Wpływ modelu rynku energii elektrycznej na inwestycje infrastrukturalne
|
|
- Sylwester Bednarski
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Wpływ modelu rynku energii elektrycznej na inwestycje infrastrukturalne energetyczny energetyczny energetyczny energetyczny energetyczny 1. Wprowadzenie Niezwykle cenna seria wydawnicza Międzynarodowej Rady Wielkich Sieci Elektrycznych (CIGRE), Broszury Techniczne (TB), doczekała się w czerwcu 2012 r. edycji o numerze 500. Broszury te stanowią zwieńczenie prac organów roboczych: Komitetów Studiów (SCs), Grup Roboczych (WGs) i Zespołów Zadaniowych (TFs). Zwykle ich autorami są grona eksperckie, delegowane przez państwa członkowskie Rady. Publikacja TB 500 zajmuje się tematyką, leżącą w obrębie zainteresowań Komitetu Studiów C5 ( Rynki energii elektrycznej i regulacje ). Była realizowana w latach przez zespół pod kierownictwem L. Meevsa i P. Buijsa z Belgii, złożony z 16 ekspertów z 12 krajów, wspomagany przez 13 autorów case studies. Pełny tekst broszury jest dostępny w Biurze Centralnym CIGRE ( [1]; streszczenie (Executive summary) opublikowano pod nieco zmodyfikowanym tytułem (zamiast inwestycje infrastrukturalne mówi się o generation adequacy) w periodyku Electra (No 262, June 2012) [2] i w Newsletter CIGRE, June 2012 [3]. Waga i pilność wniosków raportu CIGRE i działania podjęte w kraju, zmierzające do nowego modelu rynku energii (i mocy!) elektrycznej w Polsce skłaniają do przedstawienia zasadniczych tez i wniosków, prezentowanych w TB 500 jako podstawowym dokumencie CIGRE. Raport TB 500 opisuje problem wystarczalności generacji (generation adequacy) w otoczeniu rynkowym i przedstawia współzależność wystarczalności i przyjętego modelu rynku. Analiza zagadnienia poparta jest przykładami ilustrującymi konsekwencje przyjętych modeli dla systemów elektroenergetycznych 12 krajów bądź regionów. Case studies dotyczą systemów krajowych Australii, Belgii, Brazylii, Chile, Czech, Francji, Irlandii, Kolumbii, Portugalii i Wielkiej Brytanii oraz systemów Ontario (Kanada) i PJM (Wschodnie Wybrzeże USA). Praca zakończona jest wnioskami, uogólniającymi wyniki badań. Prof. Jacek Malko Politechnika Wrocławska 2. Zakres prac zespołu zadaniowego i zawartość Technical Brochure No 500 W 2007 r. Zespół Zadaniowy C5-7.1 rozpoczął prace na temat związków modelu rynku energii elektrycznej z instytucjami infrastrukturalnymi sektora (lub z cechą sektora, opisaną jako wystarczalność generacji). Zdefiniowano trzy cele podstawowe: 16
2 zebranie informacji o zachętach do inwestowania, występujących w różnych rozwiązaniach modelu rynku, określenie aktualnych i planowanych inwestycji, mających wpływ na konstrukcję rynku i stwierdzenie stopnia skorelowania inwestycji ze strukturą zachęt, generowanych przez rynek, zbadanie związków i przepływów pomiędzy zróżnicowanymi modelami inwestowania a strukturami rynku. Zbieranie informacji przebiegało w kilku fazach. Podstawowym źródłem były studia przypadków, a także pomoc dodatkowych ekspertów dla zwiększenia zakresu geograficznego analiz. Długi czas pozyskiwania informacji potencjalnie skutkował dezaktualizacją pewnych danych w szybko zmieniającym się otoczeniu rynkowym, co prowadziło do dylematu: czy rozszerzać bazę informacji za cenę wydłużenia procesu analitycznego. W istocie informacje były zebrane w latach , co ograniczyło wpływ zmian. Broszura TB 500 podsumowuje badania związków wystarczalności generacji w warunkach rynku, przy czym dane o mocach wytwórczych i cechach różnicujących rynki pochodziły z analizy przypadków dla systemów rzeczywistych. Na tej podstawie zostały sformułowane wnioski końcowe. 3. Wystarczalność generacji w środowisku rynkowym W publikacji została przeanalizowana ewolucja zasadniczej cechy podsektora wytwórczego wystarczalności generacji w zróżnicowanych modelach rynku. Restrukturyzacja sektora energii elektrycznej ( jako zjawisko powszechne w skali globalnej ) miała na celu poprawę wystarczalności generacji. W rozwiniętych gospodarkach przed reformą sektora energetycznego często można było zaobserwować przeinwestowanie, natomiast dla gospodarek rozwijających się powszechne było zjawisko niedoinwestowania. Celem badawczym było potwierdzenie ogólnej prawidłowości na poszerzonej bazie danych. Trudno jednak przesądzić jednoznacznie, czy dany rynek należy do gospodarek rozwiniętych, czy rozwijających się, zwłaszcza gdy uwzględnić ewolucję. Z tego względu na potrzeby TB 500 został wprowadzony podział na rynki rozwinięte i rozwijające się (tab. 1). Rozsądne jest przypuszczenie, że od rozpoczęcia reform rynkowych w gospodarkach dojrzałych normą staje się obniżanie wartości rezerwy mocy, zaś jej zwiększenie w gospodarkach w fazie rozwoju. Istnieje kilka wyrafinowanych wskaźników, oceniających to zjawisko, w tym metody statystyczne np. we Francji, na wschodnim wybrzeżu USA (PJM) i w Australii wykorzystuje się metody LOLE lub LOLP (Loss of Load Expectation lub Loss of Load Probability). Inne podejścia korzystają z marginesu bezpieczeństwa, wyrażonego w wartościach mocy zainstalowanej lub jako procent mocy zainstalowanej. Przykładowo UCTE (Union for the Coordination of Transmission of Electricity) korzysta ze wskaźnika referencyjnego marginesu wystarczalności, opartego na mocy generowanej zainstalowanej, mocy niedyspozycyjnej, zapotrzebowanej mocy szczytowej, awaryjności, odpowiedzi strony popytowej itp. Dla systemów z dominacją hydroenergetyki czasami lepsza jest ocena wartości energii, nie zaś mocy zainstalowanej. Przypadek ten dotyczy np. Brazylii i Norwegii. W omawianej broszurze wskaźnik marginesu mocy (capacity margin) wyrażony w procentach, ma postać stosunku wartości mocy zainstalowanej, pomniejszonej o wartość mocy szczytowej do wartości mocy zainstalowanej. Mnogość proponowanych wskaźników utrudnia sformułowanie jednoznacznych wniosków, gdyż rynki różnią się metodyką definiowania i stosowania metod obliczeniowych. Rys. 1 i 2 przedstawiają ewolucję wartości marginesu mocy dla krajów rozwiniętych i rozwijających się w latach wraz z prognozą dla lat 2015 i Z rys. 1 wynika, że dla niektórych rozwiniętych gospodarek margines mocy obniżył się (jak we Francji i w Nowym Jorku), jednak w większości tych krajów nie występuje tendencja spadkowa. Dla Portugalii, W. Brytanii i dla obu systemów irlandzkich można nawet stwierdzić znaczące zwiększenie marginesu mocy. Z rys. 2 wynika, iż w gospodarkach rozwijających się, które wdrożyły przemiany rynkowe, margines mocy wykazuje tendencje zwyżkowe. Można to stwierdzić zwłaszcza dla Brazylii, reformującej gospodarkę od końca lat 1990., w mniejszym stopniu dotyczy to Korei Płd. i Iranu. Dla Afryki Południowej, nie podejmującej reform rynkowych w tym okresie, margines mocy ulega widocznemu obniżeniu. Z przytoczonych analiz wynika, że przyjęty założenia nie potwierdzają się w pełni. Wpływa na to szereg czynników: po pierwsze: wskaźnik określający margines mocy nie całkowicie oddaje ewolucję wystarczalności mocy wytwórczej. Przykładowo, nie jest w nim uwzględniany bilans importowo-eksportowy, który może zmieniać, bądź kreować nierównowagę rodzimej generacji. Jest to czynnik istotny dla części badanych systemów, gdyż wprowadzenie rynku następuje ze zwiększeniem zdolności do wymiany mocy i wynikających stąd przepływów kompensacyjnych, nr 3-4 (13-14)
3 energetyczny energetyczny energetyczny energetyczny energetyczny po drugie: zdolność do importowania/eksportowania często wzrasta szybciej niż przyrost mocy zainstalowanej, co oznacza, że wystarczalność generacji winna być rozpatrywana na tle szerszym niż system narodowy; jest to szczególnie zauważalne dla krajów europejskich z uwagi na ich silne powiązania transgraniczne (rys. 3), po trzecie: czynnikiem wpływającym na obserwowane relacje jest udział źródeł odnawialnych w strukturze mocy wytwórczych, a dyspozycyjność OZE jest zwykle mniejsza niż źródeł, bazujących na paliwach kopalnych. Przedstawiony wskaźnik margines mocy nie uwzględnia jednak struktury technologii mocy wytwórczych. Analiza nie opisuje też, na ile inwestycje w OZE są wynikiem stosowanych środków wsparcia. Jest to problem niedostatecznie jeszcze zbadany, aczkolwiek np. subsydiowanie przez taryfy gwarantowane (feed-in) lub kwotowo bez wątpienia pobudza inwestycje w OZE, po czwarte: należy zauważyć, że większość rynków (w istocie niemal wszystkie) nadal znajduje się w fazie przejściowej, a ceny ustalane na rynkach konkurencyjnych tylko w teorii są adekwatne do pełnych kosztów źródeł wytwórczych. W praktyce ceny kształtowane są również przez stosowanie pułapów cenowych dla jednostek pokrywających szczyt obciążenia, obowiązek utrzymywania rezerwy operacyjnej oraz ogólne zjawisko unikania ryzyka (risk aversion). Zauważalne jest, że pułapy cenowe nie są ustalane jednolicie, ale nie było to przedmiotem badań. Tym niemniej np. studium przypadku dla krajowego rynku Australii daje pogląd na sposób ich ustalania. Poziom ten winien zapewnić opłacalność turbozespołów gazowych w cyklu otwartym, gdy oferty składane są na rynku transakcji natychmiastowych (spot market). Z tego powodu pułap cenowy jest regularnie zmieniany, co jest dodatkowo komplikowane przez silne uzależnienie od modelu rynku. Przykładowo, rynek australijski jest rynkiem wyłącznie energii i nie występują na nim inne zachęty do inwestowania. Wynika z tego potrzeba ustalania wyższych cen, umożliwiających inwestycje. zachodnioaustralijski cechuje się niższymi pułapami cenowymi, ale występują na nim płatności za moc zainstalowaną. Podstawowym problemem jest fakt, że rzeczywiste zapotrzebowanie nie pełni zasadniczej roli rynkowej, częściowo z powodu pojawienia się nowej infrastruktury po stronie popytowej w rodzaju inteligentnego opomiarowania lub opomiarowania czasu rzeczywistego (smart metering, real time metering), umożliwiającego reagowanie przez odbiorcę i ułatwiającego stronie popytowej uczestnictwo w rynkach. Postęp w tej dziedzinie jest jednak niewielki, a większość krajów nie wyszła poza zgrubne różnicowanie taryf typu dzień/noc lub lato/zima. Niezaprzeczalnie rynki znajdują się ciągle w fazie przejściowej. Co więcej, niektóre gospodarki nadal nie wdrożyły pełnego rynku i nie wprowadziły bezpośrednio konkurencji na rynku detalicznym. Tab. 2 przedstawia stan reform rynkowych (można oczekiwać istotnych zmian w tym obszarze). Procesy przejściowe dotyczą nie tylko otwarcia rynku i udziału w pokryciu zapotrzebowania. Także rynki całkowicie otwarte podlegają dalszej ewolucji. Model rynku podlega zmianom w czasie i rynki uczą się na własnych doświadczeniach. Zmiany modelu rynku mogą poważnie oddziaływać na inwestowanie w źródła i na wystarczalność systemu. Do istniejącego modelu można dodawać nowe elementy (np. mechanizm opłat za moc zainstalowaną), a także wprowadzić pożądane zmiany (np. ingerując w poziom opłat dla zwiększenia efektywności). Można przytoczyć trzy charakterystyczne przypadki. Brazylia. Aczkolwiek reformy zaczęły się w 1999 roku, dopiero w 2004 roku został wprowadzony mechanizm obowiązkowego kontraktowania niezawodności. Dla rynku z regulacją franczyzową (w odróżnieniu do modelu swobodnego nabywcy) wszedł mechanizm aukcji na kontraktowanie energii. Dla nowych obiektów generacyjnych kontrakty długoterminowe są alokowane przez aukcje. Dla obiektów istniejących kontrakty o krótszych horyzontach (kilka miesięcy do 8 lat) są zbywane poprzez aukcje. Chile. Początkowo model rynku w znacznej mierze polegał na cenach spotowych dla pobudzania inwestycji w wytwarzanie. Były też stosowane płatności za moc zainstalowaną, ale okazały się niewystarczające dla decyzji inwestycyjnych. Spowodowało to niedopuszczalnie wysokie ryzyko dla nowych jednostek wytwórczych i w rezultacie obniżenie poziomu marginesu mocy. Od 2005 roku wszedł mechanizm aukcjonowania dla długoterminowych kontaktów na energię. Zapewniło to stabilizację przychodów i obniżenie ryzyka, a także zwiększenie zainteresowania inwestycjami w źródła energii elektrycznej. Wschodnie Wybrzeże USA (PJM). zdolności wytwórczych zapewnia zadowalający poziom inwestowania. Jednak wraz ze zwiększeniem reagowania po stronie popytowej jest oczekiwane wzrastające uzależnienie od cen w okresach zapotrzebowania szczytowego przy pojawiającym się deficycie mocy. Oznacza to potrzebę stworzenia precyzyjnego mechanizmu bilansowania cen na rynku mocy i cen energii. 18
4 Tab. 1. Gospodarki rozwinięte i rozwijające się Rynki w gospodarkach rozwiniętych Rynki w gospodarkach rozwijających się Australia Zachodnia, Australia (rynek krajowy), Belgia, Francja, Izrael, Norwegia, Ontario (Kanada), Wschodnie Wybrzeże USA (obszar działania PJM Interconnection), Środkowy Zachód USA, Nowy Jork (USA), Południowy Zachód USA, Portugalia, Czechy, W. Brytania, Japonia, Płn. Irlandia, Republika Irlandii Korea Płd., Iran, RPA, Brazylia, Kolumbia, Chile Rys. 1. Zmiany w czasie wartości marginesu mocy - kraje rozwinięte (Źródło [1]) Rys. 2. Zmiany w czasie wartości marginesu mocy - kraje rozwijające się (Źródło [1]) Rys. 3. Zdolność importowo/eksportowa, odniesiona do wartości mocy zainstalowanej dla niektórych krajów (Źródło [1])
5 Tab. 2. Stan reformowania rynku w ocenionych krajach Otwarcie od Czy rynek detaliczny jest otwarty % energii sprzedawany przez rynek Krajowy rynek Australii 1998 tak 100% Belgia 2000 tak 100% Brazylia 1998 nie 30% Chile SIC 2000 tak 100% Chile SING 1982 nie 100% Kolumbia 1995 tak 100% Czechy 2002 tak 100% Eskom (Afryka Płd.) brak otwarcia nie 0% Francja 2000 tak 31% Iran 2000 nie 100% Irlandia Płn tak 100% Republika Irlandii 2007 tak 100% Izrael brak otwarcia nie 0% Japonia 2000 tak 63% Korea 2001 nie 93% Środkowy Zachód USA 2004 tak 96% Norwegia 1992 tak 125% Nowy Jork (USA) 1999 nie 100% Ontario (Kanada) 2002 tak 100% Wschodnie Wybrzeże USA (PJM) 1997 częściowo Portugalia 1996 tak 100% Południowy Zachód USA 2007 nie W. Brytania 2001 tak 100% Zachodnia Australia 2006 częściowo 100%
6 Tab. 3. Mechanizmy rynkowe dla badanych systemów tylko energii Oferowanie w przypadku deficytu mocy zobowiązanie do zapewnienia mocy zainstalowanej Mechanizmy wsparcia płatność za moc zainstalowaną Belgia tak x Brazylia nie x Chile SIC nie x Chile SING nie x Kolumbia nie x Czechy tak RPA Eskom nie x Francja nie x W. Brytania tak x Iran nie x Irlandia nie x Izrael tak Japonia tak Korea nie x Środkowy Zachód USA nie x Krajowy rynek Australii tak x Norwegia tak Nowy Jork (USA) nie x Ontario (Kanada) nie x Wschodnie Wybrzeże USA (PJM) nie x Portugalia tak x Południowy Zachód USA nie x Zachodnia Australia nie x
7 Tab. 4. Margines mocy dla dwóch modeli rynku Margines mocy w latach rynek wyłącznie energii krajowy Australii 12,0% 13,0% 16,0% Belgia 18,5% 19,4% 12,6% 14,2% 21,4% 22,7% 16,1% Izrael 17,0% 13,5% 13,4% 10,9% 10,0% 12,2% 9,0% Norwegia 29,4% 26,6% 26,9% 27,9% 27,0% 25,8% 23,9% Portugalia 32,9% 30,8% 29,8% 35,1% 44,0% 44,6% 35,1% Czechy 33,9% 36,7% 35,7% 35,0% 29,5% W. Brytania 22,3% 18,0% 21,5% 31,4% 34,5% Francja 37,8% 35,9% 28,8% 21,5% 24,3% 24,7% 23,1% Średnio 27,1% 26,0% 22,3% 20,6% 26,2% 28,5% 22,8% z mechanizmem płatności lub obowiązkowej mocy Zachodnia Australia 26,9% 19,5% Iran 26,0% 29,3% 26,2% Korea Płd. 12,6% 15,4% 14,5% 8,8% 14,6% 25,2% 23,% Ontario (Kanada) 15,0% 19,8% 17,5% Wschodnie Wybrzeże USA (PJM) 14,8% 25,5% 15,3% 15,3% 13,8% 14,2% Eskom (RPA) 31,2% 34,3% 16,4% 9,0% 5,0% 6,2% Brazylia 35,8% 34,4% 36,6% 34,4% 34,5% Środkowy Zachód USA 13,6% Nowy Jork (USA) 20,2% 27,4% 15,2% 13,8% 12,2% 7,1% Południowy Zachód USA 25,1% 20,6% 21,2% 18,9% Irlandia Płn. 18,3% 13,4% 22,9% 38,2% 50,1% 48,5% Republika Irlandii 18,9% 22,4% 32,2% 47,0% 48,6% 53,2% Chile SIC 34,7% 34,1% 33,9% 46,4% 40,3% 36,9% Chile SING 62,2% 56,3% 50,0% 50,1% 42,7% 45,4% Kolumbia 32,0% 31,5% Średnio 21,9% 26,0% 26,4% 23,6% 28,8% 29,2% 33,0%
8 3. Wystarczalność generacji a model rynku Długoterminowej wystarczalności generacji (w perspektywie wieloletniej) nie należy mylić z krótkoterminową wystarczalnością w horyzontach godzinowym lub minutowym. W tym drugim przypadku model rynku winien mieć wkomponowane obligatoryjne mechanizmy zdolności generacji mocy, które o ile istnieją muszą zapewnić klauzulę wystarczalności w postaci rezerwy krótkoterminowej. Gdy zaś model oparty jest wyłącznie na rynku energii, operator systemu winien mieć możliwość zawierania specyficznych kontraktów regulacyjnych dla zapewnienia wystarczalności rezerwy krótkoterminowej. Częste lub systematyczne przerwy w zasilaniu mogą prowadzić do kryzysu politycznego lub kryzysu rynkowego, jak w przypadku Kalifornii. Tak więc koniecznością jest konstruowanie rynku, zapewniającego wystarczalność generacji. W TB 500 zostały przeanalizowane dwa typy rynków: z mechanizmem zapewnienia wystarczającej wartości mocy zainstalowanej na drodze regulacji oraz rynki wyłącznie energii elektrycznej. Tab. 3 przedstawia wyniki tego procesu. Oczywiście mechanizmy muszą być bardziej subtelne, np. zobowiązanie do zapewnienia wystarczającej mocy zainstalowanej jest często rozszerzane na aukcję kontraktów długoterminowych na energię i/lub moc. Wiele rynków dysponuje regulacyjnym mechanizmem zapewnienia mocy zainstalowanej. Jedna z form takiego mechanizmu polega na ustanowieniu przez regulatora ceny za moc zainstalowaną, przy czym wartość tej mocy jest określana przez rynek. W innej wersji regulator ustala wartość mocy zainstalowanej, która musi być osiągana i pozwala rynkowi na stanowienie ceny, czyli opłaty za zdolność generacyjną. Przykładowe rozwiązania są następujące: Brazylia. Odbiorcy muszą mieć zagwarantowane w kontraktach pokrycie zapotrzebowania na energię, przy czym kontrakty muszą być zabezpieczone certyfikatami. Zobowiązania ilościowe są uzupełniane przez aukcje na kontraktowanie energii. Pokrycie 100% zapotrzebowania w kontraktach nie zapewnia jednak rezerwy mocy. Podobny mechanizm, oparty na 100% pokryciu zapotrzebowania w kontraktach i aukcjach długoterminowych, istnieje w Chinach. Wschodnie Wybrzeże USA (PJM). Wszystkie podmioty obsługujące zapotrzebowanie na energię (LSE) gwarantują wystarczalność przez zdolność pokrycia 115% zapotrzebowania szczytowego w rozważanym okresie. Moc zainstalowana rozpatrywana jest w okresach rocznych z trzyletnim wyprzedzeniem. Aukcje na moce zainstalowane są przeprowadzane przez operatora PJM, scalającego oferty LSEs i dostawców. W istocie sprzedawane opcje call na energię dają nabywcy gwarancję pełnego pokrycia zapotrzebowania na energię w okresach deficytu mocy wytwórczej. Irlandia. Opłaty za moc zainstalowaną są przekazywane wszystkim wytwórcom pokrywającym obciążenie i wytwórcy ci zapewniają rezerwę mocy. W ogólności wyższe opłaty za moc zainstalowaną występują w okresach o wyższym prawdopodobieństwie niedostarczenia mocy (LOLP). Na rynkach określanych jako tylko energia, gdzie nie istnieją dodatkowe mechanizmy wspierające moc zainstalowaną u producentów, bezpiecznej zakładać, że systemy takie dysponują co najmniej pośrednimi mechanizmami regulacyjnymi. Takim zabezpieczeniem dla niektórych rynków, nadal pozostających pod (przynajmniej częściową) kontrolą publiczną, jest przypisywana im rola współuczestnictwa w trosce o bezpieczeństwo systemu. Dla innych rynków rządy dysponują bezpośrednimi możliwościami interwencji przez oferty dostaw w przypadku przewidywanych deficytów. Dyskusja szczegółowych rozwiązań (case studies) wskazuje, iż opcja ofert w sytuacji deficytu nie może zniekształcić sygnałów, generowanych przez rynek. Interesujący jest przypadek Wielkiej Brytanii, gdzie model ewoluował od rynku o mechanizmie regulowania poziomu zainstalowanej mocy do rynku wyłącznie energii (z wątpliwością, czy nie dojdzie do powrotu do modelu wcześniejszego). W latach 1990., po prywatyzacji sektora energii elektrycznej i liberalizacji, został uruchomiony mechanizm typu pool z dodatkowymi płatnościami za zdolności wytwórcze (moc zainstalowaną). Obok systemu stanowienia cen w oparciu o koszty krańcowe energii, płatności za moc były oparte na prawdopodobieństwie niedostarczenia mocy (LOLP), przemnożonym przez wartość mocy niedostarczonej (Value of Lost Load). Po dziesięciu latach doświadczeń, w 2001 roku została podjęta decyzję o zmianie modelu rynku do postaci wyłącznie energii z opcją oferowania nowych zdolności wytwórczych przy przewidywaniu zawężenia marginesu (rezerwy systemowej) mocy. Ponieważ nie istniały pułapy cenowe, rynek winien odbierać prawidłowe sygnały wyceny nowych mocy wytwórczych przez ceny hurtowe kontraktów terminowych. Aczkolwiek ten system był oceniany jako zadowalający, to istniała obawa, że margines mocy w przyszłości ulegnie zawężeniu w warunkach przyspieszonej ewolucji do gospodarki niskowęglowej. W szczególności dyskutowany był też mechanizm opłat węglowych, taryfy gwarantowane (feed-in) dla technologii odnawialnych (zamiast aktualnie obowiązujących kwot w ramach tzw. nr 3-4 (13-14)
9 Renewables Obligation) i ponowne wprowadzenie mechanizmów opłat za generację wspierającą źródła o generacji nieciągłej (wiatrowe, solarne). Przypadek brytyjski dobrze ilustruje ewolucję stosunku do ryzyka w ostatnich dwóch dekadach. Tab. 4 przedstawia oczekiwaną ewolucję marginesu mocy wytwórczej w podziale na dwie grupy: rynki wyłącznie energii i rynki z płatnością za moc lub kwotowym zobowiązaniem mocy zainstalowanej. Pierwszym wnioskiem może być stwierdzenie, iż od ok r. rynki z płatnościami lub zobowiązaniem kwotowym mocy wspierają rynki wyłącznie energii, jednak wymaga to dodatkowej interpretacji. Na średni margines mocy dla drugiej grupy rynków silny wpływ miała sytuacja na rynkach Irlandii i Chile. Uwzględnienie tego czynnika prowadzi do odmiennej konkluzji: rynki wyłącznie energii wykazują lepsze właściwości od rynków z mechanizmami wspomagającymi. Stąd wniosek, że w oparciu o dysponowane dane trudno sformułować jednoznaczną opinię o przewadze któregokolwiek z rozważanych modeli. 4. Wnioski Zespół Zadaniowy (5-7.1) CIGRE ocenił relacje, wiążące model rynku z wystarczalnością generacji. Najistotniejsze było przeanalizowanie danych, pozyskanych z kilku rynków krajowych i regionalnych ze świata. Badania przebiegały z myślą o dwóch celach: na podstawie rozproszonych wyników były poszukiwane pewne prawdy uniwersalne, a jednocześnie trwały porównania różnych modeli rynku Odmienne wyniki dla rynków rozwiniętych i rozwijających się zostały skonfrontowane ze zróżnicowanymi motywami przeprowadzenia reform rynkowych. Porównaniom były poddane cechy rynków wyłącznie energii i rynków posiadających mechanizmy wspomagające w rodzaju płatności za moc zainstalowaną. Uzyskane wnioski nie były jednak dostatecznie jednoznaczne. Rynki znajdują się w przejściowej fazie rozwoju i nadal nie są w pełni otwarte. Wpływ innych czynników wzrastających tendencji importowych i wspierania odnawialnych źródeł energii jest trudny do oszacowania. Tym niemniej badania zidentyfikowały różnorodne modeli i pokazały, jak szereg koncepcji teoretycznych zostało wdrożone w praktyce, aczkolwiek w odmienny sposób. Ograniczenie wyników badań skłania do ich kontynuacji z użyciem bardziej wyczerpujących danych. Eksperci krajowi zostali zobowiązani do przeanalizowania własnych rynków z Europy, Ameryki Łacińskiej, Ameryki Północnej i Australii. energetyczny energetyczny energetyczny energetyczny energetyczny Aczkolwiek kilka rynków dysponuje wizją, jak zapewnić wystarczalność generacji i podjęły już działania środki dla poprawy obecnej sytuacji, to jest oczywiste, że każdy rynek ma własną specyfikę. Rynki europejskie są historycznie bardziej zorganizowane z wykorzystaniem modelu wyłącznie energii, ale i one rozważają implementację odmiennych rozwiązań. Doniesienia z krajowego rynku Australii mówią o zadowalającym funkcjonowaniu rynku wyłącznie energii. Modele z Ameryki Łacińskiej (Chile, Kolumbii i Brazylii) często opierają się na aukcjach kontraktów długoterminowych dla zapewnienia dostatecznych inwestycji w generacji. Z kolei rynek Wschodniego Wybrzeża USA (PJM) jest ilustracją ostrożnego podejścia do przekształcania modelu. Jednak zmiany w prowincji Ontario (Kanada) wskazują, że nie jest łatwo zbudować wiarygodny model rynku i że konieczna jest staranna analiza i dobre zrozumienie wszystkich jego aspektów. Nie istnieje jedna uniwersalna recepta na sukces, a we wszystkich przypadkach kluczowe jest podejście adekwatne do specyfiki danego rynku energii elektrycznej. Literatura [1] Working Group C5.71: Impacts of Infrastructure Investment resulting from Electricity Market Designs. CIGRE Paris, June 2012 [2] Working Group C5.71: Impact of Market Designs on Generation Adequacy. Summary TB No 500, Electra No 262, June 2012 [3] Working Group C5.71: The Impact of Electricity Market Design on Infrastructure Investment. CIGRE Newsletter June 2012 Prof. dr hab. inż. Jacek Maria Malko, ur r. we Lwowie, Kazachstan, absolwent Politechniki Wrocławskiej (1959), konstruktor w Dolnośląskich Zakładach Wytwórczych Maszyn Elektrycznych M-5 (obecnie Alstom Power), starszy inżynier w Instytucie Automatyki Systemów Energetycznych we Wrocławiu. Od 1965 r. związany na stałe z Politechniką Wrocławską: od starszego asystenta do profesora zwyczajnego; doktorat 1965, habilitacja 1979, profesura Autor i współautor ok. 480 publikowanych prac, w tym 5 monografii książkowych i 3 skryptów akademickich. Distinguished Member of CIGRE, przedstawiciel Polski w Komitecie Studiów C-5, Valuable Member of Institute of Electrical and Electronics Engineers (IEEE), Member of International Association of Energy Economics, członek prezydium Komitetu Problemów Energetyki Polskiej Akademii Nauk, ekspert zespołu parlamentarnego ds. energetyki, ekspert podkomisji sejmowej ds. nauki i szkolnictwa wyższego. Instruktor międzynarodowy nurkowania CMAS, instruktor ratownictwa wodnego. 24
Perspektywa rynków energii a unia energetyczna. DEBATA r.
Perspektywa rynków energii a unia energetyczna DEBATA 20.05.2015 r. Unia Energetyczna - dokumenty Dokumenty Komunikat Komisji Europejskiej: Strategia ramowa na rzecz stabilnej unii energetycznej opartej
Bardziej szczegółowoInnowacyjność w strategii przedsiębiorstw energetycznych - wprowadzenie do panelu dyskusyjnego
Innowacyjność w strategii przedsiębiorstw energetycznych - wprowadzenie do panelu dyskusyjnego Kongres Energa Operator S.A. OSSA 27.06.2011 r. dr Mariusz Swora (WPIA UAM Poznań) Strategia przedsiębiorstw
Bardziej szczegółowoNajważniejsze czynniki wpływające na decyzje inwestycyjne w obszarze morskiej energetyki wiatrowej
Najważniejsze czynniki wpływające na decyzje inwestycyjne w obszarze morskiej energetyki wiatrowej Aleksander Gabryś, Manager, Ernst & Young Słupsk, 21 stycznia 2013 roku Agenda 1 2 Skala inwestycji w
Bardziej szczegółowoPakiet komunikatów Komisji Europejskiej Wewnętrzny rynek energii elektrycznej: najlepsze wykorzystanie pomocy publicznej
Pakiet komunikatów Komisji Europejskiej Wewnętrzny rynek energii elektrycznej: najlepsze wykorzystanie pomocy publicznej Kontekst rynku wewnętrznego energii i wystarczalności generacji energii elektrycznej/
Bardziej szczegółowoRynek mocy a nowa Polityka energetyczna Polski do 2050 roku. Konferencja Rynek Mocy - Rozwiązanie dla Polski?, 29 października 2014 r.
Rynek mocy a nowa Polityka energetyczna Polski do 2050 roku Konferencja Rynek Mocy - Rozwiązanie dla Polski?, 29 października 2014 r. 2 Cel główny Polityki energetycznej Polski do 2050 r. Tworzenie warunków
Bardziej szczegółowoNowe zadania i nowe wyzwania w warunkach deficytu mocy i niedoboru uprawnień do emisji CO2 Jan Noworyta Doradca Zarządu
Rola giełdy na rynku energii elektrycznej. Nowe zadania i nowe wyzwania w warunkach deficytu mocy i niedoboru uprawnień do emisji CO2 Jan Noworyta Doradca Zarządu Warszawa, 25 kwietnia 2008 Międzynarodowa
Bardziej szczegółowoPrognoza pokrycia zapotrzebowania szczytowego na moc w latach Materiał informacyjny opracowany w Departamencie Rozwoju Systemu PSE S.A.
Prognoza pokrycia zapotrzebowania szczytowego na moc w latach 216 235 Materiał informacyjny opracowany w Departamencie Rozwoju Systemu PSE S.A. Konstancin-Jeziorna, 2 maja 216 r. Polskie Sieci Elektroenergetyczne
Bardziej szczegółowoBAROMETR RYNKU ENERGII RWE najbardziej przyjazne rynki energii w Europie
BAROMETR RYNKU ENERGII RWE najbardziej przyjazne rynki energii w Europie Janusz Moroz Członek Zarządu RWE Polska 17. listopada 2011 RWE company name 17.11.2011 PAGE 1 Barometr Rynku Energii RWE narzędzie
Bardziej szczegółowoJAK POPRAWIĆ KONKURENCYJNOŚĆ RYNKU ENERGII ELEKTRYCZNEJ W POLSCE
JAK POPRAWIĆ KONKURENCYJNOŚĆ RYNKU ENERGII ELEKTRYCZNEJ W POLSCE Grzegorz Onichimowski Prezes Zarządu NEUF 2007 Nowa Energia- User Friendly październik 2007, Warszawa Konkurencja na REE czy da się konkurować
Bardziej szczegółowoBezpieczeństwo dostaw energii elektrycznej w horyzoncie długoterminowym
Urząd Regulacji Energetyki Bezpieczeństwo dostaw energii elektrycznej w horyzoncie długoterminowym Adres: ul. Chłodna 64, 00-872 Warszawa e mail: ure@ure.gov.pl tel. (+48 22) 661 63 02, fax (+48 22) 661
Bardziej szczegółowoBezpieczeństwo dostaw gazu
HES II Bezpieczeństwo dostaw gazu Marek Foltynowicz Listopad 2006 1 Bezpieczeństwo energetyczne Bezpieczeństwo energetyczne stan gospodarki umożliwiający pokrycie bieżącego i perspektywicznego zapotrzebowania
Bardziej szczegółowoRynek mocy przyczyny, instrumenty, doświadczenia unijne. r.pr. Arkadiusz Ratajczak Centrum Stosunków Międzynarodowych, Warszawa, 26 maja 2014 r.
Rynek mocy przyczyny, instrumenty, doświadczenia unijne r.pr. Arkadiusz Ratajczak Centrum Stosunków Międzynarodowych, Warszawa, 26 maja 2014 r. Geneza i przesłanki wprowadzania rozwiązań dotyczących rynków
Bardziej szczegółowoBOCIAN Program NFOSiGW
BOCIAN Program NFOSiGW Głos w dyskusji: PV Poland Stanisław M. Pietruszko Politechnika Warszawska Polskie Towarzystwo Fotowoltaiki tel.: +48-691 910 390, Tel.: +48-22-679 8870 pietruszko@pv-polska.pl www.pv-polska.pl
Bardziej szczegółowoRedukcja zapotrzebowania mocy na polecenie OSP Mechanizmy funkcjonowania procesu DSR r.
Redukcja zapotrzebowania mocy na polecenie OSP Mechanizmy funkcjonowania procesu DSR 20.04.2017 r. Rynek redukcji mocy - DSR Agenda: 1. Operatorskie środki zaradcze zapewnienie bezpieczeństwa systemu elektroenergetycznego
Bardziej szczegółowoRYNEK ENERGII. Jak optymalizować cenę energii elektrycznej?
RYNEK ENERGII. Jak optymalizować cenę energii elektrycznej? Marek Kulesa dyrektor biura TOE Bełchatów, 2.09.2009 r. Uwarunkowania handlu energią elektryczną Źródło: Platts, 2007 XI Sympozjum Naukowo -Techniczne,
Bardziej szczegółowoWszyscy zapłacimy za politykę klimatyczną
Wszyscy zapłacimy za politykę klimatyczną Autor: Stanisław Tokarski, Jerzy Janikowski ( Polska Energia - nr 5/2012) W Krajowej Izbie Gospodarczej, w obecności przedstawicieli rządu oraz środowisk gospodarczych,
Bardziej szczegółowoCzy Polska rzeczywiście potrzebuje rynku mocy?
Czy Polska rzeczywiście potrzebuje rynku mocy? Autorzy: Robert Zajdler, Marcin Gałczyński - Zajdler Energy Lawyers & Consultants Od pewnego czasu obserwujemy dyskusję wskazującą na zasadność wprowadzenia
Bardziej szczegółowoWykorzystanie potencjału źródeł kogeneracyjnych w bilansie energetycznym i w podniesieniu bezpieczeństwa energetycznego Polski
Wykorzystanie potencjału źródeł kogeneracyjnych w bilansie energetycznym i w podniesieniu bezpieczeństwa energetycznego Polski dr inż. Janusz Ryk Podkomisja stała do spraw energetyki Sejm RP Warszawa,
Bardziej szczegółowoLiberalizacja rynku gazu w Polsce Postulaty odbiorców przemysłowych. Warszawa, 29 październik 2014r.
Liberalizacja rynku gazu w Polsce Postulaty odbiorców przemysłowych. Warszawa, 29 październik 2014r. Polski rynek gazu - cechy. Jak dotąd większość polskiego rynku gazu objęta jest regulacją, prawie wszyscy
Bardziej szczegółowoPolskie ciepłownictwo systemowe ad 2013
Polskie ciepłownictwo systemowe ad 2013 Stabilne podwaliny dla przyszłego porządku ciepłowniczego Bogusław Regulski Wiceprezes Zarządu IGCP Debata : Narodowa Mapa Ciepła - Warszawa 22 listopada 2013 Struktura
Bardziej szczegółowoMagazyny Energii w Rynku Mocy - punkt widzenia OSP, wytwórców, odbiorców i agregatorów Konferencja Magazyny Energii 6-7 listopada 2018 r.
Magazyny Energii w Rynku Mocy - punkt widzenia OSP, wytwórców, odbiorców i agregatorów Konferencja Magazyny Energii 6-7 listopada 2018 r., Kołobrzeg 13.11.2018 1 Power Block Sp. z o.o. Spółka Power Block
Bardziej szczegółowoXIV Targi Energii JACHRANKA 2017
Departament Energetyki Wdrożenie rynku mocy w Polsce stan prac i główne elementy mechanizmu Targi Energii 28 września 2017 r. Departament Energetyki Agenda Przyczyny wprowadzenia rynku mocy Prace nad wprowadzeniem
Bardziej szczegółowoZmiany, przed którymi stoją Operatorzy Systemów. dalszej liberalizacji rynku
Zmiany, przed którymi stoją Operatorzy Systemów Przesyłowych w świetle dalszej liberalizacji rynku Wojciech Jarosz Polityka Energetyczna dla Europy (EPE) Cele Wzrost bezpieczeństwa dostaw Zapewnienie konkurencyjności
Bardziej szczegółowoKierunki działań zwiększające elastyczność KSE
Kierunki działań zwiększające elastyczność KSE Krzysztof Madajewski Instytut Energetyki Oddział Gdańsk Elastyczność KSE. Zmiany na rynku energii. Konferencja 6.06.2018 r. Plan prezentacji Elastyczność
Bardziej szczegółowoBezpieczeństwo energetyczne państwa. Filary europejskiej polityki energetycznej
Bezpieczeństwo energetyczne państwa. Filary europejskiej polityki energetycznej Autor: Marek Zerka (Nafta & Gaz Biznes grudzień 2004) Kształtowanie krajowej polityki energetycznej, której kluczową składową
Bardziej szczegółowoCENY ENERGII ELEKTRYCZNEJ w II półroczu 2009 roku
CENY ENERGII ELEKTRYCZNEJ w II półroczu 2009 roku KONFERENCJA PRASOWA SEP Marek Kulesa dyrektor biura TOE Warszawa, PAP 08.06.2009 r. Uwarunkowania handlu energią elektryczną Źródło: Platts, 2007 < 2 >
Bardziej szczegółowoKrajowy system wsparcia energetyki odnawialnej w Polsce
Krajowy system wsparcia energetyki odnawialnej w Polsce 2 Regulacje Prawne 3 Wzywania stojące przed polską energetyką w świetle Polityki energetycznej Polski do 2030 roku Wysokie zapotrzebowanie na energię
Bardziej szczegółowoPLAN DZIAŁANIA KT 204 ds. Rysunku Technicznego i Dokumentacji Technicznej
Strona 1 PLAN DZIAŁANIA KT 204 ds. Rysunku Technicznego i Dokumentacji Technicznej STRESZCZENIE Komitet Techniczny nr 204 ds. Rysunku Technicznego i Dokumentacji Technicznej, działający w ramach Polskiego
Bardziej szczegółowoCo mogą osiągnąć odbiorcy z TPA na rynku energii elektrycznej. Władysław Mielczarski
Co mogą osiągnąć odbiorcy z TPA na rynku energii elektrycznej. Władysław Mielczarski Wladyslaw.Mielczarski@electricmarket.neostrada.pl W Polsce wprowadza się rynek energii elektrycznej. Trwają dyskusje
Bardziej szczegółowoBezpieczeństwo energetyczne Europy w perspektywie globalnej
Akademia Finansów Polskie Towarzystwo Współpracy z Klubem Rzymskim Bezpieczeństwo energetyczne Europy w perspektywie globalnej dr Konrad Prandecki kprand@interia.pl Plan wystąpienia Znaczenie energii we
Bardziej szczegółowoRYNEK ENERGII ELEKTRYCZNEJ W POLSCE - stan na 31 marca 2012 r. Raport TOE
RYNEK ENERGII ELEKTRYCZNEJ W POLSCE - stan na 31 marca 2012 r. Raport TOE Prezentacja TOE na posiedzenie Podkomisji ds. Energetyki Warszawa, 24.05.2012 r. ZAKRES RAPORTU TOE 2012. SPIS TREŚCI I. Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoPrognoza kosztów energii elektrycznej w perspektywie 2030 i opłacalność inwestycji w paliwa kopalne i w OZE
Debata Scenariusz cen energii elektrycznej do 2030 roku - wpływ wzrostu cen i taryf energii elektrycznej na opłacalność inwestycji w OZE Targi RE-energy Expo, Warszawa, 11 października 2018 roku Prognoza
Bardziej szczegółowoBudowa europejskiego rynku gazu ziemnego i rozwój infrastruktury przesyłowej gazu w UE
Dolnośląski Kongres Energetyczny Wrocław, 15 października 2015 Budowa europejskiego rynku gazu ziemnego i rozwój infrastruktury przesyłowej gazu w UE Rola i zadania ENTSOG Rafał Wittmann Członek Zarządu
Bardziej szczegółowoI co dalej z KDT? Warszawa, 14 czerwca 2007 roku
I co dalej z KDT? Warszawa, 14 czerwca 2007 roku 0 Wydobycie Wytwarzanie Przesył Dystrybucja Sprzedaż Potencjał rynkowy PGE PGE po konsolidacji będzie liderem na polskim rynku elektroenergetycznym, obecnym
Bardziej szczegółowoArchitektura hurtowego rynku energii elektrycznej. Tomasz Sikorski
Architektura hurtowego rynku energii elektrycznej Tomasz Sikorski Prezentacja dla Grupy roboczej ds. założeń nowej ustawy - Prawo energetyczne w zakresie elektroenergetyki Warszawa, 8 grudnia 2006 roku
Bardziej szczegółowoTAJEMNICA SPÓŁKI. Rynek mocy w Polsce - rozwiązanie na przyszłość
TAJEMNICA SPÓŁKI Rynek mocy w Polsce - rozwiązanie na przyszłość Maj 2014 SPIS TREŚCI Mechanizmy mocowe cele wdrożenia i ich koszty Analiza rynku i dostępnych narzędzi. Mechanizm mocowy: stymuluje wytwórców
Bardziej szczegółowoWyzwania Energetyki 2012 CEF
Wyzwania Energetyki 2012 CEF Janusz Piechociński Luty 2012 Nowe narzędzie CEF Dnia 29 czerwca 2011 r. Komisja Europejska przyjęła wniosek dotyczący kolejnych wieloletnich ram finansowych obejmujących lata
Bardziej szczegółowoRola i miejsce magazynów energii w Krajowym Systemie Elektroenergetycznym
Rola i miejsce magazynów energii w Krajowym Systemie Elektroenergetycznym Zakład Strategii i Rozwoju Systemu Instytut Energetyki (IEn) Oddział Gdansk Instytut Energetyki Oddział Gdańsk Plan prezentacji
Bardziej szczegółowoBarometr Rynku Energii RWE Jak przyjazne dla klienta są rynki energii w Europie?
Jak przyjazne dla klienta są rynki energii w Europie? Jak przyjazne dla klienta są rynki energii w Europie? RWE należy do pięciu największych firm energetycznych w Europie. Jest notowana na giełdach w
Bardziej szczegółowoZmiany na rynku energii elektrycznej w Polsce 2013/2014
Zmiany na rynku energii elektrycznej w Polsce 2013/2014 Coroczne spotkanie przedstawicieli Towarzystwa Rozwoju Małych Elektrowni Wodnych Marek Kulesa dyrektor biura TOE Ślesin, 29 listopada 2013 r. Zakres
Bardziej szczegółowoCeny energii elektrycznej w świetle pomocy publicznej
Ceny energii elektrycznej w świetle pomocy publicznej Autor: dr inż. Tomasz Surma - Vestas Poland, Szczecin ( Czysta Energia 12/2013) Polityka energetyczna UE jest oparta na założeniu, że dobrze działające
Bardziej szczegółowoPROGRAM WSPÓŁPRACY TRANSGRANICZNEJ POLSKA BIAŁORUŚ UKRAINA
PROGRAM WSPÓŁPRACY TRANSGRANICZNEJ POLSKA BIAŁORUŚ UKRAINA 2014 2020 WYTYCZNE DO PRZYGOTOWANIA STUDIUM WYKONALNOŚCI 1 Poniższe wytyczne przedstawiają minimalny zakres wymagań, jakie powinien spełniać dokument.
Bardziej szczegółowoRynek mocy krajowego systemu elektroenergetycznego
Rynek mocy krajowego systemu elektroenergetycznego Autorzy: Stanisław Poręba, Maciej Przybylski, Michał Zapaśnik, Ernst & Young Business Advisory ("Nowa Energia" - nr 1/2015) Energia elektryczna jest specyficznym
Bardziej szczegółowoW jakim stopniu emerytura zastąpi pensję?
13.06.2014 Informacja prasowa portalu Pytania i dodatkowe informacje: Artur Szeremeta Specjalista ds. współpracy z mediami tel. 509 509 536 szeremeta@sedlak.pl W jakim stopniu emerytura zastąpi pensję?
Bardziej szczegółowoCeny sprzedaży energii elektrycznej objęte zostały wnioskiem o niepublikowanie.
Autopoprawka nr 1 Rozdział V Dane o działalności Emitenta Strony o numerach od 110 do 115 - było: 10.3 Umowa sprzedaży energii elektrycznej czynnej Data zawarcia umowy: 15 listopada 2004 r. Okres obowiązywania
Bardziej szczegółowoPolska energetyka scenariusze
27.12.217 Polska energetyka 25 4 scenariusze Andrzej Rubczyński Cel analizy Ekonomiczne, społeczne i środowiskowe skutki realizacji 4 różnych scenariuszy rozwoju polskiej energetyki. Wpływ na bezpieczeństwo
Bardziej szczegółowoZapotrzebowanie na moc i potrzeby regulacyjne KSE. Maciej Przybylski 6 grudnia 2016 r.
Zapotrzebowanie na moc i potrzeby regulacyjne KSE Maciej Przybylski 6 grudnia 2016 r. Agenda Historyczne zapotrzebowanie na energię i moc Historyczne zapotrzebowanie pokrywane przez jednostki JWCD oraz
Bardziej szczegółowoKonferencja Finansowanie kosztów osieroconych oraz finansowanie inwestycji w sektorze
Konferencja Finansowanie kosztów osieroconych oraz finansowanie inwestycji w sektorze Rozwiązanie KDT a rozwój konkurencji na rynku energii elektrycznej Halina Bownik - Trymucha Departament Promowania
Bardziej szczegółowoRynek konkurencyjny czy gospodarka planowana - dylemat, który zdawał się być rozstrzygnięty
Rynek konkurencyjny czy gospodarka planowana - dylemat, który zdawał się być rozstrzygnięty Autor: prof. dr hab. inż. Jacek Malko, Zespół Sieci i Systemów Elektroenergetycznych, Politechnika Wrocławska
Bardziej szczegółowoPotencjał inwestycyjny w polskim sektorze budownictwa energetycznego sięga 30 mld euro
Kwiecień 2013 Katarzyna Bednarz Potencjał inwestycyjny w polskim sektorze budownictwa energetycznego sięga 30 mld euro Jedną z najważniejszych cech polskiego sektora energetycznego jest struktura produkcji
Bardziej szczegółowoRYNEK MOCY projekt rozwiązań funkcjonalnych
RYNEK MOCY projekt rozwiązań funkcjonalnych Model rynku energii w kontekście obecnej sytuacji bilansowej w KSE Eryk Kłossowski, Prezes Zarządu PSE S.A. Warszawa, 4 lipca 2016 roku Prognoza OSP bilansu
Bardziej szczegółowoRYNEK MOCY projekt rozwiązań funkcjonalnych
RYNEK MOCY projekt rozwiązań funkcjonalnych Model rynku energii w kontekście obecnej sytuacji bilansowej w KSE Eryk Kłossowski, Prezes Zarządu PSE S.A. Warszawa, 4 lipca 2016 roku Prognoza OSP bilansu
Bardziej szczegółowoRYNEK MOCY. Autorzy: Tomasz Siewierski, Władysław Mielczarski - Politechnika Łódzka. Streszczenie
RYNEK MOCY Autorzy: Tomasz Siewierski, Władysław Mielczarski - Politechnika Łódzka Streszczenie Wprowadzenie rynku mocy nazywanego również rynkiem zdolności wytwórczych jest niezbędnym elementem zapewnienia
Bardziej szczegółowoNadpodaż zielonych certyfikatów
Nadpodaż zielonych certyfikatów Polskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej (PSEW) od co najmniej 2 lat postuluje o wprowadzenie przejrzystego systemu informacji o rynku zielonych certyfikatów. Bardzo
Bardziej szczegółowoSveriges Riksbank
BANKOWOŚĆ CENTRALNA 1668 - Sveriges Riksbank W 1694 r. powstaje Bank of England, prawie wiek później Banco de Espana (1782), Bank of the United States (1791) czy Banque de France (1800). W XIX wieku powstały
Bardziej szczegółowoEuropejski rynek energii elektrycznej europejskie spojrzenie na sieci energetyczne
Europejski rynek energii elektrycznej europejskie spojrzenie na sieci energetyczne Konferencja «Power Ring bezpieczeństwo europejskiego rynku energii» Warszawa, Polska, 31 listopada 2006 Dr Wolfgang Kerner,
Bardziej szczegółowoFundusze ze sprzedaży uprawnień do emisji CO2 w latach
Procesy Inwestycyjne - Stowarzyszenie ŋ Fundusze ze sprzedaży uprawnień do emisji CO2 w latach 2021-2030 Piotr Piela, Partner Zarządzający Działem Doradztwa Biznesowego Prezentacja na debatę Warszawa,
Bardziej szczegółowoPROGRAM WSPÓŁPRACY TRANSGRANICZNEJ POLSKA BIAŁORUŚ UKRAINA
PROGRAM WSPÓŁPRACY TRANSGRANICZNEJ POLSKA BIAŁORUŚ UKRAINA 2014 2020 WYTYCZNE DO PRZYGOTOWANIA STUDIUM WYKONALNOŚCI 1 Poniższe wytyczne przedstawiają minimalny zakres wymagań, jakie powinien spełniać dokument.
Bardziej szczegółowoWPŁYW OTOCZENIA REGULACYJNEGO NA DYNAMIKĘ INWESTYCJI W ENERGETYKĘ ROZPROSZONĄ
WPŁYW OTOCZENIA REGULACYJNEGO NA DYNAMIKĘ INWESTYCJI W ENERGETYKĘ ROZPROSZONĄ Dr hab. Mariusz Swora, Uniwersytet Jagielloński Seminarium eksperckie Energetyka obywatelska na rzecz lokalnego rozwoju gospodarczego
Bardziej szczegółowoREGULACYJNE USŁUGI SYSTEMOWE W ZAKRESIE MOCY CZYNNEJ
POLITECHNIKA GDAŃSKA PAWEŁ BUĆKO REGULACYJNE USŁUGI SYSTEMOWE W ZAKRESIE MOCY CZYNNEJ GDAŃSK 2011 PRZEWODNICZ CY KOMITETU REDAKCYJNEGO WYDAWNICTWA POLITECHNIKI GDA SKIEJ Romuald Szymkiewicz REDAKTOR PUBLIKACJI
Bardziej szczegółowoUsługa redukcji obciążenia ratunkiem dla KSE
Usługa redukcji obciążenia ratunkiem dla KSE Autor: Henryk Kaliś prezes Izby Energetyki Przemysłowej i Odbiorców Energii, przewodniczący Forum Odbiorców Energii Elektrycznej i Gazu, przewodniczący FORUM
Bardziej szczegółowoDoktryna Energetyczna Polski- Racja stanu czy tylko narzędzie polityczne? IV Kongres Energetyczny Dolnoślaski Instytut Studiów Energetycznych
Wrocław 19 wrzesnia 2018 r. Doktryna Energetyczna Polski- Racja stanu czy tylko narzędzie polityczne? IV Kongres Energetyczny Dolnoślaski Instytut Studiów Energetycznych dr inż. Wojciech Myślecki Politechnika
Bardziej szczegółowoDlaczego warto liczyć pieniądze
Przyświeca nam idea podnoszenia znaczenia Polski i Europy Środkowo-Wschodniej we współczesnym świecie. PEP 2040 - Komentarz Dlaczego warto liczyć pieniądze w energetyce? DOBRZE JUŻ BYŁO Pakiet Zimowy Nowe
Bardziej szczegółowoNowe układy kogeneracyjne polska rzeczywistość i wyzwania przyszłości
Nowe układy kogeneracyjne polska rzeczywistość i wyzwania przyszłości Janusz Lewandowski Sulechów, 22 listopada 2013 Wybrane zapisy DYREKTYWY PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY 2012/27/UE z dnia 25 października
Bardziej szczegółowoMielczarski: Czy rynek mocy spełni swoje zadanie?
Mielczarski: Czy rynek mocy spełni swoje zadanie? Malejące czasy wykorzystanie elektrowni systemowych oraz brak sygnałów ekonomicznych do budowy nowych mocy wytwórczych wskazuje na konieczność subsydiów,
Bardziej szczegółowoRAPORT NA TEMAT OGRANICZEŃ NA RYNKU APTECZNYM W UNII EUROPEJSKIEJ
RAPORT NA TEMAT OGRANICZEŃ NA RYNKU APTECZNYM W UNII EUROPEJSKIEJ Warszawa, grudzień 2015 MODELE RYNKU APTECZNEGO W EUROPIE W Unii Europejskiej/EFTA nie ma jednolitego, ani nawet dominującego, modelu regulacji
Bardziej szczegółowoWYSTARCZALNOŚĆ WYTWARZANIA:
ETSO European Transmission System Operators Associaton (Stowarzyszenie Europejskich Operatorów Systemów Przesyłowych) We współpracy z: UCTE, NORDEL, UKTSOA, ATSOI WYSTARCZALNOŚĆ WYTWARZANIA: OCENA EUROPEJSKICH
Bardziej szczegółowoRola gazu w gospodarce niskoemisyjnej
Rola gazu w gospodarce niskoemisyjnej Andrzej Modzelewski RWE Polska SA 18 listopada 2010 r. RWE Polska 2010-11-17 STRONA 1 W odniesieniu do innych krajów UE w Polsce opłaca się najbardziej inwestować
Bardziej szczegółowoWyzwania stojące przed KSE i jednostkami wytwórczymi centralnie dysponowanymi. Maciej Przybylski 28 marca 2017 r.
Wyzwania stojące przed KSE i jednostkami wytwórczymi centralnie dysponowanymi Maciej Przybylski 28 marca 2017 r. Agenda 1 Aktualne zapotrzebowanie na energię i moc 7 Kierunki zmian organizacji rynku 2
Bardziej szczegółowoOdbiorcy z TPA na rynku energii elektrycznej
Odbiorcy z TPA na rynku energii elektrycznej Władysław Mielczarski Politechnika Łódzka, Instytut Badań Systemowych PAN Przedstawiany artykuł został zainspirowany dyskusjami w czasie konferencji Rynki Energii
Bardziej szczegółowoEUROPEJSKIE FORUM NOWYCH IDEI 2013
EUROPEJSKIE FORUM NOWYCH IDEI 2013 26 września 2013, godz. 15:30 17:00 Centrum Konferencyjne Sheraton Panel dyskusyjny Bezpieczeństwo energetyczne. Jaki model dla kogo? Ile solidarności, ile państwa, ile
Bardziej szczegółowoDSR na rynku energii elektrycznej. Tomasz Sikorski. Jachranka, r.
DSR na rynku energii elektrycznej Tomasz Sikorski Jachranka, 28.09.2017 r. Mechanizmy konkurencji w elektroenergetyce Oczekiwane rezultaty Optymalne wykorzystywanie istniejących źródeł wytwórczych oraz
Bardziej szczegółowoKONWERGENCJA ELEKTROENERGETYKI I GAZOWNICTWA vs INTELIGENTNE SIECI ENERGETYCZNE WALDEMAR KAMRAT POLITECHNIKA GDAŃSKA
KONWERGENCJA ELEKTROENERGETYKI I GAZOWNICTWA vs INTELIGENTNE SIECI ENERGETYCZNE WALDEMAR KAMRAT POLITECHNIKA GDAŃSKA SYMPOZJUM NAUKOWO-TECHNICZNE Sulechów 2012 Kluczowe wyzwania rozwoju elektroenergetyki
Bardziej szczegółowoMAPA DROGOWA EUROPEJSKIEGO CIEPŁOWNICTWA DO R Jacek Malko
MAPA DROGOWA EUROPEJSKIEGO CIEPŁOWNICTWA DO R. 2050 Jacek Malko 2/20 WPROWADZENIE Aczkolwiek sektor ciepłownictwa i chłodnictwa jest znaczący z uwagi na swe rozmiary i dostarcza rozwiązań, cechujących
Bardziej szczegółowoSpis treści. Rozdział I ELEMENTARNE POJĘCIA I PRZEDMIOT EKONOMII
Spis treści Rozdział I ELEMENTARNE POJĘCIA I PRZEDMIOT EKONOMII Wstępne określenie przedmiotu ekonomii 7 Ekonomia a inne nauki 9 Potrzeby ludzkie, produkcja i praca, środki produkcji i środki konsumpcji,
Bardziej szczegółowoInwestycje w energetyce w sytuacji niepewności makroekonomicznej. Grzegorz Onichimowski TGE SA
Inwestycje w energetyce w sytuacji niepewności makroekonomicznej Grzegorz Onichimowski TGE SA Inwestycje w energetyce Power RING 2009, Dec 2009 2 Ostatnia lekcja z prywatyzacji. 1. Wejście PGE SA na Giełdę
Bardziej szczegółowoUnijny rynek gazu model a rzeczywistość. Zmiany na europejskich rynkach gazu i strategie największych eksporterów Lidia Puka PISM, 21.06.2012 r.
Unijny rynek gazu model a rzeczywistość Zmiany na europejskich rynkach gazu i strategie największych eksporterów Lidia Puka PISM, 21.06.2012 r. Analiza trendów Wydobycie gazu w UE w 2010 r. Holandia Wielka
Bardziej szczegółowoKoncepcje Komisji Europejskiej wdrażania funduszy po 2013 roku. regionalnego, 7 listopada, 2011
Koncepcje Komisji Europejskiej wdrażania funduszy po 2013 roku Zespół ds. opracowania ramowego zintegrowanego programu regionalnego, 7 listopada, 2011 Cele bieżącej i przyszłej polityki: Nowa Polityka
Bardziej szczegółowoDziennik Urzędowy Unii Europejskiej. (Akty o charakterze nieustawodawczym) ROZPORZĄDZENIA
6.2.2018 L 32/1 II (Akty o charakterze nieustawodawczym) ROZPORZĄDZENIA ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) 2018/171 z dnia 19 października 2017 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego
Bardziej szczegółowoBilansowanie mocy w systemie dystrybucyjnym czynnikiem wspierającym rozwój usług systemowych
Bilansowanie mocy w systemie dystrybucyjnym czynnikiem wspierającym rozwój usług systemowych Autorzy: Adam Olszewski, Mieczysław Wrocławski - Energa-Operator ("Energia Elektryczna" - 3/2016) Funkcjonujący
Bardziej szczegółowoPLAN ZARZĄDZANIA WYMAGANIAMI PROJEKT <NAZWA PROJEKTU> WERSJA <NUMER WERSJI DOKUMENTU>
Załącznik nr 4.4 do Umowy nr 35-ILGW-253-.../20.. z dnia... MINISTERSTWO FINANSÓW DEPARTAMENT INFORMATYKI PLAN ZARZĄDZANIA WYMAGANIAMI PROJEKT WERSJA numer wersji
Bardziej szczegółowoEnergia chińskiego smoka. Próba zdefiniowania chińskiej polityki energetycznej. mgr Maciej M. Sokołowski WPiA UW
Energia chińskiego smoka. Próba zdefiniowania chińskiej polityki energetycznej. mgr Maciej M. Sokołowski WPiA UW Definiowanie polityki Polityka (z gr. poly mnogość, różnorodność; gr. polis państwo-miasto;
Bardziej szczegółowoMechanizmy rynkowe Rynek Mocy Rozwiązanie dla Polski Polski Komitet Światowej Rady Energetycznej Warszawa, r
Mechanizmy rynkowe 1 Rynek Mocy Rozwiązanie dla Polski Polski Komitet Światowej Rady Energetycznej Warszawa, 29.10.2014r W. Łyżwa, B. Olek, M. Wierzbowski, W. Mielczarski Instytut Elektroenergetyki, Politechnika
Bardziej szczegółowoSpis treści. Analiza i modelowanie_nowicki, Chomiak_Księga1.indb :03:08
Spis treści Wstęp.............................................................. 7 Część I Podstawy analizy i modelowania systemów 1. Charakterystyka systemów informacyjnych....................... 13 1.1.
Bardziej szczegółowoPolska energetyka scenariusze
Warszawa 10.10.2017 Polska energetyka 2050 4 scenariusze Dr Joanna Maćkowiak Pandera O nas Forum Energii to think tank działający w obszarze energetyki Naszą misją jest tworzenie fundamentów efektywnej,
Bardziej szczegółowoPerspektywy rozwoju OZE w Polsce
Perspektywy rozwoju OZE w Polsce Beata Wiszniewska Polska Izba Gospodarcza Energetyki Odnawialnej i Rozproszonej Warszawa, 15 października 2015r. Polityka klimatyczno-energetyczna Unii Europejskiej Pakiet
Bardziej szczegółowoStandardy oceny biznesplanów
Załącznik nr 8 do Regulaminu przyznawania wsparcia finansowego na rozwój przedsiębiorczości Standardy oceny biznesplanów L.p. Kryterium Punktacja Uzasadnienie punktacji I.1 Celowość przedsięwzięcia 0-5
Bardziej szczegółowoPRODUKT (product) CENA (price) PROMOCJA (promotion) DYSTRYBUCJA (place) 7 (P) (+ Process, Personnel, Physical Evidence)
Marketing-mix Klasyfikacja środków konkurencji wg McCarthy ego - 4 P Cena w marketingu dr Grzegorz Mazurek PRODUKT (product) CENA (price) DYSTRYBUCJA (place) PROMOCJA (promotion) 7 (P) (+ Process, Personnel,
Bardziej szczegółowoInstrumenty finansowe w perspektywie finansowej Warszawa, 28 stycznia 2016 r.
Instrumenty finansowe w perspektywie finansowej 2014-2020 Warszawa, 28 stycznia 2016 r. Zalecenia Komisji Europejskiej w zakresie minimalnych poziomów wykorzystania instrumentów finansowych w ramach poszczególnych
Bardziej szczegółowoStrategia Rozwoju ENERGOPROJEKT-KATOWICE SA NA LATA Aktualizacja na dzień: e p k. c o m. p l
Strategia Rozwoju ENERGOPROJEKT-KATOWICE SA NA LATA 2017 2020 Aktualizacja na dzień: 18.10.2016 SPIS ZAWARTOŚCI Misja i Wizja Aktualna struktura sprzedaży w EPK Otoczenie EPK Analiza SWOT / Szanse i zagrożenia
Bardziej szczegółowoZgorzelecki Klaster Rozwoju Odnawialnych Źródeł Energii i Efektywności Energetycznej
Zgorzelecki Klaster Rozwoju Odnawialnych Źródeł Energii i Efektywności Energetycznej Koordynator Klastra: Stowarzyszenie Rozwoju Innowacyjności Energetycznej w Zgorzelcu CHARAKTERYSTYKA KLASTRA Zgorzelecki
Bardziej szczegółowoPERSPEKTYWY WYKORZYSTANIA GAZU ZIEMNEGO DO PRODUKCJI ENERGII ELEKTRYCZNEJ W POLSCE
PERSPEKTYWY WYKORZYSTANIA GAZU ZIEMNEGO DO PRODUKCJI ENERGII ELEKTRYCZNEJ W POLSCE Paweł Bućko Konferencja Rynek Gazu 2015, Nałęczów, 22-24 czerwca 2015 r. Plan prezentacji KATEDRA ELEKTROENERGETYKI Stan
Bardziej szczegółowoBrytyjskie doświadczenia z rynków mocy
Brytyjskie doświadczenia z rynków mocy Władysław Mielczarski, Energy NewsLetters, nr 9/2015, 20.03.2015 Wielka Brytania wdrożyła w roku 2014 rynek mocy (capacity market). Pierwsza aukcja odbyła się w dniach
Bardziej szczegółowoWpływ zmian rynkowych na ceny energii. dr inż. Maciej Sołtysik Szef Biura Analiz Operacyjnych
Wpływ zmian rynkowych na ceny energii dr inż. Maciej Sołtysik Szef Biura Analiz Operacyjnych przedmiot rozważań Cena energii i dystrybucji brutto Podatki, parapodatki: 182,13 zł/mwh (30 % ) Dystrybucja
Bardziej szczegółowoMonitoring rynku energii elektrycznej
Monitoring rynku energii elektrycznej Opracowano w Departamencie Promowania Konkurencji URE (Biuletyn URE 6/2001) Proces przekształceń rynkowych, jaki przechodzi obecnie sektor elektroenergetyczny w Polsce
Bardziej szczegółowoOtoczenie biznesu międzynarodowego Nowe technologie
prof. dr hab. Andrzej Sznajder Instytut Międzynarodowego Zarządzania i Marketingu www.andrzejsznajder.eu Otoczenie biznesu międzynarodowego Nowe technologie e- dystrybucja Dystrybucyjny cykl dezintermediacji
Bardziej szczegółowoMIKRO KOGEMERACJA Po co?
SPOŁECZNA RADA DS. ROZWOJU GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ MIKRO KOGEMERACJA Po co? Prof. Krzysztof Żmijewski Sekretarz Generalny Społeczna Rada do spraw Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej 05.10.2012 Warszawa
Bardziej szczegółowoWIĘCEJ Z MNIEJ EFEKTYWNOŚĆ MATERIAŁOWA ZASOBÓW EUROPEJSKICH
WIĘCEJ Z MNIEJ EFEKTYWNOŚĆ MATERIAŁOWA ZASOBÓW EUROPEJSKICH Centrum Inżynierii Minerałów Antropogenicznych Instytut Badań Stosowanych Politechniki Warszawskiej Dagmara Szczygielska dagmara.szczygielska@ibs.pw.edu.pl
Bardziej szczegółowoKonwersatorium Inteligentna Energetyka Temat przewodni Regulacja i bilansowanie w osłonach kontrolnych na mono rynku energii elektrycznej OZE
Politechnika Śląska Centrum Energetyki Prosumenckiej Konwersatorium Inteligentna Energetyka Temat przewodni Regulacja i bilansowanie w osłonach kontrolnych na mono rynku energii elektrycznej OZE Gliwice,
Bardziej szczegółowoSprawozdanie nt. planu działań KE w zakresie energii do roku 2050: bezpieczny, konkurencyjny i niskoemisyjny sektor energetyczny
Bruksela, dnia 16 grudnia 2011 r. Sprawozdanie nr 111/2011 Sprawozdanie nt. planu działań KE w zakresie energii do roku 2050: bezpieczny, konkurencyjny i niskoemisyjny sektor energetyczny Bruksela, dnia
Bardziej szczegółowo