Jak wyzwolić pozytywny potencjał młodzieży?

Transkrypt

1 Jak wyzwolić pozytywny potencjał młodzieży? Program Archipelag Skarbów" jako przykład skutecznej profilaktyki młodzieży. Gorlice, Mirosław Strumiński Fundacja Homo Homini im. Karola de Foucauld

2 Działalność w 3 obszarach: 1. Wspieranie dzieci i młodzieży w dojrzewaniu do miłości i odpowiedzialności 2. Wspieranie rodziców i nauczycieli w działaniach wychowawczych i profilaktycznych 3. Wspieranie małżonków w ich wzajemnych relacjach

3 Chodzi o to, byśmy my dorośli skutecznie wspierali młodych ludzi w budowaniu dojrzałego świata wartości i realizacji ich najgłębszych marzeń oraz celów życiowych.

4 Nasza młodzież w wielu krajach świata bez powodzenia próbuje radzić sobie z licznymi czynnikami ryzyka w swoim życiu. Na szczęście nowa książka The Guidebook to Effective Prevention of Youth Problems prezentuje skuteczne rozwiązania, a także co nawet ważniejsze klarownym językiem przedstawia wiele empirycznie i praktycznie sprawdzonych strategii profilaktycznych! Polecam ją z całego serca każdemu, kto chce wnieść pozytywny wkład w ratowanie serc i dusz następnego pokolenia, jednocześnie ubogacając umysły tych młodych ludzi. Philip G. Zimbardo, psycholog, emerytowany profesor Uniwersytetu Stanforda, USA

5 Zespół autorów Vademecum skutecznej profilaktyki: Kierownik merytoryczny zespołu: dr Szymon Grzelak Instytut Profilaktyki Zintegrowanej Kierownik ds. analiz statystycznych: dr Szymon Czarnik Instytut Socjologii, Uniwersytet Jagielloński Członkowie zespołu: mgr Matteo Sala mgr Agata Balcerzak mgr Barbara Paź mgr Justyna Gwóźdź Instytut Profilaktyki Zintegrowanej Instytut Profilaktyki Zintegrowanej Fundacja Homo Homini im. K. de Foucauld Instytut Profilaktyki Zintegrowanej Wsparcie techniczne: mgr Marek Jankowski, mgr inż. Maciej Trafny

6 Najważniejsze źródła danych Badania IPZIN nad młodzieżą (N = ) Sondaż IPZIN wśród dorosłych (N = 1 500) Opinie 17 ekspertów Opinie 40 trenerów programów profilaktycznych Opisy dobrych praktyk Szeroki przegląd literatury naukowej

7 Dźwignia 1 Kieruj uwagę na to, co dobre, wtedy znajdziesz lepsze rozwiązania problemów

8 Pasje, zainteresowania oraz zaangażowanie społeczne 100% N = 8613 dz. II gim. ch. II gim. 80% 60% 44% 61% 53% 52% 65% 47% 40% 20% 0% Mam w życiu pasję, hobby, w które wkładam sporo czasu Należę do szkolnego/ pozaszkolnego koła zainteresowań Angażuję się w działania społeczne (na rzecz innych ludzi, środowiska, itp.)

9 Odsetek młodzieży, która NIE KORZYSTAŁA z substancji psychoaktywnych 100% 80% 60% 60% 59% 80% 77% 94% 95% 91% 94% N = 8613 dz. II gim. ch. II gim. 78% 82% 40% 20% 0% nie piła alkoholu (ost. 30 dni) nie upiła się ani razu (ost. 30 dni) nie korzystała z narkotyków (ost. 30 dni) nie używała dopalaczy (ost. 12 m-cy) nie pali papierosów (wcale)

10 Odsetek młodzieży, która NIE PODEJMOWAŁA zachowań ryzykownych, problemowych lub nie doświadczała danych problemów N = 8613 dz. II gim. ch. II gim. 100% 80% 95% 87% 80% 80% 76% 92% 70% 64% 82% 60% 40% 38% 20% 0% nie miała inicjacji seksualnej (wcale) nie korzystała z pornografii (ost. 30 dni) nie była sprawcą cyberprzemocy (ost. 12 m-cy) nie brała udziału w bójkach (ost. 6 m-cy) nie miała myśli samobójczych (ost. 12 m-cy)

11 Dźwignia 2 O problemach i profilaktyce myśl w sposób zintegrowany [wtedy rozwiązania będą całościowe a nakłady ekonomiczne]

12 46 różnych problemów i zachowań ryzykownych: Substancje psychoaktywne Nikotyna, alkohol, narkotyki, dopalacze Problemy i uzależnienia behawioralne Hazard, pornografia, przemoc, kontakty seksualne, anoreksja i bulimia Problemy zdrowia psychicznego Depresja, próby samobójcze, wycofanie społeczne

13 Picie alkoholu (ostatnie 30 dni) Upicie się (ostatnie 30 dni) Palenie papierosów (kilka razy w tyg. i częściej) Użycie narkotyku (ostatnie 30 dni) Użycie dopalaczy (ostatnie 12 m-cy) Celowy kontakt z pornografią (ostatnie 30 dni) Inicjacja kontaktów genitalnych Inicjacja współżycia seksualnego Udział w bójkach (ostatnie 6 m-cy) Bycie ofiarą przemocy fizycznej w Bycie sprawcą przemocy fizycznej Bycie ofiarą "cyberprzemocy" (ostatnie 12 m-cy) Bycie sprawcą "cyberprzemocy" (ost. 12 m-cy) Skala depresji Myśli samobójcze (raz lub więcej w ost. roku) Nie chcę w przyszłości mieć dzieci N = Substancje psychoaktywne Zachowania seksualne Przemoc i bójki Depresja Dzieci Zachowania ryzykowne i problemy - korelacje klasie (ost. 30 dni) w klasie (ost. 30 dni) Substancje psychoaktywne Zachowania seksualne Przemoc i bójki Depr. i myśli samobójcze Picie alkoholu 1,00 0,60 0,48 0,39 0,26 0,29 0,37 0,32 0,30 0,08 0,26 0,07 0,23 0,08 0,18 0,02 Upicie się 0,60 1,00 0,49 0,41 0,30 0,25 0,35 0,36 0,30 0,07 0,24 0,05 0,21 0,08 0,18 0,01 Palenie papierosów 0,48 0,49 1,00 0,39 0,30 0,18 0,32 0,32 0,26 0,05 0,19 0,08 0,18 0,13 0,20 0,02 Użycie narkotyku 0,39 0,41 0,39 1,00 0,42 0,22 0,31 0,35 0,27 0,06 0,21 0,06 0,18 0,05 0,15 0,02 Użycie dopalaczy 0,26 0,30 0,30 0,42 1,00 0,18 0,22 0,30 0,25 0,10 0,18 0,09 0,18 0,06 0,13 0,03 Celowy kontakt z pornografią 0,29 0,25 0,18 0,22 0,18 1,00 0,35 0,29 0,30 0,21 0,37 0,09 0,22-0,05 0,06-0,01 Inicjacja kontaktów genitalnych 0,37 0,35 0,32 0,31 0,22 0,35 1,00 0,48 0,28 0,11 0,24 0,11 0,21 0,06 0,16-0,01 Inicjacja współżycia seksualnego 0,32 0,36 0,32 0,35 0,30 0,29 0,48 1,00 0,31 0,10 0,20 0,07 0,18 0,04 0,16-0,01 Udział w bójkach 0,30 0,30 0,26 0,27 0,25 0,30 0,28 0,31 1,00 0,18 0,35 0,09 0,24-0,01 0,10-0,01 Bycie ofiarą przemocy fiz. w kl. 0,08 0,07 0,05 0,06 0,10 0,21 0,11 0,10 0,18 1,00 0,46 0,27 0,18 0,25 0,19 0,00 Bycie sprawcą przemocy fiz. w kl. 0,26 0,24 0,19 0,21 0,18 0,37 0,24 0,20 0,35 0,46 1,00 0,14 0,30 0,07 0,13-0,04 Bycie ofiarą "cyberprzemocy" 0,07 0,05 0,08 0,06 0,09 0,09 0,11 0,07 0,09 0,27 0,14 1,00 0,35 0,24 0,20-0,07 Bycie sprawcą "cyberprzemocy" 0,23 0,21 0,18 0,18 0,18 0,22 0,21 0,18 0,24 0,18 0,30 0,35 1,00 0,10 0,16 0,01 Skala depresji 0,08 0,08 0,13 0,05 0,06-0,05 0,06 0,04-0,01 0,25 0,07 0,24 0,10 1,00 0,43 0,04 Myśli samobójcze 0,18 0,18 0,20 0,15 0,13 0,06 0,16 0,16 0,10 0,19 0,13 0,20 0,16 0,43 1,00 0,08 Dzieci Nie chcę w przyszłości mieć dzieci 0,02 0,01 0,02 0,02 0,03-0,01-0,01-0,01-0,01 0,00-0,04-0,07 0,01 0,04 0,08 1,00

14 Dziewczęta (N = 6 861) Korelacje pomiędzy grupami problemów Substancje psychoaktywne Zmienne seksualne Zmienne przemocowe Stany depresyjne Substancje psychoaktywne 1,00 0,66 0,40 0,21 Zmienne seksualne 0,66 1,00 0,43 0,33 Zmienne przemocowe 0,40 0,43 1,00 0,31 Stany depresyjne 0,21 0,33 0,31 1,00

15 Chłopcy (N = 7 099) Korelacje pomiędzy grupami problemów Substancje psychoaktywne Zmienne seksualne Zmienne przemocowe Stany depresyjne Substancje psychoaktywne 1,00 0,68 0,37 0,26 Zmienne seksualne 0,68 1,00 0,48 0,22 Zmienne przemocowe 0,37 0,48 1,00 0,39 Stany depresyjne 0,26 0,22 0,39 1,00

16 Dźwignia 3 Potencjał zasobów lokalnych Bazuj na zasobach społeczności lokalnej; szanując je zyskujesz potężnych sojuszników.

17 Picie alkoholu (ostatnie 30 dni) Upicie się (ostatnie 30 dni) Czynniki ryzyka Czynniki chroniące Palenie papierosów (kilka razy w tyg. i częściej) Użycie narkotyku (ostatnie 30 dni) Użycie dopalaczy (ostatnie 12 m-cy) Celowy kontakt z pornografią (ost. 30 dni) Inicjacja kontaktów genitalnych Inicjacja współżycia seksualnego Udział w bójkach (ostatnie 6 m-cy) Bycie ofiarą przemocy fizycznej Bycie sprawcą przemocy Bycie ofiarą "cyberprzemocy" (ost. 12 m.) Bycie sprawcą "cyberprzemocy" (ost. 12 m.) Skala depresji Myśli samobójcze (raz lub więcej w ost. roku) Nie chcę w przyszłości mieć dzieci Chłopcy (N = 7 099) Zachowania ryzykowne i problemy a czynniki chroniące i czynniki ryzyka Substancje psychoaktywne Zachowania seksualne Przemoc i bójki w klasie (ost. 30 dni) fizycznej w klasie (ost. 30 dni) Depresja Dzieci Rodzina Wiara, religia Szkoła Miłość - wzroy i przekonania Mama przewodnikiem w życiu -0,16-0,13-0,12-0,14-0,16-0,11-0,15-0,13-0,13-0,10-0,14-0,07-0,13-0,14-0,17-0,09 Tata przewodnikiem w życiu -0,12-0,12-0,14-0,12-0,15-0,07-0,12-0,14-0,10-0,09-0,10-0,09-0,11-0,14-0,15-0,07 Wysłuchanie w rozm. z rodzicami -0,08-0,08-0,06-0,06-0,06-0,07-0,04-0,05-0,08-0,11-0,11-0,07-0,07-0,15-0,14-0,10 Częstość praktyk religijnych -0,17-0,16-0,16-0,16-0,12-0,14-0,15-0,16-0,09 0,01-0,07-0,04-0,11-0,04-0,12-0,11 Znaczenie wiary/religii w życiu -0,14-0,11-0,10-0,10-0,06-0,13-0,11-0,09-0,05-0,02-0,09-0,04-0,10-0,05-0,11-0,17 Dobra atmosfera w klasie -0,01-0,04-0,03-0,02-0,08-0,06-0,04-0,08-0,10-0,37-0,18-0,16-0,10-0,27-0,16-0,10 Akceptacja w klasie 0,01-0,01-0,02 0,00-0,02 0,01-0,01-0,02-0,03-0,19-0,04-0,09-0,01-0,16-0,12-0,10 Średnia ocen na koniec roku -0,12-0,18-0,15-0,15-0,04-0,03-0,09-0,14-0,11 0,07-0,03-0,03-0,05 0,02-0,04-0,08 Przekonanie, że miłość istnieje -0,03-0,04-0,04-0,05-0,06-0,01 0,00-0,05-0,08-0,07-0,06-0,04-0,07-0,03-0,06-0,22 Pozytywny kontakt z małż. 0,01-0,01-0,02-0,06-0,05 0,00 0,04 0,01-0,02-0,02-0,01-0,01-0,03-0,06-0,05-0,27 Rodzina Rozwód rodziców 0,09 0,10 0,12 0,13 0,09 0,08 0,11 0,12 0,07 0,04 0,07 0,06 0,06 0,09 0,09 0,08 Szkoła Rówieśnicy i indywidualne Wagarowanie 0,40 0,37 0,40 0,31 0,18 0,25 0,29 0,30 0,29 0,03 0,23 0,07 0,20 0,06 0,19 0,02 Obawa przed przemocą w szkole -0,09-0,07-0,05-0,07 0,01 0,01-0,05-0,02 0,00 0,36 0,09 0,18 0,03 0,25 0,15 0,09 Towarzystwo alkoholowe 0,63 0,50 0,43 0,36 0,24 0,37 0,41 0,32 0,32 0,10 0,30 0,09 0,23 0,10 0,18-0,02 Towarzystwo narkotykowe 0,39 0,39 0,38 0,54 0,36 0,29 0,33 0,30 0,28 0,11 0,27 0,10 0,22 0,13 0,21 0,02 Seksualizacja 0,36 0,32 0,25 0,26 0,22 0,51 0,37 0,34 0,26 0,12 0,34 0,09 0,24 0,03 0,15 0,04

18 Inne Czynniki chroniące Myśli samobójcze Upijanie się Narkotyki Przemoc fizyczna Przemoc werbalna Inicjacja seksualna Nie chcę mieć dzieci N = Wpływ czynników na problemy przy kontroli innych zmiennych RODZINNE Mama przewodnikiem Tata przewodnikiem Rozmowy z wysłuchaniem WIARA I RELIGIA Praktyki religijne Znaczenie wiary w życiu MIŁOŚĆ WZORY I PRZEKONANIA Kontakt ze wzorem małżeństwa Przekonanie, że prawdziwa miłość istnieje SZKOŁA I KLASA Dobra atmosfera w klasie Akceptacja w klasie Udział w WDŻ INNE ZMIENNE NIEZALEŻNE Płeć bycie dziewczyną Wiek młodsza klasa + +

19 100% 80% Rozmowy z rodzicami o ważnych dla mnie sprawach a poczucie bycia wysłuchanym i zrozumianym dz. II i III gim. ch. II i III gim. dz. N = 5345 ch. N = % 55% 52% 40% 20% 21% 25% 11% 10% 13% 13% 0% nie było rozmów były rozmowy i czułem się wysłuchany były rozmowy, ale trudno powiedzieć, czy czułem się wysłuchany były rozmowy i NIE czułem się wysłuchany

20 Inne Czynniki chroniące Myśli samobójcze Upijanie się Narkotyki Przemoc fizyczna Przemoc werbalna Inicjacja seksualna Nie chcę mieć dzieci N = Wpływ czynników na problemy przy kontroli innych zmiennych RODZINNE Mama przewodnikiem Tata przewodnikiem Rozmowy z wysłuchaniem WIARA I RELIGIA Praktyki religijne Znaczenie wiary w życiu MIŁOŚĆ WZORY I PRZEKONANIA Kontakt ze wzorem małżeństwa Przekonanie, że prawdziwa miłość istnieje SZKOŁA I KLASA Dobra atmosfera w klasie Akceptacja w klasie Udział w WDŻ INNE ZMIENNE NIEZALEŻNE Płeć bycie dziewczyną Wiek młodsza klasa + +

21 Dźwignia 4 Buduj na wartościach i marzeniach młodzieży. Wtedy przyjmą zdrowy styl życia jako środek do ważnych dla nich celów.

22 Badanie KBPN realizowane przez CBOS

23 Dźwignia Piąta: Walcz o to, by wychowanie i profilaktyka były priorytetem rozwojowym [ludzi, którzy myślą podobnie jest więcej niż myślisz]

24 Najważniejsze bariery dla rozwoju skutecznej profilaktyki 1. Badania sondażowe IPZIN Przeprowadzone w okresie maj-wrzesień 2014 N = 1512 (próba nielosowa) z różnych regionów Polski Kategorie respondentów: o Samorząd (burmistrzowie, radni, pracownicy urzędów) o Szkoła (dyrektorzy, nauczyciele, psychologowie, pedagodzy) o Rodzice o Inni (organizacje pozarządowe, uczelnie, lekarze, policja) 2. Opinie 17 ekspertów z dziedziny wychowania i profilaktyki

25 Wybrane wnioski dotyczące barier: Najczęściej wymieniany poziom barier odnosi się do polityki Państwa (w sondażu i w opiniach ekspertów) Główne zastrzeżenia wobec polityki Państwa to: o nierespektowanie zasady pomocniczości o traktowanie nauczania jako priorytetu i zaniedbywanie wychowania o brak spójnej polityki dotyczącej profilaktyki problemowej Najrzadziej wymieniane poziomy barier dotyczą samorządu oraz samych programów profilaktycznych. Rodzice i nauczyciele postrzegają wzajemnie swoje postawy jako barierę dla skutecznej profilaktyki

26 Współpraca rodziców ze szkołą Program profilaktyki zintegrowanej Archipelag Skarbów jako uzupełnienie i wzmocnienie pracy wychowawczej rodziców i nauczycieli

27 Zebrane w ramach projektu opisy dobrych praktyk w zarządzaniu profilaktyką przez samorządy pokazują, że można skutecznie działać pomimo barier

28 Dźwignia 6 Tworząc strategię, szukaj maksymalnych efektów przy optymalnych kosztach. Wówczas włożony wysiłek ma największy sens.

29 MAKSYMALNE EFEKTY OPTYMALNE KOSZTY (cost-effectiveness) Optymalne koszty to nie najniższe koszty, ale najtańszy sposób uzyskania maksymalnych efektów. Gminy szukające najniższych kosztów dostają najsłabszą ofertę

30 Skuteczność działań NA RZECZ MŁODZIEŻY opiera się na zaangażowaniu osobistym każdego z Państwa Rodziców Nauczycieli Pracowników urzędów samorządowych Burmistrzów, wójtów i radnych Ministrów, dyrektorów i pracowników urzędów centralnych

31 Dźwignia 7 W działaniach i współpracy stawiaj na właściwych ludzi. Zespół ludzi z pasją osiąga wielkie cele i się nie wypala.

32 Wyniki ewaluacji Ocena programu przez uczestników 6 5 4,67 4,41 4, Dziewczęta Chłopcy Całość 1 0

33 Wyniki ewaluacji 6 5 5,8 5,8 5,6 Ocena pedagogów i wychowawców - Średnia 5,77 5,4 5,8 6,0 6, Dynamika programu Przygotowanie merytoryczne Sposób przekazywania treści ekipy Współpraca na linii uczniowie-trenerzy Praca ekipy od strony organizacyjnej Przeprowadzenie spotkania dla rodziców Przeprowadzenie spotkania dla nauczycieli

34 Wyniki ewaluacji 100% Odsetek uczniów zachęconych do zdrowego stylu życia w co najmniej jednym aspekcie (alkohol, narkotyki, kontakty seksualne, pornografia, przemoc, radzenie sobie z emocjami) 93% 86% 90% 80% 60% 40% Dziewczęta Chłopcy Całość 20% 0%

35 Wyniki ewaluacji 100% Odsetek uczniów zachęconych do zdrowego stylu życia w co najmniej trzech aspektach (alkohol, narkotyki, kontakty seksualne, pornografia, przemoc, radzenie sobie z emocjami) 80% 79% 66% 73% 60% Dziewczęta Chłopcy 40% Całość 20% 0%

36 Współpraca rodziców ze szkołą Dziękuję za uwagę Mirosław Strumiński