ŚWIADCZENIA CHOROBOWE I MACIERZYŃSKIE. 141 praktycznych przykładów dla płatników

Transkrypt

1 ŚWIADCZENIA CHOROBOWE I MACIERZYŃSKIE 141 praktycznych przykładów dla płatników

2 Świadczenia chorobowe i macierzyńskie 141 praktycznych przykładów dla płatników Vademecum płatnika

3 Publikacja Świadczenia chorobowe i macierzyńskie. 141 praktycznych przykładów dla płatników to starannie wybrane przykłady i zebrane informacje, wskazówki, aktualne interpretacje urzędowe. Wszystko w jednym miejscu, łatwo dostępne, obejmujące kompleksowo problematykę prawa do świadczeń z tytułu choroby i macierzyństwa i ich wypłaty osobom ubezpieczonym, zarówno przez pracodawcę jak i ZUS. Praca zbiorowa: pod redakcją Krystyny Trojanowskiej Wydawca: Agnieszka Konopacka-Kuramochi Korekta: Zespół Koordynator produkcji: Mariusz Jezierski Druk: Miller Druk Skład i łamanie: Raster studio, Norbert Bogajczyk ISBN Copyright by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. Warszawa 2014 Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. ul. Łotewska 9a, Warszawa, tel , faks , cok@wip.pl NIP: , KRS: Sąd rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie, XIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego, Wysokość kapitału zakładowego zł Wszelkie prawa do niniejszej publikacji, w tym do jej tytułu oraz do treści zawartych w książce Świadczenia chorobowe i macierzyńskie. 141 praktycznych przykładów dla płatników podlegają ochronie prawnej przewidzianej w szczególności prawem autorskim. Ich przedruk oraz rozpowszechnianie bez wiedzy i zgody Redakcji są zabronione. Zakaz ten nie dotyczy cytowania ww. materiałów w granicach dozwolonego użytku, z powołaniem się na źródło. Wszelkie materiały zawarte w niniejszej publikacji mają charakter wyłącznie popularyzacyjno-informacyjny i nie mogą być traktowane w sposób prawnie wiążący pomiędzy Czytelnikiem a Wydawcą lub Redakcją. Redakcja dokłada wszelkich starań, aby informacje i dane zamieszczone w tych czy opinii prawnej, jako że Wydawca, ani Redakcja nie świadczy żadnych usług prawnych. Nie mogą być one również traktowane jako oficjalne stanowisko organów i urzędów państwowych. Zastosowanie tych informacji w konkretnym przypadku może wymagać dodatkowych, pogłębionych konsultacji lub opinii prawnej. Wobec powyższego Wydawca, Redakcja, redaktorzy, ani autorzy ww. materiałów nie ponoszą odpowiedzialności prawnej w szczególności za skutki zastosowania się lub wykorzystania w jakikolwiek sposób informacji zawartych w tych materiałach.

4 Spis treści Spis aktów prawnych Świadczenia z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia chorobowego Rodzaje świadczeń chorobowych z ubezpieczenia społecznego Kto jest uprawniony do świadczeń? Kiedy pracodawca ma obowiązek wypłacania świadczeń, a kiedy wypłaca je ZUS? Obowiązek ustalania płatnika świadczeń Liczba ubezpieczonych Kto wypłaca zasiłki chorobowe po ustaniu ubezpieczenia? Wynagrodzenie i zasiłek chorobowy kiedy i komu przysługują Wynagrodzenie chorobowe Okres wyczekiwania na świadczenia dlaczego jest tak ważny Prawo do świadczeń chorobowych w pierwszym miesiącu zatrudnienia Kiedy pracownik może uzyskać prawo do świadczeń chorobowych przed upływem 30 dni zatrudnienia?.. 19 Prawo do świadczeń chorobowych od pierwszego dnia zatrudnienia W jakiej wysokości wypłacać wynagrodzenie chorobowe? O czym trzeba wiedzieć, wypłacając wynagrodzenie chorobowe? Wypłata wynagrodzenia chorobowego u poprzedniego pracodawcy Jakie obowiązki spoczywają na dotychczasowym pracodawcy? Dodatkowe zatrudnienie pracownika w trakcie roku kalendarzowego Jakie zasady obowiązują przy przyznawaniu prawa oraz wypłacie wynagrodzenia i zasiłku chorobowego pracownikom? Czy zasiłek chorobowy przysługuje pracownikowi w czasie urlopu bezpłatnego, wychowawczego albo odbywania czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego? Zasiłek chorobowy po ustaniu tytułu ubezpieczenia Kiedy zasiłek chorobowy przysługuje po ustaniu tytułu ubezpieczenia? Wysokość zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia Kiedy zasiłek chorobowy nie przysługuje po ustaniu tytułu ubezpieczenia? Pozbawienie prawa do zasiłku chorobowego Wynagrodzenie chorobowe i zasiłek chorobowy na przełomie roku Dnia 31 grudnia pracownik miał prawo do wynagrodzenia chorobowego Choroba 50-letniego pracownika na przełomie roku Dnia 31 grudnia pracownik miał prawo do zasiłku chorobowego Świadczenia chorobowe w okresie wypowiedzenia umowy o pracę

5 Świadczenia chorobowe i macierzyńskie. 141 praktycznych przykładów dla płatników Okresy wypowiedzenia różnych rodzajów umów o pracę Umowa na okres próbny Umowy na czas nieokreślony z różnym stażem pracowniczym Niezdolność do pracy w okresie wypowiedzenia Okres wypłaty świadczeń chorobowych w przypadku rozwiązania stosunku pracy Wypowiedzenie umowy o pracę w czasie niezdolności do pracy Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia w okresie niezdolności do pracy Staż krótszy niż 6 miesięcy Staż dłuższy niż 6 miesięcy Ochrona pracownicy w okresie ciąży Kiedy następuje przedłużenie umowy do dnia porodu? Sytuacje, gdy można rozwiązać umowę za wypowiedzeniem z pracownicą w ciąży Okres zasiłkowy zasady ustalania na wybranych przykładach Przerwy nie dłuższe niż 60 dni w niezdolności do pracy Ustalanie przyczyny niezdolności do pracy przed i po przerwie nieprzekraczającej 60 dni Ustalanie okresu zasiłkowego na nowo Ciąża i gruźlica czy należy je wliczać do nowego okresu zasiłkowego Inna choroba w czasie ciąży po jednodniowej przerwie w niezdolności do pracy Ta sama choroba w okresie ciąży po przerwie w niezdolności do pracy Choroba pracownika po okresie pobierania świadczenia rehabilitacyjnego Choroba pracownika po wykorzystaniu urlopu dla poratowania zdrowia Wysokość zasiłku chorobowego Wysokość zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia Obniżenie zasiłku chorobowego, jeśli pracownik dostarczy ZUS ZLA po obowiązującym terminie Jak w takim przypadku należy liczyć termin 7 dni? Jakie są zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłku chorobowego dla pracowników? Jakie składniki wynagrodzenia należy uwzględniać w podstawie wymiaru? Składniki wynagrodzenia wypłacane poza regulaminem Wypłata składników wynagrodzenia mimo braku zapisów Jakich składników wynagrodzenia nie należy uwzględniać w podstawie wymiaru? Składniki przysługujące do określonego terminu Niezdolność do pracy powstała po dacie, do której składnik wynagrodzenia przysługiwał pracownikowi Niezdolność pracownika do pracy powstała przed datą, do której składnik wynagrodzenia został pracownikowi przyznany, i trwa także po tej dacie Składnik wynagrodzenia jest pracownikowi przyznawany na kolejne okresy bez dnia przerwy Składnik wynagrodzenia został pracownikowi przyznany na kolejny okres, ale po przerwie i niezdolność pracownika do pracy przypada w trakcie tego kolejnego okresu Między okresami przysługiwania składnika wynagrodzenia wystąpiła przerwa przypadająca na dni ustawowo wolne od pracy Składniki wynagrodzenia, co do których podjęta została przez pracodawcę decyzja o całkowitym zaprzestaniu wypłaty składnika Składnik wynagrodzenia, którego wypłaty zaprzestano, włączono w całości lub w części do innego składnika wynagrodzenia lub gdy zamieniono go na inny składnik

6 Spis treści Premie za szczególne osiągnięcia wypłacane raz albo dwa razy w roku brak w przepisach płacowych zapisów o ich pomniejszaniu Ekwiwalent za korzystanie z samochodu prywatnego do celów służbowych ponad limit 700 km w podstawie wymiaru zasiłków Nagrody uznaniowe wypłacane pracownikom, w sytuacji gdy w regulaminie wynagradzania nie ma zapisów o zasadach ich naliczania i wypłaty Składniki miesięczne pod uwagę bierze się miesiąc, za który składnik ten został wypłacony, a nie termin wypłaty Nagroda uznaniowa, którą pracownik otrzymał w miesiącu, w którym był nieobecny w pracy i z przyczyn usprawiedliwionych nie przepracował co najmniej połowy obowiązującego go w tym miesiącu czasu pracy Premia roczna składnikiem wynagrodzenia Roczne premie uznaniowe Brak zapisów w regulaminie premiowania o zachowywaniu prawa do premii rocznej za okresy pobierania zasiłków Premia roczna wypłacana za okresy pobierania zasiłków Zasady uwzględniania premii rocznej w podstawie wymiaru zasiłków Premia roczna nie została wypłacona do czasu sporządzenia listy wypłat zasiłków Premia za rok kalendarzowy pracownikowi nie przysługuje Premia roczna wypłacona zaliczkowo Po dokonaniu wyrównania zaliczkowej wypłaty podstawę wymiaru zasiłku należy ponownie przeliczyć, uwzględniając premię roczną w pełnej wysokości przysługującej po wyrównaniu i dokonać dopłaty zasiłku Pracodawca podjął decyzję o zaprzestaniu wypłaty premii rocznej Pracodawca podjął decyzję o zmianie zasad wypłacania premii rocznej określonych w regulaminie premiowania Włączenie premii rocznej do innego składnika wynagrodzenia Uwzględnianie premii rocznej nowo zatrudnionym pracownikom Uwzględnianie premii rocznej, przysługującej po powrocie z urlopu wychowawczego lub bezpłatnego Uwzględnienie premii rocznej w przypadku usprawiedliwionej nieobecności w pracy Uwzględnianie w podstawie wymiaru zasiłków premii rocznych pomniejszanych nieproporcjonalnie za okres usprawiedliwionej nieobecności w pracy Zmiana wymiaru czasu pracy i jej wpływ na uwzględnianie premii rocznej w podstawie wymiaru zasiłków Wypłata premii rocznej za właściwy okres, w przerwie między okresami pobierania zasiłków krótszej niż 3 miesiące kalendarzowe Jakie są zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłku chorobowego dla zleceniobiorców? Prawo do świadczeń chorobowych dla osób współpracujących ze zleceniobiorcą Kto jest osobą współpracującą ze zleceniobiorcą? Okres, z którego ustalana jest podstawa wymiaru zasiłków dla zleceniobiorcy Przerwa między umowami przypadająca na dzień ustawowo wolny od pracy Zleceniobiorca podlegał ubezpieczeniu przez okres krótszy niż 12 miesięcy Niezdolność do pracy powstała w pierwszym miesiącu ubezpieczenia Dla ubezpieczonego nie jest określona najniższa podstawa wymiaru składek Niezdolność do pracy powstała w drugim miesiącu ubezpieczenia

7 Świadczenia chorobowe i macierzyńskie. 141 praktycznych przykładów dla płatników Zasady ustalania podstawy wymiaru Ponowne ustalanie podstawy wymiaru Przerwa między okresami pobierania zasiłków, trwająca co najmniej 3 miesiące Przerwa między okresami pobierania zasiłków, trwająca krócej niż 3 miesiące Jak udokumentować prawo do wynagrodzenia i zasiłku chorobowego? Zaświadczenie lekarskie ZUS ZLA ZUS ZLA za okres pobytu w szpitalu Jakie dane powinny znaleźć się w zwolnieniu? Utrata ZUS ZLA Kilka kopii ZUS ZLA Jakie są możliwości kontroli pracownika na zwolnieniu lekarskim? W jaki sposób pracodawca przeprowadza kontrolę? Nieobecność pracownika podczas kontroli Formalna kontrola zaświadczeń lekarskich Kontrola prawidłowości orzekania o niezdolności do pracy Kontrola prawidłowości wykorzystania zwolnienia lekarskiego Kontrola ZUS ZLA z tytułu opieki szczególne zasady Jak liczyć okres zasiłkowy przy pozbawieniu pracownika prawa do świadczeń chorobowych w wyniku kontroli? Pozbawienie prawa do zasiłku bez przeprowadzania kontroli Pozostałe dokumenty do przyznania świadczeń chorobowych Jak prawidłowo wypełnić ZUS Z-3, ZUS Z-3a? ZUS Z ZUS Z-3a Druk ZUS Z-3b Przedawnienie prawa do zasiłku chorobowego Termin wypłaty i potrącenia z zasiłku chorobowego Kwota wolna od potrąceń Świadczenie rehabilitacyjne kto i kiedy ma do niego prawo Jak dokumentować prawo do świadczenia rehabilitacyjnego? Komu świadczenie rehabilitacyjne nie przysługuje? Podstawa wymiaru świadczenia rehabilitacyjnego Świadczenie rehabilitacyjne po ustaniu ubezpieczenia Wysokość świadczenia Termin wypłaty świadczenia Przedawnienie prawa do świadczenia Zasiłek wyrównawczy Komu przysługuje prawo do zasiłku? Kiedy ustaje prawo do zasiłku? Kiedy prawo do zasiłku nie przysługuje? Wysokość zasiłku

8 Spis treści Termin wypłaty zasiłku wyrównawczego Przedawnienie prawa do zasiłku wyrównawczego Dokumentowanie prawa do zasiłku wyrównawczego Świadczenia macierzyńskie i opiekuńcze z ubezpieczenia społecznego Urlop i zasiłek macierzyński dla pracownika Urlop macierzyński i zasiłek przed porodem Zwolnienie lekarskie do dnia porodu Dodatkowy urlop macierzyński Dodatkowy urlop macierzyński dla ojca dziecka Dodatkowy urlop macierzyński a praca Praca na część etatu Urlop macierzyński i zasiłek dla ojca dziecka po wykorzystaniu przez matkę 14 tygodni W jakich przypadkach matka nie może skrócić pobierania zasiłku macierzyńskiego? Urlop macierzyński dla ojca dziecka w przypadku hospitalizacji matki Zasiłek macierzyński dla ojca w przypadku śmierci matki Zasiłek macierzyński w przypadku śmierci dziecka Hospitalizacja dziecka po porodzie Rezygnacja matki z wychowywania dziecka Przyjęcie dziecka na wychowanie Liczba dzieci przyjętych jednocześnie na wychowanie Urlop ojcowski i zasiłek macierzyński na dziecko własne Urlop ojcowski na dziecko przysposobione Zasiłek macierzyński z tytułu przyjęcia dziecka na wychowanie Czy wymiar urlopu ojcowskiego zależy od liczby urodzonych dzieci? Urlop ojcowski do ukończenia przez dziecko 12. miesięcy Urlop ojcowski i zasiłek dla ojca dziecka niebędącego pracownikiem Urlop ojcowski i zasiłek macierzyński w przypadku kilku pracodawców Urlop i zasiłek u każdego pracodawcy Urlop i zasiłek u jednego pracodawcy Starania o urlop ojcowski u drugiego pracodawcy po wykorzystaniu urlopu u pierwszego Urlop wychowawczy ojca a prawo do urlopu ojcowskiego Zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego Wymiar zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego i zasady jego udzielania Podział uprawnień do urlopu rodzicielskiego pomiędzy rodzicami dziecka Prawo do zasiłku macierzyńskiego w okresie urlopu rodzicielskiego a wiek dziecka przyjętego na wychowanie Wykonywanie pracy u swojego pracodawcy na urlopie rodzicielskim Zasiłek macierzyński z tytułu urlopu rodzicielskiego dla ojca dziecka

9 Świadczenia chorobowe i macierzyńskie. 141 praktycznych przykładów dla płatników Urodzenie kolejnego dziecka na urlopie rodzicielskim Urodzenie kolejnego dziecka na urlopie wychowawczym Zasiłek macierzyński dla innych niż pracownicy grup ubezpieczonych Zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego wybrane zagadnienia Zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego następującego po zasiłku chorobowym Zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego, gdy w przerwie między świadczeniami krótszej niż 3 miesiące kalendarzowe nastąpiła zmiana wymiaru czasu pracy Zasady uwzględniania w podstawie wymiaru składników kwartalnych i rocznych po zmianie wymiaru czasu pracy Zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego w związku z podwyżką wynagrodzenia Podstawa wymiaru zasiłku macierzyńskiego następującego bezpośrednio po świadczeniu rehabilitacyjnym Ustalanie podstawy wymiaru, gdy przerwa między okresami zasiłku chorobowego i zasiłku macierzyńskiego wynosi co najmniej 3 miesiące kalendarzowe Zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego przysługującego za okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego Zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu ojcowskiego Zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego, gdy pracownica urodzi dziecko w okresie urlopu wychowawczego Zasady postępowania, gdy przed zasiłkiem macierzyńskim przypadają okresy pracy i urlopu wychowawczego Zasiłek opiekuńczy kto i na jakich zasadach ma prawo do świadczenia Komu i kiedy przysługuje zasiłek opiekuńczy? Opieka nad zdrowym dzieckiem do lat Nieprzewidziane zamknięcie placówki Rodzic opiekujący się dzieckiem jest chory, przebywa w szpitalu albo matka urodziła kolejne dziecko Zasiłek opiekuńczy dla osób pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym Izolacja dziecka z powodu choroby zakaźnej Opieka nad chorym dzieckiem lub innym chorym członkiem rodziny Inny domownik mogący zapewnić opiekę Kto nie może sprawować opieki? Prawo do zasiłku opiekuńczego w przypadku pracy zmianowej rodziców Opieka nad dzieckiem zdrowym Pobyt jednego z rodziców w szpitalu Jedno z rodziców pracuje na zmiany Nieprzewidziane zamknięcie żłobka, przedszkola, szkoły dziecka Opieka nad chorym dzieckiem Okres wypłaty zasiłku opiekuńczego Dodatkowy zasiłek opiekuńczy dla ojca dziecka, gdy matka przebywa w szpitalu Brak prawa do zasiłku opiekuńczego

10 Spis treści Kiedy zasiłek opiekuńczy nie przysługuje Utrata prawa do zasiłku opiekuńczego Kontrola zwolnienia lekarskiego na opiekę Dokumentacja do wypłaty zasiłku opiekuńczego przez pracodawcę Opieka nad dzieckiem zdrowym Opieka nad chorym dzieckiem lub innym chorym członkiem rodziny Dokumentacja do wypłaty zasiłku opiekuńczego przez ZUS Świadczenia chorobowe z ubezpieczenia wypadkowego Wypadek przy pracy komu, kiedy i w jakiej wysokości przysługują świadczenia wypadkowe Kto ma prawo do świadczeń z tytułu wypadku przy pracy? Kiedy mówimy o wypadku przy pracy? Pojęcie wypadku przy pracy Elementy wypadku przy pracy Obowiązki pracodawcy związane z wypadkiem przy pracy Sporządzenie karty wypadku Rodzaje świadczeń wypadkowych i ich udokumentowanie Kiedy pracodawca jest płatnikiem świadczeń wypadkowych? O czym trzeba pamiętać, wypłacając zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego? Korekta po otrzymaniu protokołu Kto ma prawo do jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy? Krąg osób uprawnionych do otrzymania odszkodowania Wysokości stawek odszkodowawczych Zasady ustalania procentowego uszczerbku na zdrowiu oraz wypłaty jednorazowych odszkodowań Wniosek ubezpieczonego o odszkodowanie Obowiązki płatnika składek Badanie przez lekarza orzecznika Środki odwoławcze przysługujące ubezpieczonemu Wniosek członków rodziny o odszkodowanie Przyznanie lub odmowa przyznania odszkodowania Brak prawa do odszkodowania Umyślność lub rażące niedbalstwo ubezpieczonego Nietrzeźwość i podobne stany ubezpieczonego Powinności płatnika Pozostałe sytuacje odmowy przyznania świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego Dodatkowe świadczenia od pracodawcy Odprawa pośmiertna

11 Spis aktów prawnych Ustawa z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.). Ustawa z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r. poz. 159). Ustawa z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn.: Dz.U. z 2009 r. nr 167, poz ze zm.). Ustawa z 30 października 2002 r. o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 737). Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 2 kwietnia 2012 r. w sprawie określenia dowodów stanowiących podstawę przyznania i wypłaty zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. nr 78, poz. 444 ze zm.). Rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 27 lipca 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu wystawiania zaświadczeń lekarskich, wzoru zaświadczenia lekarskiego i zaświadczenia lekarskiego wydanego w wyniku kontroli lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 229). Rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 27 lipca 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy oraz formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich (Dz.U. nr 65, poz. 743). Rozporządzenie ministra zdrowia z 22 lipca 2005 r. w sprawie orzekania o czasowej niezdolności do pracy (Dz.U. nr 145, poz. 1219).

12 Rozdział 1 Świadczenia z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia chorobowego Jednym z obowiązków, jakie spoczywają na pracodawcy, jest obliczanie i wypłacanie osobom zatrudnionym, podlegającym ubezpieczeniu chorobowemu, świadczeń w razie choroby. Niektóre firmy wypłacają tylko wynagrodzenie za okres choroby, inne jeszcze dodatkowo zasiłki. Prawo do zasiłków, tj. świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, ich wysokość, zasady obliczania i wypłaty regulują przepisy ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jednolity: Dz.U. z 2014 r. poz. 159) zwanej dalej ustawą chorobową. Niezdolność do pracy może być również spowodowana wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową. W takim przypadku wysokość świadczeń, zasady obliczania i wypłaty określają przepisy ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jednolity: Dz.U. z 2009 r. nr 167, poz ze zm.), zwanej dalej ustawą wypadkową. Świadczenia określone tą ustawą, zwaną dalej ustawą wypadkową, przysługują osobom podlegającym ubezpieczeniu wypadkowemu. Warto zaznaczyć, że krąg osób ubezpieczonych, do których mają zastosowanie przepisy obu wskazanych wyżej ustaw, określa ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2013 r. poz ze zm.) zwana dalej ustawą systemową. 11

13 Świadczenia chorobowe i macierzyńskie. 141 praktycznych przykładów dla płatników Rodzaje świadczeń chorobowych z ubezpieczenia społecznego Świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego, przysługujące w razie choroby, to: wynagrodzenie za czas choroby (na podstawie art. 92 kp), zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne, zasiłek wyrównawczy. Kto jest uprawniony do świadczeń? Świadczenia pieniężne z ubezpieczenia chorobowego przysługują osobom objętym ubezpieczeniem chorobowym obowiązkowo i dobrowolnie. I tak ubezpieczeni obowiązkowo są: pracownicy, z wyłączeniem prokuratorów i sędziów, członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych, osoby odbywające służbę zastępczą. Dobrowolnie podlegają ubezpieczeniu chorobowemu: osoby wykonujące pracę nakładczą, osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, oraz osoby z nimi współpracujące, osoby prowadzące pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracujące, duchowni, osoby wykonujące odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania. Zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne, zasiłek macierzyński i zasiłek opiekuńczy przysługują wszystkim osobom, które są objęte ubezpieczeniem chorobowym. Natomiast zasiłek wyrównawczy przysługuje wyłącznie pracownikom. 12

14 Świadczenia z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia chorobowego Świadczeniem pieniężnym z tytułu choroby, które jednak nie jest finansowane z ubezpieczenia chorobowego, jest również wynagrodzenie, które przysługuje pracownikom, osobom wykonującym pracę nakładczą oraz osobom odbywającym służbę zastępczą, na zasadach określonych w art. 92 Kodeksu pracy. Kiedy pracodawca ma obowiązek wypłacania świadczeń, a kiedy wypłaca je ZUS? Obowiązek ustalania płatnika świadczeń Ustalanie prawa do zasiłków, ich wysokości, a także wypłata świadczeń z ubezpieczeń społecznych należą do pracodawcy bądź ZUS. Kryterium wyznaczającym płatnika zasiłków na cały kolejny rok kalendarzowy jest liczba osób zgłoszonych przez pracodawcę do ubezpieczenia chorobowego na dzień 30 listopada bieżącego roku. Płatnik składek, który 30 listopada nie zgłasza nikogo do ubezpieczenia chorobowego, ustala liczbę ubezpieczonych według stanu na pierwszy miesiąc, w którym dokonał takiego zgłoszenia. Osobom zatrudnionym u płatnika, który zgłasza do ubezpieczenia chorobowego nie więcej niż 20 osób, zasiłki wypłaca bezpośrednio ZUS. Do pracodawcy należy jedynie złożenie w ZUS zaświadczenia (ZUS Z-3 w przypadku pracowników lub ZUS Z-3a w przypadku pozostałych ubezpieczonych) zawierającego zestawienie składników przychodu stanowiących podstawę wymiaru zasiłku oraz przekazanie dostarczonych przez ubezpieczonego zaświadczeń lekarskich lub innych dokumentów niezbędnych do wypłaty zasiłku. Druk ZUS Z-3b jest dowodem stanowiącym podstawę przyznania i wypłaty przez ZUS zasiłku chorobowego w przypadku ubezpieczonego wykonującego pozarolniczą działalność, ubezpieczonego współpracującego z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność oraz duchownego. Jeśli 30 listopada danego roku pracodawca będzie zgłaszał do ubezpieczenia chorobowego więcej niż 20 osób, w kolejnym roku będzie miał obowiązek obliczania i wypłaty należnych zatrudnionym osobom zasiłków: chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego, wyrównawczego oraz świadczenia rehabilitacyjnego. Zasiłki te powinien wypłacać w przyjętym w firmie terminie wypłaty wynagrodzeń. 13