Zagrożenie powodzią na terenie Warszawy

Transkrypt

1 Zagrożenie powodzią na terenie Warszawy Prezentacja przygotowana przez Specjalistyczną Pracownie Projektową WAGA-BART Warszawa, ul. Wojciechowskiego 37/4

2 Zagrożenie powodzią definicje: Powódź to wezbranie wody, podczas którego woda po przekroczeniu stanu brzegowego lub poziomu korony wału przeciwpowodziowego zalewa dolinę rzeczną powodując straty gospodarcze, zagrożenie zdrowia i życia ludzi oraz dezorganizację ich normalnego bytowania, a także straty materialne w postaci niszczenia domów, dróg, upraw, skażenia wody i terenu, itp. Powódź (PW) rozumie się przez to czasowe pokrycie przez wodę terenu, który w normalnych warunkach nie jest pokryty wodą, w szczególności wywołane przez wezbranie wody w ciekach naturalnych, zbiornikach wodnych, kanałach oraz od strony morza, z wyłączeniem pokrycia przez wodę terenu wywołanego przez wezbranie wody w systemach kanalizacyjnych;

3 Zagrożenie powodzią na terenie Warszawy Największe zagrożenie stanowi powódź wywołana wodami wielkim Wisły (powierzchnia zalewu wodą o prawdopodobieństwie wystąpienia 1% to ok 75 km2). Teren zalewowy położony jest na obu brzegach w dolinie rzeki. Pozostałe cieki które w stosunku do Wisły prowadzą zdecydowanie mniejsze przepływy mogą również z racji gęstej zabudowy oraz utwardzenia powierzchni zlewni w wyniku jej urbanizacji generować duże starty powodziowe. I tak, powierzchnia zalewu wodami o prawdopodobieństwie wystąpienia 1% rzeki Długiej na obszarze dzielnicy Białołęką to ponad 9,5 km 2. Inne cieki mogące wywołać straty powodziowe to Potok Służewiecki wraz kanałem Wolica, przekształcona w rów melioracyjny U1 rzeka Regułka, kanał Wawerski i inne mniejsze cieki.

4 Zabezpieczenie przeciwpowodziowe m.st. Warszawy od rzeki Wisły Foto: se.pl

5 Zabezpieczenie przeciwpowodziowe m. st. Warszawy Niniejsza prezentacja dotyczy opisu obiektów technicznych wchodzących w skład Systemu Biernej Ochrony Przeciwpowodziowej m. st. Warszawy. Obiekty wchodzące w skład tego systemu powstawały w okresie ostatnich stu sześćdziesięciu lat. Celem ich realizacji, zarówno w przeszłości, jak i teraz jest stworzenie budowli zabezpieczających przed powodzią zajmowanych przez aglomerację warszawską terenów zalewowych Wisły i Jeziorki. System składa się z obiektów liniowych wałów przeciwpowodziowych, przegrody dolinowej, a także obiektów punktowych Żerańskiej Śluzy Żeglugowej, Bramy Czerniakowskiej, szeregu pompowni i śluz wałowych oraz jednego syfonu. Łączna długość odcinków obwałowań wynosi niecałe 53 km. Chroniony obszar zagrożony zalaniem wodą ukształtowaną przepływem o prawdopodobieństwie p-1% to ponad 75 km 2. Ocena stanu zabezpieczenia przeciwpowodziowego jest wykonywana na zlecenie Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy przez Specjalistyczną Pracownię Projektową Waga- Bart.

6 Zabezpieczenie przeciwpowodziowe m. st. Warszawy Istotnym elementem kształtującym naturalne warunki przepływu wód wielkich na odcinku warszawskim jest zawężenie doliny Wisły. Wynika ono z ukształtowania terenowego koryta rzeki, położenia tarasów zalewowych i nadzalewowych. Pod względem geomorfologicznym odcinek warszawski stanowi przełom rzeki, charakteryzujący się zwiększonym spadkiem profilu podłużnego rzeki. Warunki przepływu wód wielkich, które kształtuje dolina i koryto Wisły, są utrwalone lokalizacją obwałowań przeciwpowodziowych. Zarówno erozja, jak i sedymentacja rumowiska w korycie rzeki, miały i maja wpływ na kształtowanie uwarunkowań przepływu wód wielkich, np.: wypłycanie koryta sprzyja warunkom do tworzenia zatorów lodowych.

7 Na mapie zaznaczono współczesne położenie terenów zalewowych. Wyraźnie widoczne jest zawężenie doliny Wisły na odcinku warszawskim. Zwężenie to zwane jest Gorsetem warszawskim. Zabezpieczenie przeciwpowodziowe m. st. Warszawy

8 Podobnie ukształtowana jest też trasa obwałowań. Na odcinku przed i za Warszawą rozstawa wałów wynosi od 1200 m do 1600 m. Zabezpieczenie przeciwpowodziowe m. st. Warszawy

9 Na odcinku poniżej mostu Łazienkowskiego rozstawa pomiędzy wałami i bulwarami zmniejsza się do 480 m. Zabezpieczenie przeciwpowodziowe m. st. Warszawy

10 Zabezpieczenie przeciwpowodziowe m. st. Warszawy Historycznie zabudowa miasta rozwijała się na tarasach nadzalewowych, głównie po lewej stronie Wisły. Do połowy XIX wieku na odcinku warszawskim nie prowadzono prac regulacyjnych, w tym również nie budowano obwałowań. Mapa z roku Lokalizacja współczesnych stref zalewowych na tle zabudowy z roku 1829 Mapa z zasobów Biblioteki Narodowej. Udostępniona na stronie

11 Zabezpieczenie przeciwpowodziowe m. st. Warszawy Obwałowania, jako bierny sposób ochrony przed powodzią, zaczęto budować pod koniec XIX wieku. Na lewym brzegu był to odcinek położony pomiędzy ulicami Solec i Bednarską na Powiślu. Na prawym brzegu był to odcinek od mostu Kierbedzia do wyniesienia Saskiej Kępy. Mapa z roku Przybliżona lokalizacja pierwszych obwałowań na warszawskim odcinku Wisły. Mapa z zasobów Biblioteki Narodowej.

12 Zabezpieczenie przeciwpowodziowe m. st. Warszawy Obwałowania, jako bierny sposób ochrony przed powodzią, zaczęto budować pod koniec XIX wieku. Na lewym brzegu był to odcinek położony pomiędzy ulicami Solec i Bednarską na Powiślu. Na prawym brzegu był to odcinek od mostu Kierbedzia do wyniesienia Saskiej Kępy. Zdjęcie ze zbiorów Mazowieckiej Biblioteki autorstwa Konrada Brandela. Zdjęcie z 1873 r.

13 Zabezpieczenie przeciwpowodziowe m. st. Warszawy Rzeki w stanie naturalnym zmieniają trasę swojego koryta. Nie inaczej było z Wisłą. Na załączonej mapie z 1829 roku widzimy zasięg zabudowy oraz przebieg koryta rzeki, wrysowano na niej również lokalizację współczesnych wałów przeciwpowodziowych, chroniących Warszawę. Widzimy, że współczesne trasy niektórych odcinków wałów położone są w dawnym korycie rzeki, w szczególności wały położone na lewy brzegu, na odcinku od dzisiejszego ujścia Jeziorki do mostu Poniatowskiego (odcinki: Zawadowski, Siekierkowski, Czerniakowski, Bramy Czerniakowskiej oraz Śródmiejski). W efekcie widać na jak skomplikowanym i nieprzewidywalnym podłożu gruntowym położone są te budowle. Mapa z roku Lokalizacja współczesnych stref zalewowych na tle zabudowy z roku 1829 Mapa z zasobów Biblioteki Narodowej. Udostępniona na stronie

14 Zabezpieczenie przeciwpowodziowe m. st. Warszawy W celu ochrony przed zalaniem terenów miasta w okresie ostatnich 160 lat budowano składowe Systemu Biernej Ochrony Przeciwpowodziowej. Chroniony jest obszar siedmiu dolin rzecznych, położonych lub graniczących z terenem m.st. Warszawy, o łącznej powierzchni 75 km 2. Są to obszary, które stanowią naturalne powierzchnie zalewane wodami wielkimi Wisły i Jeziorki. System wałów przeciwpowodziowych oraz budowli wałowych chroni je przed zalaniem. Lokalizacja dolin zalewowych na warszawskim odcinku Wisły

15 Zabezpieczenie przeciwpowodziowe m. st. Warszawy Część powierzchni chronionych dolin wykracza poza obszar administracyjny miasta, stąd również fragmenty systemu wałów przeciwpowodziowych położone są poza jego granicami. Taka sytuacja dotyczy: - największej Doliny Wilanówki, obejmująca Wilanów, Mokotów i Śródmieście zagrożonej zalaniem od strony Wisły, jak również wodami rzeki Jeziorki, położone są częściowo na terenie gminy Konstancin Jeziorna, - Doliny Rajszewskiej częściowo położonej w gminie Jabłonna. Lokalizacja dolin zalewowych na warszawskim odcinku Wisły

16 Zabezpieczenie przeciwpowodziowe m. st. Warszawy Część powierzchni chronionych dolin wykracza poza obszar administracyjny miasta, stąd również fragmenty systemu wałów przeciwpowodziowych położone są poza jego granicami. Taka sytuacja dotyczy: - największej Doliny Wilanówki, obejmująca Wilanów, Mokotów i Śródmieście zagrożonej zalaniem od strony Wisły, jak również wodami rzeki Jeziorki, położone są częściowo na terenie gminy Konstancin Jeziorna, - Doliny Rajszewskiej częściowo położonej w gminie Jabłonna. Lokalizacja dolin zalewowych na warszawskim odcinku Wisły

17 Zabezpieczenie przeciwpowodziowe m. st. Warszawy W skład Warszawskiego Systemu Biernej Ochrony Przeciwpowodziowej wchodzą obiekty liniowe oraz punktowe: Obiekty liniowe to wały przeciwpowodziowe, pełniące funkcje zapór ziemnych, a których okresowo dochodzi do piętrzenia wód. Z racji tej funkcji muszą one spełniać warunki techniczne jak budowle hydrotechniczne. Podstawowym warunkiem jest odpowiednie wyniesienie korony budowli ponad piętrzone w wyniku przepływu w korycie rzeki wody wielkie. Ograniczenie filtracji przez korpus budowli oraz jego stateczność w warunkach piętrzenia to kolejne warunki jakie budowle te muszą spełniać. W wypadku przerwania wałów powinny one umożliwiać ewakuację ludzi i mienia oraz sprawne prowadzenie akcji przeciwpowodziowej. Charakterystyczną cechą istotnej części warszawskich obwałowań jest ich wykorzystanie jako ciągi komunikacyjne np. Wał Miedzeszyński. Łączna długość obwałowań to niecałe 53 km. Lokalizacja obiektów Systemu Biernej Ochrony Przeciwpowodziowej na odcinku warszawskim

18 Zabezpieczenie przeciwpowodziowe m. st. Warszawy Lokalizacja obiektów Systemu Biernej Ochrony Przeciwpowodziowej na odcinku warszawskim Wał Miedzeszyński

19 Zabezpieczenie przeciwpowodziowe m. st. Warszawy Lokalizacja obiektów Systemu Biernej Ochrony Przeciwpowodziowej na odcinku warszawskim Wał Siekierkowski

20 Zabezpieczenie przeciwpowodziowe m. st. Warszawy Obiekty punktowe to również budowle hydrotechniczne, które łączą w sobie kilka funkcji w tym funkcję przeciwpowodziową. Na odcinku warszawskim rzeki Wisły są to między innymi: Lokalizacja obiektów Systemu Biernej Ochrony Przeciwpowodziowej na odcinku warszawskim Śluza Żerań im. inż. Tadeusza Tillingera łącząca szlak wodny Wisły z Kanałem Żerańskim.

21 Zabezpieczenie przeciwpowodziowe m. st. Warszawy Obiekty punktowe to również budowle hydrotechniczne, które łączą w sobie kilka funkcji w tym funkcję przeciwpowodziową. Na odcinku warszawskim rzeki Wisły są to między innymi: Lokalizacja obiektów Systemu Biernej Ochrony Przeciwpowodziowej na odcinku warszawskim Wrota przeciwpowodziowe Portu Czerniakowskiego

22 Zabezpieczenie przeciwpowodziowe m. st. Warszawy Obiekty punktowe to również budowle hydrotechniczne, które łączą w sobie kilka funkcji w tym funkcję przeciwpowodziową. Na odcinku warszawskim rzeki Wisły są to między innymi: Lokalizacja obiektów Systemu Biernej Ochrony Przeciwpowodziowej na odcinku warszawskim Pompownie wraz z wylotami np. pompownia na Kanale Nowe Ujście.

23 Zabezpieczenie przeciwpowodziowe m. st. Warszawy Obiekty punktowe to również budowle hydrotechniczne, które łączą w sobie kilka funkcji w tym funkcję przeciwpowodziową. Na odcinku warszawskim rzeki Wisły są to między innymi: Lokalizacja obiektów Systemu Biernej Ochrony Przeciwpowodziowej na odcinku warszawskim Syfon pod korytem Jeziorki

24 Zabezpieczenie przeciwpowodziowe m. st. Warszawy Obiekty punktowe to również budowle hydrotechniczne, które łączą w sobie kilka funkcji w tym funkcję przeciwpowodziową. Na odcinku warszawskim rzeki Wisły są to między innymi: Lokalizacja obiektów Systemu Biernej Ochrony Przeciwpowodziowej na odcinku warszawskim Śluza wałowa na Kanale Henrykowskim

25 Rzędne zw w [Kr 86] Zabezpieczenie przeciwpowodziowe m. st. Warszawy Czynnikiem kształtującym poziom zagrożenia powodziowego są przepływy w rzece. Charakterystyczne dla Wisły na odcinku warszawskim są powodzie opadowe, a także roztopowe i zatorowe. Na wykresie zestawiono rzędne wód wielkich jakie zaobserwowano w okresie ostatnich 200 lat na warszawskim odcinki w profilu Port Praski Na niebiesko oznaczono wezbrania opadowe, na czerwono wezbrania roztopowe. Dla porównania poziom zwierciadła wody dla przepływu średniego z wielolecia w przekroju wodowskazowym wynosi m npm. Maksymalny przepływ wystąpił w czasie powodzi w roku 1844 i wynosił m 3 /s. Wezbranie z 2010 roku wywołane było przepływem 5899 m 3 /s. (poprzedzone przerwaniem wałów w czterech miejscach, na odcinku górnej Wisły) Najwyższe stany Wisły w Warszawie w profilu Port Praski Rzędna zw odowiadająca przepływowiq kontrolny p=0,1% [Kr 86] 1844 Rzędna zw odpowiadająca przepływowi Q miarodajne p=0,5% [Kr 86] Lata [na podstawie pracy Historyczne i współczesne warunki przepływu wód wielkich Wisły w Warszawie autorstwa A. Magnuszewskiego, M. Gutry-Koryckiej i Z. Mikulskiego (Gospodarka Wodna, r.)]

26 Zabezpieczenie przeciwpowodziowe m. st. Warszawy Istotnym elementem charakteryzującym wielkość wezbrania powodziowego jest objętość fali powodziowej oraz czas trwania przejścia fali. Dla uzmysłowienia z jakim ilościami wody mamy do czynienia można porównać objętość największego naszego jeziora Śniardwy z objętością fali wiślanej 6.7 km 3 /0.6 km 3 = 11 razy. Rok Kulminacja przepływu [m 3 /s] Czas trwania wezbrania [dni] Objętość fali [mln m3] Warstwa odpływu [mm] Dane z opracowania Monografia powodzi lipiec Grela z zespołem. IMGW

27 bezpieczenie przeciwpowodziowe m. st. Warszawy x 11

28 Zabezpieczenie przeciwpowodziowe m. st. Warszawy Istotnym elementem charakteryzującym wielkość wezbrania powodziowego jest objętość fali powodziowej oraz czas trwania przejścia fali. Dla uzmysłowienia z jakim ilościami wody mamy do czynienia można porównać objętość największego naszego jeziora Śniardwy z objętością fali wiślanej 6.7 km 3 /0.6 km 3 = 11 razy. Kolejna wielkość dla zobrazowania z jakim zjawiskiem mamy do czynienia to wielkość warstwy odpływu 79 mm. To oznacza, że na prawie 1/3 powierzchni naszego kraju opad przekracza wartość opadu określanego jako nawalny 40 mm. Rok Kulminacja przepływu [m 3 /s] Czas trwania wezbrania [dni] Objętość fali [mln m3] Warstwa odpływu [mm] Dane z opracowania Monografia powodzi lipiec Grela z zespołem. IMGW

29 Zabezpieczenie przeciwpowodziowe m. st. Warszawy Istotnym elementem charakteryzującym wielkość wezbrania powodziowego jest objętość fali powodziowej oraz czas trwania przejścia fali. Dla uzmysłowienia z jakim ilościami wody mamy do czynienia można porównać objętość największego naszego jeziora Śniardwy z objętością fali wiślanej 6.7 km 3 /0.6 km 3 = 11 razy. Kolejna wielkość dla zobrazowania z jakim zjawiskiem mamy do czynienia to wielkość warstwy odpływu 79 mm. To oznacza, że na prawie 1/3 powierzchni naszego kraju opad przekracza wartość opadu określanego jako nawalny 40 mm. Rok Kulminacja przepływu [m 3 /s] Czas trwania wezbrania [dni] Objętość fali [mln m3] Warstwa odpływu [mm] Dane z opracowania Monografia powodzi lipiec Grela z zespołem. IMGW

30 Zabezpieczenie przeciwpowodziowe m. st. Warszawy Zjawiska lodowe to drugi istotny czynnik, mający wpływ na możliwość powstania zagrożenia powodziowego. W pracy Historyczne i współczesne warunki przepływu wód wielkich Wisły w Warszawie wskazano poniżej zestawione miejsca w korycie Wisły narażone na tworzenie zatorów: o km RZGW (poniżej Góry Kalwarii) o km RZGW (między Karczewem i ujściem Świdra) o km RZGW 496 (Sobienie Jeziory) o km RZGW 502 (Zawady) o km RZGW ,5 (ujście Kanału Żerańskiego - Bielany) o km RZGW (Łomianki Dolne Skierdy) o o km RZGW (Czosnów Polski Kazuń Polski) km RZGW (miedzy mostem w Nowym Dworze a ujściem Narwi). W w/w pracy autorzy zwracają uwagę na wybitnie zatorogenny charakter Wisły Środkowej. W Warszawie istnieje możliwość utrzymywania koryta wolnego od lodu przez odprowadzanie do rzeki podgrzanych wód z elektrociepłowni. Wpływ zrzutu wód z elektrociepłowni sięga km 534 RZGW (rejon Rajszewa). W 1924 roku przez Wisłę w Warszawie przeszła roztopowa fala wezbraniowa. Powódź w Warszawie spowodował zator powstały w km 541 RZGW (rejon Jabłonnej). Przerwane zostały wały w Burakowie i Jabłonnie, a spiętrzona woda zalała Czerniaków.

31 Rzędne zw w [Kr 86] Zabezpieczenie przeciwpowodziowe m. st. Warszawy Zjawiska lodowe to drugi istotny czynnik, mający wpływ na możliwość powstania zagrożenia powodziowego. W pracy Historyczne i współczesne warunki przepływu wód wielkich Wisły w Warszawie wskazano poniżej zestawione miejsca w korycie Wisły narażone na tworzenie zatorów: o km RZGW (poniżej Góry Kalwarii) o km RZGW (między Karczewem i ujściem Świdra) o km RZGW 496 (Sobienie Jeziory) o km RZGW 502 (Zawady) o km RZGW ,5 (ujście Kanału Żerańskiego - Bielany) o km RZGW (Łomianki Dolne Skierdy) o o km RZGW (Czosnów Polski Kazuń Polski) km RZGW (miedzy mostem w Nowym Dworze a ujściem Narwi). W w/w pracy autorzy zwracają uwagę na wybitnie zatorogenny charakter Wisły Środkowej. W Warszawie istnieje możliwość utrzymywania koryta wolnego od lodu przez odprowadzanie do rzeki podgrzanych wód z elektrociepłowni. Wpływ zrzutu wód z elektrociepłowni sięga km 534 RZGW (rejon Rajszewa). W 1924 roku przez Wisłę w Warszawie przeszła roztopowa fala wezbraniowa. Powódź w Warszawie spowodował zator powstały w km 541 RZGW (rejon Jabłonnej). Przerwane zostały wały w Burakowie i Jabłonnie, a spiętrzona woda zalała Czerniaków Najwyższe stany Wisły w Warszawie w profilu Port Praski Rzędna zw odowiadająca przepływowiq kontrolny p=0,1% [Kr 86] 1844 Rzędna zw odpowiadająca przepływowi Q miarodajne p=0,5% [Kr 86] Wezbranie wywołane zatorem lodowym Lata [na podstawie pracy Historyczne i współczesne warunki przepływu wód wielkich Wisły w Warszawie autorstwa A. Magnuszewskiego, M. Gutry-Koryckiej i Z. Mikulskiego (Gospodarka Wodna, r.)]

32 Zabezpieczenie przeciwpowodziowe m. st. Warszawy Jednym z kryteriów w ocenie stanu zabezpieczenia powodziowego jest odpowiednie wyniesienie konstrukcji budowli ziemnych ponad zwierciadło wód prawdopodobnych. Wyniki oceny zaprezentowano na poniższych rysunkach. Najmniej korzystana sytuacja dotyczy odcinków obwałowań położonych poza obszarem miasta, ale mających wpływ na domknięcie dolin położonych w mieście. Odcinek wału Rajszewskiego, położony na terenie gminy Jabłonna charakteryzuje się zbyt niskim wyniesieniem ponad wymagane przepisami wielkości.

33 Na środkowy odcinek zabezpieczenia szczególnie zła sytuacja dotyczy odcinka tak zwanego Wybrzeża Helskiego. Odcinek ten praktycznie pozbawiony jest obwałowań. Pozostałe odcinki położone sa na Wale Miedzeszyńskim. Na lewy brzegu brak odpowiedniego wyniesienia dotyczy Wału Bramy Czerniakowskiej, Wału Śródmiejskiego i niewielkiego odcinka Wału Czerniakowskiego Zabezpieczenie przeciwpowodziowe m. st. Warszawy

34 Zabezpieczenie przeciwpowodziowe m. st. Warszawy Odcinek górny systemu zabezpieczenia przeciwpowodziowego Warszawy charakteryzuje się podobną sytuacją jak odcinek dolny. Tu również odcinek obwałowań położonych poza obszarem miasta, domykających dolin położonych w mieście nie posiada odpowiedniego wyniesienia. Dolina Wilanówki niedomknięta jest na odcinku wałów wstecznych Jeziorki, na prawie całej długości tego odcinka obwałowa. Brak jest również obwałowań chroniących Dolinę Sitowie.

35 Zabezpieczenie przeciwpowodziowe m. st. Warszawy Łącznie na 53 km obwałowań warszawskiego sytemu biernej ochrony przeciwpowodziowej podniesienia korony wymaga ponad 24.2 km, co stanowi 45% ogólnej długości budowli wałowych, w tym: - 2,8 km o ponad 1 m, - 6,9 km od 1 do 0.5 m, - 3,9 km od 0,5 do 0,25m i - 10,6 km mniej niż 0,25m.

36 Zabezpieczenie przeciwpowodziowe m. st. Warszawy Czym ryzykujemy! Jak ważnym jest zabezpieczenie przeciwpowodziowe, pokazują dane dotyczące ewentualnych strat, jakie wywołać może zalanie terenu chronionego. Poniżej zamieszczono dane dotyczące największej z dolin, jednocześnie doliny która na odcinku pozawarszawskim ma najdłuższy odcinek obwałowań nie spełniających wymaganych wyniesień konstrukcji. Dane zaczerpnięto z map ryzyka przeciwpowodziowego ISOK.

37 Zabezpieczenie przeciwpowodziowe m. st. Warszawy Czym ryzykujemy! 1. Użytkowanie terenu chronionego tereny zabudowy mieszkaniowej 515 ha, tereny przemysłowe 162 ha, tereny komunikacyjne ha, 2. Budynki na terenie chronionym ilość budynków 4155 szt., budynki mieszkalne 4083 szt., budynki mieszkalne wielorodzinne 649 szt. 3. Liczba osób zameldowanych Drogi. długość całkowita dróg 337 km, 5. Koleje. długość linii kolejowych 25 km, 6. Oczyszczalnia ścieków Południe. 7. Elektrociepłownia Siekierki. 8. Ujęcia wody 77 szt. 9. Obiekty cenne kulturowo 11 obiektów wpisanych do rejestru zabytków. Straty powodziowe mln zł.

38 Zabezpieczenie przeciwpowodziowe m. st. Warszawy Czym ryzykujemy! 1. Użytkowanie terenu chronionego tereny zabudowy mieszkaniowej 515 ha, tereny przemysłowe 162 ha, tereny komunikacyjne ha, 2. Budynki na terenie chronionym ilość budynków 4155 szt., budynki mieszkalne 4083 szt., budynki mieszkalne wielorodzinne 649 szt. 3. Liczba osób zameldowanych Drogi. długość całkowita dróg 337 km, 5. Koleje. długość linii kolejowych 25 km, 6. Oczyszczalnia ścieków Południe. 7. Elektrociepłownia Siekierki. 8. Ujęcia wody 77 szt. 9. Obiekty cenne kulturowo 11 obiektów wpisanych do rejestru zabytków. Straty powodziowe mln zł.

39 Zabezpieczenie przeciwpowodziowe m. st. Warszawy Podsumowanie Łączne straty na obszarze Warszawy z tytułu powodzi szacuje się na poziomie 5 miliardów zł. Stan zabezpieczenia przeciwpowodziowego jest nie wystarczający. Głownie dotyczy to odcinków obwałowań położonych na obszarze poza miastem. (W ostatnim czasie podjęto działania w celu modernizacji tych odcinków obwałowań). W celu uzupełnienia rozwiązań ograniczających skutki przerwania wałów, należy rozpatrzeć lokalizację przegród dolinowych, dzielących obszar podlegający zalaniu na mniejsze części. Wysokość zwierciadła wody w okresie przejścia wód wielkich zależy również od stanu obwałowanej doliny rzeki, w szczególności od poziomu zakrzaczenia i zadrzewienie międzywala. Siedliska łęgowe, mające znakomity walor przyrodniczy wpływają na podniesienie zwierciadła wody w okresie wezbrania. Podobnie brak uregulowanego koryta na odcinku powyżej ujścia Wilanówki do Wisły stwarza realne zagrożenie dla ukształtowania zatoru lodowego na tym odcinku rzeki.

40 Działania podjęte przez władze Warszawy w zakresie identyfikacji zagrożenia powodzią od strony rzeki Wisły Po przejęciu przez miasto w zarząd elementów ochrony powodziowej zlecono wykonacie inwentaryzacji, oceny stanu istniejącego, koncepcji i modernizacji elementów systemu biernej ochrony przeciwpowodziowej Warszawy od strony rzeki Wisły.( r.) W ramach zlecenia do dnia dzisiejszego wykonano: Badania geotechniczne zakończone opracowaniem 20 opinii geotechnicznych obwałowań oraz brzegów rzeki ( ponad: 6.0 km otworów geologicznych i 1.6 km sondowań), Inwentaryzacyjne pomiary geodezyjne (aktualizacja map na długości 72 km, wykonanie 934 przekroi geodezyjnych ), Badania budowli betonowych, Model hydrauliczny dla warunków przepływu wód prawdopodobnych na odcinku Wisły (od wodowskazu w Modlinie do ujścia rzeki Jeziorki) oraz Jeziorki (odcinek od ujścia do Wisły do jazu w Konstancinie), Geoportal inwentaryzujący wykonane prace. Po zakończeniu prac umożliwi on zarządzanie systemem biernej ochrony przeciwpowodziowej Warszawy ( Obserwacje i inwentaryzacje przyrodniczą w zakresie ssaków, płazów, gadów, owadów i ptaków oraz grzybów, (okres obserwacji ponad 1 rok), Ocenę elementów systemu biernej ochrony przeciwpowodziowej Warszawy (w ok 40% zakresu zlecenia) Termin zakończenia prac r. Zaawansowanie na dzień dzisiejszy ok 80%

41 Działania podjęte przez władze Warszawy w zakresie identyfikacji zagrożenia powodzią od strony mniejszych cieków Przebudowa układu hydrologicznego obejmującego Potok Służewiecki i Rów Wolica w celu zabezpieczenia przeciwpowodziowego rejonu dolnego biegu Potoku Służewieckiego Koncepcja programowo-przestrzenna przebudowy ujściowego odcinka rzeki Długiej Budowa kanału ulgi pomiędzy Rowem Brzezińskim a Kanałem Bródnowskim, Budowa sytemu odprowadzenia wód opadowych w zlewni rowu U-1

42 Przebudowa układu hydrologicznego obejmującego Potok Służewiecki i Rów Wolica w celu zabezpieczenia przeciwpowodziowego rejonu dolnego biegu Potoku Służewieckiego Określenie przedmiotu opracowania Przedmiotem opracowania była kompleksowa koncepcja programowa o charakterze studialno-analitycznym, która daje możliwość podjęcie decyzji odnośnie przebudowy, rozbudowy lub budowy nowych elementów istniejącego układu hydrologicznego, w celu ochrony przeciwpowodziowej rejonu dolnego biegu Potoku Służewieckiego.

43 Zlewnia Potoku Służewieckiego Powierzchnia zlewni 53,64 km2

44 Charakterystyka cieku objętego opracowaniem 1. Długość Potoku Służewieckiego objęta opracowaniem 6,585 km 2. Długość Rowu Wolica objęta opracowaniem 2,315 km szt. Wylotów do Potoku Służewieckiego 4. W zlewni Potoku Służewieckiego, wyłączając lotnisko Okęcie, teren o powierzchni 19,95 km2 jest odwadniany kanalizacją deszczową, co stanowi 37 % powierzchni zlewni, długość kanałów deszczowych wynosi 220,7 km.

45 Wyniki obliczeń modelu Ciek Przekrój Lokalizacja Pow zlewni Prawdopodo bieństwo Wysokość opadu Czas trwania opadu Model Otthymo Banasik [5] Przepływ Objętość fali Przepływ Rów Wolica Potok Służewiecki Potok Służewiecki km cieku km 2 % mm min m 3 /s tys. m 3 m 3 /s 50 30, , VI , , , , , , VIII , , , , , , X , , , , ,

46 Hydrogram dla fali o prawdopodobieństwie 1% km 0+000

47 Koryto Potoku wzdłuż ul. Wilanowskiej w trakcie pomiaru przepływu

48 Przepływ dla wody brzegowej Potoku Służewieckiego na odcinku Lp. Wyszczególnienie odcinka Potoku Przepływ brzegowy [m 3 /s] 1 km teren parku Muzeum w Wilanowie km od. Ul. St. K. Potockiego do ul. Przyczółkowej km od ul. Przyczółkowej do ul. Rzeczypospolitej km od ul. Rzeczypospolitej do ul. Arbuzowej km od ul. Arbuzowej do ul. Fosa km od ul. Fosa do ul. Dolinka Służewiecka km od ul. Dolinka Służewiecka do ul. Nowoursynowskiej km od ul. Nowoursynowskiej do kładki poniżej ul. KEN km od kładki poniżej ul. KEN do ul. Puławskiej km od ul. Puławskiej do ul. Rzymowskiego (Staw Służewiecki) 3 11 km od ul. Rzymowskiego do ul. Wyścigowej 7.5

49 Przejście fali powodziowej doliną Potoku Służewieckiego hydrogramy dla przepływu o prawdopodobieństwie 1%

50 Obszar zagrożony zalewem wodą o prawdopodobieństwie 1% F=1,6 km2

51 Wariant I 1. Budowa przepompowni w rejonie wylotu ul. Płaskowickiej. Maksymalny wydatek pompowni 8 m 3 /s. Pompownia wyposażona w trzy pompy w wydatku ok. 2,5 m 3 /s oraz jedną o wydatku 0,5 m 3 /s 2. Budowa rurociągów tłocznych w pasie drogi Południowej Obwodnicy Warszawy. Rurociągi 2 x Ø1600 mm, długości 5600 m. 3. Wykonanie zbiornika wyrównawczego dla pompowni. Powierzchnia zbiornika 2,0 ha, poziom piętrzenia w normalnych warunkach eksploatacji 11,00 m nad 0 Wisły, objętość 14,3 tys. m Przebudowa koryta Rowu Wolica 5. Budowa suchych zbiornika retencyjnego - 9,8 ha prawy brzeg Potoku, - 16,7 ha lewy brzeg rowu Wolica. Projektowany poziom wody w normalnych warunkach eksploatacji 11,20 m nad 0 Wisły. Sumaryczna pojemność retencyjna 250 tys. m Odbudowa Księżego Stawu Projektuje się odbudowę Księżego Stawu o powierzchni 2,5 ha. 7. Budowla rozrządowa i ujęcie wody na suche zbiorniki W km Potoku projektuje się wykonanie budowli rozrządowej 8. Przebudowa koryta Potoku Służewieckiego Na odcinku projektuje się przebudowę koryta Potoku Służewieckiego.

52

53 Wariant I hydrogram wezbrania na budowli rozrządowej p=2%

54 Szacunkowe koszty realizacji inwestycji Koszty robót budowlanych Lp Wyszczególnienie Koszt [zł] 1 Wariant I Wariant II Wariant III Wariant IV (T. Sieradz) Koszty wykupu gruntów Lp Wyszczególnienie Koszt [zł] 1 Wariant I Wariant II Wariant III Wariant IV (T. Sieradz)

55 Prognozowane możliwe straty powodziowe Rodzaj zniszczonego obiektu Zabudowania jednorodzinne: o wartości do zł (wraz z budynkiem gospodarczym) Zabudowania wielorodzinna:o wartości do zł (garaże, piwnice) Towary sporzywcze+infrastruktura obiektów: o wartości zł Liczba obiektów Średnia wartość obiektu Całkowita wartość obiektów Wartość strat powodziowych [ zł] Przy wodzie stuletniej p=1% (40% wartości obiektu) Przy wodzie 10 letniej ( 10 % wartości obiektu 2 razy w ciągu 30 lat ) Razem wartość strat powodziowych w okresie 30 lat Wartość strat powodziowych przypadająca na rok Samochody osobowe Mosty na drogach lokalnych Drogi Razem

56 Podsumowanie 1. Dolina dolnego biegu Potoku Służewieckiego nie jest zabezpieczona przed powodzią w stopniu adekwatnym do zagospodarowania terenu. Wody maksymalne o prawdopodobieństwie poniżej 50% występują z brzegów powodując zalewanie i podtopienia. 2. Przepustowość Rowu Wolica jest mniejsza od możliwych zrzutów kanalizacji deszczowej, istnieje zagrożenie przelania się przez wały. 3. Obszar zagrożony zalaniem o prawdopodobieństwie wystąpienia 1% wynosi 1,6 km Obiekty ochrony przeciwpowodziowej zaklasyfikowano do III klasy ważności. 5. Możliwości retencyjne obszarów na podskarpiu są stosunkowo duże, w zależności od założonego poziomu wód, na tym terenie można zretencjonować tys. m Budowle komunikacyjne na Potoku Służewieckim na odcinku od ul. Dolinka Służewiecka do ujścia do Jez. Wilanowskiego, poza mostem ul. Kieślowskiego, nie spełniają wymagań obowiązujących przepisów, w zakresie wyniesień konstrukcji (rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogowe obiekty inżynierskie i ich usytuowanie Dz. U. nr 63 z 2000 r. poz. nr 735). Po przebudowie układu hydrologicznego wg wariantów wskazanych w opracowaniu budowle komunikacyjne będą spełniały wymagania przepisów. 7. Zabezpieczenie przeciwpowodziowe rejonu dolnego biegu Potoku Służewieckiego powinno wykorzystać naturalną retencję obszarów zlokalizowanych na podskarpiu. 8. Zaproponowane w niniejszym opracowaniu 3 warianty rozwiązań technicznych są kompilacją wariantu IV Koncepcji... [5] i wykorzystania naturalnej retencji doliny Potoku Służewieckiego oraz Rowu Wolica. Różnią się sposobem ujęcia wody na suche zbiorniki retencyjne oraz sposobem przerzutu wody poza zlewnię Potoku Służewieckiego. 9. Realizacja rozwiązań technicznych wg zaproponowanych wariantów wymaga wykupu ponad 30 ha gruntów.

57 10. Koszt wykonania obiektów budowlanych zaproponowanych w koncepcji waha się od 109,7 120,1 mln zł. 11. W okresie 30 letnim szacunkowe możliwe straty powodziowe z tytułu zalania terenów Wilanowa wynoszą 222 mln zł. 12. Przebudowa Rowu Wolica bez jego uszczelnienia wpłynie negatywnie na obszar rezerwatu Skarpa Ursynowska. 13. Retencjonowanie wody wpłynie korzystnie na środowisko przyrodnicze obszarów zalewnych i jest zgodne z zaleceniami dyrektywy 2007/60/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 23 października 2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim [23].

58 Zbiornik Staw Służewiecki

59 Zbiornik Staw Służewiecki

60 Zbiornik Staw Służewiecki

61 Zbiornik Staw Służewiecki

62 Działania podjęte przez władze Warszawy w zakresie identyfikacji zagrożenia powodzią od strony mniejszych cieków Przebudowa układu hydrologicznego obejmującego Potok Służewiecki i Rów Wolica w celu zabezpieczenia przeciwpowodziowego rejonu dolnego biegu Potoku Służewieckiego Koncepcja programowo-przestrzenna przebudowy ujściowego odcinka rzeki Długiej Budowa kanału ulgi pomiędzy Rowem Brzezińskim a Kanałem Bródnowskim, Budowa sytemu odprowadzenia wód opadowych w zlewni rowu U-1

63 Co, jeśli inwestycja nie zostanie zrealizowana? Powierzchnia zalewu 9.5 km 2

64 Stan istniejący obwałowania

65 Warianty rozwiązań 1. Wariant techniczny wyniesienie korony wałów, koryto jednodzielne; 2. Wariant społeczny ograniczenie terenu, obniżenie i rozszerzenie korony obwałowań (2x5m), koryto dwudzielne (6m) ; 3. Wariant ekologiczny- zmiana trasy rzeki, koryto dwudzielne (3m), obniżenie i rozszerzenie korony obwałowań (2x9m).

66 Warianty rozwiązań Wariant 1 (26 m, 55 m)

67 Warianty rozwiązań Wariant 2 (33m, 60m)

68 Warianty rozwiązań Wariant 3 (39m, 65m)

69 Warianty rozwiązań Porównanie wariantów

70 Warianty rozwiązań

71 Warianty rozwiązań Zestawienie wyniesień spodu konstrukcji mostów nad obliczone poziomy wody miarodajnej Uwaga wyniesienie kolor czerwony most wymaga przebudowy lub uzyskania odstępstwa

72 Stan własności

73 Potrzeby terenowe Tabela x Zajmowane powierzchnie w poszczególnych wariantach ( m 2 ). Wariant Działki Skarbu Działki m. st. Działki Suma Państwa Warszawy prywatne powierzchni I 11,477 17, , ,639 II 16,353 19, , ,830 III 19,246 21, , ,517 IIIb 72,536 21, , ,807

74 Potrzeby terenowe Dla 300zł/m 2 Koszt pozyskania terenu wariantów: I = 34 mln zł II= 42 mln zł III= 48 mln zł

75 Koszty realizacji przedsięwzięcia Wariant I Wariant II Wariant IIIA Wariant IIIB SUMA ROBOTY BUDOWLANE 62,760, ,074, ,835, ,982, WYKUP GRUNTU 34,437, ,020, ,481, ,481, CAŁKOWITY KOSZT REALIZACJI PRZEDSIĘWZIĘCIA 97,197, ,095, ,316, ,463, Koszty przedsięwzięcia w zł.

76 Działania podjęte przez władze Warszawy w zakresie identyfikacji zagrożenia powodzią od strony mniejszych cieków Przebudowa układu hydrologicznego obejmującego Potok Służewiecki i Rów Wolica w celu zabezpieczenia przeciwpowodziowego rejonu dolnego biegu Potoku Służewieckiego Koncepcja programowo-przestrzenna przebudowy ujściowego odcinka rzeki Długiej Budowa kanału ulgi pomiędzy Rowem Brzezińskim a Kanałem Bródnowskim, Budowa sytemu odprowadzenia wód opadowych w zlewni rowu U-1

77 Budowa kanału ulgi pomiędzy Rowem Brzezińskim a Kanałem Bródnowskim

78 Budowa kanału ulgi pomiędzy Rowem Brzezińskim a Kanałem Bródnowskim

79 Budowa kanału ulgi pomiędzy Rowem Brzezińskim a Kanałem Bródnowskim

80 Budowa kanału ulgi pomiędzy Rowem Brzezińskim a Kanałem Bródnowskim

81 Działania podjęte przez władze Warszawy w zakresie identyfikacji zagrożenia powodzią od strony mniejszych cieków Przebudowa układu hydrologicznego obejmującego Potok Służewiecki i Rów Wolica w celu zabezpieczenia przeciwpowodziowego rejonu dolnego biegu Potoku Służewieckiego Koncepcja programowo-przestrzenna przebudowy ujściowego odcinka rzeki Długiej Budowa kanału ulgi pomiędzy Rowem Brzezińskim a Kanałem Bródnowskim, Budowa sytemu odprowadzenia wód opadowych w zlewni rowu U-1

82 Budowa sytemu odprowadzenia wód opadowych w zlewni rowu U-1

83 Budowa sytemu odprowadzenia wód opadowych w zlewni rowu U-1

84 Budowa sytemu odprowadzenia wód opadowych w zlewni rowu U-1

85 Budowa sytemu odprowadzenia wód opadowych w zlewni rowu U-1

86 Budowa sytemu odprowadzenia wód opadowych w zlewni rowu U-1

87 Budowa sytemu odprowadzenia wód opadowych w zlewni rowu U-1 Suchy zbiornik retencyjny - powierzchnia 6,8 ha; pojemność 47,98 tys.m3, średnia głębokość 0,71 m, groble zbiornika - długości 1210,5, budowla upustowa - średnica spustu 1,0 m, długość spustu 15,21 m, wysokość piętrzenia 1,8 m, przelew awaryjny - rzędna korony przelewu 96,00, długość przelewu 10,00m;

88 Dziękuję za uwagę