PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2017/2018 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW I ROKU STUDIÓW

Transkrypt

1 PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2017/2018 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW I ROKU STUDIÓW 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Fizjologia żywienia człowieka 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek) realizującej przedmiot: Katedra i Zakład Fizjologii 3. Adres jednostki odpowiedzialnej za dydaktykę: Adres: Collegium Anatomicum, ul. Święcickiego 6, Poznań Tel. /Fax: Strona www: fizjologia@umed.poznan.pl 4. Kierownik jednostki: prof. dr hab. med. Hanna Krauss 5. Osoba zaliczająca przedmiot w E-indeksie z dostępem do platformy WISUS: prof. dr hab. med. Hanna Krauss 6. Osoba odpowiedzialna za dydaktykę na Wydziale Lekarskim I z dostępem do platformy WISUS (listy studentów) (koordynator przedmiotu): Nazwisko imię: mgr Beata Warzybok Tel. kontaktowy: Możliwość kontaktu konsultacje (dni, godz., miejsce): od poniedziałku do czwartku w godzinach od 9:00 do 13:00 (pokój nr 16) fizjologia@umed.poznan.pl Osoba zastępująca: Krzysztof Ohde Kontakt: krisohde@ump.edu.pl 1

2 7. Osoba odpowiedzialna za rezerwację sal: Nazwisko i imię: mgr Beata Warzybok Tel. kontaktowy: fizjologia@umed.poznan.pl 8. Miejsce przedmiotu w programie studiów: Rok: I Semestr: I 9. Liczba godzin ogółem: 35 liczba pkt. ECTS: 2 Jednostki uczestniczące w nauczaniu przedmiotu Semestr zimowy liczba godzin W Ć Ćwiczenia kategoria Katedra i Zakład Fizjologii B 5 Razem: S 10. Tematyka poszczególnych wykładów, ćwiczeń i seminariów Wykłady semestr zimowy Wykład 1. Wykład 2. Tematyka wykładów Fizjologia układu pokarmowego Fizjologia trawienia i wchłaniania węglowodanów, białek i tłuszczów Mechanizmy kontroli łaknienia Imię i nazwisko osoby prowadzącej zajęcia prof. dr hab. med. Hanna Krauss Wykład 3. Mikrobiota jelitowa Wykład 4. Znaczenie układu pokarmowego w immunologii Żywieniowe metody wspomagania odporności 2

3 Seminarium 1. Tematyka seminariów Seminaria semestr zimowy Praktyczne aspekty neurohormonalnej regulacji pobierania pokarmu Imię i nazwisko osoby prowadzącej zajęcia dr n. med. Emilia Korek 21 Seminarium 2. Tkanka tłuszczowa jako aktywny narząd endokrynny dr n. med. Emilia Korek 21 SALA Ćwiczenia semestr zimowy Tematyka ćwiczeń Osoba odpowiedzialna SALA Ćwiczenie 1. Ćwiczenie 2. Ćwiczenie 3. Ćwiczenie 4. Składniki odżywcze odpowiedzialne za prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego. Odżywianie w warunkach stresu, stanie depresji sezonowej oraz w okresie migrenowych bólów głowy (analiza przypadku). Fizjologia odchudzania zmiany zachodzące w organizmie pod wpływem redukcji masy ciała, wpływ głodzenia na przebieg procesów metabolicznych. Metaboliczna otyłość u osób z prawidłową masą ciała (analiza przypadku, praca z programem komputerowym DIETETYK). Postępowanie żywieniowe w zespole metabolicznym (analiza przypadku, praca z programem komputerowym DIETETYK). Ocena zmian poziomu glukozy w określonych przedziałach czasowych dla wybranych produktów spożywczych i po podaniu glukozy. Obliczanie indeksu glikemicznego wybranych potraw. Analiza dobowego spożycia wody na podstawie indywidualnych jadłospisów. Określanie zawartości składników mineralnych zakwaszających i alkalizujących w wybranych produktach spożywczych, ocena wpływu tych produktów na równowagę kwasowo-zasadową w organizmie człowieka (praca z programem komputerowym DIETETYK). dr n. med. Emilia Korek dr n. med. Emilia Korek dr n. med. Emilia Korek dr n. med. Emilia Korek Ćwiczenie 5. Kolokwium zaliczeniowe dr n. med. Emilia Korek Ćwiczenie 6. I poprawka kolokwium dr n. med. Emilia Korek Ćwiczenie 7. II poprawka kolokwium dr n. med. Emilia Korek 7, 19, 22 3, 4, 19 7, 19, 22 5, 6, 7 5, 6, 7 3, 5, 7 3, 5, 6 3

4 REGULAMIN ZAJĘĆ: Zajęcia dydaktyczne z Fizjologii żywienia człowieka odbywają się w semestrze zimowym na I roku studiów II stopnia na kierunku Dietetyka na Wydziale Lekarskim I. Zajęcia odbywają się w grupach seminaryjnych lub ćwiczeniowych (podział studentów na grupy seminaryjne i ćwiczeniowe znajduje się na stronie internetowej jednostki według szczegółowego planu zajęć podanego na tablicy ogłoszeń i na stronie internetowej jednostki. 1. Organizacja zajęć Zajęcia dydaktyczne z przedmiotu Fizjologia żywienia człowieka są realizowane w wymiarze 35 godzin. W skład przedmiotu wchodzą: wykłady (15 godzin) oraz zajęcia kontrolowane seminaria (5 godzin) oraz ćwiczenia (15 godzin). W trakcie trwania ćwiczeń student zobowiązany jest do noszenia fartucha ochronnego. 2. Nieobecności Dopuszcza się maksymalnie 1 nieobecność na zajęciach kontrolowanych w ciągu całego kursu Fizjologii żywienia człowieka. 3. Zaliczenie zajęć kontrolowanych Aby uzyskać zaliczenie zajęć kontrolowanych z przedmiotu Fizjologia żywienia człowieka należy: wykazać się przygotowaniem teoretycznym do poszczególnych zajęć kontrolowanych w oparciu o tematykę podaną w programie zajęć i zalecane piśmiennictwo (rażący brak przygotowania = - 1 pkt./zajęcie); protokołować ćwiczenia zgodnie z instrukcją nauczyciela prowadzącego zajęcia; przystąpić do kolokwium zaliczeniowego obejmującego zagadnienia zrealizowane podczas wszystkich zajęć kontrolowanych. Kolokwium zaliczeniowe ma formę testu jednokrotnego wyboru i składa się z 30 pytań. Warunkiem uzyskania zaliczenia jest uzyskanie minimum 18 pkt. UWAGA! Ewentualne punkty ujemne, o których mowa wyżej odlicza się od wyniku testu zaliczeniowego. Studentowi przysługuje prawo do dwukrotnego poprawiania kolokwium zaliczeniowego. Poprawa odbywać się będzie w takiej samej formie jak kolokwium zaliczeniowe. 4. Egzamin Do egzaminu końcowego zostaną dopuszczeni studenci, którzy uzyskali wymaganą liczbę punktów potrzebną do zaliczenia kolokwium. Egzamin ma formę testu jednokrotnego wyboru i składa się z 50 pytań, które obejmują tematykę zrealizowaną podczas całego kursu Fizjologii żywienia człowieka (wykłady, seminaria, ćwiczenia). Uzyskanie 30 pkt. jest równoznaczne ze zdaniem egzaminu. Studentowi przysługuje prawo do dwukrotnego poprawiania niezdanego egzaminu. Poprawa egzaminu obejmuje całość materiału (tematy zajęć kontrolowanych oraz tematy wykładów). 5. Ponadto studenta obowiązuje: regulamin studiów Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu; przestrzeganie przepisów BHP; przestrzeganie ogólnie przyjętych form zachowania się; uporządkowanie stanowiska pracy po zakończeniu zajęć; 4

5 poszanowanie sprzętu i wyposażenia sal dydaktycznych; przestrzeganie zarządzeń Kierownika Katedry Fizjologii i nauczycieli prowadzących zajęcia. PROGRAM ZAJĘĆ: PROGRAM WYKŁADÓW: Wykład r. godz. 8:00-11:00 Fizjologia układu pokarmowego Fizjologia trawienia i wchłaniania węglowodanów, białek i tłuszczów Wykład r. godz. 8:00-10:45 Mechanizmy kontroli łaknienia Wykład r. godz. 8:00-10:45 Mikrobiota jelitowa Wykład r. godz. 8:00-10:45 Znaczenie układu pokarmowego w immunologii Żywieniowe metody wspomagania odporności PROGRAM SEMINARIÓW Seminarium 1. Grupa r. godz. 7:30-9:25 Grupa r. godz. 9:30-11:25 Praktyczne aspekty neurohormonalnej regulacji pobierania pokarmu Seminarium 2. Grupa r. godz. 7:30-9:25 Grupa r. godz. 9:30-11:25 Tkanka tłuszczowa jako aktywny narząd endokrynny PROGRAM ĆWICZEŃ Ćwiczenia 1. Grupa r. godz. 7:30-9:45 Grupa r. godz. 9:45-12:00 Składniki odżywcze odpowiedzialne za prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego. Odżywianie w warunkach stresu, stanie depresji sezonowej oraz w okresie migrenowych bólów głowy (analiza przypadku). Ćwiczenia 2. Grupa r. godz. 7:30-9:45 5

6 Grupa r. godz. 9:45-12:00 Fizjologia odchudzania zmiany zachodzące w organizmie pod wpływem redukcji masy ciała, wpływ głodzenia na przebieg procesów metabolicznych. Metaboliczna otyłość u osób z prawidłową masą ciała (analiza przypadku, praca z programem komputerowym DIETETYK). Ćwiczenia 3. Grupa r. godz. 7:30-9:45 Grupa r. godz. 9:45-12:00 Postępowanie żywieniowe w zespole metabolicznym (analiza przypadku, praca z programem komputerowym DIETETYK). Ćwiczenia 4. Grupa r. godz. 7:30-9:45 Grupa r. godz. 9:45-12:00 Ocena zmian poziomu glukozy w określonych przedziałach czasowych dla wybranych produktów spożywczych i po podaniu glukozy. Obliczanie indeksu glikemicznego wybranych potraw. Analiza dobowego spożycia wody na podstawie indywidualnych jadłospisów. Określanie zawartości składników mineralnych zakwaszających i alkalizujących w wybranych produktach spożywczych, ocena wpływu tych produktów na równowagę kwasowo-zasadową w organizmie człowieka (praca z programem komputerowym DIETETYK). Ćwiczenia 5. Grupa r. godz. 8:00-8:45 Grupa r. godz. 9:00-9:45 Kolokwium zaliczeniowe Ćwiczenia 6. Grupa r. godz. 11:15-12:00 Grupa r. godz. 12:15-13:00 I poprawka kolokwium Ćwiczenia 7. Grupa r. godz. 11:15-12:00 Grupa r. godz. 12:15-13:00 II poprawka kolokwium PROGRAM NAUCZANIA: Wymagania wstępne nie dotyczy Przygotowanie do zajęć zapoznanie się z tematyką poszczególnych zajęć seminaryjnych i ćwiczeniowych w oparciu o podany program zajęć i zalecane piśmiennictwo. Wymagania końcowe opanowanie materiału zrealizowanego na seminariach i ćwiczeniach, weryfikowane kolokwium zaliczeniowym w formie testu jednokrotnego wyboru. Znajomość całości materiału prezentowanego na wykładach, seminariach i ćwiczeniach jest weryfikowana za pomocą egzaminu końcowego w formie testu jednokrotnego wyboru. 6

7 11. Kryteria zaliczenia przedmiotu: zaliczenie, egzamin teoretyczny i praktyczny Zaliczenie kryterium zaliczenia: Kolokwium zaliczeniowe ma formę testu jednokrotnego wyboru i składa się z 30 pytań obejmujących zagadnienia zrealizowane podczas wszystkich zajęć kontrolowanych (seminaria i ćwiczenia). Warunkiem uzyskania zaliczenia przedmiotu jest uzyskanie minimum 18 pkt. z kolokwium zaliczeniowego. Egzamin teoretyczny kryterium zaliczenia: Egzamin ma formę testu jednokrotnego wyboru i składa się z 50 pytań, które obejmują tematykę zrealizowaną podczas całego kursu Fizjologii żywienia człowieka (wykłady, seminaria, ćwiczenia). Egzamin przeprowadzany jest w formie elektronicznej z wykorzystaniem platformy OLAT. Uzyskanie 30 pkt. z egzaminu jest równoznaczne ze zdaniem egzaminu. Egzamin praktyczny kryterium zaliczenia: nie dotyczy 12. Literatura: Zalecana literatura: Krauss H., Sosnowski P. red.: Podstawy fizjologii człowieka. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowskiego, Poznań Jarosz M. red.: Normy żywienia dla populacji polskiej nowelizacja. Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa Gawęcki J. red.: Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu. Tom I. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa Konspekty i artykuły naukowe przekazane przez prowadzących na zajęciach. 13. Studenckie koło naukowe Studenckie Koło Naukowe Fizjologii Żywienia Opiekun koła: dr n. med. Emilia Korek Tematyka: Koło powstało dla osób interesujących się szeroko rozumianą fizjologią żywienia i dietetyką, w tym sposobem żywienia grup ludności będących w różnych okresach fizjologicznych, programowaniem żywieniowym, powiązaniami żywienia z występowaniem chorób itp. W ramach SKN Fizjologii Żywienia możliwy jest udział w badaniach naukowych, pisanie prac naukowych oraz prezentacja wyników badań podczas konferencji i kongresów naukowych. Miejsce spotkań: Katedra i Zakład Fizjologii, Collegium Anatomicum, ul. Święcickiego 6, Poznań 7

8 14. SYLABUS (proszę wypełnić wszystkie pola w tabeli) WYDZIAŁ LEKARSKI I Nazwa kierunku Nazwa przedmiotu Jednostka realizująca, wydział Koordynator przedmiotu Rodzaj przedmiotu Obszar nauczania Cel kształcenia Treści programowe Dietetyka Poziom i tryb studiów Fizjologia żywienia człowieka Punkty ECTS 2 Katedra i Zakład Fizjologii, Wydział Lekarski I prof. dr hab. med. Hanna Krauss obowiązkowy Osoba zaliczająca Semestr: I studia II stopnia prof. dr hab. med. Hanna Krauss Rodzaj zajęć i liczba godzin Wykłady 15 Seminaria 5 stacjonarne Ćwiczenia 15 Obszar kształcenia w zakresie nauk medycznych i nauk o zdrowiu oraz nauk o kulturze fizycznej Poznanie fizjologii trawienia i wchłaniania węglowodanów, białek i tłuszczów. Poznanie roli węglowodanów, białek, tłuszczów, witamin i składników mineralnych w żywieniu człowieka. Poznanie roli składników odżywczych w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego. Poznanie procesów neurohormonalnej regulacji pobierania pokarmu. Poznanie roli i znaczenia mikrobioty przewodu pokarmowego. Poznanie żywieniowych metod wspomagania odporności. Poznanie znaczenia tkanki tłuszczowej jako aktywnego narządu endokrynnego. Poznanie roli właściwego żywienia w profilaktyce i leczeniu chorób dietozależnych. Poznanie zmian zachodzących w organizmie pod wpływem redukcji masy ciała i wpływu głodzenia na przebieg procesów metabolicznych. Kształtowanie umiejętności oceny wartości odżywczej i energetycznej jadłospisów przy użyciu programu komputerowego DIETETYK. Kształtowanie umiejętności komponowania i bilansowania jadłospisów dla pacjentów z chorobami żywieniowozależnymi. Kształtowanie postaw świadomości własnej wiedzy i umiejętności, potrzeby dalszego kształcenia i rozwoju oraz odpowiedzialności za działania własne i zespołu. Wykłady: Wykład 1. Fizjologia układu pokarmowego. Fizjologia trawienia i wchłaniania węglowodanów, białek i tłuszczów. Wykład 2. Mechanizmy kontroli łaknienia Wykład 3. Mikrobiota jelitowa Wykład 4. Znaczenie układu pokarmowego w immunologii. Żywieniowe metody wspomagania odporności. Seminaria: Seminarium 1. Praktyczne aspekty neurohormonalnej regulacji pobierania pokarmu Seminarium 2. Tkanka tłuszczowa jako aktywny narząd endokrynny Ćwiczenia: Ćwiczenia 1. Składniki odżywcze odpowiedzialne za prawidłowe funkcjonowanie układu 8

9 nerwowego. Odżywianie w warunkach stresu, stanie depresji sezonowej oraz w okresie migrenowych bólów głowy (analiza przypadku). Ćwiczenia 2. Fizjologia odchudzania zmiany zachodzące w organizmie pod wpływem redukcji masy ciała, wpływ głodzenia na przebieg procesów metabolicznych. Metaboliczna otyłość u osób z prawidłową masą ciała (analiza przypadku, praca z programem komputerowym DIETETYK). Ćwiczenia 3. Postępowanie żywieniowe w zespole metabolicznym (analiza przypadku, praca z programem komputerowym DIETETYK). Ćwiczenia 4. Ocena zmian poziomu glukozy w określonych przedziałach czasowych dla wybranych produktów spożywczych i po podaniu glukozy. Obliczanie indeksu glikemicznego wybranych potraw. Analiza dobowego spożycia wody na podstawie indywidualnych jadłospisów. Określanie zawartości składników mineralnych zakwaszających i alkalizujących w wybranych produktach spożywczych, ocena wpływu tych produktów na równowagę kwasowo-zasadową w organizmie człowieka (praca z programem komputerowym DIETETYK). Inne: nie dotyczy Formy i metody dydaktyczne Forma i warunki zaliczenia Literatura podstawowa Literatura uzupełniająca wykłady informacyjne, seminaria z prezentacjami multimedialnymi, ćwiczenia konwersatoryjne, analizy przypadków, dyskusje dydaktyczne, samodzielne opracowywanie referatu tematycznego Kolokwium zaliczeniowe ma formę testu jednokrotnego wyboru i składa się z 30 pytań obejmujących zagadnienia zrealizowane podczas wszystkich zajęć kontrolowanych (seminaria i ćwiczenia). Warunkiem uzyskania zaliczenia przedmiotu jest uzyskanie minimum 18 pkt. z kolokwium zaliczeniowego. Egzamin ma formę testu jednokrotnego wyboru i składa się z 50 pytań, które obejmują tematykę zrealizowaną podczas całego kursu Fizjologii żywienia człowieka (wykłady, seminaria, ćwiczenia). Egzamin przeprowadzany jest w formie elektronicznej z wykorzystaniem platformy OLAT. Uzyskanie 30 pkt. z egzaminu jest równoznaczne ze zdaniem egzaminu. Krauss H., Sosnowski P. red.: Podstawy fizjologii człowieka. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowskiego, Poznań Jarosz M. red.: Normy żywienia dla populacji polskiej nowelizacja. Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa Gawęcki J. red.: Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu. Tom I. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa Konspekty i artykuły naukowe przekazane przez prowadzących na zajęciach. Numer efektu kształcenia W02 W04 W08 W12 Efekty kształcenia Zna i potrafi wykorzystać w praktyce wiedzę z zakresu czynników ryzyka chorób żywieniowozależnych. Zna zasady fizjologii żywienia i potrafi je wykorzystać w planowaniu żywienia. Potrafi analizować i wyjaśnić związki pomiędzy żywieniem a wskaźnikami stanu zdrowia, czynnikami ryzyka rozwoju choroby i występowaniem chorób. Potrafi zdefiniować i rozpoznać problemy żywieniowe pacjenta i uwzględnić je w planowaniu odpowiedniego postępowania dietetycznego. Odniesienie do kierunkowych efektów kształcenia P7S_WG P7S_WG P7S_WG P7S_WG P7S_WK U13 Potrafi zaplanować i realizować kompleksowe postępowanie obejmujące P7S_UK 9

10 U17 U21 K01 K02 żywienie, aktywność fizyczną i styl życia dla osób z nadwagą lub otyłością. Potrafi określić wartość odżywczą pożywienia na podstawie tabel wartości odżywczej produktów spożywczych i typowych potraw, programów komputerowych i zalecanych wielkości spożycia (Recommende Dietary Allowances RDA). Zna zasady dietoprofilaktyki i potrafi zaplanować, dostosowane do wieku postępowanie dietetyczne w celu zapobiegania chorobom związanym z nieprawidłowym odżywianiem i brakiem aktywności fizycznej. Posiada świadomość ograniczeń swojej wiedzy i umiejętności. Wie, kiedy skorzystać z porady innego specjalisty. Kontynuuje naukę przez całe życie zawodowe w celu stałego uaktualniania wiedzy i umiejętności zawodowych. Nakład pracy studenta przygotowanie do seminariów przygotowanie do ćwiczeń przygotowanie do kolokwium zaliczeniowego przygotowanie do egzaminu Data opracowania sylabusa: r. Suma: P7S_UW P7S_UW P7S_UK P7S_UW P7S_KK P7S_KR Liczba godzin 2 h 4 h 6 h 11 h 23 h Osoba przygotowująca sylabus: dr n. med. Emilia Korek 10

11 15. Szczegółowy rozkład zajęć: WYKŁADY Dzień tygodnia Daty, w których odbywają się wykłady Godzina Sala Piątek r Sala im. Hoyera, Collegium Anatomicum Wtorek r Sala 105, Collegium Chmiela Wtorek r Sala 105, Collegium Chmiela Wtorek r Sala 105, Collegium Chmiela SEMINARIA Grupa Dni tygodnia Daty Godziny, w których odbywają się zajęcia Nr sali Jednostka przeprowadzająca zajęcia seminaryjne GRUPA 1 GRUPA 2 Poniedziałek r. 7:30-9:25 21 Katedra i Zakład Fizjologii Poniedziałek r. 7:30-9:25 21 Katedra i Zakład Fizjologii Poniedziałek r. 9:30-11:25 21 Katedra i Zakład Fizjologii Poniedziałek r. 9:30-11:25 21 Katedra i Zakład Fizjologii ĆWICZENIA Grupa GRUPA 1 GRUPA 2 Podgrupy Dni tygodnia Daty Godziny, w których odbywają się ćwiczenia Nazwa, nr sali Jednostka przeprowadzająca zajęcia A, B i C Poniedziałek r. 7:30-9:45 7, 19, 22 Katedra i Zakład Fizjologii A, B i C Poniedziałek r. 7:30-9:45 3, 4, 19 Katedra i Zakład Fizjologii A, B i C Poniedziałek r. 7:30-9:45 7, 19, 22 Katedra i Zakład Fizjologii A, B i C Poniedziałek r. 7:30-9:45 5, 6, 7 Katedra i Zakład Fizjologii A, B i C Poniedziałek r. 8:00-8:45 5, 6, 7 Katedra i Zakład Fizjologii A, B i C Poniedziałek r. 11:15-12:00 3, 5, 7 Katedra i Zakład Fizjologii A, B i C Poniedziałek r. 11:15-12:00 3, 5, 6 Katedra i Zakład Fizjologii A, B i C Poniedziałek r. 9:45-12:00 7, 19, 22 Katedra i Zakład Fizjologii A, B i C Poniedziałek r. 9:45-12:00 3, 4, 19 Katedra i Zakład Fizjologii A, B i C Poniedziałek r. 9:45-12:00 7, 19, 22 Katedra i Zakład Fizjologii A, B i C Poniedziałek r. 9:45-12:00 5, 6, 7 Katedra i Zakład Fizjologii A, B i C Poniedziałek r. 9:00-9:45 5, 6, 7 Katedra i Zakład Fizjologii A, B i C Poniedziałek r. 12:15-13:00 3, 5, 7 Katedra i Zakład Fizjologii A, B i C Poniedziałek r. 12:15-13:00 3, 5, 6 Katedra i Zakład Fizjologii 16. Podpis osoby odpowiedzialnej za nauczanie przedmiotu lub koordynatora 17. Podpisy osób współodpowiedzialnych za nauczanie przedmiotu (w przypadku przedmiotów koordynowanych) UWAGA: wszystkie tabele i ramki można powiększyć w zależności od potrzeb. 11