Projekty utworzenia UE: od raportu Tindemansa do traktatu z Maastricht

Transkrypt

1 Projekty utworzenia UE: od raportu Tindemansa do traktatu z Maastricht Katedra Studiów nad Procesami Integracyjnymi INPiSM UJ ul. Wenecja 2, Kraków

2 Postanowienia konferencji haskiej (1-2 grudnia 1969 r.) 1. Rokowania z PC EFTA zainteresowanymi przystąpieniem do WE 2. Koordynacja polityki zagranicznej PC WE 3. Utworzenie SZW na podstawie art. 201 TEWG przez zastąpienie w całości składek PC środkami wspólnotowymi 4. Utworzenie UGiW. Przesłanki: 4.1. Kryzys w międzynarodowym systemie walutowym ( ) jako następstwo wieloletniej inflacji i deficytu w bilansie płatniczym USA 4.2. Wzrastająca pozycja gospodarcza WE 4.3. Obawa o utrzymanie równowagi bilansów płatniczych PC oraz zaprzepaszczenie osiągnięć integracyjnych WE z powodu kryzysu walutowego i niestabilności kursów 5. Wzmocnienie kompetencji budżetowych i przeprowadzenie wyborów bezpośrednich do PE na mocy art. 138 TEWG

3 Projekty utworzenia Unii Europejskiej 1. Deklaracja paryska z 1972 r. 2. Raport Tindemansa z 1975 r. 3. Projekt Aktu Europejskiego Genschera/Colombo z 1981 r. 4. Deklaracja stuttgarcka Rady Europejskiej z 1983 r. 5. Projekt TUE (projekt Spinelliego) z 1984 r. 6. Jednolity Akt Europejski z 1986 r. 7. Traktat z Maastricht z 1992 r.

4 Od deklaracji paryskiej do raportu Tindemansa r. SPR uchwalili w Paryżu deklarację wzywającą do przekształcenia do końca 1980 r. całości stosunków państw członkowskich w Unię Europejską r. SPR podczas konferencji w Paryżu zwrócili się do premiera Belgii Leo Tindemansa z prośbą o przygotowanie do końca 1975 r. raportu na temat utworzenia UE r. Tindemans przedłożył RE raport na temat przekształcenia WE w UE. Raport składał się z czterech części: 3.1. W części I poświęconej polityce międzynarodowej znalazło się zalecenie ustanowienia i częściowego uwspólnotowienia polityki zagranicznej UE 3.2. W części II dotyczącej polityki gospodarczej i społecznej Tindemans proponował, aby proces tworzenia UGiW, podobnie jak samej UE, odbywał się w oparciu o koncepcję dwóch prędkości integracyjnych

5 Od deklaracji paryskiej do raportu Tindemansa 3.3. W części III poświęconej Europie obywateli Tindemans postulował, aby UE prowadziła politykę bliską obywatelom UE, zapewniającą m.in. ochronę praw podstawowych, praw socjalnych i konsumenta, a także ochronę środowiska naturalnego. Domagał się również stopniowego znoszenia kontroli paszportowych na granicach wewnętrznych WE, ustanowienia paszportu europejskiego i Unii Paszportowej, wprowadzenia ułatwień w zakresie leczenia za granicą i uintensywnienia wymiany młodzieży szkolnej i studentów oraz wzajemnego uznawania dyplomów 3.4. W części IV dotyczącej systemu instytucjonalnego znalazła się propozycja, aby system instytucjonalny UE opierał się na instytucjach WE, ale pod warunkiem, że zostałyby one gruntownie zreformowane Reforma PE miała polegać na rozszerzeniu jego kompetencji legislacyjnych, w szczególności przyznaniu mu prawa do inicjatywy ustawodawczej. Ponadto PE winien być wyłaniany w drodze wyborów bezpośrednich i powszechnych

6 Od deklaracji paryskiej do raportu Tindemansa Reforma Komisji winna polegać na rozszerzeniu jej kompetencji w zakresie realizacji i administrowania politykami wspólnotowymi, w oparciu o art. 155 TEWG [obecnie art. 17 ust. 1 TUE], przewidujący przekazywanie jej nowych uprawnień przez RM. Przewodniczący Komisji winien być wybierany przez RE i uzyskiwać wotum zaufania ze strony PE. Następnie przewodniczący Komisji powinien sam dokonywać wyboru komisarzy, po zasięgnięciu opinii RM Jurysdykcja TS powinna być sukcesywnie rozszerzana na wszystkie nowe polityki UE. Winien on również rozpatrywać skargi osób fizycznych RE powinna nadawać niezbędne impulsy polityczne procesowi integracji i w tym celu wydawać decyzje oraz ogólne wytyczne, adresowane do wyraźnie wskazanych instytucji i organów WE, łącznie z podaniem terminu ich realizacji RM powinna podejmować swoje decyzje zasadniczo w trybie KWG we wszystkich politykach uwspólnotowionych. Prezydencja winna być sprawowana przez 12 miesięcy w celu wzmocnienia pozycji przewodniczącego RE i RM r. w Hadze RE zaakceptowała raport Tindemansa, ale jego realizację uniemożliwiły różnice poglądów pomiędzy PC. Jedyną rzeczą jaką udało się zrealizować były bezpośrednie wybory do PE z r.

7 Od Aktu Europejskiego Genschera/ /Colombo do projektu Spinelliego r. w Londynie RE przyjęła projekt Aktu Europejskiego Genschera/Colombo, zalecający ustanowienie UE na mocy nowej umowy międzynarodowej. Projekt nie uzyskał jednak akceptacji rządów PC. Najwięcej zastrzeżeń wzbudziła, zwłaszcza w IRL, GR i DK, planowana koordynacja polityki bezpieczeństwa

8 Od Aktu Europejskiego Genschera/ /Colombo do projektu Spinelliego r. RE podczas posiedzenia w Stuttgarcie uchwaliła Uroczystą Deklarację w sprawie UE, podtrzymującą ideę jej utworzenia na mocy nowej umowy międzynarodowej. Deklaracja wprowadzała także 3 istotne zmiany w funkcjonowaniu RE: 2.1. W posiedzeniach RE, poza szefami państw lub rządów i MSZ, winni także uczestniczyć przewodniczący Komisji i jeden jej członek 2.2. RE mogła działać jako RM w rozumieniu traktatów, jeżeli zajmowała się sprawami należącymi do prawa wspólnotowego. Decyzje przyjmowane przez RE były na ogół aktami sui generis 2.3. RE po każdym swoim posiedzeniu, a prezydencja po zakończeniu swojego urzędowania, zostały zobowiązane do przesyłania PE raportów ze swojej działalności

9 r. PE uchwalił rezolucję i projekt traktatu ustanawiającego UE w oparciu o projekt Altiero Spinelliego 2. Postanowienia TUE: 2.1. Status UE: organizacja międzynarodowa w rozumieniu prawa międzynarodowego

10 Od Aktu Europejskiego Genschera/ /Colombo do projektu Spinelliego 2.2. Aksjologia: Ustanowienie obywatelstwa UE Poszanowanie praw obywatelskich, ekonomicznych, społecznych i kulturalnych, wynikających z konstytucji PC, EKPCz (1950 r.) oraz EKS (1961 r.) Przystąpienie UE do EKPCz, EKS, Międzynarodowych Paktów Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Praw Ekonomicznych, Społecznych i Kulturalnych ONZ z 1966 r Opracowanie Deklaracji Praw Podstawowych 2.3. Podział kompetencji między UE a PC: wyłączne kompetencje UE (rynek wewnętrzny, polityka konkurencji, wph) oraz kompetencje dzielone (pozostałe polityki)

11 Od Aktu Europejskiego Genschera/ /Colombo do projektu Spinelliego 2.4. Katalog aktów prawnych: ustawy, ustawy organów i ustawa budżetowa 2.5. System instytucjonalny: PE równorzędnym z Radą Unii prawodawcą unijnym. PE i RU uzyskiwały prawo do inicjatywy ustawodawczej KE traciła monopol na inicjatywę ustawodawczą, ale uzyskiwała kompetencje do opracowania projektu budżetu RU traciła prawo do opracowywania projektu budżetu. Akty prawne uchwalane w RU: większością zwykłą, bezwzględną, kwalifikowaną i jednomyślnie TS: nowe uprawnienia m.in. w zakresie ochrony praw podstawowych i rozpatrywania skarg jednostek przeciw aktom prawnym UE. Połowę sędziów TS (i TO) miał mianować PE, połowę RU. W przypadku nieparzystej liczby sędziów (lub audytorów) jednego sędziego (lub audytora) więcej winien mianować PE RE uzyskiwała status instytucji: zalecenia dla Komisji i RU, mianowanie przewodniczącego Komisji. Skład RE: szefowie państw lub rządów i przewodniczący Komisji 2.6. TUE był umową bezterminową, winien wejść w życie po ratyfikowaniu go przez większość PC, reprezentujących 2/3 ludności WE

12 Jednolity Akt Europejski

13 Jednolity Akt Europejski 1. Zmiany w systemie instytucjonalnym: 1.1. RE: status traktatowy 1.2. RM: ograniczenie uprawnień wykonawczych na rzecz Komisji, rozszerzenie na 17 przypadków procedury KWG 1.3. Komisja: nadanie komitologii statusu traktatowego 1.4. PE: 2 nowe procedury ustawodawcze: procedura zgody i procedura współpracy 1.5. TS: ustanowienie SPI 2. Zmiany w działalności EWP: nadanie statusu traktatowego, utworzenie Sekretariatu EWP

14 Traktat z Maastricht

15 Traktat z Maastricht 1. TUE ustanawiał UE, która nie miała jednolitej struktury ustrojowej, lecz trzyfilarową: WE (I filar ), WPZiB (II filar) oraz WSiSW (III filar) 2. Status UE: organizacja sui generis 3. Aksjologia: ustanowienie obywatelstwa UE oraz poszanowanie praw obywatelskich wynikających z konstytucji PC oraz EKPCz 4. Stosunki między UE a PC: zasada poszanowania tożsamości narodowej oraz zasada lojalnej współpracy 5. Zasady podziału kompetencji między UE a PC: zasada kompetencji powierzonych, zasada pomocniczości oraz zasada proporcjonalności 6. Zmiany w systemie instytucjonalnym WE: 6.1. TM rozszerzał katalog zasad rządzących systemem instytucjonalnym. Obok dotąd obowiązujących (równowaga instytucjonalna, lojalna współpraca i autonomia kompetencyjna), traktat ustanawiał zasadę jednolitych ram instytucjonalnych

16 Traktat z Maastricht 6.2. RE: lakoniczne określenie kompetencji RE - nadawanie UE impulsów niezbędnych dla jej rozwoju oraz określanie ogólnych kierunków politycznych. Nowe kompetencje w UGiW, WPZiB oraz WSiSW. Zobowiązanie do składania PE sprawozdań ze swoich posiedzeń, a także corocznych, pisemnych raportów o postępach dokonanych przez Unię. 6.3.RUE: rozszerzenie zakres stosowania KWG na większość przypadków objętych procedurą współdecydowania i wszystkie przypadki podlegające procedurze współpracy. Nowe uprawnienia w 3 filarach: W I filarze koordynacja polityki gospodarczej, realizacja polityki walutowej, wykonywanie postanowień umożliwiających korzystanie z praw wynikających z obywatelstwa Unii W II i III filarze podejmowanie decyzji dotyczących WPZiB oraz WSiSW, przy czym nie chodziło tutaj o stanowienie prawa wspólnotowego

17 Traktat z Maastricht 6.4. KE: przedłużenie kadencji z 4 do 5 lat. Nowe kompetencje: W I filarze nowe uprawnienia w tych dziedzinach, w których otrzymała je RUE W II filarze ograniczone prawo do inicjatywy, dzielone z rządami PC W III filaru ograniczone prawo do inicjatywy, dzielone z rządami PC (polityki: wizowa, azylowa, imigracyjna i współpraca sądowa w sprawach cywilnych) lub brak takiego prawa (współpraca sądowa w sprawach karnych, współpraca policyjna) 6.5. PE: nowe kompetencje ustawodawcze i kontrolne: Ustanowienie procedury współdecydowania Rozszerzenie zakresu stosowania procedury zgody i konsultacji Udział w procedurze powoływania KE Prawo do powoływania parlamentarnych komisji śledczych Mianowanie Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich

18 Traktat z Maastricht 6.6. TS - nowe uprawnienia: Kontrola legalności aktów prawnych uchwalanych wspólnie przez PE i RUE, aktów EBC, a także aktów PE zmierzających do wywarcia skutków prawnych wobec podmiotów trzecich Orzekanie w sprawie skarg wniesionych przez PE i EBC zmierzających do zapewnienia ochrony ich prerogatyw Rozpatrywanie skarg na bezczynność instytucji i zaniechanie działania przez PE lub EBC Orzekanie w sprawach prejudycjalnych, tj. w sprawie ważności i wykładni aktów przyjętych wspólnie przez PE i RUE, a także aktów EBC Rozstrzyganie sporów między PC a ESBC 6.7. TO: status instytucji 6.8. KR: nowo ustanowiony organ doradczy KE i RUE, złożony z przedstawicieli władz regionalnych i lokalnych 6.9. ESBC (EBC oraz BC PC): Funkcje: m.in. definiowanie i realizacja polityki walutowej, utrzymywanie i zarządzanie rezerwami walutowymi PC, czuwanie nad sprawnym wykonywaniem zadań związanych z nadzorem ostrożnościowym nad instytucjami kredytowymi i stabilnością systemu finansowego

19 Traktat z Maastricht Działalnością ESBC kierują organy decyzyjne EBC Rada Prezesów i Zarząd EBC Funkcje: m.in. wyłączne prawo do wydawania zgody na emisję banknotów. RUE może powierzyć EBC specyficzne zadania związane z nadzorowaniem instytucji kredytowych i innych instytucji finansowych, z wyjątkiem instytucji ubezpieczeniowych Organy decyzyjne EBC: Rada Prezesów EBC (członkowie Zarządu EBC i prezesi BC PC strefy euro): nadrzędny organ decyzyjny uchwalający rozporządzenia i decyzje (wiążące) oraz zalecenia i opinie (niewiążące) Zarząd EBC (prezes, wiceprezes i czterech członków): organ decyzyjny i wykonawczy (realizacja polityki walutowej zgodnie z decyzjami Rady) Rada Ogólna EBC (prezes Zarządu EBC, wiceprezes Zarządu EBC oraz prezesi BC PC UGiW): organ decyzyjny i doradczy (wspieranie PC zamierzających przystąpić do strefy euro, funkcje doradcze w przygotowaniach do zniesienia derogacji)