 2000 roku Członek Zarządu CAIB Investment Bank AG, od lipca 2008 roku Prezes UniCredit CAIB AG w Austrii Była też odpowiedzialna za bankowość inwestycyjną Grupy UniCredit w regionie Europy Środkowo-Wschodniej i pełniła funkcję Członka Komitetu Wykonawczego UniCredit Markets and Investment Banking. W okresie od 6 maja 2009 roku do 12 stycznia 2010 roku członek Rady Nadzorczej Banku Pekao S.A. Od 15 lutego 2010 roku do 30 sierpnia 2010 roku członek Zarządu Banku pełniący obowiązki Prezesa. Prezes Zarządu Banku od 31 sierpnia 2010 roku do 30 kwietnia 2011 roku. Od 1 maja 2011 roku członek, a od 1 czerwca 2011 roku Przewodnicząca Rady Nadzorczej Banku. Roberto Nicastro, Wiceprzewodniczący Rady Nadzorczej, członek Komitetu ds. Wynagrodzeń i Komitetu ds. Finansów. Absolwent zarządzania biznesem na Uniwersytecie Bocconi w Mediolanie. Zanim związał się z UniCredit, pracował jako bankier inwestycyjny w Salomon Brothers w Londynie, następnie jako konsultant ds. strategii w McKinsey & Co. w Mediolanie. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

90 Ład korporacyjny (cd.) W maju 1997 roku dołączył do Credito Italiano na stanowisko Dyrektora ds. Strategii, Planowania i Kontroli. W październiku 2000 roku został Dyrektorem Pionu Nowej Europy, odpowiedzialnym za rozwój wiodącej pozycji Grupy UniCredit w Europie Środkowo-Wschodniej. W 2003 roku mianowany szefem Pionu Detalicznego Grupy UniCredit i Prezesem (CEO) UniCredit Banca, a w lipcu 2007 roku Zastępcą Prezesa Grupy UniCredit. Z dniem 1 listopada 2010 roku powołany na stanowisko Dyrektora Generalnego Grupy UniCredit, odpowiedzialnego za bankowość detaliczną i SME, bankowość prywatną i biznes w Europie Środkowo-Wschodniej. Członek Rady Nadzorczej Banku Pekao S.A. bieżącej kadencji od 29 kwietnia 2010 roku; wcześniej był członkiem Rady Nadzorczej Banku w latach Jest również członkiem rad nadzorczych UniCredit Bank Austria i UniCredit Bank Russia. Od października 2009 roku p. Roberto Nicastro jest Przewodniczącym Rady Dyrektorów EFMA (the European Financial Management Association w Paryżu). Jest również członkiem Komitetu Wykonawczego Związku Banków Włoskich oraz komitetów doradczych SDA Bocconi w Mediolanie i Alma School w Bolonii. Prof. dr hab. Jerzy Woźnicki, Wiceprzewodniczący Rady Nadzorczej, członek Komitetu ds. Audytu i Komitetu ds. Wynagrodzeń. Prof. J. Woźnicki jest profesorem nauk technicznych, związanym z Politechniką Warszawską, gdzie przeszedł wszystkie szczeble kariery naukowej, od asystentury do profesora zwyczajnego. Zakres jego działalności badawczej obejmuje zagadnienia IT oraz problematykę społeczeństwa wiedzy, innowacyjności i gospodarki opartej na wiedzy. Był Dziekanem na Wydziale Elektroniki i Technik Informacyjnych, a następnie Rektorem Politechniki Warszawskiej. Był także Przewodniczącym Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich. Prof. J. Woźnicki od lat jest związany z życiem gospodarczym. Był m.in. Prezesem firmy Softex Sp. z o.o., Wiceprzewodniczącym Rady Nadzorczej PKN Orlen, członkiem Rady Centrum Innowacyjności FIRE. Obecnie prof. J. Woźnicki jest Prezesem Fundacji Rektorów Polskich i Dyrektorem Instytutu Społeczeństwa Wiedzy, Przewodniczącym Komisji ds. Organizacyjnych i Legislacyjnych Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich (KRASP) i członkiem Prezydium KRASP. Jest także członkiem Komitetu Etyki w Nauce, działającego przy Prezydium PAN. Jest pomysłodawcą i współautorem Kodeksu dobrych praktyk szkół wyższych. W ciągu ponad 12 lat pracy w Radzie Nadzorczej Banku Pekao S.A. profesor J. Woźnicki zdobył bogatą wiedzę i doświadczenie w zakresie bankowości i funkcjonowania Banku; został odznaczony przez Prezesa Narodowego Banku Polskiego medalem Za zasługi dla bankowości. Alessandro Decio, Sekretarz Rady Nadzorczej, członek Komitetu ds. Audytu i Komitetu ds. Finansów. Absolwent Wydziału Ekonomii Uniwersytetu Bocconi w Mediolanie; uzyskał też tytuł magistra w INSEAD. Zanim w 2000 roku dołączył do Grupy UniCredit pracował na kierowniczych stanowiskach w IMI International, Morgan Stanley International, McKinsey & Co. oraz w Europejskim Banku Odbudowy i Rozwoju (EBOR). W czerwcu 2000 roku rozpoczął pracę w Grupie UniCredit jako szef pionu odpowiedzialnego za strategię wobec banków zagranicznych, fuzje i przejęcia, a także planowanie i controlling Grupy. W październiku 2002 roku uzyskał nominację na stanowisko Chief Operating Officer (COO) Zagrebacka Banka, należącego do Grupy UniCredit. W latach pełnił funkcję COO w Bulbank, banku z Grupy UniCredit działającego w Bułgarii. Na początku 2006 roku p. A. Decio został mianowany Szefem Projektu Grupy UniCredit ds. Integracji w Niemczech. Od lipca 2006 roku do lipca 2007 roku pełnił funkcję Zastępcy Szefa Biura Integracji Grupy. W kwietniu 2007 roku został powołany na stanowisko Dyrektora Wykonawczego Yapi Kredi, z dniem 1 lipca 2007 roku został mianowany COO, a od 30 stycznia 2009 roku pełnił funkcję Zastępcy CEO Yapi Kredi. Od 1 lutego 2011 roku p. Alessandro Decio zajmuje w UniCredit stanowisko Szefa Pionu Family&SME. Członek Rady Nadzorczej Banku od 19 kwietnia 2011 roku. Paweł Dangel, członek Rady Nadzorczej Banku od 10 września 1999 roku. Tytuł magistra sztuki uzyskał na Wydziale Reżyserii w Państwowym Instytucie Sztuki Teatralnej w Moskwie. W latach pracował jako reżyser teatralny w Polsce, a od roku 1984 jako reżyser i wykładowca w szkołach teatralnych w Londynie. Posiada bogate doświadczenie w zakresie ubezpieczeń i finansów. Odbył liczne kursy z zakresu zarządzania, ubezpieczeń i finansów. Od 1986 roku pracował jako doradca finansowy i ubezpieczeniowy w brytyjskich towarzystwach ubezpieczeniowych. 88 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

91 W latach był Wiceprezesem Zarządu oraz Dyrektorem ds. Sprzedaży i Marketingu w Towarzystwie Ubezpieczeń na Życie Nationale Nederlanden Polska S.A. Od 1997 roku jest Prezesem Zarządów Towarzystwa Ubezpieczeniowego i Reasekuracji Allianz Polska S.A. oraz Towarzystwa Ubezpieczeniowego Allianz Życie Polska S.A. Jest również Przewodniczącym Rady Nadzorczej PTE Allianz Polska S.A. oraz Wiceprezesem Zarządu Polskiego Związku Pracodawców Prywatnych Towarzystw Ubezpieczeniowych, Powszechnych Towarzystw Emerytalnych i Towarzystw Funduszy Inwestycyjnych przy Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych Lewiatan. Oliver Greene, członek Rady Nadzorczej; Przewodniczący Komitetu ds. Audytu. Absolwent Westminster School oraz Uniwersytetu w Oxfordzie, gdzie na Wydziale Filozoficzno-Politologiczno-Ekonomicznym uzyskał tytuły Bachelor of Arts i Master of Arts. Posiada rozległe doświadczenie w szczególności z zakresu bankowości korporacyjnej, międzynarodowej, bankowości inwestycyjnej, planowania i controllingu, zarządzania ryzykami, windykacji, fuzji i przejęć, leasingu. W swojej bogatej karierze sprawował wysokie funkcje menedżerskie w wielu międzynarodowych instytucjach finansowych, w tym: w grupie Citibank ( ) w Londynie i Nowym Jorku, w tym m.in. w Citicorp Leasing, w Bankers Trust Company w Londynie ( ) jako szef Pionu Wielkiej Brytanii w Departamencie Światowych Korporacji; w The Chase Manhattan Bank NA ( ) jako dyrektor zarządzający ds. korporacji brytyjskich, dyrektor zarządzający ds. windykacji aktywów, dyrektor zarządzający ds. ryzyka; w Union Bank of Switzerland ( ) m.in. jako dyrektor zarządzający ds. bankowości inwestycyjnej, senior banker zarządzający corporate finance i usługami doradczymi dla spółek z indeksu FTSE notowanych na giełdzie londyńskiej; w Europejskim Banku Odbudowy i Rozwoju ( ) jako dyrektor ds. windykacji kredytów korporacyjnych, odpowiedzialny za windykację zagrożonych aktywów EBOR. W latach był konsultantem w Europejskim Banku Odbudowy i Rozwoju. Członek Rady Nadzorczej Banku od 1 czerwca 2004 roku. Enrico Pavoni, w Radzie Nadzorczej od 10 września 1999 roku; członek Komitetu ds. Wynagrodzeń i Komitetu ds. Finansów. Od początku kariery jest związany z Grupą FIAT. Od 1978 roku zarządza interesami tej Grupy w Polsce. W 1992 roku wchodził w skład zespołu negocjacyjnego biorącego udział w procesie prywatyzacji Fabryki Samochodów Małolitrażowych w Bielsku-Białej. Koordynował inwestycje Grupy FIAT w Polsce. Od 1995 roku p. Enrico Pavoni jest Prezesem Zarządu FIAT POLSKA Sp. z o.o. W ramach kompetencji powierzonych przez FIAT S.p.A. koordynuje i nadzoruje wszelkie przedsięwzięcia Grupy podejmowane w Polsce. We wszystkich inicjowanych przedsięwzięciach sprawuje rozmaite funkcje w radach nadzorczych oraz zasiada w zarządach. Przez 10 lat ( ) sprawował funkcję Wiceprzewodniczącego Rady Nadzorczej FIAT AUTO POLAND S.A. Od 8 kwietnia 2002 roku pełni funkcję Prezesa Zarządu FIAT AUTO POLAND S.A. Pan Enrico Pavoni wniósł wielki wkład w rozwój polsko-włoskich stosunków gospodarczych. Prof. Leszek Pawłowicz, w Radzie Nadzorczej od 8 stycznia 1998 roku, członek Komitetu ds. Audytu. Studia w zakresie ekonomii w Uniwersytecie Gdańskim ukończył w 1973 roku. Od początku pracy zawodowej jest związany z Wydziałem Ekonomiki Produkcji Uniwersytetu Gdańskiego (obecnie Wydział Zarządzania), gdzie przeszedł wszystkie szczeble kariery naukowej. W 1977 roku uzyskał stopień doktora nauk ekonomicznych, w roku 1988 stopień doktora habilitowanego nauk ekonomicznych, a w 1993 roku tytuł profesora Uniwersytetu Gdańskiego. Od 2003 roku jest Kierownikiem Katedry Bankowości Uniwersytetu Gdańskiego. Prof. L. Pawłowicz jest autorytetem w dziedzinie bankowości, autorem licznych prac i artykułów w tym zakresie. Obecnie prof. L. Pawłowicz jest Dyrektorem Gdańskiej Akademii Bankowej, Wiceprezesem Zarządu Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową oraz Prezesem Rady Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. Pełni też funkcje Członka Rady Nadzorczej PTE Allianz Polska S.A., Członka Rady BEST S.A, Członka Rady Programowej Kwartalnika Finansowanie Nieruchomości, członka Rady Nadzorczej PKN Orlen. Dr Krzysztof Pawłowski, członek Rady Nadzorczej od 25 lipca 2007roku. Ukończył studia w dziedzinie fizyki na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Stopień doktora nauk fizycznych uzyskał w Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie w 1975 roku. Jest doktorem honoris causa National Louis University w Chicago. W latach pracował w laboratorium badawczym w Sądeckich Zakładach Elektro-Węglowych, w latach pełnił funkcję szefa laboratorium badawczego. W latach był senatorem I i II kadencji Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, w latach Bank Pekao S.A. Raport Roczny

92 Ład korporacyjny (cd.) pełnił funkcję przewodniczącego senackiej Komisji ds. Integracji Europejskiej. Jest twórcą (1991), a od 1992 roku był rektorem Wyższej Szkoły Biznesu National Louis University w Nowym Sączu oraz od 1996 roku założycielem i rektorem Wyższej Szkoły Biznesu w Tarnowie. Od 2007 do 2010 roku był Prezydentem połączonych uczelni. Obecnie ponownie jest rektorem Wyższej Szkoły Biznesu National Louis University. Jest członkiem Rady Dyrektorów Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności. Dr Krzysztof Pawłowski jest autorem kilkudziesięciu publikacji naukowych z dziedziny fizyki oraz 149 publikacji naukowych (w tym kilku książek), referatów i artykułów prasowych na temat zarządzania instytucjami szkolnictwa wyższego oraz rozwoju regionalnego, przywództwa, strategii. Dr Krzysztof Pawłowski ma duże doświadczenie w organizowaniu szkoleń dla najwyższej kadry menedżerskiej. Laureat szeregu prestiżowych nagród i wyróżnień, w tym tytułu Przedsiębiorca Roku 2003 w konkursie Ernst&Young. Federico Ghizzoni, Wiceprzewodniczący i Sekretarz Rady Nadzorczej oraz członek Komitetu ds. Audytu, Komitetu ds. Wynagrodzeń i Komitetu ds. Finansów do 30 kwietnia 2011 roku. Był członkiem Rady Nadzorczej Banku od 25 lipca 2007 roku; z dniem 30 kwietnia 2011 roku złożył rezygnację z funkcji pełnionych w Radzie Nadzorczej. Ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Prawa w Parmie. Od początku kariery zawodowej jest związany z UniCredit, gdzie pełnił szereg funkcji menedżerskich, we Włoszech i za granicą. W latach pracował w Banku Pekao S.A. jako Dyrektor Wykonawczy odpowiedzialny za bankowość korporacyjną i międzynarodową. Od 30 września 2010 roku jest Prezesem (CEO) Grupy UniCredit. Pan F. Ghizzoni jest członkiem Międzynarodowej Konferencji Monetarnej (International Monetary Conference) w Waszyngtonie i członkiem Instytutu Studiów Bankowych (Institut International d Etudes Bancaires) w Brukseli. Jest również Przewodniczącym Rady Stowarzyszenia Orkiestry Filharmonii la Scala w Mediolanie. Sergio Ermotti, członek Rady Nadzorczej od 29 kwietnia 2009 roku do 23 lutego 2011 roku. W latach związany z UniCredit, gdzie odpowiadał między innymi za obszar Bankowości Korporacyjnej i Inwestycyjnej oraz Bankowości Prywatnej. Kompetencje Rady Nadzorczej Do kompetencji Rady Nadzorczej, oprócz innych uprawnień i obowiązków przewidzianych w Kodeksie spółek handlowych i w Statucie Banku, należą w szczególności następujące sprawy: ocena sprawozdania Zarządu z działalności Banku oraz ocena sprawozdania finansowego Banku za ubiegły rok obrotowy, ocena wniosków Zarządu dotyczących podziału zysku albo pokrycia straty, ocena sprawozdania Zarządu z działalności Grupy Kapitałowej Banku oraz ocena skonsolidowanego sprawozdania finansowego Grupy Kapitałowej Banku za ubiegły rok obrotowy, składanie Walnemu Zgromadzeniu pisemnego sprawozdania z wyników ocen, o których mowa wyżej, jak również sprawozdania z działalności Rady Nadzorczej za miniony rok obrotowy, występowanie z wnioskiem do Komisji Nadzoru Finansowego o wyrażenie zgody na powołanie dwóch członków Zarządu Banku, w tym Prezesa Zarządu, powoływanie i odwoływanie Prezesa Zarządu Banku oraz na wniosek Prezesa Zarządu wiceprezesów i członków Zarządu Banku, zawieszanie z ważnych powodów w czynnościach poszczególnych lub wszystkich członków Zarządu Banku, ustalanie warunków umów regulujących stosunek pracy lub inny stosunek prawny łączący członków Zarządu z Bankiem, opiniowanie wieloletnich programów rozwoju i rocznych planów finansowych Banku, opiniowanie wniosków Zarządu Banku w przedmiocie tworzenia i przystępowania Banku w charakterze udziałowca (akcjonariusza) do spółek oraz zbywania udziałów (akcji) w przypadkach, gdy inwestycje te mają charakter długotrwały i strategiczny, wyrażanie zgody na utworzenie i likwidację oddziałów i przedstawicielstw zagranicznych Banku, uchwalanie na wniosek Zarządu Banku regulaminów tworzenia i wykorzystywania funduszy przewidzianych w Statucie Banku, zatwierdzanie wniosków Zarządu w sprawie nabycia, obciążenia lub zbycia nieruchomości lub udziału w nieruchomości, lub użytkowania wieczystego, jeżeli ich wartość przekracza dwa miliony złotych, zatwierdzanie wniosków Zarządu w sprawie zaciągnięcia zobowiązania lub rozporządzenia aktywami, których wartość w stosunku do jednego podmiotu przekracza 5% funduszy własnych Banku, zatwierdzanie wniosków Zarządu Banku dotyczących zlecania innym podmiotom usług (outsourcing) w strategicznych obszarach działalności biznesowej prowadzonej przez Bank lub w przypadku zlecania usług o wartości nie mniejszej niż jeden milion euro. Z dniem 23 lutego 2011 roku zrezygnował z członkostwa w Radzie Nadzorczej Banku. 90 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

93 Funkcjonowanie Rady Nadzorczej Rada Nadzorcza działa na podstawie Regulaminu, przyjętego uchwałą nr 17/03 z 22 maja 2003 r., ze zmianą dokonaną uchwałą nr 20/05 z 27 czerwca 2005 r. Regulamin jest dostępny na stronie internetowej Banku. Posiedzenia Rady Nadzorczej odbywają się w miarę potrzeby, nie rzadziej jednak niż co dwa miesiące. Zgodnie z Regulaminem, posiedzenia Rady Nadzorczej są dostępne i jawne dla członków Zarządu, z wyjątkiem posiedzeń poświęconych rozpatrywaniu spraw dotyczących bezpośrednio Zarządu Banku lub jego członków, w szczególności powołania lub odwołania Prezesa Zarządu oraz na jego wniosek wiceprezesów i członków Zarządu Banku, zawieszenia w czynnościach tych osób, ich odpowiedzialności oraz ustalania wynagrodzenia. Zgodnie ze Statutem Banku i Dobrymi Praktykami Spółek Notowanych na GPW, Rada Nadzorcza corocznie przedkładała Walnemu Zgromadzeniu ocenę swojej pracy oraz zwięzłą ocenę sytuacji Banku, z uwzględnieniem oceny systemu kontroli wewnętrznej i systemu zarządzania ryzykiem istotnym dla Banku. Dokumenty te są udostępniane akcjonariuszom przed Walnym Zgromadzeniem. Regulamin Rady Nadzorczej, w zgodzie z Dobrymi Praktykami Spółek Notowanych na GPW, przewiduje, że w przypadku zaistnienia konfliktu interesów członek Rady Nadzorczej powinien powiadomić o tym fakcie pozostałych członków Rady i powstrzymać się od zabierania głosu w dyskusji oraz od głosowania nad przyjęciem uchwały w sprawie, w której zaistniał konflikt interesów. Bank dysponuje procedurą uzyskiwania informacji od członków Rady Nadzorczej o ich osobistych, faktycznych i organizacyjnych powiązaniach. Informacje takie są publikowane w raportach bieżących i okresowych, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa oraz Dobrymi Praktykami Spółek Notowanych na GPW. W 2011 roku Rada Nadzorcza odbyła 8 posiedzeń, rozpatrzyła 101 informacji, analiz oraz wniosków i podjęła 65 uchwał. Niezależni członkowie Rady Zgodnie ze Statutem Banku, co najmniej połowę składu Rady Nadzorczej powinni stanowić członkowie niezależni, a więc wolni od jakichkolwiek powiązań, które mogłyby istotnie wpłynąć na ich zdolność do podejmowania bezstronnych decyzji. Szczegółowe kryteria, którym muszą odpowiadać członkowie Rady Nadzorczej, aby mogli zostać uznani za niezależnych, określa Statut Banku. Zgodnie z 14 ust. 5 Statutu, za niezależnego członka Rady Nadzorczej uważa się osobę, która spełnia łącznie następujące warunki: 1. nie jest i nie była w okresie ostatnich 3 lat zatrudniona w Banku, jego spółkach zależnych lub dominującej, 2. nie sprawuje i nie sprawowała w okresie ostatnich 3 lat w Banku, jego spółkach zależnych i dominującej funkcji członka Zarządu lub innej funkcji kierowniczej, bez względu na formę prawną zatrudnienia, 3. nie jest i nie była w okresie ostatnich 3 lat biegłym rewidentem lub pracownikiem podmiotu świadczącego usługi biegłego rewidenta na rzecz Banku, jego spółek zależnych lub dominującej, 4. nie jest akcjonariuszem dysponującym więcej niż 5% głosów na Walnym Zgromadzeniu Banku ani nie jest zatrudniona przez takiego akcjonariusza, 5. nie otrzymuje żadnego dodatkowego wynagrodzenia, poza należnym z tytułu członkostwa w Radzie Nadzorczej lub jakichkolwiek innych świadczeń majątkowych od Banku, jego spółek zależnych lub dominującej, z wyjątkiem świadczeń należnych jej jako konsumentowi, który zawarł z Bankiem, jego spółką zależną lub dominującą umowę na standardowych warunkach, 6. nie jest i nie była w okresie ostatnich trzech lat małżonkiem, konkubentem, krewnym ani powinowatym członka Zarządu Banku lub pracownika zajmującego w Banku stanowisko kierownicze, 7. nie jest członkiem zarządu w innej spółce, w której członek Zarządu Banku jest członkiem rady nadzorczej, 8. nie posiada istotnych powiązań biznesowych z Bankiem, jego spółkami zależnymi lub dominującą, które mogłyby wpłynąć na jej niezależność, oraz 9. w przypadku, gdy dzień wyboru przypada w okresie 3 lat od dnia wpisu do rejestru podwyższenia kapitału zakładowego Banku w celu wydania akcji akcjonariuszom Banku BPH S.A. w związku z podziałem Banku BPH S.A. przez wydzielenie, jest wolna od powiązań, o których mowa w pkt 1, 2, 3 i 6 w odniesieniu do Banku BPH S.A., jego spółek zależnych i dominujących. Zgodnie ze złożonymi oświadczeniami, kryteria niezależności określone w Statucie spełnia sześciu członków Rady Nadzorczej obecnej kadencji, tj. pp. J. Woźnicki, P. Dangel, O. Greene, E. Pavoni, L. Pawłowicz i K. Pawłowski. Komitety Rady Nadzorczej Rada Nadzorcza wykonuje swoje zadania na posiedzeniach oraz w ramach prac komitetów problemowych ds. audytu, ds. wynagrodzeń i ds. finansów. Skład osobowy komitetów zostal przedstawiony w Oświadczeniu o stosowaniu zasad ładu korporacyjnego. Komitet ds. Audytu działa zgodnie z art. 86 ustawy z dnia 7 maja 2009 r. o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym (ustawa o biegłych rewidentach). Komitet ds. Audytu wspiera Radę Nadzorczą w wypełnianiu jej obowiązków w zakresie nadzoru dotyczących w szczególności prawidłowości i efektywności mechanizmów kontroli wewnętrznej stosowanych w Banku, w tym identyfikacji, pomiaru i zarządzania ryzykami, zgodności z przepisami Bank Pekao S.A. Raport Roczny

94 Ład korporacyjny (cd.) prawa i procedurami regulującymi działalność Banku, prawidłowości stosowania zasad rachunkowości do opracowania sprawozdań finansowych, zapewnienia niezależności biegłych rewidentów uprawnionych do badania sprawozdania finansowego Banku i oceny zasobów Departamentu Audytu Wewnętrznego. Zadania Komitetu ds. Audytu określa art. 86 ust. 7 i 8 ustawy o biegłych rewidentach. Szczegółowy zakres kompetencji Komitetu został ustalony przez Radę Nadzorczą uchwałą nr 42/07 z dnia 2 października 2007r. Do zadań Komitetu ds. Audytu należą w szczególności: ocena skuteczności systemu kontroli wewnętrznej w Banku, ocena istotnych wniosków wynikających z prac Audytu Wewnętrznego oraz kontroli i inspekcji przeprowadzanych przez podmioty zewnętrzne, nadzorowanie działań naprawczych, rekomendowanie Radzie Nadzorczej wyboru biegłego rewidenta uprawnionego do badania sprawozdania finansowego Banku i ocena współpracy z biegłym rewidentem, badanie procesu opracowywania sprawozdań finansowych. Komitet ds. Audytu składa się z pięciu członków wybranych spośród członków Rady Nadzorczej, w tym trzech niezależnych. Posiedzenia Komitetu ds. Audytu odbywają się w zależności od potrzeb, ale nie rzadziej niż cztery razy w roku, a daty tych posiedzeń zbiegają się w czasie z kluczowymi datami w cyklu sprawozdawczym Banku i analizą rocznego planu audytu wewnętrznego. W 2011 roku Komitet odbył sześć posiedzeń. W posiedzeniach Komitetu uczestniczą Prezes Zarządu oraz inni członkowie kierownictwa, jeśli omawiane tematy dotyczą spraw z zakresu ich odpowiedzialności. Komitet odbywa również bez obecności Zarządu spotkania z biegłym rewidentem uprawnionym do badania sprawozdań finansowych Banku. W okresach półrocznych Komitet ds. Audytu składa Radzie Nadzorczej sprawozdanie z działalności, uwzględniające wydane zalecenia. Komitet ds. Wynagrodzeń działa na podstawie uchwały Rady Nadzorczej z 24 stycznia 2000 roku oraz na podstawie Regulaminu Rady Nadzorczej. Do zadań Komitetu należy przedkładanie Radzie Nadzorczej propozycji w szczególności w sprawach: ustalania wynagrodzeń członków Zarządu Banku, polityki wynagradzania kadry menedżerskiej Banku, przedkładania Walnemu Zgromadzeniu propozycji w sprawie wynagrodzeń członków Rady. Posiedzenia Komitetu odbywają się w zależności od potrzeb. W 2011 roku miały miejsce dwa posiedzenia Komitetu. Komitet ds. Finansów działa na podstawie uchwały Rady Nadzorczej; jego zadaniem jest sprawowanie nadzoru nad realizacją zadań finansowych Banku. Członkowie Komitetu mają prawo do korzystania z profesjonalnych doradców, powoływanych na podstawie uchwał Rady Nadzorczej. Doradcy są zobowiązani do zachowania poufności wszelkich informacji uzyskanych w związku z wykonywaniem czynności na zlecenie Komitetu. Roczne sprawozdania z działalności Komitetów Rady Nadzorczej są dostępne dla akcjonariuszy. Zarząd Banku Powoływanie, skład i kwalifikacje Zarządu Zarząd Banku składa się z pięciu do dziewięciu członków. Członkowie Zarządu Banku są powoływani przez Radę Nadzorczą na wspólną kadencję, trwającą trzy lata. Wiceprezesi i Członkowie Zarządu są powoływani i odwoływani na wniosek Prezesa Zarządu Banku. Powołanie dwóch członków Zarządu, w tym Prezesa Zarządu, następuje za zgodą Komisji Nadzoru Finansowego. Z wnioskiem o wyrażenie zgody występuje Rada Nadzorcza. Co najmniej połowa Członków Zarządu Banku, w tym Prezes Zarządu Banku, powinna legitymować się dobrą znajomością rynku bankowego w Polsce, dzięki spełnieniu łącznie następujących kryteriów: posiadaniu doświadczenia zawodowego na rynku polskim, odpowiedniego do sprawowanej funkcji zarządczej w Banku, posiadaniu stałego miejsca zamieszkania w Polsce, władaniu językiem polskim. W składzie Zarządu bieżącej kadencji wszystkie ww. kryteria spełniają cztery osoby. Zarząd Banku obecnej kadencji składa się z sześciu członków, w tym Prezesa Zarządu, i pięciu Wiceprezesów. Wszyscy członkowie Zarządu Banku posiadają bogatą wiedzę i doświadczenie niezbędne do wykonywania swoich funkcji w Zarządzie. Zawodowe życiorysy członków Zarządu są dostępne na stronie internetowej Banku. Luigi Lovaglio, Prezes Zarządu Banku, CEO Ukończył studia w dziedzinie ekonomii i handlu na Uniwersytecie w Bolonii. W Grupie UniCredit pracuje od 1973 roku, obejmując kolejno szereg ważnych stanowisk. Ponad dziesięć lat, jako senior executive, zarządzał obszarami o coraz większym znaczeniu. 92 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

95 W 1997 roku został mianowany szefem Departamentu Planowania Strategicznego Grupy UniCredit i był zaangażowany w procesach wielu fuzji UniCredito z nowo zakupionymi bankami. Z Bankiem Pekao S.A. rozpoczął współpracę w 1999 r., z głównym zadaniem przeprowadzenia integracji Banku w Grupie UniCredit. Był także Liderem Projektu połączenia Banku Pekao S.A. z Bankiem BPH SA, zakończonego sukcesem w listopadzie 2007 roku. Od 2000 do 2003 roku był Zastępcą Prezesa Zarządu i Dyrektorem Wykonawczym Bulbank AD, największego banku w Bułgarii. Do Zarządu Banku Pekao S.A. p. Luigi Lovaglio dołączył we wrześniu 2003 r. Zgodnie z jednogłośną decyzją Rady Nadzorczej Banku z dniem 1 maja 2011 roku objął stanowisko Prezesa Zarządu Banku, CEO. W 2008 roku p. Luigi Lovaglio został odznaczony tytułem Komandora Orderu Gwiazdy Solidarności Włoskiej, przyznanym przez prezydenta Włoch, Giorgio Napolitano, w uznaniu dla znaczącego wkładu w rozwój współpracy gospodarczej Polski i Włoch. Diego Biondo, Wiceprezes Zarządu Banku, CRO Ukończył studia w zakresie zarządzania biznesem na Uniwersytecie w Turynie. Karierę zawodową rozpoczął w 1990 roku w Grupie Fiat w Turynie, gdzie sprawował szereg funkcji w Departamencie Finansowym. W 2000 roku objął stanowisko Wiceprezesa i Zastępcy Skarbnika (Deputy Treasurer) w Fiat Finance North America w Nowym Jorku, gdzie był odpowiedzialny za działalność finansową spółek Grupy Fiat w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie i Meksyku. W latach sprawował funkcję Wiceprezesa i Dyrektora Finansowego w Fiat Polska Sp. z o.o. odpowiedzialnego za działalność finansową Grupy Fiat w Polsce. Pracę w Banku Pekao S.A. rozpoczął w 2003 roku jako Dyrektor Wykonawczy Pionu Zarządzania Ryzykami. Od 11 grudnia 2008 roku Wiceprezes Zarządu Banku nadzorujący Pion Zarządzania Ryzykami (CRO). Marco Iannaccone, Wiceprezes Zarządu Banku, CFO Absolwent Universita degli Studi di Venezia Ca Foscari i Uniwersytetu Clemson w Stanach Zjednoczonych, gdzie uzyskał tytuł MBA. W początkach kariery pracował naukowo jako asystent ds. badań na Wydziale Ekonomii Stosowanej i Wydziale Finansów Uniwersytetu Clemson. W 1995 pracował w 3B S.p.A., po czym został konsultantem w KPMG w Mediolanie. Pracę w konsultingu kontynuował w Andersen Consulting w Mediolanie. Od 1999 do 2002 roku w Deutsche Bank S.p.A. w Mediolanie, m.in. był odpowiedzialny za największą restrukturyzację tego banku we Włoszech. W 2002 roku rozpoczął pracę w Grupie UniCredit. Był odpowiedzialny za działalność Grupy w obszarze fuzji i przejęć, dotyczących w szczególności Pionu Bankowości Prywatnej i Zarządzania Aktywami, następnie pracował w dziale doradztwa w zakresie zarządzania prywatnymi aktywami w UniCredit Private Banking S.p.A. Od 2005 r. w Pionie Nowej Europy, w którym odpowiadał za zarządzanie z punktu widzenia planowania i rozwoju bankami zagranicznymi na Słowacji, w Republice Czeskiej i Bułgarii. Od września 2006 roku po połączeniu UniCredit i HVB był odpowiedzialny za planowanie, strategię i controlling spółek w krajach Europy Środkowo-Wschodniej, w tym w Polsce. Od września 2008 roku Dyrektor Finansowy (Chief Financial Officer) w Banku Pekao S.A.; od 11 grudnia 2008 roku Wiceprezes Zarządu Banku nadzorujący Pion Finansowy (CFO). Andrzej Kopyrski, Wiceprezes Zarządu Banku Absolwent Politechniki Warszawskiej i Uniwersytetu Strathclyde w Glasgow. Karierę w bankowości rozpoczął w 1992 roku w Banku Pekao S.A. W latach pracował w pionie bankowości korporacyjnej w ING Bank Polska. Następnie kierował finansowaniem strukturalnym w Deutsche Bank Polska, a od roku 1997 do 2001 był Dyrektorem w ABN Amro Bank (Polska), gdzie odpowiadał za finansowanie strukturalne i rynki kapitałowe. Od 2001 r. był Członkiem Zarządu w HSBC Financial Services (Poland). Od kwietnia 2002 roku pracował w Banku BPH S.A. na stanowisku Dyrektora Zarządzającego, odpowiedzialnego za Obszar Sprzedaży, Finansowania Strukturalnego i Rynków Kapitałowych, a po połączeniu z Bankiem Pekao S.A. przejął odpowiedzialność za Departament Bankowości Inwestycyjnej i Finansowania Strukturalnego. Od 4 czerwca 2008 roku Wiceprezes Zarządu Banku nadzorujący Pion Bankowości Korporacyjnej, Rynków i Bankowości Inwestycyjnej. Grzegorz Piwowar, Wiceprezes Zarządu Banku Ukończył studia magisterskie w zakresie elektroniki na Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie oraz studia podyplomowe w zakresie bankowości na Akademii Ekonomicznej w Krakowie. Karierę w bankowości rozpoczął w Banku BPH S.A. w 1992 roku. W latach był dyrektorem biura maklerskiego, a następnie przez dwa lata dyrektorem regionu południowego bankowości detalicznej. W 2002 roku został dyrektorem zarządzającym obszarem dystrybucji i sprzedaży w Pionie Bankowości Detalicznej. W październiku 2006 roku Bank Pekao S.A. Raport Roczny

96 Ład korporacyjny (cd.) został powołany na stanowisko Członka Zarządu Banku BPH S.A., odpowiedzialnego za bankowość Detaliczną. Od 30 listopada 2007 roku Wiceprezes Zarządu Banku Pekao S.A. nadzorujący Pion Bankowości Indywidualnej i Biznesowej, a od 1 stycznia 2009 roku połączony Pion Bankowości Detalicznej. Marian Ważyński, Wiceprezes Zarządu Banku Absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego oraz podyplomowych studiów z zakresu zarządzania bankiem komercyjnym w Szkole Głównej Handlowej. W sektorze bankowym pracuje od 1986 roku. W latach dyrektor Gabinetu Prezesa Narodowego Banku Polskiego. Od 1990 do 1998 roku pełnił funkcje menedżerskie w bankach komercyjnych. Był członkiem Zarządu AmerBanku i Animex Banku oraz Dyrektorem Regionalnym Banku Depozytowo-Kredytowego S.A. W Banku Pekao S.A. od 1998 roku, kolejno jako Menedżer Połączenia czterech banków, następnie Dyrektor Wykonawczy zarządzający Pionem Logistyki. Od 15 grudnia 2004 r. członek Zarządu Banku; w listopadzie 2007 roku powołany na stanowisko Wiceprezesa Zarządu nadzoruje Pion Logistyki i Zaopatrzenia. Zakres działania (kompetencje) Zarządu Zakres działania Zarządu Banku określają przepisy prawa, w tym ustawy Kodeks spółek handlowych i Prawo bankowe oraz Statut Banku. Zarząd prowadzi sprawy Banku i reprezentuje Bank. Do kompetencji Zarządu należą wszystkie sprawy nie zastrzeżone przez prawo lub Statut do właściwości innych organów Banku. Zarząd opracowuje strategię rozwoju Banku i jest odpowiedzialny za jej wdrożenie. Realizując zasadę sprawnego i rozważnego zarządzania Bankiem Zarząd jest odpowiedzialny za inicjowanie i realizację programów, mających na celu zwiększenie wartości Banku i zwrotu z inwestycji dla akcjonariuszy oraz ochronę długofalowych interesów pracowników. Zarząd Banku podejmując decyzje dokłada wszelkich starań, aby zapewnić jak najpełniejszą realizację interesów akcjonariuszy, klientów, pracowników oraz innych podmiotów i osób współpracujących z Bankiem w zakresie jego działalności. Funkcjonowanie Zarządu Zasady i tryb pracy Zarządu zostały ustalone w Regulaminie Zarządu Banku Polska Kasa Opieki S.A., przyjętym uchwałą Zarządu Banku nr 101/VI/03 z 3 czerwca 2003 r. Regulamin jest dostępny na stronie internetowej Banku. Podstawą zarządzania Bankiem jest profesjonalizm, wiarygodność oraz poufność. Stosunki z klientami cechuje rzetelność i uczciwość oraz postępowanie zgodne z obowiązującym prawem. Wartości te stanowią podstawę obowiązującego w Banku Kodeksu Etyki Zawodowej oraz Karty Zasad Grupy UniCredit. Obowiązkiem każdego członka Zarządu Banku jest podejmowanie działań, które mają na celu interes Banku. Zgodnie z obowiązującym w Banku Kodeksem Etyki Zawodowej od każdego członka Zarządu Banku oczekuje się uczciwości i lojalności na rzecz realizacji wspólnych celów oraz poszanowania i roztropnego korzystania z dóbr i zasobów Banku. Ponadto członkom Zarządu Banku zabrania się podejmowania takich decyzji lub działań, które powodowałyby konflikt interesów, albo które byłyby sprzeczne z interesami Banku lub były nie do pogodzenia z obowiązkami służbowymi. Członek Zarządu Banku jest obowiązany poinformować Radę Nadzorczą o powstaniu sytuacji, w której mógłby wystąpić lub wystąpił konflikt interesów. Członek Zarządu Banku, który spotkał się z żądaniami korzyści w jakimkolwiek wymiarze lub o jakimkolwiek charakterze ze strony pracowników lub przedstawicieli kontrahentów, winien bezzwłocznie poinformować o tym Radę Nadzorczą. Regulamin Zarządu określa sprawy, które wymagają kolegialnego rozpatrzenia przez Zarząd Banku. Zgodnie z Regulaminem, kolegialnego rozpatrzenia przez Zarząd wymagają w szczególności: strategia rozwoju Banku, plany finansowe, sprawozdania z działalności oraz sprawozdania finansowe Banku i Grupy Kapitałowej, projekt podziału zysku (pokrycia strat) Banku, zasady i sposób realizacji: polityki inwestycyjnej, polityki zarządzania aktywami i pasywami, polityki kredytowej, polityki kadrowej, płacowej i socjalnej, polityki stóp procentowych, sprawy dotyczące nabywania, obciążania i zbywania nieruchomości lub udziału w nieruchomości, sprawy dotyczące struktury organizacyjnej Centrali oraz tworzenia i likwidacji jednostek organizacyjnych Banku, regulaminy funduszy specjalnych, tworzenie i przystępowanie przez Bank do spółek oraz zbywanie udziałów (akcji) w przypadku inwestycji o długotrwałym i strategicznym charakterze, 94 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

97 zakładanie i przystępowanie do stowarzyszeń i fundacji, sprawy dotyczące udziału pracowników Banku w radach nadzorczych spółek, w których występuje zaangażowanie kapitałowe Banku. Ponadto, Zarząd Banku rozpatruje kolegialnie wszystkie sprawy wnoszone do rozpatrzenia przez Radę Nadzorczą. Pracami Zarządu kieruje Prezes Zarządu Banku, który zwołuje i przewodniczy posiedzeniom Zarządu, prezentuje stanowisko Zarządu wobec innych organów Banku oraz w stosunkach zewnętrznych, w szczególności wobec organów Państwa i wydaje regulacje wewnętrzne. Prezes może upoważnić inne osoby do wydawania przepisów wewnętrznych. W 2011 roku Zarząd Banku odbył 40 posiedzeń i podjął 440 uchwał. Struktura zarządzania Członkowie Zarządu koordynują i nadzorują działalność Banku zgodnie z podziałem zadań, uchwalonym przez Zarząd i zatwierdzonym przez Radę Nadzorczą. Pan Luigi Lovaglio, Prezes Zarządu Banku koordynował prace członków Zarządu Banku, jednocześnie nadzorując w szczególności następujące obszary działalności Banku: audyt wewnętrzny, zarządzanie ryzykiem braku zgodności oraz komunikacja korporacyjna, w tym relacje inwestorskie. Strukturę organizacyjną Banku tworzą: Centrala Banku, jednostki operacyjne przy Centrali, Regiony, Oddziały w kraju (z filiami i punktami obsługi bankowej) i za granicą, inne jednostki organizacyjne, w tym Regionalne Centra Korporacyjne. Podstawowe komórki organizacyjne Centrali Banku (departamenty, biura) mogą być połączone w pion. Działalność pionu może bezpośrednio nadzorować członek Zarządu Banku; pracą pionu może też kierować Dyrektor Wykonawczy/Dyrektor Pionu. W Centrali Banku działają następujące stałe Komitety: Komitet Kredytowy Banku, Komitet Aktywów, Pasywów i Ryzyka, Komitet Płynności i Ryzyka Rynkowego, Komitet Ryzyka Operacyjnego, Komitet Zarządzania Zmianami, Komitet Bezpieczeństwa Banku. Zadania, skład i zasady funkcjonowania komitetów określają przepisy wewnętrzne Banku. W Centrali mogą też funkcjonować komórki o charakterze doraźnym (zespoły zadaniowe, projekty). Pan Luigi Lovaglio kierował pracami Zarządu, zwoływał i przewodniczył posiedzeniom Zarządu, prezentował stanowisko Zarządu wobec innych organów Banku oraz w stosunkach zewnętrznych, w szczególności wobec organów Państwa i wydawał regulacje wewnętrzne. Pan Diego Biondo, Wiceprezes Zarządu Banku nadzorował działalność Pionu Zarządzania Ryzykami. Pan Marco Iannaccone, Wiceprezes Zarządu Banku nadzorował działalność Pionu Finansowego. Pan Andrzej Kopyrski, Wiceprezes Zarządu Banku nadzorował działalność Pionu Bankowości Korporacyjnej, Rynków i Bankowości Inwestycyjnej. Pan Grzegorz Piwowar, Wiceprezes Zarządu Banku nadzorował działalność Pionu Bankowości Detalicznej. Pan Marian Ważyński, Wiceprezes Zarządu Banku nadzorował działalność Pionu Logistyki i Zaopatrzenia. Zarząd Banku dba o przejrzystość i efektywność systemu zarządzania oraz prowadzi sprawy Banku zgodnie z przepisami prawa i Dobrymi Praktykami Spółek Notowanych na GPW oraz Zasadami Dobrej Praktyki Bankowej Związku Banków Polskich. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

98 Ład korporacyjny (cd.) System zarządzania ryzykiem Bank Pekao S.A. posiada strategię zarządzania ryzykiem w postaci Procedury ICAAP, przyjętej przez Zarząd i zatwierdzonej przez Radę Nadzorczą Banku. Strategia ta wyznacza główne elementy wszechstronnego podejścia do ryzyka związanego z prowadzoną przez Bank działalnością i wynikającego z przyjętej strategii biznesowej, zarówno na poziomie Banku, jak i całej Grupy Kapitałowej Banku, definiując zidentyfikowane przez Bank rodzaje ryzyka oraz kryteria uznawania go za istotne, wskazując cele oraz towarzyszące im zasady zarządzania ryzykiem, docelową strukturę ryzyka związanego z prowadzoną działalnością oraz akceptowany poziom i strukturę ryzyka. Bank definiuje ryzyko jako Możliwość, że skutki danego działania lub zdarzenia mogą okazać się negatywne i doprowadzić do poniesienia przez Bank oczekiwanych lub nieoczekiwanych strat lub do ograniczenia zdolności Banku do realizacji przyjętej strategii biznesowej. Każde zidentyfikowane ryzyko powinno zostać ocenione pod kątem jego istotności i jeśli zostanie uznane za istotne powinno zostać zmierzone (o ile zostanie zaklasyfikowane jako ryzyko mierzalne) oraz być monitorowane i kontrolowane zgodnie z metodami i procedurami ustalonymi dla danego rodzaju ryzyka. Metodyki oceny i pomiaru ryzyka mają na celu utrzymanie zgodności z obowiązującymi wymogami prawnymi, najlepszymi praktykami rynkowymi oraz wytycznymi ustalonymi przez Grupę UniCredit. Funkcjonujący w Banku system zarządzania ryzykiem stanowi integralny element systemu zarządzania Bankiem. Zadaniem systemu zarządzania ryzykiem jest identyfikacja, pomiar (szacowanie), monitorowanie i kontrola ryzyka występującego w działalności Banku, służące zapewnieniu prawidłowości procesu wyznaczania i realizacji szczegółowych celów prowadzonej przez Bank działalności. Zarządzanie ryzykiem usprawnia procesy decyzyjne, jednocześnie zapewniając zgodność podejmowanych decyzji z najlepszymi praktykami rynkowymi i obowiązującymi wymogami regulacyjnymi. W ramach systemu zarządzania ryzykiem Bank stosuje sformalizowane zasady służące określaniu wielkości podejmowanego ryzyka i zasady zarządzania ryzykiem, sformalizowane procedury mające na celu identyfikację, pomiar lub szacowanie oraz monitorowanie ryzyka, z uwzględnieniem przewidywanego poziomu ryzyka w przyszłości. Bank stosuje sformalizowane limity ograniczające ryzyko i określa zasady postępowania w przypadku przekroczenia limitów, a obowiązujący system informacji zarządczej umożliwia monitorowanie poziomu ryzyka. Struktura organizacyjna Banku jest dostosowana do wielkości i profilu ponoszonego przez Bank ryzyka. Zarządzając ryzykiem Grupy Kapitałowej Bank sprawuje nadzór nad ryzykiem związanym z działalnością podmiotów zależnych. Zarząd Banku w obowiązującym w Banku systemie zarządzania ryzykiem odpowiada za: opracowanie i wprowadzenie strategii zarządzania ryzykiem, która obejmuje cele oraz główne zasady zarządzania ryzykiem; opracowanie, wdrożenie oraz regularną aktualizację pisemnych strategii, polityk i procedur w zakresie zarządzania ryzykiem; skuteczność działania systemu zarządzania ryzykiem oraz doskonalenie tego procesu; podejmowanie odpowiednich kroków w celu zapewnienia, aby Bank zarządzał wszystkimi istotnymi ryzykami związanymi ze swoją działalnością i działalnością spółek zależnych oraz posiadał odpowiednie procedury w tym zakresie; w szczególności Zarząd powołuje właściwe komitety, zapewnia wydawanie wewnętrznych regulacji dotyczących identyfikacji, pomiaru, monitorowania i kontroli ryzyka oraz przekazuje Radzie Nadzorczej okresowe informacje o rodzajach i wielkości ryzyka, na które narażony jest Bank; zatwierdzanie systemu limitów przyjętych przez Bank dla różnych rodzajów ryzyka oraz wysokości ogólnych limitów kapitałowych; zapewnienie zgodności działania Banku z obowiązującymi przepisami prawa oraz efektywne zarządzanie ryzykiem braku zgodności; wprowadzenie w Banku, struktury organizacyjnej dostosowanej do wielkości i profilu ponoszonego przez Bank ryzyka i odzwierciedlającej podział obowiązków, który zapewnia niezależność funkcji kontrolowania ryzyka od działalności operacyjnej, odpowiedzialnej za podejmowanie ryzyka przez Bank; przejrzystość działań Banku pozwalającą na ocenę skuteczności działania Rady Nadzorczej i Zarządu Banku w zakresie zarządzania Bankiem, monitorowania stanu bezpieczeństwa działalności Banku i za ocenę sytuacji finansowej Banku. Podejmowanie decyzji o wdrożeniu nowych lub modyfikacji istniejących produktów, w tym produktów finansowych, w zakresie niezastrzeżonym do decyzji Zarządu Banku, przy jednoczesnym zapewnieniu spójności ze strategią Banku i ustalaniu priorytetów we wdrażaniu poszczególnych zmian oraz zapewnieniu zgodności dokonywanych zmian z definicją modelu Banku zostało powierzone Komitetowi Zarządzania Zmianami. Proces przygotowawczy, poprzedzający podjęcie decyzji obejmuje w szczególności identyfikację istotnych rodzajów ryzyka, uwzględnienie produktu w stosowanych metodach identyfikacji i pomiaru ryzyka, ustalenie limitów wewnętrznych oraz zasad księgowania i raportowania. Zarząd Banku jest regularnie informowany o aktualnym profilu ryzyka Banku, o największych ekspozycjach i koncentracjach zaangażowań kredytowych. Rada Nadzorcza sprawuje nadzór nad zgodnością polityki Banku w zakresie podejmowania przez Bank ryzyka ze strategią i planem finansowym Banku, poprzez: zatwierdzanie strategii działania Banku oraz zasad ostrożnego zarządzania. W szczególności Rada Nadzorcza zatwierdza strategię zarządzania ryzykiem, która obejmuje cele oraz główne zasady zarządzania ryzykiem w Banku; 96 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

99 dokonywanie przeglądu raportów Zarządu na temat rodzajów oraz istotności ryzyka, na jakie narażony jest Bank, w szczególności nadzór nad zgodnością polityki w zakresie podejmowania ryzyka ze strategią działania i planem finansowym Banku; powoływanie komitetów działających w strukturze Rady Nadzorczej Banku, powoływanie oraz odwoływanie członków Zarządu Banku posiadających odpowiednie kwalifikacje do sprawowania powierzonych im funkcji, zatwierdzanie podziału zadań pomiędzy członków Zarządu koordynujących i nadzorujących działalność Banku w zakresie przypisanych im obszarów wraz ze strukturą organizacyjną Banku, w dostosowaniu do wielkości i profilu ponoszonego przez Bank ryzyka oraz z zapewnieniem niezależności funkcji kontrolowania ryzyka od działalności operacyjnej, odpowiedzialnej za podejmowanie ryzyka przez Bank; nadzór nad procesem zarządzania ryzykiem braku zgodności, zatwierdzanie kluczowych założeń polityki Banku w tym zakresie oraz dokonywanie, co najmniej raz w roku, oceny efektywności zarządzania tym ryzykiem. Strategia zarządzania ryzykiem oraz system zarządzania ryzykiem w Banku podlegają regularnym przeglądom i niezbędnym aktualizacjom w celu zachowania ich adekwatności w stosunku do skali i złożoności prowadzonej przez Bank działalności. System kontroli wewnętrznej System kontroli wewnętrznej Banku obejmuje wszystkie wewnętrzne regulacje, procedury, mechanizmy kontroli, limity, oraz czynności samokontroli, które działając razem mają na celu zapewnienie: zgodności ze strategią Banku, efektywności i skuteczności procedur, ochrony aktywów, przeciwdziałania stratom i błędom oraz uszczerbkowi reputacji Banku, bezpieczeństwa, stabilności i efektywności operacji, niezawodności i kompletności rachunkowości oraz informacji zarządczej, zgodności transakcji z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa, regulacjami nadzorczymi i wewnętrznymi politykami, planami, przepisami i procedurami, oraz wsparcia procesu decyzyjnego. System kontroli wewnętrznej Banku jest dostosowany do prowadzonej przez Bank działalności i do struktury organizacyjnej Banku; jest on adekwatny do wielkości i profilu ryzyk zdefiniowanych w Procedurze ICAAP, tj. trzech podstawowych rodzajów ryzyk: ryzyka kredytowego, finansowego i operacyjnego oraz ryzyk Filara II, tj. ryzyka nieruchomości własnych, ryzyka inwestycji finansowych, ryzyka biznesowego, ryzyka braku zgodności, ryzyka reputacji oraz ryzyka strategicznego. Kontrola wewnętrzna jest procesem ciągłym, realizowanym na wszystkich poziomach organizacyjnych Banku. System kontroli wewnętrznej angażuje w różnych rolach organy statutowe Banku, poszczególne jednostki i komórki organizacyjne Banku, osoby nadzorujące i kierujące na wszystkich poziomach zarządczych oraz wszystkich pracowników. Zarząd Banku jest odpowiedzialny za opracowanie, wprowadzenie i aktualizację polityk, strategii i procedur systemu kontroli wewnętrznej oraz za skuteczne funkcjonowanie systemu kontroli wewnętrznej, odpowiednio dostosowanego do wielkości i profilu ryzyka wiążącego się z działalnością Banku. Prezes Zarządu Banku wydaje w formie zarządzenia Regulamin kontroli wewnętrznej. Rada Nadzorcza jest odpowiedzialna za sprawowanie efektywnego nadzoru nad funkcjonowaniem systemu kontroli wewnętrznej, a w tym za ocenę jego niezależności, rzetelności, adekwatności i skuteczności. Obowiązki te Rada Nadzorcza wykonuje przy wsparciu Komitetu ds. Audytu oraz audytu wewnętrznego Banku. System kontroli wewnętrznej tworzą: kontrola liniowa (w tym funkcjonalna), kontrola zarządzania ryzykiem oraz audyt wewnętrzny (kontrola instytucjonalna). Celem kontroli liniowej (w tym funkcjonalnej) jest zapewnienie poprawności operacji. zgodności działalności Banku z procedurami, limitami i przepisami, reagowanie na wady i błędy, monitorowanie realizacji udzielanych rekomendacji. Kontrola ta jest wykonywana przez każdego pracownika w zakresie jakości i poprawności jego czynności i dodatkowo przez jego przełożonego oraz współpracowników. Kontrola ta jest inkorporowana do procedur i wykonywana przez jednostki Banku samodzielnie (samokontrola i kontrola hierarchiczna). Celem kontroli zarządzania ryzykiem, jest zdefiniowanie metod pomiaru ryzyka, weryfikacja przestrzegania przyznanych limitów, kontrola zgodności operacji jednostek z wyznaczonymi im celami w zakresie ryzyka i stopy zwrotu. Kontrola ta jest wykonywana przez jednostki inne niż zaangażowane bezpośrednio w zarządzanie danym procesem i niezaangażowane w jakąkolwiek działalność biznesową. Celem audytu wewnętrznego (kontroli instytucjonalnej) jest analiza, ocena i rekomendacja usprawnień do istniejących procedur i mechanizmów Systemu Kontroli Wewnętrznej oraz ocena naruszenia zasad i procedur. Kontrola instytucjonalna jest prowadzona poprzez audyty wynikające z zatwierdzonego planu kontroli, jak również nieplanowane kontrole doraźne, a także poprzez kontrole zdalne. Kontrola ta jest sprawowana w obiektywny i niezależny sposób przez Departament Audytu Wewnętrznego, który podlega bezpośrednio Prezesowi Zarządu. Departament Audytu Wewnętrznego przekazuje również raporty Radzie Nadzorczej. Bank sprawuje funkcje kontrolne w stosunku do spółek zależnych za pośrednictwem swoich przedstawicieli w radach nadzorczych tych spółek. W spółkach Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. obowiązują te same standardy i zasady działania audytu wewnętrznego. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

100 Ład korporacyjny (cd.) Ochrona informacji poufnych i zakaz transakcji w okresach zamkniętych Bank zapewnia wysokie standardy w zakresie zapobiegania bezprawnemu wykorzystywaniu i ujawnianiu informacji poufnych oraz zapewnienia równego dostępu inwestorów do informacji, na podstawie przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi oraz ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych, które wprowadziły do polskiego porządku prawnego postanowienia Dyrektywy 2003/6/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2003 r. w sprawie wykorzystywania poufnych informacji i manipulacji na rynku (nadużyć na rynku). Zgodnie z przepisami ustawy o obrocie instrumentami finansowymi w Banku obowiązuje zakaz wykorzystywania informacji poufnych oraz dokonywania transakcji akcjami i instrumentami finansowymi Banku w tzw. okresach zamkniętych przez osoby posiadające dostęp do takich informacji. Ochrona informacji poufnych oraz zapewnienie równego dostępu inwestorów do informacji w Banku należą do podstawowych obowiązków wszystkich pracowników Banku. Sposób wykonywania tych obowiązków i szczegółowe procedury z tym związane są uregulowane zarządzeniami Prezesa Zarządu, które wprowadziły: Regulamin realizacji obowiązków związanych z informacjami poufnymi dotyczącymi Banku oraz informowania o transakcjach instrumentami finansowymi związanymi z papierami wartościowymi Banku, dokonywanych przez Osoby Zobowiązane (dalej: Regulamin ) Regulamin sporządzania i przekazywania przez Bank Polska Kasa Opieki S.A. informacji bieżących i okresowych wymaganych od emitentów papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu; Zasady postępowania w zakresie identyfikacji i przeciwdziałania ryzyku nadużyć związanych z instrumentami finansowymi, a także postępowania na wypadek stwierdzenia nadużyć. Bank jednocześnie gwarantuje ochronę danych osobowych oraz chroni informacje stanowiące tajemnicę przedsiębiorstwa Banku. Ochrona informacji poufnych W celu zapobiegania bezprawnemu wykorzystaniu i ujawnianiu informacji poufnych, Bank ustanawia system ochrony informacji poufnych polegający w szczególności na zabezpieczeniu i ochronie dokumentów zawierających informacje poufne, ochronie systemów zawierających informacje poufne oraz kontroli obiegu dokumentów zawierających informacje poufne. Postanowienia obowiązującego Regulaminu ustanawiają również zakaz wykorzystywania informacji poufnych, ich ujawniania, udzielania rekomendacji lub nakłaniania innej osoby na podstawie informacji poufnej do nabycia lub zbycia instrumentów finansowych, których dotyczy ta informacja. Zakaz ten dotyczy wszystkich osób, które posiadają informacje poufne w związku z pełnieniem funkcji w organach Banku, posiadaniem akcji Banku lub dostępem do takich informacji z racji zatrudnienia, wykonywania zawodu, a także stosunku zlecenia lub innego stosunku prawnego o podobnym charakterze. Do osób, których dotyczy zakaz należą w szczególności: 1. członkowie Zarządu, członkowie Rady Nadzorczej, prokurenci lub pełnomocnicy Banku, jego pracownicy, biegli rewidenci albo inne osoby pozostające z Bankiem w stosunku zlecenia lub innym stosunku prawnym o podobnym charakterze (tzw. insiderzy pierwotni), 2. akcjonariusze Banku, 3. osoby zatrudnione lub pełniące funkcje, o których mowa w pkt. 1., w podmiocie zależnym lub dominującym wobec Banku albo pozostające z tym podmiotem w stosunku zlecenia lub innym stosunku prawnym o podobnym charakterze. Bank kontroluje przestrzeganie ww. zobowiązań zgodnie z postanowieniami Regulaminu, opisującymi tryb postępowania w przypadku uzasadnionego podejrzenia bezprawnego ujawnienia lub wykorzystania informacji poufnej, niewykonania obowiązków informacyjnych lub dokonania transakcji w czasie tzw. okresu zamkniętego. Zakaz dokonywania transakcji w okresach zamkniętych Osoby określane insiderami pierwotnymi, mające dostęp do informacji poufnych, obowiązuje zakaz dokonywania, w czasie trwania tzw. okresów zamkniętych, czynności prawnych na rachunek własny lub osoby trzeciej, powodujących lub mogących powodować rozporządzenie akcjami, prawami pochodnymi dotyczącymi akcji lub instrumentami finansowymi powiązanymi z akcjami Banku. Bank informuje wszystkich pracowników o terminach okresów zamkniętych związanych z publikacją raportów okresowych. Zakaz dokonywania transakcji nie obowiązuje w przypadku, gdy insider pierwotny nie posiadał dostępu do danych finansowych, na podstawie których sporządzany jest dany raport. Podejmowanie działań inwestycyjnych przez insidera pierwotnego w czasie trwania okresu zamkniętego podlega odpowiedzialności administracyjnej. Raportowanie o transakcjach osób zobowiązanych Regulamin nakłada na osoby zobowiązane obowiązek przekazywania Komisji Nadzoru Finansowego oraz Bankowi informacji o zawartych przez osoby zobowiązane oraz osoby blisko z nimi związane, na własny rachunek, transakcji nabycia lub zbycia akcji Banku, praw pochodnych dotyczących akcji Banku, innych instrumentów finansowych powiązanych z tymi papierami wartościowymi, dopuszczonych do obrotu na rynku regulowanym lub będących przedmiotem ubiegania się o dopuszczenie do obrotu na takim rynku. 98 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

101 Osobami zobowiązanymi są: 1) osoby wchodzące w skład Zarządu lub Rady Nadzorczej Banku oraz prokurenci Banku, 2) inne osoby, pełniące w strukturze organizacyjnej Banku funkcje kierownicze, które posiadają stały dostęp do informacji poufnych dotyczących bezpośrednio lub pośrednio Banku oraz kompetencje w zakresie podejmowania decyzji wywierających wpływ na jego rozwój i perspektywy prowadzenia działalności gospodarczej. Bank niezwłocznie przekazuje otrzymaną informację równocześnie spółce prowadzącej rynek regulowany (GPW) oraz do publicznej wiadomości raportem bieżącym według ustalonego wzoru, przy zastosowaniu odpowiednich standardów informatycznych. Relacje z podmiotem uprawnionym do badania sprawozdania finansowego Zasady wyboru podmiotu uprawnionego do badania sprawozdania finansowego Zgodnie z art. 66 ustawy o rachunkowości organ zatwierdzający sprawozdanie finansowe jednostki, którym w przypadku Banku jest Walne Zgromadzenie, dokonuje wyboru podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych. Dokonując wyboru podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych, Walne Zgromadzenie, kieruje się rekomendacją Rady Nadzorczej, przygotowaną przez Komitet ds. Audytu. Podmiot uprawniony do badania sprawozdań finansowych Banku jest wybierany zgodnie z obowiązującą w Banku procedurą, w sposób zapewniający niezależność przy realizacji powierzonych zadań. Niezależność podmiotu uprawnionego do badania sprawozdania finansowego Zgodnie z Rekomendacją Komisji Europejskiej 2002/590/EC oraz Dyrektywą 2006/43/EC, w Banku i Grupie Kapitałowej Banku Pekao S.A. obowiązują wewnętrzne regulacje, których celem jest zapewnienie niezależności biegłych rewidentów i zagwarantowanie wiarygodności sprawozdań finansowych Banku i spółek zależnych. Regulacje te stanowią, że pomiędzy podmiotem uprawnionym do dokonania badania sprawozdania finansowego i podmiotem, którego sprawozdanie finansowe jest badane tj. Bankiem oraz jego spółkami zależnymi, nie mogą istnieć żadne związki o charakterze finansowym, biznesowym, roboczym, a także wszelkie inne relacje jakiegokolwiek rodzaju, w tym relacje wynikające ze świadczenia dodatkowych usług innych aniżeli badanie sprawozdań finansowych. sprawozdań finansowych. Należą do nich w szczególności: prowadzenie ksiąg i inne usługi związane z przygotowywaniem danych księgowych lub przygotowywaniem sprawozdawczości, projektowanie i wdrażanie systemów informacji finansowej, zewnętrzne zarządzanie systemami kontroli wewnętrznej, doradztwo oraz usługi w dziedzinie organizacji firmy dotyczące wyboru personelu, szkolenia i zarządzania, usługi prawne i występowanie w roli pełnomocnika procesowego, inne działania i usługi nie będące audytem, w tym doradztwo oraz konsultacje prawne. Umowy zawierane pomiędzy Bankiem lub spółką zależną a biegłym rewidentem uprawnionym do dokonania badania sprawozdania finansowego, dotyczące świadczenia szczegółowo opisanych usług dozwolonych, muszą spełniać szczegółowo określone warunki. Proces kredytowy w odniesieniu do Kierownictwa, podmiotów i osób powiązanych z Bankiem Zgodnie z ustawą Prawo bankowe, warunki udzielania kredytów, pożyczek pieniężnych, gwarancji bankowych poręczeń i innych zobowiązań pozabilansowych w odniesieniu do kierownictwa i osób powiązanych z Bankiem określa Regulamin postępowania przy udzielaniu kredytów, pożyczek pieniężnych, gwarancji bankowych, poręczeń i podejmowaniu innych zobowiązań pozabilansowych wobec członków Rady Nadzorczej lub Zarządu Banku, osób zajmujących stanowiska kierownicze w Banku, podmiotów z nimi powiązanych oraz podmiotów znajdujących się na liście oficerów korporacyjnych, uchwalony przez Radę Nadzorczą i wprowadzony Zarządzeniem Prezesa Zarządu. Regulamin określa szczegółowe zasady podejmowania decyzji o zawarciu transakcji z wymienionymi osobami i podmiotami, w tym szczeble decyzyjne uprawnione do podejmowania decyzji oraz przyznane im limity uprawnień. Członkowie Zarządu i Rady Nadzorczej Banku, osoby zajmujące stanowiska kierownicze w Banku i podmioty z nimi powiązane kapitałowo lub organizacyjnie mogą korzystać z oferowanych przez Bank produktów kredytowych według zasad i na warunkach standardowo oferowanych przez Bank. W szczególności w odniesieniu do tych osób i podmiotów Bank nie stosuje korzystniejszych stóp oprocentowania kredytów, ocena ryzyka kredytowego dokonywana jest zgodnie z metodologią stosowaną przez Bank, adekwatnie do segmentu klienta i rodzaju transakcji. W odniesieniu do podmiotów powiązanych z Bankiem stosowany jest standardowy proces kredytowy, przy czym decyzje o zawarciu transakcji podejmowane są wyłącznie przez szczeble decyzyjne na poziomie Centrali Banku. Ww. regulacje zawierają katalog usług zabronionych, które nie mogą być powierzane podmiotowi uprawnionemu do dokonania badania Bank Pekao S.A. Raport Roczny

102

103 Razem z Wielką Orkiestrą dla wielkiej sprawy Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy, jedna z największych organizacji charytatywnych w Europie, zagrała w tym roku po raz 20. Co roku Orkiestra zbiera pieniądze na kupno najnowocześniejszego sprzętu medycznego dla ratowania chorych dzieci. Bank Pekao S.A. jest Bankierem Orkiestry od 14 lat. W 2012 roku Bank przekazał WOŚP rekordową darowiznę 2 miliony zł. Każdego roku również pracownicy Banku przekazują darowizny na rzecz Orkiestry. W dniu Wielkiego Finału w całej Polsce otwartych jest ok. 100 oddziałów, a prawie dwa tysiące bankowych wolontariuszy liczy zbierane przez Orkiestrę pieniądze. W ten sposób Bank Pekao pokazuje w praktyce swoje zaangażowanie w realizację konkretnych potrzeb i wspieranie najważniejszych inicjatyw społecznych. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

104 Pekao Szczecin Open W 2011 roku Międzynarodowy Turniej Tenisowy Mężczyzn Pekao Szczecin Open odbył się już po raz 19. Pekao Szczecin Open jest dziś prestiżowym turniejem, który cieszy się bardzo dobrą opinią zarówno wśród zawodników światowej klasy, jak i miłośników gry w tenisa. Bank Pekao wspiera turniej od chwili powstania. Poprzez zaangażowanie w imprezę sportową wysokiej rangi Bank wspiera rozwój Szczecina i całego regionu.

105 Korporacyjna odpowiedzialność społeczna Wprowadzenie 104 Misja Banku Pekao S.A. 104 Karta Zasad Grupy UniCredit 105 Wspólne wartości podstawą tożsamości Grupy 105 Inicjatywy wspierające przestrzeganie wartości Karty Zasad 105 Karta Zasad a relacje z interesariuszami 106 Inwestycje w kapitał ludzki 106 Kapitał ludzki jako kluczowa wartość 106 Szkolenia i rozwój zawodowy 106 Programy i inicjatywy rozwojowe 107 Procesy rozwojowe 107 Programy stażowe i praktyki 107 Polityka wynagradzania 108 Komunikacja wewnętrzna 108 Wartości korporacyjne podstawą zawodowych relacji 109 Relacje z organizacjami związków zawodowych 109 Relacje z Radą Pracowników 109 Zatrudnienie w liczbach 109 Nasi klienci 109 Umacnianie satysfakcji klientów 109 Ochrona interesów klientów 110 Kontrahenci dostawcy 111 Ochrona środowiska 112 Ryzyko ekologiczne w działalności kredytowej 112 Ochrona polskich żubrów 113 Działalność charytatywna 114 Fundacja Bankowa im. dr. Mariana Kantona 114 Współpraca z Fundacją Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy 115 Bank Pekao S.A. na rzecz kultury i ważnych społecznie przedsięwzięć 116 Wspieranie kultury wysokiej 116 Inicjatywy kulturalne dla pracowników 118 Inicjatywy społeczne i obywatelskie 119 Wspieranie sportu 119 Bank Pekao S.A. Raport Roczny

106 Korporacyjna odpowiedzialność społeczna Wprowadzenie Społeczna odpowiedzialność jest traktowana przez Bank jako trwała zasada postępowania, tworzy część filozofii działania organizacji i jest podstawą, na której Bank buduje swoje relacje z otoczeniem, uwzględniając potrzeby wszystkich interesariuszy: klientów, akcjonariuszy, pracowników, partnerów biznesowych i lokalnych społeczności. Bank działa zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, zawartymi umowami, procedurami wewnętrznymi i zasadami ładu korporacyjnego. Zapewnienie zgodności regulacji wewnętrznych i zawieranych umów cywilnoprawnych z powszechnie obowiązującymi normami prawnymi należy do zadań odpowiednich służb Banku (obsługa prawna, funkcja kontroli zgodności). Zapobieganiu naruszeniom umów i procedur służy sprawnie funkcjonujący system kontroli wewnętrznej. Bank przestrzega zasad ładu korporacyjnego określonych przepisami prawa, Statutu, regulaminami statutowymi oraz dokumentem Dobre praktyki w spółkach notowanych na GPW, wprowadzonym do stosowania przez Radę Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie. Zagadnienia ładu korporacyjnego zostały szczegółowo omówione w odrębnym rozdziale. W Banku Pekao S.A. przestrzegane są Zasady dobrej praktyki bankowej, uchwalone przez Walne Zgromadzenie Związku Banków Polskich i stanowiące kodeks etyczny bankowego środowiska zawodowego. Określają one zasady postępowania związane z działalnością banków w stosunkach z klientami, zasady wzajemnych relacji między bankami oraz postępowanie banku jako pracodawcy wobec pracowników. Bank przyjął również do stosowania Kanon dobrych praktyk rynku finansowego, uchwalony przez Komisję Nadzoru Finansowego i rekomendowany bankom przez Komisję Etyki Bankowej przy Związku Banków Polskich. Integralną częścią spójnych działań realizowanych w obrębie społecznej odpowiedzialności biznesu jest zaangażowanie społeczne Banku. Ta część strategii odpowiedzialności społecznej opiera się na budowaniu relacji ze społeczeństwem i wspieraniu jego rozwoju. Bank, reprezentując nowoczesne podejście do aktywności społecznej biznesu, odchodzi od działalności opartej na jednorazowych dotacjach i reaktywnym odpowiadaniu na prośby o wsparcie, na rzecz długoterminowego zaangażowania społecznego, opartego na partnerstwie z wybranymi organizacjami w celu rozwiązywania jasno zdefiniowanych problemów. Fundamentami kultury korporacyjnej i tożsamości Banku są misja Banku, spójna z misją Grupy UniCredit oraz Karta Zasad Grupy UniCredit, określająca wspólne wartości i relacje z wszystkimi partnerami społecznymi (grupami interesariuszy). Misja Banku Pekao S.A. Misja Banku Pekao S.A., spójna z misją Grupy UniCredit, powstała w wyniku zredefiniowania celów i określenia sposobów ich realizacji w nowym, post-kryzysowym otoczeniu. Podmiotem misji Banku są pracownicy, jako ci, którzy na co dzień realizują cele organizacji i są odpowiedzialni za zgodny z korporacyjnymi wartościami sposób prowadzenia biznesu. My, pracownicy Banku Pekao jesteśmy zdeterminowani do budowania wartości dla naszych Klientów. Jako wiodący bank w Polsce uczestniczymy aktywnie w rozwoju społeczności, w których żyjemy i w tworzeniu najlepszych miejsc pracy. Dążymy do osiągania najwyższych standardów i konsekwentnie staramy się wprowadzać proste rozwiązania. Realizacja naszych zobowiązań pozwala nam budować trwałą wartość dla wszystkich akcjonariuszy. Nadrzędnym celem Banku jest budowanie trwałej wartości poprzez zapewnianie klientom najwyższych standardów obsługi i wprowadzanie przyjaznych, prostych rozwiązań, tworzenie środowiska pracy sprzyjającego rozwojowi ludzi, dbanie o ich satysfakcję z miejsca pracy i wzmacnianie wśród pracowników poczucia dumy z przynależności do organizacji oraz przyczynianie się do rozwoju lokalnych społeczności, w których działamy. 104 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

107 Karta Zasad Grupy UniCredit Zaufanie Równe traktowanie Swoboda działania Przejrzystość Wzajemność Szacunek Wspólne wartości podstawą tożsamości Grupy Jednym z fundamentów tożsamości UniCredit, zaliczanej do czołowych europejskich grup finansowych, której częścią jest Bank Pekao S.A., jest duma z geograficznych i kulturowych korzeni. Zachowując szacunek dla zróżnicowania kulturowego pracowników wszystkich banków wchodzących w skład Grupy, chcemy mieć możliwość odnoszenia się do wspólnych elementów naszej tożsamości. Karta Zasad Grupy UniCredit, stanowiąca zbiór podstawowych wartości korporacyjnych, do których zaliczono równość (równe traktowanie), przejrzystość, szacunek, wzajemność, wolność (swobodę działania) i zaufanie została przyjęta w 2006 roku i wprowadzona we wszystkich jednostkach Grupy w celu stworzenia podstaw kulturowej integracji i fundamentu tożsamości dla społeczności liczącej ponad 160 tysięcy pracowników w 22 krajach. Karta Zasad, jako zbiór korporacyjnych wartości, wyznacza zasady postępowania, których podstawą jest uczciwość, jako gwarancja trwałego przekształcania zysku w wartość. Godzi dążenie do osiągania zysku jako niezbędnego warunku rozwoju i niezależności każdego przedsiębiorstwa z respektowaniem interesów wszystkich partnerów społecznych. Karta identyfikuje wartości, które leżą u podstaw relacji z każdą z grup interesariuszy i wskazuje wzorce pożądanych zachowań. Stosowanie Karty Zasad w relacjach społecznych tworzy warunki dla zrównoważonego rozwoju dzięki budowaniu wartości dla wszystkich grup interesariuszy. Inicjatywy wspierające przestrzeganie wartości Karty Zasad Praktycznym przełożeniem funkcjonowania wartości Karty Zasad na konkretne sytuacje i relacje w miejscu pracy jest system Sprawiedliwość z Kartą Zasad. Projekt ten opiera się na idei sprawiedliwości naprawczej, realizowanej poprzez działania Rzeczników Karty Zasad. Rzecznicy Karty Zasad to osoby niezależne emerytowani menedżerowie z wieloletnim doświadczeniem zdobytym w pracy w Banku których wysokie standardy etyczne zyskały uznanie wśród współpracowników. Pracownicy mogą zgłaszać się do rzeczników w przypadku zaobserwowania lub osobistego doświadczenia zachowań niezgodnych z wartościami Karty Zasad. Zadaniem rzeczników jest pomoc w rozwiązywaniu problemów wynikających z naruszenia wartości. Po otrzymaniu zgłoszenia rzecznicy podejmują stosowne działania w celu pojednania skonfliktowanych stron i naprawy relacji, przy wykorzystaniu dostępnych narzędzi (spotkanie, mediacja, sygnalizacja). Bank Pekao S.A. Raport Roczny

108 Korporacyjna odpowiedzialność społeczna (cd.) W celu informowania o swoim funkcjonowaniu i promowania kultury korporacyjnej opartej na wartościach Karty Zasad, rzecznicy przybliżają swoją działalność za pomocą publikacji w wewnętrznych wydawnictwach oraz podczas bezpośrednich spotkań z pracownikami. Każdego roku pracownicy jednostek wchodzących w skład Grupy UniCredit obchodzą święto koncentrujące się na tożsamości, kulturze organizacyjnej i korporacyjnych wartościach. Jest to okazja do refleksji i wymiany doświadczeń dotyczących między innymi funkcjonowania Karty Zasad jako fundamentu tożsamości zarówno w całej Grupie, jak i w jej poszczególnych jednostkach. W 2011 roku obchodzony był Dzień UniCredit w Banku Pekao, zorganizowany pod hasłem Zrównoważony rozwój pozytywne zmiany każdego dnia. Dla wszystkich menedżerów i pracowników stanowił on okazję do spotkań i rozmów o przykładach zachowań z zakresu realizowania strategii zrównoważonego rozwoju. Karta Zasad a relacje z interesariuszami Bank Pekao S.A. dba o przestrzeganie wartości Karty Zasad, dzięki czemu następuje systematyczne umacnianie zaufania w relacjach ze wszystkimi grupami interesariuszy i zachowywane są wysokie standardy działania. Pracownikom zapewniamy stabilne warunki pracy, równe traktowanie, możliwości rozwoju zawodowego oraz szacunek i respektowanie swobód obywatelskich. Dbałość o interes klientów jest naczelną zasadą działania Banku. Dążymy, by być dla klientów bankiem pierwszego wyboru. Umacniamy zaufanie klientów poprzez stałe podnoszenie jakości świadczonych usług i bezpieczeństwa obrotu, oferowanie innowacyjnych produktów, przejrzystość działań, szacunek we wzajemnych relacjach, ochronę poufności informacji. Kontrahentów (dostawców) traktujemy zawsze z szacunkiem. Wyboru dostawców towarów i usług dokonujemy w sposób obiektywny i bezstronny, w oparciu o jasno określone, przejrzyste zasady. W relacjach z wszystkimi akcjonariuszami stosujemy zasady postępowania zgodne z wartościami organizacji i etyką zawodową, określoną przez najlepsze standardy rynkowe. Zaangażowanie Banku na rzecz społeczeństwa znajduje wyraz w dbałości o zrównoważony rozwój oraz w działaniach wspierających lokalne społeczności poprzez ochronę środowiska naturalnego, działalność charytatywną, wspieranie kultury i społecznie ważnych przedsięwzięć. Inwestycje w kapitał ludzki Kapitał ludzki jako kluczowa wartość Kierunki polityki personalnej Banku w obszarze rozwoju zasobów ludzkich wyznaczają: misja Banku oraz wartości uznane za kluczowe dla jego trwałego rozwoju. Bank inwestuje w szkolenia, profesjonalny rozwój pracowników (zgodnie z ich możliwościami i zdolnościami), tworzenie przyjaznego środowiska pracy oraz prowadzi badania mierzące satysfakcję i opinie pracowników. Istotnym obszarem polityki personalnej Banku jest też wyszukiwanie wewnątrz organizacji osób szczególnie utalentowanych i inwestowanie w rozwój ich umiejętności. W 2011 roku realizacji tych zadań towarzyszył szczególny nacisk na promowanie wartości priorytetowych dla kultury organizacyjnej Grupy Uni- Credit, zgodnie z przyjętą w 2006 roku Kartą Zasad. Etyczne fundamenty Karty Zasad i rekomendowane w niej zasady postępowania stanowią normę powszechnej praktyki, której przestrzeganie jest wymagane od pracowników na każdym stanowisku pracy w Banku Pekao S.A. Szkolenia i rozwój zawodowy Polityka Banku Pekao S.A. w tym obszarze opiera się na inwestowaniu w ciągły rozwój pracowników, poprzez zapewnienie dostępu do szkoleń oraz wdrażanie systemów zarządzania ludźmi opartych na kulturze informacji zwrotnej. Bank wspiera budowanie długoterminowej kariery w organizacji, zapewnia pracownikom różnorodne formy dostępu do wiedzy, rozwoju kompetencji, jak również możliwości wewnętrznego awansu. Bank konsekwentnie rozszerza ofertę szkoleń wewnętrznych dostosowanych do potrzeb pracowników i ukierunkowanych na dostarczanie klientom profesjonalnych usług. Programy edukacyjne obejmują szkolenia klasowe, szkolenia w miejscu pracy, coaching oraz inne formy podnoszenia kompetencji. W 2011 roku na jednego pracownika Banku przypadało średnio 18,5 godzin szkoleń klasowych. W szkoleniach wzięło udział blisko 13 tys. osób, co stanowiło 74% ogólnej liczby pracowników Banku. W 2011 roku Bank zrealizował 40 tys. dni szkoleń klasowych, co przełożyło się na średnią 2,3 dnia szkoleniowego na pracownika. W 2011 roku główne priorytety szkoleniowe Banku Pekao S.A. stanowiły: podnoszenie poziomu wiedzy specjalistycznej, szkolenia menedżerskie, rozwój umiejętności językowych pracowników. Podnoszenie poziomu wiedzy specjalistycznej W 2011 roku Bank kontynuował proces rozwijania wiedzy specjalistycznej pracowników. Łącznie w szkoleniach wzięło udział ok. 12,5 tys. osób 106 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

109 zatrudnionych w Banku, przy czym ponad 70% szkoleń zostało przeprowadzonych przez wewnętrznych ekspertów. Bank uruchomił trzy główne projekty szkoleniowe, których celem jest zwiększenie satysfakcji pracowników oraz pogłębienie umiejętności sprzedażowych i menedżerskich. W 2011 roku Bank zainicjował współfinansowany przez Unię Europejską program szkoleń Kompleksowy program szkoleniowy drogą do zmian jakościowych w Banku Pekao S.A.. Program obejmuje kursy językowe, warsztaty z MS Office oraz wdrożenie strategii zarządzania wiekiem, w tym szkolenia menedżerskie z tej tematyki. Szkolenia menedżerskie Jednym z głównych celów wewnętrznych programów szkoleniowych jest rozwój kompetencji menedżerskich oraz wsparcie wdrażania strategii biznesowej Banku. Przy realizacji tego zadania Bank korzystał z wiedzy eksperckiej UniManagement uznanego centrum rozwoju kompetencji menedżerskich Grupy UniCredit, stosującego innowacyjne podejście do rozwoju pracowników. Współpraca z centrum UniManagement dała pracownikom Banku możliwości dzielenia się wiedzą i rozwoju umiejętności na międzynarodowym poziomie. W 2011 roku w szkoleniach menedżerskich wzięło udział 1,2 tys. pracowników. Rozwój umiejętności językowych pracowników Bank inwestuje w rozwój umiejętności językowych pracowników poprzez organizację szkoleń indywidualnych i grupowych, kursów on-line oraz częściową refundację samodzielnie finansowanych kursów. Wsparcie w tym zakresie otrzymują pracownicy wykorzystujący język angielski w codziennej pracy. W 2011 roku w szkoleniach językowych wzięło udział 330 pracowników. Programy i inicjatywy rozwojowe Jedną z kluczowych inicjatyw rozwojowych jest wsparcie procesu planowania i długoterminowego zarządzania ścieżkami kariery pracowników w ramach struktur Banku. W roku 2011 dla wszystkich jednostek Banku został wdrożony Projekt Zarządzania Karierą. W jego ramach opracowano ścieżki kariery, zawierające typowe, rekomendowane przejścia pomiędzy grupami stanowisk oraz opisy stanowisk zawierające m.in. wymagania formalne, kluczowe kompetencje, umiejętności techniczne i procesowe konieczne do objęcia i zajmowania danego stanowiska. Ścieżki karier zawarte są w dedykowanym systemie informatycznym połączonym z wewnętrzną giełdą pracy. Projekt zarządzania karierą obejmuje także wdrożenie nadrzędnych reguł, których celem jest zapewnienie transparentności oraz równych szans dla wszystkich pracowników Banku w procesie rekrutacji wewnętrznej. Procesy rozwojowe Jednym z priorytetów działania programów rozwojowych jest identyfikacja, przegląd, weryfikacja i rozwój obecnych i przyszłych liderów. Obecnie w Banku realizowane są cztery główne procesy związane z tym zagadnieniem: Executive Development Plan (EDP) coroczny proces oceny kadry menedżerskiej, który składa się z: etapu oceny efektywności, kompetencji i potencjału, etapu działań opartych na ocenie oraz etapu planowania i realizacji aktywności rozwojowych. W 2011 roku w procesie wzięło udział 499 osób. Talent Management Review (TMR) roczny proces oceny potencjału i osiągnięć zawodowych, służący zarządzaniu i rozwojowi talentów w Banku oraz Grupie UniCredit. Proces oparty na Modelu Kompetencji Przywódczych składa się z czterech kluczowych etapów: identyfikacja, przegląd, rozwój, weryfikacja. W 2011 roku w procesie uczestniczyło 365 osób. Kluczowymi wynikami procesów EDP i TMR są plany sukcesji. Planowanie sukcesji ma fundamentalne znaczenie dla zapewnienia ciągłości zatrudnienia na strategicznych stanowiskach, realizacji długoterminowych projektów i minimalizacji ryzyka operacyjnego. Plany sukcesji zostały opracowane dla wszystkich kluczowych stanowisk w Banku. Pekao Talents (PT) dwuletni program dedykowany pracownikom o najwyższym potencjale, którego celem jest zarządzanie oraz rozwój talentów. W 2011 roku do udziału w procesie Pekao Talents zostało nominowanych 81 osób. Roczny system oceny pracowników Banku, który obejmuje ocenę kompetencji, potencjału, planowanie indywidualnego rozwoju oraz celów biznesowych. W 2011 roku w tym procesie wzięło udział pracowników. Ponadto Bank oferuje pracownikom następujące inicjatywy rozwojowe, nakierowane na wsparcie rozwoju zawodowego, umiejętności, wiedzy i kompetencji: Sesja Assessment Centre/Development Centre, testy osobowości oraz Ocena 180/360 narzędzia diagnostyczne, które pozwalają zidentyfikować mocne strony pracowników oraz ich obszary do rozwoju, Job Rotation, Mentoring, Coaching dedykowane wybranym pracownikom, mają na celu poszerzenie perspektyw biznesowych i zebranie nowych doświadczeń zawodowych, Programy UniQuest i UniFuture oraz studia MBA w bankowości inicjatywy organizowane na poziomie Grupy UniCredit, umożliwiające pracownikom uzyskanie międzynarodowego doświadczenia, Nawigator kariery narzędzie, które wspiera planowanie rozwoju zawodowego oraz Wewnętrzna Giełda Pracy przeznaczona dla wszystkich pracowników Banku. Programy stażowe i praktyki Bank oferuje studentom i absolwentom następujące programy rozwojowe: UniChallenge dwuletni program stażowy adresowany do utalentowanych studentów ostatnich lat studiów magisterskich oraz absolwentów. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

110 Korporacyjna odpowiedzialność społeczna (cd.) Daje uczestnikom możliwość zdobycia zawodowego doświadczenia i wiedzy w określonym obszarze. Dla Banku UniChallenge jest źródłem pozyskiwania nowych pracowników o wysokim potencjale. W roku 2011 w programie wzięło udział 15 uczestników, UniStart/UniSummerStart program praktyk adresowany do studentów. Czas trwania może wahać się od 1 do 3 miesięcy. Program daje możliwość zebrania doświadczeń w dowolnych obszarach bankowości we wszystkich pionach Banku. W 2011 roku w programach UniStart i UniSummerStart udział wzięło 454 praktykantów. Polityka wynagradzania 26 lipca 2011 roku Rada Nadzorcza Banku Pekao S.A. zatwierdziła Politykę wynagradzania Grupy, która przedstawia ogólne ramy i zasady rozwoju, monitorowania i kontroli systemów wynagradzania oraz praktyk stosowanych przez Bank i stanowi ramy dla szczegółowych regulacji wewnętrznych. Polityka łączy krótko- i długoterminowe systemy motywacyjne w jeden system w miejsce grupowych systemów motywacyjnych dla kadry kierowniczej i długoterminowych systemów motywacyjnych. Dzięki temu wspiera spójne podejście do zarządzania ryzykiem i zrównoważonego rozwoju. Skuteczne zarządzanie wynagrodzeniami utrzymuje wysoką konkurencyjność świadczeń oferowanych przez Bank. Podstawowe narzędzia realizacji polityki wynagradzania to: programy lojalnościowe, systemy motywacyjne: Zarządzanie przez Cele (MBO) i premia kwartalna, świadczenia dodatkowe dla pracowników. Programy lojalnościowe W 2011 roku realizowane były cztery podstawowe programy lojalnościowe: Długoterminowy Program Motywacyjny (edycje , i ) przeznaczony dla najwyższej kadry menedżerskiej, 5-letni Program Utrzymania Najwartościowszych Pracowników, skierowany do pracowników o kluczowej wartości dla osiągania celów biznesowych oraz pracowników o wysokim potencjale, zidentyfikowanych w ramach programu Talent Management, Długoterminowy Gotówkowy Program Motywacyjny Grupy Uni- Credit przeznaczony dla najwyższej kadry menedżerskiej, Program retencyjny Banku Pekao S.A. lokalny program skierowany do kluczowych pracowników. Systemy motywacyjne Głównym narzędziem motywacyjnym wykorzystywanym w Banku jest system oparty na metodzie Zarządzania przez Cele (MBO). System obejmuje pracowników zajmujących stanowiska sprzedażowe (tzw. front office ) oraz stanowiska kluczowe, mające znaczący wpływ na osiąganie zaplanowanych celów komercyjnych Banku. W ramach systemu MBO pracownicy otrzymują indywidualne zadania, których realizacja warunkuje wysokość premii rocznej. Zakładowy Układ Zbiorowy Pracy określa zasady kwartalnego programu motywacyjnego i ma zastosowanie do wszystkich objętych nim pracowników. Premie kwartalne są przyznawane na zasadzie uznaniowej i zależą od wyników pracy pracownika oraz jakości i poziomu zaangażowania w pracę w określonym przedziale czasowym. Dodatkowe świadczenia dla pracowników. Świadczenia dodatkowe są zróżnicowane ze względu na stanowisko i charakter pracy. Bank oferuje wszystkim pracownikom możliwość inwestowania w akcje UniCredit S.p.A na preferencyjnych warunkach w ramach Planu Nabywania Akcji. W 2011 roku wprowadzona została trzecia edycja Planu. Bank zapewnia wszystkim pracownikom dostęp do podstawowych usług medycznych. Pakiet medyczny oferowany pracownikom może być dodatkowo rozszerzony na preferencyjnych warunkach także dla członków rodzin. Bank oferuje również szeroki zakres grupowych ubezpieczeń na życie dla pracowników i członków ich rodzin. Bank dokonuje odpisu na Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych, z którego udzielana jest pomoc finansowa pracownikom i byłym pracownikom Banku. Ze środków Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych realizowane są następujące płatności: dofinansowanie usług sportowo rekreacyjnych i kulturalno oświatowych, dofinansowanie kosztów wypoczynku, świadczenie pomocy finansowej pracownikom, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji życiowej, udzielanie pożyczek na cele mieszkaniowe. Komunikacja wewnętrzna Stałe podnoszenie jakości i efektywności relacji pomiędzy pracodawcą a pracownikami traktowane jest w Banku priorytetowo. W komunikacji wewnętrznej Bank wykorzystuje pełen zestaw narzędzi i kanałów komunikacyjnych, w tym przede wszystkim: portal intranetowy, magazyn korporacyjny Życie Żubra, elektronicznie dystrybuowane broszury i biuletyny, wewnętrzne Forum Dyskusyjne Pracowników oraz czaty, tj. wirtualne spotkania z Członkami Zarządu, menedżerami oraz liderami projektów. Od 2007 roku Bank prowadzi regularne Badania Opinii Pracowników. Celem anonimowej ankiety jest ocena wielu aspektów działalności Banku, takich jak m. in. jasność celów, jakość przywództwa i zarządzania, efektywność komunikacji wewnętrznej, wizerunek Banku, a także relacje wewnętrzne, efektywność szkoleń, czy poczucie przynależności do organizacji. Frekwencja w Badaniu Opinii Pracowników 2011 była bardzo 108 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

111 wysoka i wyniosła 81%. Wyniki badania są wykorzystywane jako podstawa do opracowania planów działań podnoszących satysfakcję pracowników. Wartości korporacyjne podstawą zawodowych relacji Podstawą kultury korporacyjnej oraz tożsamości jest Karta Zasad. Projekt Sprawiedliwość z Kartą Zasad funkcjonuje w Banku Pekao S.A. od 2008 roku. Zapewnia on stosowanie wartości korporacyjnych w codziennych relacjach zawodowych i środowisku pracy. Podstawą funkcjonowania tego systemu jest działalność Rzeczników Karty Zasad niezależnych, doświadczonych, emerytowanych menedżerów, którym pracownicy mogą zgłaszać zachowania niezgodne z korporacyjnymi wartościami. Rzecznicy, wykorzystując dostępne narzędzia takie jak spotkanie, mediacja, czy sygnalizacja, podejmują działania mające przywrócić stosowanie wartości korporacyjnych w relacjach między pracownikami. Ponadto Rzecznicy promują kulturę korporacyjną opartą na wartościach Karty Zasad w publikacjach wewnętrznych oraz podczas bezpośrednich spotkań z pracownikami. Relacje z organizacjami związków zawodowych W 2011 roku współpraca Banku z organizacjami związków zawodowych w zakresie konsultacji, negocjacji i uzgodnień prowadzona była w trybie i na zasadach określonych przepisami prawa pracy oraz z poszanowaniem interesów stron i zasad dialogu społecznego. Relacje z Radą Pracowników 11 maja 2011 roku, na kadencję została wybrana Rada Pracowników Banku Pekao S.A. Wybory zostały przeprowadzone w trybie i na zasadach określonych w ustawie z dnia 7 kwietnia 2006 r. o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji. 7 czerwca 2011 roku odbyło się pierwsze spotkanie z Radą Pracowników z udziałem Prezesa Zarządu. Bank przykłada dużą wagę do roli Rady w dialogu społecznym. Do końca roku 2011 Rada odbyła 6 spotkań, z czego 3 z Pracodawcą. Informacje z ustaleń z Pracodawcą są zamieszczane w formie komunikatów na stronach intranetowych dostępnych dla wszystkich pracowników Banku. Zatrudnienie w liczbach Na koniec 2011 roku liczba pracowników Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A., tj. łącznie ze spółkami konsolidowanymi metodą pełną, wynosiła osób (w porównaniu z osobami na koniec 2010 roku). W Banku zatrudnionych było osób (mniej o 355 w porównaniu z końcem 2010 roku) ze średnią wieku 43 lata. Wykształceniem wyższym na koniec 2011 roku legitymowało się 60% pracowników (rok wcześniej 59%). Kobiety stanowiły 80% wszystkich zatrudnionych. Nasi klienci Misja Banku w centrum uwagi stawia budowanie trwałej, długoterminowej wartości dla wszystkich interesariuszy, wśród których klienci zajmują miejsce wyjątkowe. Zadowolenie klientów i wychodzenie naprzeciw ich oczekiwaniom jest dla Banku najważniejszym celem. Trwałą, długoterminową wartość dla klientów budujemy poprzez stałą poprawę relacji i coraz lepsze poznawanie realiów, w jakich nasi klienci funkcjonują, by odpowiadać na ich potrzeby i oczekiwania konkretnymi propozycjami, które niosą realne korzyści. Misja Banku szczególnie mocno akcentuje dążenie do tego, by maksymalnie uprościć obsługę bankową poprzez oferowanie klientom prostych i przystępnych rozwiązań, za pomocą których w sposób pewny i skuteczny będą mogli osiągać swoje cele finansowe. Podejście to nazywamy bankowością blisko życia ( real-life banking ), co oznacza, że nasi klienci mogą liczyć na coś więcej niż tylko usługi finansowe, a mianowicie na uzyskanie we właściwym czasie i we właściwej formie odpowiedniego profesjonalnego wsparcia. Chodzi o to, aby ściśle współpracować z klientami w określaniu ich rzeczywistych potrzeb i wykorzystując specjalistyczną wiedzę i doświadczenie tworzyć na ich użytek skuteczne rozwiązania, wypracowywane w drodze otwartej i przejrzystej dwustronnej komunikacji. Działania podejmowane przez Bank w 2011 roku, zmierzające do budowania wartości poprzez zapewnienie klientom najwyższej jakości produktów i usług, zostały przedstawione w rozdziale: Działalność Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. Poniżej omówiony zostanie program umacniania satysfakcji klientów oraz zagadnienia ochrony interesów klientów. Umacnianie satysfakcji klientów W 2011 roku Bank kontynuował wszechstronny program umacniania satysfakcji klientów, stawiając ich opinie o Banku w centrum uwagi. W ramach Programu Badania Satysfakcji Klientów zostało przeprowadzonych blisko 60 tysięcy wywiadów telefonicznych z klientami wszystkich segmentów. Gromadzone podczas tych wywiadów spostrzeżenia klientów dotyczące jakości oferowanych usług są wnikliwie analizowane i na ich podstawie podejmowane są konkretne działania mające na celu dostosowanie modelu obsługi do oczekiwań klientów. Skala tego przedsięwzięcia umożliwia pozyskanie bardzo dokładnych danych i uwzględnienie specyfiki poszczególnych rynków lokalnych. Badanie satysfakcji klientów zewnętrznych jako pomiar statystyczny daje wynik liczbowy wyrażony w postaci indeksu TRI*M. Stanowi on ważny element oceny działania Banku. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

112 Korporacyjna odpowiedzialność społeczna (cd.) W 2011 roku uruchomione zostały dodatkowe badania mające na celu ocenę przez klienta jego doświadczeń z korzystania z usług bankowych. Badania mierzą poziom zadowolenia klientów z procesów sprzedaży i/lub usług oraz identyfikują elementy procesów wymagające usprawnień. Ponadto w 2011 roku przeprowadzono w placówkach Banku szereg warsztatów mających na celu znalezienie jeszcze lepszych rozwiązań ukierunkowanych na dalsze podnoszenie jakości obsługi oraz umacnianie kultury zorientowanej na klienta. Jednym z kluczowych elementów strategii Banku jest wsłuchiwanie się w opinie pracowników. Od 2009 roku przeprowadzana jest inicjatywa Dzień w Oddziale. Dwa razy w roku grupa kluczowych menedżerów Centrali Banku spotyka się z pracownikami w oddziałach. Dyskutują na temat wzajemnej współpracy, również w kontekście wprowadzania usprawnień służących podnoszeniu jakości obsługi, poprawie relacji z klientami i jak najlepszego odpowiadania na ich potrzeby. Dodatkowym cennym źródłem informacji, służącym do zdobywania wiedzy o potrzebie wprowadzania usprawnień, są reklamacje składane przez klientów. Bank prowadzi ciągłe prace mające na celu usprawnianie i optymalizację procesu rozpatrywania reklamacji. Wdrożone zostały rozwiązania ułatwiające klientom składanie reklamacji oraz poprawiające jakość i skracające czas ich rozpatrywania. Analiza przyczyn niezadowolenia klientów pozwala na usuwanie źródeł reklamacji. Barometrem działań Banku i swoistą klamrą spinającą poszczególne badania jest przeprowadzane raz do roku Badanie Reputacji. W 2011 roku w Badaniu Reputacji zebrano opinie pracowników i klientów Banku Pekao S.A., klientów banków konkurencyjnych, przedstawicieli społeczności lokalnych. Respondenci oceniali swój poziom zaufania do Banku Pekao, jak też jego wiarygodność, szacunek, jakim się cieszy oraz ogólne wrażenie, jakie Bank na nich wywiera. Dzielili się również swoimi opiniami na temat produktów i usług, innowacji, Banku jako miejsca pracy, zarządzania Bankiem, aktywności społecznej, przywództwa i wyników biznesowych. Badanie Reputacji przeprowadzone w 2011 roku potwierdziło silną pozycję Banku Pekao S.A na polskim rynku finansowym. Ochrona interesów klientów Dbałość o interes klientów jest naczelną zasadą działania Banku. Celem Banku jest, aby każdy klient w momencie zakupu produktu czy usługi był świadom związanego z tym ryzyka i właściwie rozumiał wartość produktu lub usługi. Jest to szczególnie istotne w warunkach znaczącego wzrostu ryzyka w związku z rozwojem coraz bardziej skomplikowanych instrumentów finansowych. Od szeregu lat Bank konsekwentnie nie udziela kredytów hipotecznych w walutach obcych, skutecznie chroniąc swoich klientów przed ryzykiem kursowym, które dla wielu gospodarstw domowych zmaterializowało się w bardzo drastycznej formie w warunkach załamania kursu złotego. W wyniku pełnego wdrożenia w Grupie Kapitałowej Banku postanowień dyrektywy MiFID, pracownicy Banku oceniają wiedzę i doświadczenie klientów w zakresie inwestowania, by dostarczyć im informacji umożliwiających podejmowanie świadomych decyzji inwestycyjnych. Równolegle Bank wprowadził środki zarządcze i organizacyjne, zmierzające do zwiększenia ochrony klientów politykę zarządzania konfliktami interesów oraz politykę klasyfikacji i reklasyfikacji klientów oraz zasady inwestowania pracowników Banku na własny rachunek. Kolejnym krokiem w kierunku zapewnienia świadomego inwestowania i ochrony klientów indywidualnych przed podejmowaniem nadmiernego ryzyka inwestycyjnego było wdrożenie w 2011 roku Nawigatora Inwestycyjnego w segmencie Klienta Zamożnego. To nowoczesne narzędzie pozwala na przygotowanie indywidualnego planu finansowego dla każdego Klienta, uwzględniając przy tym indywidualny poziom akceptacji ryzyka inwestycyjnego oraz horyzont inwestycyjny. Każdy cel inwestycyjny klienta prezentowany jest w formie przejrzystej graficznej symulacji i dokładnie omawiamy przez pracownika Banku. W obszarze bankowości korporacyjnej Bank kontynuował w 2011 roku stosowanie dobrych praktyk wynikających z wdrożenia dyrektywy MiFID. Po prawie dwuletnim okresie wyhamowania rynku, w 2011 roku nastąpił wzrost zainteresowana zaawansowanymi produktami finansowymi. Obserwowany trend świadczy o zwiększeniu zaufania klientów, będącym efektem realizacji w Banku działań z zakresu dyrektywy MiFID. Ponadto, w Banku prowadzono intensywne prace nad wdrożeniem przepisów ustawy o usługach płatniczych z 24 października 2011 r. Ustawa implementuje dyrektywę 2007/64/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie usług płatniczych w ramach rynku wewnętrznego. Regulacje dyrektywy w znaczący sposób zabezpieczają interesy klientów poprzez nałożenie na dostawców usług płatniczych szeregu nowych obowiązków. Bank chroni interesy klientów, zapewniając im bezpieczeństwo wkładów i operacji na rachunkach. Wszelkie informacje są chronione zgodnie z obowiązującymi normami bezpieczeństwa i zachowania poufności. Bezpieczeństwo środków powierzonych przez klientów jest najwyższym priorytetem. Bank oferuje rozwiązania najnowocześniejsze i jednocześnie bezpieczne, wygodne i praktyczne w użyciu. Tworząc nowoczesne platformy internetowe (Pekao24, PekaoFIRMA 24 i PekaoBIZNES 24 ) Bank zadbał, aby korzystanie z systemów było wygodne i w pełni bezpieczne. Dostęp do rachunku jest chroniony wielopoziomowym systemem zabezpieczeń. Systemy bankowości elektronicznej Banku Pekao gwarantują bezpieczeństwo danych osobowych, bezpieczeństwo zgromadzonych na rachunku środków finansowych oraz wykonywanych operacji. 110 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

113 W systemie Pekao24, oferowanym klientom indywidualnym, w 2011 roku Bank udostępnił token sprzętowy kolejną metodę zatwierdzania operacji, która jest dopełnieniem dotychczas stosowanych metod autoryzacji (PekaoTokena, kodów SMS, karty kodów jednorazowych), a jednocześnie zapewnia wysoki poziom bezpieczeństwa. Użytkownikom korzystającym z metody zatwierdzania operacji za pomocą PekaoTokena specjalnej aplikacji instalowanej w telefonie komórkowym udostępniono nową wersję aplikacji na telefony z systemami Android. Przygotowana wersja aplikacji nie wymaga od użytkownika telefonu posiadania dodatkowego oprogramowania. Bank Pekao S.A., jako pierwszy w Europie, wdrożył innowacyjną biometryczną metodę uwierzytelniania użytkowników systemu transakcyjnego dla klientów korporacyjnych. Użytkownicy PekaoBIZNES 24 mogą za pomocą odcisków palców logować się do systemu i autoryzować transakcje. Rozwiązanie to zapewnia najwyższy dostępny na rynku standard bezpieczeństwa, a przy tym jest praktyczne i wygodne dla użytkownika. W 2011 roku, czuwając nad bezpieczeństwem transakcji klientów wykonywanych w systemie PekaoBIZNES 24, Bank wprowadził szereg nowych funkcjonalności, które mają na celu zwiększenie bezpieczeństwa danych. Nowoczesne i charakteryzujące się wysokim poziomem bezpieczeństwa rozwiązania bankowości elektronicznej Banku Pekao S.A. są wysoko oceniane przez ekspertów o czym świadczą liczne zdobywane przez Bank nagrody i wyróżnienia. Bank stale doskonali procedury i podejmuje niezbędne działania, by na reklamacje klientów reagować szybko i załatwiać je w sposób w maksymalnym stopniu uwzględniający słuszne interesy klientów. W razie zaistnienia różnicy zdań, klienci mają możliwość zwrócenia się o rozstrzygnięcie do Arbitra Bankowego, działającego przy Związku Banków Polskich. Bankowy Arbitraż Konsumencki został powołany w celu rozstrzygania sporów pomiędzy konsumentami-klientami banków a bankami w zakresie roszczeń pieniężnych z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania przez bank czynności bankowych lub innych czynności na rzecz konsumenta (pozasądowe postępowanie rozjemcze). Arbiter Bankowy rozpatruje sprawy o wartości przedmiotu sporu do wysokości 8 tysięcy złotych. Orzeczenia Arbitra Bankowego są dla banku ostateczne, natomiast konsument niezadowolony z orzeczenia może w celu dochodzenia roszczenia wystąpić na drogę postępowania sądowego. Strony (klient i Bank) mogą też poddać zaistniałe między nimi spory umowne rozstrzygnięciu Sądu Polubownego, funkcjonującego również przy Związku Banków Polskich. Kontrahenci dostawcy Wybór dostawców towarów i usług dokonywany jest przez Bank w sposób obiektywny i bezstronny, przy zachowaniu dobrych i uczciwych relacji handlowych. Bank wykazuje szacunek wobec kontrahentów oraz prowadzonych przez nich działań handlowych. Przy wyborze dostawców Bank stosuje wewnętrzne procedury, zgodne z najlepszymi praktykami, stosowanymi w Grupie UniCredit. W przeprowadzanych postępowaniach zakupowych przedmiot zamówienia jest określany jednakowo dla wszystkich kontrahentów przy pomocy obiektywnych cech technicznych i jakościowych, w sposób zapewniający uczciwą konkurencję. Każda firma może zostać zaproszona do uczestniczenia w postępowaniu i złożenia oferty, zgodnej z wymaganiami Banku. Wszystkie firmy, które zgłosiły swoje wstępne oferty, są rejestrowane w bazie dostawców i brane pod uwagę przy konstruowaniu listy dostawców, do których jest wysyłane jednolite zaproszenie do złożenia oferty. Firmy, zaproszone do uczestniczenia w postępowaniu, mają możliwość zadawania pytań, dotyczących przekazanej specyfikacji. Aby zapewnić jednakowy dostęp do informacji, odpowiedzi na zadane pytania są rozsyłane do wszystkich firm, zaproszonych do uczestniczenia w danym postępowaniu. Oferent ma prawo do wycofania i zmiany oferty przed upływem terminu składania ofert. W celu zapewnienia bezstronnego wyboru dostawców dóbr i usług powoływane są Komisje, których zadaniem jest przygotowanie rekomendacji najbardziej korzystnej oferty. Przy wyborze oferty Bank kieruje się następującymi kryteriami: ceną, oceną jakości, wiarygodnością i doświadczeniem oferenta. W przypadku, gdy zakup dotyczy usługi o charakterze outsourcingowym (w rozumieniu art. 6a-6d ustawy Prawo bankowe) procedura zakupowa jest przeprowadzana z zachowaniem dodatkowych wymagań określonych przepisami wewnętrznymi Banku. Oferenci zobowiązani są do przedstawienia dodatkowej dokumentacji dotyczącej ich sytuacji ekonomiczno-finansowej, posiadanych planów awaryjnych, dokumentacji w zakresie zabezpieczania powierzanych im danych. Informacje te są szczegółowo analizowane przez wyspecjalizowane komórki organizacyjne Banku w zakresie ryzyka finansowego i operacyjnego, bezpieczeństwa informacji, zachowania ciągłości działania, zgodności z obowiązującymi przepisami prawa. Współpraca na linii dostawca- -Bank jest bardzo ścisła, a wykonywanie umów jest bieżąco kontrolowane przez obie strony. Umowy zawierane z dostawcami usług outsourcingowych wybranymi w toku postępowania, zawierają klauzule Bank Pekao S.A. Raport Roczny

114 Korporacyjna odpowiedzialność społeczna (cd.) umożliwiające działania Komisji Nadzoru Finansowego w zakresie wynikającym z ustawy Prawo bankowe. Zgodnie z obowiązującymi w Grupie UniCredit zasadami stosowanymi przy udzielaniu zamówień, Bank systematycznie zwiększa udział negocjacji w formie elektronicznej (aukcje internetowe), co umożliwia prowadzenie postępowań o zasięgu lokalnym, krajowym i międzynarodowym. Zaletą stosowania takiego rozwiązania jest wysoka przejrzystość i czytelność procesu negocjacji i wyboru, w którym uwzględniana jest nie tylko cena transakcyjna, ale zgodnie z bieżącymi potrzebami mogą być też zastosowane kryteria oceny jakościowej jednakowe dla wszystkich, komunikowane kontrahentom przed rozpoczęciem negocjacji. Informacja dotycząca rozstrzygnięcia danego postępowania, jest przesyłana wszystkim uczestniczącym w nim oferentom. Bank dąży do zapewnienia spójności z polityką środowiskową Grupy UniCredit (Green Procurement). Od 2010 roku przy przeprowadzanych przez Bank przetargach został wprowadzony wymóg wypełniania przez dostawców formularzy Deklaracji Społecznej Odpowiedzialności Biznesu, w których zawarte są m. in. informacje na temat: zarządzania z uwzględnieniem ochrony środowiska, standardów społecznych, przestrzegania prawa pracy. W wielu przypadkach współpraca z dostawcami jest regulowana umowami ramowymi zawieranymi centralnie na szczeblu Grupy UniCredit. Dotyczy to np. dostawców istotnych informatycznych dóbr i usług dla sektora bankowego, z którymi kontrakty są zawierane po przeprowadzeniu postępowań uwzględniających indywidualne warunki i potrzeby banków Grupy. Na bazie tych umów są zawierane kontrakty lokalne, krajowe regulujące szczegółowo warunki dostaw na danym rynku. Ochrona środowiska Grupa UniCredit realizuje Politykę Ochrony Środowiska i uwzględnia aspekty zrównoważonego rozwoju przy podejmowaniu strategicznych decyzji. Oznacza to prowadzenie działalności z dążeniem do zapobiegania wywieraniu poważnego negatywnego wpływu na środowisko (zużycie energii, papieru, produkcja odpadów), a także z dążeniem do tego, by w miarę możliwości ograniczać negatywny wpływ innych podmiotów na środowisko (polityka kredytowa, finansowanie projektów proekologicznych). Bank Pekao S.A. wspiera zrównoważony rozwój zarówno poprzez bezpośrednie oddziaływanie na środowisko jako podmiot gospodarujący (oszczędne i racjonalne gospodarowanie zasobami rzeczowymi), oddziaływanie pośrednie (uwzględnianie ryzyka ekologicznego w działalności kredytowej), a także wspieranie konkretnych przedsięwzięć, mających na celu ochronę określonych dóbr naturalnych. We współpracy z UniCredit S.p.A., Bank dokłada starań, by stale podwyższać standardy w zakresie społecznej odpowiedzialności biznesu, m.in. poprzez określanie wytycznych, jakimi powinni kierować się pracownicy Banku przy wyborze dostawców oraz produktów i usług. W trosce o środowisko naturalne Bank w ramach gospodarki własnej dąży do pozyskiwania dóbr wykonanych przy użyciu materiałów ekologicznych oraz usług, do których wykonania używane są środki przyjazne środowisku. Przykładowo: w skład floty samochodowej Banku wchodzą wyłącznie samochody mieszczące się w normach emisji spalin EURO4 i EURO5, drukarki do wydruków bankowych wymieniane są na drukarki produkowane w sposób przyjazny dla środowiska, posiadające niezbędne certyfikaty ekologiczne, korzystające ze zmniejszonego poboru energii, białe koperty do korespondencji bankowej znakowane są symbolem FSC/PEFC, co znaczy, że są wykonane z papieru przyjaznego środowisku, pozyskiwanego z odnawialnych zasobów naturalnych. W trosce o środowisko naturalne, myśląc o zmniejszeniu zużycia papieru i ochronie zasobów leśnych, Bank przygotował w 2011 roku akcję Wiewiórki będą Ci wdzięczne. Jej celem było zachęcenie klientów do zamiany wyciągu papierowego na elektroniczny. Informacje o możliwości i korzyściach z rezygnacji z wyciągów papierowych pojawiały się na samych wyciągach, przesyłanych do klientów, na stronie internetowej Banku i na specjalnych ulotkach. Dla klientów, którzy w czasie trwania akcji zdecydowali się na rezygnację z wyciągów papierowych, Bank przygotował specjalną promocję. Klient rezygnujący z wyciągów papierowych mógł otrzymać 2 bezpłatne bilety wstępu do jednego z pięciu parków narodowych. W wyniku akcji Wiewiórki będą Ci wdzięczne ponad 100 tysięcy klientów Banku zrezygnowało z papierowych wyciągów, przyczyniając się do świadomego ograniczenia zużycia papieru. W ciągu 2011 roku w wyniku podjętych różnych działań, z wyciągów papierowych zrezygnowało łącznie 250 tysięcy klientów Banku. Ryzyko ekologiczne w działalności kredytowej Bank Pekao S.A. realizuje politykę proekologiczną, wynikającą z Programu Ochrony Środowiska ONZ i Deklaracji Banków w Sprawie Środowiska i Zrównoważonego Rozwoju (United Nations Environment Programme Finance Initiative), uwzględniając kwestie ekologiczne w procesie analizy ryzyka kredytowego zawieranych transakcji oraz w procesie ich monitorowania. W codziennej działalności Bank Pekao S.A. wykazuje szczególne zaangażowanie w kwestie związane z ochroną środowiska. Ocena ryzyka ekologicznego stanowi jeden z integralnych elementów oceny transakcji kredytowych zawieranych ze wszystkimi podmiotami gospodarczymi. Obejmuje ona szereg czynności: poczynając od przeglądu działalności 112 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

115 klienta, zakończonego wstępną oceną ryzyka ekologicznego, poprzez fazę właściwej oceny, podczas której między innymi odbywa się wizytacja w miejscu działalności klienta oraz weryfikacja dokumentacji, dotyczącej aspektów środowiskowych, fazę zarządzania obejmującą podjęcie decyzji kredytowej i zawarcie umowy, kończąc na fazie monitorowania ryzyka ekologicznego. W przypadku występowania zagrożeń ekologicznych, związanych z rodzajem działalności gospodarczej prowadzonej przez kredytobiorców, Bank współpracuje z klientami w celu zmniejszenia potencjalnych konsekwencji mogących wyniknąć z ryzyka ekologicznego. Współpraca ta ma na celu identyfikację, ocenę stopnia występowania oraz ograniczanie ryzyka ekologicznego i jest prowadzona w ramach procesu oceny ryzyka kredytowego, na podstawie metodologii i przy wykorzystaniu odpowiednich wytycznych branżowych opracowanych przez Europejski Banki Odbudowy i Rozwoju. W razie stwierdzenia, że klient nie jest zdolny do minimalizacji ryzyka ekologicznego, Bank określa warunki dotyczące podjęcia określonych działań z zakresu ekologii w czasie trwania transakcji, między innymi włączając stosowne klauzule ekologiczne do umowy kredytowej. Uwzględniając kwestie ekologiczne, Bank nie finansuje szeregu rodzajów działalności. Część z nich została wymieniona w tzw. Liście wyłączeń środowiskowych, opartej na standardach międzynarodowych, w tym między innymi na konwencji CITES (Convention on International Trade in Endangered Species Międzynarodowa Konwencja o Handlu Gatunkami Zagrożonymi Wyginięciem). Bank nie finansuje również działalności związanej z obrotem towarami niebezpiecznymi dla środowiska oraz projektów działalności niezgodnej z regulacjami prawnymi dotyczącymi zdrowia i bezpieczeństwa publicznego. Ponadto w Polityce ryzyka kredytowego Bank przyjął zasadę nieangażowania się w transakcje związane z finansowaniem produkcji wyposażenia wojskowego, elektrowni jądrowych, a także działalności generującej istotne zagrożenie dla środowiska naturalnego. Wszelkie odstępstwa w tym zakresie wymagają akceptacji Zarządu Banku i opinii Rady Nadzorczej. W swojej polityce kredytowej Bank wspiera projekty przyjazne środowisku. Ochrona polskich żubrów Bank Pekao roztoczył szczególną opiekę nad polskim żubrem, ściśle związanym z wizerunkiem Banku poprzez logo, przedstawiające stylizowaną sylwetkę żubra. Zaangażowanie w ochronę polskich żubrów jest elementem budowy i promowania odpowiedzialnej społecznie postawy Banku w różnych dziedzinach życia społecznego, w tym w obszarze ekologii; przyczynia się do zacieśniania relacji między różnymi podmiotami zaangażowanymi w ochronę żubra w Polsce oraz wypracowywania skutecznych sposobów opieki nad tym unikalnym bogactwem naturalnym kraju, jakim są polskie stada żubrów. W Polsce żubr zawsze był i nadal jest zwierzęciem królewskim, dominującym. Symbolem siły i spokoju. Dzięki zaangażowaniu naukowców i miłośników przyrody przetrwał i dziś jest to zwierzę chronione prawem i otoczone społeczną troską. Jako społeczeństwo coraz lepiej rozumiemy znaczenie, jakie dla człowieka ma życie w harmonii ze środowiskiem naturalnym. (dr hab. Wanda Olech-Piasecka Polski żubr europejskie dziedzictwo przyrody, wkładka do Sprawozdania rocznego 2006 Banku Pekao S.A.). Zaangażowanie Banku w ochronę polskich żubrów ma wieloletnią tradycję. Wsparcie finansowe udzielane instytucjom i organizacjom, zajmującym się opieką nad polskimi żubrami pozwala utrzymać w dobrej kondycji zarówno stada żyjące na wolności, jak i zwierzęta w ogrodach zoologicznych. W 2011 roku Bank wspierał pięć instytucji, zajmujących się ochroną żubrów. Była to kontynuacja współpracy zapoczątkowanej w latach poprzednich. Instytucje, z którymi Bank kontynuuje współpracę to: Białowieski Park Narodowy Zachodniopomorskie Towarzystwo Przyrodnicze Fundacja Rozwoju Warszawskiego Ogrodu Zoologicznego,, Panda Ogród Zoobotaniczny w Toruniu Stowarzyszenie Miłośników Żubrów. Współpraca Banku z Białowieskim Parkiem Narodowym została zainicjowana w 2004 roku wspólnym projektem obchodów Roku Żubra, upamiętniającym 75-lecie restytucji żubra w Puszczy Białowieskiej. Od ośmiu lat Bank przekazuje środki finansowe na dokarmianie i utrzymanie stada żubrów żyjącego na wolności w Białowieskim Parku Narodowym. Od 2005 roku Bank pomaga w utrzymaniu żyjącego na wolności stada żubrów w województwie zachodniopomorskim. Opieką nad tym stadem bezpośrednio zajmuje się Zachodniopomorskie Towarzystwo Przyrodnicze. W 2011 roku środki przekazane przez Bank służyły pokryciu kosztów dokarmiania zwierząt. Kontynuacja współpracy z Fundacją Rozwoju Warszawskiego Ogrodu Zoologicznego Panda rozpoczętej w 2002 roku wpisuje się w realizowany przez Bank program wsparcia stad żubrów żyjących w polskich ogrodach zoologicznych. Środki przekazywane przez Bank na rzecz Fundacji są w całości przeznaczone na utrzymanie stada żubrów Miejskiego Ogrodu Zoologicznego w Warszawie. Przy wybiegu ustawiona jest tablica informująca o opiece Banku nad stadem warszawskich żubrów. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

116 Korporacyjna odpowiedzialność społeczna (cd.) Współpraca z Ogrodem Zoobotanicznym w Toruniu trwa od 2004 roku. Środki przekazywane przez Bank służą wsparciu utrzymania stada żubrów. Celem wspieranego przez Bank Stowarzyszenia Miłośników Żubrów jest upowszechnianie wiedzy i ochrona polskich żubrów. Pomoc Banku przeznaczona jest co roku na prowadzenie działalności dydaktyczno- -oświatowej, wydawniczej i dokumentacyjnej Stowarzyszenie działa od 2005 roku, a jego członkowie to naukowcy i praktycy. Opieka nad żubrami to ich zawód i pasja. Stowarzyszenie współpracuje z instytucjami międzynarodowymi, m.in. z Europejskim Stowarzyszeniem Ogrodów Zoologicznych i Akwariów (EAZA), Fundacją Dużych Roślinożerców (LHF Large Herbivore Foundation) oraz z międzynarodową Grupą Specjalistów (Bison Specialist Group), która działa pod auspicjami Komitetu Przetrwania Gatunków (Species Survival Committee) Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN). Stowarzyszenie wpisane jest na listę organizacji pozarządowych zajmujących się ochroną przyrody. Prezesem Stowarzyszenia jest dr hab. Wanda Olech-Piasecka, profesor SGGW w Warszawie, Przewodnicząca Grupy ds. Żubra Światowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN). Działalność charytatywna Fundacja Bankowa im. dr. Mariana Kantona Bank Pekao S.A. prowadzi działalność charytatywną poprzez Fundację Bankową im. dr. Mariana Kantona. Fundacja, realizując misję społecznego zaangażowania Banku, wspiera organizacje społeczne i osoby potrzebujące pomocy. Zakres działalności charytatywnej i społecznej Fundacji jest szeroki. Cele statutowe Fundacji obejmują wspieranie działań w zakresie: oświaty i wychowania dzieci i młodzieży, przedsięwzięć naukowo-badawczych oraz dydaktycznych instytucji naukowych i szkół, popularyzowania wiedzy bankowej, pomocy osobom chorym i niepełnosprawnym, upowszechniania kultury fizycznej i sportu, ochrony środowiska, realizacji projektów i działalności organizacji charytatywnych, upowszechniania kultury. W ciągu 15 lat funkcjonowania, Fundacja przekazała na cele charytatywne około 15 milionów złotych. Miniony 2011 rok kolejny rok światowego kryzysu finansowego i gospodarczego był szczególnie trudny dla organizacji charytatywnych ze względu na zmniejszoną sumę donacji. Zarząd Fundacji dokładał starań, by jak najlepiej wykorzystać środki przyznane przez Bank i pomagać przede wszystkim dzieciom i młodzieży oraz osobom potrzebującym wsparcia z przyczyn losowych lub zdrowotnych. Od 2005 roku Fundacja, zgodnie z intencją Banku jako fundatora, angażuje się w pomoc stypendialną dla zdolnych studentów i uczniów z niezamożnych rodzin. Stypendia są fundowane przede wszystkim dla młodzieży studiującej na kierunkach związanych z ekonomią, prawem i administracją. Fundacja kontynuowała współpracę z Uniwersytetami w Krakowie i Poznaniu, UMCS i KUL w Lublinie, Politechniką Warszawską, Wyższą Szkołą Przymierza Rodzin w Warszawie i Gdańską Akademią Bankową. Z pomocy stypendialnej Fundacji skorzystało dotychczas około 300 studentów i uczniów. Ponadto Fundacja wspomaga finansowo organizacje społeczne wspierające działalność wyższych uczelni. Przykładem tego typu zaangażowania było przekazanie w 2011 roku pomocy finansowej Fundacji Politechniki Rzeszowskiej oraz Towarzystwu Przyjaciół Politechniki Opolskiej. W ciągu 7 lat współpracy z uczelniami Fundacja zyskała w środowisku akademickim uznanie jako odpowiedzialny i ceniony partner w procesie kształcenia młodzieży. Fundacja wspiera również inicjatywy w obszarze popularyzowania wiedzy bankowej. W 2011 roku, wzorem lat poprzednich, Fundacja wspomogła organizację kolejnej edycji Konkursu Młody Ekonomista, którego celem jest promocja rozwoju ambitnych, utalentowanych i wyróżniających się wiedzą młodych ekonomistów oraz podnoszenie świadomości gospodarczej wśród przedstawicieli młodego pokolenia. Zarząd Fundacji, kierując się troską o kompleksowy rozwój młodego pokolenia, wspomaga nie tylko edukację. Finansując akcje pomocy dzieciom, współfinansując corocznie kilkadziesiąt wyjazdów kolonijnych i wycieczek, fundując stypendia dla uzdolnionej młodzieży, kupując komputery i pomoce dydaktyczne dla szkół wiejskich i w małych miasteczkach, zasilając środkami finansowymi tamtejsze biblioteki, Fundacja stara się nie tylko nieść doraźną pomoc, ale też wyrównywać szanse na przyszłość dzieci i młodzieży z niezamożnych rodzin. Z reguły około jedna trzecia środków Fundacji każdego roku jest przeznaczana na finansowanie letniego i zimowego wypoczynku dzieci i młodzieży oraz turnusy rehabilitacyjne dla chorych i niepełnosprawnych dzieci. Wspierane są wyjazdy wychowanków domów dziecka, pacjentów z ośrodków skupiających dzieci i młodzież niepełnosprawną, uczniów z małych szkół wiejskich, którzy dzięki tej pomocy mają szansę na zmianę klimatu i otoczenia, poznanie innej kultury i sposobu życia. Fundacja wspiera również działalność klubów sportowych, których głównym zadaniem jest aktywizacja ruchowa dzieci i młodzieży, kształtowanie nawyków aktywnego wypoczynku oraz wspomaganie prawidłowego rozwoju fizycznego. Formy aktywności sportowej wspomagane przez Fundację mają bardzo szeroki zakres, poczynając od międzynarodowych turniejów piłki nożnej, a kończąc na gminnych turniejach szachowych. W 2011 roku Fundacja wsparła między innymi zorganizowaną przez Polski Związek Lekkiej Atletyki imprezę sportową pod nazwą Miasteczko Lekkoatletyczne, która odbyła się równolegle 114 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

117 do Mistrzostw Świata w Lekkiej Atletyce w Korei Południowej. Uczestnikami tej imprezy była niepełnosprawna młodzież oraz wychowankowie domów dziecka. Innym istotnym polem działalności Fundacji jest wyposażanie małych wiejskich bibliotek, szkół i instytucji kultury przede wszystkim w sprzęt komputerowy i jego oprogramowanie w celu wyrównywania różnic w poziomie edukacji i tworzenia uczniom tych szkół lepszych perspektyw na przyszłość. Zarząd Fundacji stara się w miarę możności samodzielnie nawiązywać kontakty i bezpośrednio docierać do najbardziej potrzebujących, przekazując środki na ściśle określony cel. Pomoc Fundacji trafia często do konkretnej osoby pomagając jej walczyć z chorobą albo spełnić marzenie. W szczególnych przypadkach Fundacja wspiera akcje pomocowe na rzecz pracowników Banku i ich rodzin. W 2011 roku Fundacja po raz kolejny wsparła finansowo wszystkie osoby, głównie niepełnosprawne dzieci pracowników Banku, objęte całoroczną charytatywną inicjatywą Banku pod hasłem Pomagajmy sobie. W ciągu kilkunastu lat działalności Fundacja nawiązała stałą współpracę z wieloma organizacjami i instytucjami. Wieloletnie kontakty i wspieranie szeregu inicjatyw pozwalają gruntownie poznać beneficjentów i wypracować optymalne formy pomocy. Pośród stałych odbiorców pomocy udzielanej przez Fundację są państwowe i rodzinne domy dziecka, organizacje i stowarzyszenia (w tym Caritas, Monar-Markot, TPD), szkoły wiejskie i przedszkola, parafie, domy samotnych matek, hospicja i świetlice środowiskowe dla dzieci i młodzieży. Często pomoc ze strony Fundacji jest warunkiem funkcjonowania małych placówek wspomagających polskie rodziny. W miarę możliwości Fundacja wspiera również inicjatywy w obszarze upowszechniania kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. W 2011 roku udzieliła między innymi wsparcia dla Muzeum Żup Krakowskich w Wieliczce w zorganizowaniu międzynarodowego XII pleneru malarskiego dla niepełnosprawnych artystów. Współpraca z Fundacją Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy Zaangażowanie we współpracę z Fundacją Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy (WOŚP) jest przedsięwzięciem społecznym o największym zasięgu, w jakim Bank uczestniczy. Współpraca z Fundacją stanowi istotny element jednego z podstawowych obszarów strategii sponsoringowej i społecznego zaangażowania Banku, jakim jest pomoc potrzebującym dzieciom. Fundacja Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy jest największą pozarządową organizacją charytatywną w Polsce; działa na rzecz ratowania życia i zdrowia dzieci, poprawy stanu ich zdrowia. Fundacja organizuje zbiórki publiczne, z których zebrane pieniądze przeznacza przede wszystkim na wyposażenie publicznych szpitali dziecięcych w specjalistyczny, nowoczesny sprzęt medyczny. Od początku działalności Fundacja zakupiła za około 140 mln USD sprzęt medyczny pracujący w szpitalach w całej Polsce. W sumie za środki zebrane przez Fundację zakupiono ponad 20 tysięcy nowoczesnych urządzeń medycznych. Celem Fundacji jest też działanie na rzecz promocji zdrowia i profilaktyki zdrowotnej. W ramach działalności statutowej Fundacja prowadzi sześć ogólnopolskich programów medycznych i jeden edukacyjny (szczegółowe informacje na stronie internetowej Fundacji Narodowy program wczesnej diagnostyki onkologicznej u dzieci Nadrzędnym celem Programu jest radykalne polepszenie wykrywalności chorób nowotworowych u dzieci w pierwszym stadium, dającym szansę na całkowite wyleczenie. W ramach programu utworzono w całej Polsce 80 punktów diagnostyki onkologicznej. Sieć pracowni diagnostycznych i klinik onkologicznych została wyposażona w najnowocześniejsze aparaty USG. Główne kliniki onkologii dziecięcej w całej Polsce są wyposażane w wysokospecjalistyczny sprzęt (najnowocześniejsze tomografy komputerowe) do szybkiej i dokładnej diagnozy schorzeń wykrytych przez pierwsze badania USG. Trzecim obszarem w ramach programu jest stopniowe zwiększanie świadomości rodziców i lekarzy rodzinnych poprzez prowadzone akcje informacyjne. Program powszechnych przesiewowych badań słuchu u noworodków w ramach programu na oddziałach noworodkowych wykonywane są bezpłatne badania przesiewowe słuchu, mające na celu wczesne wykrycie choroby, by móc ją wyleczyć lub zapobiec jej postępowi. Dzięki sprzętowi zakupionemu przez Fundację oraz szkoleniom personelu medycznego, od 2002 roku, kiedy rozpoczęto realizację programu, przebadano ponad trzy miliony dzieci. Program leczenia i zapobiegania retinopatii wcześniaków diagnozowanie i leczenie dzieci, które ze względu na przedwczesny poród doznały uszkodzenia siatkówki oka. WOŚP ufundowała dla oddziałów neonatologicznych 98 diagnostycznych wzierników, a 15 centrów okulistycznych wyposażonych zostało w najnowocześniejsze urządzenia (fotokoagulatory) laserowe. Program nieinwazyjnego wspomagania oddychania u noworodków Infant Flow. Program ma na celu ograniczenie wentylacji mechanicznej u wcześniaków i noworodków, która w wielu przypadkach jest przyczyną ostrych powikłań płucnych. W ramach programu Fundacja kupuje i przekazuje nieodpłatnie do szpitali aparaturę niezbędną do wentylacji noworodka metodą nieinwazyjną. Program leczenia dzieci osobistymi pompami insulinowymi (program zamknięty) zakupione przez WOŚP pompy insulinowe dają dzieciom szansę na aktywne i prostsze życie z cukrzycą. Program leczenia osobistymi pompami insulinowymi kobiet ciężarnych z cukrzycą celem programu jest poprawa systemu opieki nad ciężarnymi z cukrzycą poprzez opracowanie standardów wdrażania terapii pompowej podczas planowania i przebiegu ciąży. Program odbywa się pod patronatem Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, a pompy insulinowe kupowane przez Fundację są wypożyczane bezpłatnie i dają kobietom w ciąży szansę na aktywne i prostsze życie z cukrzycą. Program edukacyjny Ratujemy i Uczymy Ratować obejmuje naukę pierwszej pomocy dla nauczycieli szkół podstawowych, którzy następnie przekazują wiedzę swoim uczniom. W ramach Programu Bank Pekao S.A. Raport Roczny

118 Korporacyjna odpowiedzialność społeczna (cd.) Fundacja zaopatruje szkoły w środki dydaktyczne (fantomy, podręczniki, płyty DVD). Dotychczas w ramach Programu przeszkolono 23,5 tysiąca nauczycieli z około 12 tysięcy szkół; programem objętych jest ponad półtora miliona dzieci. Bank Pekao współpracuje z Wielką Orkiestrą Świątecznej Pomocy od 1999 roku. Pełniąc rolę Bankiera Orkiestry, Bank wspiera Fundację WOŚP w ramach organizacji corocznych Finałów, czyli zbiórki publicznej i towarzyszących jej wydarzeń, które stanowią jedno z największych przedsięwzięć charytatywnych w Europie. W niedzielę 8 stycznia 2012 r. Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy zagrała po raz dwudziesty. Podczas XX Finału Fundacja WOŚP zbierała środki na zakup pomp insulinowych dla kobiet w ciąży i sprzętu do ratowania życia wcześniaków. Darowizna Banku Pekao na rzecz Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy w porównaniu z rokiem poprzednim została podwojona i wyniosła 2 miliony złotych. Bank pełnił rolę Bankiera Orkiestry już po raz czternasty. W XX Finale brało udział jako wolontariusze prawie 2 tysiące pracowników Banku, więcej niż w latach poprzednich. W całej Polsce w finałową niedzielę otwartych było około 100 oddziałów Banku, których pracownicy odbierali i liczyli zebrane pieniądze. Bank przygotował także na tę okazję specjalną kartę płatniczą do Eurokont. Każdy jej posiadacz poprzez aktywne korzystanie z karty będzie przez cały rok wspierał Orkiestrę. Wolontariuszy Pekao można było spotkać wszędzie na rynkach miast, w pobliżu scen w czasie koncertów i w sztabach Orkiestry. Jak co roku, przez cały dzień, w oficjalnym studiu Orkiestry na antenie drugiego programu Telewizji Polskiej pracownicy Banku przeliczali i segregowali pieniądze przynoszone przez wolontariuszy. Aktywnie pomagali w tym członkowie Zarządu. Oficjalnie XX Finał WOŚP ruszył w Zakopanem. Prezes Zarządu Banku p. Luigi Lovaglio już na początku Finału Orkiestry przekazał od Pekao na aukcję WOŚP bilet na mecz otwarcia UEFA EURO Podczas specjalnego wejścia na antenie TVP2, podsumowującego działania podczas Finału, Prezes Luigi Lovaglio wraz z Zarządem Banku przekazali Fundacji symboliczny czek na 2 miliony złotych. Prezes Lovaglio podziękował także pracownikom Banku, którzy przeliczali od rana pieniądze. Pieniądze to nie wszystko. Pekao dało Orkiestrze coś wyjątkowego serca naszych pracowników. To bezcenne dodał Prezes Luigi Lovaglio. W wielu miastach główne sztaby Orkiestry mieściły się w oddziałach Banku Pekao na przykład we Wrocławiu, gdzie wraz ze studentami medycyny zorganizowano Szpital pluszowego misia, który miał za zadanie przekonać małych pacjentów, że białego fartucha nie trzeba się bać. Pracownicy Banku oprócz tego, że liczyli i zabezpieczali pieniądze zebrane przez wolontariuszy jak co roku wpłacali również własne pieniądze jako darowizny dla WOŚP w ramach programu Dary do pary, na specjalnie utworzone w tym celu konto. Darowizny pracowników zostały tradycyjnie podwojone przez Fundację UniCredit. Bank Pekao S.A. na rzecz kultury i ważnych społecznie przedsięwzięć Bank tradycyjnie angażuje się finansowo i organizacyjnie w inicjatywy o charakterze społecznym i kulturalnym. Podobnie jak w latach ubiegłych, wśród imprez, które otrzymały wsparcie Banku, znalazły się zarówno wydarzenia o długiej tradycji i międzynarodowym zasięgu, jak i przedsięwzięcia mniej spektakularne, ale ważne dla lokalnych społeczności, bo przyczyniające się do poprawy jakości ich życia. Wspieranie kultury wysokiej Jednym z głównych kierunków strategii sponsoringowej Banku jest wspieranie kultury wysokiej. Mamy wielką satysfakcję, że wieloletnia działalność Banku została doceniona i jako jedyna firma Bank został wyróżniony przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego tytułem Mecenasa Roku Co ważne, kandydaturę Banku do tej prestiżowej nagrody zgłosili nasi partnerzy ponad 20 instytucji kultury z całej Polski. Z tego jesteśmy naprawdę dumni. Jako wiodąca instytucja finansowa, Bank Pekao S.A. traktuje mecenat jako wartość, która podnosi jakość życia społeczeństwa. Liczna publiczność na wystawach, w salach koncertowych i teatralnych wszędzie tam, gdzie zaangażowany jest Bank to powód naszej wielkiej dumy i satysfakcji z tego, co robimy jako mecenas kultury. W 2011 roku wspieranie kultury wysokiej przez Bank objęło liczne przedsięwzięcia, z których najważniejsze zostały omówione niżej. Najważniejsze wydarzenia muzyczne Międzynarodowy Festiwal Wratislavia Cantans To jeden z największych festiwali w Polsce. Datuje się od 1966 roku. Pierwotną oratoryjno-kantatową formułę poszerzono o koncerty symfoniczne, kameralne, recitale wokalne i instrumentalne, a także prezentacje z innych dziedzin sztuki. Festiwal chlubi się tym, że prezentuje kulturę wielu narodów. Odbywają się tu koncerty muzyki sakralnej różnych wyznań, pokazywane są dzieła plastyczne wszystkich epok, stylów i kręgów kulturowych. Każdego roku we wrześniu ponad 2 tysiące wykonawców z całego świata koncertuje w urzekających, historycznych wnętrzach Wrocławia, a także w kilkunastu miastach Dolnego Śląska. W 2011 roku Bank otrzymał tytuł Srebrnego Sponsora Festiwalu. 116 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

119 XV Festiwal Wielkanocny Ludwiga van Beethovena Od początku swego istnienia Festiwal zyskał rangę wydarzenia o wielkim prestiżu artystycznym. Pierwszy Wielkanocny Festiwal Ludwiga van Beethovena odbył się w 1997 roku w ramach programu Kraków 2000 Europejskie Miasto Kultury, a zorganizowany został w roku upamiętniającym 170. rocznicę śmierci kompozytora. Inicjatorem festiwalu była Elżbieta Penderecka. Kolejne jego edycje stały się jednymi z najważniejszych imprez muzycznych w Europie. Organizatorem Festiwalu, od 2004 roku odbywającego się w Warszawie, jest Stowarzyszenie im. Ludwiga van Beethovena. Jubileuszowy, 15. Wielkanocny Festiwal Ludwiga van Beethovena w 2011 roku odnosił się do dwóch jubileuszy innych wielkich twórców: dwusetnej rocznicy urodzin Franciszka Liszta i setnej rocznicy śmierci Gustava Mahlera. Koncert Orkiestry La Scala Koncert był ważnym wydarzeniem w życiu muzycznym stolicy. Odbył się w marcu 2011 r. w Filharmonii Narodowej w Warszawie i uświetnił obchody 150. rocznicy Zjednoczenia Republiki Włoskiej, a uroczystość zaszczyciło swoją obecnością wielu znamienitych gości. UniCredit, inwestor strategiczny Banku, jest partnerem mediolańskiej orkiestry od 2000 roku, a od roku 2003 jej partnerem głównym. Oprócz udziału w finansowaniu tradycyjnego sezonu koncertowego UniCredit sponsoruje wyjazdy międzynarodowe Filharmonii do różnych państw Europy. Orkiestrę w Warszawie poprowadził M Stefano Ranzani. Podczas koncertu goście usłyszeli najpiękniejsze utwory skomponowane m.in. przez Rossiniego, Verdiego i Pucciniego. Premiera opery Król Roger W 2011 roku po raz pierwszy od chwili wstąpienia w 2004 roku do Unii Europejskiej, Polska objęła przewodnictwo w Radze Europejskiej. Inaugurację tego historycznego wydarzenia uświetniła premiera opery Król Roger Karola Szymanowskiego. Bank był wyłącznym sponsorem spektaklu, który odbył się w dniu 1 lipca 2011 roku w Teatrze Wielkim Operze Narodowej. Król Roger to jedyne dzieło operowe polskiego kompozytora, znane szerzej na świecie i grywane w teatrach operowych świata. XVI Festiwal Kompozytorów Polskich Festiwal to coroczna impreza organizowana od 15 lat pod patronatem Ministerstwa Kultury. Edycja 2011 Festiwalu poświęcona była pamięci zmarłego w 2010 roku Henryka Mikołaja Góreckiego, honorowego patrona całego przedsięwzięcia. Z uwagi na to w trakcie Festiwalu odbył się dodatkowy koncert Koncert Inauguracyjny, podczas którego miała miejsce uroczystość nadania Festiwalowi imienia Profesora Góreckiego. Motywem przewodnim Festiwalu była twórczość polskich kompozytorów muzyki filmowej. Przypomniane zostały licznie nagradzane i uwielbiane przez miłośników muzyki dzieła najwybitniejszych polskich kompozytorów. Wykonawcami były Orkiestra i Chór Filharmonii Śląskiej w Katowicach oraz Bielska Orkiestra Festiwalowa. Bank współfinansuje Festiwal od 1996 roku. Koncert kolęd w Filharmonii Narodowej Od kilku lat Bank jest sponsorem koncertu kolęd w wykonaniu Orkiestry Symfonicznej Filharmonii Narodowej i Chóru Filharmonii Narodowej. Tak było także w grudniu 2011 roku. Wydarzenie to co roku cieszy się dużym powodzeniem wśród publiczności, która zawsze jedną z kolęd wykonuje wspólnie z wykonawcami. Wydarzenia teatralne Współpraca z Teatrem Starym w Krakowie W 2011 roku w ramach 3-letniej umowy sponsorskiej Bank Pekao kontynuował współpracę z Narodowym Teatrem Starym im Heleny Modrzejewskiej w Krakowie. Bank ma status Sponsora Głównego Teatru. Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie to drugi najstarszy teatr w Polsce. Status sceny narodowej uzyskał w 1991 roku. Teatr zajmuje znaczącą pozycję w historii polskiej kultury. XV Festiwal Szekspirowski Festiwal Szekspirowski jest cykliczną, międzynarodową imprezą teatralną organizowaną co roku na terenie Trójmiasta. Historia festiwalu sięga roku Od 2008 roku Festiwal jest organizowany wspólnie przez Gdański Teatr Szekspirowski i Fundację Theatrum Gedanense. Celem Festiwalu jest prezentacja i popularyzacja dorobku wielkiego dramaturga. Organizatorzy dokładają starań, by zaprezentować najciekawsze spektakle z kraju i ze świata. Prezentacje festiwalowych spektakli odbywają się na praktycznie wszystkich scenach teatralnych Trójmiasta i w przestrzeniach poza-teatralnych. Festiwal w naturalny sposób staje się platformą spotkania i wymiany myśli artystów i ludzi kultury z różnych stron świata. Bank Pekao wspiera Festiwal od 2000 roku. W 2010 roku Bank otrzymał tytuł Platynowego Sponsora Festiwalu. Współpraca z Fundacją Opera W 2011 roku Bank kontynuował współpracę z Fundacją Opera. Zaowocowała ona premierą spektaklu w Teatrze Narodowym pt. Udręka życia. Przedstawienie Udręka życia w reżyserii Jana Englerta było wydarzeniem sezonu artystycznego. W inscenizacji sztuki izraelskiego pisarza Hanocha Levina, którego dramaty odnosza sukcesy na scenach całego świata, wystąpili wybitni aktorzy Anna Seniuk i Janusz Gajos. Znaczące imprezy kulturalne Łódzkie Spotkania Baletowe Jest to największe i najbardziej prestiżowe wydarzenie baletowe w Polsce. Idea Festiwalu to upowszechnianie sztuki baletowej i aktualnych osiągnięć choreograficznych, zarówo w formie tańca klasycznego, jak i różnorodnych nurtów tańca współczesnego. W 2011 roku Festiwal odbył się już po raz dwudziesty pierwszy. Teatr Wielki w Łodzi gościł najlepsze zespoły baletowe świata, a jedną z gwiazd Festiwalu był zespół baletowy Teatru La Scala z Mediolanu. Tydzień Kultury Beskidzkiej To najstarsza, największa i najdłużej trwająca w Europie impreza folklorystyczna, wpisana w kalendarz światowych spotkań folklorystycznych, Bank Pekao S.A. Raport Roczny

120 Korporacyjna odpowiedzialność społeczna (cd.) odbywających się pod patronatem C.I.O.F.F. Międzynarodowej Rady Stowarzyszeń Folklorystycznych, Festiwali i Sztuki Tradycyjnej. W 2011 roku, w ramach 48. Tygodnia Kultury Beskidzkiej odbyły się koncerty na pięciu głównych estradach w Wiśle, Szczyrku, Żywcu, Makowie Podhalańskim i Oświęcimiu. Tydzień Kultury Beskidzkiej to nie tylko święto folkloru i sztuki ludowej, ale przede wszystkim tańca, śpiewu, muzyki, zabawy i radości. Impreza jest doskonałą okazją do kontaktu z rodzimą kulturą ludową, jak również do zapoznania się z różnorodną i niejednokrotnie egzotyczną kulturą innych państw i narodów. Wystawa Sapiehowie. Kolekcjonerzy i mecenasi na Zamku Królewskim na Wawelu Była to prezentacja kolekcji dzieł sztuki rodziny Sapiehów, jednego z najznakomitszych rodów dawnej Rzeczypospolitej. Wystawie towarzyszyły: koncert utworów z XVII-wiecznej wileńskiej tabulatury organowej oraz cykl wykładów i zajęć interaktywnych dla dorosłych i dzieci. Bank Pekao S.A. od lat wspiera inicjatywy kulturalne Zamku Królewskiego na Wawelu, odwiedzanego przez ponad 3 mln turystów rocznie. Krakowska Noc Teatrów Podczas krakowskiego święta teatrów publiczność miała okazję uczestniczyć w tak niezwykłych wydarzeniach jak: Lekcja śpiewania ponadczasowych przebojów operetkowych i musicalowych w egzotycznej scenerii palmiarni Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego, spektakl jubileuszowy znanej solistki Opery Krakowskiej Bożeny Zawiślak-Dolny, wystawa re-kreacje poświęcona pozazawodowym pasjom ludzi sceny (malarstwo, rzeźba, fotografia oraz przedmioty sztuki użytkowej). Była to również wyjątkowa okazja do zwiedzenia niedostępnych na co dzień zakamarków gmachu Opery Krakowskiej. Współpraca z muzeami Bank od wielu lat współpracuje z najważniejszymi muzeami w Polsce, m.in. Muzeum Sztuki w Łodzi i Muzeum Narodowym w Krakowie. Nowi partnerzy Banku to: Centrum Sztuki Współczesnej w Warszawie, Centrum Sztuki Współczesnej w Toruniu (wystawa Ludzie w wielkim mieście/people and the City z kolekcji sztuki UniCredit). W ramach Tradycyjnego już Dnia Sztuki Grupy UniCredit (UniCredit Art Day), w 2011 roku Bank współpracował z dziewięcioma muzeami w ośmiu miastach (dalej bardziej szczegółowa informacja nt. inicjatyw kulturalnych dla pracowników). Bank Pekao S.A. fundatorem nagród Polskiego PEN Clubu Bank Pekao rozpoczął współpracę z Polskim PEN Clubem w 2006 roku. Pierwsze nagrody ufundowane przez Bank zostały przyznane w 2007 roku. Oprócz nagrody im. Jana Parandowskiego Bank jest fundatorem nagród edytorskich i dla najwybitniejszych tłumaczy. Stowarzyszenie Polski PEN Club istnieje od 86 lat. Stowarzyszenie jest polskim centrum międzynarodowej organizacji P.E.N. Jego celem jest rozwijanie wymiany kulturalnej i czuwanie nad sprawami literatury polskiej w świecie. PEN Club w ramach swojej działalności statutowej nagradza pisarzy za twórczość literacką nagrodą im. Jana Parandowskiego oraz wydawców nagrodą edytorską. Obie nagrody są uważane przez środowiska intelektualistów i twórców opinii za najbardziej prestiżowe i są szeroko komentowane w środowiskach twórczych i w mediach. 4 października 2011 roku w Warszawie Sławomir Mrożek, jeden z najwybitniejszych polskich i europejskich twórców odebrał doroczną Nagrodę Polskiego PEN Clubu im. Jana Parandowskiego za całokształt twórczości. Bank jest jedynym fundatorem nagrody, uznawanej za jedną z najbardziej prestiżowych w środowisku literackim. Bank Pekao S.A. oficjalnym sponsorem plebiscytu Paszporty POLITYKI Paszporty POLITYKI należą do najbardziej prestiżowych nagród kulturalnych w Polsce. Przyznawane są młodym, szczególnie wyróżniającym się twórcom. Bank był dotychczas sponsorem czterech kolejnych edycji nagród. Nagrody przyznawane są od 1993 roku w sześciu kategoriach: literatura, film, teatr, muzyka poważna, sztuki wizualne i muzyka popularna. Dodatkowo od 8 lat wręczana jest nagroda specjalna Laur dla Kreatora Kultury dla osoby, której aktywność w sferze kultury, organizacji i promocji wyrasta ponad przeciętność. Laureaci Paszportów POLITYKI stanowią obecnie czołówkę polskich artystów. Inicjatywy kulturalne dla pracowników Dzień Sztuki Grupy UniCredit (UniCredit Art Day) to inicjatywa powstała w Grupie UniCredit. W Polsce jest ona przykładem owocnej współpracy z wiodącymi muzeami z udziałem pracowników Banku Pekao i ich rodzin. Tradycyjny Dzień Sztuki Grupy UniCredit odbył się 19 listopada 2011 r. w 8 miastach i 9 muzeach w całej Polsce. W tym dniu muzea otworzyły swoje podwoje dla pracowników Banku i członków ich rodzin, organizując wykłady, zwiedzanie ekspozycji, zajęcia z wiedzy o sztuce i konkursy dla dzieci. Największym zainteresowaniem cieszyły się wystawy w Warszawie (w Centrum Sztuki Współczesnej), Łodzi i Krakowie. Dzień Sztuki odbył się w Grupie UniCredit po raz szósty i już na stałe wpisał się do kalendarza wydarzeń. Poprzez to wydarzenie Bank Pekao podkreśla swoje zaangażowanie w promocję oraz wspieranie kultury i sztuki, jako czynnika sprzyjającemu rozwojowi, wzbogacaniu i integracji społeczności, w których prowadzi działalność. To wyraz skutecznego współdziałania biznesu i centrów sztuki, a także motywowanie pracowników do spotkań ze sztuką. 118 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

121 Inicjatywy społeczne i obywatelskie Współpraca z Fundacją CASE Fundacja Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych (CASE) istnieje od 1991 roku. Jest prywatną, niekomercyjną i niezależną instytucją badawczą, prowadzącą badania w zakresie transformacji, integracji europejskiej oraz gospodarki światowej. Celem Fundacji jest rozwijanie wiedzy o gospodarce oraz wspomaganie badań naukowych w tej dziedzinie. Fundacja realizuje swoje cele statutowe m.in. poprzez: działalność badawczą i doradztwo naukowe w szczególności w dziedzinie polityki gospodarczej i społecznej, reform gospodarczych i instytucjonalnych oraz integracji europejskiej, organizację konferencji i seminariów, fundowanie stypendiów i nagród dla osób prowadzących działalność naukowo-badawczą w dziedzinie rozwijania wiedzy o gospodarce i społeczeństwie. Fundacja odnosi szczególne sukcesy w kształceniu wybitnie zdolnych ekonomistów, którym od 2000 roku, dzięki wsparciu prywatnych sponsorów, przyznawane są stypendia naukowe. Bank współpracuje z Fundacją CASE od 1999 roku, przekazując corocznie darowizny na jej działalność statutową. Współpraca ta gwarantuje Bankowi dostęp do wartościowych danych i niezależnych raportów oraz analiz ekonomicznych, a także możliwość nieodpłatnego udziału w konferencjach i seminariach naukowych organizowanych przez CASE. Wspieranie sportu Turniej Tenisa Ziemnego Mężczyzn Pekao Szczecin Open Coroczny Międzynarodowy Turniej Tenisa Ziemnego Mężczyzn ATP w Szczecinie, organizowany przez Fundację Promasters, to najważniejsza impreza w skali tego regionu Polski. Bank uczestniczy w Turnieju od początku jej organizacji, czyli od 19 lat, będąc Sponsorem Tytularnym i Głównym Sponsorem Turnieju (przed 1999 rokiem jako Pomorski Bank Kredytowy S.A.). Współpraca Banku z organizatorami Turnieju opiera się na wieloletniej umowie. Od 2009 roku, kiedy w organizację turnieju zaangażowało się też miasto Szczecin, Bank jest Oficjalnym Współsponsorem wszystkich imprez towarzyszących Turniejowi. Zaangażowanie się miasta w organizację Turnieju przyczyniło się do umocnienia jego rangi oraz promocji regionu zarówno w Polsce jak i zagranicą. Jako współsponsor Bank Pekao S.A. jest jednoznacznie kojarzony z Turniejem, zarówno przez klientów, władze lokalne, jak i mieszkańców Pomorza Zachodniego. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

122

123 Perspektywy rozwoju działalności Czynniki, które będą miały wpływ na wyniki Grupy 122 Kierunki działania i priorytety biznesowe 123 Model biznesu i przewagi konkurencyjne 123 Priorytety biznesowe 123 Bank Pekao S.A. Raport Roczny

124 Perspektywy rozwoju działalności Czynniki, które będą miały wpływ na wyniki Grupy Działalność Banku Pekao S.A. i spółek Grupy w przeważającej części prowadzona jest na terytorium Polski, dlatego na wyniki Banku będą miały wpływ przede wszystkim wydarzenia gospodarcze zachodzące w kraju oraz wydarzenia międzynarodowe mające wpływ na gospodarkę krajową. W perspektywie najbliższych kwartałów należy oczekiwać spowolnienia wzrostu gospodarczego. Będzie się to wiązało z zakończeniem obserwowanego w 2011 roku trendu poprawy na rynku pracy, co będzie skutkować spowolnieniem wzrostu konsumpcji prywatnej. Czynnikiem mitygującym cykliczne spowolnienie będą Mistrzostwa Europy w piłce nożnej EURO 2012, które odbędą się w połowie roku. Finalizacja inwestycji związanych z EURO 2012 oraz pozytywny wpływ samych mistrzostw powinny podtrzymać stosunkowo dobrą koniunkturę w pierwszej połowie 2012 roku. Druga połowa roku pod tym względem może być wyraźnie słabsza niż pierwsza. Firmy sektora prywatnego wskazują w badaniach ankietowych na ograniczanie tempa przyrostu inwestycji; ten trend prawdopodobnie będzie utrzymywać się w roku Pomimo nie najgorszych perspektyw wzrostu gospodarczego w tym roku (około 3% r/r), podwyższony poziom niepewności gospodarczej nie będzie sprzyjać rozpoczynaniu nowych inwestycji zwiększających moce produkcyjne przedsiębiorstwa prawdopodobnie ograniczą się do odnawiania parku maszynowego tam, gdzie to niezbędne. Wzrost konsumpcji prywatnej może osłabnąć z uwagi na przewidywaną stagnację sytuacji na rynku pracy. W ciągu najbliższego roku oczekuje się spadku dynamiki zatrudnienia w sektorze przedsiębiorstw do poziomu nieznacznie powyżej zera (z nieco ponad 2% r/r na początku roku), czemu towarzyszyć będzie dynamika wzrostu wynagrodzeń nieznacznie przekraczająca wskaźnik inflacji, a więc realny wzrost wynagrodzeń będzie niewielki. W związku z powyższym nie należy liczyć na istotny realny wzrost funduszu płac, co z kolei będzie przekładało się na wyhamowanie realnej dynamiki sprzedaży detalicznej. Scenariusz spowolnienia procesów inflacyjnych jest wspierany przez wskaźniki wyprzedzające, sugerujące osłabienie globalnego wzrostu gospodarczego w najbliższych kwartałach, co przekładałoby się na niższy popyt na surowce, a w konsekwencji spadek ich cen. Spadek cen surowców pozwoliłby na obniżenie cen oferowanych towarów w branżach, gdzie popyt wyraźnie spowolnił lub wzrost marż (a zatem i poprawę wyników finansowych) w branżach, gdzie popyt utrzymuje się pomimo spowolnienia gospodarczego. Czynnikiem ryzyka dla scenariusza spadku inflacji jest przede wszystkim niepewność związana z cenami ropy naftowej, w związku z utrzymującymi się wciąż wysokimi cenami tego surowca oraz napięciem geopolitycznym wokół Iranu. Jednak z uwagi na spowolnienie gospodarcze na świecie, mało prawdopodobne jest, aby nawet w przypadku utrzymywania się inflacji na podwyższonym poziomie, Rada Polityki Pieniężnej zdecydowała się na kolejne podwyżki stóp procentowych. W czwartym kwartale 2011 roku wolumen depozytów przedsiębiorstw kontynuował wzrosty, a ich tempo przyspieszyło. Podobna sytuacja miała miejsce w przypadku depozytów gospodarstw domowych. W perspektywie 2012 roku utrzymanie tak wysokiej dynamiki może okazać się niemożliwe. W przypadku gospodarstw domowych istotnym wsparciem dla wzrostu depozytów w drugiej połowie 2011 roku okazała się zmiana struktury oszczędności w kierunku mniej ryzykownych aktywów. Proces ten może w 2012 roku występować w dużo słabszej formie (lub mieć nawet odwrotny przebieg), co w połączeniu z pogarszającą się sytuacją na rynku pracy może przełożyć się na spadek tempa wzrostu depozytów gospodarstw domowych już w pierwszym kwartale. Dynamika depozytów przedsiębiorstw może ulec spowolnieniu z uwagi na to, że w czwartym kwartale została ona wsparta czynnikami o charakterze jednorazowym (ulokowanie w bankach dużych środków pozyskanych ze sprzedaży aktywów finansowych). Można oczekiwać, że środki te będą stopniowo wydatkowane/ inwestowane, a równocześnie należy liczyć się z przejściowym spadkiem przychodów firm działających w sektorach silniej dotkniętych spowolnieniem gospodarczym. Dynamika kredytów dla gospodarstw domowych wyniosła na koniec 2011 roku 12,0% r/r. Tak wysoka dynamika była w dużej mierze pochodną osłabienia złotego i wzrostu złotowej wartości portfela denominowanego w walutach obcych. Biorąc pod uwagę czynniki fundamentalne, można oczekiwać spadku popytu na kredyt ze strony gospodarstw domowych. Związane jest to z wprowadzeniem zmian regulacyjnych zaostrzających wymogi dochodowe, zmian w rządowym programie Rodzina na swoim oraz z trendem spadkowym na rynku nieruchomości mieszkaniowych, co skłania do odkładania decyzji o zakupie takiej nieruchomości. W przypadku kredytów dla przedsiębiorstw można oczekiwać mniejszego zainteresowania kredytami w związku z możliwym wyhamowaniem procesów inwestycyjnych przedsiębiorstw w kontekście niepewnej sytuacji w otoczeniu zewnętrznym polskiej gospodarki. Od wielu miesięcy dyskutowano wprowadzenie nowej opłaty bankowej, w swym zamierzeniu mającej podnieść poziom zabezpieczeń całego sektora bankowego. Pierwotnie sugerowano wprowadzenie nowej opłaty, jednak w marcu 2012 roku koncepcja składki została przedefiniowana obecnie planowane jest podniesienie opłaty na rzecz Bankowego Funduszu Gwarancyjnego. Decyzje odnośnie dokładnego treminu i skali zmian nie zostały jeszcze podjęte, prawdopodobnie będą one obowiązywać od 2013 roku. Ze względu na presję ze strony regulatorów oraz handlowców polski rynek obrotu bezgotówkowego będzie zobowiązany do przyjęcia programu redukcji opłat interchange. Jeżeli rynek przyjmie zaproponowaną przez NBP stopniową redukcję stawek, opłata interchange osiągnie średnią unijną w 2017 roku. 122 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

125 Zapowiedziane przez rząd kroki w kierunku konsolidacji finansów publicznych zostały pozytywnie przyjęte przez rynki finansowe i tak długo, jak program reform będzie realizowany, postrzeganie Polski na rynkach finansowych będzie pozytywne. Co prawda, dotychczasowe kroki mają głównie charakter podwyższania danin publicznych (a nie zmniejszania wydatków) oraz brakuje strukturalnych zmian wzmacniających konkurencyjność gospodarki (np. deregulacja, uproszczenie prawa podatkowego) i o te elementy należałoby wzbogacić program reform to jednak działania ograniczające deficyt są czynnikiem wyraźnie uspokajającym sytuację na rynku złotego i obligacji, częściowo także na rynku akcji. Podjęte działania, według prognoz rządowych, mają ograniczyć deficyt do poziomu ok. 3% PKB w roku 2012, a także przynieść pierwszy od wielu lat spadek relacji długu do PKB. Jeśli chodzi o otoczenie międzynarodowe, wskaźniki wyprzedzające sugerują, że gospodarki wkroczyły w fazę spowolnienia. Najprawdopodobniej oznaczać to będzie wyhamowywanie tempa wzrostu również polskiej gospodarki w kolejnych kwartałach. Największym źródłem niepewności są problemy niektórych krajów strefy euro z nadmiernym zadłużeniem. Znajdują one odzwierciedlenie w sytuacji na rynkach finansowych, charakteryzującej się znacznymi wahaniami kursów walutowych, co może negatywnie przekładać się na gospodarkę realną, w tym i na działalność bankową. Korzystne dla polskiej gospodarki w perspektywie najbliższych kwartałów jest jej silne powiązanie kontaktami handlowymi z gospodarką niemiecką, charakteryzującą się relatywnie wysokim na tle innych krajów strefy euro tempem wzrostu oraz lepszymi niż w pozostałych krajach europejskich odczytami wskaźników wyprzedzających. Kierunki działania i priorytety biznesowe Bank Pekao S.A. planuje nadal koncentrować swoją działalność na rynku krajowym. Bank umocnił w 2011 roku swoje przewagi konkurencyjne, w tym w szczególności silną bazę kapitałową i płynnościową, których znaczenie wzrosło w świetle napięć widocznych w europejskim systemie bankowym. Kolejny raz potwierdzono odporność i stabilność modelu biznesowego, co pozwala na oczekiwanie dalszego umocnienia pozycji najlepszego banku w Polsce pod względem dochodowości, powtarzalności osiąganych wyników, efektywności operacyjnej i efektywności zarządzania ryzykiem, reputacji oraz satysfakcji klientów i pracowników. Pomimo oczekiwanego spowolnienia tempa wzrostu gospodarczego w Polsce w 2012 roku, sytuacja gospodarcza nadal pozwala na pewien optymizm co do planowania dalszego wzrostu skali działalności biznesowej. Działając w wyżej opisanych warunkach, Bank zamierza kontynuować rozwój działalności komercyjnej, skoncentrowanej na priorytetowych obszarach biznesu, wzmocnienie wielokanałowej dystrybucji produktów i usług, zwiększenie rozpoznawalności marki, umocnienie reputacji lidera, kontynuowanie programu podnoszenia satysfakcji klientów i pracowników oraz przedsięwzięć zmierzających do optymalizacji procesu zarządzania ryzykiem w celu poprawy efektywności komercyjnej. Model biznesu i przewagi konkurencyjne Bank będzie kontynuował działalność komercyjną na rynku usług finansowych w ramach wypracowanego modelu opartego na segmentacji klientów: w odniesieniu do klienta indywidualnego wydzielone są segmenty klientów detalicznych, zamożnych oraz bankowości prywatnej. Dla poszczególnych segmentów dostosowane są modele biznesowe, obejmujące określone poziomy usług i właściwą ofertę produktową, przy zapewnieniu roli opiekunów klienta w obsłudze klientów zamożnych i klientów bankowości prywatnej; w odniesieniu do małych i mikro przedsiębiorstw (SME) zapewnione są profesjonalne produkty i usługi oferowane przez opiekunów tego segmentu klientów; w odniesieniu do klientów korporacyjnych wydzielone są segmenty średnich i dużych firm. Segmentacji dokonuje się z uwzględnieniem obrotów, sektorów gospodarki, typu własności (prywatna/publiczna, krajowa/międzynarodowa, inne). Klienci obsługiwani są przez doradców klienta, co pozwala na optymalizację poziomu usług i kosztów obsługi. Doradcy klienta koncentrują się na zapewnianiu wysokiej jakości, efektywnej obsługi przy zastosowaniu najlepszych praktyk i zintegrowanych narzędzi zarządzania sprzedażą. Bank oferuje konkurencyjne na polskim rynku produkty i usługi, wysoki poziom obsługi klientów, doskonale rozwiniętą sieć oddziałów i bankomatów z dogodnym dostępem na terenie całego kraju, a także z profesjonalnym centrum obsługi telefonicznej oraz konkurencyjną platformą bankowości internetowej i mobilnej dla klientów indywidualnych, korporacyjnych oraz małych i średnich firm. Dzięki skali prowadzonej działalności, mocnej strukturze kapitałowej i płynnościowej oraz sile bilansu, charakteryzującego się wysokim poziomem współczynnika wypłacalności i wysoką nadwyżką depozytów w stosunku do udzielonych kredytów, Bank posiada przewagi konkurencyjne, które pozwalają na skuteczne konkurowanie na rynku. Priorytety biznesowe Pozytywne oczekiwania co do rozwoju sytuacji gospodarczej w Polsce pozwalają Bankowi na koncentrację na dalszym rozwoju działalności biznesowej przy jednoczesnym utrzymaniu wypracowanych standardów w zakresie zarządzania ryzykiem. W obszarze działalności komercyjnej priorytetem będzie kontynuacja sprzedaży złotowych kredytów hipotecznych i kredytów konsumpcyjnych dla klientów indywidualnych, kredytów w segmencie SME oraz zwiększenie finansowania w szczególności średnich przedsiębiorstw i projektów infrastrukturalnych. Bank będzie dążył do utrzymania zrównoważonej struktury bilansu, działając na rzecz wzrostu wolumenu pozyskanych depozytów, oferując jednocześnie swoim klientom możliwość inwestowania za pośrednictwem funduszy powierniczych. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

126 Perspektywy rozwoju działalności (cd.) Planowane są działania wspierające wzrost aktywności w wybranych segmentach, włączając w to zwiększenie intensywności przedsięwzięć marketingowych oraz selektywną rozbudowę sieci dystrybucji w regionach o niższym poziomie nasycenia usługami Banku. Klienci indywidualni Bank będzie konsekwentnie dążył do zdobycia pozycji lidera na rynku finansowania dóbr konsumpcyjnych poprzez skuteczne i sprawne dostosowywanie oferty do potrzeb klientów oraz do zdobycia pozycji banku pierwszego wyboru na rynku kredytów konsumpcyjnych przy zachowaniu zasad etycznego kredytowania i racjonalnych poziomów ryzyka. Celem Banku jest ugruntowanie pozycji najbardziej rozpoznawalnego banku dla klientów korporacyjnych w Polsce dzięki profesjonalizmowi, osiąganemu poziomowi satysfakcji klientów oraz tworzeniu wartości. Działania Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. na rynku usług finansowych będą podporządkowane budowaniu wartości dla klientów i podnoszeniu poziomu ich satysfakcji ze świadczonych usług poprzez jak najlepsze zaspokajanie ich potrzeb, stałe doskonalenie jakości obsługi i dostarczanie klientom prostych i przystępnych rozwiązań, które umożliwią im osiąganie zamierzonych celów finansowych. Bank będzie również dążył do dalszej poprawy pozycji na rynku złotowych kredytów hipotecznych, wykorzystując wieloletnie doświadczenie uzyskane dzięki specjalizacji w sprzedaży tego produktu. W zakresie oszczędności Bank będzie kontynuował oferowanie atrakcyjnych produktów depozytowych, co pozwoli na kontynuowanie zrównoważonego wzrostu bilansu Banku. Bank będzie oferować również fundusze inwestycyjne. Realizacja tych dążeń będzie wspierana poprzez selektywną rozbudowę sieci dystrybucji w regionach o niższym stopniu obecności Banku, wykorzystanie wprowadzonych nowatorskich zmian w elektronicznych kanałach dystrybucji, w tym w kanale bankowości mobilnej, oraz nowym modelu obsługi klientów zamożnych. Bank zamierza również kontynuować intensywne kampanie marketingowe i oferty promocyjne, w tym związane z faktem sponsorowania EURO Bankowość prywatna Bank będzie konsekwentnie rozwijał swoją ofertę w zakresie produktów i usług, a także narzędzi dedykowanych klientom bankowości prywatnej. Kontynuowane będą działania w zakresie rozszerzenia oferty produktowej dla klientów oraz stałe podnoszenie jakości oferowanych usług, również dzięki kontynuacji szkoleń i podnoszenia kwalifikacji doradców. Klienci korporacyjni i biznesowi Dążeniem Banku Pekao S.A. jest umocnienie wiodącej pozycji w segmencie bankowości korporacyjnej w finansowaniu przedsiębiorstw i w usługach bankowości transakcyjnej, a także zapewnienie pozycji lidera w dużych projektach infrastrukturalnych, również w sektorze publicznym. Dbając o zapewnienie najwyższej jakości obsługi klientów korporacyjnych i biznesowych (średnich i dużych korporacji oraz małych i mikro firm), Bank będzie stale rozwijał i udostępniał kompleksową ofertę oraz dostarczał innowacyjne produkty bankowe, które spełnią najwyższe wymagania klientów. Bank zamierza skoncentrować się na oferowaniu bezpiecznych produktów, udostępnianiu innowacyjnych rozwiązań, wiedzy oraz zapewnianiu doradztwa klientom korporacyjnym, wykraczając w tych relacjach poza podstawową działalność bankową. 124 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

127

128

129 Oświadczenie o stosowaniu zasad ładu korporacyjnego w 2011 roku Bank Pekao S.A. Raport Roczny

130 Oświadczenie o stosowaniu zasad ładu korporacyjnego w 2011 roku Oświadczenie Banku Polska Kasa Opieki Spółka Akcyjna o stosowaniu zasad ładu korporacyjnego w 2011 roku Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 19 lutego 2009 r. w sprawie informacji bieżących i okresowych przekazywanych przez emitentów papierów wartościowych oraz warunków uznawania za równoważne informacji wymaganych przepisami prawa państwa niebędącego państwem członkowskim 1, a także na podstawie 29 ust. 5 Regulaminu Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. w związku z uchwałą nr 1013/2007 Zarządu Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. z dnia 11 grudnia 2007 r. w sprawie określenia zakresu i struktury raportu dotyczącego stosowania zasad ładu korporacyjnego przez spółki giełdowe, Bank Polska Kasa Opieki Spółka Akcyjna ( Bank ) oświadcza, że podlega poniżej wskazanym zbiorom zasad ładu korporacyjnego, wśród których znajdują się zasady przyjęte do stosowania dobrowolnie oraz praktyki w zakresie ładu korporacyjnego wykraczające poza wymogi przewidziane prawem krajowym 2. Ogólne zasady ładu korporacyjnego w Banku, tj. system regulacji i procedur określających wytyczne do działania organów Banku, w tym wobec podmiotów zewnętrznych zainteresowanych jego działalnością (interesariuszy), wynikają z regulacji ustawowych, w szczególności z Kodeksu spółek handlowych i ustawy Prawo bankowe, przepisów regulujących funkcjonowanie rynku kapitałowego, zasad ujętych w dokumentach: Zasady Dobrej Praktyki Bankowej Związku Banków Polskich oraz Dobre Praktyki Spółek Notowanych na GPW. Bank stosuje zasady ładu korporacyjnego zawarte w Zasadach Dobrej Praktyki Bankowej Związku Banków Polskich 3. Bank stosuje zasady ładu korporacyjnego zawarte w Dobrych Praktykach Spółek Notowanych na GPW 4, ustalonych Uchwałą nr 17/1249/2010 Rady Nadzorczej Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. z dnia 19 maja 2010 r. Ponadto Bank stosuje zasady ładu korporacyjnego wynikające z Karty Zasad Grupy UniCredit 5 jako praktyki wykraczające poza wymogi przewidziane prawem krajowym. Bank przestrzega zgodności podejmowanych działań z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa, Statutem, regulacjami wewnętrznymi Banku, zaleceniami organów nadzoru i organów kontrolnych, standardami dobrych praktyk oraz normami etycznymi. Działając zgodnie z 91 ust. 5 pkt 4 ppkt c k wyżej wymienionego rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 19 lutego 2009 r., Bank przedstawia następujące informacje: 1) Opis głównych cech stosowanych w Banku systemów kontroli wewnętrznej i zarządzania ryzykiem w odniesieniu do procesu sporządzania sprawozdań finansowych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych 6 Zarząd Banku jest odpowiedzialny za zaprojektowanie, wdrożenie i funkcjonowanie Systemu Kontroli Wewnętrznej i zarządzania ryzykiem w odniesieniu do procesu sporządzania sprawozdań finansowych. Rada Nadzorcza nadzoruje funkcjonowanie Systemu Kontroli Wewnętrznej, oceniając jego adekwatność i skuteczność za pośrednictwem Komitetu ds. Audytu i Departamentu Audytu Wewnętrznego. System Kontroli Wewnętrznej w procesie sporządzania sprawozdań finansowych ma na celu zapewnienie rzetelności, kompletności i prawidłowości ujęcia wszystkich transakcji gospodarczych w danym okresie. Przyjęta przez Bank polityka rachunkowości, zgodna z zasadami Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej, plan kont oraz bazy danych sprawozdawczych uwzględniają format i szczegółowość danych finansowych prezentowanych w sprawozdaniach finansowych, z uwzględnieniem wymagań i zasad podmiotu dominującego. Bank prowadzi księgi rachunkowe w systemach informatycznych w formie zasobów informacyjnych wyodrębnionych zgodnie z przyjętą strukturą biznesową. Systemy informatyczne zapewniają uzyskanie czytelnych i scentralizowanych, odrębnie dla każdego systemu, danych potwierdzających zapisy w księgach rachunkowych oraz zapewniających kontrolę ciągłości zapisów i przenoszenie obrotów i sald oraz sporządzanie sprawozdań finansowych. Księgi rachunkowe podlegają uzgadnianiu z bazami sprawozdawczymi. Za sporządzanie sprawozdań finansowych, okresowej sprawozdawczości finansowej i zapewnienie informacji zarządczej odpowiedzialny jest Pion Finansowy, nadzorowany przez Wiceprezesa Zarządu Banku. UniCredit S.p.A., jako spółka dominująca w stosunku do Banku, podlega przepisom włoskiego prawa Saving Act 262 (law 262/2005 oraz Legislative Decree 303/2006), wzorującego się na przepisach USA Sarbanes Oxley Act. Z tego powodu w Banku został wprowadzony proces weryfikacji procedur operacyjnych i kontrolnych stosowanych przy sporządzaniu sprawozdań finansowych, zgodnie z wytycznymi UniCredit S.p.A. wynikającymi z przepisów ww. prawa. 1 Dz. U nr 33 poz. 259, z późn. zm. 2 91, ustęp 5, punkt 4, podpunkt a rozporządzenia Ministra Finansów z 19 lutego 2009 r. 3 Dokument jest publicznie dostępny na stronie internetowej Związku Banków Polskich: 4 Dokument jest publicznie dostępny na stronie internetowej Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie S.A.: 5 Dokument jest publicznie dostępny stronie internetowej Banku Polska Kasa Opieki S.A.: , ustęp 5, punkt 4, podpunkt c rozporządzenia Ministra Finansów z 19 lutego 2009 r. 128 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

131 2) Wskazanie akcjonariuszy posiadających bezpośrednio lub pośrednio znaczne pakiety akcji wraz ze wskazaniem liczby posiadanych przez te podmioty akcji, ich procentowego udziału w kapitale zakładowym, liczby głosów z nich wynikających i ich procentowego udziału w ogólnej liczbie głosów na Walnym Zgromadzeniu Banku 7 Głównym akcjonariuszem Banku od sierpnia 1999 r. pozostaje UniCredit S.p.A. Na dzień 31 grudnia 2011 r. posiadał on 59,24% udziału w kapitale zakładowym i ogólnej liczbie głosów na Walnym Zgromadzeniu Banku. Udział pozostałych akcjonariuszy w kapitale zakładowym i ogólnej liczbie głosów na Walnym Zgromadzeniu Banku wynosi 40,76%. Akcjonariusze Banku posiadający bezpośrednio lub pośrednio poprzez podmioty zależne co najmniej 5% ogólnej liczby głosów na Walnym Zgromadzeniu Banku: Liczba akcji i głosów na WZ Udział w kapitale zakładowym i ogólnej liczbie głosów na WZ Liczba akcji i głosów na WZ Udział w kapitale zakładowym i ogólnej liczbie głosów na WZ Nazwa Akcjonariusza 31 GRUDNIA GRUDNIA 2010 UniCredit S.p.A ,24% ,24% Pozostali akcjonariusze ,76% ,76% Razem ,00% ,00% W dniu 11 stycznia 2012 r. Aberdeen Asset Managment PLC (i/lub działający w imieniu swoim oraz podmiotów zależnych), z siedzibą w Aberdeen, nabył akcji Banku, w wyniku czego przekroczył 5% ogólnej liczby głosów na Walnym Zgromadzeniu Banku, o czym Bank informował raportem bieżącym w dniu 17 stycznia (raport bieżący nr 3/2012). Obecnie podmiot ten posiada akcji Banku, tj. 5,03% ogólnej liczby akcji Banku, odpowiadających takiej samej liczbie i procentowemu udziałowi głosów na Walnym Zgromadzeniu Banku. 3) Wskazanie posiadaczy wszelkich papierów wartościowych, które dają specjalne uprawnienia kontrolne, wraz z opisem tych uprawnień 8 Zgodnie ze Statutem Banku wszystkie istniejące akcje są akcjami zwykłymi na okaziciela. Nie istnieje jakiekolwiek zróżnicowanie akcji w zakresie związanych z nimi praw. Nie istnieją szczególne przywileje i ograniczenia związane z istniejącymi akcjami. Prawa i obowiązki związane z akcjami są określone przepisami Kodeksu spółek handlowych oraz innymi przepisami prawa. Papiery wartościowe emitowane przez Bank nie dają ich posiadaczom specjalnych uprawnień kontrolnych. 4) Wskazanie wszelkich ograniczeń odnośnie wykonywania prawa głosu, takich jak ograniczenie wykonywania prawa głosu przez posiadaczy określonej części lub liczby głosów, ograniczenia czasowe dotyczące wykonywania prawa głosu lub zapisy, zgodnie z którymi, przy współpracy spółki, prawa kapitałowe związane z papierami wartościowymi są oddzielone od posiadania papierów wartościowych 9 Statut Banku nie przewiduje żadnych ograniczeń odnośnie wykonywania prawa głosu z akcji Banku. 5) Wskazanie wszelkich ograniczeń dotyczących przenoszenia prawa własności papierów wartościowych Banku 10 Statut Banku nie zawiera żadnych ograniczeń dotyczących przenoszenia prawa własności akcji Banku. 6) Opis zasad dotyczących powoływania i odwoływania osób zarządzających oraz ich uprawnień, w szczególności prawo do podjęcia decyzji o emisji lub wykupie akcji 11 Zarząd Banku Zgodnie ze Statutem Zarząd Banku składa się z 5 do 9 członków. Członkowie Zarządu Banku powoływani są przez Radę Nadzorczą na wspólną kadencję, trwającą trzy lata. W skład Zarządu Banku wchodzą: Prezes Zarządu Banku, Wiceprezesi Zarządu Banku, w tym Pierwszy Wiceprezes Zarządu Banku, Członkowie Zarządu Banku. Wiceprezesi i członkowie Zarządu Banku są powoływani i odwoływani na wniosek Prezesa. Powołanie dwóch członków Zarządu Banku, w tym Prezesa Zarządu Banku, następuje za zgodą Komisji Nadzoru Finansowego. Z wnioskiem o wyrażenie zgody występuje Rada Nadzorcza. 7 91, ustęp 5, punkt 4, podpunkt d rozporządzenia Ministra Finansów z 19 lutego 2009 r. 8 91, ustęp 5, punkt 4, podpunkt e rozporządzenia Ministra Finansów z 19 lutego 2009 r. 9 91, ustęp 5, punkt 4, podpunkt f rozporządzenia Ministra Finansów z 19 lutego 2009 r , ustęp 5, punkt 4, podpunkt g rozporządzenia Ministra Finansów z 19 lutego 2009 r , ustęp 5, punkt 4, podpunkt h rozporządzenia Ministra Finansów z 19 lutego 2009 r. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

132 Oświadczenie o stosowaniu zasad ładu korporacyjnego w 2011 roku (cd.) Co najmniej połowa członków Zarządu Banku, w tym Prezes Zarządu Banku, powinna legitymować się dobrą znajomością rynku bankowego w Polsce, dzięki spełnieniu łącznie następujących kryteriów: posiadanie doświadczenia zawodowego na rynku polskim, odpowiedniego do sprawowanej funkcji zarządczej w Banku, posiadanie stałego miejsca zamieszkania w Polsce, władanie językiem polskim. Zarząd Banku prowadzi sprawy Banku i reprezentuje Bank. Obowiązkiem każdego członka Zarządu Banku jest podejmowanie działań, które mają na celu interes Banku. Zgodnie z obowiązującym w Banku Kodeksem Etyki Zawodowej, od każdego członka Zarządu Banku oczekuje się uczciwości i lojalności na rzecz realizacji wspólnych celów oraz poszanowania i roztropnego korzystania z dóbr i zasobów Banku. Ponadto członkowie Zarządu Banku nie mogą podejmować takich działań oraz decyzji, które powodowałyby konflikt interesów albo które byłyby sprzeczne z interesami Banku lub nie byłyby do pogodzenia z obowiązkami służbowymi. Członek Zarządu Banku jest obowiązany poinformować Zarząd oraz Radę Nadzorczą o powstaniu sytuacji, w której mógłby wystąpić lub wystąpił konflikt interesów oraz powstrzymać się od zabierania głosu w dyskusji oraz od głosowania nad uchwałą w sprawie, w której zaistniał konflikt interesów. Członek Zarządu Banku, który spotkał się z żądaniami korzyści w jakimkolwiek wymiarze lub charakterze ze strony pracowników lub przedstawicieli kontrahentów, winien bezzwłocznie poinformować o tym Radę Nadzorczą. Członkom Zarządu Banku przysługują uprawnienia wynikające z powszechnie obowiązującego prawa. Zgodnie z postanowieniami Statutu Banku nie przysługuje im prawo do podjęcia decyzji o emisji lub wykupie akcji. 7) Opis zasad zmiany Statutu Banku 12 Zmiana Statutu Banku wymaga podjęcia uchwały przez Walne Zgromadzenie Banku oraz zarejestrowania uchwalonej zmiany w Krajowym Rejestrze Sądowym. Regulamin Walnych Zgromadzeń Banku określa szczegółowe zasady prowadzenia obrad i podejmowania uchwał. Uchwały Walnego Zgromadzenia Banku dotyczące zmiany Statutu Banku zapadają większością trzech czwartych głosów, przy czym zgodnie ze Statutem Banku Walne Zgromadzenie Banku jest uprawnione do podejmowania uchwał, o ile reprezentowanych jest na nim co najmniej 50% akcji plus jedna akcja. Ponadto zgodnie z art. 34 ust. 2 Prawa bankowego, zmiana Statutu Banku wymaga zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego, jeżeli dotyczy: firmy banku, siedziby, przedmiotu działania i zakresu działalności banku z uwzględnieniem czynności, o których mowa w art. 69 ust. 2 pkt 1 7 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, które bank zamierza wykonywać zgodnie z art. 70 ust. 2 tej ustawy, organów i ich kompetencji, ze szczególnym uwzględnieniem kompetencji członków zarządu powoływanych za zgodą Komisji Nadzoru Finansowego oraz zasad podejmowania decyzji, zasad funkcjonowania systemu kontroli wewnętrznej, funduszy własnych oraz zasad gospodarki finansowej, uprzywilejowania lub ograniczenia akcji co do prawa głosu w banku. 8) Sposób działania walnego zgromadzenia i jego zasadnicze uprawnienia oraz opis praw akcjonariuszy i sposobu ich wykonywania, w szczególności zasady wynikające z regulaminu walnego zgromadzenia, jeśli taki regulamin został uchwalony, o ile informacje w tym zakresie nie wynikają wprost z przepisów prawa 14 Walne Zgromadzenie Banku działa w oparciu o Regulamin Walnych Zgromadzeń Banku wprowadzony uchwałą nr 19 z dnia 8 kwietnia 2003 r., zmieniony uchwałą nr 41 z dnia 5 maja 2009 r., która określa szczegółowe zasady prowadzenia obrad i podejmowania uchwał. Regulamin Walnych Zgromadzeń Banku dostępny jest na stronach internetowych Banku. 15 Do kompetencji Walnego Zgromadzenia Banku, poza innymi sprawami wymienionymi w Kodeksie spółek handlowych oraz Statucie Banku, należy: rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania z działalności Banku oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy, podjęcie uchwały o podziale zysku lub pokryciu straty, rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania z działalności Rady Nadzorczej, udzielenie członkom Rady Nadzorczej i Zarządu Banku absolutorium z wykonania przez nich obowiązków, rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania z działalności i sprawozdania finansowego Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A., określenie dnia dywidendy oraz terminu wypłaty dywidendy, zbycie i wydzierżawienie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części oraz ustanowienie na nich ograniczonego prawa rzeczowego, zmiana Statutu Banku oraz ustalanie jego jednolitego tekstu, podwyższenie lub obniżenie kapitału zakładowego Banku, emisja obligacji zamiennych lub z prawem pierwszeństwa objęcia akcji oraz emisja warrantów subskrypcyjnych, umorzenie akcji i określenie warunków tego umorzenia, połączenie, podział lub likwidacja Banku, tworzenie i znoszenie funduszy specjalnych, powoływanie i odwoływanie członków Rady Nadzorczej, ustalanie zasad wynagrodzenia dla członków Rady Nadzorczej, zawarcie ze spółką zależną umowy przewidującej zarządzanie spółką zależną lub przekazywanie zysku przez taką spółkę, wybór biegłego rewidenta, inne sprawy należące do zakresu działania Banku, wniesione pod obrady Walnego Zgromadzenia Banku , ustęp 5, punkt 4, podpunkt i rozporządzenia Ministra Finansów z 19 lutego 2009 r. 13 Wprowadzony Uchwałą Walnego Zgromadzenia nr 19 z dnia 8 kwietnia 2003 r , ustęp 5, punkt 4, podpunkt j rozporządzenia Ministra Finansów z 19 lutego 2009 r Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

133 Walne Zgromadzenie Banku zwołuje się przez ogłoszenie dokonywane na stronie internetowej Banku oraz w sposób określony dla przekazywania informacji bieżących zgodnie z przepisami o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych. Ogłoszenia dokonuje się co najmniej na dwadzieścia sześć dni przed terminem Walnego Zgromadzenia Banku. Zwyczajne Walne Zgromadzenie Banku powinno odbyć się raz w roku, najpóźniej w czerwcu. Wyznaczając termin Walnego Zgromadzenia Banku, Zarząd Banku dba o to, aby zapewnić możliwość udziału w Walnym Zgromadzeniu Banku jak najszerszemu kręgowi akcjonariuszy. Rada Nadzorcza Banku może zwołać Zwyczajne Walne Zgromadzenie Banku, jeżeli Zarząd Banku nie zwoła go w terminie określonym w Statucie, oraz Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Banku, jeżeli zwołanie go uzna za wskazane. Pełna dokumentacja, która ma zostać przedstawiona Walnemu Zgromadzeniu Banku, wraz z projektami uchwał oraz informacje dotyczące Walnego Zgromadzenia Banku udostępniane są osobom uprawnionym do uczestniczenia w Walnym Zgromadzeniu Banku za pośrednictwem strony internetowej Banku oraz w Centrali Banku w Warszawie przy ul. Żwirki i Wigury 31. Informacja w tym zakresie zawarta jest w ogłoszeniu o zwołaniu Walnego Zgromadzenia Banku, zgodnie z art. 402² Kodeksu spółek handlowych. Odpisy sprawozdania Zarządu Banku z działalności Banku i sprawozdania finansowego wraz z odpisem sprawozdania Rady Nadzorczej oraz opinii biegłego rewidenta są wydawane akcjonariuszom na ich żądanie najpóźniej na 15 dni przed Walnym Zgromadzeniem Banku. Główne prawa akcjonariuszy Banku przedstawiają się następująco: akcjonariusze reprezentujący co najmniej połowę kapitału zakładowego lub co najmniej połowę ogółu głosów w spółce mogą zwołać Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Banku. Wówczas akcjonariusze wyznaczają przewodniczącego tego Zgromadzenia; akcjonariusze reprezentujący co najmniej 1/20 kapitału zakładowego mogą żądać umieszczenia określonych spraw w porządku obrad najbliższego Walnego Zgromadzenia Banku. Żądanie umieszczenia określonych spraw w porządku obrad powinno zawierać uzasadnienie lub projekt uchwały dotyczącej proponowanego punktu porządku obrad i powinno zostać zgłoszone Zarządowi Banku nie później niż na 21 dni przed wyznaczonym terminem Walnego Zgromadzenia Banku. Zarząd jest obowiązany niezwłocznie, jednak nie później niż na 18 dni przed wyznaczonym terminem Walnego Zgromadzenia Banku, ogłosić zmiany w porządku obrad, wprowadzone na żądanie akcjonariuszy. Ogłoszenie następuje w sposób właściwy dla zwołania Walnego Zgromadzenia Banku; akcjonariusze reprezentujący co najmniej 1/20 kapitału zakładowego mogą przed terminem Walnego Zgromadzenia Banku zgłaszać Bankowi na piśmie lub przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej projekty uchwał dotyczące spraw wprowadzonych do porządku obrad Walnego Zgromadzenia Banku lub spraw, które mają zostać wprowadzone do porządku obrad. Bank niezwłocznie ogłasza projekty uchwał na stronie internetowej Banku; każdy z akcjonariuszy może podczas Walnego Zgromadzenia Banku zgłaszać projekty uchwał dotyczące spraw wprowadzonych do porządku obrad; w Walnym Zgromadzeniu Banku akcjonariusze mogą uczestniczyć osobiście bądź przez pełnomocników; na wniosek akcjonariuszy posiadających jedną dziesiątą kapitału zakładowego reprezentowanego na tym Walnym Zgromadzeniu Banku, lista obecności powinna być sprawdzona przez wybraną w tym celu komisję, złożoną z co najmniej trzech osób. Wnioskodawcy mają prawo wyboru jednego członka tej komisji; Walne Zgromadzenie Banku nie może podjąć uchwały o zdjęciu z porządku obrad bądź o zaniechaniu rozpatrywania sprawy, umieszczonej w porządku obrad na wniosek akcjonariuszy, bez ich zgody; przerwy zarządzane w obradach Walnego Zgromadzenia Banku nie mogą mieć na celu utrudniania akcjonariuszom wykonywania ich praw; każdy uczestnik Walnego Zgromadzenia Banku ma prawo zgłaszać jednego lub kilku kandydatów na członków Rady Nadzorczej Banku; na wniosek akcjonariuszy reprezentujących co najmniej jedną piątą kapitału zakładowego, wybór Rady Nadzorczej powinien być dokonany w drodze głosowania oddzielnymi grupami. Wniosek w tej sprawie powinien być zgłoszony Zarządowi na piśmie w terminie umożliwiającym umieszczenie go w porządku obrad Walnego Zgromadzenia Banku; akcjonariusze mogą przeglądać księgę protokołów, a także żądać wydania poświadczonych przez Zarząd odpisów uchwał; obowiązkiem Przewodniczącego Walnego Zgromadzenia Banku jest dbanie o poszanowanie praw i interesów wszystkich akcjonariuszy, a w szczególności zapewnianie respektowania praw akcjonariuszy mniejszościowych; zgłaszającym sprzeciw wobec uchwały zapewnia się możliwość zwięzłego uzasadnienia sprzeciwu. Wszystkie sprawy wnoszone na Walne Zgromadzenie Banku posiadają rekomendację Rady Nadzorczej. Zgodnie z 9 Statutu Banku wszystkie sprawy wnoszone na Walne Zgromadzenie Banku powinny być uprzednio przedstawione Radzie Nadzorczej do rozpatrzenia. W Walnym Zgromadzeniu Banku powinni uczestniczyć członkowie Zarządu Banku i Rady Nadzorczej w składzie umożliwiającym udzielenie merytorycznej odpowiedzi na pytania zadawane w trakcie Walnego Zgromadzenia Banku. Na Walnym Zgromadzeniu Banku, którego przedmiotem obrad mają być sprawy finansowe Banku, w szczególności na Zwyczajnym Walnym Zgromadzeniu Banku, powinien być obecny biegły rewident. Zarząd Banku, jako organ zapewniający obsługę prawną Walnych Zgromadzeń Banku, dokłada wszelkich starań, aby uchwały były formułowane w sposób jasny i przejrzysty. Regulamin Walnego Zgromadzenia Banku zawiera postanowienia ( 13 ust ) dotyczące wyboru Rady Nadzorczej w drodze głosowania oddzielnymi grupami. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

134 Oświadczenie o stosowaniu zasad ładu korporacyjnego w 2011 roku (cd.) Wszelkie zmiany Regulaminu Walnego Zgromadzenia Banku wchodzą w życie począwszy od następnego Walnego Zgromadzenia Banku. Organy Banku w toku wykonywania powierzonych im zadań dbają o to, aby realizacja interesów akcjonariusza większościowego nie prowadziła do pokrzywdzenia akcjonariuszy mniejszościowych. Zasada ta realizowana jest między innymi poprzez odpowiedni skład Rady Nadzorczej, w której znajdują się przedstawiciele akcjonariuszy większościowych i mniejszościowych, co prowadzi do uwzględnienia w funkcji nadzoru interesów wszystkich grup akcjonariuszy Banku. Wyrazem zasady rządów większości jest 10 ust. 2 Statutu Banku, zgodnie z którym Walne Zgromadzenie Banku jest uprawnione do podejmowania uchwał, o ile reprezentowanych jest na nim co najmniej 50% akcji plus jedna akcja. Celem tego postanowienia jest zagwarantowanie, aby Walne Zgromadzenie Banku podejmowało uchwały w najistotniejszych dla Banku i akcjonariuszy sprawach przy udziale akcjonariuszy reprezentujących łącznie bezwzględną większość kapitału. Jeżeli uchwała Walnego Zgromadzenia nie zostanie podjęta z powodu braku kworum, o którym mowa powyżej, na kolejnym Walnym Zgromadzeniu Banku o takim samym porządku obrad jak Walne Zgromadzenie Banku, które nie podjęło uchwały z powodu braku kworum, wymagana jest obecność akcjonariuszy reprezentujących co najmniej 20% akcji. Przewodniczący Walnego Zgromadzenia Banku zapewnia sprawny przebieg obrad i poszanowanie praw i interesów wszystkich akcjonariuszy oraz przeciwdziała w szczególności nadużywaniu uprawnień przez uczestników zgromadzenia i zapewnia respektowanie praw akcjonariuszy mniejszościowych. Członkowie Rady Nadzorczej i Zarządu oraz biegły rewident Banku w granicach swych kompetencji i w zakresie niezbędnym dla rozstrzygnięcia spraw omawianych przez zgromadzenie udzielają uczestnikom Walnego Zgromadzenia Banku wyjaśnień i informacji dotyczących Banku. Głosowania nad sprawami porządkowymi w trakcie obrad Walnego Zgromadzenia Banku mogą dotyczyć tylko kwestii związanych z prowadzeniem obrad zgromadzenia. Nie poddaje się pod głosowanie w tym trybie uchwał, które mogą wpływać na wykonywanie przez akcjonariuszy ich praw. Zdjęcie z porządku obrad lub zaniechanie rozpatrywania sprawy umieszczonej w porządku obrad na wniosek akcjonariuszy wymaga podjęcia przez Walne Zgromadzenie Banku uchwały większością trzech czwartych głosów, po uprzednim wyrażeniu zgody przez wszystkich obecnych akcjonariuszy, którzy zgłosili taki wniosek. 9) Skład osobowy i zmiany, które w nim zaszły w ciągu ostatniego roku obrotowego oraz opis działania organów zarządzających, nadzorujących lub administrujących Banku oraz ich komitetów 16 Zarząd Banku Na dzień 1 stycznia 2011 r. skład Zarządu Banku przedstawiał się następująco: Alicja Kornasiewicz Prezes Zarządu Banku, Luigi Lovaglio Pierwszy Wiceprezes Zarządu Banku, Dyrektor Generalny, Diego Biondo Wiceprezes Zarządu Banku, Marco Iannaccone Wiceprezes Zarządu Banku, Andrzej Kopyrski Wiceprezes Zarządu Banku, Grzegorz Piwowar Wiceprezes Zarządu Banku, Marian Ważyński Wiceprezes Zarządu Banku. Pani Alicja Kornasiewicz, Prezes Zarządu Banku, w dniu 14 kwietnia 2011 r. złożyła rezygnację z zajmowanego stanowiska ze skutkiem na dzień 30 kwietnia 2011 r. Z dniem 1 maja 2011 r. Pan Luigi Lovaglio został powołany na Prezesa Zarządu Banku, CEO na bieżącą, wspólną kadencję Zarządu Banku. Pan Luigi Lovaglio pełnił obowiązki Prezesa Zarządu Banku od dnia 1 maja 2011 roku do dnia 19 lipca 2011 roku. W dniu 19 lipca 2011 r. Komisja Nadzoru Finansowego, zgodnie z art. 22b ust 1 ustawy Prawo bankowe, jednogłośnie wyraziła zgodę na powołanie Pana Luigi Lovaglio na stanowisko Prezesa Zarządu Banku. Na dzień 31 grudnia 2011 r. skład Zarządu Banku przedstawiał się następująco: Luigi Lovaglio Prezes Zarządu Banku, Diego Biondo Wiceprezes Zarządu Banku, Marco Iannaccone Wiceprezes Zarządu Banku, Andrzej Kopyrski Wiceprezes Zarządu Banku, Grzegorz Piwowar Wiceprezes Zarządu Banku, Marian Ważyński Wiceprezes Zarządu Banku. Zarząd Banku działa na podstawie Statutu Banku, uchwalonego przez siebie Regulaminu przyjętego uchwałą nr 101/VI/03 Zarządu Banku z dnia 3 czerwca 2003 r. Regulamin określa w szczególności sprawy, które wymagają kolegialnego rozpatrzenia przez Zarząd Banku oraz zasady podejmowania uchwał w trybie pisemnym. Regulamin Zarządu Banku jest dostępny na stronach internetowych Banku 17. Członkowie Zarządu Banku koordynują i nadzorują działalność Banku zgodnie z obowiązującym podziałem zadań. Zgodnie ze Statutem Banku, Zarząd Banku prowadzi sprawy Banku i reprezentuje Bank. Do zakresu działania Zarządu Banku należą wszystkie sprawy niezastrzeżone na mocy przepisów prawa lub Statutu do kompetencji innych organów. W granicach określonych obowiązującymi przepisami prawa polskiego, Zarząd przekazuje UniCredit S.p.A., jako podmiotowi dominującemu, wszystkie wymagane informacje i dane. Działając poprzez organy statutowe spółek zależnych od Banku, Zarząd Banku koordynuje i wpływa na działania spółek zależnych w celu zapewnienia stabilności Grupy , ustęp 5, punkt 4, podpunkt k rozporządzenia Ministra Finansów z 19 lutego 2009 r Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

135 Zgodnie z postanowieniami Regulaminu, Zarząd Banku opracowuje strategię rozwoju Banku oraz jest odpowiedzialny za jej wdrożenie i realizację. Ponadto Zarząd przygotowuje wieloletnie programy rozwoju Banku i roczne plany finansowe Banku, które są opiniowane przez Radę Nadzorczą. Zarząd Banku dba o przejrzystość i efektywność systemu zarządzania oraz prowadzi sprawy Banku zgodnie z przepisami prawa i Dobrymi Praktykami. Podstawą zarządzania Bankiem jest profesjonalizm, wiarygodność oraz poufność. Stosunki z klientami cechuje rzetelność i uczciwość oraz postępowanie zgodne z obowiązującym prawem, w tym z przepisami regulującymi przeciwdziałanie wprowadzaniu do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł oraz przeciwdziałanie finansowaniu terroryzmu. Wartości te stanowią jedne z zasad obowiązującego w Banku Kodeksu Etyki Zawodowej. Zarząd Banku, realizując zasadę sprawnego i rozważnego zarządzania Bankiem, jest odpowiedzialny za inicjowanie i realizację programów mających na celu zwiększenie wartości Banku, zwrotu z inwestycji dla akcjonariuszy oraz ochronę długofalowych interesów pracowników. Zarząd Banku podejmując decyzje dokłada wszelkich starań, aby jak najpełniej zapewnić realizację interesów akcjonariuszy, wierzycieli, pracowników oraz innych podmiotów i osób współpracujących z Bankiem w zakresie jego działalności gospodarczej. Rada Nadzorcza Na dzień 1 stycznia 2011 r. skład Rady Nadzorczej przedstawiał się następująco: Jerzy Woźnicki Przewodniczący Rady Nadzorczej Banku, Federico Ghizzoni Wiceprzewodniczący, Sekretarz Rady Nadzorczej Banku, Roberto Nicastro Wiceprzewodniczący Rady Nadzorczej Banku, Paweł Dangel Członek Rady Nadzorczej Banku, Sergio Ermotti Członek Rady Nadzorczej Banku, Oliver Greene Członek Rady Nadzorczej Banku, Enrico Pavoni Członek Rady Nadzorczej Banku, Leszek Pawłowicz Członek Rady Nadzorczej Banku, Krzysztof Pawłowski Członek Rady Nadzorczej Banku. Z dniem 23 lutego 2011 r. Pan Sergio Ermotti, Członek Rady Nadzorczej Banku, złożył rezygnację z pełnionych funkcji w Radzie Nadzorczej. Z dniem 30 kwietnia 2011 r. Pan Federico Ghizzoni, Wiceprzewodniczący, Sekretarz Rady Nadzorczej, złożył rezygnację z pełnionych funkcji w Radzie Nadzorczej Banku. W dniu 19 kwietnia 2011r. Zwyczajne Walne Zgromadzenie Banku Pekao S.A. powołało w skład Rady Nadzorczej Banku Pekao S.A.: Pana Alessandro Decio z dniem 19 kwietnia 2011 r. oraz Panią Alicję Kornasiewicz z dniem 1 maja 2011r. Rada Nadzorcza na posiedzeniu w dniu 1 czerwca 2011r. wybrała Panią Alicję Kornasiewicz na Przewodniczącą Rady Nadzorczej, Pana Jerzego Woźnickiego, który złożył rezygnację z funkcji Przewodniczącego Rady Nadzorczej, na Wiceprzewodniczącego Rady Nadzorczej oraz Pana Alessandro Decio na Sekretarza Rady Nadzorczej. Na dzień 31 grudnia 2011 r. skład Rady Nadzorczej Banku Pekao S.A. przedstawiał się następująco: Alicja Kornasiewicz Przewodnicząca Rady Nadzorczej, Roberto Nicastro Wiceprzewodniczący Rady Nadzorczej, Jerzy Woźnicki Wiceprzewodniczący Rady Nadzorczej, Alessandro Decio Sekretarz Rady Nadzorczej, Paweł Dangel Członek Rady Nadzorczej, Oliver Greene Członek Rady Nadzorczej, Enrico Pavoni Członek Rady Nadzorczej, Leszek Pawłowicz Członek Rady Nadzorczej, Krzysztof Pawłowski Członek Rady Nadzorczej. Rada Nadzorcza działa na podstawie Regulaminu Rady Nadzorczej Banku przyjętego uchwałą nr 17/03 Rady Nadzorczej z dnia 22 maja 2003 r. (z późn. zm. przyjętymi uchwałą nr 20/05 Rady Nadzorczej z dnia 27 czerwca 2005 r.). Regulamin Rady Nadzorczej dostępny jest na stronach internetowych Banku. 18 Rolą Rady Nadzorczej jest sprawowanie ogólnego i stałego nadzoru nad działalnością Banku, uwzględniając również pełnioną przez Bank funkcję jednostki dominującej w stosunku do spółek zależnych. Poza kompetencjami wynikającymi z przepisów prawa, Rada Nadzorcza ma kompetencje określone w Statucie Banku, w tym w szczególności Rada Nadzorcza rozpatruje wszystkie sprawy wnoszone na Walne Zgromadzenie Banku. Członkowie Rady Nadzorczej w swoim postępowaniu kierują się interesem Banku i podejmują wszelkie działania mające na celu zapewnienie sprawnego funkcjonowania Rady Nadzorczej. Ponadto Członkowie Rady Nadzorczej Banku nie mogą podejmować takich działań oraz decyzji, które powodowałyby konflikt interesów albo które byłyby sprzeczne z interesami Banku. O zaistniałym konflikcie interesów albo możliwości jego powstania członek Rady Nadzorczej powinien poinformować Radę Nadzorczą i powstrzymać się od zabierania głosu w dyskusji oraz od głosowania nad uchwałą w sprawie, w której zaistniał konflikt interesów. Zgodnie z obowiązującym prawem, Rada Nadzorcza sporządza i przedkłada Walnemu Zgromadzeniu Banku ocenę sprawozdania Zarządu z działalności Banku oraz z działalności Grupy Kapitałowej Banku za ubiegły rok obrotowy, ocenę sprawozdania finansowego Banku oraz skonsolidowanego sprawozdania finansowego Grupy Kapitałowej Banku za ubiegły rok obrotowy, ocenę wniosków Zarządu dotyczących podziału zysku lub pokrycia straty, jak również sprawozdanie z działalności Rady Nadzorczej Banku. Oceny te są udostępniane akcjonariuszom przed Walnym Zgromadzeniem Banku Bank Pekao S.A. Raport Roczny

136 Oświadczenie o stosowaniu zasad ładu korporacyjnego w 2011 roku (cd.) Rada Nadzorcza utworzyła komitety problemowe, zajmujące się poszczególnymi dziedzinami działalności Banku, do których należą: Komitet ds. Audytu, Komitet ds. Wynagrodzeń i Komitet ds. Finansów. Sprawozdania komitetów powołanych przez Radę Nadzorczą są przechowywane w Centrali Banku i udostępniane akcjonariuszom na ich wniosek przez Gabinet Prezesa. Roczne raporty komitetów są załączane do sprawozdania Rady Nadzorczej i publikowane w takim samym trybie jak sprawozdanie. Komitet ds. Audytu Na dzień 1 stycznia 2011 r. skład osobowy Komitetu ds. Audytu przedstawiał się następująco: Oliver Greene Przewodniczący Komitetu, Federico Ghizzoni Członek Komitetu do dnia 30 kwietnia 2011 r., Roberto Nicastro Członek Komitetu do dnia 1 czerwca 2011 r., Leszek Pawłowicz Członek Komitetu, Jerzy Woźnicki Członek Komitetu. W dniu 1 czerwca 2011 r. Rada Nadzorcza powołała do Komitetu ds. Audytu Panią Alicję Kornasiewicz oraz Pana Alessandro Decio. Od dnia 1 czerwca 2011 r. skład osobowy Komitetu ds. Audytu przedstawiał się następująco: Oliver Greene Przewodniczący Komitetu, Alessandro Decio Członek Komitetu, Alicja Kornasiewicz Członek Komitetu, Leszek Pawłowicz Członek Komitetu, Jerzy Woźnicki Członek Komitetu. Skład Komitetu ds. Audytu nie zmienił się do dnia 31 grudnia 2011 r. Zakres kompetencji Komitetu ds. Audytu został ustalony uchwałą nr 42/07 Rady Nadzorczej z dnia 2 października 2007 r. Celem Komitetu ds. Audytu jest wspieranie Rady Nadzorczej w wypełnianiu jej obowiązków dotyczących: prawidłowości i efektywności mechanizmów kontroli wewnętrznej stosowanych w Banku, w tym identyfikacji, pomiaru i zarządzania ryzykami, zgodności z przepisami prawa i procedurami regulującymi działalność Banku, prawidłowości stosowania zasad rachunkowości do opracowania sprawozdań finansowych, niezależności audytorów zewnętrznych i zasobów Departamentu Audytu Wewnętrznego. Komitet ds. Audytu składa się z pięciu członków wybranych spośród członków Rady Nadzorczej, z których co najmniej trzej spełniają kryteria niezależności. Przewodniczący Komitetu ds. Audytu jest niezależnym członkiem Rady Nadzorczej. Posiedzenia Komitetu ds. Audytu odbywają się w zależności od potrzeb, ale nie rzadziej niż cztery razy do roku, a daty tych posiedzeń zbiegają się w czasie z kluczowymi datami w cyklu sprawozdawczym Banku i analizą rocznego planu audytu przedkładanego przez Dyrektora Departamentu Audytu Wewnętrznego. Komitet ds. Wynagrodzeń Na dzień 1 stycznia 2011 r. skład osobowy Komitetu ds. Wynagrodzeń przedstawiał się następująco: Sergio Ermotti do dnia 23 lutego 2011 r., Federico Ghizzoni do dnia 30 kwietnia 2011 r., Enrico Pavoni, Jerzy Woźnicki. W dniu 1 czerwca 2011 r. Rada Nadzorcza powołała do Komitetu ds. Wynagrodzeń Panią Alicję Kornasiewicz oraz Pana Roberto Nicastro. Od dnia 1 czerwca 2011 r. skład osobowy Komitetu ds. Wynagrodzeń przedstawiał się następująco: Alicja Kornasiewicz, Roberto Nicastro, Enrico Pavoni, Jerzy Woźnicki. Skład Komitetu ds. Wynagrodzeń nie zmienił się do dnia 31 grudnia 2011 r. Komitet ds. Wynagrodzeń działa na podstawie uchwały Rady Nadzorczej; do jego zadań należy przedkładanie Radzie Nadzorczej propozycji w sprawie: ustalania wynagrodzeń dla Zarządu Banku, polityki wynagradzania kadry menedżerskiej Banku, przedkładania Walnemu Zgromadzeniu Banku propozycji w sprawie wynagrodzeń dla członków Rady Nadzorczej. Komitet ds. Finansów Na dzień 1 stycznia 2011 r. skład osobowy Komitetu ds. Finansów przedstawiał się następująco: Federico Ghizzoni do dnia 30 kwietnia 2011 r., Enrico Pavoni, Sergio Ermotti do dnia 23 lutego 2011 r. W dniu 1 czerwca 2011 r. Rada Nadzorcza powołała do Komitetu ds. Finansów Pana Alessandro Decio oraz Pana Roberto Nicastro. Od dnia 1 czerwca 2011 r. skład osobowy Komitetu ds. Finansów przedstawiał się następująco: Alessandro Decio, Enrico Pavoni, Roberto Nicastro. Skład Komitetu ds. Finansów nie zmienił się do dnia 31 grudnia 2011 r. Komitet ds. Finansów działa na podstawie uchwały Rady Nadzorczej; jego zadaniem jest sprawowanie nadzoru nad realizacją zadań finansowych Banku. Członkowie Komitetu mają prawo do korzystania z usług doradców. 134 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

137

138

139 Oświadczenia Zarządu dotyczące rzetelności prezentowanych sprawozdań Bank Pekao S.A. Raport Roczny

140 Oświadczenia Zarządu dotyczące rzetelności prezentowanych sprawozdań Oświadczenia Zarządu dotyczące rzetelności prezentowanych sprawozdań Zarząd Banku Pekao S.A. oświadcza wedle najlepszej wiedzy, że: Skonsolidowane Sprawozdanie Finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 i dane porównywalne sporządzone zostały zgodnie z obowiązującymi zasadami rachunkowości oraz że odzwierciedlają w sposób prawdziwy, rzetelny i jasny sytuację majątkową i finansową Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. oraz jej wynik finansowy, Sprawozdanie z działalności Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za 2011 rok zawiera prawdziwy obraz rozwoju i osiągnięć oraz sytuacji Grupy (w tym opis podstawowych zagrożeń i ryzyka). Zarząd Banku Pekao S.A. oświadcza, że podmiot uprawniony do badania sprawozdań finansowych, dokonujący badania Skonsolidowanego Sprawozdania Finansowego Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011, został wybrany zgodnie z przepisami prawa. Podmiot oraz biegli rewidenci dokonujący badania spełniali warunki do wydania bezstronnej i niezależnej opinii o skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym, zgodnie z obowiązującymi przepisami i normami zawodowymi. 138 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

141

142

143 Skonsolidowane Sprawozdanie Finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Opinia niezależnego biegłego rewidenta 142 Skonsolidowany rachunek zysków i strat 144 Skonsolidowane sprawozdanie z całkowitych dochodów 145 Skonsolidowane sprawozdanie z sytuacji finansowej 146 Skonsolidowane sprawozdanie ze zmian w kapitale własnym 147 Skonsolidowany rachunek przepływów pieniężnych 149 Noty objaśniające 150 Załączniki do sprawozdania finansowego 270 Bank Pekao S.A. Raport Roczny

144 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Opinia niezależnego biegłego rewidenta Dla Walnego Zgromadzenia Banku Polska Kasa Opieki Spółka Akcyjna Przeprowadziliśmy badanie załączonego skonsolidowanego sprawozdania finansowego Grupy Kapitałowej Banku Polska Kasa Opieki Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie, przy ul. Grzybowskiej 53/57 ( Grupa Kapitałowa ), na które składa się skonsolidowane sprawozdanie z sytuacji finansowej sporządzone na dzień 31 grudnia 2011 r., skonsolidowany rachunek zysków i strat oraz skonsolidowane sprawozdanie z całkowitych dochodów, skonsolidowane sprawozdanie ze zmian w kapitale własnym oraz skonsolidowane sprawozdanie z przepływów pieniężnych za rok obrotowy kończący się tego dnia oraz informacje dodatkowe do skonsolidowanego sprawozdania finansowego o przyjętych zasadach rachunkowości oraz inne informacje objaśniające. Odpowiedzialność Zarządu oraz Rady Nadzorczej Zarząd jednostki dominującej jest odpowiedzialny za sporządzenie i rzetelną prezentację tego skonsolidowanego sprawozdania finansowego zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej, które zostały zatwierdzone przez Unię Europejską i innymi obowiązującymi przepisami oraz sporządzenie sprawozdania z działalności. Zarząd jednostki dominującej jest odpowiedzialny również za kontrolę wewnętrzną, którą uznaje za niezbędną, aby sporządzane skonsolidowane sprawozdania finansowe były wolne od nieprawidłowości powstałych wskutek celowych działań lub błędów. Zgodnie z ustawą z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2009 r. nr 152, poz z późniejszymi zmianami) ( ustawa o rachunkowości ), Zarząd jednostki dominującej oraz członkowie Rady Nadzorczej są zobowiązani do zapewnienia, aby skonsolidowane sprawozdanie finansowe oraz sprawozdanie z działalności spełniały wymagania przewidziane w tej ustawie. Odpowiedzialność Biegłego Rewidenta Naszym zadaniem jest, w oparciu o przeprowadzone badanie, wyrażenie opinii o tym skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym. Badanie sprawozdania finansowego przeprowadziliśmy stosownie do postanowień rozdziału 7 ustawy o rachunkowości, krajowych standardów rewizji finansowej wydanych przez Krajową Radę Biegłych Rewidentów w Polsce oraz Międzynarodowych Standardów Rewizji Finansowej. Regulacje te nakładają na nas obowiązek postępowania zgodnego z zasadami etyki oraz zaplanowania i przeprowadzenia badania w taki sposób, aby uzyskać racjonalną pewność, że skonsolidowane sprawozdanie finansowe jest wolne od istotnych nieprawidłowości. Badanie polega na przeprowadzeniu procedur mających na celu uzyskanie dowodów badania dotyczących kwot i informacji ujawnionych w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym. Wybór procedur badania zależy od naszego osądu, w tym oceny ryzyka wystąpienia istotnej nieprawidłowości skonsolidowanego sprawozdania finansowego na skutek celowych działań lub błędów. Przeprowadzając ocenę tego ryzyka bierzemy pod uwagę kontrolę wewnętrzną związaną ze sporządzeniem oraz rzetelną prezentacją skonsolidowanego sprawozdania finansowego w celu zaplanowania stosownych do okoliczności procedur badania, nie zaś w celu wyrażenia opinii na temat skuteczności działania kontroli wewnętrznej w jednostce. Badanie obejmuje również ocenę odpowiedniości stosowanej polityki rachunkowości, zasadności szacunków dokonanych przez Zarząd oraz ocenę ogólnej prezentacji skonsolidowanego sprawozdania finansowego. Wyrażamy przekonanie, że uzyskane przez nas dowody badania stanowią wystarczającą i odpowiednią podstawę do wyrażenia przez nas opinii z badania. 142 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

145 Opinia Naszym zdaniem, załączone skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Polska Kasa Opieki Spółka Akcyjna przedstawia rzetelnie i jasno sytuację majątkową i finansową Grupy Kapitałowej na dzień 31 grudnia 2011 r., wynik finansowy oraz przepływy pieniężne za rok obrotowy kończący się tego dnia, zostało sporządzone, we wszystkich istotnych aspektach, zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej, które zostały zatwierdzone przez Unię Europejską oraz jest zgodne z wpływającymi na treść skonsolidowanego sprawozdania finansowego przepisami prawa obowiązującymi Grupę Kapitałową. Inne kwestie Ponadto, zgodnie z wymogami ustawy o rachunkowości, stwierdzamy, że sprawozdanie z działalności Grupy Kapitałowej uwzględnia, we wszystkich istotnych aspektach, informacje, o których mowa w art. 49 ustawy o rachunkowości oraz w Rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 19 lutego 2009 r. w sprawie informacji bieżących i okresowych przekazywanych przez emitentów papierów wartościowych oraz warunków uznawania za równoważne informacji wymaganych przepisami prawa państwa niebędącego państwem członkowskim (Dz. U. z 2009 r., nr 33, poz. 259) i są one zgodne z informacjami zawartymi w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym. W imieniu KPMG Audyt Sp. z o.o. nr ewidencyjny 458 ul. Chłodna 51, Warszawa Biegły rewident nr 796 Dyrektor Bogdan Dębicki Dyrektor Stacy Ligas 19 marca 2012 r. Warszawa Bank Pekao S.A. Raport Roczny

146 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Skonsolidowany rachunek zysków i strat (w tys. zł) Rok 2011 okres od do Rok 2010 okres od do Nota Działalność kontynuowana Działalność zaniechana Razem Działalność kontynuowana Działalność zaniechana Przychody z tytułu odsetek Koszty z tytułu odsetek Wynik z tytułu odsetek Przychody z tytułu prowizji i opłat Koszty z tytułu prowizji i opłat Wynik z tytułu prowizji i opłat Przychody z tytułu dywidend Wynik na instrumentach finansowych przeznaczonych do obrotu Wynik z tytułu rachunkowości zabezpieczeń wartości godziwej Razem Wynik na pozostałych instrumentach finansowych wyznaczonych jako wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy Zyski (straty) na sprzedaży: kredytów i innych należności finansowych aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży i utrzymywanych do terminu wymagalności zobowiązań finansowych Dochody z działalności operacyjnej Wynik odpisów z tytułu utraty wartości aktywów finansowych oraz rezerw na zobowiązania pozabilansowe kredytów i innych należności finansowych aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży i utrzymywanych do terminu wymagalności zobowiązań pozabilansowych Wynik z działalności finansowej Ogólne koszty administracyjne wynagrodzenia i inne świadczenia pracownicze pozostałe koszty administracyjne Amortyzacja i odpisy z tytułu utraty wartości środków trwałych i wartości niematerialnych Wynik z tytułu pozostałych rezerw Pozostałe przychody i koszty operacyjne netto Koszty z działalności operacyjnej Zysk na sprzedaży działalności zaniechanej Zysk (strata) z jednostek podporządkowanych Zysk (strata) na sprzedaży rzeczowego majątku trwałego i wartości niematerialnych Zysk brutto Podatek dochodowy Podatek dochodowy z tytułu zysku na sprzedaży działalności zaniechanej Zysk netto Przypadający na akcjonariuszy Banku Przypadający na udziały niekontrolujące Zysk na jedną akcję (w złotych na akcję) podstawowy za okres 20 10,83 0,22 11,05 9,49 0,14 9,63 rozwodniony za okres 20 10,83 0,22 11,05 9,48 0,14 9, Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

147 Skonsolidowane sprawozdanie z całkowitych dochodów (w tys. zł) Nota rok 2011 rok 2010 Zysk netto Przypadający na akcjonariuszy Banku Przypadający na udziały niekontrolujące Inne składniki całkowitych dochodów Różnice kursowe z przeliczenia jednostek zagranicznych Skutki wyceny aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży Skutki wyceny instrumentów pochodnych zabezpieczających przepływy pieniężne Podatek dochodowy dotyczący innych składników całkowitych dochodów Inne składniki całkowitych dochodów (netto) Całkowite dochody razem Przypadające na akcjonariuszy Banku Przypadające na udziały niekontrolujące Bank Pekao S.A. Raport Roczny

148 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Skonsolidowane sprawozdanie z sytuacji finansowej (w tys. zł) aktywa Nota Kasa, należności od Banku Centralnego Weksle uprawnione do redyskontowania w Banku Centralnym Należności od banków Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu Aktywa z tytułu pochodnych instrumentów finansowych (przeznaczone do obrotu) Pozostałe instrumenty finansowe wyceniane do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat Kredyty i pożyczki udzielone klientom Należności z tytułu leasingu finansowego Instrumenty zabezpieczające Inwestycyjne (lokacyjne) papiery wartościowe Dostępne do sprzedaży Utrzymywane do terminu wymagalności Aktywa przeznaczone do sprzedaży Inwestycje w jednostki podporządkowane Wartości niematerialne Rzeczowe aktywa trwałe Nieruchomości inwestycyjne Aktywa z tytułu podatku dochodowego Aktywa z tytułu bieżącego podatku dochodowego Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego Inne aktywa aktywa RAZEM Pasywa Zobowiązania Zobowiązania wobec Banku Centralnego Zobowiązania wobec innych banków Zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu Zobowiązania z tytułu pochodnych instrumentów finansowych (przeznaczone do obrotu) Zobowiązania wobec klientów Instrumenty zabezpieczające Różnice z zabezpieczenia wartości godziwej przed ryzykiem stopy procentowej przypadające na pozycje zabezpieczane Zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych Zobowiązania związane z aktywami przeznaczonymi do sprzedaży Zobowiązania z tytułu podatku dochodowego Bieżące zobowiązanie z tytułu podatku dochodowego Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego Rezerwy Pozostałe zobowiązania ZOBOWIĄZANIA RAZEM Kapitały Kapitał własny (przypisany akcjonariuszom Banku) Kapitał zakładowy Pozostałe kapitały Zysk z lat ubiegłych i roku bieżącego Udziały niekontrolujące KAPITAŁY RAZEM Pasywa RAZEM Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

149 Skonsolidowane sprawozdanie ze zmian w kapitale własnym (w tys. zł) Kapitał własny przypisany akcjonariuszom Banku Pozostałe kapitały Kapitał zakładowy Pozostałe kapitały razem Premia emisyjna Fundusz ogólnego ryzyka bankowego Pozostałe kapitały rezerwowe Kapitał z aktualizacji wyceny instrumentów finansowych Różnice KURSOWE z przeliczenia jednostek zagranicznych Pozostałe Zysk z lat ubiegłych I roku bieżącego Kapitał własny przypisany akcjonariuszom Banku razem Udziały NIEKONTROLUJĄCE Kapitał własny razem Kapitał własny na Opcje menadżerskie Realizacja opcji (emisja akcji) Wycena opcji menadżerskich Wycena instrumentów finansowych Wycena inwestycji dostępnych do sprzedaży pomniejszona o podatek odroczony Wycena instrumentów finansowych zabezpieczających pomniejszona o podatek dochodowy Podział wyniku za rok ubiegły i wynik roku bieżącego Wypłata dywidendy Podział zysku z przeznaczeniem na pozostałe kapitały Zysk netto za rok obrotowy Pozostałe Różnice kursowe z przeliczenia jednostek zagranicznych Pozostałe związane z konsolidacją Kapitał własny na Bank Pekao S.A. Raport Roczny

150 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Skonsolidowane sprawozdanie ze zmian w kapitale własnym (w tys. zł) Kapitał własny przypisany akcjonariuszom Banku Pozostałe kapitały Kapitał zakładowy Pozostałe kapitały razem Premia emisyjna Fundusz ogólnego ryzyka bankowego Pozostałe kapitały rezerwowe Kapitał z aktualizacji wyceny instrumentów finansowych Różnice KURSOWE z przeliczenia jednostek zagranicznych Pozostałe Zysk z lat ubiegłych I roku bieżącego Kapitał własny przypisany akcjonariuszom Banku razem Udziały NIEKONTROLUJĄCE Kapitał własny razem Kapitał własny na Opcje menadżerskie Realizacja opcji (emisja akcji) Wycena opcji menadżerskich Wycena instrumentów finansowych Wycena inwestycji dostępnych do sprzedaży pomniejszona o podatek odroczony Wycena instrumentów finansowych zabezpieczających pomniejszona o podatek dochodowy Podział wyniku za rok ubiegły i wynik roku bieżącego Wypłata dywidendy Podział zysku z przeznaczeniem na pozostałe kapitały Zysk netto za rok obrotowy Pozostałe Różnice kursowe z przeliczenia jednostek zagranicznych Pozostałe Kapitał własny na Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

151 Skonsolidowany rachunek przepływów pieniężnych (w tys. zł) Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej metoda pośrednia Przepływy środków pieniężnych z działalności finansowej Nota Rok 2011 Rok 2010 Zysk netto Korekty razem: Amortyzacja Udział w zyskach (stratach) jednostek stowarzyszonych (Zysk) strata z tytułu działalności inwestycyjnej Odsetki i dywidendy Zmiana stanu należności od banków Zmiana stanu aktywów finansowych przeznaczonych do obrotu oraz pozostałych instrumentów finansowych wycenianych do wartości godziwej Zmiana stanu aktywów z tytułu pochodnych instrumentów finansowych Zmiana stanu kredytów i pożyczek udzielonych klientom oraz weksli uprawnionych do redyskonta w Banku Centralnym Zmiana stanu należności z tytułu leasingu finansowego Zmiana stanu inwestycyjnych papierów wartościowych Zmiana stanu aktywów z tytułu podatku dochodowego Zmiana stanu pozostałych aktywów Zmiana stanu zobowiązań wobec banków Zmiana stanu zobowiązań przeznaczonych do obrotu Zmiana stanu pochodnych instrumentów finansowych oraz pozostałych zobowiązań finansowych wycenianych do wartości godziwej Zmiana stanu zobowiązań wobec klientów Zmiana stanu zobowiązań z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych Zmiana stanu rezerw Zmiana stanu pozostałych zobowiązań Zapłacony podatek dochodowy (znak ujemny) Bieżące obciążenie podatkowe Środki pieniężne netto z działalności operacyjnej Przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej Wpływy z działalności inwestycyjnej Zbycie inwestycyjnych papierów wartościowych Zbycie wartości niematerialnych oraz rzeczowych aktywów trwałych Inne wpływy inwestycyjne Wydatki z działalności inwestycyjnej Nabycie inwestycyjnych papierów wartościowych Nabycie wartości niematerialnych oraz rzeczowych aktywów trwałych Środki pieniężne netto z działalności inwestycyjnej Wpływy z działalności finansowej Emisja dłużnych papierów wartościowych Emisja akcji zwykłych Wydatki z działalności finansowej Wykup dłużnych papierów wartościowych Dywidendy i inne wpłaty na rzecz właścicieli Środki pieniężne netto z działalności finansowej Przepływy pieniężne netto razem Bilansowa zmiana stanu środków pieniężnych Środki pieniężne na początek okresu Środki pieniężne na koniec okresu Bank Pekao S.A. Raport Roczny

152 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (w tys. zł) 1. Informacje ogólne Jednostką dominującą w Grupie Kapitałowej Pekao S.A. ( Grupa ) jest Bank Pekao S.A. (zwany dalej: Spółka dominująca, Jednostka dominująca, Bank ) z siedzibą Centrali w Warszawie, ul. Grzybowska 53/57, Warszawa. Bank został wpisany do rejestru handlowego w dniu 29 października 1929 roku na mocy postanowienia Sądu Okręgowego w Warszawie i funkcjonuje nieprzerwanie do dnia dzisiejszego. Bank Pekao S.A. jest wpisany do Rejestru Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego prowadzonego przez Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy, XII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego, pod numerem KRS Bankowi nadano numer statystyczny REGON Czas trwania Spółki dominującej oraz jednostek wchodzących w skład Grupy Kapitałowej jest nieoznaczony. Grupa Kapitałowa Banku Pekao S.A. stanowi część Grupy Kapitałowej Banku UniCredit S.p.A. z siedzibą w Rzymie, Włochy. Akcje Banku są notowane na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych. Papiery wartościowe Banku znajdujące się w obrocie na rynkach regulowanych są klasyfikowane w sektorze bankowym. Bank Pekao S.A. jest uniwersalnym bankiem komercyjnym oferującym szeroki zakres usług bankowych świadczonych na rzecz klientów indywidualnych oraz instytucjonalnych zgodnie z zakresem usług określonych w statucie Banku. Bank prowadzi operacje zarówno w złotych polskich, jak i w walutach obcych oraz aktywnie uczestniczy w obrocie na krajowym i zagranicznych rynkach finansowych. Ponadto, poprzez podmioty zależne Grupa prowadzi działalność maklerską, leasingową, faktoringową oraz świadczy inne usługi finansowe. 150 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

153 (w tys. zł) 2. Skład Grupy W skład Grupy wchodzi Bank Pekao S.A. jako jednostka dominująca oraz następujące spółki zależne: Jednostka Siedziba Zakres działalności Procentowy udział Grupy w kapitale/w głosach Public Joint Stock Company UniCredit Bank, w tym: Łuck, Ukraina Bankowa 100,00 100,00 BDK Consulting Ltd. Łuck, Ukraina Usługi konsultingowe, hotelowe i transportowe 99,99 99,99 Centralny Dom Maklerski Pekao S.A. Warszawa Maklerska 100,00 100,00 Pekao Fundusz Kapitałowy Sp. z o.o. Warszawa Doradztwo gospodarcze 100,00 100,00 Pekao Leasing Sp. z o.o. (*) Warszawa Usługi leasingowe 36,49 36,49 Pekao Faktoring Sp. z o.o. Lublin Usługi faktoringowe 100,00 100,00 Pekao Pioneer Powszechne Towarzystwo Emerytalne S.A. Warszawa Zarządzanie funduszami emerytalnymi 65,00 65,00 Pekao Telecentrum Sp. z o.o. Kraków Usługowa 100,00 100,00 Centrum Kart S.A. Warszawa Finansowa pomocnicza 100,00 100,00 Pekao Financial Services Sp. z o.o. Warszawa Agent transferowy 100,00 100,00 Pekao Bank Hipoteczny S.A. Warszawa Bankowa 100,00 100,00 Pekao Leasing Holding S.A., w tym: (*) Warszawa Usługi leasingowe 80,10 80,10 Pekao Leasing Sp. z o.o. Warszawa Usługi leasingowe 50,87 50,87 Holding Sp. z o.o./w likwidacji/ Warszawa Holding niefinansowy 100,00 100,00 Centrum Bankowości Bezpośredniej Sp. z o.o. Kraków Usługi call-center 100,00 100,00 Pekao Property S.A., w tym: Warszawa Działalność deweloperska 100,00 100,00 Metropolis Sp. z o.o. Warszawa Działalność deweloperska 100,00 100,00 Jana Kazimierza Development Sp. z o.o. Warszawa Działalność deweloperska 100,00 100,00 Property Sp. z o.o./w likwidacji/, w tym: Warszawa Zarządzanie nieruchomościami 100,00 100,00 FPB Media Sp. z o.o. Warszawa Działalność deweloperska 100,00 100,00 (*) Łączny udział Grupy w kapitale własnym spółki Pekao Leasing Sp. z o. o. wynosi 87,36% (udział bezpośredni Banku 36,49%, udział pośredni przez Pekao Leasing Holding S.A. 50,87%). Na wszystkie spółki zależne zostały objęte konsolidacją. Po raz pierwszy konsolidacją objęto spółki: Pekao Property S.A., Metropolis Sp. z o.o., Jana Kazimierza Development Sp. z o.o., Property Sp. z o.o. (w likwidacji) oraz FPB Media Sp. z o.o. Jednostki stowarzyszone Grupa Banku Pekao S.A. posiada udziały w następujących jednostkach stowarzyszonych: Jednostka Siedziba Zakres działalności (*) Grupa nie sprawuje kontroli nad tymi spółkami ze względu na zapisy zawarte w umowach spółek. Procentowy udział Grupy w kapitale/w głosach Central Poland Fund LLC (*) Wilmington, Delaware USA Fundusz inwestycyjny 53,19 53,19 Xelion. Doradcy Finansowi Sp. z o.o. (*) Warszawa Pośrednictwo finansowe 50,00 50,00 Pioneer Pekao Investment Management S.A. Warszawa Zarządzanie aktywami 49,00 49,00 Pirelli Pekao Real Estate Sp. z o.o. Warszawa Działalność deweloperska 25,00 25,00 Krajowa Izba Rozliczeniowa S.A. Warszawa Izba rozliczeniowa 34,44 34,44 CPF Management Tortola, British Virgin Islands Doradcza i biznesowa spółka nie prowadzi działalności 40,00 40,00 Polish Banking System S.A./w likwidacji/ Warszawa Spółka w likwidacji 48,90 48,90 PPU Budpress Sp. z o.o./w likwidacji/ Żyrardów Spółka w likwidacji 36,20 36,20 Na dzień 31 grudnia 2011 roku Grupa nie posiada udziałów w jednostkach współkontrolowanych. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

154 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) 3. Zatwierdzenie sprawozdania finansowego Niniejsze skonsolidowane sprawozdanie finansowe zostało zatwierdzone do publikacji przez Zarząd Banku w dniu 19 marca 2012 roku. 4. Istotne zasady rachunkowości 4.1 Oświadczenie o zgodności Roczne skonsolidowane sprawozdanie finansowe ( sprawozdanie finansowe ) Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. zostało sporządzone zgodnie z wymogami Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej, które zostały zatwierdzone przez Unię Europejską, a w zakresie nieregulowanym powyższymi standardami zgodnie z wymogami ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2002 roku, Nr 76, poz. 694 z późniejszymi zmianami) i wydanych na jej podstawie przepisów wykonawczych, jak również wymogami odnoszącymi się do emitentów papierów wartościowych dopuszczonych lub będących przedmiotem ubiegania się o dopuszczenie do obrotu na rynku oficjalnych notowań giełdowych. 4.2 Podstawa sporządzenia sprawozdania finansowego Informacje ogólne Skonsolidowane sprawozdanie Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. sporządzone za rok obrotowy od 1 stycznia 2011 roku do 31 grudnia 2011 roku obejmuje dane finansowe Banku oraz dane finansowe jednostek zależnych, stanowiących Grupę oraz dane jednostek stowarzyszonych wycenione metodą praw własności. Sprawozdanie zostało sporządzone w złotych polskich, a wszystkie wartości, o ile nie wskazano inaczej, zostały podane w tysiącach złotych (tys. zł). Niniejsze sprawozdanie finansowe zostało sporządzone w oparciu o założenie kontynuowania przez Grupę działalności gospodarczej w nie zmniejszonym istotnie zakresie, w okresie nie krótszym niż rok od dnia bilansowego. Skonsolidowane sprawozdanie finansowe uwzględnia wymogi wszystkich zatwierdzonych przez Unię Europejską Międzynarodowych Standardów Rachunkowości, Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej oraz związanych z nimi interpretacji. W okresie objętym sprawozdaniem finansowym Bank nie dokonał istotnych zmian zasad rachunkowości w zakresie wyceny aktywów i pasywów oraz pomiaru wyniku finansowego w stosunku do zasad przyjętych w poprzednim okresie. Sprawozdanie nie uwzględnia zmian standardów i interpretacji, które oczekują na zatwierdzenie przez Unię Europejską bądź zostały zatwierdzone przez Unię Europejską, ale weszły lub wejdą w życie dopiero po dniu bilansowym (Załącznik 1 oraz Załącznik 2 do Sprawozdania). W ocenie Grupy zmiany standardów i interpretacji nie będą miały istotnego wpływu na skonsolidowane sprawozdanie finansowe, za wyjątkiem nowego standardu MSSF 9 Instrumenty finansowe. MSSF 9, opublikowany w listopadzie 2009 roku w zakresie aktywów finasowych oraz w paźdzerniku 2010 w zakresie zobowiązań finansowych, obowiązujący za okresy sprawozdawcze rozpoczynające się z dniem 1 stycznia 2013 roku lub po tej dacie. Nowe przepisy są częścią zmian zastępujących dotychczasowy standard MSR 39 Instrumenty finansowe ujmowanie i wycena. Główne zmiany wynikające z nowego standardu to między innymi: likwidacja kategorii aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży i utrzymywanych do terminu zapadalności, wprowadzenie dwóch kategorii aktywów finansowych: wycenianych według zamortyzowanego kosztu i wycenianych według wartości godziwej, nowe kryteria kwalifikacji aktywów do grupy aktywów finansowych wycenianych według zamortyzowanego kosztu, nowe zasady rozpoznawania zmian wyceny do wartości godziwej inwestycji w kapitałowe instrumenty finansowe, likwidacja konieczności wyodrębniania wbudowanych instrumentów pochodnych. 152 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

155 (w tys. zł) Ponadto Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (RMSR) przyjęła w 2011 roku następujące nowe standardy: MSSF 10 Skonsolidowane sprawozdania finansowe, MSSF 11 Wspólne przedsięwzięcia, MSSF 12 Ujawniania odnośnie zaangażowania w inne jednostki, MSSF 13 Wartość godziwa. Bank jest w trakcie analizy wpływu wymienionych standardów na jego sprawozdania finansowe. W dniu 12 maja 2011 r. RMSR opublikowała MSSF 10 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe. MSSF 10 określa zasady prezentacji i przygotowania skonsolidowanego sprawozdania finansowego, jeżeli jednostka kontroluje jedną lub więcej innych jednostek. MSSF 10 zastępuje wymogi konsolidacji zawarte w interpretacji SKI-12 Konsolidacja jednostki specjalnego przeznaczenia i standardzie MSR 27 Skonsolidowane i jednostkowe sprawozdania finansowe i obowiązuje dla okresów rocznych rozpoczynających się z dniem 1 stycznia 2013 roku. Wcześniejsze zastosowanie jest dozwolone. MSSF 10 opiera się na obowiązujących zasadach określających pojęcie kontroli jako czynnika decydującego, czy jednostka powinna być uwzględniona w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym spółki dominującej. Standard zawiera dodatkowe wytyczne, pomocne w ustaleniu występowania kontroli, gdy jest to trudne do oceny. W dniu 12 maja 2011 r. RMSR opublikowała MSSF 11 Wspólne przedsięwzięcia, który obowiązuje za okresy sprawozdawcze rozpoczynające się z dniem 1 stycznia 2013 roku. MSSF 11 przewiduje bardziej realistyczne odzwierciedlenie wspólnych porozumień, koncentrując się na prawach i obowiązkach porozumienia, a nie jego formie prawnej (jak ma to miejsce obecnie). Standard porządkuje nieścisłości w sprawozdawczości wspólnych porozumień poprzez wprowadzenie jednolitej metody księgowania udziałów we wspólnie kontrolowanych jednostkach. W dniu 12 maja 2011 r. RMSR opublikowała MSSF 12 Ujawniania dotyczące udziałów w innych podmiotach. MSSF 12 jest nowym, kompleksowym standardem określającym wymogi ujawniania informacji dla wszystkich form udziałów w innych podmiotach, w tym dla spółek zależnych, wspólnych przedsięwzięć, jednostek stowarzyszonych i innych jednostek nie konsolidowanych. MSSF 12 obowiązuje dla okresów rocznych rozpoczynających się z dniem1 stycznia 2013 roku. Wcześniejsze zastosowanie jest dozwolone. W dniu 12 maja 2011 r. RMSR opublikowała MSSF 13 Wycena według wartości godziwej. MSSF 13, który obowiązuje za okresy sprawozdawcze rozpoczynające się z dniem 1 stycznia 2013 roku, ramy dla pomiaru wartości godziwej i wymaga ujawniania informacji na temat wyceny wartości godziwej. MSSF 13 nie określa, kiedy składnik aktywów, zobowiązanie lub podmiot własnych instrumentów kapitałowych wycenia się w wartości godziwej. Przeciwnie, wyceny i ujawniania wymagane przez MSSF 13 stosuje się wtedy, gdy inne standardy wymagają lub zezwalają na wycenę w wartości godziwej (z nielicznymi wyjątkami). Skonsolidowane sprawozdanie finansowe zostało sporządzone w oparciu o następujące zasady wyceny: według wartości godziwej dla: instrumentów pochodnych, aktywów i zobowiązań finansowych przeznaczonych do obrotu, aktywów finansowych wyznaczonych w momencie początkowego ujęcia jako aktywa finansowe wyceniane przez rachunek zysków i strat oraz aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży, za wyjątkiem tych, dla których nie można wiarygodnie ustalić wartości godziwej, według zamortyzowanego kosztu dla pozostałych aktywów finansowych, w tym dla kredytów i pożyczek oraz pozostałych zobowiązań finansowych, według kosztu historycznego dla aktywów i zobowiązań niefinansowych, aktywa trwałe (lub grupy do zbycia) przeznaczone do sprzedaży wyceniane są w niższej z następujących dwóch kwot: ich wartości bilansowej i wartości godziwej pomniejszonej o koszty zbycia. Przedstawione poniżej zasady rachunkowości zostały zastosowane do wszystkich zaprezentowanych okresów sprawozdawczych. Zasady te zostały zastosowane jednolicie przez poszczególne jednostki Grupy. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

156 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) 4.3 Konsolidacja Zasady konsolidacji Skonsolidowane sprawozdanie finansowe obejmuje dane finansowe Banku Pekao S.A. oraz dane finansowe jego jednostek zależnych na dzień 31 grudnia 2011 roku. Sprawozdania finansowe jednostek zależnych sporządzane są na ten sam dzień sprawozdawczy co sprawozdanie jednostki dominującej oraz według tych samych zasad rachunkowości we wszystkich istotnych aspektach. Wszystkie salda i transakcje pomiędzy jednostkami Grupy, w tym niezrealizowane zyski wynikające z transakcji w ramach Grupy, zostały w całości wyeliminowane. Niezrealizowane straty są również eliminowane, chyba że, dostarczają dowodów na trwałą utratę wartości, która powinna zostać ujęta w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym. Inwestycje w jednostki zależne Jednostki zależne to jednostki, w stosunku do których Bank w sposób pośredni lub bezpośredni sprawuje kontrolę. Kontrola to zdolność kierowania polityką finansową i operacyjną jednostki w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych. Sprawowaniu kontroli zwykle towarzyszy posiadanie większości liczby głosów w organie stanowiącym danej jednostki. Jednostki zależne podlegają konsolidacji w okresie od dnia objęcia nad nimi kontroli przez Grupę do dnia ustania kontroli. Na dzień nabycia jednostki zależnej (objęcia kontroli), aktywa i pasywa spółki zależnej wyceniane są w wartości godziwej. Nadwyżkę kosztu nabycia nad wartością godziwą nabytych aktywów netto ujmuje się jako wartość firmy. Jeżeli koszt nabycia jest niższy od wartości godziwej aktywów netto jednostki zależnej (tzw. ujemna wartość firmy), różnicę ujmuje się w rachunku zysków i strat. Powyższa zasada nie dotyczy transakcji nabycia jednostek znajdujących się pod wspólną kontrolą, których aktywa i pasywa ujmuje się według ich wartości księgowej. Ujmowanie transakcji pod wspólną kontrolą według wartości księgowych Transakcje połączenia jednostek pod wspólną kontrolą są wyłączone spod zakresu uregulowań standardów MSSF. W tej sytuacji, zgodnie z zaleceniem zawartym w MSR 8 Zasady (polityka) rachunkowości, zmiany wartości szacunkowych i korygowanie błędów, wobec braku szczegółowych uregulowań wewnątrz MSSF, Bank Pekao S.A. przyjął politykę rachunkowości stosowaną powszechnie do wszystkich transakcji połączeń pod wspólną kontrolą w ramach Grupy UniCredit, której Bank jest członkiem, polegającą na ujmowaniu takich transakcji według wartości księgowych. Przyjęte zasady rachunkowości są następujące: Jednostka przejmująca rozpoznaje aktywa i pasywa jednostki nabywanej według ich bieżącej wartości księgowej, skorygowanej jedynie w celu ujednolicenia zasad rachunkowości nabywanej jednostki. Wartość firmy oraz ujemna wartość firmy nie są rozpoznawane. Ewentualna różnica między wartością księgową przejmowanych aktywów netto, a wartością godziwą kwoty zapłaty, jest rozpoznawana w kapitale własnym Grupy. Przy zastosowaniu metody bazującej na wartościach księgowych, dane porównawcze dotyczące prezentowanych okresów historycznych nie są przekształcane. Jeśli z transakcją związane jest nabycie udziałów niekontrolujących, to nabycie udziałów niekontrolujących ujmowane jest odrębnie. W MSSF brak wskazówek, w jaki sposób określa się procent udziałów niekontrolujących nabytych z perspektywy spółki zależnej. Stąd Bank Pekao S.A., w celu określenia wartości nabytych udziałów niekontrolujących stosuje parametry określone z poziomu podmiotu dominującego. Inwestycje w jednostki stowarzyszone Jednostka stowarzyszona jest to jednostka, na którą Grupa wywiera znaczący wpływ i która nie jest ani jej jednostką zależną, ani wspólnym przedsięwzięciem. Z reguły Grupa posiada w jednostce stowarzyszonej od 20% do 50% głosów. Sprawozdania finansowe jednostki stowarzyszonej są podstawą wyceny posiadanych przez Grupę udziałów według metody praw własności. Dni bilansowe jednostek stowarzyszonych i Grupy są jednakowe. Po początkowym ujęciu, inwestycja w jednostkę stowarzyszoną jest wykazywana w bilansie według ceny nabycia powiększonej o późniejsze zmiany udziału Grupy w aktywach netto tej jednostki, pomniejszonej o ewentualne odpisy z tytułu trwałej utraty wartości. Rachunek zysków i strat odzwierciedla udział w wynikach działalności jednostki stowarzyszonej. W przypadku zmiany ujętej bezpośrednio w kapitale własnym jednostki stowarzyszonej, Grupa 154 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

157 (w tys. zł) ujmuje swój udział w każdej zmianie i ujawnia go, jeśli jest to właściwe, w sprawozdaniu ze zmian w kapitale własnym. Wypłaty z zysku obniżają wartość bilansową inwestycji. Gdy udział Grupy w stratach jednostki stowarzyszonej staje się równy lub większy od udziału Grupy w tej jednostce stowarzyszonej, Grupa zaprzestaje ujmować dalsze straty chyba, że przyjęła na siebie obowiązek lub dokonała płatności w imieniu jednostki stowarzyszonej. Niezrealizowane zyski i straty na transakcjach pomiędzy Grupą, a jej jednostkami stowarzyszonymi eliminuje się proporcjonalnie do udziału Grupy w jednostkach stowarzyszonych. Inwestycje w jednostki współkontrolowane Inwestycje Grupy w jednostki współkontrolowane są ujmowane metodą praw własności zgodnie z zasadami opisanymi dla inwestycji w jednostkach stowarzyszonych. 4.4 Zastosowanie szacunków i założeń Sporządzenie sprawozdania finansowego zgodnie z MSSF wymaga dokonania przez Zarząd Banku pewnych szacunków oraz przyjęcia pewnych założeń, które mają wpływ na kwoty prezentowane w sprawozdaniu finansowym oraz w notach objaśniających. Szacunki dokonane na datę bilansową odzwierciedlają warunki, które istniały w tych datach (np. ceny rynkowe, stopy procentowe, kursy wymiany walut). Mimo, że szacunki te opierają się na najlepszej wiedzy dotyczącej warunków bieżących i działań, które Grupa podejmie, rzeczywiste rezultaty mogą się od tych szacunków różnić. Główne założenia oraz subiektywne oceny przyjęte przy dokonywaniu szacunków przez Grupę dotyczą przede wszystkim: Utraty wartości aktywów finansowych Przyjęte założenia dotyczące szacowania utraty wartości kredytów i pożyczek zostały opisane w Nocie 4.7. w części zatytułowanej Utrata wartości aktywów finansowych. Utraty wartości aktywów trwałych Na każdy dzień bilansowy Grupa dokonuje oceny aktywów pod względem istnienia przesłanek wskazujących na utratę ich wartości. W przypadku istnienia takiej przesłanki, Grupa dokonuje formalnego oszacowania wartości odzyskiwanej. W przypadku, gdy wartość bilansowa danego składnika aktywów przewyższa jego wartość odzyskiwaną, uznaje się utratę jego wartości i dokonuje odpisu aktualizującego jego wartość do poziomu wartości odzyskiwanej. Wartość możliwa do odzyskania jest jedną z dwóch następujących wartości w zależności od tego, która z nich jest wyższa: wartość godziwa danego składnika aktywów lub ośrodka wypracowującego środki pieniężne, pomniejszona o koszty zbycia lub wartość użytkowa ustalana dla poszczególnych składników aktywów. W przypadku, gdy istnieją przesłanki, że nastąpiła utrata wartości majątku wspólnego, czyli aktywów, które nie wypracowują wpływów pieniężnych niezależne od innych aktywów lub zespołów aktywów oraz nie można ustalić wartości odzyskiwanej pojedynczego składnika aktywów zaliczanego do majątku wspólnego, Grupa ustala wartość odzyskiwaną na poziomie ośrodka wypracowującego środki pieniężne, do którego dany składnik należy. Oszacowanie wartości użytkowej składnika aktywów trwałych (lub ośrodka wypracowującego środki pieniężne) wymaga przyjęcia założeń dotyczących między innymi przyszłych przepływów pieniężnych, które Grupa może uzyskać z tytułu danego składnika aktywów trwałych (lub ośrodka wypracowującego środki pieniężne), ewentualnych zmian kwot lub terminów wystąpienia tych przepływów pieniężnych, innych czynników jak na przykład brak płynności. Przyjęcie odmiennych założeń dotyczących wyceny mogłoby mieć wpływ na wartość bilansową niektórych składników aktywów trwałych. Wyceny instrumentów pochodnych oraz nie kwotowanych papierów dłużnych dostępnych do sprzedaży Wartość godziwą nieopcyjnych instrumentów pochodnych oraz papierów dłużnych dostępnych do sprzedaży nie kwotowanych na aktywnym rynku wyznacza się stosując modele wyceny bazujące na zdyskontowanych przepływach pieniężnych. Opcje wyceniane są przy użyciu modeli wyceny opcji. Zmienne używane do wyceny obejmują w miarę możliwości dane pochodzące z możliwych do obserwacji rynków. Grupa przyjmuje również założenia dotyczące ryzyka kredytowego kontrahenta, które wpływają na wycenę instrumentów. Zmiana tych założeń mogłaby mieć wpływ na wycenę instrumentów finansowych. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

158 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) Wyceny opcji menadżerskich Przyjęte założenia dotyczące wyceny opcji menadżerskich zostały opisane w Nocie 45 Płatności na bazie akcji. Kalkulacji rezerwy na odprawy emerytalne i rentowe Rezerwę na odprawy emerytalne i rentowe ustala się metodą indywidualną, dla każdego pracownika osobno, zgodnie z metodą prognozowanych uprawnień jednostkowych. Podstawą do obliczenia rezerwy dla pracownika jest przewidywana kwota odprawy emerytalnej lub odprawy rentowej uzależniona od: podstawy wymiaru odprawy emerytalnej lub odprawy rentowej oraz współczynnika procentowego uzależnionego od stażu pracy zgodnie z zapisami Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy, przewidywanego wzrostu podstawy wymiaru do czasu osiągnięcia wieku emerytalnego. Obliczona w powyższy sposób kwota jest dyskontowana aktuarialnie z uwzględnieniem prawdopodobieństwa dotrwania danej osoby do wieku emerytalnego i dyskonta finansowego. Prawdopodobieństwo dotrwania danej osoby do wieku emerytalnego obejmuje możliwość zwolnienia się z pracy, ryzyko całkowitej niezdolności do pracy i ryzyko śmierci. Dyskonto finansowe bazuje na rentowności papierów wartościowych wolnych od ryzyka i nominowanych w walucie, w której wypłacane są świadczenia pracownicze. Wartości firmy Bank dokonuje testów utraty wartości firmy przejętej w wyniku transakcji połączenia Banku Pekao S.A. z wydzieloną częścią majątku Banku BPH S.A. pod kątem wystąpienia przesłanek utraty wartości w okresach rocznych. 4.5 Przeliczanie pozycji wyrażonych w walucie obcej Waluta funkcjonalna i waluta prezentacji Pozycje zawarte w sprawozdaniach finansowych poszczególnych jednostek Grupy, w tym Oddziału Banku w Paryżu wycenia się w walucie funkcjonalnej, tj. walucie podstawowego środowiska gospodarczego, w którym dana jednostka prowadzi działalność. Skonsolidowane sprawozdanie finansowe prezentowane jest w złotych polskich. Złoty jest walutą funkcjonalną i prezentacyjną jednostki dominującej. Grupa jako kurs zamknięcia przyjmuje kurs średni Narodowego Banku Polskiego ( NBP ) obowiązujący na dzień bilansowy. Transakcje i salda Transakcje wyrażone w walutach obcych przelicza się na walutę funkcjonalną według kursu obowiązującego w dniu transakcji. Zyski i straty kursowe z tytułu rozliczenia tych transakcji oraz wyceny bilansowej aktywów i zobowiązań pieniężnych wyrażonych w walutach obcych ujmuje się w rachunku zysków i strat. Różnice kursowe z tytułu pozycji niepieniężnych, takich jak instrumenty kapitałowe zaklasyfikowane do aktywów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat, ujmuje się łącznie ze zmianami wartości godziwej w rachunku zysków i strat. Różnice kursowe z tytułu pozycji niepieniężnych, takich jak instrumenty kapitałowe zaklasyfikowane do aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży, uwzględnia się w kapitale z aktualizacji wyceny. Spółki wchodzące w skład Grupy Przy konsolidacji aktywa i pasywa jednostek zagranicznych są przeliczane na walutę polską, tj. walutę prezentacji według kursu zamknięcia obowiązującego na dzień bilansowy. Przychody i koszty w rachunku zysków i strat przelicza się według kursów średnich okresu obrotowego, za wyjątkiem sytuacji, gdy wahania kursów są bardzo znaczące i kurs średni nie jest akceptowalnym przybliżeniem kursu z dnia transakcji. W takiej sytuacji przychody i koszty są przeliczane w oparciu o kurs z dnia transakcji. 156 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

159 (w tys. zł) Dane ujęte w sprawozdaniach finansowych, Oddziału Banku w Paryżu oraz spółek zagranicznych Grupy zostały przeliczone na złoty z walut funkcjonalnych tych jednostek przy zastosowaniu następujących kursów: do przeliczenia pozycji bilansowych na dzień 31 grudnia 2011 roku oraz na dzień 31 grudnia 2010 roku zastosowano średnie kursy ogłoszone przez NBP odpowiednio na dzień 31 grudnia 2011 roku oraz na dzień 31 grudnia 2010 roku, które wyniosły: zł za 1 UAH 0,4255 0, zł za 1 EUR 4,4168 3,9603 do przeliczenia pozycji rachunku zysków i strat za okres od 1 stycznia 2011 roku do 31 grudnia 2011 roku oraz za okres od 1 stycznia 2010 roku do 31 grudnia 2010 roku zastosowano średnie arytmetyczne średnich kursów ogłoszonych przez NBP na ostatni dzień każdego miesiąca odpowiednio w okresie od 1 stycznia 2011 roku do 31 grudnia 2011 roku oraz w okresie od 1 stycznia 2010 roku do 31 grudnia 2010 roku, które wyniosły: zł za 1 UAH 0,3716 0, zł za 1 EUR 4,1401 4,0044 Różnice kursowe z wyceny jednostek zagranicznych ujmuje się jako odrębny składnik kapitału własnego. Wartość firmy powstająca w wyniku nabycia jednostki działającej za granicą oraz jakiekolwiek korekty wartości bilansowej aktywów i pasywów do wartości godziwej, powstałe w wyniku nabycia jednostki działającej za granicą traktuje się jako aktywa i pasywa jednostki działającej za granicą tj. wyraża się je w walucie funkcjonalnej jednostki działającej za granicą i przelicza po kursie zamknięcia, jak opisano wyżej. 4.6 Ustalanie wyniku finansowego Przychody i koszty z tytułu odsetek Jednostki Grupy w rachunku zysków i strat ujawnia wszystkie przychody i koszty odsetkowe dotyczące instrumentów finansowych, wycenianych według zamortyzowanego kosztu przy zastosowaniu metody efektywnej stopy procentowej oraz papierów wartościowych dostępnych do sprzedaży i aktywów finansowych wycenianych do wartości godziwej przez wynik finansowy. Efektywna stopa jest stopą, która dyskontuje oszacowane przyszłe pieniężne wpływy oraz płatności dokonywane w oczekiwanym okresie do wygaśnięcia instrumentu finansowego, a w uzasadnionych przypadkach w okresie krótszym, do bilansowej wartości netto składnika aktywów lub zobowiązania finansowego. Wyliczenie efektywnej stopy obejmuje wszelkie płacone i otrzymywane przez strony umowy prowizje, koszty transakcji oraz wszelkie inne premie i dyskonta stanowiące integralną część efektywnej stopy procentowej. Przychody z tytułu odsetek obejmują odsetki oraz prowizje otrzymane lub należne z tytułu kredytów, lokat międzybankowych i papierów wartościowych utrzymywanych do terminu wymagalności ujęte w kalkulacji efektywnej stopy procentowej oraz papierów wartościowych dostępnych do sprzedaży i wycenianych do wartości godziwej przez wynik finansowy. W momencie rozpoznania utraty wartości instrumentu finansowego wycenianego według zamortyzowanego kosztu oraz aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży, przychody odsetkowe ujmowane są dalej w rachunku zysków i strat, lecz liczone są od nowo ustalonej wartości bilansowej instrumentu finansowego (od nowej niższej wartości instrumentu, to jest wartości pomniejszonej o odpis aktualizujący wartość). Do wyliczenia przychodów odsetkowych od nowo ustalonej wartości instrumentu stosowana jest stopa procentowa, według której zdyskontowane zostały przyszłe przepływy pieniężne dla celów wyceny utraty wartości. Koszty okresu sprawozdawczego dotyczące zobowiązań z tytułu odsetek od rachunków klientów oraz zobowiązań z tytułu emisji własnych papierów wartościowych ujmowane są w rachunku zysków i strat również z zastosowaniem efektywnej stopy procentowej. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

160 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) Przychody i koszty z tytułu prowizji Przychody z tytułu opłat i prowizji powstają w wyniku świadczenia usług finansowych oferowanych przez Grupę. Przychody i koszty z tytułu prowizji są rozliczane według następujących metod: opłaty i prowizje bezpośrednio związane z powstaniem aktywów finansowych lub zobowiązań (zarówno przychody jak i koszty) są rozliczane z uwzględnieniem efektywnej stopy procentowej oraz ujmowane w rachunku zysków i strat w pozycji przychodów lub kosztów odsetkowych i zostały opisane powyżej, opłaty i prowizje dotyczące kredytów i pożyczek o nieustalonych terminach płatności rat i nieustalonych zmianach oprocentowania, np. kredytów w rachunku bieżącym i kredytów z tytułu kart kredytowych są rozliczane w czasie metodą liniową przez okres życia produktu, którego dotyczą, pozostałe opłaty i prowizje związane z usługami finansowymi oferowanymi przez Grupę (wykonanie operacji bankowych na rachunkach, operacje z tytułu obsługi kart płatniczych, działalność maklerska, factoringowa oraz akwizycja) są rozpoznawane w rachunku zysków i strat w momencie wykonania usługi, Wynik na instrumentach finansowych przeznaczonych do obrotu Wynik na instrumentach finansowych przeznaczonych do obrotu obejmuje: Wynik z pozycji wymiany Wynik z pozycji wymiany ustalany jest biorąc pod uwagę dodatnie i ujemne różnice kursowe, zarówno zrealizowane jak i niezrealizowane, wynikające z codziennej wyceny aktywów i pasywów walutowych po obowiązującym na dzień bilansowy średnim kursie ustalonym dla danej waluty przez NBP i wpływające na przychody lub koszty z pozycji wymiany. Ponadto, wynik z pozycji wymiany zawiera marże uzyskane na transakcjach walutowych z klientami Grupy oraz ujmuje punkty swapowe z transakcji pochodnych, które Grupa zawiera w celu zapewnienia płynności w obcych walutach. Do wyniku z pozycji wymiany zalicza się różnice kursowe z wyceny inwestycji netto w podmiotach zagranicznych w momencie zbycia tej inwestycji. Do momentu zbycia różnice kursowe z wyceny aktywów netto w podmiocie zagranicznym ujmowane są w pozycji Pozostałe kapitały. Wynik na instrumentach pochodnych oraz papierach wartościowych przeznaczonych do obrotu Wynik ten zawiera zyski i straty powstałe ze zbycia oraz zmian wartości godziwej aktywów i zobowiązań przeznaczonych do obrotu. Wynik z tytułu naliczenia odsetek oraz rozliczenia dyskonta bądź premii od dłużnych papierów wartościowych przeznaczonych do obrotu rozpoznawany jest jako wynik odsetkowy. Wynik na pozostałych instrumentach finansowych wyznaczonych jako wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy Wynik ten zawiera zyski i straty powstałe ze zbycia oraz zmian wartości godziwej aktywów i zobowiązań wyznaczonych jako wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy. Wynik z tytułu naliczenia odsetek oraz rozliczenia dyskonta bądź premii od dłużnych papierów wartościowych wyznaczonych jako wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy rozpoznawany jest jako wynik odsetkowy. Pozostałe przychody i koszty operacyjne Pozostałe przychody operacyjne obejmują głównie przychody z tytułu otrzymanych odszkodowań, kar, grzywien, przychodów z leasingu operacyjnego oraz rozwiązane odpisy z tytułu utraty wartości należności spornych. Natomiast na pozostałe koszty operacyjne składają się głównie koszty reklamacji klientów, zapłacone odszkodowania oraz koszty odpisów z tytułu utraty wartości należności spornych. 4.7 Wycena aktywów i zobowiązań finansowych, pochodne instrumenty finansowe Aktywa finansowe Aktywa finansowe kwalifikowane są do następujących kategorii: Aktywa finansowe wyceniane do wartości godziwej przez wynik finansowy Kategoria ta obejmuje dwie podkategorie: aktywa finansowe przeznaczone do obrotu oraz aktywa finansowe wyznaczone w momencie początkowego ujęcia jako aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat. 158 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

161 (w tys. zł) Do aktywów finansowych przeznaczonych do obrotu zalicza się: dłużne i kapitałowe papiery wartościowe, pożyczki i należności, które nabyto lub zaliczono do tej kategorii z zamiarem sprzedaży w krótkim terminie. Do tej kategorii Grupa kwalifikuje także instrumenty pochodne (nie będące instrumentami zabezpieczającymi). Do aktywów finansowych wyznaczonych w momencie początkowego ujęcia jako aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat kwalifikuje się dłużne papiery wartościowe, które zostały wyznaczone przez Grupę w celu eliminacji bądź znaczącego zmniejszenia niespójności w zakresie wyceny i ujmowania pomiędzy dłużnymi papierami wartościowymi a instrumentami pochodnymi ekonomicznie zabezpieczającymi ryzyko stopy procentowej tych papierów. W przeciwnym przypadku papiery te zostałyby zakwalifikowane do portfela aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży, a efekt wyceny ujęty w kapitale z aktualizacji wyceny, a wycena instrumentów pochodnych ekonomicznie zabezpieczających te papiery zostałaby odniesiona do rachunku zysków i strat. Utrzymywane do terminu wymagalności Są to aktywa finansowe nie będące instrumentami pochodnymi, z ustalonymi lub możliwymi do określenia płatnościami oraz o ustalonym terminie wymagalności, względem których jednostka ma stanowczy zamiar i jest w stanie utrzymać w posiadaniu do upływu terminu wymagalności, inne niż: a) wyznaczone przez jednostkę przy początkowym ujęciu jako wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy; b) wyznaczone przez jednostkę jako dostępne do sprzedaży; oraz c) spełniające definicję pożyczek i należności. Aktywa finansowe zaliczone do tej kategorii wycenia się według zamortyzowanego kosztu z uwzględnieniem efektywnej stopy procentowej. Rozliczenie zamortyzowanego kosztu z uwzględnieniem efektywnej stopy procentowej jest ujmowane w przychodach odsetkowych. Pożyczki i należności Pożyczki i należności są aktywami finansowymi niebędącymi instrumentami pochodnymi, z ustalonymi lub możliwymi do określenia płatnościami, które nie są kwotowane na aktywnym rynku, inne niż: a) aktywa finansowe, które jednostka zamierza sprzedać natychmiast lub w bliskim terminie, które kwalifikuje się jako przeznaczone do obrotu i te, które przy początkowym ujęciu zostały wyznaczone przez jednostkę jako wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy; b) aktywa finansowe wyznaczone przez jednostkę przy początkowym ujęciu jako dostępne do sprzedaży; lub c) aktywa finansowe, których posiadacz może nie odzyskać zasadniczo pełnej kwoty inwestycji początkowej z innego powodu niż pogorszenie obsługi kredytu, które kwalifikuje się jako dostępne do sprzedaży. Do tej kategorii zaliczane są dłużne papiery wartościowe zakupione od emitenta, dla których nie istnieje aktywny rynek, kredyty, pożyczki, należności z tytułu transakcji reverse repo i inne należności nabyte i udzielone. Pożyczki i należności wyceniane są według zamortyzowanego kosztu z zastosowaniem efektywnej stopy procentowej z uwzględnieniem utraty wartości. Dostępne do sprzedaży Są to aktywa finansowe, dla których okres utrzymywania nie jest określony. W skład portfela wchodzą: dłużne i kapitałowe papiery wartościowe oraz pożyczki i należności nieuwzględnione w pozostałych kategoriach. Odsetki od aktywów dostępnych do sprzedaży nalicza się przy zastosowaniu metody efektywnej stopy procentowej i ujmuje się w rachunku zysków i strat. Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży wycenia się w wartości godziwej, a zyski i straty z tytułu zmiany wartości godziwej w stosunku do zamortyzowanego kosztu odnosi się na kapitał z aktualizacji wyceny. Pozycja dotycząca kapitału z aktualizacji wyceny podlega rozliczeniu do rachunku zysków i strat w momencie sprzedaży aktywa bądź wystąpienia utraty jego wartości. W przypadku wystąpienia utraty wartości wskazanego aktywa, wcześniej ujęte zwyżki z przeszacowania do wartości godziwej pomniejszają Kapitał z aktualizacji wyceny. Jeżeli kwota uprzednio ujętych zwyżek jest niewystarczająca na pokrycie utraty wartości, różnicę odnosi się do rachunku zysków i strat w pozycji Wynik odpisów z tytułu utraty wartości aktywów finansowych oraz rezerw na zobowiązania pozabilansowe. Dywidendy z tytułu instrumentów kapitałowych są wykazywane w rachunku zysków i strat w momencie ustanowienia prawa jednostki do otrzymania płatności. Standaryzowane transakcje zakupu i sprzedaży aktywów finansowych wyznaczonych jako aktywa wyceniane do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat, przeznaczonych do obrotu (z wyłączeniem instrumentów pochodnych), utrzymywanych do terminu wymagalności i dostępnych do sprzedaży Grupa ujmuje i wyłącza z ksiąg na dzień rozliczenia transakcji, tj. dzień otrzymania lub dostarczenia składnika aktywów. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

162 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) Zmiany wartości godziwej składnika aktywów w okresie pomiędzy datą zawarcia i datą rozliczenia transakcji ujmowane są analogicznie jak dla posiadanego składnika aktywów. Kredyty i pożyczki wykazywane są w momencie wypłaty gotówki na rzecz kredytobiorcy. Pochodne instrumenty finansowe są zawsze ujmowane i wyłączane z ksiąg rachunkowych na dzień zawarcia transakcji. Reklasyfikacja aktywów finansowych Składnik aktywów finansowych sklasyfikowany jako dostępny do sprzedaży, który odpowiada definicji pożyczek i należności, Grupa może przekwalifikować z kategorii aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży do kategorii pożyczek i należności, w przypadku gdy Grupa ma zamiar i możliwość utrzymać dany składnik aktywów finansowych w dającej się przewidzieć przyszłości lub do terminu jego wymagalności. W przypadku przekwalifikowania składnika aktywów finansowych z określonym terminem wymagalności, uprzednie zyski i straty związane z takim składnikiem, które zostały ujęte w innych całkowitych dochodach amortyzuje się i ujmuje w rachunku zysków i strat przez okres pozostały do terminu wymagalności, przy zastosowaniu efektywnej stopy procentowej. Wszelkie różnice pomiędzy nowym zamortyzowanym kosztem i kwotą umorzeniową amortyzuje się przez pozostały okres do terminu wymagalności składnika aktywów przy zastosowaniu metody efektywnej stopy procentowej, podobnie do amortyzacji premii lub dyskonta. Ponadto Grupa dopuszcza reklasyfikację składnika aktywów finansowych zakwalifikowanego do grupy aktywów finansowych wycenianych do wartości godziwej przez wynik finansowy, w przypadku wystąpienia wyjątkowych okoliczności. Składnik aktywów finansowych jest reklasyfikowany według jego wartości godziwej w dniu reklasyfikacji. Zyski lub straty, które zostały ujęte w rachunku zysków i strat do momentu reklasyfikacji, nie podlegają odwróceniu. Wartość godziwą składnika aktywów finansowych w dniu reklasyfikacji uznaje się odpowiednio za jego nowy koszt lub nowy zamortyzowany koszt. Utrata wartości aktywów finansowych Aktywa wyceniane według zamortyzowanego kosztu kredyty i należności Na każdy dzień bilansowy Grupa ocenia, czy istnieją obiektywne dowody utraty wartości danego składnika aktywów finansowych lub grupy aktywów finansowych. Utrata wartości składnika lub grupy aktywów finansowych została poniesiona wyłącznie wtedy, gdy istnieją obiektywne dowody utraty wartości na skutek wydarzeń, które nastąpiły po początkowym ujęciu danego składnika aktywów ( zdarzenie powodujące stratę ), oraz gdy zdarzenia mają wpływ na oczekiwane przepływy pieniężne dotyczące tych aktywów, a przepływy te można wiarygodnie oszacować. Do obiektywnych przesłanek utraty wartości aktywów finansowych Grupa zalicza, między innymi, informacje o następujących zdarzeniach powodujących stratę: znaczące trudności finansowe emitenta lub dłużnika, niedotrzymanie warunków umowy, np. niespłacenie lub opóźnienie spłaty, równe i większe niż 90 dni, odsetek, części kapitału lub prowizji, wynikająca z trudności finansowych dłużnika restrukturyzacja zadłużenia, złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości dłużnika lub o wszczęcie postępowania naprawczego, zanik aktywnego rynku na dane aktywo finansowe, spowodowany trudnościami finansowymi emitenta, wszczęcie postępowania egzekucyjnego, obserwowane dane wskazujące na możliwy do zmierzenia spadek oszacowanych przyszłych przepływów pieniężnych związanych z grupą aktywów finansowych od momentu początkowego ich ujęcia, mimo że nie można ustalić spadku dotyczącego pojedynczego składnika grupy aktywów finansowych, w tym: negatywne zmiany dotyczące statusu płatności pożyczkobiorców w Grupie, lub krajowa lub lokalna sytuacja gospodarcza, która ma związek z niespłaceniem aktywów w Grupie. Grupa dokonuje podziału należności kredytowych ze względu na wielkość zaangażowania na portfel indywidualny i portfel grupowy. W portfelu indywidualnym każda pojedyncza ekspozycja kredytowa jest poddawana testowi na utratę wartości. W przypadku rozpoznania utraty wartości tworzony jest odpis aktualizujący wartość należności. W portfelu grupowym identyfikowane są grupy o podobnych charakterystykach ryzyka kredytowego, które następnie zbiorczo oceniane są pod kątem utraty wartości. 160 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

163 (w tys. zł) Jeżeli istnieją obiektywne dowody na utratę wartości aktywów finansowych zakwalifikowanych do kategorii pożyczek i należności lub inwestycji utrzymywanych do terminu wymagalności, kwotę odpisu aktualizacyjnego stanowi różnica między wartością bilansową składnika aktywów a bieżącą wartością oszacowanych przyszłych przepływów pieniężnych z tytułu spłat, zabezpieczeń i innych źródeł spłaty, zdyskontowanych z zastosowaniem pierwotnej efektywnej stopy procentowej ustalonej przy początkowym ujęciu danego składnika aktywów finansowych. Wartość bilansowa składnika aktywów zostaje zmniejszona przez odpis aktualizujący a kwota odpisu obciąża rachunek zysków i strat. Kalkulacja bieżącej wartości oszacowanych przepływów pieniężnych dotyczących zabezpieczonego składnika aktywów finansowych uwzględnia przepływy pieniężne wynikające z przejęcia zabezpieczenia, pomniejszonego o koszty przejęcia i sprzedaży. Przyszłe przepływy pieniężne dotyczące grupy aktywów finansowych ocenianych łącznie pod kątem utraty wartości są szacowane na podstawie przepływów pieniężnych wynikających z umów oraz historycznych parametrów odzysków generowanych z aktywów o podobnych cechach ryzyka. Historyczne parametry odzysków są korygowane na podstawie danych pochodzących z bieżących obserwacji, tak aby uwzględnić oddziaływanie bieżących warunków oraz wyłączyć czynniki mające wpływ w okresie historycznym, które nie występują obecnie. Jeżeli w następnym okresie wysokość straty z tytułu utraty wartości zmniejszy się na skutek zdarzenia, które nastąpiło po wystąpieniu utraty wartości (np. poprawy oceny zdolności kredytowej dłużnika), wówczas uprzednio dokonany odpis z tytułu utraty wartości jest odwracany poprzez dokonanie odpowiedniej korekty konta odpisów aktualizujących. Kwota dokonanego odwrócenia wykazywana jest w rachunku zysków i strat. W zakresie portfela aktywów, dla których nie stwierdzono utraty wartości, Grupa tworzy odpis na straty poniesione, lecz nie zidentyfikowane (IBNR). Odpis z tytułu IBNR odzwierciedla poziom straty kredytowej, który wystąpił na skutek zaistnienia zdarzeń utraty wartości, które nie zostały zidentyfikowane do dnia bilansowego, ustalonej na podstawie historii strat dla aktywów o podobnych charakterystykach ryzyka do charakterystyki ryzyka grupy aktywów objętych procesem wyliczenia IBNR. Odpis z tytułu IBNR liczony jest w oparciu o modele statystyczne dla grup aktywów łączonych w portfele o podobnych charakterystykach ryzyka kredytowego, wypracowane na bazie danych historycznych. Kalkulacja IBNR uwzględnia koncepcję okresu ujawniania straty kredytowej. Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży Dla aktywów finansowych klasyfikowanych jako dostępne do sprzedaży, dla których występują obiektywne przesłanki, że nastąpiła utrata wartości skumulowane straty ujęte dotychczas bezpośrednio w kapitale własnym wyksięgowuje się z kapitału własnego i ujmuje w rachunku zysków i strat. Kwota skumulowanych strat, która zostaje wyksięgowana z innych całkowitych dochodów i ujęta w rachunku zysków i strat stanowi różnicę pomiędzy kosztem nabycia (pomniejszonym o wszelkie spłaty kapitału i amortyzację) i bieżącą wartością godziwą. Jeśli w następnym okresie wartość godziwa instrumentu dłużnego dostępnego do sprzedaży wzrośnie, a wzrost ten może być obiektywnie łączony ze zdarzeniem następującym po ujęciu straty z tytułu utraty wartości w rachunku zysków i strat, to kwotę odwracanego odpisu ujmuje się w rachunku zysków i strat. Jeśli występują obiektywne przesłanki, że nastąpiła utrata wartości nienotowanego instrumentu kapitałowego, który nie jest wyceniany według wartości godziwej, gdyż jego wartości godziwej nie można wiarygodnie ustalić, to kwotę straty z tytułu utraty wartości ustala się jako różnicę pomiędzy wartością bilansową składnika aktywów finansowych oraz wartością bieżącą oszacowanych przyszłych przepływów pieniężnych zdyskontowanych przy zastosowaniu bieżącej rynkowej stopy zwrotu dla podobnych aktywów finansowych. Zobowiązania pozabilansowe Rezerwa z tytułu zobowiązań pozabilansowych wyliczana jest w oparciu o ustanowiony limit i możliwą do odzyskania kwotę należności rozumianą jako bieżącą wartość szacowanych przyszłych przepływów pieniężnych dyskontowanych efektywną stopą procentową. Przyszłe przepływy dotyczące zobowiązań pozabilansowych oblicza się na podstawie dostępnego limitu oraz terminu odpowiadającego końcowej dacie tego zobowiązania i prawdopodobieństwa wypływu środków z jednostki Grupy. Umowy sprzedaży i odkupu Transakcje repo i reverse-repo oraz transakcje sell-buy back i buy-sell back są operacjami sprzedaży lub kupna papierów wartościowych z udzielonym przyrzeczeniem odkupu lub odsprzedaży w umownym terminie i po określonej cenie. Transakcje sprzedaży papierów wartościowych z udzielonym przyrzeczeniem odkupu (repo oraz sell-buy back) na moment zawarcia ujmuje się w zobowiązaniach wobec innych banków lub zobowiązaniach wobec klientów z tytułu depozytów, w zależności od kontrahenta transakcji. Zakupione papiery wartościowe z przyrzeczeniem odsprzedaży (reverse-repo oraz buy-sell back) ujmuje się jako należności od banków lub kredyty i pożyczki udzielone klientom, w zależności od kontrahenta transakcji. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

164 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) Różnica między ceną sprzedaży i odkupu jest traktowana odpowiednio jako koszty/przychody odsetkowe i rozliczana jest w czasie trwania umowy z zastosowaniem efektywnej stopy procentowej. Pochodne instrumenty finansowe i rachunkowość zabezpieczeń Grupa zawiera operacje na pochodnych instrumentach finansowych: transakcje dotyczące walut (typu spot, forward, swap walutowy, opcje walutowe, CIRS), transakcje na stopę procentową (FRA, IRS, CAP), transakcje pochodne bazujące na kursach papierów wartościowych i wartości indeksów akcji. Pochodne instrumenty finansowe są początkowo ujmowane w wartości godziwej w dniu zawarcia transakcji, a następnie wyceniane do wartości godziwej na każdy dzień bilansowy. Wartość godziwą ustala się w oparciu o notowania instrumentów na aktywnych rynkach oraz w oparciu o techniki wyceny, w tym modele bazujące na zdyskontowanych przepływach pieniężnych oraz modele wyceny opcji, w zależności, który ze sposobów wyceny jest właściwy. Dodatnia wycena pochodnych instrumentów finansowych prezentowana jest w pozycji Aktywa z tytułu pochodnych instrumentów finansowych, a ujemna w pozycji Zobowiązania z tytułu pochodnych instrumentów finansowych. W przypadku nabycia instrumentu finansowego, którego składnikiem jest wbudowany instrument pochodny, a całość lub część przepływów pieniężnych związanych z takim instrumentem finansowym zmienia się w sposób podobny do tego, jaki wbudowany instrument pochodny powodowałby samodzielnie, wbudowany instrument pochodny wykazuje się odrębnie od umowy zasadniczej. Następuje to wtedy, gdy spełnione są łącznie następujące warunki: instrument finansowy nie jest zaliczany do aktywów przeznaczonych do obrotu lub aktywów wycenianych do wartości godziwej przez wynik finansowy, których skutki przeszacowania są odnoszone do przychodów lub kosztów finansowych okresu sprawozdawczego, charakter wbudowanego instrumentu oraz ryzyka z nim związane nie są ściśle powiązane z charakterem umowy zasadniczej i ryzykami z niej wynikającymi, odrębny instrument, którego charakterystyka odpowiada cechom wbudowanego instrumentu pochodnego, spełniałby definicję instrumentu pochodnego, możliwe jest wiarygodne ustalenie wartości godziwej wbudowanego instrumentu pochodnego. W przypadku umów nie będących instrumentami finansowymi, których składnikiem jest instrument spełniający powyższe warunki, wycenę wbudowanego instrumentu pochodnego zalicza się odpowiednio do aktywów lub zobowiązań z tytułu pochodnych instrumentów finansowych w korespondencji z rachunkiem zysków i strat zgodnie z zasadami wyceny instrumentów pochodnych. Sposób ujmowania zmian wartości godziwej zależy od tego czy dany instrument pochodny jest zaliczony do portfela przeznaczonego do obrotu lub czy dany instrument jest wyznaczony jako instrument zabezpieczający. Zmiany w wycenie do wartości godziwej pochodnych instrumentów finansowych zaklasyfikowanych do portfela przeznaczonego do obrotu odnoszone są do rachunku zysków i strat. Grupa wyznacza niektóre instrumenty pochodne jako pozycje zabezpieczające w rachunkowości zabezpieczeń. Grupa stosuje rachunkowość zabezpieczeń wartości godziwej (fair value hegde) oraz przepływów pieniężnych (cash flow hedge), pod warunkiem spełnienia kryteriów określonych w MSR 39 Instrumenty finansowe ujmowanie i wycena. Zasady rachunkowości dla zabezpieczenia wartości godziwej (fair value hedge) Zmiany w wycenie do wartości godziwej instrumentów finansowych wyznaczonych jako pozycje zabezpieczane odnoszone są w części wynikającej z zabezpieczanego ryzyka do rachunku zysków i strat. W pozostałej części zmiany wyceny bilansowej księgowane są zgodnie z ogólnymi zasadami dla danej klasy instrumentów finansowych. Zmiany w wycenie do wartości godziwej pochodnych instrumentów finansowych wyznaczonych jako pozycja zabezpieczająca w rachunkowości zabezpieczeń wartości godziwej są w całości księgowane w rachunku zysków i strat w tej samej pozycji, w której są prezentowane wyniki zmiany wartości pozycji zabezpieczanej. Wynik odsetkowy na instrumentach pochodnych zabezpieczających odsetkowe pozycje zabezpieczane prezentowany jest w marży odsetkowej. Grupa zaprzestaje stosowania rachunkowości zabezpieczeń, jeśli instrument zabezpieczający wygasa, zostaje sprzedany, rozwiązany lub wykonany (zastąpienia jednego instrumentu zabezpieczającego drugim lub przedłużenia terminu ważności danego instrumentu zabezpieczającego nie uważa się za wygaśnięcie lub rozwiązanie, jeśli takie zastąpienie lub przedłużenie terminu stanowi część udokumentowanej strategii zabezpieczania przyjętej przez jednostkę), zabezpieczenie przestaje spełniać kryteria rachunkowości zabezpieczeń albo Grupa unieważnia powiązanie zabezpieczające. Korekta z tytułu zabezpieczanego ryzyka na odsetkowej pozycji zabezpieczanej jest amortyzowana do rachunku wyników nie później niż w momencie zaprzestania stosowania rachunkowości zabezpieczeń. 162 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

165 (w tys. zł) Zasady rachunkowości dla zabezpieczenia przepływów pieniężnych (cash flow hedge) Zmiany w wycenie do wartości godziwej pochodnych instrumentów finansowych wyznaczonych jako instrumenty zabezpieczające przepływy pieniężne odnoszone są: bezpośrednio do pozycji kapitał z aktualizacji wyceny w części stanowiącej efektywne zabezpieczenie, do rachunku zysków i strat w części stanowiącej nieefektywną część zabezpieczenia. Kwoty ujęte w kapitale z aktualizacji wyceny przenoszone są do rachunku zysków i strat w tym okresie, w którym zabezpieczana pozycja ma wpływ na rachunek zysków i strat i są prezentowane w tych samych liniach, co poszczególne komponenty wyceny pozycji zabezpieczanej, tj. wynik odsetkowy na instrumentach pochodnych zabezpieczających w rachunkowości zabezpieczeń przepływów pieniężnych jest prezentowany w marży odsetkowej, a wynik z tytułu rewaluacji walutowej jest prezentowany w wyniku z pozycji wymiany. Grupa zaprzestaje stosowania zasad rachunkowości zabezpieczeń, gdy instrument zabezpieczający wygasa lub zostaje sprzedany. W takim przypadku łączne zyski lub straty na instrumencie zabezpieczającym, początkowo ujęte w kapitale z aktualizacji wyceny, jeżeli zabezpieczenie było skuteczne, nadal są wykazywane w kapitale, aż do zajścia prognozowanej transakcji i ujęcia jej w rachunku zysków i strat. Jeżeli zawarcie prognozowanej transakcji nie jest uznawane za prawdopodobne, łączne zyski lub straty ujęte w kapitale z aktualizacji wyceny przenoszone są do rachunku zysków i strat danego okresu. Zobowiązania finansowe Zobowiązania finansowe Grupa kwalifikuje do następujących kategorii: zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu wykazywane w wartości godziwej, zobowiązania finansowe nie przeznaczone do obrotu wykazywane w kwotach wymagających zapłaty, wycenianych według zamortyzowanego kosztu z zastosowaniem efektywnej stopy procentowej. Do zobowiązań finansowych nie przeznaczonych do obrotu zaliczane są zobowiązania wobec banków i klientów, zaciągnięte przez Grupę pożyczki oraz wyemitowane własne dłużne papiery wartościowe. Wyłączanie składników aktywów i zobowiązań finansowych z bilansu Składnik aktywów finansowych jest wyłączany ze sprawozdania z sytuacji finansowej w momencie, gdy wygasają umowne prawa do przepływów pieniężnych ze składnika aktywów finansowych lub w momencie, gdy Grupa przenosi umowne prawa do otrzymania przepływów pieniężnych ze składnika aktywów finansowych w transakcji, w której Grupa przenosi zasadniczo całe ryzyko i wszystkie korzyści związane ze składnikiem aktywów finansowych. Grupa wyłącza należności z tytułu kredytu/pożyczki lub jej części z bilansu, gdy dokona sprzedaży. Dodatkowo Grupa spisuje należności w ciężar rezerw, gdy nie oczekuje dalszych przepływów dla danej należności z tytułu kredytu/pożyczki a także, gdy dokona bezwarunkowego umorzenia wierzytelności. W takim przypadku wiąże się to również z udokumentowaniem nieściągalności zgodnie z obowiązującymi przepisami podatkowymi w tym obszarze. Grupa wyłącza z ksiąg rachunkowych składnik zobowiązań finansowych lub jego część w przypadku, gdy zobowiązanie wygasło. Zobowiązanie wygasa, gdy obowiązek określony w umowie został wypełniony, umorzony lub wygasł termin jego dochodzenia. 4.8 Wycena pozostałych pozycji skonsolidowanego bilansu Wartości niematerialne Wartość firmy Wartość firmy stanowi nadwyżkę kosztu nabycia nad wartością godziwą nabytych aktywów, pasywów i zobowiązań warunkowych jednostki zależnej, stowarzyszonej lub współkontrolowanej. Po początkowym ujęciu, wartość firmy jest wykazywana według ceny nabycia pomniejszonej o wszelkie skumulowane odpisy aktualizujące z tytułu utraty wartości. Utrata wartości ustalana jest poprzez oszacowanie odzyskiwalnej wartości ośrodka wypracowującego środki pieniężne, którego dotyczy dana wartość firmy. W przypadku, gdy odzyskiwalna wartość ośrodka wypracowującego środki pieniężne jest niższa niż wartość bilansowa, tworzony jest odpis z tytułu utraty wartości. Stwierdzona w wyniku przeprowadzonych testów utrata wartości nie podlega późniejszej korekcie. Wartość firmy powstała w wyniku nabycia spółek zależnych ujmuje się w ramach wartości niematerialnych, a wartość firmy powstała w wyniku nabycia spółek stowarzyszonych lub współkontrolowanych ujmuje się w ramach pozycji Inwestycje w jednostki podporządkowane. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

166 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) Inne wartości niematerialne Wartości niematerialne są kontrolowanymi przez Grupę zasobami majątkowymi nie mającymi formy fizycznej, identyfikowalnymi i powodującymi w przyszłości wpływ korzyści ekonomicznych dla Grupy, powiązanych bezpośrednio z tymi aktywami. Głównie są to: licencje na oprogramowanie komputerowe, autorskie prawa majątkowe, koszty zakończonych prac rozwojowych. Wartości niematerialne początkowo ujmowane są według ceny nabycia. Późniejsza wycena wartości niematerialnych jest według ceny nabycia/kosztu wytworzenia pomniejszonego o umorzenie oraz odpisy z tytułu utraty wartości. Wartości niematerialne i prawne o określonym okresie użytkowania podlegają amortyzacji przez szacowany okres użyteczności tego składnika. Nie dokonuje się odpisów amortyzacyjnych składnika wartości niematerialnych o nieokreślonym okresie użytkowania. Wszystkie wartości niematerialne podlegają okresowym przeglądom w celu weryfikacji czy nie wystąpiły istotne przesłanki utraty wartości, które wymagałyby przeprowadzenia testu na utratę wartości oraz dokonania odpisu z tytułu utraty wartości. Rzeczowe aktywa trwałe Rzeczowe aktywa trwałe stanowią kontrolowane środki trwałe oraz nakłady na ich budowę. Do środków trwałych zaliczane są składniki rzeczowych aktywów trwałych o przewidywanym okresie wykorzystywania dłuższym niż rok, które są utrzymywane z uwagi na ich wykorzystanie na własne potrzeby lub w celu oddania ich do użytkowania innym podmiotom na podstawie umowy najmu lub w celach administracyjnych. Składniki rzeczowych aktywów trwałych wykazywane są według ceny nabycia lub kosztu wytworzenia pomniejszone o wartość skumulowanej amortyzacji oraz odpisy z tytułu utraty wartości. Każda część składowa pozycji rzeczowych aktywów trwałych, której cena nabycia lub koszt wytworzenia jest istotny w porównaniu z ceną nabycia lub kosztem wytworzenia całej pozycji jest amortyzowana osobno. Grupa alokuje początkową wartość pozycji rzeczowych aktywów trwałych na jej istotne części. Koszty modernizacji rzeczowych aktywów trwałych odpowiednio zwiększają ich wartość bilansową lub są ujmowane jako oddzielny składnik rzeczowych aktywów trwałych tylko wtedy, gdy prawdopodobne jest, że z tytułu tych nakładów nastąpi wpływ korzyści ekonomicznych do Grupy a koszt tych nakładów można wiarygodnie zmierzyć. Koszty napraw i utrzymania rzeczowych aktywów trwałych obciążają rachunek zysków i strat w okresie sprawozdawczym, w którym zostały poniesione. Koszty finansowania zewnętrznego związane z nabyciem, budową czy wytworzeniem składnika aktywów, Grupa ujmuje jako koszty w okresie, w którym je poniesiono. Odpisy amortyzacyjne Odpisy amortyzacyjne rzeczowych aktywów trwałych, wartości niematerialnych oraz nieruchomości inwestycyjnych dokonywane są metodą liniową przez przewidywany okres ich użyteczności ekonomicznej. Wartość podlegająca amortyzacji jest to cena nabycia lub koszt wytworzenia danego aktywa pomniejszona o wartość końcową składnika. Stawki amortyzacji i wartość końcowa składników ustalone dla celów bilansowych są okresowo weryfikowane, przy czym rezultaty weryfikacji skutkują, w okresie, w którym weryfikację przeprowadzono. Bilansowe stawki amortyzacyjne stosowane dla podstawowych grup rzeczowych aktywów trwałych, nieruchomości inwestycyjnych oraz wartości niematerialnych są następujące: a) stawki amortyzacji stosowane dla środków trwałych: Budynki i budowle oraz spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego i spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego 1,5% 10,0% Urządzenia techniczne i maszyny 4,5% 30,0% Środki transportu 12,5% 30,0% 164 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

167 (w tys. zł) b) stawki amortyzacji dla wartości niematerialnych: Licencje na programy komputerowe, prawa autorskie 12,5% 50,0% Poniesione koszty zakończonych prac rozwojowych 33,3% Pozostałe wartości niematerialne 33,0% c) stawki amortyzacji dla nieruchomości inwestycyjnych: Budynki i budowle 1,5% 10,0% Nie amortyzuje się gruntów, nakładów na rzeczowe aktywa trwałe oraz nakładów na wartości niematerialne. Wartość amortyzacji oraz odpis z tytułu utraty wartości obciąża rachunek zysków i strat w pozycji Amortyzacja i odpisy z tytułu utraty wartości środków trwałych i wartości niematerialnych. Nieruchomości inwestycyjne Nieruchomości inwestycyjne są ujmowane początkowo według ceny nabycia z uwzględnieniem kosztów transakcji. Po początkowym ujęciu nieruchomości inwestycyjne są wyceniane zgodnie z wymogami modelu ceny nabycia. Nieruchomości inwestycyjne są wyłączane z bilansu w przypadku ich zbycia lub w przypadku stałego wycofania danej nieruchomości inwestycyjnej z użytkowania, gdy nie są spodziewane żadne przyszłe korzyści z jej sprzedaży. Wszelkie zyski lub straty wynikające z usunięcia nieruchomości inwestycyjnej z bilansu są ujmowane w rachunku zysków i strat w tym okresie, w którym dokonano takiego usunięcia. Aktywa trwałe przeznaczone do sprzedaży Do aktywów trwałych przeznaczonych do sprzedaży klasyfikuje się aktywa, których wartość bilansowa ma zostać odzyskana w drodze ich odsprzedaży, a nie dalszego wykorzystania. Jako przeznaczone do sprzedaży klasyfikowane są jedynie aktywa dostępne do natychmiastowej sprzedaży w bieżącym stanie, których sprzedaż jest wysoce prawdopodobna, tzn. zdecydowano o wypełnieniu planu sprzedaży danego składnika aktywów, rozpoczęto aktywny program znalezienia nabywcy i zakończenia planu zbycia. Ponadto, taki składnik aktywów jest oferowany do sprzedaży po cenie, która jest racjonalna w odniesieniu do jego bieżącej wartości godziwej i oczekuje się, że sprzedaż zostanie ujęta jako sprzedaż zakończona w czasie jednego roku od dnia zaklasyfikowania składnika aktywów do tej kategorii. Aktywa trwałe przeznaczone do sprzedaży ujmuje się w kwocie niższej z wartości bilansowej i wartości godziwej pomniejszonej o koszty zbycia tych aktywów. Dla aktywów zaklasyfikowanych do tej kategorii nie nalicza się amortyzacji. Leasing Grupa jest stroną umów leasingowych na podstawie, których przyjmuje do odpłatnego używania obce środki trwałe lub wartości niematerialne przez uzgodniony okres. Grupa jest również stroną umów leasingowych na podstawie, których przekazuje do odpłatnego używania lub pobierania pożytków środki trwałe lub wartości niematerialne przez uzgodniony okres. Leasing operacyjny W przypadku umów leasingu zawartych przez Grupę jako leasingodawcę, przedmiot leasingu jest ujmowany w bilansie jednostki, ponieważ nie nastąpiło przeniesienie zasadniczo całego ryzyka i pożytków wynikających z tytułu posiadania aktywów na leasingobiorcę. W przypadku umów leasingu zawartych przez Grupę jako leasingobiorcę, przedmiot leasingu nie jest ujmowany w bilansie jednostki. Całość opłat z tytułu leasingu operacyjnego jest ujmowana jako przychody lub koszty w rachunku zysków i strat metodą liniową przez okres trwania leasingu. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

168 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) Leasing finansowy Grupa jako leasingodawca W przypadku umów leasingu, na mocy, których następuje przeniesienie zasadniczo całego ryzyka i pożytków wynikających z tytułu posiadania aktywów będących przedmiotem umowy, przedmiot leasingu przestaje być ujmowany w bilansie. Ujmowana jest natomiast należność w kwocie równej bieżącej wartości minimalnych opłat leasingowych. Opłaty leasingowe są dzielone między przychody finansowe i zmniejszenie salda należności w sposób umożliwiający uzyskanie stałej stopy zwrotu z pozostałej do spłaty należności. Opłaty leasingowe z tytułu umów, które nie spełniają warunków umowy leasingu finansowego, ujmowane są jako przychody w rachunku zysków i strat metodą liniową przez okres trwania leasingu. Grupa jako leasingobiorca W przypadku umów leasingu, na mocy których następuje przeniesienie zasadniczo na Grupę całego ryzyka i pożytków wynikających z tytułu posiadania aktywów będących przedmiotem umowy, przedmiot leasingu jest ujmowany w aktywach jako środek trwały i jednocześnie ujmowane jest zobowiązanie w kwocie równej wartości bieżącej minimalnych opłat leasingowych ustalonej na dzień rozpoczęcia leasingu. Opłaty leasingowe są dzielone między koszty opłat leasingowych i zmniejszenie salda zobowiązania w sposób umożliwiający uzyskanie stałej stopy odsetek od pozostałego do spłaty zobowiązania. Koszty z tytułu leasingu finansowego ujmowane są bezpośrednio w rachunku zysków i strat. Aktywa trwałe będące przedmiotem umowy leasingu finansowego są amortyzowane w sposób określony dla własnych środków trwałych. Jednakże, gdy brak jest pewności co do przejścia prawa własności przedmiotu umowy, wówczas aktywa trwałe używane na podstawie umów leasingu finansowego są amortyzowane przez krótszy z dwóch okresów: przewidywany okres użytkowania lub okres trwania leasingu. Opłaty leasingowe z tytułu umów, które nie spełniają warunków umowy leasingu finansowego, ujmowane są jako koszty w rachunku zysków i strat metodą liniową przez okres trwania leasingu. Rezerwy Rezerwy tworzone są wówczas, gdy na Grupie ciąży istniejący obowiązek (prawny lub zwyczajowo oczekiwany) wynikający ze zdarzeń przeszłych, i gdy prawdopodobne jest, że wypełnienie tego obowiązku spowoduje konieczność wypływu środków uosabiających korzyści ekonomiczne, oraz można dokonać wiarygodnego oszacowania kwoty tego zobowiązania. W przypadku, gdy wpływ wartości pieniądza w czasie jest istotny, wielkość rezerwy jest ustalana poprzez zdyskontowanie prognozowanych przyszłych przepływów pieniężnych do wartości bieżącej, przy zastosowaniu stopy dyskontowej odzwierciedlającej aktualne oceny rynkowe wartości pieniądza w czasie oraz ewentualnego ryzyka związanego z danym zobowiązaniem. Ponadto w pozycji tej ujmuje się rezerwy związane z długoterminowymi świadczeniami pracowniczymi wyceniane metodą aktuarialną. Wszystkie rezerwy tworzone są w ciężar rachunku zysków i strat. Rezerwy na świadczenia pracownicze Wysokość rezerwy utworzonej na odprawy emerytalne i rentowe ustalana jest na podstawie wyceny aktuarialnej dokonywanej przez niezależnego aktuariusza co najmniej raz na rok. Rezerwę na koszty restrukturyzacji tworzy się, gdy spełnione zostaną ogólne kryteria ujmowania rezerw oraz szczegółowe kryteria dotyczące powstania obowiązku tworzenia rezerwy na koszty restrukturyzacji określone w MSR 37 Rezerwy, zobowiązania warunkowe i aktywa warunkowe. Wysokość rezerwy z tytułu restrukturyzacji zatrudnienia ustalana jest przez Grupę w oparciu o najlepsze dostępne oszacowania bezpośrednich nakładów, które w sposób nieodzowny wynikają z restrukturyzacji oraz nie są związane z bieżącą działalnością Grupy. Utworzone rezerwy ujmowane są w pasywach w pozycji Rezerwy oraz odpowiednio w rachunku zysków i strat jako koszty wynagrodzeń. Przychody przyszłych okresów oraz koszty rozliczane w czasie (pasywa) Pozycja obejmuje głównie prowizje rozliczane liniowo oraz inne dochody pobrane z góry, których rozliczenie do rachunku zysków i strat nastąpi w przyszłych okresach sprawozdawczych. 166 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

169 (w tys. zł) Składnikami kosztów rozliczanych w czasie są rezerwy na koszty rzeczowe wynikające ze świadczeń wykonanych na rzecz Grupy przez kontrahentów, które zostaną rozliczone w następnych okresach oraz rozliczenia z tytułu świadczeń na rzecz pracowników (m.in. bonus roczny i świąteczny, premie, nagrody oraz niewykorzystane urlopy). Koszty i przychody rozliczane w czasie prezentuje się w bilansie w pozycji Pozostałe zobowiązania. Kapitały własne Grupy Kapitałowej Kapitały własne stanowią kapitały i fundusze tworzone przez spółki Grupy Kapitałowej zgodnie z obowiązującym prawem, tj. właściwymi ustawami, statutami i umowami spółek. Do kapitałów własnych zaliczane są także zysk/strata z lat ubiegłych. Pozycje kapitałów własnych jednostek zależnych, inne niż kapitał zakładowy, w części, w jakiej jednostka dominująca jest właścicielem jednostki zależnej, dodaje się do odpowiednich pozycji kapitałów własnych jednostki dominującej. Do kapitałów własnych Grupy Kapitałowej włącza się tylko te części kapitałów własnych jednostek zależnych, które powstały po dniu nabycia udziałów lub akcji przez jednostkę dominującą. Kapitał własny Grupy stanowią: a) kapitał zakładowy dotyczy jedynie kapitału Banku jako podmiotu dominującego i wykazany jest w wysokości zgodnej ze statutem oraz wpisem do rejestru przedsiębiorców według wartości nominalnej, b) premia emisyjna nadwyżki osiągnięte przy emisji akcji powyżej ich wartości nominalnej pozostałe po pokryciu kosztów emisji. Ponadto w pozycji tej ujęto zmianę wartości udziałów niekontrolujących wynikającą ze zwiększenia udziału podmiotu dominującego w kapitale akcyjnym Banku. Przyjęta zasada jest zgodna z zasadami rachunkowości stosowanymi w Grupie UniCredit, c) fundusz ogólnego ryzyka bankowego w Banku Pekao S.A. tworzony jest zgodnie z Prawem bankowym z dnia 29 sierpnia 1997 roku z zysku po opodatkowaniu, d) kapitały rezerwowe służące celom określonym w statucie tworzone są z odpisów z zysku, e) kapitał z aktualizacji wyceny obejmuje skutki wyceny aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży, skutki wyceny pochodnych instrumentów zabezpieczających przepływy pieniężne oraz wartość podatku odroczonego dla pozycji stanowiących różnice przejściowe odniesione na kapitał z aktualizacji. W bilansie kapitał z aktualizacji wyceny prezentowany jest w ujęciu netto, f) kapitał z tytułu różnic kursowych z przeliczenia jednostek zagranicznych obejmuje różnice kursowe powstałe z przeliczenia wyniku oddziału zagranicznego po średnim kursie ważonym ustalonym na dzień bilansowy w stosunku do średniego kursu NBP oraz różnice kursowe powstałe z wyceny aktywów netto w podmiotach zagranicznych, g) pozostałe kapitały: kapitał zapasowy tworzony jest zgodnie ze statutami Spółek z odpisów z zysku, składniki kapitałowe: obligacje zamienne na akcje obejmuje ujętą w kapitałach wartość godziwą instrumentów finansowych wyemitowanych w ramach transakcji rozliczanych w instrumentach kapitałowych, oraz rezerwa na zobowiązanie z tytułu wykupu akcji podmiotu dominującego, fundusz na prowadzenie działalności maklerskiej przez Bank Pekao S.A., niepodzielony wynik z lat ubiegłych obejmuje niepodzielone zyski i nie pokryte straty z lat ubiegłych jednostek objętych konsolidacją metodą pełną, zysk/strata netto stanowi zysk/strata wynikająca z rachunku zysków i strat za okres, za który sporządzane jest sprawozdanie. Zysk netto uwzględnia podatek dochodowy. Udziały niekontrolujące Udziały niekontrolujące jest to część aktywów netto jednostki zależnej (w tym: część zysku lub straty), która przypada na udziały kapitałowe nie należące, bezpośrednio lub za pośrednictwem jednostek zależnych, do Banku. Płatności oparte na akcjach własnych W Grupie realizowane są programy motywacyjne, w ramach których kluczowym członkom kadry menedżerskiej przyznawane są prawa pierwszeństwa do nabycia akcji Banku oraz akcji podmiotu dominującego Spółki UniCredit S.p.A. (zob. Nota 45). Bank Pekao S.A. Raport Roczny

170 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) Transakcje rozliczane w instrumentach kapitałowych Banku Pekao S.A. Koszt transakcji rozliczanych z pracownikami w instrumentach kapitałowych jest wyceniany przez odniesienie do wartości godziwej na dzień przyznania praw. Wartość godziwa ustalana jest w oparciu o model Blacka-Scholesa wyceny opcji na akcje wypłacające dywidendę, z uwzględnieniem oczekiwań Zarządu co do ilości praw, które zostaną zrealizowane. Przy wycenie transakcji rozliczanych w instrumentach kapitałowych nie są uwzględniane żadne warunki dotyczące efektywności/wyników, poza tymi związanymi z ceną akcji ( uwarunkowania rynkowe ). Koszt transakcji rozliczanych w instrumentach kapitałowych jest ujmowany wraz z odpowiadającym mu wzrostem wartości kapitału własnego w okresie, w którym spełnione zostały warunki dotyczące efektywności/wyników, kończącym się w dniu, w którym określeni pracownicy zdobędą pełne uprawnienia do świadczeń ( dzień nabycia praw ). Skumulowany koszt ujęty z tytułu transakcji rozliczanych w instrumentach kapitałowych na każdy dzień bilansowy do dnia nabycia praw odzwierciedla stopień upływu okresu nabywania praw oraz liczbę praw do akcji, do których prawa w opinii Zarządu Banku na ten dzień, opartej na możliwie najlepszych szacunkach liczby instrumentów kapitałowych zostaną ostatecznie nabyte. W przypadku modyfikacji warunków przyznawania wynagrodzeń rozliczanych w instrumentach kapitałowych, w ramach spełnienia wymogu minimum ujmuje się koszty, jak w przypadku gdyby warunki te nie uległy zmianie. Ponadto, ujmowane są koszty z tytułu każdego wzrostu wartości transakcji w wyniku modyfikacji, wycenione na dzień zmiany. W przypadku anulowania lub wcześniejszego rozliczenia prawa do akcji, Grupa traktuje taką sytuację jako przyspieszenie nabycia uprawnień i bezzwłocznie ujmuje kwotę, która byłaby dalej ujmowana przez pozostały czas okresu nabywania uprawnień. Jednakże w przypadku zastąpienia anulowanego prawa do akcji nowym prawem do akcji, prawo anulowane i nowe prawo są traktowane tak, jakby stanowiły modyfikację pierwotnego prawa. Rozwadniający wpływ wyemitowanych opcji jest uwzględniany przy ustalaniu wielkości zysku przypadającego na jedną akcję jako dodatkowe rozwodnienie akcji (zob. Nota 20). Opcje na akcje i akcje Spółki UniCredit S.p.A. Jednostki Grupy Pekao S.A. przystąpiły do programu motywacyjnego Grupy UniCredit. Celem programu motywacyjnego jest zaoferowanie wybranym kluczowym pracownikom spółek Grupy opcji na akcje oraz akcji UniCredit S.p.A. W tym przypadku spółki Grupy otrzymały od spółki dominującej wartość godziwą przyznanych pracownikom Grupy Pekao S.A. praw ustaloną w oparciu o model wyceny opcji Hull and White. Koszty usług świadczonych przez pracowników w zamian za przyznane prawa są rozpoznawane w kosztach wynagrodzeń wraz z odpowiadającym mu wzrostem wartości kapitału własnego w pozycji Pozostałe kapitały. W momencie realizacji tych instrumentów Grupa zobowiązana jest do zapłaty wartości godziwej przyznanych instrumentów na rzecz UniCredit S.p.A. 4.9 Podatek dochodowy Podatek dochodowy obejmuje podatek bieżący oraz podatek odroczony. Podatek dochodowy ujmuje się w rachunku zysków i strat za wyjątkiem sytuacji, gdy podatek ujmowany jest w kapitale. Bieżący podatek stanowi zobowiązanie podatkowe jednostek Grupy odnoszące się do dochodu do opodatkowania wyliczone według obowiązującej stawki podatkowej, wraz ze wszystkimi korektami zobowiązania podatkowego dotyczącego poprzednich lat. Aktywa i pasywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego ujmowane są metodą bilansową, z tytułu różnic przejściowych pomiędzy wartością podatkową aktywów i zobowiązań a ich wartością bilansową dla celów raportowania finansowego. Odroczony podatek dochodowy ustala się przy zastosowaniu stawek podatkowych obowiązujących prawnie lub faktycznie na koniec okresu sprawozdawczego, które zgodnie z oczekiwaniami będą obowiązywać w momencie realizacji określonych aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego lub realizacji zobowiązania z tytułu odroczonego podatku dochodowego. Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego ujmowane są w odniesieniu do ujemnych różnic przejściowych w takiej wysokości, w jakiej jest prawdopodobne, że zostanie osiągnięty dochód do opodatkowania, który pozwoli wykorzystać te różnice. Rezerwa na odroczony podatek dochodowy obliczona jest zgodnie z metodą zobowiązania bilansowego opartą na identyfikacji dodatnich różnic przejściowych pomiędzy wartością podatkową a wartością bilansową aktywów i zobowiązań. 168 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

171 (w tys. zł) 4.10 Pozostałe pozycje Zobowiązania warunkowe i promesy zobowiązań Grupa zawiera transakcje, które w momencie zawarcia nie są ujmowane w bilansie jako aktywa lub zobowiązania, natomiast powodują powstanie zobowiązań warunkowych i promes zobowiązań. Zobowiązania warunkowe charakteryzują się tym, że są: potencjalnym zobowiązaniem, którego istnienie zostanie potwierdzone w momencie wystąpienia lub niewystąpienia niepewnych przyszłych zdarzeń, które nie podlegają pełnej kontroli Grupy (np. prowadzone sprawy sporne), obecnym zobowiązaniem, które powstaje na skutek zdarzeń przeszłych, ale nie jest ujmowane w bilansie ponieważ nie jest prawdopodobne, aby konieczne było wydatkowanie środków w celu wypełnienia obowiązku lub kwoty zobowiązania nie można wycenić wystarczająco wiarygodnie (przede wszystkim: niewykorzystane linie kredytowe oraz udzielone gwarancje, akredytywy i poręczenia). Środki pieniężne i ekwiwalenty środków pieniężnych Na środki pieniężne oraz ekwiwalenty środków pieniężnych w rachunku przepływów środków pieniężnych składają się Kasa, należności od Banku Centralnego oraz należności od banków o terminie wymagalności do 3 miesięcy. 5. Cele i zasady zarządzania ryzykiem finansowym Polityka zarządzania ryzykiem Grupy ma na celu optymalizację struktury bilansu i pozycji pozabilansowych przy uwzględnieniu założonej relacji ryzyka do dochodu oraz kompleksowego ujęcia wpływu różnych rodzajów ryzyka, które Grupa podejmuje w swojej działalności biznesowej. Ryzyka są monitorowane i kontrolowane w odniesieniu do dochodowości i kapitału niezbędnego do ich pokrycia oraz regularnie raportowane, zgodnie z zasadami opisanymi poniżej. Dalsza część noty opisuje wszystkie istotne ryzyka występujące w działalności Grupy. 5.1 Struktura organizacyjna zarządzania ryzykiem Rada Nadzorcza Rada Nadzorcza sprawuje nadzór nad kontrolą systemu zarządzania ryzykiem oraz ocenia jej adekwatność i skuteczność. Ponadto sprawuje ona nadzór nad zgodnością polityki Grupy w zakresie podejmowania ryzyka ze strategią i planem finansowym Grupy. Zarząd Zarząd Banku jest odpowiedzialny za opracowanie, wdrażanie i funkcjonowanie procesów zarządzania ryzykiem poprzez wprowadzanie odpowiednich wewnętrznych regulacji, jak również uwzględniających wyniki kontroli audytu wewnętrznego. Zarząd Banku odpowiada za skuteczność systemu zarządzania ryzykiem, systemu kontroli wewnętrznej, procesu obliczania kapitału wewnętrznego oraz za efektywność przeglądu procesu wyliczania kapitału wewnętrznego i jego monitoring. Ponadto wprowadza niezbędne korekty lub udoskonalenia do tych procesów i systemów, co do których zachodzi taka konieczność. Konieczność ta może być spowodowana zmianami poziomu ryzyka w działalności Grupy, czynnikami otoczenia gospodarczego lub innymi nieprawidłowościami w funkcjonowaniu procesów lub systemów. Zarząd Banku okresowo przedkłada Radzie Nadzorczej syntetyczną informację na temat typów, skali, istotności ryzyk, na które narażona jest Grupa, jak również metod wykorzystywanych do ich zarządzania. Zarząd Banku ocenia, czy działalność taka jak: identyfikacja, pomiar, monitorowanie, raportowanie i kontrola lub ograniczanie są prowadzone na odpowiednim poziomie w ramach procesu zarządzania ryzykiem. Ponadto sprawdza, czy kierownictwo każdego szczebla efektywnie zarządza ryzykiem w ramach swoich kompetencji. Komitet Aktywów, Pasywów i Ryzyka (ALCO) Komitet ten odpowiada za przegląd i kontrolę zarządzania ryzykiem. W szczególności do jego obowiązków należy: nadzór i kontrola nad zarządzaniem ryzykiem, ustalanie wytycznych w zakresie zarządzania ryzykiem, alokację kapitału i optymalizację wskaźnika ryzyko/dochód. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

172 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) Pion Zarządzania Ryzykami Pion ten odpowiada za: budowę systemu ryzyka kredytowego w Banku, umożliwiającego prawidłowe rozpoznanie i zarządzanie ryzykiem, tworzenie struktury zarządzania tym ryzykiem oraz rozwijanie niezbędnej wiedzy na wszystkich szczeblach organizacji, zarządzanie i kontrolę ryzyka rynkowego oraz ryzyka płynności generowanego zarówno w działalności handlowej, jak również wynikającego ze struktury aktywów i pasywów, identyfikację i zarządzanie znaczącymi ryzykami i ocena zagregowanego kapitału ekonomicznego, rozwijanie i umacnianie systemu ryzyka operacyjnego oraz identyfikację i zarządzanie ryzykiem operacyjnym. 5.2 Ryzyko kredytowe Ryzyko kredytowe należy do podstawowych ryzyk związanych z działalnością Grupy. Udział kredytów i pożyczek w bilansie Grupy powoduje, że jego utrzymanie na bezpiecznym poziomie ma zasadnicze znaczenie dla wyników prowadzonej działalności Grupy. Proces zarządzania ryzykiem kredytowym ma charakter scentralizowany i jest wykonywany przede wszystkim poprzez jednostki Pionu Zarządzania Ryzykami, umiejscowione w Centrali Banku oraz jego strukturach lokalnych. Integracja ryzyk w Pionie Zarządzania Ryzykami, w którym oprócz ryzyka kredytowego zostały przypisane także ryzyko rynkowe oraz operacyjne, umożliwia efektywne zarządzanie wszystkimi rodzajami ryzyk o charakterze kredytowym. Proces obejmuje wszystkie funkcje kredytowe analizę kredytową, podejmowanie decyzji kredytowych, monitorowanie i administrowanie oraz restrukturyzację i windykację. Funkcje te są realizowane zgodnie z obowiązującą w danym roku obrachunkowym polityką kredytową Banku i wytycznymi do niej, przyjętymi przez Zarząd i Radę Nadzorczą Banku. Efektywność i skuteczność funkcji kredytowych jest osiągana przy wykorzystaniu zróżnicowanych metod i metodologii kredytowych oraz zastosowaniu zaawansowanych narzędzi informatycznych, które zostały zintegrowane z głównym systemem informatycznym Banku. Procedury obowiązujące w Banku pozwalają na ograniczanie ryzyka kredytowego. W szczególności te dotyczące zasad oceny ryzyka transakcji, ustanawiania prawnych zabezpieczeń kredytów, uprawnień do podejmowania decyzji kredytowych oraz ograniczenia kredytowania niektórych obszarów działalności, zgodnie z przyjętym w Banku systemem segmentacji klientów. Dla wzrostu bezpieczeństwa działalność kredytowa limitowana jest w oparciu o ograniczenia wynikające z przepisów Prawa Bankowego oraz wewnętrzne normy ostrożnościowe. Dotyczą one w szczególności wskaźników koncentracji zaangażowania kredytowego dla określonych sektorów gospodarki, wskaźnika udziału znaczących zaangażowań w portfelu kredytowym Banku oraz limitów zaangażowania na poszczególne kraje, banki zagraniczne i krajowe instytucje finansowe. Uprawnienia do podejmowania decyzji kredytowych, ograniczenia kredytowania niektórych obszarów działalności oraz wewnętrzne i zewnętrzne normy ostrożnościowe uwzględniają nie tylko kredyty, pożyczki i gwarancje, ale również transakcje pochodne i instrumenty dłużne. Bank ustalił następujące limity portfelowe: udział znaczących zaangażowań w portfelu kredytowym Banku akceptowany przez Zarząd Banku i Radę Nadzorczą Banku, limity na segmenty klientów ustalane w polityce kredytowej Banku, limity na produkty (kredyty hipoteczne udzielane klientom indywidualnym, finansowanie nieruchomości komercyjnych) ustalane w polityce kredytowej Banku, ograniczenia sektorowe i koncentracji sektorowej akceptowane przez Komitet Kredytowy Banku. Z uwagi na fakt, że kluczowe limity ustalane są przez organy decyzyjne, które jednocześnie otrzymują i analizują raporty na temat ryzyka kredytowego (prezentujące również bazylejskie parametry ryzyka kredytowego), decyzje o limitach w znacznym stopniu uwzględniają ocenę ryzyka kredytowego wspartą wewnętrznymi systemami ratingowymi. Ponadto, Bank limituje transakcje kredytowe charakteryzujące się podwyższonym ryzykiem poprzez zastrzeżenie decyzyjności w tych przypadkach dla szczebli decyzyjnych z wyższym limitem uprawnień. Ochronę jakości portfela kredytowego zapewniają również jego okresowe przeglądy oraz bieżące monitorowanie terminowej obsługi kredytów i kondycji finansowej klientów. Modele ratingowe wykorzystywane w procesie zarządzania ryzykiem kredytowym Dla potrzeb zarządzania ryzykiem kredytowym Bank korzysta z wewnętrznych modeli ratingowych w zależności od segmentu klienta i/lub rodzaju ekspozycji. Proces nadawania ratingu stanowi istotny element oceny ryzyka kredytowego klienta i transakcji, stanowiąc wstępny etap w procesie podejmowania decyzji kredytowej zarówno o udzieleniu jak i zmianie warunków kredytu oraz w procesie monitorowania jakości portfela kredytowego. 170 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

173 (w tys. zł) Pomiar ryzyka kredytowego odbywa się przy uwzględnieniu trzech parametrów PD, LGD oraz EAD. Parametr PD odnosi się do prawdopodobieństwa niewykonania zobowiązania (ang. default) czyli z niedotrzymaniem warunków umownych przez kredytobiorcę, w horyzoncie jednego roku i może mieć charakter podmiotowy lub produktowy. Parametr LGD wskazuje na szacowaną wysokość straty, która zostanie poniesiona dla każdej transakcji o charakterze kredytowym od daty wystąpienia takiego niewykonania zobowiązania. Parametr EAD odzwierciedla szacowaną wysokość ekspozycji kredytowej na tę datę. Parametry ryzyka wykorzystywane w modelach ratingowych służą do wyliczenia oczekiwanej straty z tytułu ryzyka kredytowego. Wartość oczekiwanej straty jest jednym z istotnych kryteriów oceny branym pod uwagę przez czynniki decyzyjne w procesie kredytowania. W szczególności wartość ta jest porównywana z wnioskowanym poziomem marży. Poziom marż minimalnych dla danego produktu lub segmentu klienta jest określany na podstawie analizy ryzyka, uwzględniającej wartość szacowanych parametrów ryzyka i stanowiącej fragment systemu ratingów wewnętrznych. Zarówno rating klienta jak i transakcji, a także parametry ryzyka kredytowego odgrywają znaczącą rolę w systemie informacji o ryzyku kredytowym. Dla każdego modelu ratingowego raporty ryzyka kredytowego zawierają informacje dotyczące porównania zrealizowanych parametrów z teoretycznymi wartościami dla każdej klasy ratingowej. Raporty ryzyka kredytowego są generowane miesięcznie, a ich zakres jest różny w zależności od odbiorcy raportu (im wyższy szczebel zarządzania, tym prezentowane raporty są bardziej zagregowane). W ten sposób raporty są efektywnie wykorzystywane w procesie zarządzania ryzykiem kredytowym. Modele ratingowe zostały zbudowane w oparciu o segment klienta i rodzaj transakcji. 1. Dla segmentu klienta indywidualnego Bank zbudował trzy odrębne modele przeznaczone dla: kredytów hipotecznych, kredytów konsumenckich, kredytów nie-ratalnych (limity). 2. Dla klientów z segmentu małych i średnich przedsiębiorstw (SME) Bank stosuje modele uzależnione od zakresu dostępnej informacji. Tak więc w tej grupie klientów funkcjonują modele przeznaczone dla: klientów stosujących pełną rachunkowość, klientów rozliczających się wg karty podatkowej, osób prowadzących własną działalność gospodarczą oraz samozatrudnionych. 3. Dla segmentu klienta korporacyjnego (z wyłączeniem instytucji finansowych, jednostek sektora budżetowego i kredytowania specjalistycznego) Bank stosuje modele dzieląc klientów na dwie grupy: klientów z przychodami nieprzekraczającymi 30 mln złotych, klientów z przychodami przekraczającymi 30 mln złotych. Dla ekspozycji z tytułu kredytowania specjalistycznego Bank stosuje podejście pogrupowania (ang. slotting criteria) w ramach metody wewnętrznych ratingów, polegające na zastosowaniu klas nadzorczych w procesie przypisywania wag ryzyka. Rozkład procentowy dla portfela ekspozycji z tytułu kredytowania specjalistycznego na datę (bez utraty wartości) Klasa nadzorcza Nominał Wysoka 25,6% Dobra 67,2% Zadowalająca 6,9% Słaba 0,3% Razem 100,0% Bank Pekao S.A. Raport Roczny

174 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) Skala ratingowa Skala ratingowa jest zróżnicowana w zależności od segmentu klienta i rodzaju transakcji. Przyporządkowanie klienta lub transakcji do danej klasy ratingowej uzależnione jest od przypisanego prawdopodobieństwa niewywiązania się ze spłaty zobowiązania (parametr PD). W poniższych tabelach przedstawiono jakość portfela kredytowego w oparciu o rozkład procentowy klas ratingowych dla ekspozycji objętych wewnętrznymi modelami ratingowymi. Rozkład portfela objętego modelem ratingowym dla segmentu klienta indywidualnego na datę (bez utraty wartości) Klasa ratingowa Kredyty Hipoteczne Kredyty konsumenckie Kredyty nie ratalne zakres PD NOMINAŁ zakres PD NOMINAŁ zares PD NOMINAŁ 1 0,00% <= PD < 0,19% 5,9% 0,00% <= PD < 0,30% 6,7% 0,00% <= PD < 0,01% 0,5% 2 0,19% <= PD < 0,24% 12,8% 0,30% <= PD < 0,50% 8,2% 0,01% <= PD < 0,03% 14,9% 3 0,24% <= PD < 0,31% 29,0% 0,50% <= PD < 0,60% 5,4% 0,03% <= PD < 0,04% 9,9% 4 0,31% <= PD < 0,40% 34,8% 0,60% <= PD < 0,80% 13,9% 0,04% <= PD < 0,07% 3,1% 5 0,40% <= PD < 0,61% 5,8% 0,80% <= PD < 1,30% 17,2% 0,07% <= PD < 0,15% 7,6% 6 0,61% <= PD < 1,02% 1,8% 1,30% <= PD < 2,10% 17,7% 0,15% <= PD < 0,25% 16,3% 7 1,02% <= PD < 2,20% 2,7% 2,10% <= PD < 3,70% 13,9% 0,25% <= PD < 0,59% 18,9% 8 2,20% <= PD < 6,81% 2,9% 3,70% <= PD < 7,20% 7,0% 0,59% <= PD < 1,20% 10,4% 9 6,81% <= PD < 14,10% 1,6% 7,20% <= PD < 15,40% 3,1% 1,20% <= PD < 2,58% 14,2% 10 14,10% <= PD < 100,00% 2,7% 15,40% <= PD 100,00% 6,9% 2,58% <= PD < 100,00% 4,2% Razem 100,0% 100,0% 100,0% Rozkład portfela objętego modelem ratingowym dla segmentu małych i średnich przedsiębiorstw (SME) na datę (bez utraty wartości) Klasa ratingowa zakres PD nominał 1 0,00% <= PD < 0,11% 1,5% 2 0,11% <= PD < 0,22% 4,3% 3 0,22% <= PD < 0,45% 8,6% 4 0,45% <= PD < 1,00% 17,2% 5 1,00% <= PD < 2,10% 18,3% 6 2,10% <= PD < 4,00% 15,6% 7 4,00% <= PD < 7,00% 12,7% 8 7,00% <= PD < 12,00% 9,3% 9 12,00% <= PD < 22,00% 8,0% 10 22,00% <= PD < 100,00% 4,5% Razem 100,0% 172 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

175 (w tys. zł) Rozkład portfela objętego modelem ratingowym dla segmentu klienta korporacyjnego na datę (bez utraty wartości) Klasa ratingowa zakres PD nominał 1 0,00% <= PD < 0,04% 0,0% 2 0,04% <= PD < 0,08% 0,9% 3 0,08% <= PD < 0,12% 1,8% 4 0,12% <= PD < 0,19% 5,9% 5 0,19% <= PD < 0,28% 8,3% 6 0,28% <= PD < 0,42% 2,2% 7 0,42% <= PD < 0,63% 9,6% 8 0,63% <= PD < 0,94% 12,3% 9 0,94% <= PD < 1,57% 8,2% 10 1,57% <= PD < 2,50% 12,3% 11 2,50% <= PD < 3,40% 4,6% 12 3,40% <= PD < 4,37% 10,9% 13 4,37% <= PD < 5,80% 5,9% 14 5,80% <= PD < 7,80% 5,5% 15 7,80% <= PD < 11,00% 6,2% 16 11,00% <= PD < 20,00% 5,4% 17 20,00% <= PD < 100,00% 0,0% Razem 100,0% Rating klienta/transakcji a szczebel podejmowania decyzji kredytowej Szczebel decyzyjny związany z zatwierdzeniem transakcji jest w bezpośredni sposób uzależniony od ratingu klienta. Limity uprawnień są związane z zajmowanym stanowiskiem, określonym zgodnie ze strukturą organizacyjną Banku. Limity są określone biorąc pod uwagę: kwotę łącznego zaangażowania Banku wobec klienta łącznie z kwotą wnioskowanej transakcji, rodzaj klienta, zaangażowanie osób i podmiotów powiązanych z klientem. Walidacja modeli ratingowych Wewnętrzna walidacja modeli i oszacowań parametrów ryzyka koncentruje się na ocenie jakości modeli ryzyka oraz dokładności i stabilności oszacowań parametrów stosowanych przez Bank. Walidacja obejmuje modele i parametry ryzyka szacowane lokalnie walidacja modeli centralnych prowadzona jest w ramach Grupy UCI. Walidacja przeprowadzana jest na poziomie każdego modelu ryzyka, przy czym dla każdej z klas ekspozycji Bank może stosować kilka modeli. Ponadto komórka audytu wewnętrznego ma obowiązek, co najmniej raz w roku, dokonać przeglądu systemów ratingowych Banku i ich funkcjonowania, w szczególności w obszarze funkcjonowania jednostki kontroli ryzyka i oszacowań wartości parametrów ryzyka. Przegląd obejmuje zgodność systemów ratingowych i ich funkcjonowania w Banku ze wszystkimi obowiązującymi minimalnymi wymaganiami w zakresie metod zaawansowanych. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

176 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) Ekspozycja Grupy na ryzyko kredytowe Maksymalna ekspozycja kredytowa Poniższa tabela przedstawia maksymalne narażenie na ryzyko kredytowe dla pozycji bilansowych i pozabilansowych na datę sprawozdawczą, bez uwzględnienia posiadanych zabezpieczeń i innych elementów powodujących poprawę warunków kredytowania Należności od Banku Centralnego Należności od banków oraz kredyty i pożyczki udzielone klientom Należności z tytułu leasingu finansowego Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu Aktywa z tytułu pochodnych instrumentów finansowych (przeznaczone do obrotu) Pozostałe instrumenty finansowe wyceniane do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat Instrumenty zabezpieczające Inwestycyjne (lokacyjne) papiery wartościowe Pozostałe aktywa Ekspozycja bilansowa Zobowiązania do udzielenia kredytu Pozostałe zobowiązania warunkowe Ekspozycja pozabilansowa Razem Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

177 (w tys. zł) Metody ograniczania ryzyka kredytowego Grupa Pekao S.A. wypracowała ścisłą politykę zarządzania zabezpieczeniami, akceptowanymi przez Bank dla kredytów i gwarancji. Polityka zarządzania zabezpieczeniami jest odzwierciedlona w postaci wewnętrznych reguł i regulacji w Banku, odnoszących się do reguł nadzorczych, zawartych w załączniku nr 17 do Uchwały Nr 76/2010 KNF. Najczęściej spotykane zabezpieczenia pożyczek i kredytów, które są przyjmowane zgodnie z polityką Grupy Pekao w tym zakresie, są następujące: Zabezpieczenia Zasady szacowania wartości zabezpieczeń Hipoteki komercyjne Wartość zabezpieczenia powinna zostać określona na podstawie wyceny rynkowej dokonanej przez rzeczoznawcę. Dopuszczalne są inne, indywidualne udokumentowane źródła wyceny np. oferta kupna, wartość mieszkalne zależna od etapu procedury przetargowej, itp. Zastaw rejestrowy/przewłaszczenie: Wartość określana na podstawie wiarygodnych źródeł takich jak kwota z umowy zastawu, wartość z aktualnego sprawozdania finansowego, wartość wpisana w polisę ubezpieczeniową, wartości kwotowanej na giełdzie, zapasy wartość wynikająca z zaawansowanego etapu windykacji poparta odpowiednimi dokumentami np. wyliczeniami komornika lub syndyka. Wartość określana na podstawie wyceny rynkowej rzeczoznawcy lub wartość bieżąca określona na podstawie maszyny i urządzenia innych wiarygodnych źródeł jak aktualna oferta kupna, ewidencja środków trwałych dłużnika, udokumentowana kwota podana przez komornika lub syndyka, itp. Wartość jest określona na podstawie dostępnych tabel (np. firm ubezpieczeniowych) wartości samochodu samochody w zależności od marki, wieku, ceny początkowej, ewentualnie innych wiarygodnych źródeł wyceny np. kwoty wpisanej w polisie ubezpieczeniowej. Wartość jest ustalana indywidualnie w zależności od przedmiotu. Wycena powinna pochodzić z wiarygodnego inne źródła z uwzględnieniem powyższych wskazówek. Wartość określana na podstawie indywidualnie szacowanej wartości rynkowej. Stopa odzysku powinna zostać papiery wartościowe i środki pieniężne oszacowana ostrożnie, aby uwzględnić dużą zmienność ceny niektórych papierów wartościowych. Cesja wierzytelności od kontrahenta mającego rating inwestycyjny przyznany przez niezależną agencję ratingową Wartość określana na podstawie indywidualnie szacowanej wysokości wierzytelności. lub wewnętrzny system ratingowy Banku od pozostałych kontrahentów Wartość określana na podstawie indywidualnie szacowanej wysokości wierzytelności. Gwarancje/poręczenia (w tym wekslowe)/przystąpienie do długu od banków i Skarbu Państwa Do wysokość kwoty gwarantowanej. od innych kontrahentów mających dobrą sytuację finansową w szczególności potwierdzoną ratingiem inwestycyjnym przyznanym przez Wartość określana na podstawie indywidualnie szacowanej wysokości wierzytelności. niezależną agencję ratingową lub wewnętrznym ratingiem Banku od pozostałych kontrahentów Wartość określana na podstawie indywidualnie szacowanej wartości rynkowej. Efekt finansowy ustanowionych zabezpieczeń dla portfela ekspozycji ocenianych indywidualnie z rozpoznaną utratą wartości wynosi tys. złotych na datę 31 grudnia 2011 r. ( tys. złotych na datę 31 grudnia 2010 r.). Jest to kwota, o którą poziom wymaganych odpisów z tytułu utraty wartości dla tego portfela byłby wyższy, gdyby przy ich szacowaniu nie zostały uwzględnione zdyskontowane przepływy z zabezpieczeń. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

178 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) Ogólna charakterystyka procesu monitorowania Proces monitorowania nakierowany jest na identyfikację symptomów i zagrożeń pojawiających się u klienta, podejmowanie działań zapobiegających pogarszaniu się jakości portfela kredytowego w celu maksymalizacji prawdopodobieństwa odzyskania udostępnionych klientowi środków. Monitorowanie ryzyka kredytowego obejmuje, w szczególności, kontrolę terminowości obsługi zadłużenia, analizę sytuacji ekonomiczno-finansowej klienta, sprawdzanie realizacji warunków umowy kredytowej oraz przyjętych i ustanowionych zabezpieczeń. Monitoring dużych klientów korporacyjnych dokonywany jest z wykorzystaniem systemu ratingowego oraz danych z wewnętrznych i zewnętrznych źródeł informacji. W przypadku średniego i małego klienta proces monitorowania prowadzony jest przy wykorzystaniu wewnętrznego narzędzia zbudowanego na bazie statystycznego modelu behawioralnego. Efektywność procesu wzmocniona jest dzięki cyklicznym przeglądom portfela kredytowego dokonywanym przez przedstawicieli Pionu Zarządzania Ryzykami i Pionów Biznesowych mających na celu ustalenie rzeczywistej jakości poszczególnych ekspozycji oraz całego portfela kredytowego. Monitorowanie klienta indywidualnego ma charakter systemowy i jest przeprowadzane na podstawie wyników scoringu behawioralnego. Ogólna charakterystyka modelu tworzenia odpisów aktualizacyjnych W Grupie odpisy aktualizacyjne tworzone są zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej. Odzwierciedlają one utratę wartości aktywów kredytowych oznaczającą, iż Grupa nie będzie w stanie odzyskać należności zgodnie z warunkami umowy. Utrata wartości ekspozycji kredytowych wyceniana jest metodą indywidualną i grupową. Proces identyfikacji ekspozycji z utratą wartości objętych wyceną indywidualną dokonywany jest z wykorzystaniem wewnętrznego narzędzia i obejmuje następujące etapy: 1. określenie czy przesłanka trwałej utraty wartości na danej ekspozycji kredytowej została rozpoznana, a przy jej zidentyfikowaniu określenie rodzaju przesłanki i nadanie ekspozycji statusu default, 2. oszacowanie przyszłych przepływów pieniężnych, zdyskontowanych z zastosowaniem efektywnej stopy procentowej, pochodzących zarówno z zabezpieczeń jak i działalności klienta, 3. wyliczenie odpisu aktualizacyjnego i zaewidencjonowanie go w systemie. Ekspozycje objęte wyceną grupową klasyfikowane są do kategorii default, w przypadku gdy zaległość w spłacie przekracza 90 dni. Odpis z tytułu utraty wartości dla tych ekspozycji jest wyliczany w oparciu o modele statystyczne. W przypadku, gdy na ekspozycjach kredytowych przesłanka trwałej utraty wartości nie została rozpoznana wyliczany jest odpis na straty poniesione lecz nieujawnione (IBNR) w oparciu o modele statystyczne. Stosowane modele statystyczne bazują na obserwacjach historycznych, w ramach grup ekspozycji charakteryzujących się zbliżonymi parametrami ryzyka kredytowego. Modele i parametry wykorzystywane do tworzenia odpisów są poddawane okresowej walidacji. 176 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

179 (w tys. zł) Analiza jakościowa aktywów finansowych Grupy Ekspozycje Grupy na ryzyko kredytowe z tytułu kredytów i pożyczek z rozpoznaną utratą wartości według okresów przeterminowania Należności od banków (*) Kredyty i pożyczki udzielone klientom (*) Wartość bilansowa brutto ekspozycji ocenianej indywidualnie z rozpoznaną utratą wartości nieprzeterminowane do 1 miesiąca powyżej 1 miesiąca do 3 miesięcy powyżej 3 miesięcy do 1 roku powyżej 1 roku do 5 lat powyżej 5 lat Razem brutto Odpis nieprzeterminowane do 1 miesiąca powyżej 1 miesiąca do 3 miesięcy powyżej 3 miesięcy do 1 roku powyżej 1 roku do 5 lat powyżej 5 lat Razem odpis Wartość bilansowa netto ekspozycji ocenianej indywidualnie z rozpoznaną utratą wartości Wartość bilansowa brutto ekspozycji ocenianej grupowo z rozpoznaną utratą wartości nieprzeterminowane do 1 miesiąca powyżej 1 miesiąca do 3 miesięcy powyżej 3 miesięcy do 1 roku powyżej 1 roku do 5 lat powyżej 5 lat Razem brutto Odpis nieprzeterminowane do 1 miesiąca powyżej 1 miesiąca do 3 miesięcy powyżej 3 miesięcy do 1 roku powyżej 1 roku do 5 lat powyżej 5 lat Razem odpis Wartość bilansowa netto ekspozycji ocenianej grupowo z rozpoznaną utratą wartości (*) Kwoty należności od banków i kwoty kredytów i pożyczek udzielonych klientom uwzględniają należności z tytułu leasingu finansowego. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

180 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) Ekspozycje Grupy na ryzyko kredytowe z tytułu kredytów i pożyczek bez rozpoznanej utraty wartości według okresów przeterminowania Kredyty i pożyczki udzielone klientom (*) Należności od banków (*) Przedsiębiorstwa Ludność Wartość bilansowa brutto ekspozycji bez rozpoznanej utraty wartości nieprzeterminowane do 30 dni powyżej 30 dni do 60 dni powyżej 60 dni Razem brutto ODPIS IBNR: nie przeterminowane do 30 dni powyżej 30 dni do 60 dni powyżej 60 dni Razem odpis IBNR Wartość bilansowa netto ekspozycji bez rozpoznanej utraty wartości (*) Kwoty należności od banków i kwoty kredytów i pożyczek udzielonych klientom uwzględniają należności z tytułu leasingu finansowego oraz weksle uprawnione do redyskontowania w Banku Centralnym. 178 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

181 (w tys. zł) Podział ekspozycji z tytułu dłużnych papierów wartościowych wg ratingów agencji Standard & Poor s według stanu na Rating przeznaczone do obrotu desygnowane do portfela wycenianego w wartości godziwej przez wynik finansowy Dłużne papiery wartościowe dostępne do sprzedaży utrzymywane do terminu wymagalności nabyte w ramach transakcji z przyrzeczeniem odsprzedaży AAA AA- do AA+ A- do A BBB+ do BBB BB+ do BB B+ do B poniżej B bez ratingu (*) (**) Razem (*) w tym bony pieniężne NBP o wartości tys. zł (**) w tym bony pieniężne NBP o wartości tys. zł Razem Podział ekspozycji z tytułu dłużnych papierów wartościowych wg ratingów agencji Standard & Poor s według stanu na Rating przeznaczone do obrotu desygnowane do portfela wycenianego w wartości godziwej przez wynik finansowy Dłużne papiery wartościowe dostępne do sprzedaży utrzymywane do terminu wymagalności nabyte w ramach transakcji z przyrzeczeniem odsprzedaży AAA AA- do AA+ A- do A BBB+ do BBB BB+ do BB B+ do B poniżej B bez ratingu (*) (**) Razem (*) w tym bony pieniężne NBP o wartości tys. zł (**) w tym bony pieniężne NBP o wartości tys. zł Razem Aktywa z tytułu pochodnych instrumentów finansowych Handlowe instrumenty pochodne Instrumenty pochodne zabezpieczające Banki Pozostałe instytucje finansowe Podmioty niefinansowe Razem Bank Pekao S.A. Raport Roczny

182 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) Koncentracja ryzyka kredytowego Zgodnie z ustawą Prawo bankowe zaangażowanie banku wobec jednego podmiotu lub podmiotów powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie nie może przekroczyć 25% funduszy własnych banku. W 2011 roku limity maksymalnego zaangażowania określone w ustawie Prawo bankowe nie zostały przekroczone. a) Według poszczególnych podmiotów: Według stanu na Udział % Zaangażowanie wobec 10 największych klientów Banku w portfelu Klient 1 1,8% Klient 2 1,1% Klient 3 1,0% Klient 4 0,8% Klient 5 0,7% Klient 6 0,7% Klient 7 0,6% Klient 8 0,6% Klient 9 0,6% Klient 10 0,6% Razem 8,5% W powyższym zestawieniu 12,2% stanowi zaangażowanie kredytowe, którego ryzyko odpowiada poziomowi ryzyka Skarbu Państwa. Pozostałe zaangażowanie wynika z transakcji zawartych z dużymi klientami korporacyjnymi (87,8%). Żadna z wymienionych ekspozycji kredytowych nie była zaklasyfikowana jako zagrożona. b) Według grup kapitałowych: Według stanu na Zaangażowanie wobec 5 największych grup kapitałowych będących klientami Banku Udział % w portfelu Grupa 1 1,9% Grupa 2 1,9% Grupa 3 1,2% Grupa 4 1,1% Grupa 5 1,1% Razem 7,2% 180 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

183 (w tys. zł) c) Według branż: Ograniczeniu ryzyka kredytowego związanego z nadmierną koncentracją sektorową służy system kształtowania sektorowej struktury zaangażowania. Obejmuje on ustalanie wskaźników koncentracji sektorowej, monitorowanie portfela kredytowego oraz procedury wymiany informacji. System ten dotyczy zaangażowania kredytowego w poszczególne rodzaje działalności gospodarczej sklasyfikowane według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD). Wskaźniki koncentracji ustalane są w oparciu o obecny poziom zaangażowania Banku w dany sektor oraz ocenę ryzyka danego sektora. Okresowe porównywanie zaangażowania Banku z obowiązującymi wskaźnikami koncentracji pozwala na bieżącą identyfikację sektorów, w których może wystąpić nadmierna koncentracja ryzyka. W przypadku zaistnienia takiej sytuacji, dokonywana jest analiza obejmująca ocenę kondycji ekonomicznej sektora z uwzględnieniem zarówno dotychczasowych jak i prognozowanych trendów oraz ocenę jakości zaangażowania w dany sektor. Działania te pozwalają na formułowanie polityki Banku ograniczającej ryzyko sektorowe oraz bieżące jej dostosowywanie do zmieniających się warunków. Strukturę zaangażowania wg sektorów (o udziale min. 2%) prezentuje poniższa tabela: Segment branżowy Usługi 16,9% 16,5% Administracja publiczna 13,4% 9,6% Nieruchomości 12,4% 12,6% Energetyka 10,3% 11,8% Budownictwo i przemysł drzewny 8,4% 9,1% Produkcja maszyn i metali 6,1% 6,1% Pośrednictwo finansowe 5,7% 6,2% Produkcja wyrobów chemicznych i farmaceutycznych 5,4% 6,0% Transport 4,1% 4,0% Produkcja wyrobów spożywczych i napojów 3,4% 3,9% Media i przemysł papierniczy 2,9% 2,6% Produkcja samochodów 2,8% 2,8% Telekomunikacja i informatyka 2,8% 3,1% Pozostałe sektory 5,4% 5,7% Razem 100,0% 100,0% Zarządzanie ryzykiem kredytowym Public Joint Stock Company UniCredit Bank Proces zarządzania ryzykiem kredytowym w Public Joint Stock Company UniCredit Bank (Ukraine) ( UCB ) jest zgodny z Polityką Kredytową Grupy Pekao S.A. i uwzględnia wymogi rynku ukraińskiego. Polityka kredytowa jest corocznie przyjmowana przez organy Public Joint Stock Company UniCredit Bank i wydawana w formie wewnętrznych regulacji obowiązujących w UCB. Bank Pekao S.A. sprawuje ścisły nadzór i kontrolę nad procesem kredytowania w UCB. Wszystkie decyzje kredytowe są podejmowane przez Zarząd Banku Public Joint Stock Company UniCredit Bank, a te przekraczające kwotę 5 milionów USD lub kwotę łącznego zaangażowania w takiej wysokości (lub jej równowartość w innych walutach) wymagają formalnej akceptacji ze strony Banku Pekao S.A. Taki schemat procesu kredytowania jest zgodny ze standardami zarządzania ryzykiem kredytowym obowiązującymi w Banku Pekao S.A. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

184 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) Poniższa tabela prezentuje portfel kredytów Public Joint Stock Company UniCredit Bank: Przedsiębiorstwa Ludność Przedsiębiorstwa Ludność Wartość bilansowa brutto ekspozycji bez rozpoznanej utraty wartości nieprzeterminowane do 30 dni powyżej 30 dni do 60 dni powyżej 60 dni Razem brutto IBNR Wartość bilansowa netto ekspozycji bez rozpoznanej utraty wartości Wartość bilansowa brutto ekspozycji Z rozpoznaną utratą wartości Ekspozycje z rozpoznaną utratą wartości oceniane indywidualnie Przedsiębiorstwa i Ludność Przedsiębiorstwa i Ludność Wartość brutto Odpis Wartość bilansowa netto ekspozycji ocenianej indywidualnie z rozpoznaną utratą wartości Ekspozycje z rozpoznaną utratą wartości oceniane grupowo Wartość brutto Odpis Wartość bilansowa netto ekspozycji ocenianej grupowo z rozpoznaną utratą wartości Większość portfela kredytowego UCB stanowią kredyty korporacyjne, wśród których znajdują się należności od największych firm na Ukrainie. 25 największych kredytobiorców, należących do międzynarodowych grup, stanowi 77,7% portfela kredytów korporacyjnych i 42,6% łącznej wartości ekspozycji kredytowych Banku. Działalność kredytowa w zakresie finansowania klientów korporacyjnych skupia się na kredytach obrotowych oraz inwestycyjnych. 5.3 Ryzyko rynkowe W prowadzonej działalności Grupa jest narażona na ryzyko rynkowe, którego źródłem są zmiany parametrów rynkowych. Ryzyko rynkowe to ryzyko obniżenia wyniku finansowego lub kapitału Grupy na skutek zmian rynkowych. Podstawowymi czynnikami ryzyka rynkowego są: stopy procentowe, kursy walutowe, ceny kapitałowych papierów wartościowych, ceny towarów. W Grupie funkcjonuje system zarządzania ryzykiem rynkowym, stanowiący strukturalno-organizacyjne i metodologiczne ramy proceduralne mające na celu utrzymanie struktury bilansu i pozycji pozabilansowych w zgodzie z zakładanymi celami strategicznymi. Głównym celem strategii zarządzania ryzykiem rynkowym jest optymalizowanie wyników finansowych oraz wpływu na wartość ekonomiczną kapitału w taki sposób by realizowane były cele finansowe przy jednoczesnym utrzymaniu ekspozycji na ryzyko rynkowe w ramach limitów zatwierdzonych przez Zarząd i Radę Nadzorczą. Organizacja procesu zarządzania ryzykiem rynkowym bazuje na trójstopniowym systemie kontroli zgodnym z międzynarodowymi najlepszymi praktykami bankowymi i rekomendacjami nadzoru bankowego. Proces zarządzania ryzykiem rynkowym oraz procedury go regulujące uwzględniają podział na księgę handlową i bankową. 182 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

185 (w tys. zł) Ryzyko rynkowe księgi handlowej Zarządzając ryzykiem rynkowym księgi handlowej Grupa dąży do optymalizowania wyników finansowych oraz zapewnienia maksymalnie wysokiej jakości obsługi klientów Grupy w zakresie dostępu do rynku (market making) pozostając w ramach limitów zatwierdzonych przez Zarząd i Radę Nadzorczą. Głównym narzędziem pomiaru ryzyka rynkowego księgi handlowej jest model wartości zagrożonej (VaR). Wartość ta odzwierciedla poziom jednodniowej straty która może się zrealizować z prawdopodobieństwem nie większym niż 1%. Wartość miary VaR wyznaczana jest metodą symulacji historycznej na podstawie 2-letniej historii obserwacji dynamiki czynników ryzyka rynkowego. Model poddawany jest bieżącej statystycznej weryfikacji poprzez porównanie wartości VaR do rzeczywistych i rewaluacyjnych wyników. Analizy za rok 2011, jak również za 2010 rok, potwierdzają adekwatność stosowanego modelu. Kształtowanie się w roku 2011 ekspozycji ryzyka rynkowego portfela handlowego Grupy w ujęciu miary Value at Risk przedstawia poniższa tabela: W TYS. PLN Wielkość minimalna Wielkość średnia Wielkość maksymalna ryzyko walutowe ryzyko stopy procentowej Portfel handlowy W TYS. PLN Wielkość minimalna Wielkość średnia Wielkość maksymalna ryzyko walutowe ryzyko stopy procentowej Portfel handlowy Ryzyko stopy procentowej księgi bankowej Zarządzając ryzykiem stopy procentowej księgi bankowej Grupa kieruje się celem maksymalizowania wartości ekonomicznej kapitału oraz realizacji założonego wyniku odsetkowego w ramach przyjętych limitów. Pozycja finansowa Grupy w odniesieniu do zmieniających się stóp procentowych monitorowana jest poprzez lukę stopy procentowej (lukę przeszacowania), analizę duration, analizy symulacyjne, symulacje szokowe (stress testing) oraz VaR. W poniższej tabeli przedstawiono kształtowanie się poziomu wrażliwości dochodu odsetkowego (NII) na spadek stóp procentowych o -100 p.b oraz wartości ekonomicznej kapitału Grupy (EVE) na wzrost stóp procentowych o +200 p.b. według stanu na koniec grudnia 2011 i 2010 roku przy założeniu pełnej elastyczności stóp administrowanych przez Grupę w odniesieniu do zmiany stóp rynkowych (z wyjątkiem depozytów bieżących w PLN, dla których wdrożono model urealniający profil przeszacowania tych produktów). Wrażliwość w % NII -7,56-7,51 EVE -2,67-2,89 Bank Pekao S.A. Raport Roczny

186 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) Ryzyko walutowe Ryzyko walutowe jest zarządzane łącznie dla księgi handlowej i bankowej. Celem zarządzania ryzykiem kursu walutowego jest kształtowanie profilu walutowego pozycji bilansowych i pozabilansowych tak, aby pozostawał on w ramach wewnętrznych limitów. Ekspozycja Grupy na ryzyko walutowe jest mierzona codziennie, przy zastosowaniu modelu wartości zagrożonej VaR, jak również poprzez analizę testowania warunków skrajnych, która stanowi uzupełnienie metody VaR. Kształtowanie się ryzyka walutowego Grupy w ujęciu miary Value at Risk w podziale na główne waluty przedstawia poniższa tabela: Waluta USD EUR CHF Inne Waluty razem (*) (*) VaR zaprezentowany w pozycji Waluty razem stanowi obliczenie wielkości VaR dla całego portfela, a więc uwzględnia zależności korelacyjne pomiędzy walutami. 5.4 Ryzyko płynności Celem zarządzania ryzykiem płynności jest: zapewnienie i utrzymywanie zdolności Grupy do wywiązywania się zarówno z bieżących jak i z przyszłych zobowiązań, z uwzględnieniem kosztów pozyskania płynności i rentowności kapitałów własnych, zapobieganie wystąpieniu sytuacji kryzysowej, oraz określenie rozwiązań na przetrwanie sytuacji kryzysowej, w przypadku jej ewentualnego wystąpienia. Grupa inwestuje głównie w papiery wartościowe emitowane przez polski rząd, papiery emitowane przez kraje i instytucje finansowe o najwyższych ratingach, które charakteryzują się wysokim poziomem płynności. Dzięki możliwości szybkiej sprzedaży lub postawienia w zastaw tych instrumentów, stanowią one również regularnie monitorowany zapas płynności Grupy, pozwalający przetrwać ewentualne sytuacje kryzysowe. W Grupie monitorowana jest w trybie dziennym płynność krótkoterminowa (operacyjna), obejmująca operacje na rynkach finansowych oraz wielkość dostępnego zapasu płynnych, rynkowych lub zastawialnych w bankach centralnych papierów wartościowych. Ponadto monitorowana jest płynność strukturalna obejmująca całe spektrum czasowe bilansu Grupy, w tym płynność długoterminowa. W ramach zarządzania płynnością finansową procesowi monitorowania, limitowania, kontrolowania i sprawozdawania kierownictwu Banku podlega szereg wskaźników płynności w podziale na PLN oraz główne waluty obce, jak również dla wielkości zagregowanych. I tak, zgodnie z rekomendacjami nadzoru bankowego, Grupa między innymi wprowadziła wewnętrzne wskaźniki płynności określające relację urealnionych zapadalnych aktywów do urealnionych wymagalnych pasywów w terminie do 1 miesiąca i do 1 roku, jak również wskaźniki pokrycia określające relację urealnionych zapadalnych pasywów do urealnionych wymagalnych aktywów w terminie powyżej 1, 2, 3, 4, 5 lat. Grupa posiada zatwierdzoną przez Zarząd Banku Politykę zarządzania płynnością w sytuacji awaryjnej, która określa procedury awaryjnego postępowania zarówno w przypadku wzrostu poziomu ryzyka płynności, jak i w sytuacji znacznego pogorszenia się stanu płynności finansowej Grupy. Polityka ta, odnosząc się do sytuacji pogorszenia się stanu płynności finansowej Grupy uwzględnia dzienne monitorowanie systemowych i specyficznych dla Grupy wskaźników ostrzegawczych oraz cztery stopnie zagrożenia płynności w zależności od poziomu wskaźników ostrzegawczych, sytuacji Grupy i rynkowej. Określa również źródła pokrycia przewidywanego wypływu środków pieniężnych z Grupy. W dokumencie tym określone zostały również procedury monitorowania stanów płynności, procedury działań awaryjnych oraz struktury organizacyjne zespołów zadaniowych przywracających płynność Grupy oraz zakres odpowiedzialności kierownictwa Banku za podejmowanie niezbędnych decyzji związanych z przywróceniem wymaganego poziomu płynności finansowej Grupy. Zarówno w/w Polityka, jak i możliwości pozyskania środków pieniężnych z poszczególnych źródeł uwzględnionych w tym planie, podlegają okresowej weryfikacji. Integralną częścią procesu monitorowania płynności Grupy w warunkach kryzysu na rynkach finansowych oraz kryzysu wywołanego przez czynniki wewnętrzne, specyficzne dla Grupy, jest scenariuszowa analiza stresowa przeprowadzana w trybie tygodniowym i miesięcznym. 184 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

187 (w tys. zł) Monitorując płynność Bank szczególną uwagę zwraca na płynność w walutach obcych, co znajduje odzwierciedlenie w monitorowaniu, limitowaniu i kontrolowaniu płynności osobno dla poszczególnych istotnych walut (zgodnie z opisem powyżej), monitorowaniu zapotrzebowania na bieżącą i przyszłą płynność walutową i w przypadku zidentyfikowania takiej potrzeby jej zabezpieczaniu z wykorzystaniem swapów walutowych i procentowo-walutowych. Bank monitoruje także potencjalny wpływ na płynność konieczności wnoszenia depozytów zabezpieczających te transakcje w przypadku deprecjacji PLN. Prezentowane poniżej urealnione luki płynności zawierają między innymi urealnienia dotyczące rdzenności depozytów i ich zapadalności oraz urealnienia przepływów z udzielonych zobowiązań pozabilansowych z tytułu finansowania i gwarancji. Uwzględnia się także urealnione przepływy z posiadanego przez Grupę portfela papierów wartościowych oraz przepływy wynikające z wcześniejszych spłat portfela kredytów hipotecznych. Są to główne przyczyny odróżniające lukę urealnioną od nieurealnionej. Przedstawione zostały również tabele zapadalności zobowiązań finansowych wg terminów umownych (kontraktowych). Należy ponadto dodać, że luki mają charakter statyczny tj. nie uwzględniają wpływu na profil płynności zmian w wolumenie (np. nowych depozytów) bilansu i pozycji pozabilansowych Grupy, a także pozakapitałowych przepływów gotówkowych. Urealniona luka płynności do 1 miesiąca od 1 do 3 miesięcy od 3 miesięcy do 1 roku od 1 do 5 lat powyżej 5 lat Razem Aktywa Pasywa Zobowiązania/należności pozabilansowe netto Luka okresowa Luka skumulowana do 1 miesiąca od 1 do 3 miesięcy od 3 miesięcy do 1 roku od 1 do 5 lat powyżej 5 lat Razem Aktywa Pasywa Zobowiązania/należności pozabilansowe netto Luka okresowa Luka skumulowana Bank Pekao S.A. Raport Roczny

188 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) Struktura zobowiązań finansowych według umownych terminów zapadalności do 1 miesiąca Zobowiązania bilansowe od 1 do 3 miesięcy od 3 miesięcy do 1 roku od 1 do 5 lat powyżej 5 lat Razem Zobowiązania wobec banków (*) Zobowiązania wobec klientów Emisje własne Zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu Razem Zobowiązania pozabilansowe (**) Udzielone zobowiązania pozabilansowe dotyczące finansowania Udzielone zobowiązania pozabilansowe gwarancyjne Razem do 1 miesiąca od 1 do 3 miesięcy od 3 miesięcy do 1 roku od 1 do 5 lat powyżej 5 lat Razem Zobowiązania bilansowe Zobowiązania wobec banków (*) Zobowiązania wobec klientów Emisje własne Zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu Razem Zobowiązania pozabilansowe (**) Udzielone zobowiązania pozabilansowe dotyczące finansowania Udzielone zobowiązania pozabilansowe gwarancyjne Razem (*) Łącznie z Bankiem Centralnym (**) Dla udzielonych zobowiązań pozabilansowych dotyczących finansowania oraz udzielonych zobowiązań gwarancyjnych kwoty ekspozycji zostały przypisane najwcześniejszym tenorom, w których na podstawie zawartych przez Grupę umów możliwy jest wypływ środków z Grupy. Jednakże w rzeczywistości oczekiwane przez Grupę wypływy środków z tytułu ekspozycji pozabilansowych są istotnie niższe niż wynikałoby to z powyższego zestawienia. Dzieje się tak ze względu na znaczną dywersyfikację zobowiązań względem klientów oraz stadium życia poszczególnych umów. Monitorowanie i zarządzanie ryzykiem wypływu środków z ekspozycji pozabilansowych odbywa się w Grupie w sposób ciągły. Grupa szacuje również bardziej prawdopodobne wypływy, które zostały przedstawione w tabelach opisanych jako Urealniona luka płynności. W poniższych tabelach przedstawiono przepływy finansowe dotyczące pochodnych transakcji pozabilansowych. Do pochodnych transakcji pozabilansowych rozliczanych w kwotach netto Grupa zalicza: Swapy stopy procentowej (IRS), Kontrakty na przyszłą stopę procentową (FRA), Opcje walutowe, Opcje na stopę procentową (Cap/Floor), Opcje oparte na kapitałowych papierach wartościowych. Do pochodnych transakcji pozabilansowych rozliczanych w kwotach brutto Grupa zalicza: Walutowe swapy stopy procentowej (CIRS), Forwardy walutowe, Swapy walutowe (fx-swap), Forwardy na papiery wartościowe. 186 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

189 (w tys. zł) Zobowiązania z tytułu pochodnych transakcji pozabilansowych rozliczanych w kwotach netto do 1 miesiąca od 1 do 3 miesięcy od 3 miesięcy do 1 roku od 1 do 5 lat powyżej 5 lat Razem Przepływy dotyczące pochodnych transakcji pozabilansowych rozliczanych w kwotach brutto do 1 miesiąca od 1 do 3 miesięcy od 3 miesięcy do 1 roku od 1 do 5 lat powyżej 5 lat Razem wpływy wypływy wpływy wypływy Ryzyko operacyjne Informacje jakościowe Ryzyko operacyjne to ryzyko straty wynikające z błędów, naruszeń przepisów, przerw lub szkód spowodowanych przez procesy wewnętrzne, ludzi, systemy lub zdarzenia zewnętrzne. W zakres ryzyka operacyjnego wchodzi ryzyko prawne. Ryzyko strategiczne, ryzyko biznesowe i ryzyko reputacji są odrębnymi kategoriami ryzyka. Zarządzanie ryzykiem operacyjnym bazuje na procedurach wewnętrznych, które są zgodne z Prawem Bankowym, Uchwałami 76/2010 i 258/2011 (zastępuje Uchwałę 383/2008) Komisji Nadzoru Finansowego, Rekomendacją M, a także standardami Grupy UniCredit. Zarządzanie ryzykiem operacyjnym obejmuje: identyfikację i ocenę, monitorowanie, ograniczanie oraz system raportowania. Identyfikacja i ocena ryzyka operacyjnego odbywa się poprzez analizę danych wewnętrznych i zewnętrznych, analizę scenariuszy, wskaźników ryzyka operacyjnego oraz samoocenę ryzyka operacyjnego. Działania monitorujące prowadzone są na trzech poziomach kontroli: kontrola operacyjna (wszyscy pracownicy), kontrola zarządzania ryzykiem (Departament Zarządzania Ryzykiem Operacyjnym) i audyt wewnętrzny (Departament Audytu Wewnętrznego). Ograniczanie ryzyka operacyjnego obejmuje system kontroli wewnętrznej, działania zabezpieczające, plany ciągłości działania, a także polisy ubezpieczeniowe. Struktura organizacyjna Rada Nadzorcza zatwierdza strategię zarządzania ryzykiem operacyjnym Banku, która definiuje ryzyko operacyjne, zasady zarządzania ryzykiem operacyjnym oraz system kontroli wewnętrznej w zakresie ryzyka operacyjnego. Rada Nadzorcza jest także odpowiedzialna za nadzór nad kontrolą systemu zarządzania ryzykiem operacyjnym oraz ocenę adekwatności i skuteczności kontroli, m.in. na podstawie rocznych raportów dotyczących kontroli ryzyka operacyjnego. Zarząd Banku jest odpowiedzialny za opracowanie, wdrażanie i funkcjonowanie właściwego procesu zarządzania ryzykiem operacyjnym poprzez wprowadzanie odpowiednich regulacji. Ponadto odpowiada za efektywność systemu zarządzania ryzykiem operacyjnym, systemu kontroli wewnętrznej i procesu wyliczania wymogu kapitałowego wprowadzając niezbędne korekty i udoskonalenia w przypadku zmiany poziomu ryzyka w działalności Banku, czynników otoczenia gospodarczego oraz nieprawidłowości w funkcjonowaniu systemów i procesów. Komitet Ryzyka Operacyjnego wspiera Zarząd Banku w zakresie tworzenia właściwego procesu zarządzania ryzykiem operacyjnym poprzez stosowanie zasad zawartych w strategii zarządzania ryzykiem operacyjnym. Komitet Ryzyka Operacyjnego jest odpowiedzialny m.in. za: monitorowanie ryzyka operacyjnego na poziomie Grupy Pekao, ocenę strategii zarządzania ryzykiem operacyjnym, wytycznych, polityk, procedur oraz instrukcji, a także modelu pomiaru ryzyka operacyjnego, ocenę raportów z walidacji systemu zarządzania ryzykiem operacyjnym, ocenę propozycji limitów ryzyka operacyjnego, a także zatwierdzanie listy kluczowych wskaźników ryzyka wraz z limitami. Departament Zarządzania Ryzykiem Operacyjnym monitoruje ekspozycję Banku i jego spółek zależnych na ryzyko operacyjne. Jest odpowiedzialny m.in. za: organizację procesu gromadzenia i rejestrowania zdarzeń operacyjnych w bazie danych ryzyka operacyjnego, monitorowanie kluczowych wskaźników Bank Pekao S.A. Raport Roczny

190 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) ryzyka, ocenę analizy scenariuszy, współpracę przy analizie wpływu ryzyka operacyjnego w przypadku wprowadzania istotnych nowych produktów, sprawdzanie, czy plany ciągłości działania Banku są regularnie aktualizowane oraz testowane, monitorowanie działań zabezpieczających i kontrolę zarządzania ryzykiem outsourcingu. Raportowanie System raportowania został opracowany w celu informowania kierownictwa wyższego szczebla oraz właściwych organów kontroli o ekspozycji Banku na ryzyko operacyjne oraz działaniach zabezpieczających. W szczególności, roczne oraz kwartalne raporty z kontroli ryzyka operacyjnego zawierają informacje na temat strat operacyjnych, kluczowych wskaźników ryzyka operacyjnego, istotnych zdarzeń operacyjnych, wartości wymogu kapitałowego, głównych działań zabezpieczających, trendu dotyczącego oszustw oraz zdarzeń powiązanych z ryzykiem kredytowym. Raporty roczne prezentowane są Radzie Nadzorczej, Zarządowi Banku oraz Komitetowi Ryzyka Operacyjnego, natomiast raporty kwartalne prezentowane są Zarządowi Banku oraz Komitetowi Ryzyka Operacyjnego. Raporty z monitorowania kluczowych wskaźników ryzyka są opracowywane miesięcznie i przekazywane Koordynatorom ds. ryzyka operacyjnego, tj. pracownikom, którzy odpowiadają za koordynację zarządzania ryzykiem operacyjnym w danym pionie, natomiast wyniki z analizy scenariuszy przedkładane są Zarządowi Banku oraz Komitetowi Ryzyka Operacyjnego. Ponadto tygodniowe informacje dotyczące wewnętrznych i zewnętrznych istotnych zdarzeń operacyjnych przekazywane są Koordynatorom ds. ryzyka operacyjnego. Proces wewnętrznej walidacji Wewnętrzna walidacja ma na celu zbadanie zgodności systemu zarządzania i pomiaru ryzyka operacyjnego z wymogami regulacyjnymi oraz standardami Grupy UniCredit. Walidacja wykonywana jest raz do roku na podstawie samooceny przeprowadzanej przez Departament Zarządzania Ryzykiem Operacyjnym, której wyniki zawiera Raport z Walidacji Wewnętrznej. Raport ten jest poddawany niezależnemu przeglądowi przez Komórkę ds. Wewnętrznej Walidacji w Grupie UniCredit. Wyniki samooceny oraz niezależnego przeglądu podlegają ocenie audytu wewnętrznego, a następnie są przedstawiane do zatwierdzenia Zarządowi Banku. Wymóg kapitałowy oraz mechanizm alokacji W pierwszej połowie 2011 roku Bank Pekao S.A. otrzymał z włoskiego i polskiego nadzoru, decyzję dotyczącą zgody na stosowanie metody AMA na cele kalkulacji wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka operacyjnego na bazie skonsolidowanej oraz solo w części dotyczącej Banku Pekao S.A. Zaawansowana metoda pomiaru ryzyka operacyjnego AMA bazuje na danych dotyczących strat wewnętrznych, zewnętrznych i analizy scenariuszy, a także kluczowych wskaźnikach ryzyka. Całkowity wymóg kapitałowy obliczony metodą zaawansowaną alokowany jest na poszczególne podmioty Grupy UniCredit. Wymóg kapitałowy alokowany za pomocą mechanizmu alokacji odzwierciedla profil ryzyka każdego podmiotu. W związku z w/w Decyzją, Bank zastosował jej postanowienia do wyliczenia wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka operacyjnego na dzień 31 grudnia 2011 roku natomiast wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka operacyjnego dla spółek zależnych Banku wyliczany jest metodą standardową. Informacje ilościowe Poniższa tabela przedstawia zdarzenia operacyjne w podziale na kategorie zdefiniowane przez Nową Umowę Kapitałową i określone w Uchwale 76/2010 wydanej przez Komisję Nadzoru Finansowego tj.: oszustwa wewnętrzne straty spowodowane działaniem polegającym na celowej defraudacji, sprzeniewierzeniu majątku, obejściach regulacji, przepisów prawa lub przepisów wewnętrznych przedsiębiorstwa, wyłączając straty wynikające z różnorodności lub dyskryminacji pracowników, które dotyczą co najmniej jednej strony wewnętrznej, oszustwa zewnętrzne straty spowodowane celowym działaniem polegającym na defraudacji, sprzeniewierzeniu majątku lub obejściu regulacji prawnych przez stronę trzecią, zasady dotyczące zatrudnienia oraz bezpieczeństwo w miejscu pracy straty powstałe na skutek działań niezgodnych z przepisami lub porozumieniami dotyczącymi zatrudnienia, bezpieczeństwa i higieny pracy, wypłaty odszkodowań z tytułu uszkodzenia ciała lub straty wynikające z nierównego traktowania i dyskryminacji pracowników, klienci, produkty i praktyki operacyjne straty wynikające z niewywiązania się z obowiązków zawodowych względem określonych klientów, będące skutkiem działań nieumyślnych lub zaniedbania (w tym wymagań powierniczych i stosownego zachowania) lub też związane z charakterem bądź konstrukcją produktu, szkody związane z aktywami rzeczowymi straty powstałe na skutek straty lub szkody w aktywach rzeczowych w wyniku klęski żywiołowej lub innych wydarzeń, zakłócenia działalności banku i awarie systemów straty powstałe na skutek zakłóceń działalności banku lub awarii systemów, wykonanie transakcji, dostawa i zarządzanie procesami operacyjnymi straty powstałe na skutek nieprawidłowego rozliczenia transakcji lub wadliwego zarządzania procesami operacyjnymi oraz wynikłe ze stosunków z kontrahentami i sprzedawcami. 188 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

191 (w tys. zł) Zdarzenia operacyjne w podziale na kategorie rok 2011 Oszustwa wewnętrzne 5,24% Oszustwa zewnętrzne 37,49% Zasady dotyczące zatrudnienia oraz bezpieczeństwo w miejscu pracy 27,45% Klienci, produkty i praktyki operacyjne 13,54% Szkody związane z aktywami rzeczowymi 5,62% Zakłócenia działalności banku i awarie systemów 1,19% Wykonanie transakcji, dostawa i zarządzanie procesami operacyjnymi 9,47% RAZEM 100,00% W 2011 roku głównym źródłem ryzyka operacyjnego w Grupie Pekao S.A. były straty z kategorii oszustwa zewnętrzne, które stanowiły 37,49% wszystkich strat. Drugą kategorią, w której zostały odnotowane największe straty były zasady dotyczące zatrudnienia oraz bezpieczeństwa pracy stanowiące 27,45% wszystkich strat, natomiast trzecią kategorią klienci, produkty i praktyki operacyjne, które stanowiły 13,54% wszystkich odnotowanych strat w 2011 roku. 5.6 Ryzyko biznesowe Ryzyko biznesowe definiuje się jako niekorzystne, niespodziewane zmiany w wolumenie działalności Grupy i/lub poziomie marż, które nie są spowodowane ryzykiem kredytowym, rynkowym ani operacyjnym. W pomiarze ryzyka biznesowego wykorzystywana jest koncepcja EaR (ang. Earnings at Risk wynik narażony na ryzyko). Koncepcja ta pozwala na oszacowanie ryzyka wystąpienia nieoczekiwanego negatywnego odchylenia zrealizowanego wyniku finansowego od poziomu założonego w planie finansowym. EaR szacowany jest w perspektywie jednego roku i przy poziomie ufności 99,97%. 5.7 Ryzyko nieruchomości własnych Ryzyko nieruchomości własnych wynika z wahań wartości rynkowej portfela nieruchomości Grupy. Obejmuje portfel nieruchomości Grupy. Ryzyko to nie obejmuje nieruchomości stanowiących zabezpieczenie udzielonych kredytów. Ryzyko nieruchomości własnych jest kwantyfikowane w horyzoncie rocznym przy zastosowaniu modelu wartości zagrożonej (VaR), przy założonym poziomie ufności 99,97% oraz metody standardowej wyznaczenia wymogów kapitałowych w Filarze I Nowej Umowy Kapitałowej. 5.8 Ryzyko inwestycji finansowych Ryzyko inwestycji finansowych wynika z zaangażowań kapitałowych Grupy w akcje i udziały spółek zaliczanych do portfela bankowego. Ryzyko inwestycji finansowych szacowane jest w oparciu o metodę wartości zagrożonej (VaR), przy założonym poziomie ufności 99,97% i rocznym horyzoncie czasowym. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

192 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) 5.9 Zarządzanie kapitałem własnym Proces zarządzania kapitałem w Grupie Pekao S.A. ma za zadanie zrealizować m. in. następujące cele: zapewnienie bezpiecznego funkcjonowania poprzez zachowanie równowagi pomiędzy zdolnością do podejmowania ryzyka (limitowaną posiadanymi funduszami własnymi) oraz poziomem generowanego ryzyka, utrzymywanie kapitału na pokrycie ryzyka powyżej poziomu określonego jako minimalny, aby umożliwić dalszy rozwój działalności, uwzględnienie ewentualnych przyszłych zmian w wymogach kapitałowych i zabezpieczenie interesów akcjonariuszy, utrzymywanie preferowanej struktury kapitału w celu utrzymania pożądanej jakości kapitału na pokrycie ryzyka, kreowanie wartości dla akcjonariuszy poprzez optymalne wykorzystanie funduszy Grupy. W Banku istnieje udokumentowany proces zarządzania kapitałem i monitorowania kapitału powstały w ramach procedur ICAAP. Za jego wdrażanie jest odpowiedzialny Pion Finansowy, pod kierownictwem CFO (Chief Financial Officer). Ostateczną odpowiedzialność za zarządzanie kapitałem ponosi Zarząd Banku, wspierany przez Komitet Aktywów, Pasywów i Ryzyka, który zatwierdza proces zarządzania kapitałem. Strategia zarządzania kapitałem określa cele oraz główne zasady zarządzania i monitorowania adekwatności kapitałowej Grupy, takie jak wytyczne dotyczące źródeł pokrywania ryzyka, preferowanej struktury kapitału wymaganego na pokrycie ryzyka, długoterminowych celów kapitałowych, systemu limitów kapitałowych, źródeł dodatkowego kapitału w sytuacjach awaryjnych oraz struktury zarządzania kapitałem. Adekwatność kapitałową Grupy kontroluje Komitet Aktywów, Pasywów i Ryzyka Banku oraz Zarząd Banku. Dla Zarządu Banku oraz Komitetu Aktywów, Pasywów i Ryzyka sporządzane są okresowe raporty na temat skali i kierunków zmian wskaźnika adekwatności kapitałowej wraz ze wskazaniem potencjalnych zagrożeń. Monitorowany jest poziom podstawowych rodzajów ryzyka w odniesieniu do zewnętrznych limitów nadzoru bankowego i wewnętrznych limitów Grupy. Przeprowadzane są analizy i oceny kierunków rozwoju działalności biznesowej z punktu widzenia zgodności z wymogami kapitałowymi. Prognozowanie i monitoring poziomu aktywów ważonych ryzykiem, funduszy własnych oraz wskaźnika adekwatności kapitałowej stanowi integralną część procesu planowania i budżetowania. W Banku funkcjonuje proces alokacji kapitału, który m. in. powinien zagwarantować akcjonariuszowi bezpieczny i efektywny zwrot z zainwestowanego kapitału. Wymaga to z jednej strony alokowania kapitału w produkty/klientów/linie biznesowe, gwarantującego adekwatne do ryzyka dochody, a z drugiej strony uwzględniania w podejmowanych decyzjach biznesowych kosztu kapitału. Na potrzeby analizy osiąganych dochodów w stosunku do podejmowanego ryzyka oraz optymalizacji wykorzystania kapitału na potrzeby różnych rodzajów działalności stosowane są miary efektywności uwzględniające podejmowane ryzyko. Od 1 stycznia 2008 roku Grupa stosuje regulacje Nowej Umowy Kapitałowej (Bazylea II). Regulacje te oparte są na trzech filarach (minimalne wymogi kapitałowe, proces wewnętrznej oceny adekwatności kapitału, ujawnienia). Regulacyjne wymogi kapitałowe Podstawową miarą stosowaną do pomiaru adekwatności kapitałowej jest współczynnik wypłacalności. Minimalna wartość współczynnika wypłacalności wymagana przez prawo nie może być niższa niż 8%, zarówno dla Banku, jak i dla Grupy Kapitałowej. Na koniec grudnia 2011 współczynnik wypłacalności Grupy wyniósł 16,98%, a więc ponad dwukrotnie więcej niż minimalna wartość współczynnika wymagana przez prawo. Na spadek współczynnika wypłacalności w grudniu 2011 r. w porównaniu do grudnia 2010 r. (o minus 0,63 p.p.) wpłynął wzrost całkowitego wymogu kapitałowego w tym okresie o ok. 8%., pomimo zwiększenia funduszy własnych o ok. 4%. Wzmocnienie bazy kapitałowej Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. w 2011 roku jest efektem decyzji Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia o przeznaczeniu 767,4 miliona złotych zysku netto Banku Pekao S.A. za 2010 rok na zwiększenie funduszy własnych Banku. Kalkulacji regulacyjnych wymogów kapitałowych na dzień roku dokonano w oparciu o zapisy Uchwały Nr 76/2010 KNF z roku w sprawie zakresu i szczegółowych zasad wyznaczania wymogów kapitałowych z tytułu poszczególnych rodzajów ryzyka, z późniejszymi zmianami (Dz. Urz. KNF Nr 2, poz.11, z 2010 r. Nr 8, poz. 38 oraz z 2011 r. Nr 8, poz. 29, Nr 9, poz.32 i Nr 13, poz. 48). Obliczeń na koniec grudnia 2010 dokonano w oparciu o zapisy Uchwały Nr 76/2010 KNF z roku oraz Uchwały Nr 369/2010 KNF z W kalkulacji wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego Bank stosuje metodę standardową (zgodnie z załącznikiem nr 4 do Uchwały Nr 76/2010 KNF oraz z Uchwałą Nr 369/2010 KNF z późniejszymi zmianami), a do ograniczania ryzyka kredytowego stosuje kompleksową metodę ujmowania zabezpieczeń finansowych (zgodnie z załącznikiem nr 17 do Uchwały Nr 76/2010 KNF z późniejszymi zmianami). 190 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

193 (w tys. zł) Poniższa tabela przedstawia podstawowe dane dotyczące adekwatności kapitałowej dla Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. wg stanu na dzień 31 grudnia 2011 roku oraz na dzień 31 grudnia 2010 roku Fundusze podstawowe (Tier 1) Kapitał zakładowy Kapitał zapasowy Kapitały rezerwowe Fundusz ogólnego ryzyka na niezidentyfikowane ryzyko działalności bankowej Niepodzielony zysk z lat ubiegłych Udziały niesprawujące kontroli Pomniejszenia: Różnice kursowe z przeliczenia Wartości niematerialne i prawne Niezrealizowane straty na instrumentach dłużnych dostępnych do sprzedaży Niezrealizowane straty na instrumentach kapitałowych dostępnych do sprzedaży Zaangażowanie kapitałowe w instytucje finansowe Fundusze uzupełniające (Tier 2) Niezrealizowane zyski na instrumentach dłużnych dostępnych do sprzedaży Niezrealizowane zyski na instrumentach kapitałowych dostępnych do sprzedaży Pomniejszenia: Zaangażowanie kapitałowe w instytucje finansowe Fundusze własne ogółem Współczynnik wypłacalności 16,98% 17,61% Ocena adekwatności kapitału wewnętrznego Do oceny adekwatności kapitału wewnętrznego Grupy Pekao S.A. stosowane są metody opracowane przez Bank. Bank bierze pod uwagę w tej ocenie następujące rodzaje ryzyka: ryzyko kredytowe (w tym ryzyko kontrahenta, ryzyko koncentracji, ryzyko kraju oraz ryzyko rezydualne), ryzyko rynkowe księgi handlowej (w tym ryzyko stopy procentowej w księdze handlowej, ryzyko walutowe, ryzyko zmian cen akcji oraz ryzyko cen towarów), ryzyko stopy procentowej w księdze bankowej, ryzyko płynności (w tym ryzyko niedopasowania terminów płatności, ryzyko płynności w sytuacji awaryjnej, ryzyko płynności rynku, operacyjne ryzyko płynności, ryzyko refinansowania oraz ryzyko płynności z tytułu depozytów zabezpieczających), ryzyko operacyjne, ryzyko biznesowe (w tym ryzyko strategiczne), ryzyko cen nieruchomości własnych, ryzyko inwestycji finansowych, ryzyko reputacji, ryzyko braku zgodności. Dodatkowo w ramach zarządzania poszczególnymi ryzykami wymienionymi powyżej uwzględniane są elementy ryzyka modeli i makroekonomicznego. Dla każdego ryzyka uznanego za istotne, Bank opracowuje i stosuje odpowiednie metody jego oceny i pomiaru. W Grupie Pekao S.A. stosowane są dwa sposoby oceny ryzyka: ocena jakościowa stosowana w przypadku ryzyk trudno mierzalnych lub takich, dla których kapitał nie jest skutecznym środkiem pokrywania strat (ryzyko zgodności, ryzyko reputacji oraz ryzyko płynności), ocena ilościowa stosowana w przypadku ryzyk, które można zmierzyć za pomocą kapitału ekonomicznego (pozostałe rodzaje ryzyka). Bank Pekao S.A. Raport Roczny

194 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) Preferowanym sposobem pomiaru ryzyk ocenianych ilościowo oraz określania wynikających z nich potrzeb kapitałowych są modele wartości zagrożonej (VaR) oparte na założeniach wynikających z apetytu Grupy Pekao S.A. na ryzyko (poziom ufności 99,97% przy jednorocznym horyzoncie czasowym). Modele te wdrażane są w zgodzie z wytycznymi Grupy UniCredit i uzupełnione o testy warunków skrajnych i/lub analizy scenariuszowe. Dla tych rodzajów ryzyka, dla których metodologia nie została jeszcze ostatecznie opracowana i wdrożona, Bank stosuje metodologię przejściową (modele regulacyjne uzupełnione o testy warunków skrajnych (analizy scenariuszowe). Przy wyznaczaniu potrzeb kapitałowych w pierwszej kolejności wylicza się kapitał ekonomiczny oddzielnie dla każdego istotnego ryzyka zidentyfikowanego w Grupie Pekao S.A., które można mierzyć ilościowo. W następnej kolejności wielkości kapitału ekonomicznego ustalone dla poszczególnych rodzajów ryzyka zostają zagregowane w jedną łączną kwotę kapitału ekonomicznego z uwzględnieniem efektu dywersyfikacji. Po uwzględnieniu efektu dywersyfikacji ryzyka, łączny (zagregowany) kapitał ekonomiczny jest nie większy od sumy kwot kapitału ekonomicznego ustalonych dla poszczególnych rodzajów ryzyka Wartość godziwa aktywów i zobowiązań finansowych Wycena do wartości godziwej instrumentów finansowych, dla których dostępne są wartości rynkowe z aktywnego rynku, opiera się na rynkowych kwotowaniach danego instrumentu (mark-to-market). Wycena do wartości godziwej pozagiełdowych instrumentów pochodnych oraz instrumentów cechujących się ograniczoną płynnością (tj. dla których wartości kwotowań rynkowych są nieosiągalne regularnie) dokonywana jest na podstawie kwotowań innych instrumentów aktywnego rynku poprzez ich replikację z wykorzystaniem szeregu technik wyceny, w tym szacowania wartości bieżącej przyszłych przepływów pieniężnych (mark-to-model). Na 31 grudnia 2011 roku i 31 grudnia 2010 roku Grupa dokonała klasyfikacji aktywów i zobowiązań finansowych wycenianych do wartości godziwej na trzy kategorie wg ich metody wyceny: Metoda 1: wycena mark-to-market. Dotyczy wyłącznie kwotowanych papierów wartościowych, Metoda 2: wycena mark-to-model z parametryzacją modeli wyłącznie na podstawie kwotowań z aktywnego rynku dla danego typu instrumentu. Dotyczy liniowych i nieliniowych instrumentów pochodnych rynku stopy procentowej i wymiany walut (w tym transakcji terminowych na papiery wartościowe oraz niepłynnych papierów skarbowych lub Banku Centralnego), Metoda 3: wycena mark-to-model z częściową parametryzacją modelu na podstawie estymowanych czynników ryzyka. Dotyczy instrumentów pochodnych na nieaktywnym rynku (głównie opcji na instrumenty rynków kapitałowych lub towarowych), niekwotowanych korporacyjnych i komunalnych papierów wartościowych, oraz instrumentów pochodnych, dla których dokonano korekty wartości godziwej o odpisy z tytułu ryzyka kredytowego. 192 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

195 (w tys. zł) Metoda 1 Metoda 2 Metoda 3 Razem Aktywa: Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu Aktywa z tytułu pochodnych instrumentów finansowych, w tym: Banki Klienci Pozostałe instrumenty finansowe wyceniane do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat Instrumenty zabezpieczające, w tym: Banki Klienci Papiery wartościowe dostępne do sprzedaży Zobowiązania: Zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu Zobowiązania z tytułu pochodnych instrumentów finansowych, w tym: Banki Klienci Instrumenty zabezpieczające, w tym: Banki Klienci Metoda 1 Metoda 2 Metoda 3 Razem Aktywa: Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu Aktywa z tytułu pochodnych instrumentów finansowych, w tym: Banki Klienci Pozostałe instrumenty finansowe wyceniane do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat Instrumenty zabezpieczające, w tym: Banki Klienci Papiery wartościowe dostępne do sprzedaży Zobowiązania: Zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu Zobowiązania z tytułu pochodnych instrumentów finansowych, w tym: Banki Klienci Instrumenty zabezpieczające, w tym: Banki Klienci Bank Pekao S.A. Raport Roczny

196 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) Zmiana stanu wartości godziwej instrumentów finansowych w 2011 roku, dla których Grupa stosuje wycenę do wartości godziwej według Metody 3 Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu Aktywa z tytułu pochodnych instrumentów finansowych Papiery wartościowe dostępne do sprzedaży Zobowiązania z tytułu pochodnych instrumentów finansowych Stan na początek okresu Zwiększenia, w tym: Zakup Transakcje pochodne zawarte w 2011 r Przychód z instrumentów finansowych ujęty w rachunku zysków i strat ujęty w kapitale z aktualizacji wyceny Zmniejszenia, w tym: Rozliczenie/wykup Sprzedaż Strata z instrumentów finansowych ujęta w rachunku zysków i strat Stan na koniec okresu Niezrealizowany wynik na instrumentach finansowych utrzymywanych w portfelu na koniec okresu, ujęty w sprawozdaniu z całkowitych dochodów ujęty w pozycji Wynik z tytułu odsetek ujęty w pozycji Wynik na instrumentach finansowych przeznaczonych do obrotu ujęty w pozycji Wynik z tytułu rachunkowości zabezpieczeń wartości godziwej ujęty w pozycji Kapitał z aktualizacji wyceny Zmiana stanu wartości godziwej instrumentów finansowych w 2010 roku, dla których Grupa stosuje wycenę do wartości godziwej według Metody 3 Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu Aktywa z tytułu pochodnych instrumentów finansowych Papiery wartościowe dostępne do sprzedaży Zobowiązania z tytułu pochodnych instrumentów finansowych Stan na początek okresu Zwiększenia, w tym: Zakup Transakcje pochodne zawarte w 2010 r Przychód z instrumentów finansowych ujęty w rachunku zysków i strat ujęty w kapitale z aktualizacji wyceny 952 Zmniejszenia, w tym: Rozliczenie/wykup Sprzedaż Strata z instrumentów finansowych ujęta w rachunku zysków i strat Stan na koniec okresu Niezrealizowany wynik na instrumentach finansowych utrzymywanych w portfelu na koniec okresu, ujęty w sprawozdaniu z całkowitych dochodów ujęty w pozycji Wynik z tytułu odsetek ujęty w pozycji Wynik na instrumentach finansowych przeznaczonych do obrotu ujęty w pozycji Kapitał z aktualizacji wyceny Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

197 (w tys. zł) Wpływ parametrów estymowanych na wycenę do wartości godziwej instrumentów finansowych dla których Grupa stosuje wycenę do wartości godziwej według Metody 3 na dzień 31 grudnia 2011 roku jest nieznaczący. W przypadku instrumentów dłużnych narażonych na ryzyko spreadu kredytowego wrażliwość ekspozycji na zmianę spreadu o 1bp wynosi odpowiednio 6,1 tys. złotych wpływu na wynik z rachunku zysków i strat oraz 487 tys. złotych wpływu na kapitał własny. Natomiast w przypadku instrumentów pochodnych wycenianych Metodą 3, transakcje zawierane są z ich jednoczesnym zamknięciem back-to-back na rynku międzybankowym, przez co pozostają bez wpływu na prezentowane wyniki. W Grupie znajdują się instrumenty finansowe, które w sprawozdaniu nie są prezentowane w wartości godziwej. Wartość godziwa stanowi kwotę, za jaką na warunkach rynkowych składnik aktywów mógłby zostać wymieniony, a zobowiązanie zaspokojone pomiędzy zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi lecz nie powiązanymi stronami transakcji. W przypadku pewnych grup aktywów finansowych, utrzymywanych według wartości wymaganej zapłaty z uwzględnieniem utraty wartości, przyjęto, że wartość godziwa jest zgodna z wartością bilansową. Dotyczy to w szczególności gotówki i środków pieniężnych, bieżących należności i zobowiązań, innych aktywów i pasywów. Dla kredytów kwotowane wartości rynkowe są nieosiągalne, stąd prezentowane wartości godziwe są ogólnie szacowane przy zastosowaniu technik wyceny z uwzględnieniem założenia, iż na moment udzielenia kredytu wartość godziwa równa jest wartości bilansowej. Wartość godziwa kredytów bez rozpoznanej utraty wartości jest równa sumie przyszłych oczekiwanych przepływów gotówkowych zdyskontowanych na daną datę bilansową. Stopa dyskontująca przepływy jest odpowiednią stopą rynkową wolną od ryzyka powiększoną o marżę na ryzyko kredytowe oraz bieżącą marżę ze sprzedaży (z uwzględnieniem dochodów z prowizji) dla danej grupy produktowej kredytu. Wartość godziwa kredytów o rozpoznanej utracie wartości jest równa sumie przyszłych oczekiwanych odzysków zdyskontowanych na daną datę bilansową stopą rynkową wolną od ryzyka jako iż średnie oczekiwane odzyski uwzględniają w pełni element ryzyka kredytowego. Wartość godziwa kredytu na inwestycję centralną prezentowana jest netto wraz z wartością godziwą finansującego go kredytu refinansowego z NBP. W wartościach brutto korekta do wartości godziwej wynosi 25 mln złotych dla kredytu na inwestycję centralną oraz 23 mln złotych dla kredytu refinansowego (na dzień 31 grudnia 2010 roku wartość godziwa wynosi 90 mln złotych dla kredytu na inwestycję centralną oraz 83 mln złotych dla kredytu refinansowego). Bank Pekao S.A. Raport Roczny

198 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) Dla zaangażowań Grupy, dla których nie są dostępne ceny pochodzące z aktywnego rynku a wartości rynkowe są nieosiągalne, wartość bilansowa została przyjęta jako wartość godziwa. W skład zaangażowań niekontrolujących Grupy wchodzą spółki związane z sektorem finansowym, spółki objęte w ramach restrukturyzacji długów, oraz pozostałe spółki związane z sektorem finansowym. Uczestnictwo kapitałowe w tych spółkach jest związane z korzystaniem z infrastruktury finansowo-bankowej oraz obsługą kart płatniczych, w tym: BIK S.A., GPW S.A. i MasterCard. Zaangażowania Grupy w tych spółkach należą do inwestycji długoterminowych i na chwilę obecną Grupa nie posiada planów, co do ich sprzedaży Wartość bilansowa Wartość godziwa Aktywa Zwyżka/zniżka wartości godziwej ponad wartość bilansową Kasa, należności od Banku Centralnego Należności od banków Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu Aktywa z tytułu pochodnych instrumentów finansowych Pozostałe instrumenty finansowe wyceniane do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat Kredyty i pożyczki udzielone klientom (*) Należności z tytułu leasingu finansowego Instrumenty zabezpieczające Papiery wartościowe dostępne do sprzedaży Papiery wartościowe utrzymywane do terminu wymagalności Inwestycje w jednostki podporządkowane Razem (*) W tym weksle uprawnione do redyskonta w Banku Centralnym Wartość bilansowa Wartość godziwa Aktywa Zwyżka/zniżka wartości godziwej ponad wartość bilansową Kasa, należności od Banku Centralnego Należności od banków Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu Aktywa z tytułu pochodnych instrumentów finansowych Pozostałe instrumenty finansowe wyceniane do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat Kredyty i pożyczki udzielone klientom (*) Należności z tytułu leasingu finansowego Instrumenty zabezpieczające Papiery wartościowe dostępne do sprzedaży Papiery wartościowe utrzymywane do terminu wymagalności Inwestycje w jednostki podporządkowane Razem (*) W tym weksle uprawnione do redyskonta w Banku Centralnym. Dla depozytów kwotowane wartości rynkowe są nieosiągalne, stąd prezentowane wartości godziwe są ogólnie szacowane przy zastosowaniu technik wyceny z uwzględnieniem założenia, iż na moment przyjęcia depozytu wartość godziwa równa jest wartości bilansowej. Wartość godziwa depozytów terminowych jest równa sumie przyszłych oczekiwanych przepływów gotówkowych zdyskontowanych na daną datę bilansową. Stopa dyskontująca przepływy jest odpowiednią stopą rynkową wolną od ryzyka powiększoną o marżę ze sprzedaży. W przypadku, gdy wartość bilansowa jest niższa od wartości nominalnej a depozyt terminowy mógłby zostać zerwany przed terminem zapadalności, za wartość godziwą przyjęto jego wartość nominalną. W przypadku depozytów bieżących za wartość godziwą przyjęto wartość bilansową. 196 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

199 (w tys. zł) W wartości przyjętych przez Grupę depozytów korekta z wartości bilansowej do wartości godziwej na dzień 31 grudnia 2011 roku wynosi minus tys. złotych (na dzień 31 grudnia 2010 roku plus tys. złotych) dla depozytów przyjętych od klientów oraz minus tys. złotych (na dzień 31 grudnia 2010 roku plus tys. złotych) dla depozytów przyjętych od banków. Wartość godziwa depozytów została wyznaczona w oparciu o ich kontraktowe daty zapadalności. Dla zobowiązań z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych korekta do wartości godziwej na dzień 31 grudnia 2011 roku wynosi minus tys. złotych (na dzień 31 grudnia 2010 roku minus tys. złotych). Dla pozostałych zobowiązań finansowych Grupa uznaje, że wartość bilansowa jest zbliżona do wartości godziwej. Wycena mark-to-model instrumentów dłużnych opiera się na metodzie dyskontowania przyszłych przepływów pieniężnych. Przepływy zmienne są estymowane na podstawie stawek odpowiednich rynków (zależnie od specyfikacji w emisji). Do dyskontowania ustalonych przepływów jak również implikowanych przepływów pieniężnych wykorzystywane są krzywe zerokuponowe odpowiednie dla danego rynku lub emitenta (z uwzględnieniem odpowiedniego spreadu kredytowego). 6. Działalność powiernicza Usługi powiernicze świadczone są na podstawie zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego. Klientami Banku są krajowe i zagraniczne instytucje finansowe, banki oferujące usługi powiernicze i inwestycyjne, firmy ubezpieczeniowe, fundusze inwestycyjne oraz emerytalne, a także instytucje niefinansowe. Bank świadczy usługi polegające między innymi na rozliczaniu transakcji zawieranych na rynkach krajowych i zagranicznych, przechowywaniu aktywów klientów, prowadzeniu rachunków papierów wartościowych oraz rachunków pieniężnych, wycenie aktywów, obsłudze płatności dywidend i odsetek oraz pełni funkcję depozytariusza dla funduszy inwestycyjnych i emerytalnych. W 2011 r. Bank pozyskał nowych klientów z segmentu funduszy inwestycyjnych oraz firm ubezpieczeniowych, zagranicznych banków oraz firm inwestycyjnych będących zdalnymi członkami GPW w Warszawie, dla których pełni funkcję uczestnika rozliczającego. Bank utrzymał pozycję lidera obsługując ponad 50% programów w zakresie obsługi kwitów depozytowych. Na dzień roku Bank prowadził rachunków papierów wartościowych (na dzień roku rachunków). 7. Działalność maklerska Grupa Banku Pekao S.A. zapewnia szeroki dostęp do usług i produktów rynku kapitałowego w ramach oferty świadczonej przez wydzieloną jednostkę organizacyjną Banku Dom Maklerski Pekao oraz za pośrednictwem Centralnego Domu Maklerskiego Pekao S.A., będącego spółką zależną. Dom Maklerski Pekao jest specjalistyczną jednostką organizacyjną Banku, dedykowaną do sprzedaży produktów rynku kapitałowego. Zadaniem jednostki jest dostarczanie najwyższej jakości usług maklerskich. Kompleksowa oferta gwarantuje inwestorom, w szczególności z grona klientów indywidualnych Banku Pekao S.A. możliwość inwestowania na rynku akcji, derywatów (finansowe kontrakty terminowe i opcje), obligacji, a także rynku niepublicznym. Podmiot pośredniczy także w obsłudze sprzedaży Strukturyzowanych Certyfikatów Depozytowych emitowanych przez Bank Pekao S.A., zapewnia możliwość inwestycji w instrumenty oferowane w ramach ofert publicznych, a także dostęp do rynków zagranicznych. Obsługa klientów prowadzona jest za pośrednictwem ponad 650 Punktów Przyjmowania Zleceń zlokalizowanych w oddziałach Banku na terenie całego kraju oraz zdalnych kanałów obsługi Pekao24Makler (Internet, Serwis mobilny, Telefon) w pełni zintegrowanych z serwisem Pekao24 Bankowości Elektronicznej Banku Pekao S.A. Centralny Dom Maklerski Pekao S.A. (CDM) jest największym i najdłużej działającym domem maklerskim na polskim rynku kapitałowym. Zadaniem CDM jest kompleksowa obsługa rachunków inwestycyjnych oraz rachunków instrumentów finansowych. Oferta umożliwia inwestowanie w wiele produktów finansowych w tym m.in. akcje, obligacje skarbowe i korporacyjne, certyfikaty, fundusze (w tym fundusze ETF) oraz produkty strukturyzowane. CDM oferuje także możliwość inwestowania na rynku instrumentów pochodnych a także na rynkach zagranicznych oraz rynku niepublicznym. Obsługa klientów prowadzona jest za pośrednictwem 79 Punktów Obsługi Klienta CDM zlokalizowanych głównie w oddziałach Banku Pekao S.A. na terenie całego kraju oraz zdalnych kanałów obsługi CDM24 (CDMInternet, TeleCDM, CDMMobile) w pełni zintegrowanych z serwisem Pekao24 Bankowości Elektronicznej Banku Pekao S.A. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

200 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) Ścisła współpraca pomiędzy Domem Maklerskim Pekao i CDM przy realizacji przedsięwzięć przeprowadzanych na rynku pierwotnym oraz na innych płaszczyznach aktywności rynkowej obu podmiotów zapewnia profesjonalną i kompleksową obsługę maklerską. Zarówno CDM jak i Dom Maklerski Pekao są członkami Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie oraz bezpośrednimi uczestnikami Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych. Obydwa podmioty maklerskie przestrzegają zasad Kodeksu Dobrej Praktyki Domów Maklerskich gwarantując kompleksową obsługę z zachowaniem najwyższych standardów i norm etycznych. Instrumenty finansowe klientów, zapisane na rachunkach bądź przechowywanych w formie dokumentu ilościowo (w sztukach) wartościowo Dom Maklerski Pekao Instrumenty finansowe klientów, w tym: Zapisane na rachunkach papierów wartościowych Instrumenty kapitałowe i prawa do nich Instrumenty dłużne i prawa do nich Przechowywane w formie dokumentu Instrumenty kapitałowe i prawa do nich Instrumenty dłużne i prawa do nich Prawa do towarów giełdowych Centralny Dom Maklerski Pekao S.A. Instrumenty finansowe klientów, w tym: Zapisane na rachunkach papierów wartościowych Instrumenty kapitałowe i prawa do nich Instrumenty dłużne i prawa do nich Przechowywane w formie dokumentu Instrumenty kapitałowe i prawa do nich Prawa do towarów giełdowych ilościowo (w sztukach) wartościowo Dom Maklerski Pekao Instrumenty finansowe klientów, w tym: Zapisane na rachunkach papierów wartościowych Instrumenty kapitałowe i prawa do nich Instrumenty dłużne i prawa do nich Przechowywane w formie dokumentu Instrumenty kapitałowe i prawa do nich Instrumenty dłużne i prawa do nich Prawa do towarów giełdowych Centralny Dom Maklerski Pekao S.A. Instrumenty finansowe klientów, w tym: Zapisane na rachunkach papierów wartościowych Instrumenty kapitałowe i prawa do nich Instrumenty dłużne i prawa do nich Przechowywane w formie dokumentu Instrumenty kapitałowe i prawa do nich Prawa do towarów giełdowych 198 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

201 (w tys. zł) Informacja o środkach pieniężnych klientów na rachunkach dom maklerski pekao centralny dom maklerski pekao s.a. Ulokowane w dłużne papiery wartościowe emitowane przez Skarb Państwa Zdeponowane na rachunkach pieniężnych w biurze maklerskim oraz wpłacone na poczet nabycia papierów wartościowych w pierwszej ofercie publicznej lub publicznym obrocie pierwotnym Pozostałe środki pieniężne klientów Przekazane z funduszu rozliczeniowego Razem dom maklerski pekao centralny dom maklerski pekao s.a. Ulokowane w dłużne papiery wartościowe emitowane przez Skarb Państwa Zdeponowane na rachunkach pieniężnych w biurze maklerskim oraz wpłacone na poczet nabycia papierów wartościowych w pierwszej ofercie publicznej lub publicznym obrocie pierwotnym Pozostałe środki pieniężne klientów Przekazane z funduszu rozliczeniowego Razem Bank Pekao S.A. Raport Roczny

202 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) Rozrachunki z bankami prowadzącymi działalność maklerską, domami maklerskimi i towarowymi domami maklerskimi dom maklerski pekao centralny dom maklerski pekao s.a. Należności z tytułu zawartych transakcji, w tym: na rynku giełdowym na rynku pozagiełdowym na alternatywnym systemie obrotu Należności z tytułu reprezentacji innych banków, prowadzących działalność maklerską, oraz domów maklerskich na regulowanych rynkach papierów wartościowych Należności z tytułu afiliacji Należności z tytułu pożyczek automatycznych realizowanych za pośrednictwem Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych Razem należności Zobowiązania z tytułu zawartych transakcji, w tym: na rynku giełdowym na rynku pozagiełdowym na alternatywnym systemie obrotu Zobowiązania z tytułu reprezentacji innych banków, prowadzących działalność maklerską, oraz domów maklerskich na regulowanych rynkach papierów wartościowych Zobowiązania z tytułu afiliacji Zobowiązania z tytułu pożyczek automatycznych realizowanych za pośrednictwem Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych Razem zobowiązania dom maklerski pekao centralny dom maklerski pekao s.a. Należności z tytułu zawartych transakcji, w tym: na rynku giełdowym na rynku pozagiełdowym na alternatywnym systemie obrotu Należności z tytułu reprezentacji innych banków, prowadzących działalność maklerską, oraz domów maklerskich na regulowanych rynkach papierów wartościowych Należności z tytułu afiliacji Należności z tytułu pożyczek automatycznych realizowanych za pośrednictwem Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych Razem należności Zobowiązania z tytułu zawartych transakcji, w tym: na rynku giełdowym na rynku pozagiełdowym na alternatywnym systemie obrotu Zobowiązania z tytułu reprezentacji innych banków, prowadzących działalność maklerską, oraz domów maklerskich na regulowanych rynkach papierów wartościowych Zobowiązania z tytułu afiliacji Zobowiązania z tytułu pożyczek automatycznych realizowanych za pośrednictwem Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych Razem zobowiązania Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

203 (w tys. zł) Rozrachunki z Krajowym Depozytem Papierów Wartościowych, KDPW_CCP i giełdowymi izbami rozrachunkowymi dom maklerski pekao centralny dom maklerski pekao s.a. Należności z funduszu rozliczeniowego Należności z tytułu depozytów zabezpieczających Pozostałe należności Razem należności Zobowiązania wobec funduszu rozliczeniowego Zobowiązania z tytułu depozytów zabezpieczających Pozostałe zobowiązania Razem zobowiązania Pozycje dotyczące udziału w systemie rekompensat zarządzanym przez Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych dom maklerski pekao centralny dom maklerski pekao s.a. Należności z funduszu rekompensat Rozliczenia międzyokresowe opłaty za zarządzanie systemem Rozliczenia międzyokresowe pożytki z systemu Zobowiązania wobec funduszu rekompensat Razem pozycje bilansowe dotyczące udziału w systemie rekompensat netto Rozrachunki z Krajowym Depozytem Papierów Wartościowych i giełdowymi izbami rozrachunkowymi dom maklerski pekao centralny dom maklerski pekao s.a. Należności z funduszu rozliczeniowego Należności tytułu depozytów zabezpieczających Pozostałe należności Razem należności Zobowiązania wobec funduszu rozliczeniowego Zobowiązania tytułu depozytów zabezpieczających Pozostałe zobowiązania Razem zobowiązania Pozycje dotyczące udziału w systemie rekompensat zarządzanym przez Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych dom maklerski pekao centralny dom maklerski pekao s.a. Należności z funduszu rekompensat Rozliczenia międzyokresowe opłaty za zarządzanie systemem Rozliczenia międzyokresowe pożytki z systemu Zobowiązania wobec funduszu rekompensat Razem pozycje bilansowe dotyczące udziału w systemie rekompensat netto Bank Pekao S.A. Raport Roczny

204 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) Rozrachunki z podmiotami prowadzącymi regulowane rynki papierów wartościowych i giełdy towarowe dom maklerski pekao centralny dom maklerski pekao s.a. Należności od Giełdy Papierów Wartościowych S.A. Należności od BondSpot S.A. Razem należności Zobowiązania wobec Giełdy Papierów Wartościowych S.A Zobowiązania wobec BondSpot S.A. 1 Razem zobowiązania dom maklerski pekao centralny dom maklerski pekao s.a. Należności od Giełdy Papierów Wartościowych S.A. Należności od BondSpot S.A. Razem należności Zobowiązania wobec Giełdy Papierów Wartościowych S.A Zobowiązania wobec BondSpot S.A. 1 1 Razem zobowiązania Informacje dotyczące segmentów działalności Prezentacja informacji według segmentów branżowych oparta jest o stosowany model zarządczy, w którym głównym kryterium podziału sprawozdawczości Grupy na segmenty jest klasyfikacja klienta w zależności od jego profilu i modelu obsługi. Model zarządczy w obszarze budżetowania i monitorowania wyników segmentów obejmuje wszystkie składowe rachunku zysków i strat do poziomu zysku brutto. Oznacza to, że poszczególnym segmentom przypisane są zarówno dochody uzyskane w ramach działalności tego segmentu, jak również koszty operacyjne związane z tą działalnością (zarówno koszty bezpośrednie, jak i koszty alokowane, zgodnie z przyjętym modelem alokacji), a także pozostałe składowe rachunku zysków i strat. Grupa rozlicza transakcje między segmentami w taki sposób, jakby dotyczyły one podmiotów niepowiązanych, przy zastosowaniu bieżących cen rynkowych. Przepływy środków pomiędzy segmentami Banku zajmującymi się obsługą klientów detalicznych, klientów bankowości prywatnej, bankowością korporacyjną i inwestycyjną a obszarem Zarządzania Aktywami i Pasywami i pozostałe, wyceniane są w oparciu o ceny rynkowe dla danej waluty oraz termin wymagalności/zapadalności z uwzględnieniem marż płynnościowych. Segmenty branżowe Segmentacja Grupy obejmuje następujące obszary: Bankowości Detalicznej pełny zakres działalności bankowej dotyczący obsługi klientów indywidualnych (z wyłączeniem klientów z obszaru Bankowości Prywatnej), małych i mikro firm o obrotach rocznych do 10 mln złotych oraz wyniki spółek Grupy, konsolidowanych metodą pełną i udziały w zyskach spółek konsolidowanych metodą praw własności przypisanych do działalności detalicznej, Bankowości Prywatnej pełny zakres działalności bankowej dotyczący obsługi najbardziej zamożnych klientów indywidualnych, Bankowości Korporacyjnej i Inwestycyjnej pełny zakres działalności bankowej dotyczący obsługi firm średnich i dużych, zaangażowanie Banku na rynku międzybankowym, w dłużne papiery wartościowe i inne instrumenty a także wyniki spółek Grupy konsolidowanych metodą pełną przypisanych do działalności korporacyjnej i inwestycyjnej, Zarządzania Aktywami i Pasywami i pozostałe obejmuje nadzór i monitoring przepływów środków finansowych, pozostałe obszary zarządzane centralnie, wyniki spółek konsolidowanych metodą pełną i udziały w zyskach spółek wycenianych metodą praw własności, które nie są przypisane innym segmentom. 202 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

205 (w tys. zł) Informacja o dochodach według segmentów branżowych w 2011 roku BANKOWOŚĆ detaliczna BANKOWOŚĆ Prywatna BANKOWOść Korporacyjna i inwestycyjna działalność kontynuowana działalność zaniechana Zarządzanie Aktywami i Pasywami oraz pozostałe (*) Grupa Razem Przychody odsetkowe zewnętrzne Koszty odsetkowe zewnętrzne Wynik odsetkowy zewnętrzny Przychody odsetkowe wewnętrzne Koszty odsetkowe wewnętrzne Wynik odsetkowy wewnętrzny Przychody z tyt. dywidend i z jednostek ujmowanych metodą praw własności Wynik z tytułu odsetek Wynik pozaodsetkowy Dochody z działalności operacyjnej Wynagrodzenia i inne świadczenia pracownicze Pozostałe koszty administracyjne Amortyzacja i odpisy z tytułu utraty wartości środków trwałych i wartości niematerialnych Koszty działalności operacyjnej Zysk operacyjny Wynik z tytułu pozostałych rezerw Wynik odpisów z tytułu utraty wartości kredytów i rezerw na zobowiązania pozabilansowe Zysk z działalności inwestycyjnej Zysk brutto Podatek dochodowy (działalność kontynuowana) Podatek dochodowy (działalność zaniechana) Zysk netto (działalność kontynuowana) Zysk netto (działalność zaniechana) Przypadający na akcjonariuszy Banku Przypadający na udziały mniejszości Aktywa alokowane Aktywa niealokowane Aktywa ogółem Pasywa alokowane Pasywa niealokowane Pasywa ogółem (*) z uwzględnieniem rozrachunków wewnątrz Grupy Kapitałowej Pekao S.A. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

206 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) Informacja o dochodach według segmentów branżowych w 2010 roku BANKOWOŚĆ detaliczna BANKOWOŚĆ Prywatna BANKOWOść Korporacyjna i inwestycyjna działalność kontynuowana działalność zaniechana Zarządzanie Aktywami i Pasywami oraz pozostałe (*) Grupa Razem Przychody odsetkowe zewnętrzne Koszty odsetkowe zewnętrzne Wynik odsetkowy zewnętrzny Przychody odsetkowe wewnętrzne Koszty odsetkowe wewnętrzne Wynik odsetkowy wewnętrzny Przychody z tyt. dywidend i z jednostek ujmowanych metodą praw własności Wynik z tytułu odsetek Wynik pozaodsetkowy Dochody z działalności operacyjnej Wynagrodzenia i inne świadczenia pracownicze Pozostałe koszty administracyjne Amortyzacja i odpisy z tytułu utraty wartości środków trwałych i wartości niematerialnych Koszty działalności operacyjnej Zysk operacyjny Wynik z tytułu pozostałych rezerw Wynik odpisów z tytułu utraty wartości kredytów i rezerw na zobowiązania pozabilansowe Zysk z działalności inwestycyjnej Zysk brutto Podatek dochodowy (działalność kontynuowana) Podatek dochodowy (działalność zaniechana) Zysk netto (działalność kontynuowana) Zysk netto (działalność zaniechana) Przypadający na akcjonariuszy Banku Przypadający na udziały mniejszości Aktywa alokowane Aktywa niealokowane Aktywa ogółem Pasywa alokowane Pasywa niealokowane Pasywa ogółem (*) z uwzględnieniem rozrachunków wewnątrz Grupy Kapitałowej Pekao S.A. 204 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

207 (w tys. zł) Segmenty geograficzne Działalność operacyjna Grupy Pekao S.A. skoncentrowana jest na rynku polskim poprzez sieć oddziałów Banku Pekao S.A. i spółek Grupy. Poza Polską działalność Grupy prowadzona jest w następujących krajach: Ukraina poprzez spółkę zależną Banku Pekao S.A. Francja poprzez oddział Banku Pekao S.A. w Paryżu. Wyniki z działalności Oddziału Banku Pekao S.A. w Paryżu nie zostały wyodrębnione z uwagi na nieistotność w porównaniu do wyników całej Grupy. Poniższa tabela prezentuje informacje o działalności operacyjnej Grupy według segmentów geograficznych: Polska Ukraina (Działalność zaniechana) Razem Grupa 2011 Dochody zewnętrzne Aktywa segmentu Dochody zewnętrzne Aktywa segmentu Przychody i koszty z tytułu odsetek Przychody z tytułu odsetek Z tytułu kredytów i pożyczek oraz pozostałych należności od klientów Z tytułu lokat w innych bankach Z tytułu zakupionych papierów wartościowych z otrzymanym przyrzeczeniem odkupu Z tytułu inwestycyjnych (lokacyjnych) papierów wartościowych Z tytułu aktywów finansowych przeznaczonych do obrotu Z tytułu aktywów finansowych wyznaczonych jako wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy Razem Przychody odsetkowe za 2011 rok zawierają kwotę przychodów związaną z aktywami finansowymi, dla których rozpoznano utratę wartości, w wysokości tys. złotych (w 2010 roku tys. złotych). Całkowita kwota przychodów odsetkowych za 2011 rok, obliczona według zamortyzowanego kosztu z zastosowaniem metody efektywnej stopy procentowej, w odniesieniu do aktywów finansowych, których nie wycenia się w wartości godziwej przez wynik finansowy wyniosła tys. złotych (w 2010 roku tys. złotych). Bank Pekao S.A. Raport Roczny

208 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) Koszty z tytułu odsetek Z tytułu depozytów klientów Z tytułu depozytów innych banków Z tytułu sprzedanych papierów wartościowych z udzielonym przyrzeczeniem odkupu Z tytułu zaciągniętych kredytów Z tytułu dłużnych papierów wartościowych Razem Kwota kosztów odsetkowych za 2011 rok, obliczona według zamortyzowanego kosztu z zastosowaniem metody efektywnej stopy procentowej, w odniesieniu do zobowiązań finansowych, których nie wycenia się w wartości godziwej przez wynik finansowy wyniosła tys. złotych (w 2010 roku tys. złotych). 10. Przychody i koszty z tytułu prowizji i opłat Przychody z tytułu prowizji i opłat Z tytułu obsługi rachunków bankowych, zleceń płatniczych oraz operacji gotówkowych Z tytułu kart płatniczych Z tytułu kredytów i pożyczek Z tytułu pośrednictwa w sprzedaży produktów inwestycyjnych Z tytułu operacji papierami wartościowymi Z działalności powierniczej Z tytułu obsługi funduszy emerytalnych i inwestycyjnych Z tytułu gwarancji, akredytyw i podobnych operacji Pozostałe Razem Koszty z tytułu prowizji i opłat Z tytułu kart płatniczych Z tytułu przelewów i przekazów Z tytułu operacji papierami wartościowymi i pochodnymi instrumentami finansowymi Z tytułu obsługi rachunków bankowych Z działalności powierniczej Z tytułu zarządzania funduszami emerytalnymi Z tytułu usług pośrednictwa Pozostałe Razem Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

209 (w tys. zł) 11. Przychody z tytułu dywidend Od emitentów papierów wartościowych dostępnych do sprzedaży Razem Wynik na instrumentach finansowych przeznaczonych do obrotu Wynik z wymiany Wynik z instrumentów pochodnych Wynik z papierów wartościowych Razem Całkowita kwota zmiany wartości godziwych instrumentów finansowych wycenianych w wartości godziwej przez wynik finansowy ustalonych z wykorzystaniem technik wyceny (w przypadku braku publikowanych notowań ustalonych na aktywnym rynku) w 2011 roku wyniosła tys. złotych (odpowiednio w 2010 roku tys. złotych). 13. Wynik na pozostałych instrumentach finansowych wyznaczonych jako wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy Instrumenty dłużne Razem Bank Pekao S.A. Raport Roczny

210 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) 14. Zyski (straty) na sprzedaży Zrealizowane zyski Kredyty i inne należności finansowe Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży instrumenty dłużne Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży instrumenty kapitałowe Inwestycje utrzymywane do terminu wymagalności Zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych Razem Zrealizowane straty Kredyty i inne należności finansowe -161 Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży instrumenty dłużne -167 Zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych Razem Zrealizowany zysk netto Zmiana wartości godziwej aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży odniesiona w 2011 roku bezpośrednio na kapitał własny wyniosła tys. złotych (zwyżka), w 2010 roku tys. złotych (zwyżka). Zmiana wartości godziwej aktywów finansowych odniesiona w 2011 roku z kapitałów własnych na wynik finansowy wyniosła tys. złotych (zysk), w 2010 roku tys. złotych (zysk). 15. Ogólne koszty administracyjne Wynagrodzenia i inne świadczenia pracownicze Wynagrodzenia Ubezpieczenia i inne świadczenia na rzecz pracowników Koszty programów emerytalnych z tytułu programów określonych składek Koszty płatności w formie akcji własnych Razem Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

211 (w tys. zł) Pozostałe koszty administracyjne Koszty rzeczowe Podatki i opłaty Składki i wpłaty na Bankowy Fundusz Gwarancyjny Składki na pokrycie kosztów nadzoru nad bankami (KNF) Razem Razem ogólne koszty administracyjne Pozostałe przychody i koszty operacyjne netto Pozostałe przychody operacyjne Czynsze i inne przychody uboczne Opłaty związane z ubezpieczeniem kredytów Odzyskane koszty windykacji Otrzymane odszkodowania, kary i grzywny Refundacja kosztów administracyjnych Przychody z tytułu umorzonych zobowiązań Rozwiązanie odpisów aktualizujących z tytułu utraty wartości należności spornych i innych aktywów Rozwiązanie rezerw na zobowiązania Zysk na sprzedaży pozostałych aktywów Pozostałe Razem Pozostałe koszty operacyjne Koszty z tytułu ubezpieczenia kredytów Koszty z tytułu reklamacji klientów Odpisy aktualizujące z tytułu utraty wartości należności spornych i innych aktywów Koszty związane z dochodzeniem należności i roszczeń spornych Zapłacone odszkodowania, kary i grzywny Strata na sprzedaży pozostałych aktywów Pozostałe Razem Pozostałe przychody i koszty operacyjne netto Bank Pekao S.A. Raport Roczny

212 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) 17. Utrata wartości (w tys. zł) 2011 Utrata wartości aktywów finansowych oraz zobowiązań pozabilansowych Stan na początek okresu Zwiększenia Zmniejszenia Utworzenie odpisów Inne (*) Spisania aktywów z bilansu Rozwiązanie odpisów Inne (*) Stan na koniec okresu Wpływ na wynik okresu bieżącego (**) Należności od banków wyceniane wg zamortyzowanego kosztu Aktywa z tytułu pochodnych instrumentów finansowych Należności od klientów wyceniane wg zamortyzowanego kosztu Należności z tytułu leasingu finansowego Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży Utrata wartości zobowiązań pozabilansowych Razem aktywa finansowe oraz zobowiązania pozabilansowe Utrata wartości pozostałych aktywów: Inwestycji w jednostki podporządkowane Wartości niematerialnych Wartość firmy Pozostałe wartości niematerialne Rzeczowych aktywów trwałych Nieruchomości inwestycyjnych Pozostałych Razem utrata wartości pozostałych aktywów Razem (*) W tym różnice kursowe oraz przeniesienia między pozycjami (**) Pozycja rachunku zysków i strat Wynik odpisów z tytułu utraty wartości aktywów finansowych oraz rezerw na zobowiązania pozabilansowe zawiera odpis netto z tytułu utraty wartości w wysokości tys. złotych, odpis netto z tytułu utraty wartości dotyczący działalności zaniechanej w wysokości tys. złotych oraz przychody z tytułu odzyskanych należności nieściągalnych netto w wysokości tys. złotych, co stanowi łączną kwotę tys. złotych 210 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

213 (w tys. zł) 2010 Utrata wartości aktywów finansowych oraz zobowiązań pozabilansowych Stan na początek okresu Zwiększenia Zmniejszenia Utworzenie odpisów Inne (*) Spisania aktywów z bilansu Rozwiązanie odpisów Inne (*) Stan na koniec okresu Wpływ na wynik okresu bieżącego (**) Należności od banków wyceniane wg zamortyzowanego kosztu Aktywa z tytułu pochodnych instrumentów finansowych Należności od klientów wyceniane wg zamortyzowanego kosztu Należności z tytułu leasingu finansowego Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży Utrata wartości zobowiązań pozabilansowych Razem aktywa finansowe oraz zobowiązania pozabilansowe Utrata wartości pozostałych aktywów: Inwestycji w jednostki podporządkowane Wartości niematerialnych Wartość firmy Pozostałe wartości niematerialne Rzeczowych aktywów trwałych Nieruchomości inwestycyjnych Pozostałych Razem utrata wartości pozostałych aktywów Razem (*) W tym różnice kursowe oraz przeniesienia między pozycjami (**) Pozycja rachunku zysków i strat Wynik odpisów z tytułu utraty wartości aktywów finansowych oraz rezerw na zobowiązania pozabilansowe zawiera odpis netto z tytułu utraty wartości w wysokości tys. złotych oraz przychody z odzyskanych należności nieściągalnych netto w wysokości tys. złotych, co stanowi łączną kwotę tys. złotych Bank Pekao S.A. Raport Roczny

214 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) 18. Zysk (strata) z jednostek podporządkowanych Udział w zyskach (stratach) jednostek stowarzyszonych Nazwa jednostki Xelion. Doradcy Finansowi Sp. z o.o Pioneer Pekao Investment Management S.A Krajowa Izba Rozliczeniowa S.A Pirelli Pekao Real Estate Sp. z o.o Central Poland Fund LLC Razem udział w zyskach jednostek stowarzyszonych Razem zyski (straty) z jednostek podporządkowanych Podatek dochodowy Obciążenie podatkowe Grupy Kapitałowej za rok 2011 w kwocie tys. złotych składa się z: obciążenia podatkowego dotyczącego działalności kontynuowanej w wysokości tys. złotych, obciążenia podatkowego dotyczącego działalności zaniechanej w wysokości tys. złotych. Poniższe noty objaśniające prezentują rozbicie składników obciążenia wyniku brutto Grupy zarówno dla działalności kontynuowanej jak i zaniechanej. Uzgodnienie pomiędzy podatkiem obliczonym jako iloczyn wyniku finansowego brutto i obowiązującej stawki podatkowej a rzeczywistym obciążeniem podatkowym wykazanym w skonsolidowanym rachunku zysków i strat Wynik finansowy brutto Obciążenie podatkowe wg zastosowanej stawki podatkowej 19% Różnice trwałe: Przychody nie podlegające opodatkowaniu Koszty nie stanowiące kosztów uzyskania przychodów Wpływ stawek podatkowych stosowanych zgodnie z jurysdykcją innych państw Wpływ rozliczonych strat podatkowych Ulgi podatkowe nieujęte w rachunku zysków i strat Pozostałe Efektywne obciążenie zysku brutto podatkiem dochodowym Zastosowana stawka podatkowa 19% jest obowiązującą w Polsce stawką podatku dochodowego od osób prawnych. 212 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

215 (w tys. zł) Podstawowe składniki obciążenia podatkowego w rachunku zysków i strat i kapitale własnym SKONSOLIDOWANY Rachunek zysków i strat Bieżący podatek dochodowy Bieżące obciążenie podatkowe wykazane w rachunku wyników Korekty dotyczące bieżącego podatku z lat ubiegłych Pozostałe podatki (np. podatek pobrany u źródła, podatek dochodowy oddziałów zagranicznych) Odroczony podatek dochodowy Związany z powstaniem i odwróceniem się różnic przejściowych Obciążenie podatkowe wykazane w skonsolidowanym rachunku zysków i strat Kapitały Własne Odroczony podatek dochodowy Z tytułu dochodów i kosztów ujętych w innych składnikach całkowitych dochodów: przeszacowanie instrumentów finansowych traktowanych jako zabezpieczenia przepływów pieniężnych przeszacowanie aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży papiery dłużne przeszacowanie aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży z prawem do kapitału Różnice kursowe z przeliczenia jednostek zagranicznych Obciążenie podatkowe wykazane w innych składnikach całkowitych dochodów Razem obciążenie Rezerwa z tytułu podatku odroczonego Grupy Kapitałowej według stanu na 31 grudnia 2011 roku w kwocie tys. złotych składa się z: rezerwy z tytułu podatku odroczonego dotyczącej działalności kontynuowanej w wysokości tys. złotych rezerwy z tytułu podatku odroczonego dotyczącej działalności zaniechanej w wysokości tys. złotych Aktywo z tytułu podatku odroczonego Grupy Kapitałowej według stanu na 31 grudnia 2011 roku w kwocie tys. złotych dotyczy w całości działalności kontynuowanej. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

216 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) Zmiany różnic przejściowych w ciągu 2011 roku Stan na początek okresu Zmiany odnoszone na Zmiana z tytułu zmian w zakresie konsolidacji oraz inne Stan na koniec okresu Razem podatek odroczony w rachunku zysków i strat w kapitałach rachunek zysków i strat kapitały rachunek zysków i strat kapitały Razem podatek odroczony w rachunku zysków i strat w kapitałach Rezerwa na podatek odroczony Przychody do otrzymania dotyczące papierów wartościowych Przychody do otrzymania dotyczące kredytów Zwyżki wyceny dotyczące aktywów finansowych Amortyzacja przyśpieszona Ulga inwestycyjna Inne Zobowiązanie brutto z tytułu podatku odroczonego Aktywo z tytułu podatku odroczonego Koszty do poniesienia dotyczące papierów wartościowych Koszty do poniesienia dotyczące depozytów i otrzymanych kredytów Zniżki wyceny dotyczące aktywów finansowych Przychody otrzymane do rozliczenia w czasie od kredytów i rachunków bieżących Koszty z tytułu odpisów na rezerwy kredytowe Rezerwy na koszty osobowe Rezerwy na koszty rzeczowe Strata z lat ubiegłych Inne Aktywa brutto z tytułu podatku odroczonego Obciążenie z tytułu odroczonego podatku dochodowego X X X X X X Aktywa netto z tytułu podatku odroczonego X X X X Rezerwa netto z tytułu podatku odroczonego X X X X Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

217 (w tys. zł) Zmiany różnic przejściowych w ciągu 2010 roku Stan na początek okresu Zmiany odnoszone na Zmiana z tytułu zmian w zakresie konsolidacji oraz inne Stan na koniec okresu Razem podatek odroczony w rachunku zysków i strat w kapitałach rachunek zysków i strat kapitały rachunek zysków i strat kapitały Razem podatek odroczony w rachunku zysków i strat w kapitałach Rezerwa na podatek odroczony Przychody do otrzymania dotyczące papierów wartościowych Przychody do otrzymania dotyczące kredytów Zwyżki wyceny dotyczące aktywów finansowych Amortyzacja przyśpieszona Ulga inwestycyjna Inne Zobowiązanie brutto z tytułu podatku odroczonego Aktywo z tytułu podatku odroczonego Koszty do poniesienia dotyczące papierów wartościowych Koszty do poniesienia dotyczące depozytów i otrzymanych kredytów Zniżki wyceny dotyczące aktywów finansowych Przychody otrzymane do rozliczenia w czasie od kredytów i rachunków bieżących Koszty z tytułu odpisów na rezerwy kredytowe Rezerwy na koszty osobowe Rezerwy na koszty rzeczowe Strata z lat ubiegłych Inne Aktywa brutto z tytułu podatku odroczonego Obciążenie z tytułu odroczonego podatku dochodowego X X X X X X X Aktywa netto z tytułu podatku odroczonego X X X X Rezerwa netto z tytułu podatku odroczonego X X X X Bank Pekao S.A. Raport Roczny

218 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) Na dzień 31 grudnia 2011 roku i na dzień 31 grudnia 2010 roku wystąpiły różnice przejściowe związane z inwestycjami w jednostkach zależnych i stowarzyszonych, na które nie utworzono rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego w związku ze spełnieniem warunków kontrolowania terminów odwracania się różnic przejściowych i występowaniem prawdopodobieństwa, że różnice te nie odwrócą się w dającej się przewidzieć przyszłości. Kwota ujemnych różnic przejściowych, nierozliczonych strat podatkowych, niewykorzystanych ulg podatkowych, w związku z którymi nie ujęto w bilansie składnika aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego oraz data wygaśnięcia poniższych różnic przejściowych przedstawione są w tabeli poniżej. Rok wygaśnięcia różnic przejściowych Kwota różnic na Kwota różnic na Bezterminowo Razem Zysk z działalności kontynuowanej i zaniechanej przypadający na jedną akcję Podstawowy zysk przypadający na jedną akcję Podstawowy zysk przypadający na jedną akcję obliczany jest w oparciu o zysk przypadający na akcjonariuszy jednostki dominującej poprzez podzielenie zysku, który na nich przypada przez średnią ważoną liczbę akcji zwykłych występujących w ciągu danego okresu. Zysk przypadający na jedną akcję Zysk netto Średnia ważona liczba akcji zwykłych w okresie Zysk przypadający na jedną akcję (w złotych na jedną akcję) 11,05 9,63 Rozwodniony zysk przypadający na jedną akcję Rozwodniony zysk przypadający na jedną akcję obliczany jest w oparciu o zysk przypadający na akcjonariuszy jednostki dominującej poprzez podzielenie zysku, który na nich przypada przez średnią ważoną liczbę akcji zwykłych występujących w ciągu danego okresu, skorygowaną o wpływ wszystkich rozwadniających potencjalnych akcji zwykłych. W Grupie występują instrumenty rozwadniające w postaci obligacji zamiennych na akcje oparte na emisji akcji serii G opisanej w Nocie 45. Dla celów wyliczenia zakłada się, że zostaną one zamienione na akcje Zysk netto Średnia ważona liczba akcji zwykłych w okresie Korekty liczby akcji dla celów wyliczenia zysku rozwodnionego Średnia ważona liczba akcji zwykłych do wyliczenia zysku rozwodnionego Rozwodniony zysk przypadający na jedną akcję (w złotych na jedną akcję) 11,05 9, Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

219 (w tys. zł) 21. Dywidendy zaproponowane do wypłaty Dywidendy oraz pozostałe wypłaty na rzecz akcjonariuszy są ujmowane bezpośrednio w kapitałach. Zobowiązanie z tytułu dywidendy nie jest wykazywane do czasu kiedy jednostka nie ma obowiązku wypłaty dywidendy, tj. do czasu zatwierdzenia wypłaty. Zarząd Banku Polska Kasa Opieki S.A. do dnia podpisania niniejszego sprawozdania finansowego nie podjął uchwały w sprawie propozycji wypłaty dywidendy z zysku za rok Kasa, należności od Banku Centralnego Gotówka Rachunek bieżący w Banku Centralnym Lokaty Odsetki Inne środki Razem Bank może wykorzystywać w ciągu dnia środki na rachunkach rezerwy obowiązkowej do bieżących rozliczeń pieniężnych na podstawie dyspozycji złożonej do Narodowego Banku Polskiego, musi jednak zapewnić utrzymanie średniego miesięcznego salda na tym rachunku w odpowiedniej wysokości wynikającej z deklaracji rezerwy obowiązkowej. Środki na rachunku rezerwy obowiązkowej są oprocentowane w wysokości 0,9 stopy redyskontowej weksli wynoszącej na dzień 31 grudnia 2011 roku 4,75% (na dzień 31 grudnia 2010 roku 3,75%). 23. Należności od banków Należności od banków według struktury produktowej Rachunki bieżące i lokaty overnight Lokaty międzybankowe Kredyty i pożyczki Zabezpieczenia pieniężne Transakcje z przyrzeczeniem odkupu Dłużne papiery wartościowe Należności w drodze Odsetki Razem brutto Odpisy aktualizujące wartość należności Razem netto Bank Pekao S.A. Raport Roczny

220 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) Należności od banków według struktury jakościowej Należności od banków, w tym: należności brutto bez utraty wartości należności brutto z utratą wartości odpisy aktualizujące utworzone indywidualnie odpisy aktualizujące utworzone grupowo (*) Razem (*) Pozycja obejmuje szacowaną utratę wartości, która nastąpiła, ale nie została jeszcze zaraportowana. Należności od banków według umownych terminów zapadalności Należności od banków, w tym: do 1 miesiąca od 1 do 3 miesięcy od 3 miesięcy do 1 roku od 1 do 5 lat powyżej 5 lat dla których termin zapadalności upłynął Odsetki Razem brutto Odpisy aktualizujące wartość należności Razem netto Należności od banków według walut PLN CHF EUR USD Pozostałe waluty Razem Zmiany poziomu odpisów aktualizujących w roku 2011 i 2010 prezentowane są w Nocie Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

221 (w tys. zł) 24. Aktywa oraz zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu Aktywa/zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu według struktury produktowej Aktywa Zobowiązania Papiery wartościowe emitowane przez rządy centralne bony skarbowe obligacje skarbowe Papiery wartościowe emitowane przez banki Razem Aktywa Zobowiązania Papiery wartościowe emitowane przez rządy centralne bony skarbowe obligacje skarbowe Papiery wartościowe emitowane przez banki Razem Aktywa/zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu według terminów wymagalności Aktywa Zobowiązania Dłużne papiery wartościowe, w tym: do 1 miesiąca od 1 do 3 miesięcy od 3 miesięcy do 1 roku od 1 do 5 lat powyżej 5 lat Razem Aktywa Zobowiązania Dłużne papiery wartościowe, w tym: do 1 miesiąca 959 od 1 do 3 miesięcy od 3 miesięcy do 1 roku od 1 do 5 lat powyżej 5 lat Razem Bank Pekao S.A. Raport Roczny

222 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) 25. Instrumenty pochodne przeznaczone do obrotu Instrumenty pochodne stosowane przez Grupę W ramach swojej działalności Grupa wykorzystuje różnego typu pochodne instrumenty finansowe służące do celów zarządzania ryzykiem związanym z prowadzoną działalnością. Większość instrumentów pochodnych stosowanych przez Grupę stanowią kontrakty pozagiełdowe (tzw. over-the-counter). Nieznaczną część instrumentów pochodnych stanowią kontrakty zawierane na regulowanych rynkach giełdowych (głównie kontrakty futures). Pochodne transakcje walutowe wymiany stanowią zobowiązanie bądź prawo do zakupu lub sprzedaży waluty zagranicznej i krajowej. Terminowe operacje wymiany walutowej (operacje typu forward) oparte są na określonym w momencie zawarcia kursie waluty na określoną datę w przyszłości. Transakcje tego typu wyceniane są za pomocą modelu zdyskontowanych przepływów pieniężnych. Do dyskontowania przepływów pieniężnych wykorzystywane są krzywe zerokuponowe odpowiednie dla danego rynku. Transakcje swap walutowy są kombinacją wymiany określonych walut na datę spot oraz transakcji odwrotnej na datę forward, przy czym odpowiednie kursy wymiany są ustalone z góry w momencie zawarcia kontraktu. Przy rozliczaniu tych transakcji następuje przepływ środków. Transakcje swap walutowy są zawierane głównie w procesie zarządzania płynnością walutową Grupy. Transakcje tego typu wyceniane są za pomocą modelu zdyskontowanych przepływów pieniężnych. Do dyskontowania przepływów pieniężnych wykorzystywane są krzywe zerokuponowe odpowiednie dla danego rynku. Opcje walutowe z dostawą są kontraktami, w ramach których jedna ze stron, nabywca opcji, nabywa za cenę tzw. premii od drugiej ze stron, wystawcy opcji, prawo, lecz nie obowiązek do nabycia (przy opcji call) bądź sprzedaży (przy opcji put) w określonym momencie w przyszłości lub w określonym przedziale czasu, przewidzianej kontraktem sumy walut po określonym w momencie zawarcia opcji kursie. W przypadku opcji rozliczanych netto, nabywca po uzyskaniu prawa otrzymuje kwotę w wysokości iloczynu sumy waluty i różnicy między bieżącym kursem rynkowym a kursem ustalonym przy zawarciu transakcji. Opcje barierowe z jedną barierą to opcje, w których nabywane prawo jest prawem warunkowym zależnym od zdarzenia w określonym z góry przedziale czasowym polegającego na wzroście kursu powyżej ustalonego w dniu transakcji poziomu bariery (zdarzenie UP) lub zdarzenia spadku kursu poniżej bariery (zdarzenie DOWN). Dla bariery typu wejście (IN) po zajściu ustalonego zdarzenia warunku prawo warunkowe staje się prawem bezwarunkowym natomiast dla bariery typu wyjścia (OUT) po zajściu ustalonego zdarzenia prawo wygasa. Opcje walutowe wyceniane są w oparciu o model wyceny opcji Garmana-Kohlhagena (a w przypadku opcji barierowych i azjatyckich w oparciu o tzw. rozszerzony model Garmana-Kohlhagena). Model jest parametryzowany na podstawie kwotowań rynkowych opcji plain vanilla at-the-money oraz spreadów dla opcji out-of-the money i in-the-money (volatility smile) na standardowe terminy. Instrumenty pochodne dotyczące stóp procentowych, pozwalają Grupie i jej klientom przenosić, modyfikować lub ograniczać ryzyko stóp procentowych. Transakcje swap stóp procentowych (IRS) to kontrakty, w których kontrahenci wymieniają między sobą strumienie płatności odsetkowych naliczane od określonej w kontrakcie nominalnej kwoty waluty instrumentu bazowego. Transakcje tego typu wyceniane są za pomocą modelu zdyskontowanych przepływów pieniężnych. Przepływy zmienne są estymowane na podstawie odpowiednich stawek transakcji IRS. Do dyskontowania ustalonych w warunkach transakcji jak również implikowanych przepływów pieniężnych wykorzystywane są odpowiednie krzywe zerokuponowe rynku pieniężnego. Forward Rate Agreement (FRA) to transakcje, w których strony zobowiązują się do zapłaty odsetek od ustalonej kwoty nominalnej, za określony okres rozpoczynający się w przyszłości i naliczonych według ustalonej w dniu zawarcia kontraktu stopy procentowej. Strony rozliczają się w dacie waluty różnicą odsetkową pomiędzy stawką FRA (stopą terminową w dniu zawarcia transakcji), a stopą referencyjną. Transakcje tego typu wyceniane są za pomocą modelu zdyskontowanych przepływów pieniężnych. Swapy procentowo-walutowe (Cross currency IRS) to transakcje, w których strony wymieniają kapitał i strumienie odsetkowe w różnych walutach w określonym przedziale czasu. Transakcje tego typu wyceniane są za pomocą modelu zdyskontowanych przepływów pieniężnych. W wycenie transakcji Basis Swap (swapy procentowo-walutowe o zmiennych kuponach) uwzględniane są również rynkowe kwotowania spreadu bazowego (tzw. Basis Swap spread). Transakcje terminowe na papierach wartościowych to transakcje, w których strony zobowiązują się do zakupu lub sprzedaży papieru wartościowego w określonym terminie w przyszłości za określoną w dniu zawarcia transakcji płatność. Transakcje tego typu wyceniane są poprzez wycenę papieru 220 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

223 (w tys. zł) wartościowego (mark-to-market lub mark-to-model) oraz wycenę przyszłej płatności za papier (metodą dyskontowania przepływu pieniężnego według stopy rynku pieniężnego). Opcje na stopę procentową (cap/floor) to kontrakty, w ramach których jedna ze stron, nabywca opcji, nabywa za cenę tzw. premii od drugiej ze stron, wystawcy opcji, prawo, lecz nie obowiązek do pożyczenia (cap) bądź ulokowania (floor) na określone okresy (każdy z osobna) określone kwoty po ustalonej w momencie zawarcia transakcji stawce oprocentowania. Transakcje tego typu wyceniane są w oparciu o model Blacka-Scholesa. Model jest parametryzowany na podstawie kwotowań rynkowych opcji at-the-money na standardowo kwotowane terminy. Transakcje futures na stopę procentową dotyczą wystandaryzowanych kontraktów terminowych nabywanych na rynkach giełdowych. Kontrakty futures wyceniane są w oparciu o kwotowania dostępne bezpośrednio z giełd. Instrumenty pochodne wbudowane w inne instrumenty W Grupie występują instrumenty pochodne będące składnikami złożonych instrumentów finansowych, tj. takich które zawierają zarówno instrument pochodny, jak i umowę zasadniczą, co sprawia, iż część przepływów pieniężnych połączonego instrumentu zmienia się w sposób zbliżony do przepływów wynikających z niezależnego instrumentu pochodnego. Instrumenty pochodne wbudowane w inne instrumenty powodują, że część lub całość przepływów środków pieniężnych wynikających z umowy zasadniczej, jest modyfikowana w oparciu o określoną stopę procentową, cenę papieru wartościowego, kurs wymiany waluty obcej, indeks cen lub stóp procentowych. Instrumentami pochodnymi wbudowanymi w bilansowe instrumenty finansowe są opcje wcześniejszego wykupu obligacji Brady ego, w przypadku których wbudowane instrumenty pochodne są ściśle powiązane z kontraktem głównym, zatem wbudowany instrument pochodny nie wymaga wydzielenia, odrębnego ujęcia i wyceny. Grupa posiada w swojej ofercie depozyty oraz certyfikaty depozytowe, których składnikiem jest wbudowany instrument pochodny. Ponieważ charakter tego instrumentu nie jest ściśle powiązany z charakterem umowy depozytowej instrument wbudowany został wydzielony i zaklasyfikowany do portfela przeznaczonego do obrotu. Wycena tego instrumentu odnoszona jest do rachunku zysków i strat. Instrumentami wbudowanymi są proste opcje (plain vanilla) oraz opcje egzotyczne na pojedyncze akcje, indeksy oraz inne wskaźniki rynkowe, w tym indeksy stóp procentowych oraz kursy walutowe i ich koszyki. Wszystkie wydzielone opcje są na bieżąco domykane na rynku międzybankowym. Opcje walutowe wbudowane w umowy depozytowe wyceniane są opisaną powyżej metodą wyceny dla opcji walutowych. Proste opcje (niewalutowe, w tym na koszyk) wbudowane w umowy depozytowe i ich domknięcia są wyceniane rozszerzonym modelem Blacka-Scholesa w oparciu o statystyczne miary zmienności. Opcje egzotyczne, w tym koszykowe, są wyceniane przy pomocy techniki Monte-Carlo przy założeniu modelu geometrycznego ruchu Browna dla czynników ryzyka. Parametry modelu ustalane są na podstawie miar statystycznych. Grupa przeanalizowała portfel umów kredytowych i zwykłych pod kątem konieczności wydzielenia wbudowanych instrumentów pochodnych i stwierdziła, że nie wymagają one wydzielenia i odrębnego ujęcia instrumentów wbudowanych. Ryzyko związane z pochodnymi instrumentami finansowymi Podstawowymi rodzajami ryzyka związanymi z instrumentami pochodnymi są ryzyko rynkowe i ryzyko kredytowe. W momencie początkowego ujęcia pochodne instrumenty finansowe zwykle nie posiadają żadnej bądź posiadają znikomą wartość rynkową. Wynika to z tego, że instrumenty pochodne nie wymagają żadnej inwestycji początkowej netto, bądź wymagają tylko niewielkiej początkowej inwestycji netto w porównaniu z innymi rodzajami umów, które w podobny sposób reagują na zmiany warunków rynkowych. Instrumenty pochodne uzyskują dodatnią lub ujemną wartość wraz ze zmianami określonej stopy procentowej, ceny papieru wartościowego, ceny towaru, kursu wymiany waluty obcej, indeksu ceny, klasyfikacji kredytowej lub indeksu kredytowego czy też innego parametru rynkowego. W wyniku Bank Pekao S.A. Raport Roczny

224 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) tych zmian posiadane instrumenty pochodne stają się bardziej lub mniej korzystne od instrumentów o takim samym rezydualnym okresie zapadalności dostępnych w danym momencie na rynku. Ryzyko kredytowe związane z kontraktami pochodnymi stanowi potencjalny koszt zawarcia nowego kontraktu na warunkach pierwotnych w przypadku, gdy druga strona uczestnicząca w pierwotnym kontrakcie nie spełni swojego obowiązku. Aby ocenić wielkość potencjalnego kosztu zastąpienia Grupa wykorzystuje takie same metody jak do oceny ponoszonego ryzyka rynkowego. Aby kontrolować poziom podejmowanego ryzyka kredytowego, Grupa dokonuje oceny pozostałych uczestników kontraktów wykorzystując takie same metody, jak przy decyzjach kredytowych. Poniższe tabele prezentują nominalne kwoty pochodnych instrumentów finansowych oraz wartości godziwe instrumentów. Nominalne kwoty pewnych typów instrumentów finansowych stanowią podstawę do porównań z instrumentami ujmowanymi w bilansie, lecz niekoniecznie wskazują, jakie będą kwoty przyszłych przepływów środków pieniężnych lub jaka jest bieżąca wartość godziwa tych instrumentów, w związku z czym nie określają stopnia narażenia Grupy na ryzyko kredytowe lub cenowe. Instrumenty pochodne mają dodatnią wycenę (stają się aktywami) lub ujemną (zobowiązaniami) w wyniku fluktuacji rynkowych stóp procentowych, indeksów lub kursów wymiany walut w porównaniu z ich warunkami. Wartości godziwe handlowych instrumentów pochodnych Aktywa Zobowiązania Transakcje stopy procentowej swapy stopy procentowej (IRS) kontrakty na przyszłą stopę procentową (FRA) opcje pozostałe Transakcje walutowe i na złoto walutowe swapy stopy procentowej (CIRS) forwardy walutowe swapy walutowe (FX-swap) opcje walutowe i na złoto Transakcje oparte na kapitałowych papierach wartościowych opcje Razem Aktywa Zobowiązania Transakcje stopy procentowej swapy stopy procentowej (IRS) kontrakty na przyszłą stopę procentową (FRA) opcje pozostałe Transakcje walutowe i na złoto walutowe swapy stopy procentowej (CIRS) forwardy walutowe swapy walutowe (FX-swap) opcje walutowe i na złoto Transakcje oparte na kapitałowych papierach wartościowych opcje Razem Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

225 (w tys. zł) Wartości nominalne handlowych instrumentów pochodnych Transakcje stopy procentowej do 1 miesiąca od 1 do 3 miesięcy Umowny termin zapadalności od 3 miesięcy do 1 roku od 1 do 5 lat powyżej 5 lat swapy stopy procentowej (IRS) kontrakty na przyszłą stopę procentową (FRA) opcje pozostałe Transakcje walutowe i na złoto walutowe swapy stopy procentowej (CIRS) waluta zakupiona walutowe swapy stopy procentowej (CIRS) waluta sprzedana forwardy walutowe waluta zakupiona forwardy walutowe waluta sprzedana swapy walutowe (FX-swap) waluta zakupiona swapy walutowe (FX-swap) waluta sprzedana opcje kupione opcje sprzedane Transakcje oparte na kapitałowych papierach wartościowych opcje Razem Razem Umowny termin zapadalności do 1 od 1 od 3 miesięcy powyżej miesiąca do 3 miesięcy do 1 roku od 1 do 5 lat 5 lat Razem Transakcje stopy procentowej swapy stopy procentowej (IRS) kontrakty na przyszłą stopę procentową (FRA) opcje pozostałe Transakcje walutowe i na złoto walutowe swapy stopy procentowej (CIRS) waluta zakupiona walutowe swapy stopy procentowej (CIRS) waluta sprzedana forwardy walutowe waluta zakupiona forwardy walutowe waluta sprzedana swapy walutowe (FX-swap) waluta zakupiona swapy walutowe (FX-swap) waluta sprzedana opcje kupione opcje sprzedane Transakcje oparte na kapitałowych papierach wartościowych opcje Razem Bank Pekao S.A. Raport Roczny

226 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) 26. Pozostałe instrumenty finansowe wyceniane do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat Dłużne papiery wartościowe emitowane przez rządy centralne obligacje skarbowe Razem Dłużne papiery wartościowe wyceniane do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat wg terminów zapadalności Dłużne papiery wartościowe, w tym: od 3 miesięcy do 1 roku 505 od 1 do 5 lat Razem Kredyty i pożyczki udzielone klientom Kredyty i pożyczki udzielone klientom według struktury produktowej Kredyty na nieruchomości Kredyty w rachunku bieżącym Kredyty operacyjne Kredyty na inwestycje Należności z tytułu kart płatniczych Skupione wierzytelności Pozostałe kredyty i pożyczki Dłużne papiery wartościowe Transakcje z przyrzeczeniem odkupu Należności w drodze Odsetki Razem brutto Odpisy aktualizujące wartość należności Razem netto Kredyty i pożyczki udzielone klientom według struktury podmiotowej Należności od przedsiębiorstw Należności od ludności Należności od jednostek budżetowych Odsetki Razem brutto Odpisy aktualizujące wartość należności Razem netto Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

227 (w tys. zł) Kredyty i pożyczki udzielone klientom według struktury jakościowej Kredyty i pożyczki udzielone klientom, w tym: należności brutto bez utraty wartości należności brutto z utratą wartości odpisy aktualizujące utworzone indywidualnie odpisy aktualizujące utworzone grupowo (*) Razem (*) Pozycja obejmuje szacowaną utratę wartości, która nastąpiła, ale nie została jeszcze zaraportowana. Kredyty i pożyczki udzielone klientom według umownych terminów zapadalności Kredyty i pożyczki udzielone klientom, w tym: do 1 miesiąca od 1 do 3 miesięcy od 3 miesięcy do 1 roku od 1 do 5 lat powyżej 5 lat dla których termin zapadalności upłynął Odsetki Razem brutto Odpisy aktualizujące wartość należności Razem netto Kredyty i pożyczki udzielone klientom według walut PLN CHF EUR USD Pozostałe waluty Razem Zmiany poziomu odpisów aktualizujących w roku 2011 i 2010 prezentowane są w Nocie 17. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

228 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) 28. Należności z tytułu leasingu finansowego Grupa prowadzi działalność leasingową poprzez spółkę zależną Pekao Leasing Sp. z o.o. Wartość kwot inwestycji leasingowej brutto oraz minimalnych opłat leasingowych należnych wynosiła: Inwestycja leasingowa brutto Wartość bieżąca minimalnych opłat leasingowych Do roku Od roku do 5 lat Powyżej 5 lat Razem Niezrealizowane przychody finansowe Inwestycja leasingowa netto Niegwarantowane wartości końcowe przypadające leasingodawcy Wartość bieżąca minimalnych opłat leasingowych Wartość rezerw Wartość bilansowa Inwestycja leasingowa brutto Wartość bieżąca minimalnych opłat leasingowych Do roku Od roku do 5 lat Powyżej 5 lat Razem Niezrealizowane przychody finansowe Inwestycja leasingowa netto Niegwarantowane wartości końcowe przypadające leasingodawcy Wartość bieżąca minimalnych opłat leasingowych Wartość rezerw Wartość bilansowa Grupa zawiera jako leasingodawca transakcje leasingu finansowego, których głównym przedmiotem są środki transportu, maszyny i urządzenia techniczne. Ponadto, gdy Grupa Kapitałowa jest leasingobiorcą, jeśli leasing finansowy odbywa się między spółkami Grupy, wzajemne transakcje z tytułu leasingu finansowego podlegają eliminacji. 226 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

229 (w tys. zł) 29. Rachunkowość zabezpieczeń Grupa na dzień 31 grudnia 2011 roku stosuje rachunkowość zabezpieczeń wartości godziwej (fair value hedge) oraz przepływów pieniężnych (cash flow hedge). W 2011 roku Grupa kontynuowała następujące powiązania zabezpieczające: rachunkowość zabezpieczeń wartości godziwej (fair value hedge) dla stałokuponowych dłużnych papierów wartościowych zaklasyfikowanych do portfela dostępnego do sprzedaży zabezpieczonych instrumentami typu interest rate swap (IRS) opis w punkcie 29.1, rachunkowość zabezpieczeń przepływów pieniężnych (cash flow hedge) z tytułu aktywów i zobowiązań finansowych o zmiennym oprocentowaniu, zabezpieczonych instrumentami typu cross-currency interest rate swap (CIRS) opis w punkcie 29.2, zabezpieczenie przepływów pieniężnych (cash flow hedge) z tytułu aktywów finansowych o zmiennym oprocentowaniu instrumentami typu interest rate swap (IRS) opis w punkcie 29.3, rachunkowość zabezpieczeń wartości godziwej (fair value hedge) przed ryzykiem stopy procentowej dla portfela depozytów w EUR, zabezpieczonego instrumentami typu cross-currency interest rate swap (CIRS) opis w punkcie W 2011 roku Grupa desygnowała do rachunkowości zabezpieczeń następujące powiązania zabezpieczające: rachunkowość zabezpieczeń przepływów pieniężnych (cash flow hedge) dla portfela zmiennokuponowych depozytów w EUR zabezpieczonych instrumentami typu interest rate swap (IRS) opis w punkcie 29.5, rachunkowość zabezpieczeń wartości godziwej (fair value hedge) dla stałokuponowych obligacji w PLN zabezpieczonych instrumentami typu interest rate swap (IRS) opis w punkcie 29.1, rachunkowość zabezpieczeń przepływów pieniężnych (cash flow hedge) dla wysoce prawdopodobnego przepływu środków pieniężnych w USD (pozycja długa w USD dla Banku) zabezpieczonego instrumentami typu fx-forward (zawartymi jako seria transakcji fx-spot i fx-swap) opis w punkcie Wartości godziwe instrumentów pochodnych zabezpieczających Aktywa Zobowiązania Rachunkowość zabezpieczeń wartości godziwej (fair value hedge) swapy stopy procentowej (IRS) walutowe swapy stopy procentowej (CIRS) Rachunkowość zabezpieczeń przepływów pieniężnych (cash flow hedge) swapy stopy procentowej (IRS) walutowe swapy stopy procentowej (CIRS) swapy walutowe (fx-swap) Razem Aktywa Zobowiązania Rachunkowość zabezpieczeń wartości godziwej (fair value hedge) swapy stopy procentowej (IRS) walutowe swapy stopy procentowej (CIRS) Rachunkowość zabezpieczeń przepływów pieniężnych (cash flow hedge) swapy stopy procentowej (IRS) walutowe swapy stopy procentowej (CIRS) Razem Bank Pekao S.A. Raport Roczny

230 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) Wartości nominalne instrumentów pochodnych zabezpieczających do 1 miesiąca od 1 do 3 miesięcy Umowny termin zapadalności od 3 miesięcy do 1 roku od 1 do 5 lat powyżej 5 lat Rachunkowość zabezpieczeń wartości godziwej (fair value hedge) swapy stopy procentowej (IRS) walutowe swapy stopy procentowej (CIRS) Rachunkowość zabezpieczeń przepływów pieniężnych (cash flow hedge) swapy stopy procentowej (IRS) walutowe swapy stopy procentowej (CIRS) swapy walutowe (fx-swap) Razem Razem Umowny termin zapadalności do 1 od 1 od 3 miesięcy powyżej miesiąca do 3 miesięcy do 1 roku od 1 do 5 lat 5 lat Razem Rachunkowość zabezpieczeń wartości godziwej (fair value hedge) swapy stopy procentowej (IRS) walutowe swapy stopy procentowej (CIRS) Rachunkowość zabezpieczeń przepływów pieniężnych (cash flow hedge) swapy stopy procentowej (IRS) walutowe swapy stopy procentowej (CIRS) Razem Kwoty rozpoznane w rachunku wyników i na kapitale z aktualizacji wyceny z tytułu rachunkowości zabezpieczeń przepływów pieniężnych (cash flow hedge) Kapitał z aktualizacji wyceny (odroczenie zmian wartości godziwej zabezpieczających instrumentów finansowych w części uznanej za skuteczne zabezpieczenie brutto) Wynik odsetkowy na instrumentach pochodnych zabezpieczających Nieefektywna część zmiany wyceny do wartości godziwej transakcji zabezpieczających zaprezentowana w rachunku wyników Zmiany stanu kapitału z aktualizacji wyceny z tytułu wyceny instrumentów pochodnych zabezpieczających w rachunkowości zabezpieczeń przepływów pieniężnych (cash flow hedge) Stan na początek okresu Odroczenie zmian wartości godziwej zabezpieczających instrumentów finansowych w części uznanej za skuteczne zabezpieczenie Kwota odroczonej zmiany wartości godziwej zabezpieczających instrumentów finansowych w części uznanej za skuteczne zabezpieczenie usunięta z kapitału z aktualizacji wyceny i wykazana w zysku lub stracie netto Stan na koniec okresu Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

231 (w tys. zł) Kwoty rozpoznane w rachunku wyników z tytułu rachunkowości zabezpieczeń wartości godziwej (fair value hedge). Rodzaj wyniku Wynik z tytułu zmiany wartości godziwej instrumentu zabezpieczającego Wynik z tytułu zmiany wartości godziwej pozycji zabezpieczanej związanej z zabezpieczanym ryzykiem Wynik z tytułu rachunkowości zabezpieczeń wartości godziwej Wynik odsetkowy na instrumentach pochodnych zabezpieczających Zabezpieczenie wartości godziwej (fair value hedge) stałokuponowych dłużnych papierów wartościowych Opis relacji zabezpieczającej Bank zabezpiecza część ryzyka stopy procentowej wynikającą ze zmiany wartości godziwej pozycji zabezpieczanej wynikającej ze zmienności rynkowych swapowych stóp procentowych poprzez transakcje IRS. Pozycja zabezpieczana Pozycję zabezpieczaną stanowią stałokuponowe dłużne papiery wartościowe zaklasyfikowane do kategorii dostępnych do sprzedaży (AFS), denominowane w PLN, EUR i USD. Instrumenty zabezpieczające Pozycje zabezpieczającą stanowią transakcje pochodne IRS w walutach PLN, EUR i USD (krótka pozycja w stałej stopie procentowej) w których Bank otrzymuje zmienne przepływy, a płaci stałe. Sposób ujęcia w sprawozdaniu finansowym Wynik z tytułu zmiany wyceny do wartości godziwej pozycji zabezpieczanych w zakresie zabezpieczanego ryzyka odnoszony jest do wyniku z tytułu rachunkowości zabezpieczeń wartości godziwej. Pozostała część zmiany wyceny do wartości godziwej (wynikająca ze spreadu pomiędzy krzywą swapową a krzywą obligacji) księgowana jest zgodnie z ogólnymi zasadami dla instrumentów AFS (tj. w kapitale z aktualizacji wyceny). Odsetki od dłużnych papierów wartościowych ujmowane są w wyniku odsetkowym. Zmiana wyceny do wartości godziwej instrumentów pochodnych w rachunkowości zabezpieczeń wartości godziwej jest prezentowana w wyniku z tytułu rachunkowości zabezpieczeń wartości godziwej. Odsetki od instrumentów pochodnych w rachunkowości zabezpieczeń wartości godziwej ujmowane są w wyniku odsetkowym Zabezpieczenie przepływów pieniężnych (cash flow hedge) kredytów i depozytów zmiennoprocentowych Opis relacji zabezpieczającej Bank zabezpiecza część ryzyka stopy procentowej oraz ryzyko walutowe wynikające ze zmienności przepływów pieniężnych na aktywach i zobowiązaniach o zmiennym oprocentowaniu poprzez transakcje CIRS (basis swap). Pozycje zabezpieczane Pozycję zabezpieczaną stanowią przepływy pieniężne z tytułu portfela aktywów i portfela pasywów o zmiennej stopie procentowej. Instrumenty zabezpieczające Pozycję zabezpieczającą stanowi portfel transakcji CIRS (basis swap), w których Bank płaci zmiennoprocentowe przepływy walutowe, a otrzymuje zmiennoprocentowe przepływy złotowe/walutowe. Sposób ujęcia w sprawozdaniu finansowym Efektywna część zmiany wyceny do wartości godziwej transakcji zabezpieczających jest księgowana w kapitale z aktualizacji wyceny. Nieefektywna część zmiany wyceny do wartości godziwej transakcji zabezpieczających jest prezentowana w wyniku na instrumentach finansowych przeznaczonych do obrotu. Odsetki od transakcji CIRS i pozycji zabezpieczanych są ujmowane w wyniku odsetkowym. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

232 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) Okres, w którym oczekuje się wystąpienia przepływów pieniężnych Oczekuje się, że pozycja zabezpieczana będzie generować przepływy pieniężne w okresie do 9 września 2019 roku Zabezpieczenie przepływów pieniężnych (cash flow hedge) kredytów zmiennoprocentowych Opis relacji zabezpieczającej Bank zabezpiecza część ryzyka stopy procentowej wynikającej ze zmienności przepływów pieniężnych na aktywach o zmiennym oprocentowaniu poprzez transakcje IRS. Pozycje zabezpieczane Pozycję zabezpieczaną stanowią przepływy pieniężne z tytułu portfela aktywów o zmiennej stopie procentowej. Instrumenty zabezpieczające Pozycję zabezpieczającą stanowi portfel transakcji IRS (krótka pozycja w zmiennej stopie Bank otrzymuje stałe przepływy a płaci zmienne). Sposób ujęcia w sprawozdaniu finansowym Efektywna część zmiany wyceny do wartości godziwej transakcji zabezpieczających jest księgowana w kapitale z aktualizacji wyceny. Nieefektywna część zmiany wyceny do wartości godziwej transakcji zabezpieczających jest prezentowana w wyniku na instrumentach finansowych przeznaczonych do obrotu. Odsetki od transakcji IRS i pozycji zabezpieczanych są ujmowane w wyniku odsetkowym. Okres, w którym oczekuje się wystąpienia przepływów pieniężnych Oczekuje się, że pozycja zabezpieczana będzie generować przepływy pieniężne w okresie do 20 listopada 2017 roku Zabezpieczenie wartości godziwej (fair value hedge) przed ryzykiem stopy procentowej dla portfela depozytów Opis relacji zabezpieczającej Bank zabezpiecza ryzyko stopy procentowej wynikającej ze zmiany wartości godziwej pozycji zabezpieczanej wynikającej ze zmienności rynkowych stóp procentowych poprzez transakcje CIRS. Pozycja zabezpieczana Pozycję zabezpieczaną stanowi portfel depozytów w EUR o oprocentowaniu nie wrażliwym na zmiany stóp procentowych. Instrumenty zabezpieczające Pozycję zabezpieczającą stanowią transakcje pochodne CIRS w których Bank otrzymuje stałą stopę w EUR a płaci zmienną w złotych. Sposób ujęcia w sprawozdaniu finansowym Wynik z tytułu zmiany wyceny do wartości godziwej pozycji zabezpieczanych w zakresie zabezpieczanego ryzyka odnoszony jest do wyniku z tytułu rachunkowości zabezpieczeń wartości godziwej i jako osobny tytuł w pozycji zobowiązań. Odsetki od depozytów ujmowane są w wyniku odsetkowym. Zmiana wyceny do wartości godziwej instrumentów pochodnych w rachunkowości zabezpieczeń wartości godziwej jest prezentowana w wyniku z tytułu rachunkowości zabezpieczeń wartości godziwej. Odsetki od instrumentów pochodnych w rachunkowości zabezpieczeń wartości godziwej ujmowane są w wyniku odsetkowym. 230 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

233 (w tys. zł) 29.5 Zabezpieczenie przepływów pieniężnych (cash flow hedge) depozytów zmiennoprocentowych Opis relacji zabezpieczającej Bank zabezpiecza część ryzyka stopy procentowej wynikającej ze zmienności przepływów pieniężnych z depozytów o zmiennym oprocentowaniu poprzez transakcje IRS. Pozycje zabezpieczane Pozycję zabezpieczaną stanowią przepływy pieniężne z tytułu depozytów o zmiennej stopie procentowej w EUR. Instrumenty zabezpieczające Pozycję zabezpieczającą stanowi portfel transakcji IRS (krótka pozycja w stałej stopie Bank otrzymuje zmienne przepływy a płaci stałe). Sposób ujęcia w sprawozdaniu finansowym Efektywna część zmiany wyceny do wartości godziwej transakcji zabezpieczających jest księgowana w kapitale z aktualizacji wyceny. Nieefektywna część zmiany wyceny do wartości godziwej transakcji zabezpieczających jest prezentowana w wyniku na instrumentach finansowych przeznaczonych do obrotu. Odsetki od transakcji IRS i pozycji zabezpieczanych są ujmowane w wyniku odsetkowym. Okres, w którym oczekuje się wystąpienia przepływów pieniężnych Oczekuje się, że pozycja zabezpieczana będzie generować przepływy pieniężne w okresie do 5 grudnia 2014 roku Zabezpieczenie przepływów pieniężnych (cash flow hedge) z tytułu oczekiwanego przyszłego wpływu w walucie obcej Opis relacji zabezpieczającej Bank zabezpiecza zmienność przepływów pieniężnych w USD stanowiących prognozowane przychody z tytułu oczekiwanej przyszłej transakcji sprzedaży poprzez transakcje fx-forward. Zabezpieczane jest ryzyko walutowe. Pozycje zabezpieczane Pozycję zabezpieczaną stanowią prognozowane przychody z tytułu oczekiwanej przyszłej transakcji sprzedaży uzależnione od kursu USD/PLN. Instrumenty zabezpieczające Pozycję zabezpieczającą stanowi portfel transakcji fx-forward (złożonych z transakcji fx-swap oraz transakcji fx-spot domykających przepływy początkowej wymiany fx-swap), w których Bank sprzeda USD w zamian za PLN z terminem realizacji po ustalonym kursie. Sposób ujęcia w sprawozdaniu finansowym Efektywna część zmiany wyceny do wartości godziwej transakcji zabezpieczających jest księgowana w kapitale z aktualizacji wyceny. Nieefektywna część zmiany wyceny do wartości godziwej transakcji zabezpieczających jest prezentowana w wyniku na instrumentach finansowych przeznaczonych do obrotu. Okres, w którym oczekuje się wystąpienia przepływów pieniężnych Oczekuje się, że pozycja zabezpieczana będzie generować przepływy pieniężne w okresie do 31 marca 2012 roku. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

234 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) 30. Inwestycyjne (lokacyjne) papiery wartościowe Dłużne papiery wartościowe dostępne do sprzedaży (AFS) Kapitałowe papiery wartościowe dostępne do sprzedaży (AFS) Dłużne papiery wartościowe utrzymywane do terminu wymagalności (HTM) Razem Dłużne papiery wartościowe dostępne do sprzedaży (AFS) Papiery wartościowe emitowane przez rządy centralne bony skarbowe obligacje skarbowe Papiery wartościowe emitowane przez banki centralne Papiery wartościowe emitowane przez przedsiębiorstwa Papiery wartościowe emitowane przez jednostki samorządowe Razem w tym utrata wartości aktywów Kapitałowe papiery wartościowe dostępne do sprzedaży (AFS) Akcje Razem w tym utrata wartości aktywów Dłużne papiery wartościowe utrzymywane do terminu wymagalności (HTM) Papiery wartościowe emitowane przez rządy centralne bony skarbowe obligacje skarbowe Papiery wartościowe emitowane przez banki centralne Papiery wartościowe emitowane przez przedsiębiorstwa Razem w tym utrata wartości aktywów 232 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

235 (w tys. zł) Dłużne papiery wartościowe inwestycyjne (lokacyjne) według umownych terminów zapadalności Dłużne papiery wartościowe, w tym: do 1 miesiąca od 1 do 3 miesięcy od 3 miesięcy do 1 roku od 1 do 5 lat powyżej 5 lat Razem Zmiana stanu inwestycyjnych (lokacyjnych) papierów wartościowych Papiery wartościowe dostępne do sprzedaży (AFS) Stan na początek okresu Zwiększenia (zakup) Zmniejszenia (sprzedaż i wykup) Aktywa finansowe przeniesione do aktywów przeznaczonych do sprzedaży Zmiany wartości godziwej Różnice kursowe Odsetki naliczone Inne zmiany Stan na koniec okresu Dłużne papiery wartościowe utrzymywane do terminu wymagalności (HTM) Stan na początek okresu Zwiększenia (zakup) Zmniejszenia (sprzedaż i wykup) Odpisy z tytułu rozpoznanej utraty wartości Różnice kursowe Odsetki naliczone Inne zmiany Stan na koniec okresu Razem inwestycyjne (lokacyjne) papiery wartościowe netto Bank Pekao S.A. Raport Roczny

236 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) 31. Reklasyfikacja papierów wartościowych MSR 39 Instrumenty finansowe: ujmowanie i wycena oraz MSSF 7 Instrumenty finansowe: ujawnianie informacji, umożliwia pod pewnymi warunkami przekwalifikowanie instrumentów finansowych do innych kategorii. W 2011 i 2010 roku Grupa nie dokonała przekwalifikowania instrumentów finansowych do innych kategorii. Natomiast 1 października 2008 roku, ze względu na wyjątkową sytuację związaną z występującym w tym okresie kryzysem na rynkach finansowych, Grupa skorzystała ze zmiany wprowadzonej do MSR 39 Instrumenty finansowe: ujmowanie i wycena oraz MSSF 7 Instrumenty finansowe: ujawnianie informacji, umożliwiającej pod pewnymi warunkami na przekwalifikowanie instrumentów finansowych do innych kategorii. Wartości bilansowe i wartości godziwe wszystkich składników aktywów finansowych, które zostały reklasyfikowane Aktywa finansowe przeniesione z portfela aktywów dostępnych do sprzedaży do kredytów i pożyczek udzielonych klientom Wartość na Nominalna Bilansowa Godziwa Aktywa finansowe przeniesione z portfela aktywów dostępnych do sprzedaży do należności od banków Aktywa finansowe przeniesione z portfela przeznaczonego do obrotu do portfela utrzymywanego do terminu zapadalności Razem Aktywa finansowe przeniesione z portfela aktywów dostępnych do sprzedaży do kredytów i pożyczek udzielonych klientom Aktywa finansowe przeniesione z portfela aktywów dostępnych do sprzedaży do należności od banków Aktywa finansowe przeniesione z portfela przeznaczonego do obrotu do portfela utrzymywanego do terminu zapadalności Wartość na Wartość na Nominalna Bilansowa Godziwa Nominalna Bilansowa Godziwa Razem Aktywa finansowe przeniesione z portfela aktywów dostępnych do sprzedaży do kredytów i pożyczek udzielonych klientom Aktywa finansowe przeniesione z portfela aktywów dostępnych do sprzedaży do należności od banków Aktywa finansowe przeniesione z portfela przeznaczonego do obrotu do portfela utrzymywanego do terminu zapadalności Wartość na Wartość na Nominalna Bilansowa Godziwa Nominalna Bilansowa Godziwa Razem Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

237 (w tys. zł) W przypadku gdyby Grupa nie dokonała reklasyfikacji, wynik oraz kapitał z aktualizacji wyceny zmieniłby się następująco: Aktywa finansowe przeniesione z portfela aktywów dostępnych do sprzedaży do kredytów i pożyczek udzielonych klientom Wynik na instrumentach finansowych wycenianych w wartości godziwej Kapitał z aktualizacji wyceny Aktywa finansowe przeniesione z portfela aktywów dostępnych do sprzedaży do należności od banków Aktywa finansowe przeniesione z portfela przeznaczonego do obrotu do portfela utrzymywanego do terminu zapadalności Razem Aktywa finansowe przeniesione z portfela aktywów dostępnych do sprzedaży do kredytów i pożyczek udzielonych klientom Wynik na instrumentach finansowych wycenianych w wartości godziwej Kapitał z aktualizacji wyceny -378 Aktywa finansowe przeniesione z portfela aktywów dostępnych do sprzedaży do należności od banków 5 Aktywa finansowe przeniesione z portfela przeznaczonego do obrotu do portfela utrzymywanego do terminu zapadalności Razem Wynik odsetkowy reklasyfikowanych składników aktywów finansowych Aktywa finansowe przeniesione z portfela aktywów dostępnych do sprzedaży do kredytów i pożyczek udzielonych klientom Aktywa finansowe przeniesione z portfela aktywów dostępnych do sprzedaży do należności od banków Aktywa finansowe przeniesione z portfela przeznaczonego do obrotu do portfela utrzymywanego do terminu zapadalności Razem Aktywa i zobowiązania przeznaczone do sprzedaży oraz działalność zaniechana Zgodnie z MSSF 5 Aktywa trwałe przeznaczone do sprzedaży oraz działalność zaniechana, Grupa wyodrębniła w pozycji Aktywa trwałe przeznaczone do sprzedaży aktywa trwałe spełniające odpowiednie wymogi MSSF 5 dotyczące klasyfikacji do aktywów trwałych przeznaczonych do sprzedaży. Na dzień 31 grudnia 2011 roku do aktywów trwałych przeznaczonych do sprzedaży oraz działalności zaniechanej zakwalifikowano zidentyfikowane jako przeznaczone do sprzedaży: aktywa i zobowiązania jednostki zależnej PJSC UniCredit Bank, nieruchomości, oraz pozostałe aktywa rzeczowe będące własnością Grupy. Poniżej przedstawiono aktywa przeznaczone do sprzedaży i zobowiązania związane z aktywami przeznaczonymi do sprzedaży: aktywa PRZEZNACZONE DO SPRZEDAŻY Aktywa PJSC UniCredit Bank Rzeczowe aktywa trwałe Inne aktywa Razem aktywa ZOBOWIĄZANIA ZWIĄZANE Z AKTYWAMI PRZEZNACZONYMI DO SPRZEDAŻY Zobowiązania PJSC UniCredit Bank Razem zobowiązania Bank Pekao S.A. Raport Roczny

238 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) W najbliższych latach Grupa Pekao zakłada koncentrację swojej działalności na rynku krajowym, w związku z tym, planuje zbycie całej swojej inwestycji na Ukrainie, którą stanowią: udziały w spółce PJSC UniCredit Bank o wartości tys. złotych, kredyty i lokaty o łącznej wartości tys. złotych, oraz zaangażowanie pozabilansowe, na które składają się gwarancje o wartości tys. złotych oraz akredytywy o wartości tys. złotych. Zbycie inwestycji banku na Ukrainie będzie możliwe po uzyskaniu wszelkich niezbędnych zgód. Poniżej przedstawiono pozycje aktywów i zobowiązań PJSC UniCredit Bank wchodzących w skład aktywów i zobowiązań przeznaczonych przez Grupę Pekao do sprzedaży: aktywa PRZEZNACZONE DO SPRZEDAŻY Przed eliminacjami Eliminacje transakcji wzajemnych/korekty konsolidacyjne Po eliminacjach Kasa, należności od Banku Centralnego Należności od banków Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu Kredyty i pożyczki udzielone klientom Inwestycyjne (lokacyjne) papiery wartościowe Wartości niematerialne Rzeczowe aktywa trwałe Inne aktywa aktywa RAZEM ZOBOWIĄZANIA ZWIĄZANE Z AKTYWAMI PRZEZNACZONYMI DO SPRZEDAŻY Zobowiązania wobec innych banków Zobowiązania wobec klientów Zobowiązania tytułu podatku dochodowego Pozostałe zobowiązania ZOBOWIĄZANIA RAZEM aktywa PRZEZNACZONE DO SPRZEDAŻY Przed eliminacjami Eliminacje transakcji wzajemnych/korekty konsolidacyjne Po eliminacjach Kasa, należności od Banku Centralnego Należności od banków Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu Kredyty i pożyczki udzielone klientom Należności z tytułu leasingu finansowego Inwestycyjne (lokacyjne) papiery wartościowe Wartości niematerialne Rzeczowe aktywa trwałe Nieruchomości inwestycyjne Aktywa z tytułu podatku dochodowego Inne aktywa aktywa RAZEM ZOBOWIĄZANIA ZWIĄZANE Z AKTYWAMI PRZEZNACZONYMI DO SPRZEDAŻY Zobowiązania wobec innych banków Zobowiązania wobec klientów Zobowiązania tytułu podatku dochodowego Pozostałe zobowiązania ZOBOWIĄZANIA RAZEM Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

239 (w tys. zł) Poniżej przedstawiono rachunek zysków i strat dotyczący działalności zaniechanej PJSC UniCredit Bank Przychody z tytułu odsetek Koszty z tytułu odsetek Wynik z tytułu odsetek Przychody z tytułu prowizji i opłat Koszty z tytułu prowizji i opłat Wynik z tytułu prowizji i opłat Wynik na instrumentach finansowych przeznaczonych do obrotu Zyski (straty) na sprzedaży: kredytów i innych należności finansowych aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży i utrzymywanych do terminu wymagalności Dochody z działalności operacyjnej Wynik odpisów z tytułu utraty wartości aktywów finansowych oraz rezerw na zobowiązania pozabilansowe kredytów i innych należności finansowych Wynik z działalności finansowej Ogólne koszty administracyjne wynagrodzenia i inne świadczenia pracownicze pozostałe koszty administracyjne Amortyzacja i odpisy z tytułu utraty wartości środków trwałych i wartości niematerialnych Pozostałe przychody i koszty operacyjne netto Koszty z działalności operacyjnej Zysk brutto Podatek dochodowy Zysk netto Poniżej przedstawiono rachunek przepływów pieniężnych dotyczący działalności zaniechanej PJSC UniCredit Bank Przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej Przepływy pieniężne netto z działalności inwestycyjnej Przepływy pieniężne netto z działalności finansowej Przepływy pieniężne netto razem Bank Pekao S.A. Raport Roczny

240 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) Zmiany stanu aktywów przeznaczonych do sprzedaży oraz zobowiązań związanych z aktywami przeznaczonymi do sprzedaży przedstawia tabela poniżej: Aktywa przeznaczone do sprzedaży Stan na początek okresu Zwiększenia, w tym: aktywa PJSC UniCredit Bank przeniesienie z nieruchomości inwestycyjnych przeniesienie z rzeczowych aktywów trwałych 602 inne zmiany Zmniejszenia, w tym: aktywa PJSC UniCredit Bank przeniesienie do rzeczowych aktywów trwałych zbycie aktywów inne zmiany Stan na koniec okresu ZOBOwiązania związane z Aktywami przeznaczonymi do sprzedaży Stan na początek okresu Zwiększenia, w tym: zobowiązania PJSC UniCredit Bank Zmniejszenia, w tym: zobowiązania PJSC UniCredit Bank Stan na koniec okresu Rozliczenie sprzedaży aktywów przedstawia się następująco: Przychody ze sprzedaży Wartość bilansowa zbytych aktywów netto (łącznie z kosztami sprzedaży) Zysk/strata brutto na sprzedaży Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

241 (w tys. zł) 33. Inwestycje w jednostki podporządkowane Skrócone informacje o jednostkach stowarzyszonych ujętych metodą praw własności: Nazwa jednostki Aktywa Zobowiązania Przychody Zysk lub (strata) netto % udziałów Wartość bilansowa udziałów (*) Pirelli Pekao Real Estate Sp. z o.o , Krajowa Izba Rozliczeniowa S.A , Pioneer Pekao Investment Management S.A , Xelion. Doradcy Finansowi Sp. z o.o , Central Poland Fund LLC (**) , Razem (*) Pirelli Pekao Real Estate Sp. z o.o , Krajowa Izba Rozliczeniowa S.A , Pioneer Pekao Investment Management S.A , Xelion. Doradcy Finansowi Sp. z o.o , Central Poland Fund LLC (**) , Razem (*) Dane dostępne na dzień sporządzenia sprawozdania finansowego (**) Dane w USD na dzień r., wartość bilansowa w PLN Na dzień roku wszystkie jednostki zależne zostały objęte konsolidacją metodą pełną. Zmiany wartości inwestycji w jednostkach zależnych: Stan na początek okresu Przekwalifikowanie do Inwestycji zależnych konsolidowanych metodą pełną Stan na koniec okresu Zmiany wartości inwestycji w jednostkach stowarzyszonych: Stan na początek okresu Udział w zyskach/stratach Dywidendy Inne 125 Stan na koniec okresu Bank Pekao S.A. Raport Roczny

242 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) 34. Wartości niematerialne Wartości niematerialne, w tym: koszty prac rozwojowych patenty i licencje inne nakłady na wartości niematerialne i zaliczki na nakłady wartości niematerialnych Wartość firmy Razem Wartość firmy to wartość powstała w związku z przeniesieniem części majątku Banku BPH S.A., w postaci zorganizowanej części przedsiębiorstwa, na Bank Pekao S.A. Wartość firmy przeniesiona na Bank Pekao S.A. jest częścią wartości firmy powstałej w wyniku nabycia przez Bank BPH S.A. Pierwszego Komercyjnego Banku S.A. PKBL w Lublinie i dotyczy tylko tych oddziałów Banku PKBL, które zostały przeniesione do Banku Pekao S.A. w ramach integracji Banków. Rozpoznana wartość firmy wynosi tys. złotych. Ponadto w pozycji tej znajduje się wartość firmy powstała w wyniku nabycia Spółki Pekao Leasing i Finanse (d. BPH Leasing) przez Pekao Leasing Holding (d. BPH PBK Leasing S.A.). Rozpoznana wartość wynosi tys. złotych. Na dzień 31 grudnia 2011 roku Grupa przeprowadziła test na utratę wartości firmy PKBL oraz Pekao Leasing i Finanse w wyniku którego nie rozpoznano utraty wartości tego składnika. Poniżej zostały przedstawione zmiany pozycji wartości niematerialnych w ciągu okresu sprawozdawczego: 2011 Koszty prac rozwojowych Patenty i licencje Inne (*) RAZEM Wartość brutto Stan na początek okresu Zwiększenia, w tym: nabycie inne przeniesienie z nakładów inwestycyjnych Zmniejszenia, w tym: likwidacja inne Stan na koniec okresu Umorzenie Stan na początek okresu Amortyzacja Likwidacja Pozostałe Stan na koniec okresu Odpisy aktualizujące Stan na początek okresu Zmiany wartości Stan na koniec okresu Wartość netto Stan na początek okresu Stan na koniec okresu (*) Pozycja obejmuje głównie nakłady inwestycyjne 240 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

243 (w tys. zł) 2010 Wartość brutto Koszty prac rozwojowych Patenty i licencje Inne (*) RAZEM Stan na początek okresu Zwiększenia, w tym: zwiększenia z tytułu objęcia konsolidacją po raz pierwszy zakupy inne przeniesienie z nakładów inwestycyjnych Zmniejszenia, w tym: likwidacja inne Stan na koniec okresu Umorzenie Stan na początek okresu Zwiększenia z tytułu objęcia konsolidacją po raz pierwszy Amortyzacja Likwidacja Pozostałe Stan na koniec okresu Odpisy aktualizujące Stan na początek okresu Zmiany wartości Stan na koniec okresu Wartość netto Stan na początek okresu Stan na koniec okresu (*) Pozycja obejmuje głównie nakłady inwestycyjne W 2011 roku i 2010 roku nie występowały ograniczenia dotyczące tytułu prawnego do wartości niematerialnych tytułem zabezpieczenia zobowiązań. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

244 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) 35. Rzeczowe aktywa trwałe Środki trwałe, w tym: grunty i budynki maszyny i urządzenia środki transportu inne Środki trwałe w budowie oraz zaliczki na środki trwałe w budowie Razem Poniżej zostały przedstawione zmiany pozycji rzeczowych środków trwałych w ciągu okresu sprawozdawczego: 2011 Wartość brutto Grunty i Budynki Maszyny i urządzenia Środki transportu Inne RAZEM Stan na początek okresu Zwiększenia, w tym: nabycie przeniesienie ze środków trwałych w budowie inne Zmniejszenia, w tym: likwidacja i sprzedaż przeniesienie do aktywów trwałych przeznaczonych do sprzedaży inne Stan na koniec okresu Umorzenie Stan na początek okresu Zwiększenia, w tym: amortyzacja inne Zmniejszenia, w tym: likwidacja i sprzedaż przeniesienie do aktywów trwałych przeznaczonych do sprzedaży inne Stan na koniec okresu Odpisy aktualizujące Stan na początek okresu Zwiększenia Zmniejszenia Stan na koniec okresu Wartość netto Stan na początek okresu Stan na koniec okresu Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

245 (w tys. zł) 2010 Wartość brutto Grunty i Budynki Maszyny i urządzenia Środki transportu Inne RAZEM Stan na początek okresu Zwiększenia, w tym: zwiększenia z tytułu objęcia konsolidacją po raz pierwszy nabycie przeniesienie ze środków trwałych w budowie inne Zmniejszenia, w tym: likwidacja i sprzedaż przeniesienie do aktywów trwałych przeznaczonych do sprzedaży inne Stan na koniec okresu Umorzenie Stan na początek okresu Zwiększenia, w tym: zwiększenia z tytułu objęcia konsolidacją po raz pierwszy amortyzacja inne Zmniejszenia, w tym: likwidacja i sprzedaż przeniesienie do aktywów trwałych przeznaczonych do sprzedaży inne Stan na koniec okresu Odpisy aktualizujące Stan na początek okresu Zwiększenia Zmniejszenia Stan na koniec okresu Wartość netto Stan na początek okresu Stan na koniec okresu Kwota nakładów uwzględnionych w pozycji rzeczowych aktywów trwałych w toku budowy na dzień 31 grudnia 2011 roku wyniosła tys. złotych (na dzień 31 grudnia 2010 roku tys. złotych). Kwota otrzymanych odszkodowań uzyskanych od stron trzecich z tytułu utraty wartości lub utracenia pozycji rzeczowych aktywów trwałych ujętych w rachunku zysków i strat w 2011 roku wyniosła tys. złotych (w 2010 roku tys. złotych). W 2011 roku i w 2010 roku nie występowały ograniczenia dotyczące tytułu prawnego do rzeczowych aktywów trwałych tytułem zabezpieczenia zobowiązań. Zobowiązania umowne Do dnia 31 grudnia 2011 roku jednostki wchodzące w skład Grupy zawarły umowy z kontrahentami na nabycie w przyszłości wartości niematerialnych w kwocie tys. złotych, w tym w 2012 roku tys. złotych, oraz rzeczowych aktywów trwałych w kwocie tys. złotych w tym w 2012 roku tys. złotych (do dnia 31 grudnia 2010 roku jednostki wchodzące w skład Grupy zawarły umowy z kontrahentami na nabycie w przyszłości wartości niematerialnych w kwocie tys. złotych, w tym w 2011 roku tys. złotych, oraz rzeczowych aktywów trwałych w kwocie tys. złotych, w tym w 2011 roku tys. złotych). Bank Pekao S.A. Raport Roczny

246 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) 36. Nieruchomości inwestycyjne Grupa stosuje do wyceny nieruchomości inwestycyjnych model ceny nabycia. Nie występują ograniczenia prawa do zbycia nieruchomości inwestycyjnych i praw do przekazania przychodu i zysku z tego tytułu. Poniżej zostały przedstawione zmiany pozycji nieruchomości inwestycyjnych w ciągu okresu sprawozdawczego: Wartość brutto Stan na początek okresu Zwiększenia, w tym: nabycie nieruchomości 331 przeniesienie z nieruchomości własnych inne Zmniejszenia, w tym: przeniesienie do aktywów trwałych przeznaczonych do sprzedaży inne Stan na koniec okresu Odpisy amortyzacyjne Stan na początek okresu Zwiększenia, w tym: amortyzacja przeniesienie z nieruchomości własnych inne Zmniejszenia, w tym: przeniesienie do aktywów trwałych przeznaczonych do sprzedaży inne Stan na koniec okresu Odpisy aktualizujące z tytułu utraty wartości Stan na początek okresu Zmniejszenia, w tym: przeniesienie do aktywów trwałych przeznaczonych do sprzedaży różnice kursowe -96 inne Stan na koniec okresu Wartość bilansowa netto Stan na początek okresu Stan na koniec okresu Wartość godziwa nieruchomości inwestycyjnych na 31 grudnia 2011 roku wynosiła tys. złotych (na 31 grudnia 2010 roku wynosiła tys. złotych). Wartość godziwą ustalono w oparciu o wyceny rzeczoznawców majątkowych. W rachunku zysków i strat ujęto następujące kwoty przychodów i kosztów związanych z nieruchomościami inwestycyjnymi: Przychody z czynszów dotyczących nieruchomości inwestycyjnych Bezpośrednie koszty operacyjne dotyczące nieruchomości inwestycyjnych (w tym: koszty napraw i utrzymania), które w danym okresie przyniosły przychody z czynszów Bezpośrednie koszty operacyjne dotyczące nieruchomości inwestycyjnych (w tym: koszty napraw i utrzymania), które nie przyniosły w danym okresie przychodów z czynszów Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

247 (w tys. zł) 37. Inne aktywa Koszty do rozliczenia w czasie Prawo użytkowania wieczystego gruntu Dochody do otrzymania Rozrachunki międzybankowe i międzyoddziałowe Należności od dłużników różnych Aktywa do zbycia 6 56 Razem Koszty do rozliczenia w czasie dotyczą poszczególnych rodzajów wydatków, których rozliczenie w ciężar rachunku zysków i strat nastąpi stosownie do upływu czasu w przyszłych okresach sprawozdawczych. Aktywa do zbycia stanowią aktywa przejęte za długi, które wykazuje się według wartości stanowiącej kwotę długu, za który aktywa przejęto, pomniejszonej o odpis aktualizujący wartość tych aktywów utworzony w wysokości różnicy pomiędzy kwotą długu a niższą od niej wartością godziwą przejętych aktywów. W przypadku nadwyżki między wartością godziwą przejętego aktywa a wartością długu, różnica stanowi zobowiązanie wobec kredytobiorcy. Grupa dokonuje sprzedaży aktywów przejętych za długi w przypadku nieruchomości w okresie nie dłuższym niż 5 lat oraz w okresie nie dłuższym niż 3 lata w odniesieniu do pozostałych składników przejętych za długi od daty przejęcia. Po upływie tego okresu Grupa przenosi wartość niesprzedanych aktywów przejętych za długi do odpowiednich pozycji rzeczowych aktywów trwałych użytkowanych przez Grupę. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

248 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) 38. Aktywa stanowiące zabezpieczenie zobowiązań Według stanu na dzień 31 grudnia 2011 roku Grupa posiadała w swoim portfelu aktywa finansowe, które stanowią zabezpieczenie zobowiązań: Wartość bilansowa aktywów stanowiących zabezpieczenie zobowiązań Wartość nominalna aktywów stanowiących zabezpieczenie zobowiązań Wartość zobowiązań podlegających zabezpieczeniu Przedmiot Rodzaj transakcji zabezpieczenia Transakcje z przyrzeczeniem odkupu obligacje Pokrycie Funduszu ochrony środków gwarantowanych na rzecz Bankowego obligacje, bony Funduszu Gwarancyjnego Kredyt lombardowy i techniczny obligacje, bony Inne kredyty obligacje, wierzytelności z tytułu umów leasingu Emisja hipotecznych listów zastawnych wierzytelności zabezpieczone hipoteką, obligacje i instrumenty zabezpieczające Transakcje pochodne obligacje Według stanu na dzień 31 grudnia 2010 roku Grupa posiadała w swoim portfelu aktywa finansowe, które stanowią zabezpieczenie zobowiązań: Rodzaj transakcji Przedmiot zabezpieczenia Wartość bilansowa aktywów stanowiących zabezpieczenie zobowiązań Wartość nominalna aktywów stanowiących zabezpieczenie zobowiązań Wartość zobowiązań podlegających zabezpieczeniu Transakcje z przyrzeczeniem odkupu obligacje Pokrycie Funduszu ochrony środków gwarantowanych na rzecz Bankowego obligacje, bony Funduszu Gwarancyjnego Kredyt lombardowy i techniczny obligacje, bony Inne kredyty obligacje, wierzytelności z tytułu umów leasingu Emisja hipotecznych listów zastawnych wierzytelności zabezpieczone hipoteką, obligacje i instrumenty zabezpieczające Transakcje pochodne obligacje Blokowanie papierów wartościowych wynika: w transakcjach Repo i Sell-buy-back z obowiązujących standardów na rynku pieniężnym dla tego rodzaju transakcji, w przypadku blokady na rzecz BFG z obowiązujących przepisów Ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, dla kredytu lombardowego i technicznego z polityki i standardów stosowanych przez Narodowy Bank Polski, w przypadku pozycji Inne kredyty i Transakcje pochodne z warunków umów zawartych pomiędzy Bankiem Pekao S.A. a jego klientami. dla emisji hipotecznych listów zastawnych z obowiązujących przepisów Ustawy o listach zastawnych i bankach hipotecznych. 246 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

249 (w tys. zł) 39. Zobowiązania wobec Banku Centralnego Kredyty otrzymane Transakcje repo Razem W pozycji tej ujęty został kredyt refinansowy w Narodowym Banku Polskim, otrzymany na finansowanie przez Bank kredytu na inwestycję centralną. 40. Zobowiązania wobec innych banków Zobowiązania wobec banków wg struktury produktowej Rachunki bieżące i depozyty overnight Depozyty innych banków i pozostałe zobowiązania Otrzymane kredyty i pożyczki Transakcje z przyrzeczeniem odkupu Środki pieniężne w drodze Naliczone odsetki Razem Zobowiązania wobec banków wg walut PLN CHF EUR USD Pozostałe waluty Razem Bank Pekao S.A. Raport Roczny

250 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) 41. Zobowiązania wobec klientów Zobowiązania wobec klientów wg struktury produktowej Zobowiązania wobec przedsiębiorstw, w tym: środki na rachunkach bieżących i depozyty overnight depozyty terminowe oraz pozostałe zobowiązania naliczone odsetki Zobowiązania wobec jednostek budżetowych, w tym: środki na rachunkach bieżących i depozyty overnight depozyty terminowe i pozostałe zobowiązania naliczone odsetki Zobowiązania wobec ludności, w tym: środki na rachunkach bieżących i depozyty overnight depozyty terminowe i pozostałe zobowiązania naliczone odsetki Transakcje z przyrzeczeniem odkupu, w tym: transakcje terminowe naliczone odsetki Zobowiązania w drodze Razem Zobowiązania wobec klientów wg walut PLN CHF EUR USD Pozostałe waluty Razem Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

251 (w tys. zł) 42. Zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych Zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych według rodzaju Zobowiązania z tytułu emisji obligacji 2 3 Zobowiązania z tytułu emisji certyfikatów depozytowych Zobowiązania z tytułu emisji listów zastawnych Naliczone odsetki Razem Nie wystąpiły przypadki nieterminowego wywiązywania się przez Grupę z tytułu spłaty kapitału, wypłaty odsetek i wykupu własnych dłużnych papierów wartościowych. Zmiana stanu zobowiązań z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych Stan na początek okresu Zwiększenia (emisja) Zmniejszenia (wykup) Zmniejszenia (częściowa spłata) Różnice kursowe Inne zmiany Stan na koniec okresu Rezerwy Poniżej przedstawiono zmiany pozycji rezerwy w ciągu okresu sprawozdawczego: Rezerwa na świadczenia emerytalne Rezerwa na udzielone zobowiązania i gwarancje Inne rezerwy Razem Rezerwa na 2011 sprawy sporne Stan na początek okresu Utworzenie/aktualizacja rezerw Wykorzystanie rezerw Rozwiązanie rezerw Różnice kursowe Inne zmiany Stan na koniec okresu Rezerwa na świadczenia emerytalne Rezerwa na udzielone zobowiązania i gwarancje Inne rezerwy Razem Rezerwa na 2010 sprawy sporne Stan na początek okresu Utworzenie/aktualizacja rezerw Wykorzystanie rezerw Rozwiązanie rezerw Różnice kursowe Inne zmiany Stan na koniec okresu Bank Pekao S.A. Raport Roczny

252 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) Rezerwa na sprawy sporne Rezerwy na sprawy sporne dotyczą spraw toczących się w postępowaniach sądowych, administracyjnych oraz innych sporów o charakterze prawnym. Inne rezerwy Inne rezerwy obejmują w szczególności wynikające z MSR19 rezerwy na długoterminowe świadczenia pracownicze oraz rezerwę na restrukturyzację zatrudnienia w związku z planowaną likwidacją działalności Oddziału w Paryżu. Przewidywany wypływ środków związanych z likwidacją Oddziału nastąpi do końca 2012 roku. 44. Pozostałe zobowiązania Przychody przyszłych okresów Rezerwy na urlopy wypoczynkowe Rezerwy na pozostałe zobowiązania pracownicze Rezerwa na koszty rzeczowe Pozostałe koszty do zapłacenia Wierzyciele różni Rozrachunki międzybankowe i międzyoddziałowe Razem Płatności na bazie akcji Program motywacyjny program opcji menedżerskich Banku Pekao S.A. Opcje na akcje przyznane zostały w ramach programu motywacyjnego dla kadry menedżerskiej kluczowej dla realizacji strategii Grupy Kapitałowej Banku, ustanowionego uchwałą Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Banku z dnia 25 lipca 2003 roku. Program realizowany jest w trybie warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego Banku w drodze emisji następujących akcji, obejmowanych w wykonaniu praw obligacji z prawem pierwszeństwa do objęcia akcji Banku. Typ akcji Liczba akcji emitowanych w ramach warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego Wartość nominalna 1 akcji Zwykłe na okaziciela; seria F zł 108,37 zł Zwykłe na okaziciela; seria G zł 123,06 zł Cena emisyjna 1 akcji Podstawa ustalenia ceny emisyjnej Po zrealizowaniu prawa pierwszeństwa do objęcia akcji Banku akcje są ujmowane w kapitale własnym. średnia rynkowych cen zamknięcia akcji Banku na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. za okres lipca i sierpnia 2003 roku średnia rynkowych cen zamknięcia akcji Banku na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. za okres lutego i marca 2004 roku 31 grudnia 2010 wygasł program oparty na emisji akcji serii F. 250 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

253 (w tys. zł) Do realizacji pozostał program motywacyjny realizowany w ramach podprogramu opartego na emisji akcji serii G (podzielonego na dwie transze) o następujących charakterystykach: Data wygaśnięcia Cena realizacji (w złotych) 123,06 Liczba opcji Warunki nabywania uprawnień PROGRAM OPARTY NA EMISJI AKCJI SERII G 1. Wykonanie celów indywidualnych w ramach programu MBO w roku Pozostawanie w stosunku pracy w Grupie Kapitałowej na dzień realizacji prawa z opcji. 3. Wykonanie założonego ROE za rok Wykonanie założonego ROE za rok 2007 Wartość godziwa przyznanych opcji (w tys. złotych) Stopa dywidendy (%) 5,12 Wskaźnik zmienności (%) 31,75 Stopa procentowa wolna od ryzyka (%) 6,66 6,70 Spodziewany okres ważności opcji (w latach) 6,18 6,68 Średnia ważona cena akcji (w złotych) 125,00 Wartość godziwa praw pierwszeństwa do objęcia akcji Banku wynosi tys. złotych i została rozliczona w czasie przez szacowany okres nabywania uprawnień do objęcia akcji Banku przez osoby uczestniczące w programie. Wartość godziwa prawa pierwszeństwa do objęcia akcji Banku została oszacowana na dzień przyznania opcji (praw pierwszeństwa do objęcia akcji Banku) na podstawie modelu Blacka-Scholesa wyceny opcji na akcje wypłacające dywidendę, z uwzględnieniem oczekiwań Zarządu, co do ilości praw, które zostaną zrealizowane. Wartość programu akcji pracowniczych na każdą datę bilansową koryguje się jeśli zmieniły się oczekiwania Zarządu dotyczące ilości praw, które zostaną zrealizowane. Przy wycenie transakcji rozliczanych w instrumentach kapitałowych nie są uwzględniane żadne warunki dotyczące efektywności/wyników, poza tymi związanymi z ceną akcji ( uwarunkowania rynkowe ). Spodziewany okres ważności praw pierwszeństwa do objęcia akcji Banku ustalany jest w oparciu o założenie, iż prawa te będą realizowane równomiernie w trakcie życia programu i Bank nie musi jednoznacznie określać możliwych do wystąpienia przebiegów realizacji. Oczekiwany wskaźnik zmienności oparto na zmienności historycznej. Przy wycenie wartości godziwej nie były uwzględniane żadne inne cechy charakterystyki przyznanych praw pierwszeństwa do objęcia akcji Banku. Poniższa tabela przedstawia zmiany w liczbie opcji na akcje oraz średnie ważone ceny wykonania opcji: Liczba Średnia ważona cena wykonania (*) Liczba Średnia ważona cena wykonania (*) Występujące na początek okresu , ,06 Przyznane w danym okresie Umorzone w danym okresie Wykonane w danym okresie , ,99 Wygasłe w danym okresie Występujące na koniec okresu , ,06 Możliwe do wykonania na koniec okresu (*) Średnia ważona cena wykonania opcji z dat wykonania w 2011 roku wyniosła 144,29 złotych, dla roku 2010 wyniosła 168,99 złotych. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

254 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) Program motywacyjny Grupy UniCredit Długoterminowe Programy Motywacyjne Grupy UniCredit, UniCredit Group Long Term Incentive Plans (LTIP), stanowią element polityki wynagradzania, przy pomocy którego Grupa zamierza zatrzymać i zmotywować uczestników istotnych dla wypełnienia misji oraz będących kluczowymi pracownikami Grupy UniCredit, tworząc bezpośrednią więź pomiędzy uczestnikiem, jego wkładem w długoterminowy wzrost Grupy oraz udziałowcami. Plany LTIP Grupy przewidują przyznanie opcji na akcje oraz akcji za osiągnięte wyniki wybranej grupie pracowników i mają na celu: stworzenia motywatorów do realizacji strategicznych celów Grupy UCI, zatrzymania w firmie kluczowych pracowników, skutecznego konkurowania na międzynarodowym rynku wynagrodzeń. Ostateczny wybór beneficjentów oraz świadczeń przyznawanych poszczególnym osobom odbywa się na podstawie następujących kryteriów: zgodności z korporacyjnym systemem wartości: szerokie horyzonty, utożsamianie się z firmą oraz konsekwencja w postępowaniu, istotności zajmowanego stanowiska: strategicznego znaczenia dla wyników biznesowych lub ładu korporacyjnego Grupy UCI, potrzeb w zakresie retencji pracowników: potrzeby zatrzymania najzdolniejszych pracowników, szczególnie poszukiwanych przez konkurentów rynkowych, oceny wyników i potencjału: realizacji celów oraz uzyskanych i spodziewanych wyników. Wartość godziwa przyznanych opcji na akcje oraz akcje Banku UniCredit S.p.A. została oszacowana na dzień przyznania praw na podstawie modelu Hull and White. Wartość godziwa praw pierwszeństwa do objęcia akcji podmiotu dominującego Banku przyznanych w okresie do 31 grudnia 2011 roku, na dzień 31 grudnia 2011 roku wynosi tys. złotych i pozostaje do rozliczenia w czasie przez szacowany okres nabywania uprawnień do objęcia akcji przez osoby uczestniczące w programie. Koszt z tytułu wynagrodzeń w 2011 roku został z tego tytułu powiększony o kwotę tys. złotych. (w 2010 roku tys. złotych). Poniższa tabela przedstawia zmiany w liczbie opcji na akcje, akcje Banku UniCredit S.p.A. oraz średnie ważone ceny wykonania: Opcje na akcje Akcje Średnia ważona Średnia ważona 2011 Liczba cena wykonania (*) Liczba cena wykonania Występujące na początek okresu ,98/18,48/31, Przyznane w danym okresie Umorzone w danym okresie ,98/18,48/31, Wykonane w danym okresie Wygasłe w danym okresie Występujące na koniec okresu ,98/18,48/31, Występujące na koniec okresu po grupowaniu (**) Możliwe do wykonania na koniec okresu (*) Wartość 7,98 złotych dotyczy programu opcji na akcje UniCredit S.P.A. z 2011 roku, dla programu opcji z roku 2008 wynosi 18,48 złotych; dla programu opcji z roku 2007 wynosi 31,33 złotych. (**) W grudniu 2011 Bank UniCredit S.p.A. dokonał grupowania akcji, w wyniku którego przeliczona została liczba akcji w stosunku 10:1, z zaokrągleniem do liczby całkowitej w dół. 252 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

255 (w tys. zł) Opcje na akcje Akcje 2010 Liczba Średnia ważona cena wykonania (*) Liczba Średnia ważona cena wykonania Występujące na początek okresu ,57/28, Przyznane w danym okresie Umorzone w danym okresie ,57/28, Wykonane w danym okresie Wygasłe w danym okresie Występujące na koniec okresu ,57/28, Możliwe do wykonania na koniec okresu (*) Wartość 16,57 złotych dotyczy programu opcji na akcje UniCredit S.P.A. z 2008 roku, dla programu opcji z roku 2007 wynosi 28,09 złotych. 46. Leasing operacyjny i finansowy Grupa jako leasingodawca Grupa jest leasingodawcą w ramach zaklasyfikowanych jako leasing operacyjny umów najmu budynków stanowiących nieruchomości inwestycyjne. Przyszłe minimalne opłaty leasingowe z tytułu nieodwołalnego leasingu operacyjnego przedstawiają się następująco: Do roku Od roku do 5 lat Powyżej 5 lat Razem Wartość minimalnych opłat leasingowych z tytułu leasingu operacyjnego ujętych jako przychód w 2011 roku wyniosła tys. złotych (przychód w 2010 roku wyniósł tys. złotych). Grupa jako leasingobiorca Grupa jest leasingobiorcą w ramach zaklasyfikowanych jako leasing operacyjny umów najmu budynków. Kwota przyszłych minimalnych opłat leasingowych z tytułu nieodwołalnego leasingu operacyjnego przedstawia się następująco: Do roku Od roku do 5 lat Powyżej 5 lat Razem Wartość minimalnych opłat leasingowych z tytułu leasingu operacyjnego ujętych jako koszt 2011 roku wyniosła tys. złotych (koszt w 2010 roku wyniósł tys. złotych). Umowy najmu są zwykle zawarte na czas nieokreślony. Dla umów zawartych na czas nieokreślony przyszłe minimalne opłaty leasingowe ustalono w oparciu o okres wypowiedzenia wynikający z umowy. Okres wypowiedzenia na ogół wynosi 3 lub 6 miesięcy. Umowy najmu zawierane są zarówno w złotych, jak i w walutach obcych. Płatności dokonywane są w złotych niezależnie od waluty umowy. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

256 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) 47. Zobowiązania warunkowe Sprawy sądowe Na dzień 31 grudnia 2011 roku nie występowały postępowania przed sądem lub organami administracji państwowej dotyczące zobowiązań lub wierzytelności Banku oraz jednostek od niego zależnych, w których wysokość dochodzonego roszczenia stanowiłaby co najmniej 10% kapitałów własnych Grupy. W okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2011 roku łączna wartość przedmiotu sporu w toczących się postępowaniach sądowych przeciwko podmiotom Grupy wynosiła tys. złotych, (w 2010 roku na łączną kwotę tys. złotych). Istotna zmiana w 2011 roku łącznej wartości w przedmiotu sporu postępowań sądowych przeciwko Grupie jest wynikiem otrzymania przez Bank pozwu mniejszościowego akcjonariusza Banku o uchylenie uchwał Nr 8 oraz Nr 24 Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia Banku z dnia 19 kwietnia 2011 roku w sprawie zatwierdzenia skonsolidowanego sprawozdania finansowego Grupy Kapitałowej Banku za rok 2010 oraz udzielenia Członkowi Zarządu Banku absolutorium z wykonania obowiązków w 2010 roku. Wskazana przez powoda mniejszościowego akcjonariusza Banku wartość przedmiotu sporu tego postępowania wynosi tys. złotych. W opinii Banku powództwo oraz sprecyzowana przez powoda wartość przedmiotu sporu są bezpodstawne. Najistotniejsze, z uwagi na kryterium wysokości dochodzonego od podmiotów Grupy roszczenia, według stanu na dzień 31 grudnia 2011 roku, jest postępowanie z powództwa osób fizycznych, wniesione przeciwko Bankowi oraz Centralnemu Domowi Maklerskiemu Pekao S.A., o zapłatę odszkodowania w wysokości tys. złotych za szkodę wyrządzoną w związku z nabyciem akcji oraz zadośćuczynienia pieniężnego za krzywdę wywołaną prowadzeniem postępowania egzekucyjnego. W ocenie Grupy pozew jest bezzasadny. Na dzień 31 grudnia 2011 roku Grupa utworzyła rezerwy na sprawy sporne prowadzone przeciwko Grupie, które w opinii prawnej wiążą się z ryzykiem wypływu środków z tytułu wypełnienia obowiązku. Wartość rezerw utworzonych na dzień 31 grudnia 2011 roku wynosi tys. złotych, (na 31 grudnia 2010 roku tys. złotych). Udzielone zobowiązania finansowe Udzielone zobowiązania finansowe według podmiotów Udzielone zobowiązania finansowe, w tym: na rzecz podmiotów finansowych na rzecz podmiotów niefinansowych na rzecz podmiotów budżetowych Razem Udzielone zobowiązania gwarancyjne Udzielone zobowiązania gwarancyjne według podmiotów Zobowiązania udzielone na rzecz podmiotów finansowych gwarancje poręczenia potwierdzone akredytywy eksportowe Zobowiązania udzielone na rzecz podmiotów niefinansowych gwarancje gwarancje submisji papierów wartościowych Zobowiązania udzielone na rzecz podmiotów budżetowych gwarancje gwarancje submisji papierów wartościowych Razem Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

257 (w tys. zł) Usługi subemisji papierów wartościowych Według stanu na dzień 31 grudnia 2011 roku funkcjonowały następujące programy papierów wartościowych objęte subemisją: Nazwa emitenta Rodzaj papierów wartościowych Pozostała kwota subemisji do jakiej Bank zobowiązał się zaangażować Okres obowiązywania umowy Rodzaj submisji Klient 1 obligacje Warunkowy Klient 2 obligacje Warunkowy Klient 3 obligacje Warunkowy Klient 4 obligacje Warunkowy Klient 5 obligacje Warunkowy Klient 6 obligacje Warunkowy Klient 7 obligacje Warunkowy Klient 8 obligacje Warunkowy Klient 9 obligacje Warunkowy Klient 10 obligacje Warunkowy Klient 11 obligacje Warunkowy Klient 12 obligacje Warunkowy Klient 13 obligacje Warunkowy Papiery wartościowe objęte przez Bank subemisją, zaliczają się do papierów z nieograniczoną zbywalnością, nie notowanych na giełdach i nie znajdujących się w regulowanym obrocie pozagiełdowym. Według stanu na dzień 31 grudnia 2010 roku funkcjonowały następujące programy papierów wartościowych objęte subemisją: Nazwa emitenta Rodzaj papierów wartościowych Pozostała kwota subemisji do jakiej Bank zobowiązał się zaangażować Okres obowiązywania umowy Rodzaj submisji Klient 1 obligacje Warunkowy Klient 2 obligacje Warunkowy Klient 3 obligacje Warunkowy Klient 4 obligacje gminne Warunkowy Klient 5 obligacje Warunkowy Klient 6 obligacje Warunkowy Klient 7 obligacje Warunkowy Papiery wartościowe objęte przez Bank subemisją, zaliczają się do papierów z nieograniczoną zbywalnością, nie notowanych na giełdach i nie znajdujących się w regulowanym obrocie pozagiełdowym. Otrzymane pozabilansowe zobowiązania finansowe Otrzymane zobowiązania finansowe według podmiotów: Finansowe, w tym: od podmiotów finansowych od podmiotów niefinansowych od podmiotów budżetowych Gwarancyjne, w tym: od podmiotów finansowych od rzecz podmiotów niefinansowych od podmiotów budżetowych Razem Bank Pekao S.A. Raport Roczny

258 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) 48. Kapitał zakładowy Struktura kapitału zakładowego Seria/emisja Rodzaj akcji Liczba akcji Wartość serii/ emisji wg wartości nominalnej Sposób pokrycia kapitału Data rejestracji Prawo do dywidendy (od daty) A zwykłe na okaziciela w całości opłacony B zwykłe na okaziciela w całości opłacony C zwykłe na okaziciela w całości opłacony D zwykłe na okaziciela w całości opłacony E zwykłe na okaziciela w całości opłacony F zwykłe na okaziciela w całości opłacony G zwykłe na okaziciela w całości opłacony H zwykłe na okaziciela w całości opłacony I zwykłe na okaziciela w całości opłacony Liczba akcji razem w szt Kapitał zakładowy razem w tys. złotych Wartość nominalna jednej akcji = 1,00 zł Zmiana liczby akcji w 2011 roku (w sztukach): Akcje wyemitowane i w pełni opłacone Razem Stan na początek okresu Emisja akcji serii G (realizacja programu opcji menedżerskich Banku Pekao S.A.) Stan na koniec okresu Zmiana liczby akcji w 2010 roku (w sztukach): Akcje wyemitowane i w pełni opłacone Razem Stan na początek okresu Emisja akcji serii G (realizacja programu opcji menedżerskich Banku Pekao S.A.) Stan na koniec okresu Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

259 (w tys. zł) 49. Pozostałe kapitały, zysk z lat ubiegłych i roku bieżącego Kapitał zapasowy, w tym: ze sprzedaży akcji powyżej ich wartości nominalnej pozostały Kapitał z aktualizacji wyceny, w tym: wycena portfela aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży podatek odroczony wycena portfela instrumentów finansowych zabezpieczających podatek odroczony Fundusz ogólnego ryzyka bankowego Pozostałe kapitały rezerwowe Różnice kursowe z przeliczenia jednostek zagranicznych Obligacje zamienne na akcje składnik kapitałowy Rezerwa na zobowiązanie z tytułu wykupu akcji podmiotu dominującego składnik kapitałowy Pozostałe kapitały razem Zysk (strata) z lat ubiegłych przypisany akcjonariuszom Banku Zysk netto za rok bieżący przypisany akcjonariuszom Banku Razem Od 1982 roku do 1984 roku oraz od 1988 roku do 1996 roku Grupa funkcjonowała w warunkach hiperinflacji. MSR 29 Sprawozdawczość finansowa w warunkach hiperinflacji wymaga przekształcenia każdego składnika kapitału akcjonariuszy (z wyjątkiem niepodzielonych zysków i nadwyżki z przeszacowania) przez ogólną indeksację cen w okresie hiperinflacji. Takie retrospektywne zastosowanie skutkowałoby wzrostem kapitału akcyjnego i wzrostem pozostałych funduszy oraz spadkiem niepodzielonego zysku w tych okresach w ekwiwalentnych kwotach. Ujęcie takiej korekty nie miałoby wpływu na łączną wartość kapitałów Grupy. 50. Informacje dodatkowe do skonsolidowanego rachunku przepływów pieniężnych Środki pieniężne i ich ekwiwalenty Kasa, należności od Banku Centralnego Należności od banków z terminem wymagalności do 3 miesięcy Środki pieniężne i ekwiwalenty środków pieniężnych prezentowane w rachunku przepływów pieniężnych Wartość środków pieniężnych i ich ekwiwalentów o ograniczonej możliwości dysponowania wyniosła na dzień 31 grudnia 2011 roku tys. złotych (na dzień 31 grudnia 2010 roku tys. złotych). Bank Pekao S.A. Raport Roczny

260 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) 51. Transakcje z jednostkami powiązanymi Proces kredytowy w odniesieniu do Kierownictwa Banku oraz podmiotów powiązanych z Bankiem. Zgodnie z ustawą Prawo Bankowe zawieranie transakcji o charakterze kredytowym z członkami Zarządu i Rady Nadzorczej Banku, osobami zajmującymi stanowiska kierownicze w Banku oraz podmiotami z nimi powiązanymi kapitałowo lub organizacyjnie następuje na podstawie Regulaminu uchwalonego przez Radę Nadzorczą Banku. Regulamin określa szczególne zasady podejmowania decyzji o zawarciu transakcji z wyżej wymienionymi osobami i podmiotami, w tym szczeble decyzyjne uprawnione do podejmowania decyzji oraz przyznane im limity uprawnień. W szczególności zawarcie transakcji z członkiem Zarządu lub Rady Nadzorczej Banku lub podmiotem z nimi powiązanym kapitałowo lub organizacyjnie wymaga podjęcia decyzji przez Zarząd i Radę Nadzorczą Banku. Członkowie Kierownictwa Banku i podmioty z nimi powiązane kapitałowo lub organizacyjnie mogą korzystać z oferowanych przez Bank produktów kredytowych według zasad i na warunkach standardowo oferowanych przez Bank. W szczególności w odniesieniu do tych osób i podmiotów Bank nie stosuje korzystniejszych stóp oprocentowania kredytów. Ocena ryzyka kredytowego dokonywana jest zgodnie z metodologią stosowaną przez Bank, adekwatnie do segmentu klienta i rodzaju transakcji. W odniesieniu do podmiotów powiązanych z Bankiem stosowany jest standardowy proces kredytowy, przy czym decyzje o zawarciu transakcji podejmowane są wyłącznie przez szczeble decyzyjne na poziomie Centrali Banku. 258 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

261 (w tys. zł) Transakcje z podmiotami powiązanymi Transakcje z jednostkami powiązanymi na 31 grudnia 2011 roku. Nazwa jednostki Jednostka dominująca wobec Banku Należności z tytułu kredytów i lokat Należności z wyceny instrumentów pochodnych Pozostałe należności Zobowiązania z tytułu kredytów i depozytów Zobowiązania z wyceny instrumentów pochodnych Pozostałe zobowiązania UniCredit S.p.A Jednostki Grupy Unicredit z wyłączeniem jednostek Grupy Pekao S.A. Jednostki Grupy Pekao S.A. Jednostki zależne Jednostki stowarzyszone Pirelli Pekao Real Estate Sp. z o.o Xelion. Doradcy Finansowi Sp. z o.o Pioneer Pekao Investment Management S.A Pioneer Pekao TFI S.A. (jednostka zależna PPIM S.A.) Krajowa Izba Rozliczeniowa S.A Razem jednostki Grupy Pekao S.A Kluczowy personel kierowniczy jednostki bądź jej jednostki dominującej Razem Bank Pekao S.A. Raport Roczny

262 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) Należności z tytułu kredytów i lokat według umownych terminów zapadalności Bieżące (*) Do 1 miesiąca POWYżej 1 Miesiąca do 3 miesięcy POWYŻEJ 3 miesięcy Do 1 roku powyżej 1 roku do 5 lat powyżej 5 lat Odsetki Razem UniCredit S.p.A. jednostka dominująca wobec Banku Pekao S.A Jednostki Grupy UniCredit z wyłączeniem jednostek Grupy Pekao S.A Jednostki Grupy Pekao S.A Jednostki zależne Jednostki stowarzyszone Kluczowy personel kierowniczy Banku Pekao S.A. i Unicredit S.p.A Razem (*) Należności bieżące obejmują rachunki Nostro oraz rachunki zabezpieczeń pieniężnych Zobowiązania z tytułu kredytów i depozytów według umownych terminów zapadalności POWYżej 1 Miesiąca do 3 miesięcy POWYŻEJ 3 miesięcy Do 1 roku powyżej 1 roku do 5 lat Do 1 powyżej Bieżące (*) miesiąca 5 lat Odsetki Razem UniCredit S.p.A. jednostka dominująca wobec Banku Pekao S.A Jednostki Grupy UniCredit z wyłączeniem jednostek Grupy Pekao S.A Jednostki Grupy Pekao S.A Jednostki zależne Jednostki stowarzyszone Kluczowy personel kierowniczy Banku Pekao S.A. i Unicredit S.p.A Razem (*) Zobowiązania bieżące obejmują rachunki Loro oraz rachunki bieżące pozostałych podmiotów 260 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

263 (w tys. zł) Transakcje z podmiotami powiązanymi na 31 grudnia 2010 Nazwa jednostki Jednostka dominująca wobec Banku Należności z tytułu kredytów i lokat Należności z wyceny instrumentów pochodnych Pozostałe należności Zobowiązania z tytułu kredytów i depozytów Zobowiązania z wyceny instrumentów pochodnych Pozostałe zobowiązania UniCredit S.p.A Jednostki Grupy Unicredit z wyłączeniem jednostek Grupy Pekao S.A. Jednostki Grupy Pekao S.A. Jednostki zależne Property Sp. z o.o./w likwidacji/ Pekao Property S.A Jana Kazimierza Development Sp. z o. o Metropolis Sp. z o.o. 816 FPB Media Sp. z o. o Jednostki stowarzyszone Pirelli Pekao Real Estate Sp. z o.o. 694 Xelion. Doradcy Finansowi Sp. z o.o Pioneer Pekao Investment Management S.A Pioneer Pekao TFI S.A. (jednostka zależna PPIM S.A.) Krajowa Izba Rozliczeniowa S.A Razem jednostki Grupy Pekao S.A Kluczowy personel kierowniczy jednostki bądź jej jednostki dominującej Razem Bank Pekao S.A. Raport Roczny

264 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) Należności z tytułu kredytów i lokat według umownych terminów zapadalności Bieżące (*) Do 1 miesiąca POWYżej 1 Miesiąca do 3 miesięcy POWYŻEJ 3 miesięcy Do 1 roku powyżej 1 roku do 5 lat powyżej 5 lat Odsetki Razem UniCredit S.p.A. jednostka dominująca wobec Banku Pekao S.A Jednostki Grupy UniCredit z wyłączeniem jednostek Grupy Pekao S.A Jednostki Grupy Pekao S.A. Jednostki zależne Jednostki stowarzyszone Kluczowy personel kierowniczy Banku Pekao S.A. i Unicredit S.p.A Razem (*) Należności bieżące obejmują rachunki Nostro oraz rachunki zabezpieczeń pieniężnych Zobowiązania z tytułu kredytów i depozytów według umownych terminów zapadalności Bieżące (*) Do 1 miesiąca POWYżej 1 Miesiąca do 3 miesięcy POWYŻEJ 3 miesięcy Do 1 roku powyżej 1 roku do 5 lat powyżej 5 lat Odsetki Razem UniCredit S.p.A. jednostka dominująca wobec Banku Pekao S.A Jednostki Grupy UniCredit z wyłączeniem jednostek Grupy Pekao S.A Jednostki Grupy Pekao S.A. Jednostki zależne Jednostki stowarzyszone Kluczowy personel kierowniczy Banku Pekao S.A. i Unicredit S.p.A Razem (*) Zobowiązania bieżące obejmują rachunki Loro oraz rachunki bieżące pozostałych podmiotów 262 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

265 (w tys. zł) Przychody i koszty dotyczące transakcji z podmiotami powiązanymi za okres od 1 stycznia 2011 roku do 31 grudnia 2011 roku Nazwa jednostki Jednostka dominująca wobec Banku Przychody z tytułu odsetek Koszty z tytułu odsetek Przychody z tytułu prowizji Koszty z tytułu prowizji przychody Z WYCENY INSTRUMENTÓW POCHODNYCH I INNE KOSZTY Z WYCENY INSTRUMENTÓW POCHODNYCH I INNE UniCredit S.p.A Jednostki Grupy Unicredit z wyłączeniem jednostek Grupy Pekao S.A. Jednostki Grupy Pekao S.A. Jednostki stowarzyszone Pioneer Pekao Investment Management S.A Pioneer Pekao TFI S.A. (jednostka zależna PPIM S.A.) Xelion. Doradcy Finansowi Sp. z o.o Krajowa Izba Rozliczeniowa S.A Pirelli Pekao Real Estate Sp. z o.o Razem jednostki Grupy Pekao S.A Kluczowy personel kierowniczy jednostki bądź jej jednostki dominującej Razem Przychody i koszty dotyczące transakcji z podmiotami powiązanymi za okres od 1 stycznia 2010 roku do 31 grudnia 2010 roku przychody Z WYCENY INSTRUMENTÓW POCHODNYCH I INNE KOSZTY Z WYCENY INSTRUMENTÓW POCHODNYCH I INNE Nazwa jednostki Przychody z tytułu odsetek Koszty z tytułu odsetek Przychody z tytułu prowizji Koszty z tytułu prowizji Jednostka dominująca wobec Banku UniCredit S.p.A Jednostki Grupy Unicredit z wyłączeniem jednostek Grupy Pekao S.A Jednostki Grupy Pekao S.A. Jednostki zależne Metropolis Sp. z o.o Property Sp. z o.o./w likwidacji/ Pekao Property S.A Jana Kazimierza Development Sp. z o. o FPB Media Sp. z o. o Jednostki stowarzyszone Pioneer Pekao Investment Management S.A Pioneer Pekao TFI S.A. (jednostka zależna PPIM S.A.) Xelion. Doradcy Finansowi Sp. z o.o Krajowa Izba Rozliczeniowa S.A Pirelli Pekao Real Estate Sp. z o.o Razem jednostki Grupy Pekao S.A Kluczowy personel kierowniczy jednostki bądź jej jednostki dominującej Razem Bank Pekao S.A. Raport Roczny

266 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) Zobowiązania pozabilansowe finansowe i gwarancyjne na dzień 31 grudnia 2011 Udzielone Otrzymane Nazwa jednostki FINANSOWE GWARANCYJNE FINANSOWE GWARANCYJNE Jednostka dominująca wobec Banku UniCredit S.p.A Jednostki Grupy UniCredit z wyłączeniem jednostek Grupy Pekao S.A Jednostki Grupy Pekao S.A. Jednostki stowarzyszone Pirelli Pekao Real Estate Sp. z o.o. 180 Xelion. Doradcy Finansowi Sp. z o.o. 29 Pioneer Pekao Investment Management S.A. 32 Pioneer Pekao TFI S.A. (jednostka zależna PPIM S.A.) 135 Krajowa Izba Rozliczeniowa S.A. 500 Razem jednostki Grupy Pekao S.A Kluczowy personel kierowniczy jednostki bądź jej jednostki dominującej 286 Razem Zobowiązania pozabilansowe finansowe i gwarancyjne na dzień 31 grudnia 2010 Udzielone Otrzymane Nazwa jednostki FINANSOWE GWARANCYJNE FINANSOWE GWARANCYJNE Jednostka dominująca wobec Banku UniCredit S.p.A Jednostki Grupy UniCredit z wyłączeniem jednostek Grupy Pekao S.A Jednostki Grupy Pekao S.A. Jednostki zależne Pekao Property S.A. 53 Jana Kazimierza Development Sp. z o. o FPB Media Sp. z o. o. 2 Jednostki stowarzyszone Pioneer Pekao Investment Management S.A. 410 Pioneer Pekao TFI S.A. (jednostka zależna PPIM S.A.) 410 Krajowa Izba Rozliczeniowa S.A. 500 Razem jednostki Grupy Pekao S.A Kluczowy personel kierowniczy jednostki bądź jej jednostki dominującej 185 Razem Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

267 (w tys. zł) Wynagrodzenia Zarządu i Rady Nadzorczej Zarząd Banku Wartość świadczeń Krótkoterminowe świadczenia pracownicze (*) Świadczenia długoterminowe (**) Świadczenia z tytułu rozwiązania stosunku pracy Płatności w formie akcji własnych (***) Razem Rada Nadzorcza Banku Krótkoterminowe świadczenia pracownicze (*) Płatności w formie akcji własnych (***) 51 Razem (*) Na krótkoterminowe świadczenia pracownicze składają się: wynagrodzenie zasadnicze, bonusy oraz inne świadczenia, rozliczenie których nastąpi w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego. (**) W pozycji Świadczenia długoterminowe ujęto rezerwy na długotrminowy program motywacyny oraz na odroczone wypłaty bonusa. (***) Wartość płatności w formie akcji własnych stanowi część kosztów wynagrodzeń, ujętych zgodnie z MSSF 2 w okresie sprawozdawczym w rachunku zysków i strat Banku, stanowiących rozliczenie w czasie początkowej wartości godziwej instrumentów przypadającej na opcje przyznane członkom Zarządu Banku przez podmiot dominujący. Członkowie Zarządu Banku i Rady Nadzorczej Banku w 2011 oraz w 2010 roku nie otrzymywali wynagrodzeń w jakiejkolwiek formie, ani nie mieli żadnych należności z tego tytułu od spółek zależnych oraz stowarzyszonych. Wynagrodzenia członków zarządów i rad nadzorczych spółek zależnych Grupy Wartość świadczeń Zarządy Spółek Krótkoterminowe świadczenia pracownicze Pozostałe świadczenia długoterminowe Świadczenia z tytułu rozwiązania stosunku pracy 635 Płatności w formie akcji własnych Razem Rady Nadzorcze Spółek Krótkoterminowe świadczenia pracownicze Razem Bank Pekao S.A. Raport Roczny

268 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Noty objaśniające (cd.) (w tys. zł) 52. Transakcje repo oraz reverse repo Grupa pozyskuje fundusze poprzez sprzedaż instrumentów finansowych z przyrzeczeniem ich odkupu w przyszłości (transakcje repo oraz sell-buy back) po tej samej cenie powiększonej o z góry ustaloną kwotę odsetek. Przedmiotem transakcji repo i sell-buy back mogą być papiery wartościowe stanowiące portfel bilansowy Grupy lub papiery wartościowe zakupione w ramach transakcji z przyrzeczeniem odsprzedaży (transakcje reverse repo, buy-sell back). Papiery wartościowe będące przedmiotem transakcji repo oraz sell-buy back stanowiące portfel bilansowy Grupy, nie są usuwane z bilansu, gdyż Grupa zachowuje znacząco wszystkie korzyści i ryzyka wynikające z tych aktywów. Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu Wartość godziwa aktywów Wartość bilansowa odpowiadających zobowiązań Wartość godziwa aktywów Wartość bilansowa odpowiadających zobowiązań do 1 miesiąca Razem aktywa finansowe przeznaczone do obrotu Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży do 1 miesiąca powyżej 3 miesięcy do 6 miesięcy Razem aktywa finansowe dostępne do sprzedaży Aktywa finansowe utrzymywane do terminu zapadalności powyżej 1 miesiąca do 3 miesięcy Razem aktywa finansowe utrzymywane do terminu zapadalności Aktywa finansowe zakupione w ramach transakcji reverse repo oraz buy-sell back do 1 miesiąca powyżej 1 miesiąca do 3 miesięcy Razem aktywa finansowe zakupione w ramach transakcji reverse repo oraz buy-sell back Razem Grupa nabywa także instrumenty finansowe z przyrzeczeniem ich odsprzedaży w przyszłości (transakcje reverse repo oraz buy-sell back) po tej samej cenie powiększonej o z góry ustaloną kwotę odsetek. Papiery wartościowe będące przedmiotem transakcji reverse repo oraz buy-sell back nie są ujmowane w bilansie, gdyż Grupa nie przyjmuje znacząco wszystkich korzyści i ryzyk wynikających z tych aktywów. Należności od banków Wartość bilansowa aktywów Wartość bilansowa aktywów Będących zabezpieczeniem Wartość bilansowa aktywów Wartość bilansowa aktywów Będących zabezpieczeniem do 1 miesiąca powyżej 1 miesiąca do 3 miesięcy Razem należności od banków Kredyty i pożyczki udzielone klientom do 1 miesiąca Razem kredyty i pożyczki udzielone klientom Razem Aktywa finansowe będące przedmiotem transakcji reverse repo oraz buy-sell back stanowią zabezpieczenie przyjęte przez Grupę, które Grupa ma prawo sprzedać lub zastawić. 266 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

269 (w tys. zł) 53. Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych ( ZFŚS ) Ustawa o Zakładowym Funduszu Świadczeń Socjalnych z dnia 4 marca 1994 roku, z późniejszymi zmianami, wprowadziła wymóg tworzenia Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych przez pracodawców zatrudniających co najmniej 20 pracowników. Bank Pekao S.A. oraz wszystkie spółki z Grupy zatrudniające co najmniej 20 pracowników utworzyły ZFŚS oraz dokonują okresowych odpisów na rzecz ZFŚS w wysokości określonej przez Ustawę. Celem Funduszu jest finansowanie działalności socjalnej na rzecz pracowników. Zobowiązania Funduszu stanowią zakumulowane odpisy dokonane przez spółkę na rzecz ZFŚS pomniejszone o bezzwrotne wydatki z ZFŚS. W skonsolidowanym bilansie Grupa dokonała kompensaty aktywów i zobowiązań Funduszu, ze względu na fakt, że aktywa ZFŚS nie stanowią aktywów Grupy. W związku z tym saldo z tytułu ZFŚS w skonsolidowanym bilansie Grupy na dzień 31 grudnia 2011 roku oraz na dzień 31 grudnia 2010 roku wyniosło zero. W poniższym zestawieniu przedstawiono rodzaje oraz wartość księgową aktywów, stanu Funduszu i kosztów związanych z ZFŚS: Pożyczki udzielone pracownikom Środki pieniężne na rachunku ZFŚS Aktywa ZFŚS Wartość ZFŚS Odpisy dokonane na rzecz ZFŚS w okresie Zdarzenia po dacie bilansu Do dnia podpisania sprawozdania finansowego nie wystąpiły znaczące zdarzenia po dacie bilansu. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

270 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Podpisy wszystkich Członków Zarządu Luigi Lovaglio Prezes Zarządu Banku, CEO Data imię / nazwisko stanowisko / funkcja Podpis Diego Biondo Wiceprezes Zarządu Banku Data imię / nazwisko stanowisko / funkcja Podpis Marco Iannaccone Wiceprezes Zarządu Banku Data imię / nazwisko stanowisko / funkcja Podpis Andrzej Kopyrski Wiceprezes Zarządu Banku Data imię / nazwisko stanowisko / funkcja Podpis Grzegorz Piwowar Wiceprezes Zarządu Banku Data imię / nazwisko stanowisko / funkcja Podpis Marian Ważyński Wiceprezes Zarządu Banku Data imię / nazwisko stanowisko / funkcja Podpis 268 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

271

272 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Załączniki do sprawozdania finansowego Załącznik nr 1 Nowe standardy, interpretacje i poprawki do opublikowanych standardów, które zostały zatwierdzone i opublikowane przez Unię Europejską, ale weszły lub wejdą w życie dopiero po dniu bilansowym. MSSF 7 (zmiana) Instrumenty finansowe: ujawnianie informacji Data obowiązywania pierwszy rok obrotowy rozpoczynający się po 30 czerwca 2011 roku. Opis: Celem zmian w standardzie jest umożliwienie użytkownikom sprawozdań finansowych lepszego zrozumienia transakcji przekazania aktywów finansowych (np. sekurytyzacji), w tym zrozumienia potencjalnych efektów ryzyk, które zostają w jednostce, która przekazała aktywa. Zmiany wymuszają także dodatkowe ujawnienia w przypadku przekazania aktywów o znaczącej wartości w pobliżu końca okresu sprawozdawczego. Załącznik nr 2 Nowe standardy, interpretacje i poprawki do opublikowanych standardów, które zostały opublikowane przez Radę Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (RMSR) i oczekują na zatwierdzenie przez Unię Europejską. MSSF 1 (zmiana) Zastosowanie Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej po raz pierwszy Data obowiązywania pierwszy rok obrotowy rozpoczynający się po 30 czerwca 2011 roku. Opis: Zmiany dotyczą odniesienia do stałej daty 1 stycznia 2004 jako daty zastosowania MSSF po raz pierwszy i zmieniają ją na dzień zastosowania MSSF po raz pierwszy w celu wyeliminowania konieczności przekształcania transakcji, które miały miejsce przed dniem przejścia jednostki na stosowanie MSSF. Ponadto, do standardu zostają dodane wskazówki odnośnie ponownego zastosowania MSSF w okresach, które następują po okresach znaczącej hiperinflacji, uniemożliwiającej pełną zgodność z MSSF. MSSF 9 Instrumenty finansowe Data obowiązywania pierwszy rok obrotowy rozpoczynający się po 31 grudnia 2012 roku. Opis: Standard został wydany jako część kompleksowego przeglądu rachunkowości instrumentów finansowych. Nowy standard jest mniej kompleksowy w porównaniu z bieżącymi wymogami i zastąpi MSR 39 Instrumenty finansowe: ujmowanie i wycena. Nowy standard będzie dotyczył wyłącznie zasad klasyfikacji i wyceny aktywów finansowych. MSR 12 (zmiana) Podatek dochodowy Data obowiązywania pierwszy rok obrotowy rozpoczynający się po 31 grudnia 2011 roku. Opis: Zmiana doprecyzowuje m.in. sposób wyceny aktywów i rezerw z tytułu podatku odroczonego w przypadku nieruchomości inwestycyjnych wycenianych zgodnie z modelem wartości godziwej określonym w MSR 40 Nieruchomości inwestycyjne. MSSF 10 Skonsolidowane sprawozdania finansowe Data obowiązywania pierwszy rok obrotowy rozpoczynający się po 31 grudnia 2012 roku. Opis: Standard określa zasady prezentacji i przygotowania skonsolidowanego sprawozdania finansowego, jeżeli jednostka kontroluje jedną lub więcej innych jednostek. MSSF 10 zastępuje wymogi konsolidacji zawarte w interpretacji SKI-12 Konsolidacja jednostki specjalnego przeznaczenia i standardzie MSR 27 Skonsolidowane i jednostkowe sprawozdania finansowe. MSSF 10 opiera się na obowiązujących zasadach określających pojęcie kontroli jako czynnika decydującego, czy jednostka powinna być uwzględniona w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym spółki dominującej. Standard zawiera dodatkowe wytyczne, pomocne w ustaleniu występowania kontroli, gdy jest to trudne do oceny. 270 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

273 MSSF 11 Wspólne przedsięwzięcia Data obowiązywania pierwszy rok obrotowy rozpoczynający się po 31 grudnia 2012 roku. Opis: Standard przewiduje bardziej realistyczne odzwierciedlenie wspólnych porozumień, koncentrując się na prawach i obowiązkach porozumień, a nie jego formie prawnej (jak ma to miejsce obecnie). Standard porządkuje nieścisłości w sprawozdawczości wspólnych porozumień poprzez wprowadzenie jednolitej metody księgowania udziałów we wspólnie kontrolowanych jednostkach. MSSF 12 Udziały w innych jednostkach: ujawnianie informacji Data obowiązywania pierwszy rok obrotowy rozpoczynający się po 31 grudnia 2012 roku. Opis: Standard jest nowym, kompleksowym zbiorem przepisów, określającym wymogi ujawniania informacji dla wszystkich form udziałów w innych podmiotach, w tym dla spółek zależnych, wspólnych przedsięwzięć, jednostek stowarzyszonych i innych jednostek nie konsolidowanych. MSR 27 Jednostkowe sprawozdania finansowe Data obowiązywania pierwszy rok obrotowy rozpoczynający się po 31 grudnia 2012 roku. Opis: Standard zawiera wymogi w zakresie prezentacji oraz ujawnień w jednostkowym sprawozdaniu finansowym inwestycji w jednostkach stowarzyszonych, zależnych oraz we wspólnych przedsięwzięciach. Standard zastąpi dotychczasowy MSR 27 Skonsolidowane i jednostkowe sprawozdania finansowe. MSR 28 Inwestycje w jednostkach stowarzyszonych oraz wspólnych przedsięwzięciach Data obowiązywania pierwszy rok obrotowy rozpoczynający się po 31 grudnia 2012 roku. Opis: Nowy standard dotyczy rozliczania inwestycji w jednostkach stowarzyszonych. Określa również wymogi stosowania metody praw własności w inwestycjach w jednostkach stowarzyszonych oraz we wspólnych przedsięwzięciach. Standard zastąpi dotychczasowy MSR 28 Inwestycje w jednostkach stowarzyszonych. MSSF 13 Wycena według wartości godziwej Data obowiązywania pierwszy rok obrotowy rozpoczynający się po 31 grudnia 2012 roku. Opis: Standard określa ramy dla pomiaru wartości godziwej i wymaga ujawniania informacji na temat wyceny wartości godziwej. Standard nie określa, kiedy składnik aktywów, zobowiązanie lub posiadane własne instrumenty kapitałowe wycenia się w wartości godziwej. Przeciwnie, wyceny i ujawniania wymagane przez standard stosuje się wtedy, gdy inne standardy wymagają lub zezwalają na wycenę w wartości godziwej (z nielicznymi wyjątkami). MSR 19 (zmiana) Świadczenia pracownicze Data obowiązywania pierwszy rok obrotowy rozpoczynający się po 31 grudnia 2012 roku. Opis: Zmieniony standard ułatwia użytkownikom sprawozdań finansowych zrozumienie jak programy określonych świadczeń wpływają na sytuację finansową jednostki, wyniki finansowe i przepływy pieniężne. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

274 Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2011 Załączniki do sprawozdania finansowego (cd.) MSR 1 (zmiana) Prezentacja sprawozdań finansowych Data obowiązywania pierwszy rok obrotowy rozpoczynający się po 30 czerwca 2012 roku. Opis: Zmiany doprecyzowują zasady grupowania pozycji innych całkowitych dochodów. Interpretacja KIMSF 20 Koszty prowadzenia wydobycia w kopalniach odkrywkowych Data obowiązywania pierwszy rok obrotowy rozpoczynający się po 31 grudnia 2012 roku. Opis: Interpretacja zawiera wytyczne odnośnie ujmowania kosztów usunięcia zewnętrznych warstw gruntu w celu uzyskania dostępu do wydobywanych surowców w kopalniach odkrywkowych. MSR 32 (zmiana) Instrumenty finansowe: prezentacja Data obowiązywania pierwszy rok obrotowy rozpoczynający się po 31 grudnia 2013 roku. Opis: Celem wprowadzenia zmian jest wyeliminowanie niespójności w stosowaniu wymogów dotyczących zasad kompensowania aktywów i zobowiązań finansowych. MSSF 7 (zmiana) Instrumenty finansowe: ujawnianie informacji Data obowiązywania pierwszy rok obrotowy rozpoczynający się po 31 grudnia 2012 roku. Opis: Standard określa wymagania dotyczące ujawniania informacji, które maja pomóc inwestorom oraz innym użytkownikom sprawozdań finansowych w lepszej ocenie wpływu lub potencjalnego wpływu kompensowania aktywów i zobowiązań finansowych na sytuacje finansowa jednostki. Załącznik nr 3 Słowniczek. MSSF Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (IFRS International Financial Reporting Standards) to standardy, interpretacje i ich struktura przyjęte przez Radę Międzynarodowych Standardów Rachunkowości RMSR (IASB International Accounting Standards Board). MSR Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (IAS International Accounting Standards) starsza nazwa standardów stanowiących część obecnych MSSF. KIMSF Komitet ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej (IFRIC International Financial Reporting Interpretations Committee) komitet działający w ramach Rady Międzynarodowych Standardów Rachunkowości publikujący interpretacje MSSF. CIRS ang. Currency Interest Rate Swap swap walutowo-procentowy jest to transakcja wymiany kwot kapitału i płatności odsetkowych w różnych walutach pomiędzy dwoma partnerami. IRS ang. Interest Rate Swap umowa pomiędzy dwiema stronami, na podstawie której strony wypłacają sobie wzajemnie (w określonych odstępach czasu w trakcie trwania kontraktu) odsetki od umownego nominału kontraktu, naliczane według odmiennej stopy procentowej. FRA ang. Forward Rate Agrement umowa, w ramach której dwaj kontrahenci ustalają wysokość stopy procentowej, która będzie obowiązywała w przyszłości dla określonej kwoty wyrażonej w walucie transakcji dla z góry ustalonego okresu. 272 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

275 CAP opcja cap na stopy procentowe to umowa finansowa, która ogranicza ryzyko, jakie ponosi pożyczający przy zmiennej stopie procentowej, narażający się na możliwość poniesienia strat w wyniku wzrostu stopy procentowej. Opcja cap to seria opcji call na stopy procentowe, w której wystawca gwarantuje nabywcy, że zrekompensuje mu dodatkowe koszty odsetkowe, które musi on płacić od swojego kredytu, jeśli oprocentowanie kredytu wzrośnie powyżej uzgodnionej stopy procentowej. FLOOR opcja floor na stopy procentowe, która ogranicza ryzyko poniesienia strat w wyniku spadku stopy procentowej przez kredytodawcę udzielającego kredytu przy zmiennej stopie oprocentowania. Opcja floor to seria opcji put na stopy procentowe, wystawca gwarantuje odsetki, które musi on zapłacić od kredytu, jeśli oprocentowanie od kredytu spadnie poniżej uzgodnionej stopy procentowej. IBNR ang. Incurred But Not Reported rezerwa na poniesione lecz nieudokumentowane straty kredytowe. PD ang. Probability Default parametr wykorzystywany przy Metodzie Wewnętrznych Ratingów oznaczający prawdopodobieństwo nie wywiązania się dłużnika ze spłaty swojego zobowiązania. PD mówi o tym, z jakim prawdopodobieństwem w horyzoncie jednego roku nastąpi strata kredytowa z nim związana. LGD ang. Loss Given Default część ekspozycji kredytowej banku, która w przypadku zaistnienia zdarzenia niewypłacalności kredytobiorcy (default) zostanie utracona. EAD ang. Exposure At Default wartość ekspozycji kredytowej w momencie niewykonania zobowiązania (default). EL ang. Expected Loss oczekiwana strata na portfelu kredytowym. CCF ang. Credit Conversion Factor współczynnik konwersji kredytowej. A-IRB ang. Advanced Internal Rating-Based approach zaawansowana metoda wewnętrznych ratingów, gdzie wszystkie parametry ryzyka (PD, LGD, EAD) są szacowane przez bank, za pomocą własnego modelu ilościowego, w celu wyznaczenia wielkości aktywów ważonych ryzykiem. VaR ang. Value at Risk wartość zagrożona, miara o jaką wartość rynkowa aktywu lub portfela aktywów może się zmniejszyć przy określonych założeniach, w ustalonym czasie i z zadanym prawdopodobieństwem. EaR ang. Earnings at Risk maksymalny spadek dochodów, względny do określonego celu, który może zaistnieć z powodu wpływu ryzyka rynkowego na określony zbiór czynników ryzyka dla danego przedziału czasu i poziomu ufności. ICAAP ang. Internal Capital Adeqacy Assessment Process proces oceny adekwatności kapitału wewnętrznego. Bank Pekao S.A. Raport Roczny

276 Pod parasolem wspólnej linii kredytowej Wiele austriackich spółek ma podmioty zależne w innych krajach europejskich, które nie zawsze angażują się w transgraniczne operacje skarbowe. Kiedy pojawia się potrzeba uzyskania finansowania, zwłaszcza w początkowej fazie tworzenia przedsiębiorstwa, konieczność spełnienia wymogów wynikających z lokalnych regulacji często staje się poważną przeszkodą na drodze do sukcesu. W odpowiedzi UniCredit stworzył produkt pod nazwą Umbrella Facility, będący elastyczną i łatwą w wykorzystaniu linią kredytową, bazującą na ratingu kredytowym spółki dominującej i dostępną w większości krajów Europy Środkowo- Wschodniej. Bank Austria koordynuje wszystkie etapy procesu negocjacji, pełniąc funkcję jednego punktu kontaktu pomiędzy klientem a bankami Grupy UniCredit we wszystkich krajach regionu. Prosta forma pomocy, umożliwiająca przedsiębiorstwom koncentrację na działalności podstawowej, podczas gdy ich finansami zarządza bank. Michelangelo Pistoletto Zaakceptować różnice Sitodruk Kolekcja sztuki UniCredit Michelangelo Pistoletto Dar Fundacji Cittadellarte Pistoletto Foundation Szczegóły

277 Skonsolidowane Sprawozdanie Finansowe Profil Grupy Grupy Kapitałowej UniCredit Banku Pekao S.A. Najważniejsze informacje 276 W centrum uwagi 278 Model biznesowy 280 Plan Strategiczny UniCredit 281 Bank Pekao S.A. Raport Roczny

278 LICZBA ODDZIAŁÓW 2 blisko Najważniejsze informacje Grupa UniCredit prowadzi działalność w 22 krajach, gdzie w ramach liczącej blisko 9500 oddziałów sieci zatrudnia ponad osób. Grupa UniCredit to instytucja finansowa głęboko zakorzeniona na kontynencie europejskim, prowadząca szeroko zakrojoną działalność na rynkach międzynarodowych i posiadająca szeroką bazę klientów. Strategiczna pozycja Grupy w krajach Europy Zachodniej i Wschodniej przekłada się bezpośrednio na jeden z najwyższych udziałów w lokalnych rynkach. LICZBA PRACOWNIKÓW 1 ponad Dane wg stanu na dzień 31 grudnia 2011 r. Metodologia FTE (ang. Full Time Equivalent), uwzględniająca liczbę pracowników obliczoną na podstawie tzw. wskaźnika obecności. Powyższe dane obejmują wszystkich pracowników spółek zależnych konsolidowanych metodą proporcjonalną, np. pracowników Grupy Koç Financial Services. 2. Powyższe dane obejmują wszystkie oddziały spółek zależnych konsolidowanych metodą proporcjonalną, np. oddziały Koç Financial Services. 276 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

279 grupa unicredit prowadzi DZIAŁALNOŚĆ W NASTĘPUJĄCYCH KRAJACH AUSTRIA azerbejdżan BOŚNIA i HERcEGOwINA BUłGARIA Chorwacja CZECHy ESTONIA KAZAcHSTAN KiRGiSTAN litwa Łotwa niemcy POLska RoSjA RuMuNIA SERBIA SŁOwAcjA SłOwENiA TURcja UKRAINa węgry włochy LICZBA ODDZIAŁÓW W POSZCZEGÓLNYCH KRAJACH 2 STRUKTURA GEOGRAFICZNA ZATRUDNIENIA 1 (%) Włochy Niemcy Austria Polska Turcja Pozostałe ,1 10,5 12,3 6,3 32,5 13,3 Włochy Niemcy Austria Polska Turcja Pozostałe Łącznie Bank Pekao S.A. Raport Roczny

280 W centrum uwagi Austria, niemcy i włochy Grupa UniCredit zajmuje strategiczną pozycję na rynkach austriackim, niemieckim i włoskim. W sumie te trzy rynki generują ponad jedną trzecią dochodu narodowego wszystkich gospodarek UE, tworząc jeden z najzamożniejszym regionów ponadnarodowych na kontynencie. W każdym z tych krajów PKB na jednego mieszkańca kształtuje się powyżej średniej dla całej Unii Europejskiej. Wśród czterech największych gospodarek unijnych pierwsze miejsce pod względem wielkości PKB w przeliczeniu na jednego mieszkańca zajmują Niemcy, przed Francją, Wielką Brytanią i Włochami. W każdym z trzech głównych krajów Europy Zachodniej, w których Grupa prowadzi działalność, sieć placówek bankowych UniCredit należy do największych. Klienci Grupy mają do dyspozycji 310 oddziałów w Austrii, 850 oddziałów w Niemczech i 4400 oddziałów we Włoszech. Każdy z wymienionych krajów ma także silne powiązania z prężnie rozwijającymi się gospodarkami Europy Środkowo-Wschodniej. W kategoriach wyników ekonomicznych rok 2011 był dla Austrii, Niemiec i Włoch kolejnym okresem umiarkowanego wzrostu. W pierwszych sześciu miesiącach 2011 r. zanotowano zwiększenie dynamiki, wspierane przez silny popyt na rynkach globalnych. Natomiast drugie półrocze przyniosło istotne spowolnienie aktywności gospodarczej w następstwie kryzysu zadłużenia, który dał o sobie znać w połowie roku. Szczególnie dotkliwe okazało się podwyższenie premii za ryzyko dla włoskiego zadłużenia krajowego, wynikające z obaw inwestorów o możliwość obsługi włoskiego długu publicznego w obliczu strukturalnie niskiego wzrostu PKB. Reakcja włoskiego rządu w postaci działań z zakresu konsolidacji fiskalnej była imponująca, przyczyniła się jednak prawdopodobnie do pogorszenia perspektyw wzrostu dla Włoch, przynajmniej w krótkim terminie. Jeżeli chodzi o Niemcy, rynek bardzo pozytywnie postrzegał stabilność gospodarki tego kraju. W ciągu najbliższych dwóch lat rynek austriacki, niemiecki i włoski czekają wyzwania, szczególnie poważne w wypadku Włoch. Mimo to, te trzy rynki powinny nadal pozostawać relatywnie silne w porównaniu z krajami południowoeuropejskimi, ze względu na ich zrównoważony model wzrostu, stosunkowo niski poziom zadłużenia sektora prywatnego oraz kontynuację ostrożnego zarządzania finansami publicznymi. Włochy i Niemcy posiadają największą w strefie euro bazę wytwórczą i generują łącznie ponad 50% całkowitej nominalnej wartości dodanej tego obszaru. Oczekuje się, że w latach średnioroczny realny wzrost gospodarczy w Austrii i Niemczech wyniesie około 2%, natomiast we Włoszech blisko 0,5%. Jest to tempo wyższe niż średnia stopa wzrostu osiągnięta przez te trzy kraje na przestrzeni ostatnich pięciu lat. Ponadto, chociaż eksport na pewno będzie ważnym czynnikiem dla trwającego ożywienia gospodarczego, rosnąć będzie także rola popytu wewnętrznego jako siły napędowej rozwoju gospodarki. Szczególnie w Niemczech powinna ona zaowocować bardziej zrównoważonym i trwałym wzrostem, którego jedynym filarem nie będzie już eksport. PKB NA JEDNEGO MIESZKAŃCA 1 Austria 139,6 UDZIAŁ W RYNKU 2 (%) Austria 15,1 Niemcy 124,2 Niemcy 2,6 Włochy 105,2 Włochy 13,8 1. Nnominalna wartość PKB na jednego mieszkańca wg stanu na 31 grudnia 2010 r. (UE27=100). Szacunki oparte na nominalnych wartościach PKB na jednego mieszkańca w 27 krajach UE wg stanu na 31 grudnia 2010 r. 2. Udział w rynku oszacowany na podstawie całkowitej wartości kredytów klientów, wg stanu na 31 grudnia 2011 r. Źródło: Eurostat, Dział Analiz UniCredit 278 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.

281 EUROPA ŚRODKOWO-WSCHODNIA Grupa UniCredit jest liderem rynku w krajach Europy Środkowo-Wschodniej, w których prowadzi działalność za pośrednictwem rozbudowanej sieci liczącej około 3900 oddziałów. Działalność UniCredit w regionie jest prowadzona na bardzo szeroką skalę Grupa jest bezpośrednio obecna w 19 krajach, plasując się wśród 5 najlepszych instytucji bankowych w 11 z nich*. Obecnie udział regionu Europy Środkowo-Wschodniej w przychodach Grupy wynosi 18%. Grupa UniCredit od dłuższego czasu jest obecna w tym dynamicznie rozwijającym się regionie, z którego rekrutuje się blisko połowa jej pracowników. Pozwoliło jej to wypracować pozycję umożliwiającą czerpanie korzyści z procesu konwergencji gospodarczej, którego efektem jest rosnąca stopa życiowa mieszkańców oraz poprawa otoczenia dla prowadzenia działalności w krajach regionu. Dzięki pozycji rynkowej UniCredit w regionie, banki Grupy działające w poszczególnych krajach mają istotną przewagę konkurencyjną, wynikającą z możliwości dzielenia się wiedzą dotyczącą dobrych praktyk, znacznych efektów skali, dostępu do rynków międzynarodowych i dużej rozpoznawalności marki. Co więcej, zdywersyfikowany portfel Grupy w tym regionie pozwala na modułowy wzrost oraz większą penetrację rynku dla globalnych centrów produktowych UniCredit. Pierwsze trzy kwartały 2011 r. minęły pod znakiem znacznego wzrostu aktywności gospodarczej w większości krajów regionu. Sprzyjał mu silny popyt zewnętrzny, dobre warunki dla rolnictwa oraz w niektórych przypadkach stabilnie rosnący popyt na rynku krajowym. Dostępne na chwilę obecną dane wskazują na pewne spowolnienie w czwartym kwartale, częściowo spowodowane osłabieniem popytu zewnętrznego i popytu w przemyśle. Jednak region Europy Środkowo-Wschodniej jako całość okazał się stosunkowo odporny na wyzwania, przed jakimi stoi Unia Gospodarcza i Walutowa. Ryzyko, że prognoza UniCredit mówiąca o 4,6-procentowym wzroście PKB w regionie w 2011 r.** okaże się błędna, jest coraz mniejsze, o ile w ogóle istnieje. Według prognoz, w 2012 r. PKB w regionie ma się zwiększyć o 3,3%, przy czym pierwsza połowa roku zasadniczo nie przyniesie zmiany tempa wzrostu, natomiast należy spodziewać się poprawy w drugim półroczu. W grupie największych gospodarek w regionie czołowe miejsce przypadnie prawdopodobnie Rosji, gdzie wzrost ma osiągnąć prawie 4%. Turcja i Polska powinny zanotować dynamikę PKB na poziomie około 3%. Gospodarki tych krajów będą na uprzywilejowanej pozycji dzięki niższemu poziomowi zadłużenia oraz programom konsolidacji fiskalnej rozpoczętym z wyprzedzeniem względem krajów Unii Gospodarczo Walutowej. Dla innych gospodarek regionu, w tym Chorwacji, Słowenii i Węgier, wykazanie dodatniej zmiany PKB będzie trudnym zadaniem. Łotwa Litwa Estonia Rosja Ukraina 4 Węgry Słowenia Czechy* Rumunia* Serbia* Słowacja Kazachstan Turcja Polska Bułgaria Bośnia i Hercegowina Chorwacja UDZIAŁY W RYNKACH EUROPY ŚRODKOWO-WSCHODNIEJ 3 (%) 1,4 1,4 1,6 2,2 4,4 5,6 6,0 6,1 6,1 6,9 6,9 7,7 9,3 11,3 15,5 21,4 25,7 * Wg stanu na wrzesień 2011 r. **Dane dotyczące PKB wg stanu na 31 grudnia 2011 r. nie są ostateczne. 3. Udziały w rynkach obliczone na podstawie łącznej wartości aktywów, wg stanu na 31 grudnia 2011 r. Brak danych o udziale w rynku w Azerbejdżanie i Kirgistanie. 4. Pro-forma (Ukrsotsbank + UniCredit Bank Ukraine). Źródło: Dział Analiz UniCredit, Dział Analiz Strategicznych Rynków EŚW UniCredit Bank Pekao S.A. Raport Roczny

282 Model biznesowy Model działalności UniCredit opiera się na czterech filarach: Zorientowanie na klienta Zorientowanie na klienta to motyw przewodni działalności w następujących pionach biznesowych: Bankowość Detaliczna i Bankowość dla Małych i Średnich Przedsiębiorstw, Bankowość Korporacyjna i Inwestycyjna, Bankowość Prywatna oraz Europa Środkowo-Wschodnia. Dzięki wysoce specjalistycznym usługom piony biznesowe oferują proste i przyjazne rozwiązania dla wszystkich segmentów klientów, maksymalizując w ten sposób długoterminową wartość oraz zapewniając satysfakcję klientów. Lokalne podejście UniCredit to połączenie międzynarodowej sieci dystrybucyjnej oraz instytucji mocno zakorzenionych na rykach lokalnych i blisko współpracujących z klientem. Połączenie to opiera się na globalnych centrach produktowych, obejmujących np. leasing czy faktoring, i globalnych centrach obsługi, a także wiedzy pracowników UniCredit zatrudnionych w poszczególnych krajach, którzy dogłębnie rozumieją uwarunkowania lokalne. Globalne centra produktowe Każde centrum produktowe jest odpowiedzialne za tworzenie pełnego portfela produktów i usług finansowych pozwalających zaspokajać zróżnicowane potrzeby klientów. Centra produktowe tworzą wartość dodaną dla segmentów klientów we wszystkich krajach i regionach, korzystając ze specjalistycznych kompetencji i wiedzy banków i innych spółek wchodzących w skład Grupy (takich, jak Fineco Bank). Globalne centra obsługi Centra obsługi UniCredit zajmują się realizacją szerokiej gamy specjalistycznych usług wewnętrznych, obejmujących technologie informatyczne, funkcje zaplecza, obsługę administracyjną pracowników, działania windykacyjne, zaopatrzenie i zarządzanie nieruchomościami. Struktura organizacyjna Organizacja UniCredit odzwierciedla oparty na strukturze segmentowej model biznesowy Grupy i zakres terytorialny jej działalności. Aby zaspokoić potrzeby klientów, w UniCredit funkcjonują następujące specjalistyczne piony biznesowe: Trzy segmenty Bankowość Detaliczna i Bankowość dla Małych i Średnich Przedsiębiorstw, Bankowość Korporacyjna i Inwestycyjna oraz Bankowość Prywatna, które zarządzają całością działań związanych z poszczególnymi segmentami klientów. Działania te obejmują marketing, definiowanie modeli obsługi oraz opracowywanie produktów, a także nadzór i koordynację niektórych szczególnych rodzajów działalności. Segment Europy Środkowo-Wschodniej, którego zadaniem jest kształtowanie działalności prowadzonej w 19 krajach Europy Środkowo-Wschodniej tak, aby odzwierciedlała ona jedną kompleksową wizję biznesową. Podejście lokalne zakłada skupienie odpowiedzialności za działalność UniCredit w poszczególnych krajach w rękach osób zajmujących najwyższe stanowiska Country Chairman w czterech głównych krajach, czyli w Austrii, Niemczech, we Włoszech i w Polsce, oraz Country CEO w sześciu krajach Europy Środkowo-Wschodniej, w których wprowadzono model biznesowy oparty na dywizjonalizacji. Zadaniem tych osób jest integracja strategicznej wizji biznesowej całej Grupy z wizją przyjętą dla UniCredit w kraju, w którym pełnią swoją funkcję. Dodatkowo funkcje zwane liniami kompetencyjnymi są odpowiedzialne za określanie wytycznych, koordynację i monitorowanie działalności UniCredit oraz zarządzanie ryzykiem. Linie kompetencyjne to Planowanie, Finanse i Administracja, Zarządzanie Ryzykiem, Obsługa Prawna i Zarządzanie Ryzykiem Braku Zgodności, Audyt Wewnętrzny, Sprawy Personalne, Organizacja oraz Wizerunek i Komunikacja. 280 Raport Roczny 2011 Bank Pekao S.A.