GDY PRACOWNIK DŁUGO CHORUJE. Uprawnienia pracownika i pracodawcy

Transkrypt

1 GDY PRACOWNIK DŁUGO CHORUJE Uprawnienia pracownika i pracodawcy

2 Gdy pracownik długo choruje Uprawnienia pracownika i pracodawcy Warszawa 2014

3 Praca zbiorowa pod redakcją: Krystyny Trojanowskiej Kierownik grupy wydawniczej: Agnieszka Konopacka-Kuramochi Wydawca: Agnieszka Gorczyca Kierownik produkcji: Mariusz Jezierski Korekta: Zespół Projekt okładki: Piotr Fedorczyk Skład: Raster studio, N. Bogajczyk Druk: Drukarnia Miller ISBN Copyright by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. Warszawa 2014 Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. ul. Łotewska 9a, Warszawa tel , faks , cok@wip.pl NIP: , KRS: Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie XIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego Wysokość kapitału zakładowego zł. Wszelkie prawa do niniejszej publikacji, w tym do jej tytułu oraz do treści zawartych w książce Gdy pracownik długo choruje. Uprawnienia pracownika i pracodawcy podlegają ochronie prawnej przewidzianej w szczególności prawem autorskim. Ich przedruk oraz rozpowszechnianie bez wiedzy i zgody Redakcji są zabronione. Zakaz ten nie dotyczy cytowania ww. materiałów w granicach dozwolonego użytku, z powołaniem się na źródło. Wszelkie materiały zawarte w niniejszej publikacji mają charakter wyłącznie popularyzacyjno-informacyjny i nie mogą być traktowane w sposób prawnie wiążący pomiędzy Czytelnikiem a Wydawcą lub Redakcją. Redakcja dokłada wszelkich starań, aby informacje i dane zamieszczone w tych czy opinii prawnej, jako że Wydawca, ani Redakcja nie świadczy żadnych usług prawnych. Nie mogą być one również traktowane jako oficjalne stanowisko organów i urzędów państwowych. Zastosowanie tych informacji w konkretnym przypadku może wymagać dodatkowych, pogłębionych konsultacji lub opinii prawnej. Wobec powyższego Wydawca, Redakcja, redaktorzy, ani autorzy ww. materiałów nie ponoszą odpowiedzialności prawnej w szczególności za skutki zastosowania się lub wykorzystania w jakikolwiek sposób informacji zawartych w tych materiałach.

4 Spis treści Od redakcji... 6 Rozdział 1. Świadczenia do wypłaty w czasie długiej choroby... 7 Wynagrodzenie chorobowe... 7 Okres wyczekiwania na wynagrodzenie chorobowe... 8 Prawo do wynagrodzenia chorobowego w pierwszym miesiącu zatrudnienia... 9 Prawo do świadczeń chorobowych bez okresu wyczekiwania Wysokość wynagrodzenia chorobowego O czym trzeba wiedzieć, wypłacając wynagrodzenie chorobowe Wypłata wynagrodzenia chorobowego u poprzedniego pracodawcy Dodatkowe zatrudnienie pracownika w trakcie roku kalendarzowego Zasiłek chorobowy Jak długo można wypłacać zasiłek chorobowy Jak ustalić okres zasiłkowy Kiedy liczyć nowy okres zasiłkowy Co należy wliczać, a czego nie do okresu zasiłkowego Zasiłek z ubezpieczenia wypadkowego albo chorobowego Wypadek przy pracy Świadczenie wypadkowe Okres zasiłkowy Zasiłek z każdego tytułu do ubezpieczeń Zasiłek z ubezpieczenia wypadkowego czy chorobowego Zasiłek po ustaniu ubezpieczenia wypadkowego Pracownik bez zasiłku Wypadek w drodze do pracy lub z pracy Wypłata zasiłku po ustaniu zatrudnienia Rozdział 2. Świadczenia dla chorującego pracownika po wyczerpaniu okresu zasiłkowego Świadczenie rehabilitacyjne Przedłużająca się choroba Utrudniony kontakt z chorym pracownikiem Wymagane dokumenty Termin na złożenie wniosku

5 Gdy pracownik długo choruje. Uprawnienia pracownika i pracodawcy 4 Możliwość rozwiązania stosunku pracy Decyzja ZUS w sprawie przyznania świadczenia Przedawnienie roszczenia o wypłatę świadczenia Brak uprawnień do otrzymania świadczenia Podstawa wymiaru Wysokość świadczenia Choroba po pobieraniu świadczenia rehabilitacyjnego Urlop dla poratowania zdrowia Długa niezdolność do pracy pracownicy w ciąży Renta rodzinna po śmierci pracownika Warunki przyznania renty rodzinnej Rozdział 3. Zaświadczenie lekarskie ZUS ZLA wystawianie i kontrola Problemy z zaświadczeniem lekarskim Wypis z kopii Kserokopia ZUS ZLA Ocena stanu zdrowia ubezpieczonego Zagraniczne zwolnienie lekarskie Kontrola pracownika na zwolnieniu lekarskim Rodzaje uprawnień Rozdział 4. Okres choroby pracownika w dokumentach składanych do ZUS Świadczenia bez składek na ubezpieczenia społeczne Dodatki wypłacane w czasie choroby Podstawa wymiaru składki zdrowotnej Bezpodstawna wypłata zasiłku Oczekiwanie na decyzję ZUS w sprawie świadczenia rehabilitacyjnego Informacja o przerwach w opłacaniu składek Rozdział 5. Rozwiązanie umowy z chorym pracownikiem Rozwiązanie umowy bez okresu wypowiedzenia Okres ochrony przed rozwiązaniem umowy z chorującym pracownikiem Rozwiązanie umowy a świadczenie rehabilitacyjne Ustne rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia Oświadczenie o rozwiązaniu umowy w aktach osobowych Data sporządzenia oświadczenia Doręczenie wypowiedzenia... 81

6 Spis treści Adresat oświadczenia pracodawcy o rozwiązaniu umowy Wskazanie przyczyny i podstawy prawnej rozwiązania umowy Konsultacja związkowa zamiaru rozwiązania umowy Szczególna ochrona przed rozwiązaniem umowy Ograniczenia w rozwiązaniu umowy Pouczenie o odwołaniu do sądu pracy Brak pouczenia Pouczenie dodane później Postępowanie przed komisją pojednawczą Potwierdzenie otrzymania oświadczenia o rozwiązaniu umowy przy doręczeniu osobistym Konsekwencje naruszenia przepisów przez pracodawcę Przywrócenie do pracy Wypłata odszkodowania Korekta świadectwa pracy Odzyskanie przez chorego pracownika zdolności do pracy Chory pracownik wraca do pracy z ZUS ZLA Chory pracownik wraca do pracy bez ZUS ZLA Zdolność pracownika do pracy Prawo do ubiegania się o ponowne zatrudnienie Pracodawca musi przyjąć pracownika

7 Gdy pracownik długo choruje. Uprawnienia pracownika i pracodawcy Od redakcji Zdarza się, że pracownik w czasie długiej choroby wyczerpie określone w Kodeksie pracy okresy ochronne oraz świadczenia, jakie ma prawo otrzymać od pracodawcy. Czasem wraca do pracy, innym razem musi czekać na decyzję ZUS w sprawie przyznania mu kolejnych świadczeń, a bywa, że znika bez wieści. Co przysługuje długo chorującemu pracownikowi? Czy i kiedy pracodawca może go zwolnić? Na te i inne pytania Czytelnik znajdzie odpowiedź w niniejszej publikacji. Życzymy przyjemnej, pożytecznej lektury! 6

8 Rozdział 1 Świadczenia do wypłaty w czasie długiej choroby Pracownik, który choruje przez długi okres, może otrzymać następujące świadczenia: wynagrodzenie chorobowe przysługujące zgodnie z art. 92 Kodeksu pracy, a następnie zasiłek chorobowy i świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia chorobowego. Wynagrodzenie chorobowe Wynagrodzenie chorobowe wypłaca zawsze pracodawca i finansowane jest ono z jego własnych środków. Pracodawcy, którzy zgłaszają do ubezpieczenia chorobowego nie więcej niż 20 ubezpieczonych, wypłacają pracownikom wyłącznie wynagrodzenie chorobowe, natomiast nie wypłacają zasiłku chorobowego i świadczenia rehabilitacyjnego przysługujących pracownikom w okresie ubezpieczenia. Świadczenia te wypłaca oddział ZUS właściwy ze względu na siedzibę pracodawcy. Stosownie do przepisów z art. 92 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.) pracownik niezdolny do pracy z powodu choroby ma prawo do wynagrodzenia za okres niezdolności do pracy trwającej łącznie do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego. W przypadku pracownika, który ukończył 50. rok życia wynagrodzenie chorobowe przysługuje za okres niezdolności do pracy trwającej łącznie do 14 dni w ciągu roku kalendarzowego. Jeżeli niezdolność do pracy trwa po upływie 14 i 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy. Pamiętajmy, że 14-dniowe wynagrodzenie chorobowe stosuje się do pracownika w wieku powyżej 50. roku życia, w sytuacji gdy jego niezdolność do pracy przypada w następnych latach po roku kalendarzowym, w którym pracownik ukończył 50. rok życia. 7

9 Gdy pracownik długo choruje. Uprawnienia pracownika i pracodawcy Przykład Pracownica Ewa Z. urodzona 4 czerwca 1964 r. była niezdolna do pracy z powodu choroby w dniach od 9 czerwca 2014 r. do 4 lipca 2014 r. Ponieważ pani Ewa skończyła 50 lat 4 czerwca 2014 r., w tym roku kalendarzowym zachowuje prawo do pobierania wynagrodzenia chorobowego przez 33 dni. Dopiero z początkiem kolejnego, 2015 roku pracownica będzie miała prawo do krótszego, 14-dniowego okresu pobierania wynagrodzenia za czas choroby w roku kalendarzowym, a od 15. dnia niezdolności do pracy nabędzie prawo do zasiłku chorobowego. Warto wiedzieć, że wynagrodzenie chorobowe należy się również za okres niezdolności do pracy z tytułu poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz poddania się zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów. Okres wyczekiwania na wynagrodzenie chorobowe Okres wyczekiwania na prawo do wynagrodzenia chorobowego (a także zasiłku chorobowego) jest zróżnicowany w zależności od charakteru ubezpieczenia. Świadczenie to wypłaca się niezależnie od tego, czy pracodawca pochodzi z sektora publicznego, czy z prywatnego i ilu zatrudnia pracowników. Finansuje je z własnych środków, a więc nie może, jak to jest w przypadku zasiłku chorobowego, zaliczyć tego wydatku na poczet składek na ubezpieczenia społeczne. Tabela 1. Dłuższy i krótszy okres wyczekiwania Dłuższy okres wyczekiwania Krótszy okres wyczekiwania 90 dni ubezpieczenia chorobowego 30 dni ubezpieczenia chorobowego Obowiązuje osoby podlegające ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie, np.: pieczeniu chorobowemu obowiązkowo Obowiązuje osoby podlegające ubez- zleceniobiorców, (pracowników). osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, które zgłosiły rodzaj umowy o pracę, jaka została zawarta Okres ten jest wymagany bez względu na wniosek o objęcie ich dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym. z pracownikiem, a więc wtedy, gdy jest to umowa na okres próbny, na czas określony, na czas wykonywania określonej pracy czy na czas nieokreślony. 8

10 Świadczenia do wypłaty w czasie długiej choroby Prawo do wynagrodzenia chorobowego w pierwszym miesiącu zatrudnienia Jeżeli pracownik zachoruje w pierwszych dniach zatrudnienia w firmie, może nie mieć prawa do płatnych świadczeń. Tak jak wynika z zaprezentowanej wcześniej tabeli, pracownik ma prawo do świadczeń chorobowych dopiero po 30-dniowym okresie wyczekiwania, zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r. poz. 159), zwanej ustawą chorobową. Aby pracodawca mógł bez wątpliwości i dodatkowych ustaleń stwierdzić, że pracownik ma prawo do świadczeń chorobowych, pracownik powinien być zatrudniony w firmie co najmniej 30 dni. Zatem jeśli nowy pracownik zachoruje przed upływem 30 dni zatrudnienia, może nie otrzymać ani wynagrodzenia chorobowego, ani zasiłku chorobowego. Przykład Pracodawca zatrudnił nowego pracownika Macieja P. od 1 maja 2014 r. Niestety już 12 maja pracownik zachorował i był niezdolny do pracy do połowy czerwca. Prawo do świadczeń chorobowych pan Maciej nabył dopiero od 31 maja, czyli od 31. dnia zatrudnienia (okres od 1 do 31 maja, tj. 31 dni). Okres niezdolności do pracy od 12 do 30 grudnia 2011 r. był dla niego okresem usprawiedliwionej nieobecności w pracy. Pracodawca nie płacił za ten okres ani wynagrodzenia, ani zasiłku chorobowego. Okres choroby przypadający w pierwszym miesiącu zatrudnienia, mimo że za ten okres pracownik nie otrzymuje przychodu, od którego byłaby opłacana składka na ubezpieczenia społeczne, jest wliczany do 30 dni okresu wyczekiwania, po upływie którego pracownik nabywa prawo do świadczeń chorobowych. Okresu choroby pracownika przypadającego w okresie wyczekiwania nie wlicza się natomiast do okresu 33 (14) dni wypłaty wynagrodzenia chorobowego, po upływie których w danym roku kalendarzowym pracownik nabywa prawo do zasiłku chorobowego. Okresu tego nie należy również wliczać do okresu, w którym pracownik ma prawo do świadczeń chorobowych, zwanego potocznie okresem zasiłkowym (art. 9 ust. 3 ustawy chorobowej), wynoszącym 182 dni lub trwającym nie dłużej niż przez 270 dni, jeśli niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub wystąpiła w trakcie ciąży. 9

11 Gdy pracownik długo choruje. Uprawnienia pracownika i pracodawcy W pewnych sytuacjach pracownik będzie miał prawo do świadczeń chorobowych, mimo że zachoruje przed upływem 30 dni zatrudnienia w firmie. 10 Okres niezdolności do pracy w czasie wyczekiwania nie pomniejsza okresu wypłaty wynagrodzenia chorobowego w roku kalendarzowym ani okresu zasiłkowego. Do okresu ubezpieczenia (30 albo 90 dni), od którego zależy prawo do wynagrodzenia chorobowego lub zasiłku chorobowego, można doliczyć okresy ubezpieczenia chorobowego, które ubezpieczony miał przed zatrudnieniem w firmie. Nie ma przy tym znaczenia, czy poprzedni okres ubezpieczenia chorobowego był okresem ubezpieczenia obowiązkowego (np. pracownik przed zatrudnieniem w firmie A wykonywał pracę w firmie B), czy był to okres ubezpieczenia dobrowolnego (np. pracownik przed zatrudnieniem się w firmie A prowadził pozarolniczą działalność gospodarczą, z tytułu której przystąpił dobrowolnie do ubezpieczenia chorobowego). Ważna jest jedynie długość przerwy, która wystąpiła między okresami ubezpieczenia chorobowego. Wcześniejsze okresy ubezpieczenia chorobowego płatnik może doliczyć wtedy, gdy przerwa w ubezpieczeniu chorobowym nie przekroczyła 30 dni (art. 4 ust. 2 ustawy chorobowej). Przykład Pracodawca zawarł z pracownikiem Jerzym W. umowę o pracę na czas nieokreślony od 1 lipca 2014 r. Dnia 14 lipca 2014 r. pracownik zachorował. Przed podjęciem pracy był zatrudniony u innego pracodawcy przez 10 miesięcy, do 15 czerwca 2014 r. W tym przypadku, ponieważ łączny okres ubezpieczenia chorobowego, z przerwą nieprzekraczającą 30 dni, wynosi ponad 30 dni, pan Jerzy ma prawo do wynagrodzenia za okres choroby (lub zasiłku chorobowego) już od 14 lipca 2014 r., czyli od pierwszego dnia niezdolności do pracy. Tylko w niektórych przypadkach, ustalając okres wyczekiwania, można doliczyć poprzedni okres ubezpieczenia, choć przerwa między nim a obecnym była dłuższa niż 30 dni.

12 Świadczenia do wypłaty w czasie długiej choroby Dotyczy to szczególnych przerw w ubezpieczeniu, tj. spowodowanych: urlopem wychowawczym, urlopem bezpłatnym, odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego (art. 4 ust. 2 ustawy chorobowej). Prawo do świadczeń chorobowych bez okresu wyczekiwania W pewnych przypadkach prawo do świadczeń chorobowych przysługuje bez okresu wyczekiwania, a więc od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego. Dzieje się to wtedy, gdy pracownik: jest absolwentem szkoły lub szkoły wyższej i pracodawca przyjął go do pracy w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły, za który uważa się dzień podany w świadectwie, lub od dnia złożenia egzaminu dyplomowego w szkole wyższej, ma wcześniejszy, co najmniej 10-letni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego, sprawował mandat posła lub senatora i został zatrudniony w ciągu 90 dni od zakończenia kadencji, stał się niezdolny do pracy z powodu wypadku w drodze do pracy lub z pracy (art. 4 ust. 3 ustawy chorobowej). Należy zaznaczyć, że do 10-letniego okresu ubezpieczenia wlicza się okresy podlegania obowiązkowemu ubezpieczeniu chorobowemu niezależnie od długości przerw między poszczególnymi okresami. Do tego okresu wchodzą także okresy obowiązkowego ubezpieczenia społecznego przed 1 stycznia 1999 r. Ubezpieczenie to dawało prawo do świadczeń chorobowych i macierzyńskich m.in. z tytułu wykonywania umowy zlecenia czy prowadzenia działalności gospodarczej. Do 10-letniego okresu ubezpieczenia nie wlicza się okresów: urlopu wychowawczego, urlopu bezpłatnego, pobierania zasiłku chorobowego, pobierania świadczenia rehabilitacyjnego lub zasiłku macierzyńskiego, przysługujących po ustaniu tytułu ubezpieczenia, pozostawania bezrobotnym. 11

13 Gdy pracownik długo choruje. Uprawnienia pracownika i pracodawcy Wysokość wynagrodzenia chorobowego Wysokość wynagrodzenia chorobowego jest niezależna od stażu pracy i wynosi co najmniej 80% podstawy wymiaru. Również za czas pobytu pracownika w szpitalu wynagrodzenie za czas choroby wynosi nie mniej niż 80% podstawy wymiaru. W wysokości 70% wypłaca się wyłącznie zasiłek chorobowy przysługujący za czas pobytu pracownika w szpitalu. Pobyt w szpitalu nie ma natomiast wpływu na wysokość wynagrodzenia za czas choroby. Pracodawca ma możliwość przyznania swym pracownikom prawa do wyższego niż 80% wynagrodzenia za czas choroby. Może to być nawet wynagrodzenie wynoszące 100% podstawy wymiaru. Są sytuacje, gdy pracodawca ma obowiązek wypłacać swoim pracownikom wynagrodzenie chorobowe w wysokości 100%. Dotyczy to niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy oraz choroby przypadającej w czasie ciąży. Podobnie, jeśli nieobecność w pracy została spowodowana poddaniem się pracownika niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek, narządów lub zabiegowi pobrania komórek, tkanek, narządów pracownik również zachowuje prawo do 100% wynagrodzenia. O czym trzeba wiedzieć, wypłacając wynagrodzenie chorobowe Wypłacając wynagrodzenie za okres choroby, trzeba wiedzieć, że: jeżeli pracownik zmienia pracę w trakcie roku kalendarzowego, to w jego świadectwie pracy należy zamieścić informację o liczbie dni, za które w roku kalendarzowym wypłacone zostało mu wynagrodzenie chorobowe. Informacja ta służy kolejnemu pracodawcy do ustalenia liczby dni, za które pracownikowi, w przypadku wystąpienia dalszej niezdolności do pracy, nadal przysługuje wynagrodzenie chorobowe, a następnie określenia terminu, od którego pracownik będzie uprawniony do otrzymania zasiłku chorobowego. 12

14 Świadczenia do wypłaty w czasie długiej choroby Pracodawca powinien pamiętać, aby zatrudniając nowego pracownika, żądać od niego świadectwa pracy z poprzednich miejsc pracy w danym roku kalendarzowym. Jeżeli praca u pracodawcy jest dla pracownika zatrudnieniem dodatkowym, należy żądać zaświadczenia o liczbie dni, za które wypłacono wynagrodzenie chorobowe z podstawowego miejsca pracy. W ten sposób drugi pracodawca zabezpieczy się przed ryzykiem wypłacenia wynagrodzenia chorobowego za zbyt długi okres. Do wynagrodzenia przysługującego za okres niezdolności do pracy z powodu choroby na podstawie art. 92 kp stosuje się przepisy dotyczące zasiłku chorobowego, ale nie wszystkie. Pracodawca powinien wiedzieć, że do wynagrodzenia tego nie stosuje się przepisów o: zmniejszaniu do 70% wysokości wynagrodzenia za okres pobytu w szpitalu, zmniejszaniu o 25% wysokości wynagrodzenia z tytułu opóźnienia w dostarczeniu pracodawcy zwolnienia lekarskiego. Wynagrodzenie za okres niezdolności do pracy z powodu choroby należy obliczać według zasad obowiązujących przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego. Powinno być wypłacane za okres orzeczonej niezdolności do pracy, w tym również za niedziele i święta oraz inne dni wolne od pracy objęte zaświadczeniem lekarskim ZUS ZLA. Wynagrodzenia chorobowego nie wypłaca się w przypadkach, w których pracownik nie miałby prawa do zasiłku chorobowego. W sytuacji gdy wynagrodzenie za okres choroby nie przysługuje, ponieważ: pracownik zachorował w okresie wyczekiwania i nie posiada wymaganych 30 dni okresu ubezpieczenia chorobowego, okres niezdolności do pracy przypada w czasie urlopu bezpłatnego, urlopu wychowawczego albo pozostawania w areszcie tymczasowym lub odbywania kary pozbawienia wolności, okresy niezdolności do pracy nie są wliczane do 33 lub 14 dni, po upływie których pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy. 13

15 Gdy pracownik długo choruje. Uprawnienia pracownika i pracodawcy Jeśli jednak pracownik został pozbawiony prawa do wynagrodzenia chorobowego, ponieważ: niezdolność do pracy spowodowana została w wyniku popełnionego przez niego umyślnego przestępstwa lub wykroczenia, w czasie zwolnienia lekarskiego pracownik wykonywał pracę zarobkową lub wykorzystywał ZUS ZLA niezgodnie z jego celem, niezdolność do pracy spowodowana została nadużyciem przez pracownika alkoholu, w związku z czym stracił on prawo do wynagrodzenia za okres pierwszych 5 dni niezdolności do pracy, okresy niezdolności do pracy podlegają wliczeniu do 33 lub 14 dni, za które pracodawca jest zobowiązany do wypłaty pracownikowi wynagrodzenia chorobowego. Warto wiedzieć, iż niezależnie od wysokości wynagrodzenia za czas choroby nigdy nie stanowi ono podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Wynagrodzenie chorobowe jest natomiast podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne (art. 81 ust. 5 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych tekst jedn.: Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz ze zm., zwanej ustawą zdrowotną oraz art. 18 ust. 2 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz ze zm., zwanej ustawą systemową). Wypłata wynagrodzenia chorobowego u poprzedniego pracodawcy Okresy niezdolności do pracy, za które pracownikowi przysługuje wynagrodzenie, zlicza się także, jeśli pracownik zmienia w ciągu roku kalendarzowego pracodawcę. Informacja o liczbie dni, za które otrzymał u poprzedniego pracodawcy wynagrodzenie za okres choroby, jest dokumentowana świadectwem pracy. 14 Przykład Od 1 czerwca 2014 r. 49-letni Michał C. podjął pracę u nowego pracodawcy. U poprzedniego pracodawcy pan Michał był zatrudniony do 31 maja 2014 r. Pracodawca ten wypłacił panu Michałowi w 2014 roku wynagrodzenie chorobowe za 28 dni. Informację o tym podał w świadectwie pracy, które pracownik przedłożył nowemu pracodawcy. Pracownik był niezdolny do pracy u nowego pracodawcy w okresie od 11 do 25 czerwca 2014 r. (15 dni).

16 Świadczenia do wypłaty w czasie długiej choroby W związku z tym, że pan Michał u poprzedniego pracodawcy otrzymał wynagrodzenie chorobowe za 28 dni, u obecnego miał prawo do wynagrodzenia chorobowego jeszcze za okres 5 dni (33 dni 28 dni). Zatem od 11 do 15 czerwca 2014 r. panu Michałowi przysługiwało wynagrodzenie chorobowe wypłacane ze środków pracodawcy, natomiast za okres od 16 do 25 czerwca 2014 r. miał prawo do zasiłku chorobowego. Jakie obowiązki spoczywają na dotychczasowym pracodawcy Jeśli pracownik w ciągu roku kalendarzowego zmienia pracodawcę, ten jest zobowiązany w świadectwie pracy zamieścić informację o liczbie dni, za które pracownik otrzymał wynagrodzenie za okres niezdolności do pracy w roku kalendarzowym, w którym ustał stosunek pracy. W liczbie dni wynagrodzenia za okres choroby powinien także wykazać dni niezdolności do pracy z powodu choroby, za które pracownik nie otrzymał wynagrodzenia z powodów określonych w art. 15, art. 16 i art. 17 ust. 1 ustawy chorobowej, które podlegają wliczeniu do 33 lub 14 dni w roku kalendarzowym. Świadectwo pracy pracownik przedkłada u nowego pracodawcy. Dodatkowe zatrudnienie pracownika w trakcie roku kalendarzowego Może się zdarzyć, że pracownik w trakcie roku kalendarzowego podejmuje dodatkowe zatrudnienie. Jeżeli przed podjęciem dodatkowego zatrudnienia był niezdolny do pracy z powodu choroby i otrzymał z tego tytułu wynagrodzenie, to przy ustalaniu okresu 33 lub 14 dni niezdolności do pracy, za które zachowuje prawo do wynagrodzenia określonego w art. 92 Kodeksu pracy u nowego pracodawcy, uwzględnia się również okresy wypłaty wynagrodzenia przed podjęciem dodatkowego zatrudnienia. Przykład 35-letni pracownik Bartosz L. jest zatrudniony u pracodawcy A na 3/4 etatu, a od 1 lipca 2014 r. podjął dodatkowe zatrudnienie na 1/4 etatu u pracodawcy B. Przed podjęciem dodatkowego zatrudnienia pan Bartosz wykorzystał w 2014 roku 25 dni wypłaty wynagrodzenia za okres choroby. W okresie od 11 do 31 lipca 2014 r. (20 dni) był niezdolny do pracy z powodu choroby. Pracownik ten u obydwu pracodawców zachował prawo do wynagrodzenia chorobowego za okres niezdolności do pracy od 11 do 18 lipca (8 dni), a więc 15

17 Gdy pracownik długo choruje. Uprawnienia pracownika i pracodawcy do wyczerpania 33-dniowego okresu wypłaty wynagrodzenia chorobowego w 2014 roku. Za okres od 19 do 31 lipca 2014 r. (13 dni) pan Bartosz miał prawo do zasiłku chorobowego u obydwu pracodawców zarówno w firmie A, jak i w firmie B. Zasiłek chorobowy Zasiłek chorobowy przysługuje po wyczerpaniu przez pracownika prawa do wynagrodzenia chorobowego. Każdy specjalista ds. płac powinien znać nie tylko zasady przyznawania i wypłaty zasiłku chorobowego, ale także wiedzieć, kiedy prawo do niego nie przysługuje. Otóż podstawowym warunkiem przyznania prawa do zasiłku chorobowego jest powstanie niezdolności do pracy w czasie ubezpieczenia chorobowego. Zatem w przypadku gdyby pracownik zachorował przed podjęciem pracy, w okresie kiedy nie był ubezpieczony i niezdolność ta trwałaby nadal po podjęciu pracy, pracownik ten nie miałby prawa do zasiłku chorobowego za okres tej niezdolności. Warto wiedzieć, że warunek powstania niezdolności do pracy w okresie ubezpieczenia chorobowego uważa się za spełniony także wtedy, gdy ubezpieczony w dniu zachorowania miał jednocześnie nie mniej niż dwa tytuły do ubezpieczeń, podlegał zaś w myśl przepisów ustawy systemowej ubezpieczeniom społecznym z jednego tytułu. 16 Przykład Przez 5 lat pracownica Maria K. pracowała w firmie Alfa na podstawie umowy o pracę. Z dniem 31 stycznia 2014 r. zatrudnienie ustało. Pani Maria pracując w firmie Alfa, prowadziła jednocześnie pozarolniczą działalność gospodarczą, nie podlegając z tytułu tej działalności ubezpieczeniu chorobowemu w trakcie zatrudnienia. Dopiero po ustaniu stosunku pracy, z dniem 1 lutego 2014 r. pani Maria przystąpiła dobrowolnie do ubezpieczenia chorobowego. Ubezpieczona była już wtedy niezdolna do pracy, a ZUS ZLA zostało wystawione na okres od 27 stycznia do 17 marca 2014 r. Za okres od 27 stycznia do 31 stycznia 2014 r. pani Maria otrzymała wynagrodzenie chorobowe. Za okres od 1 lutego do 17 marca 2014 r. ubezpieczona miała prawo do zasiłku chorobowego z tytułu dobrowolnego podlegania ubezpieczeniu chorobowemu jako przedsiębiorca.

18 Świadczenia do wypłaty w czasie długiej choroby Płatnik powinien wiedzieć, że osoba ubezpieczona ma prawo do zasiłku nawet wtedy, gdy w dniu powstania niezdolności do pracy posiada jednocześnie dwa tytuły do ubezpieczeń, a po ustaniu jednego z nich przystąpiła do ubezpieczenia chorobowego po przerwie nie dłuższej niż 30 dni, pod warunkiem że w niezdolności do pracy nie było przerwy. W takiej sytuacji osoba ubezpieczona jest uprawniona do zasiłku chorobowego, jeżeli ma określony przepisami ustawy chorobowej odpowiedni okres wyczekiwania, o którym pisaliśmy już wcześniej. Pracodawca wypłaca zasiłek chorobowy pracownikom, jeżeli zgłasza do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych, a świadczenia te przysługują pracownikowi w czasie ubezpieczenia (zatrudnienia). Wypłacone przez pracodawcę zasiłki chorobowe podlegają rozliczeniu na poczet składek na ubezpieczenia społeczne. Rozliczenia tych świadczeń pracodawca dokonuje w imiennym raporcie miesięcznym oraz deklaracji rozliczeniowej, które przekazuje do ZUS. Zasiłki wypłacone bezpodstawnie nie mogą zostać rozliczone w deklaracji rozliczeniowej. Jeżeli niezdolność do pracy jest spowodowana wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, pracownikowi nie wypłaca się wynagrodzenia chorobowego, tylko od pierwszego dnia niezdolności do pracy z tych przyczyn przysługuje mu zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego. Jak długo można wypłacać zasiłek chorobowy Świadczenia z tytułu choroby wynagrodzenie chorobowe i zasiłek chorobowy, wypłaca się pracownikowi przez okres trwania niezdolności do pracy z powodu choroby, nie dłużej jednak niż przez 182 dni łącznie. Przez dłuższy okres do 270 dni można wypłacać świadczenia chorobowe wyłącznie wtedy, gdy przyczyną niezdolności do pracy pracownika jest gruźlica. Niezdolność do pracy spowodowana gruźlicą oznaczona jest w zaświadczeniu lekarskim ZUS ZLA kodem literowym D. Kod ten lekarz leczący wpisuje w pkt 13 zaświadczenia (na pisemny wniosek pracownika lekarz nie wpisze kodu D 17

19 Gdy pracownik długo choruje. Uprawnienia pracownika i pracodawcy na zwolnieniu konsekwencją jest brak uprawnienia do przedłużonego okresu zasiłkowego). Okres, przez który przysługuje zasiłek chorobowy, potocznie nazywany jest okresem zasiłkowym. Jeżeli pracownik stał się niezdolny do pracy z powodu gruźlicy bezpośrednio po niezdolności do pracy spowodowanej inną chorobą, zlicza się okresy tych niezdolności i wypłaca zasiłek, łącznie przez okres nie dłuższy niż 270 dni. Jak ustalić okres zasiłkowy Pracownik może chorować nieprzerwanie, ale może też chorować z przerwami, krótkimi lub dłuższymi. jest, aby prawidłowo obliczyć okres zasiłkowy, tak by pracownik mógł w pełni skorzystać z przysługujących mu świadczeń. Pracownik choruje nieprzerwanie Gdy pracownik choruje nieprzerwanie, do okresu zasiłkowego wlicza się wszystkie okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy pracownika, nawet jeżeli zostały spowodowane różnymi chorobami. Pracownik choruje z przerwami Wątpliwości mogą powstać przy ustalaniu okresu zasiłkowego, gdy w niezdolności do pracy występują przerwy. Gdy pracownik choruje z przerwami, do okresu zasiłkowego wlicza się okresy poprzedniej niezdolności do pracy, jeżeli została spowodowana tą samą chorobą, a przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekracza 60 dni. Pomocne przy zliczaniu okresów niezdolności do pracy do jednego okresu zasiłkowego jest zaświadczenie lekarskie ZUS ZLA. Egzemplarz zaświadczenia 18

20 Świadczenia do wypłaty w czasie długiej choroby lekarskiego, który przedkłada pracownik, nie zawiera informacji o numerze statystycznym choroby (numer ten wpisywany jest w pkt 14 wyłącznie w oryginale zaświadczenia, który lekarz leczący wysyła do ZUS, oraz na drugiej kopii zaświadczenia, którą przechowuje lekarz leczący przez 3 lata). W zaświadczeniu, które otrzymuje pracownik, lekarz powinien oznaczyć kodem literowym A niezdolność do pracy spowodowaną tą samą chorobą występującą po przerwie nie dłuższej niż 60 dni. Kod ten wpisuje się w pkt 13 zaświadczenia. Jeżeli w zaświadczeniu lekarskim składanym po przerwie w niezdolności do pracy trwającej nie dłużej niż 60 dni nie ma kodu A i powstają wątpliwości, czy niezdolność do pracy występująca po przerwie jest spowodowana tą samą, czy inną chorobą, pracodawca powinien to wyjaśnić z lekarzem leczącym. Można także w tej sprawie zwrócić się do oddziału ZUS, właściwego ze względu na siedzibę płatnika składek. Oddział ZUS prowadzi rejestr wystawionych zaświadczeń lekarskich, w którym gromadzi informacje m.in. o numerze statystycznym choroby. Kiedy liczyć nowy okres zasiłkowy Okres zasiłkowy należy liczyć na nowo, jeżeli: przerwa między okresami niezdolności do pracy spowodowanej tą samą chorobą jest dłuższa niż 60 dni, w niezdolności do pracy wystąpiła przerwa, choćby jednodniowa, a niezdolności do pracy przed przerwą i po przerwie spowodowane są różnymi chorobami. Gdyby jednak w niezdolności do pracy spowodowanej tą samą chorobą wystąpiła przerwa dłuższa niż 60 dni, lecz pracodawca ma wątpliwości, czy pracownik w okresie tej przerwy odzyskał zdolność do pracy, można zwrócić się o opinię do lekarza leczącego. Jeżeli z opinii lekarza wynika, że pracownik w przerwie między tą samą chorobą nie odzyskał zdolności do pracy, okresy niezdolności przypadające przed przerwą i po przerwie można zaliczyć do jednego okresu zasiłkowego, mimo że przerwa jest dłuższa niż 60 dni. 19

21 Gdy pracownik długo choruje. Uprawnienia pracownika i pracodawcy Może się zdarzyć, że między okresami niezdolności do pracy pracownika z tytułu tej samej choroby, następującymi po sobie po przerwie krótszej niż 60 dni, znajdzie się okres innej niezdolności do pracy. Wtedy okresy niezdolności należy zliczyć do tego samego okresu zasiłkowego. Zasadę tę najlepiej zilustrować przykładem. Przykład Pracownik był niezdolny do pracy w następujących okresach: od 1 do 30 marca 2014 r. (30 dni), z powodu choroby (nr stat. M 54), od 1 do 20 kwietnia 2014 r. (20 dni), z powodu innej choroby niż przed przerwą (nr stat. N 70), od 21 kwietnia do 24 maja 2014 r. (35 dni), ponownie z powodu tej samej choroby co przed przerwą (nr stat. M 54), a w związku z tym, że przerwa była krótsza niż 60 dni, lekarz w zaświadczeniu lekarskim ZUS ZLA wpisał kod A. Ponieważ między ustaniem a powstaniem ponownie niezdolności do pracy z powodu tej samej choroby o oznaczeniu M 54 przerwa jest krótsza niż 60 dni (wynosi 51 dni i liczona jest między okresem niezdolności kończącym się 30 marca a okresem niezdolności rozpoczynającym się 21 kwietnia), okresy niezdolności należy zliczyć do jednego okresu zasiłkowego. Jednak z tego powodu, że nie było przerwy między okresem niezdolności oznaczonej N 70 a okresem niezdolności oznaczonej M 54, do jednego okresu zasiłkowego pracodawca zliczył także okres niezdolności od 1 do 20 kwietnia. Pracownik wykorzystał zatem już 85 dni (30 dni + 20 dni + 35 dni) okresu zasiłkowego. Co należy wliczać, a czego nie do okresu zasiłkowego Okresy wliczane do okresu zasiłkowego 1. Okresy orzeczonej niezdolności do pracy, za które przysługuje pracownikowi wynagrodzenie chorobowe lub zasiłek chorobowy. 2. Okresy orzeczonej niezdolności do pracy, za które pracownik nie ma prawa do świadczeń, w przypadkach określonych w art ustawy chorobowej, tj.: okresy orzeczonej niezdolności do pracy Okresy niewliczane do okresu zasiłkowego 1. Okres niezdolności do pracy przypadający w okresie wyczekiwania. 2. Okresy przypadające w okresach, w których pracownik nie zachowuje prawa do świadczeń chorobowych, tj. w okresie: urlopu bezpłatnego, urlopu wychowawczego, tymczasowego aresztowania, 20

22 Świadczenia do wypłaty w czasie długiej choroby Okresy wliczane do okresu zasiłkowego spowodowanej w wyniku umyślnego przestępstwa lub wykroczenia popełnionego przez ubezpieczonego, pierwsze 5 dni orzeczonej niezdolności do pracy spowodowanej nadużyciem alkoholu, okres niezdolności do pracy orzeczonej zaświadczeniem lekarskim ZUS ZLA, w którym ubezpieczony wykonywał pracę zarobkową lub wykorzystywał je niezgodnie z jego celem. 3. Okresy orzeczonej niezdolności do pracy, za które pracownik zachowuje na podstawie przepisów szczególnych prawo do wynagrodzenia (art. 12 ust. 1 ustawy chorobowej). Okresy niewliczane do okresu zasiłkowego odbywania kary pozbawienia wolności. Zasiłek z ubezpieczenia wypadkowego albo chorobowego Długa niezdolność do pracy pracownika często jest spowodowana wypadkiem przy pracy. Z tego tytułu pracownikowi nie przysługuje wynagrodzenie za czas choroby, ale od razu zasiłek chorobowy. Inaczej jest w razie wypadku w drodze do pracy lub z pracy. Świadczenia z tytułu wypadku przysługują w 100% podstawy wymiaru. Pracownik niezdolny do pracy z powodu wypadku ma prawo do zasiłku chorobowego. W zależności od tego, gdzie wypadek zaistniał (przy pracy, w drodze do pracy lub z pracy), zasiłek może być wypłacany z ubezpieczenia wypadkowego albo z ubezpieczenia chorobowego. Aby pracownik mógł otrzymać zasiłek z tytułu wypadku, należy sporządzić odpowiednie dokumenty. Podstawą do wypłaty zasiłku z tytułu wypadku jest również zaświadczenie lekarskie wystawione na formularzu ZUS ZLA. Wypadek przy pracy Za wypadek przy pracy zgodnie z ustawą o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (zwaną dalej ustawą wypadkową) 21

23 Gdy pracownik długo choruje. Uprawnienia pracownika i pracodawcy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą: podczas wykonywania lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych, podczas wykonywania lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia, w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy. Na równi z wypadkiem przy pracy, w zakresie uprawnienia do świadczeń określonych w ustawie, traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ: w czasie podróży służbowej w okolicznościach innych niż wcześniej wymienione, chyba że wypadek został spowodowany postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań, podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony, przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe. Za wypadek przy pracy uważa się również nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w okresie ubezpieczenia wypadkowego z danego tytułu, np. podczas: odbywania szkolenia, stażu, przygotowania zawodowego dorosłych lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy przez osobę pobierającą stypendium w okresie odbywania tego szkolenia, stażu, przygotowania zawodowego dorosłych lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy na podstawie skierowania wydanego przez powiatowy urząd pracy lub przez inny podmiot kierujący, pobierania stypendium na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w okresie odbywania studiów podyplomowych, współpracy przy wykonywaniu pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, wykonywania pracy na bazie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło, jeżeli umowa taka została zawarta z pracodawcą, z którym osoba pozostaje w stosunku pracy, lub jeśli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. 22

24 Świadczenia do wypłaty w czasie długiej choroby Aby zdarzenie w pracy mogło być uznane za wypadek przy pracy, muszą zostać łącznie spełnione wszystkie cztery warunki. Zdarzenie powinno być nagłe, jego przyczyna zewnętrzna, musi wystąpić uraz lub śmierć oraz związek zdarzenia z takim stanem poszkodowanego. Podstawowym dokumentem stwierdzającym, że zdarzenie zostało (lub nie) zakwalifikowane jako wypadek przy pracy, jest protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy (zwany dalej protokołem powypadkowym). Protokół powypadkowy Protokół powypadkowy, w którym zdarzenie zostało uznane za wypadek przy pracy, oraz zaświadczenie lekarskie wystawione na formularzu ZUS ZLA są podstawą do przyznania poszkodowanemu pracownikowi świadczeń z ustawy wypadkowej (np. zasiłku chorobowego). Ustalenie, czy zdarzenie jest wypadkiem przy pracy, oraz zbadanie przyczyn wypadku należy do obowiązków pracodawcy, który ponosi wszystkie związane z tym koszty. W tym celu pracodawca powołuje zespół powypadkowy, którego zadaniem jest ustalenie, czy zaistniałe w zakładzie pracy zdarzenie można zakwalifikować jako wypadek przy pracy. Po ustaleniu okoliczności i przyczyn wypadku zespół powypadkowy sporządza nie później niż w ciągu 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku protokół powypadkowy. Ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku w terminie późniejszym wskutek uzasadnionych przeszkód lub trudności wymaga podania przyczyn tego opóźnienia w treści protokołu powypadkowego. Zespół powypadkowy sporządza protokół powypadkowy w niezbędnej liczbie egzemplarzy i wraz z pozostałą dokumentacją powypadkową doręcza niezwłocznie pracodawcy w celu zatwierdzenia (liczba egzemplarzy zależy od liczby osób, które zostały poszkodowane w wypadku). Wzór protokołu został określony w załączniku do rozporządzenia ministra gospodarki i pracy z 16 września 2004 r. w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy. Stwierdzenie w protokole powypadkowym, że wypadek nie jest wypadkiem przy pracy albo że zachodzą okoliczności, które mogą mieć wpływ na prawo pracownika do zasiłku chorobowego z tytułu wypadku, wymaga szczegółowego uzasadnienia i wskazania dowodów stanowiących podstawę takiego stwierdzenia. 23

25 Gdy pracownik długo choruje. Uprawnienia pracownika i pracodawcy Pracodawca powinien zatwierdzić protokół powypadkowy nie później niż w ciągu 5 dni od dnia jego sporządzenia, a następnie niezwłocznie doręczyć go poszkodowanemu pracownikowi, a w razie wypadku śmiertelnego członkom rodziny zmarłego pracownika. Protokół powypadkowy dotyczący wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych pracodawca musi dostarczyć właściwemu inspektorowi pracy. Należy go przechowywać wraz z załączonymi do niego dokumentami przez 10 lat. Każde zdarzenie zaistniałe w zakładzie pracy, nawet takie, które nie zostało uznane za wypadek, powinno być zarejestrowane. Obowiązkiem pracodawcy jest prowadzenie rejestru wypadków na podstawie wszystkich protokołów powypadkowych. 24 Karta wypadku Dla osób niebędących pracownikami (np. świadczących pracę na podstawie umów cywilnoprawnych, prowadzących działalność pozarolniczą), które uległy wypadkowi przy pracy, po ustaleniu okoliczności i przyczyn wypadku nie później niż w terminie 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku jest sporządzana przez ZUS karta wypadku. Wzór kart wypadku został określony w załączniku do rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 19 grudnia 2002 r. w sprawie trybu uznawania zdarzenia powstałego w okresie ubezpieczenia wypadkowego za wypadek przy pracy, kwalifikacji prawnej zdarzenia, wzoru karty wypadku i terminu jej sporządzenia (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 1618). Świadczenie wypadkowe Jeżeli zdarzenie zostanie uznane za wypadek przy pracy, wówczas za czas niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem pracownikowi będzie przysługiwał m.in. zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego, w wysokości 100% podstawy wymiaru przez cały okres tej niezdolności do pracy. Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku przysługującego pracownikowi z tytułu choroby spowodowanej wypadkiem przy pracy, a także jego wypłacie stosuje się zasady określone w art ustawy chorobowej. Prawo do zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego ustalają oraz zasiłek wypłacają:

26 Świadczenia do wypłaty w czasie długiej choroby płatnicy składek na ubezpieczenie chorobowe, którzy zgłaszają do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych (tylko za okres niezdolności przypadający w czasie trwania ubezpieczenia), ZUS ubezpieczonym: których płatnicy składek zgłaszają do ubezpieczenia chorobowego nie więcej niż 20 ubezpieczonych, prowadzącym pozarolniczą działalność i osobom z nimi współpracującym będącym duchownymi, uprawnionym do zasiłków za okres po ustaniu ubezpieczenia. Pracodawca, który jest uprawniony do wypłaty zasiłków, po uznaniu zdarzenia za wypadek przy pracy, samodzielnie ustala podstawę wymiaru zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego, a następnie dokonuje jego wypłaty. Jeżeli pracodawca nie jest uprawniony do ich wypłaty, wówczas przekazuje protokół wypadku przy pracy, zwolnienie lekarskie oraz zaświadczenie o wysokości zarobków na druku ZUS Z-3 do ZUS, który dokonuje wypłaty zasiłku poszkodowanemu pracownikowi. Do zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego mają zastosowanie zasady obniżania jego wysokości o 25%, jeżeli zaświadczenie lekarskie zostanie dostarczone pracodawcy (płatnikowi zasiłków) po upływie 7 dni od daty jego otrzymania. Zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje niezależnie od okresu podlegania ubezpieczeniu wypadkowemu. Dlatego też pracownik nabywa prawo do zasiłku od pierwszego dnia niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy, jeśli nie zachowuje prawa do wynagrodzenia za cały okres niezdolności do pracy na podstawie odrębnych przepisów. W przypadku niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy pracownikowi nie przysługuje wynagrodzenie za czas choroby, lecz od razu zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego. Pobyt w szpitalu Pobyt pracownika w szpitalu przypadający w okresie niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy nie ma wpływu na wysokość zasiłku z ubezpieczenia 25

27 Gdy pracownik długo choruje. Uprawnienia pracownika i pracodawcy wypadkowego. Dlatego też za czas niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy pracownikowi przysługuje prawo do zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku przez cały okres pobytu w szpitalu. Okres zasiłkowy Okres wypłaty zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego wynosi 182 dni. Jeżeli po wyczerpaniu okresu zasiłkowego pracownik nie odzyska zdolności do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja rokują odzyskanie tej zdolności, wówczas pracownik może otrzymać świadczenie rehabilitacyjne, o czym szeroko piszemy w dalszej części publikacji. Prawo do zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje pracownikowi od pierwszego dnia ubezpieczenia wypadkowego, jeżeli niezdolność do pracy wynika z późniejszych następstw w stanie zdrowia w związku ze stwierdzonym wcześniej wypadkiem przy pracy. Związek tej niezdolności do pracy z wypadkiem przy pracy powinien zostać stwierdzony przez lekarza zaświadczeniem lekarskim. Zasiłek z każdego tytułu do ubezpieczeń Prawo do zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje pracownikowi także wówczas, gdy wypadek przy pracy zaistniał w czasie trwania ubezpieczenia wypadkowego z innego tytułu, np. jeżeli ubezpieczony w dniu wypadku przy pracy miał równolegle co najmniej dwa tytuły do ubezpieczeń, a podlegał ubezpieczeniu wypadkowemu tylko z jednego tytułu. 26 Przykład Adam O. był zatrudniony do 31 maja 2014 r. na podstawie umowy o pracę. W okresie jej wykonywania prowadził pozarolniczą działalność gospodarczą. Od 9 maja 2014 r. stał się niezdolny do pracy z powodu wypadku przy pracy i ta niezdolność trwa. Po ustaniu zatrudnienia Adam O. zgłosił się do ubezpieczeń społecznych z tytułu działalności. W związku z tym ma prawo do zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego w wysokości 100%

28 Świadczenia do wypłaty w czasie długiej choroby podstawy wymiaru z pracowniczego ubezpieczenia wypadkowego i z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej. Zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego za okres od 9 do 31 maja wypłacił pracodawca, a od 1 czerwca wypłaca ZUS. Jeżeli pracownik będzie podlegał ubezpieczeniu wypadkowemu z więcej niż jednego tytułu, wówczas zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego w wysokości 100% podstawy wymiaru będzie mu przysługiwał w wysokości 100% podstawy wymiaru z każdego z tych tytułów. Przykład Pracownik jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę u dwóch pracodawców. W dniu 8 czerwca 2014 r. uległ wypadkowi przy pracy u jednego z nich i stał się niezdolny do pracy od 8 czerwca do 2 lipca 2014 r. Pracownik ma prawo do zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego z każdego z tych tytułów. U pracodawcy, u którego zaistniał wypadek przy pracy, podstawą do wypłaty zasiłku jest protokół powypadkowy, w którym zdarzenie zostało uznane za wypadek przy pracy, oraz zwolnienie lekarskie. U drugiego pracodawcy podstawą do wypłaty zasiłku jest zwolnienie lekarskie oraz kopia protokołu powypadkowego sporządzonego przez pracodawcę, u którego zdarzył się wypadek przy pracy, potwierdzona za zgodność z oryginałem. Zasiłek z ubezpieczenia wypadkowego czy chorobowego Zasadą jest, że ubezpieczony, który podlega zarówno ubezpieczeniu wypadkowemu, jak i ubezpieczeniu chorobowemu, a jego niezdolność do pracy jest spowodowana wypadkiem przy pracy, otrzymuje świadczenie tylko z ubezpieczenia wypadkowego (np. zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego). Gdy świadczenie z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługuje, to wtedy osobie objętej ubezpieczeniem chorobowym świadczenie jest przyznawane na zasadach określonych w ustawie o świadczeniach pieniężnych w razie choroby i macierzyństwa, np. przyznawany jest zasiłek chorobowy z ubezpieczenia chorobowego. Oznacza to, że za okres niezdolności do pracy, spowodowanej takim zdarzeniem, pracownikowi wypłaca się odpowiednio wynagrodzenie za okres choroby za pierwsze 33 dni (14 dni) choroby, jeżeli w danym roku nie wykorzystał jeszcze tego okresu, a następnie zasiłek z ubezpieczenia chorobowego. 27

29 Gdy pracownik długo choruje. Uprawnienia pracownika i pracodawcy Świadczenia chorobowe wypłaca się w wysokości określonej w przepisach Kodeksu pracy i ustawy zasiłkowej (70%, 80% lub 100% podstawy wymiaru) po upływie okresu wyczekiwania. Zasiłek po ustaniu ubezpieczenia wypadkowego Zasiłek chorobowy przysługuje nie tylko w czasie trwania ubezpieczenia wypadkowego. Jest wypłacany również za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia wypadkowego osobie, która stała się niezdolna do pracy w wyniku wypadku przy pracy: w czasie trwania tytułu ubezpieczenia i niezdolność ta trwa nieprzerwanie po jego ustaniu, po ustaniu tytułu ubezpieczenia, jeżeli spełnione są warunki określone w art. 7 ustawy chorobowej (niezdolność do pracy trwała bez przerwy co najmniej 30 dni i powstała nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego), i niezdolność do pracy wynika z późniejszych następstw zaistniałych w stanie zdrowia w związku ze stwierdzonym wcześniej wypadkiem przy pracy. Pracownik bez zasiłku Zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego nie będzie przysługiwał pracownikowi za okresy niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy, za które na podstawie odrębnych przepisów zachowuje prawo do wynagrodzenia, uposażenia, stypendium lub innego świadczenia przysługującego za czas niezdolności do pracy. Zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego nie będzie także przysługiwał pracownikowi: gdy wyłączną przyczyną wypadku przy pracy było udowodnione naruszenie przez ubezpieczonego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, spowodowane przez niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa, który, będąc w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych, przyczynił się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku. Ciężar udowodnienia okoliczności wskazujących, że wyłączną przyczyną wypadku było umyślne lub spowodowane rażącym niedbalstwem naruszenie przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, spoczywa na pracodawcy. 28