Compendium. Informator. Zakład Ubezpieczeń Społecznych. The Social Insurance Institution

Transkrypt

1 Informator Zakład Ubezpieczeń Społecznych Compendium The Social Insurance Institution Warszawa 2017 Warsaw

2 Wizją Zakładu jest osiągnięcie statusu innowacyjnej instytucji zaufania społecznego. Misja ZUS to sprawna, przyjazna i rzetelna obsługa klientów realizowana na podstawie przepisów prawa, zasad racjonalnego i przejrzystego gospodarowania środkami finansowymi, wykorzystująca nowoczesne technologie i potencjał pracowników. ZUS s vision is to achieve the status of a socially trusted innovative institution. ZUS s mission: To effectively and reliably provide, through the use of modern technology and employee potential, a user-friendly service for customers based on the legal regulations in force, on rational principles and the transparent management of the financial resources. 2

3 Spis treści Table of contents 2 Słowo wstępne Foreword 4 ZUS instytucja ubezpieczenia społecznego ZUS an Institution of Social Insurance 6 Krótko o historii instytucji A short history of ZUS Zadania ZUS ZUS tasks Struktura organizacyjna ZUS ZUS organisational structure Pracownicy Employees 22 Finanse ubezpieczeń społecznych Social Insurance Financing 24 Przychody Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Revenue of the Social Insurance Fund 25 Wydatki Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Expenditure of the Social Insurance Fund 27 Koszty działalności ZUS ZUS operational cost 28 Współpraca międzynarodowa International cooperation

4 Słowo wstępne Zakład Ubezpieczeń Społecznych istnieje ponad 83 lata. Jest jedną z ważniejszych instytucji publicznych w Polsce. Wynika to zarówno z zakresu jego działalności, jak i społecznego znaczenia realizowanych zadań. ZUS łączy funkcje instytucji zabezpieczenia społecznego z funkcjami instytucji finansowej (pobór składek, wypłata świadczeń, przekazywanie do urzędów skarbowych zaliczek na podatek dochodowy w imieniu emerytów i rencistów). Każdego miesiąca ZUS pobiera składki na ubezpieczenia społeczne za około 15,6 mln osób, wypłaca emerytury i renty dla 7,3 mln osób. Od części ubezpieczonych pobiera składkę na II, kapitałowy filar ubezpieczenia emerytalnego i przekazuje ją do otwartych funduszy emerytalnych (OFE). Ponadto ZUS zbiera składkę na ubezpieczenie zdrowotne, którą przekazuje do Narodowego Funduszu Zdrowia (za ponad 24 mln ubezpieczonych), składkę na Fundusz Pracy, z którego finansowane są świadczenia na rzecz bezrobotnych, a także składkę na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Realizuje również zadania nieobjęte systemem ubezpieczeniowym, np. wypłaca zasiłki i świadczenia przedemerytalne dla 183,9 tys. osób oraz renty socjalne dla 275 tys. osób. Wyliczenie to nie obejmuje całego obszaru działania ZUS, ale ukazuje skalę i zróżnicowanie zadań realizowanych w dynamicznych warunkach społecznych i gospodarczych. Jak widać, zadania te wykraczają poza wąsko rozumiane ubezpieczenie społeczne. Kierownictwo i pracownicy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych robią wszystko, aby sprostać tym licznym obowiązkom. Zabiegają o utrzymanie wizerunku ZUS jako instytucji wiarygodnej, przyjaznej płatnikom składek, ubezpieczonym i świadczeniobiorcom. Instytucji, która skutecznie zbiera składki na ubezpieczenia społeczne oraz terminowo, regularnie wypłaca klientom świadczenia we właściwej, przewidzianej prawem wysokości. Jednocześnie kadra ZUS dba o to, aby był on instytucją nowoczesną i spełniał oczekiwania społeczeństwa. Publikacja, którą Państwu przekazujemy, zawiera podstawowe informacje o Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. Mam nadzieję, że jej lektura przybliży zainteresowanym historię naszej instytucji, jej strukturę organizacyjną, zakres działania oraz rolę w polskim systemie zabezpieczenia społecznego. prof. Gertruda Uścińska prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych 2

5 Foreword The Polish Social Insurance Institution (ZUS) has been in existence for 83 years. It is one of the biggest public institutions in Poland. This is due both to the scope of its activities and the social significance of its tasks and duties. ZUS combines functions of a social security institution with financial functions (contributions collection, benefits payment, transfer of advance personal income tax payments to tax offices on behalf of pensioners). ZUS collects, on a monthly basis the social insurance contributions for about 15.6 million persons and pays pensions to 7.3 million persons. With regard to a part of those insured, ZUS also collects contributions for the second, funded pillar of the old-age pension insurance and transfers them to Open Pension Funds (Otwarte Fundusze Emerytalne, OFEs). Besides, ZUS collects health insurance contributions to be transfeed to the National Health Fund (for more than 24 million insured individuals), contributions to the Labour Fund, which finances benefits for unemployed persons, and contributions to the Fund of Guaranteed Employee Benefits. ZUS also performs tasks not covered by the insurance system, for example it pays pre-retirement allowances and benefits to thousand persons and social pensions to 275 thousand. This enumeration does not cover the entire scope of ZUS operations, but shows the scale and diversity of the tasks performed in dynamic social and economic conditions. As we can see, these tasks go far beyond social insurance as naowly construed. ZUS management and staff do their utmost to cope with so many responsibilities. They strive to maintain the image of ZUS as a reliable institution, friendly to contribution payers, insured persons and beneficiaries, which successfully collects social insurance contributions and pays benefits to its clients in a timely, regular way and in those amounts provided for by the law. At the same time they do their best to ensure that ZUS is a modern institution, meeting public expectations of service. The publication that we suggest you read, contains basic information about the Social Insurance Institution. I hope it will give all persons interested in social insurance a broad outline of the history of our institution, its organisational structure, scope of activity and its role in the Polish social security system. prof. Gertruda Uścińska President of the Social Insurance Institution 3

6 Centrala ZUS w Warszawie ZUS Headquarters in Warsaw ZUS instytucja ubezpieczenia społecznego Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest państwową jednostką organizacyjną posiadającą osobowość prawną. ZUS wykonuje zadania z zakresu ubezpieczeń społecznych na podstawie: ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, statutu Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, nadanego rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 13 stycznia 2011 r., regulaminu organizacyjnego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. W swojej działalności ZUS jest zobowiązany stosować także przepisy innych ustaw, które odnoszą się do instytucji sektora finansów publicznych, a w szczególności przepisy dotyczące: finansów publicznych, rachunkowości, zamówień publicznych, dostępu do informacji. Nadzór nad zgodnością działań Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z obowiązującymi przepisami sprawuje Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. W obecnej formie organizacyjno-prawnej Zakład Ubezpieczeń Społecznych działa od 1 stycznia 1999 r., ale jest sukcesorem instytucji, która działała pod tą samą nazwą od 1934 r. 4

7 ZUS an Institution of Social Insurance The Social Insurance Institution (ZUS) is the state organisational unit holding legal personality. ZUS performs tasks in the field of social insurance on the basis of: the Act of 13 October 1998 on the social insurance system, the statute of the Social Insurance Institution, granted by means of an ordinance of the Prime Minister of 13 January 2011, organisational rules of the Social Insurance Institution. In its activities ZUS is also required to apply other laws that govern the public finance sector, and in particular those relating to: public finance, accountancy, public procurement, access to information. The Minister of Family, Labour and Social Policy supervises the compliance of ZUS activities with the legislation in force. The Social Insurance Institution has been operating in its present organisational and legal form since 1 January It is, however, a successor of an institution that has been functioning under the same name since Oddział ZUS w Gdańsku ZUS Branch in Gdańsk

8 Krótko o historii instytucji ZUS został powołany do życia rozporządzeniem prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 24 października 1934 r., które zmieniło ustawę z dnia 28 marca 1933 r. o ubezpieczeniu społecznym. Powszechnie nazywa się ją ustawą scaleniową, ponieważ dzięki niej powstał w Polsce jednolity system ubezpieczeń społecznych. Rozporządzenie z października 1934 r. wprowadziło istotne zmiany w systemie organizacyjnym ubezpieczeń społecznych. Doprowadziły one do znaczącej centralizacji ubezpieczeń w Polsce. Na tej podstawie pięć działających wcześniej instytucji ubezpieczeniowych zostało połączonych w jedną Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Wydzielono centralę i pięć oddziałów (w Chorzowie, Krakowie, Łodzi, Poznaniu i we Lwowie). Działały też ubezpieczalnie społeczne. ZUS zarządzał wówczas pięcioma funduszami ubezpieczeniowymi, które były połączone administracyjnie, ale wyodrębnione finansowo. Były to fundusze: ubezpieczenia emerytalnego robotników, ubezpieczenia emerytalnego pracowników umysłowych, ubezpieczenia od wypadków i chorób zawodowych, ubezpieczenia na wypadek braku pracy pracowników umysłowych, ogólny fundusz ubezpieczenia na wypadek choroby i macierzyństwa. Okres II wojny światowej był okresem bardzo trudnym dla Polski, a tym samym dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Poniesione wówczas straty były olbrzymie zniszczonych zostało wiele nieruchomości Zakładu, a stan finansów ubezpieczeń społecznych był bardzo zły. Po II wojnie światowej najważniejszym zadaniem ZUS było jak najszybsze wznowienie wypłaty świadczeń. ZUS po wojnie do 1950 r. miał sześć oddziałów terenowych: w Chorzowie, Krakowie, Łodzi i Poznaniu oraz w Gdańsku i we Wrocławiu. Pozostałe regiony kraju obsługiwane były bezpośrednio przez centralę, która od września 1946 r. mieściła się w Warszawie. Istotne zmiany w organizacji ubezpieczeń społecznych nastąpiły w latach Zniesiono wówczas fundusze ubezpieczeniowe, a dochody i wydatki ZUS stały się częścią budżetu państwa. Już u początków polskiej polityki społecznej dostrzegano potrzebę prowadzenia działań edukacyjnych. Na zdjęciu prezydent Ignacy Mościcki w Polskim Radiu, z prawej minister pracy i opieki społecznej Marian Zyndram-Kościałkowski. Since the very beginning of Polish social insurance policy there has been perceived the need of pursuing educational activity. Picture shows Mr Ignacy Mościcki in the studio of Polish Radio, on the right Ministry of Labour and Social Policy Mr Marian Zyndram-Kościałkowski. 6

9 Ostatni szef ZUS przed wojną: Tadeusz Dyboski. The last ZUS President before the war: Mr Tadeusz Dyboski. A short history of ZUS ZUS was established by a Regulation of the President of the Republic of Poland dated 24 October 1934, which amended the Act of 28 March 1933 on social insurance. It is widely refeed to as the Consolidating Act because it resulted in the establishment of the unified social insurance system in Poland. The Regulation of October 1934 introduced major changes to the organisational structure of social insurance, leading to a significant centralisation of insurance in Poland. On its basis, five earlier operating insurance institutions were merged into one the Social Insurance Institution. The Institution was divided into its headquarters and five branches (in Katowice, Kraków, Łódź, Poznań and Lwów). There were also social insurance companies operating at the time. ZUS managed five insurance funds that were administratively linked but separated financially. These funds were: blue-collar workers pension insurance, white-collar workers pension insurance, insurance against accidents and occupational diseases, white-collar workers insurance in the event of unemployment, general insurance fund for sickness and maternity. The Second World War was a very difficult period for Poland, and thus also for the Social Insurance Institution. Losses incued during the war were enormous many ZUS properties were destroyed, and the social insurance finance was ruined. The most important task for the Social Insurance Institution after the Second World War was to resume benefits payment as soon as possible. After the war until 1950 ZUS had six local branches: in Chorzów, Kraków, Łódź and Poznań, as well as in Gdańsk and Wrocław. Other regions of the country were serviced directly by the headquarters, which has been located in Warsaw since September Significant changes in the social insurance organisation occued in the years Insurance funds were liquidated and ZUS revenues and expenditures became part of the State budget. In this way, the Social Insurance Institution was deprived of its autonomy and its pre-war underlying principles were violated. As a result of the reorganisation, 7 regional (voivodeship) branches (with full-range operation) and 54 peripheral units (with a limited operational scope) were created. Another change in the social insurance organisation was introduced in ZUS was liquidated and the social insurance administration was divided into a short-term benefits division and a long-term benefits (pensions) division. The first division was put under the administration of trade unions, while the latter remained under the competence of the public administration the Ministry of Labour and Social Welfare. In 1960, social insurance administration was once again separated and its institutional unity was restored. The Social Insurance Institution was established as a central body of the state administration responsible for the performance of tasks in the field of social insurance. The years were for ZUS a period of stability of its organisational structures. 7

10 W ten sposób odebrano Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych autonomię i zaprzeczono jego przedwojennym założeniom. W wyniku reorganizacji utworzono siedem oddziałów wojewódzkich (o pełnym zakresie działania) i 54 oddziały obwodowe (o ograniczonym zakresie działania). Kolejna zmiana organizacji ubezpieczeń społecznych została przeprowadzona w 1955 r. Zlikwidowano wówczas ZUS i podzielono administracyjnie system ubezpieczeń na pion świadczeń krótkoterminowych i pion świadczeń długoterminowych (rentowych). Ten pierwszy oddano pod zarząd związkom zawodowym, drugi natomiast pozostał w gestii administracji państwowej Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej. W 1960 r. na nowo wydzielono administrację ubezpieczeń społecznych i przywrócono jej instytucjonalną jedność. Powołano Zakład Ubezpieczeń Społecznych jako centralny organ administracji państwowej odpowiedzialny za realizację zadań z zakresu ubezpieczeń społecznych. Lata były dla ZUS okresem stabilizacji struktur organizacyjnych. Rytm pracy wyznaczały ustawy, które rozszerzały obowiązek ubezpieczeń społecznych na kolejne grupy społeczne oraz zwiększały zakres przyznawanych świadczeń. Struktura organizacyjna Zakładu Ubezpieczeń Społecznych pokrywała się z administracyjną strukturą państwa. Oprócz centrali funkcjonowały 24 oddziały (17 w siedzibach województw oraz dodatkowo siedem w dużych skupiskach ludności), powstały także inspektoraty, jednostki ZUS niższego szczebla, oraz punkty informacyjne. Dodatkowo w 1974 r. zlecono Zakładowi wypłatę świadczeń z Funduszu Alimentacyjnego. Reforma administracji państwa w 1975 r., kiedy powstało 49 województw, przyczyniła się do decentralizacji struktury organizacyjnej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Utworzono wówczas 30 nowych oddziałów ZUS. Ostatecznie ich liczba wzrosła do 55. Nowe jednostki organizacyjne stopniowo usamodzielniały się i stawały pełnozakresowymi oddziałami, o statusie jednostki budżetowej. Kolejnym ważnym wydarzeniem w historii Zakładu Ubezpieczeń Społecznych było uchwalenie ustawy z dnia 25 listopada 1986 r. o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych. Powołano wówczas państwowy fundusz celowy nazwany Funduszem Ubezpieczeń Społecznych (FUS). Zakład Ubezpieczeń Społecznych został dysponentem tego funduszu. Z FUS finansowane były świadczenia z ubezpieczenia społecznego oraz koszty działalności ZUS. Narastająca dysproporcja pomiędzy obowiązkami nałożonymi na Zakład Ubezpieczeń Społecznych a jego potencjałem wykonawczym spowodowała, że już w latach 80. XX w. konieczna była komputeryzacja ZUS. Od 1986 r. większość świadczeń emerytalno-rentowych wypłacanych przez ZUS była waloryzowana automatycznie. W kolejnych latach komputery wykorzystywano także przy realizacji innych zadań Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Transformacja systemu gospodarczego w Polsce na początku lat 90. XX w. również była dla ZUS szczególnym okresem. Sytuacja demograficzna, przywileje branżowe, łatwość uzyskiwania świadczeń rentowych i słabe powiązanie świadczeń emerytalnych ze stażem pracy spowodowały wzrost wydatków na świadczenia, a to z kolei wpłynęło na obciążenie finansów państwa. W związku z tym w 1999 r. wprowadzono fundamentalną reformę systemu ubezpieczeń społecznych, przede wszystkim systemu emerytalnego. Dla ZUS oznaczała ona konieczność głębokich zmian, uznawanych za najbardziej rewolucyjne w dotychczasowej historii tej instytucji. Wdrażanie reformy systemu ubezpieczeń społecznych trwa do dziś, choć główne zadania z nią związane zostały zakończone sukcesem (np. budowa nowego kompleksowego systemu informatycznego oraz utworzenie indywidualnych kont ubezpieczonych i rejestrów płatników składek). Wydarzeniem, które w istotny sposób wpłynęło na działalność Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, było przystąpienie Polski do Unii Europejskiej 1 maja 2004 r. Dla ZUS oznaczało to nowe zadania wynikające z przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Z perspektywy kilku lat funkcjonowania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w nowych warunkach można stwierdzić, że ZUS sprawnie i skutecznie wywiązuje się z nowych obowiązków. 8

11 The rhythm of work was determined by Acts of Parliament, which covered subsequent social groups by the social insurance and extended the scope of granted benefits. ZUS organisational structure coincided with administrative structure of the State. In addition to ZUS headquarters, there operated 24 branches [17 in capital cities of voivodeships (provinces) plus 7 in major population centres]. Inspectorates were also created as the lower level of ZUS administration and information points were established. Besides, in 1974, ZUS was entrusted with the payment of benefits from the Alimony Fund. The public administration reform of 1975, when 49 voivodeships were created, contributed to the decentralisation of ZUS organisational structure. At the time, 30 new ZUS branches were created. Finally, their number increased to 55. New organisational units gradually became more independent and transformed into full-range branches, with the status of a budgetary unit. Another important event in the history of the Social Insurance Institution was the adoption of the Act of 25 November 1986 on the organisation and financing of social insurance. A special purpose public fund was created, named the Social Insurance Fund (Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, FUS). The Social Insurance Institution became an administrator of that fund. The Social Insurance Fund was used to finance social insurance benefits and costs of ZUS operation. Growing disparity between responsibilities imposed on the Social Insurance Institution and its potential made it necessary, as early as in the 1980s, to computerise ZUS. Since 1986, the majority of pension benefits payable by ZUS were subject to automatic indexation. In subsequent years, computers were also used to perform other ZUS tasks. The economic transformation process in Poland in the early 1990s was also a special time for the Social Insurance Institution. The demographic situation, trade privileges, ease of obtaining disability pensions, weak link between old-age pension and work experience increased spending on benefits, and this in turn put burden on the public finance. Therefore, in 1999, a fundamental reform of the social insurance system, mainly the old-age pension system, was caied out in Poland. For ZUS it was connected with the need for profound changes, which were considered to be the most revolutionary in the history of this institution. Implementation of the social insurance system reform continues to this day, although the main tasks associated therewith (such as the creation of the comprehensive information system and the creation of individual insurance accounts and registers of insurance contribution payers). An event that significantly affected ZUS operation, was Poland s accession to the European Union on 1 May For ZUS, this meant new tasks, resulting from the Regulations on the coordination of social security systems. From the perspective of several decades of ZUS operation under the new conditions, it can be concluded that ZUS is efficiently and effectively performing its new responsibilities. ZUS współpracował z wybitnymi architektami polskiego modernizmu: Józefem Szanajcą i Romanem Piotrowskim. Na zdjęciu budynek ZUS w dynamicznie rozwijającej się przed wojną Gdyni. ZUS cooperated with leading architects of Polish modernism: Mr Józef Szanajca and Mr Roman Piotrowski. Picture shows ZUS building in dynamically developing Gdynia before the Second World War.

12 Zadania ZUS Z zapisów ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz statutu i regulaminu organizacyjnego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wynikają szczegółowe obowiązki ZUS, które mają bardzo zróżnicowany charakter. Do najważniejszych zadań ZUS należą: ustalanie prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych oraz wypłacanie tych świadczeń, wypłacanie emerytur z II filaru emerytalnego (otwartych funduszy emerytalnych, OFE), stwierdzanie i ustalanie obowiązku ubezpieczenia, wymierzanie i pobieranie składek na ubezpieczenia społeczne oraz na ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych, prowadzenie rozliczeń z płatnikami składek z tytułu należnych składek i wypłacanych przez nich świadczeń, które są finansowane z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych lub innych źródeł, kontrola wykonywania przez płatników składek i ubezpieczonych obowiązków w zakresie ubezpieczeń społecznych oraz innych zadań zleconych Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych, prowadzenie indywidualnych kont ubezpieczonych i kont płatników składek, prowadzenie Centralnego Rejestru Ubezpieczonych, Centralnego Rejestru Płatników Składek oraz Centralnego Rejestru Członków Otwartych Funduszy Emerytalnych, sporządzanie rocznego planu finansowego dla Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Funduszu Rezerwy Demograficznej i Funduszu Emerytur Pomostowych, orzekanie o niezdolności do pracy dla potrzeb ustalania uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych (lekarze orzecznicy i komisje lekarskie ZUS), kontrola orzecznictwa o czasowej niezdolności do pracy, prewencja rentowa: rehabilitacja lecznicza osób zagrożonych całkowitą lub częściową niezdolnością do pracy oraz osób pobierających rentę okresową, badania i analizy przyczyn niezdolności do pracy, inne działania prewencyjne, prewencja wypadkowa, realizacja umów i porozumień międzynarodowych w dziedzinie ubezpieczeń społecznych, dysponowanie środkami finansowymi Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, opracowywanie analiz i prognoz aktuarialnych w zakresie ubezpieczeń społecznych, popularyzacja wiedzy o ubezpieczeniach społecznych. Do realizacji tych zadań niezbędna jest codzienna, ścisła współpraca ZUS z innymi instytucjami. W najszerszym zakresie Zakład Ubezpieczeń Społecznych współpracuje: z bankami, w tym głównie z Narodowym Bankiem Polskim, w kwestii przepływu środków finansowych Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz pozostałych funduszy, których dysponentem jest ZUS, z otwartymi funduszami emerytalnymi, na których rzecz ZUS pobiera i do których przekazuje składki na II, kapitałowy filar ubezpieczenia emerytalnego, z Komisją Nadzoru Finansowego (KNF), której ZUS przekazuje dane o członkach OFE i składkach kierowanych do otwartych funduszy emerytalnych, z Narodowym Funduszem Zdrowia, na którego rzecz ZUS wymierza, pobiera, rozlicza i do którego przekazuje składkę na ubezpieczenie zdrowotne, z Krajowym Depozytem Papierów Wartościowych, któremu ZUS przekazuje informacje o zmianach członkostwa, czyli przechodzeniu ubezpieczonych do innego OFE, z Ministerstwem Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, na którego rzecz ZUS wymierza i pobiera składkę na Fundusz Pracy, z pocztą, za której pośrednictwem ZUS wypłaca świadczenia swoim klientom, z urzędami skarbowymi, na których rzecz ZUS w imieniu emerytów i rencistów odprowadza podatek dochodowy od osób fizycznych. 10

13 ZUS tasks Specific ZUS obligations, of a very diversified nature, result from the provisions of the Act of 13 October 1998 on the social insurance system, as well as from the statute and the organisational rules of the Social Insurance Institution. The most important ZUS tasks include the following: establishment of the right to social insurance benefits and payment of these benefits; payment of old-age pensions from the second pillar of the old-age pension system (Open Pension Funds, otwarte fundusze emerytalne, OFE); identification and establishment of the social insurance obligation; assessment and collection of contributions to social insurance as well as to health insurance, the Labour Fund, the Fund of Guaranteed Employee Benefits and the Bridging Old-Age Pensions Fund; settlement of accounts with contribution payers in respect of due contributions and benefits paid out by them, which are financed by the Social Insurance Fund or by other funds; control of fulfilment of obligations by contribution payers and insured persons in the field of social insurance and other tasks commissioned to the Social Insurance Institution; maintaining individual accounts of insured persons and contribution payers; maintaining the Central Register of Insured Persons, the Central Register of Contribution Payers and the Central Register of Open Pension Funds Members; drawing up an annual financial plan for the Social Insurance Fund, the Demographic Reserve Fund and the Bridging Old-Age Pensions Fund; evaluation and certification of incapacity for work (by ZUS certified doctors and medical boards) for the purposes of determination of entitlement to social insurance benefits; control of decisions certifying temporary incapacity for work; disability pension prevention: medical rehabilitation of persons at risk of full or partial incapacity for work and recipients of periodic pension, studies and analyses of the causes of incapacity for work, other preventive activities; prevention of accidents at work; implementation of international conventions and agreements in the field of social insurance; administration of the Social Insurance Fund resources; development of actuarial analyses and forecasts in the field of social insurance; dissemination of knowledge about the social insurance. Caying out these tasks requires a close day-to-day cooperation with other institutions. In the most general sense the Social Insurance Institution cooperates with: banks, in particular the National Bank of Poland, as regards the financial flow of resources of the Social Insurance Fund and other funds administered by ZUS; Open Pension Funds (otwarte fundusze emerytalne, OFE), on behalf of which ZUS collects, and to which it transfers contributions to the second funded pillar of the old-age pension insurance; the Financial Supervision Authority (Komisja Nadzoru Finansowego, KNF), where ZUS transfers data relating to members of and contributions paid to Open Pension Funds; the National Health Fund (Narodowy Fundusz Zdrowia, NFZ), on behalf of which ZUS assesses, collects, accounts for and to which it transfers health insurance contributions; the National Depository for Securities (Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych), to which ZUS forwards information on changes in membership, that is on insured persons changing their Open Pension Funds; the Ministry of Family, Labour and Social Policy, on behalf of which ZUS assesses and collects contributions to the Labour Fund; postal service, through which ZUS pays benefits to its customers; tax offices, to which ZUS transfers, on behalf of pensioners, the personal income tax. 11

14 Struktura organizacyjna ZUS Zarząd i Rada Nadzorcza Organami Zakładu Ubezpieczeń Społecznych są: Prezes ZUS, Zarząd, którego przewodniczącym jest z urzędu prezes ZUS, Rada Nadzorcza ZUS. Prezes ZUS jest powoływany przez prezesa Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego złożony po zasięgnięciu opinii Rady Nadzorczej Zakładu. Prezes Rady Ministrów odwołuje prezesa Zakładu także na wniosek ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego. Zarząd Zakładu składa się z 2 4 osób, powoływanych i odwoływanych przez Radę Nadzorczą Zakładu na wniosek prezesa ZUS. Organ ten zarządza funduszami, których dysponentem jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych, prowadzi na bieżąco gospodarkę finansową ZUS oraz opracowuje plany dla Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i samego Zakładu. Do kompetencji członków Zarządu należy również nadzór merytoryczny nad działalnością poszczególnych komórek organizacyjnych Centrali ZUS oraz oddziałów. Rada Nadzorcza jest z kolei organem o charakterze opiniodawczo-decyzyjnym. Jej członkami są osoby delegowane przez partnerów dialogu społecznego, którzy działają w Radzie Dialogu Społecznego: związki zawodowe, organizacje pracodawców oraz rząd RP. Ze względu na specyfikę dialogu społecznego w sferze ubezpieczeń społecznych w skład Rady wchodzą również organizacje emerytów i rencistów. Rada Nadzorcza jest powoływana przez prezesa Rady Ministrów na pięcioletnią kadencję. Liczba członków jest uzależniona od liczby reprezentatywnych (ogólnokrajowych) organizacji pracodawców i pracowników, które funkcjonują w danym okresie. Aktualnie Rada liczy 12 członków. Centrala i jednostki terenowe Centrala Zakładu Ubezpieczeń Społecznych koordynuje realizację zadań, które nałożyła na ZUS ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Centrala ZUS podzielona jest na 31 departamentów, które zajmują się różnymi zakresami merytorycznymi. Ich zadania to m.in.: dysponowanie Funduszem Ubezpieczeń Społecznych, Funduszem Rezerwy Demograficznej, Funduszem Emerytur Pomostowych oraz prowadzenie rozliczeń składek na ubezpieczenia społeczne, prowadzenie indywidualnych kont ubezpieczonych oraz rejestrów ubezpieczonych i płatników składek, zapewnienie oddziałom ZUS niezbędnej pomocy merytorycznej, organizacyjno-technicznej i finansowej umożliwiającej sprawną realizację zadań, zapewnienie jednolitej interpretacji powszechnie obowiązujących przepisów, opracowywanie wewnętrznych aktów prawnych oraz wzorów formularzy i druków, realizacja zadań wynikających z umów międzynarodowych, zarządzanie finansami ZUS i dysponowanie jego majątkiem, opracowywanie projektów planów działalności ZUS oraz analiz i prognoz dotyczących jego działalności. Terenowymi jednostkami organizacyjnymi Zakładu Ubezpieczeń Społecznych są oddziały oraz podległe im inspektoraty i biura terenowe. Sieć jednostek ZUS na terenie kraju obejmuje 323 jednostki, w tym 43 oddziały, 209 inspektoratów i 71 biur terenowych (zob.: mapa na s ). Terenowe jednostki organizacyjne ZUS prowadzą bezpośrednią obsługę klientów w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych. Obejmuje ona przede wszystkim: 12

15 określanie obowiązku ubezpieczeń społecznych, ustalanie uprawnień do świadczeń z tytułu ubezpieczeń społecznych oraz do innych świadczeń zleconych ZUS do realizacji, wypłata świadczeń z tytułu ubezpieczeń społecznych oraz innych świadczeń zleconych ZUS do realizacji, dochodzenie zwrotu nienależnie pobranych świadczeń, dochodzenie należnych składek i opłat, orzekanie o niezdolności do pracy dla potrzeb ustalania uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych (lekarze orzecznicy i komisje lekarskie ZUS). Ponadto wybrane jednostki ZUS wykonują dodatkowo inne zadania, do których należą m.in.: realizacja umów i porozumień międzynarodowych w dziedzinie ubezpieczeń spo- łecznych (wydziały realizacji umów międzynarodowych), szkolenie, doszkalanie i doskonalenie zawodowe pracowników oraz płatników składek (centra szkolenia), obsługa poligraficzna Zakładu (wydziały poligrafii).

16 ZUS organisational structure Management Board and Supervisory Board The following are the bodies of the Social Insurance Institution: ZUS President; Management Board chaired ex officio by the ZUS President; ZUS Supervisory Board. The ZUS President is appointed by the Prime Minister on the proposal of the minister in charge of social security issues submitted after consultation with ZUS Supervisory Board. The ZUS President is dismissed by the Prime Minister on the proposal of the minister in charge of the social security issues. The ZUS Management Board is composed of 2 4 persons, appointed and dismissed by the ZUS Supervisory Board, on the proposal of the ZUS President. This body manages funds administered by the Social Insurance Institution, runs the day-to-day financial economy of ZUS and draws up plans for the Social Insurance Fund and ZUS itself. The powers of the Board members also include substantive supervision over the operation of individual organisational units of ZUS Headquarters and branches. And the Supervisory Board is an advisory and decisionmaking body. Its members are delegated by social dialogue partners acting in the Social Dialogue Board: trade unions, organisations of employers and the Government of the Republic of Poland. Due to the specific nature of social dialogue in the area of social insurance, the Board also includes pensioners organisations. The Supervisory Board is appointed for a 5-year term by the Prime Minister. The number of its members depends on the number of representative (nation-wide) organisations of employers and employees existing at a given time. Presently the Board comprises twelve members. Headquarters and regional units The Headquarters of the Social Insurance Institution coordinates tasks imposed on ZUS by the Act on the social insurance system. It is divided into 31 departments, with different scope of competence. Their tasks include inter alia: administering the Social Insurance Fund, Demographic Reserve Fund, Bridging Old-Age Pension Fund and accounting for social insurance contributions; maintaining individual accounts of insured persons as well as registers of insured persons and of contribution payers; providing ZUS branches with necessary substantive, organisational and technical support, to allow them for efficient tasks performance; ensuring a uniform interpretation of generally binding legislation; drafting internal regulations as well as model forms and documents; performance of tasks resulting from international agreements; managing ZUS finance and administration of its assets; drafting ZUS plans of activity as well as analyses and forecasts of its operation. The regional units of the Social Insurance Institution include branches, and working under them inspectorates and local offices. The national ZUS network consists of 323 units, including 43 branches, 209 inspectorates and 71 local offices (see: a map at p ). ZUS local organisational units deal with direct customer service in social insurance issues. This includes inter alia: establishing the social insurance obligation; establishing the eligibility for social insurance benefits and for other benefits whose payment is entrusted to ZUS; 14

17 Centrala w Warszawie Headquaters in Warsaw Pozostałe placówki Other units 31 departamentów departments 43 oddziały branches Osoby pracujące w Centrali Headquaters employees 1432* Osoby pracujące w pozostałych placówkach Other units employees 209 inspektoratów inspectorates * stan na 31 grudnia 2016 r. * as on 31 December biur terenowych regional offices * payment of social insurance benefits and other benefits whose payment is entrusted to ZUS; enforcing refund of unduly received benefits; enforcing collection of due contributions and payments; evaluation and certification of incapacity for work (by ZUS certified doctors and medical boards) for the purposes of determination of entitlement to social insurance benefits. Moreover, the selected ZUS units additionally exercise other tasks, including: implementation of international conventions and agreements in the field of social insurance (divisions for implementation of international agreements); training, further training and vocational development of ZUS staff and contribution payers (training centres); publishing services for ZUS (publishing divisions). 15

18 Słupsk Gdańsk Koszalin Elbląg Olsztyn Szczecin Bydgoszcz Piła Toruń Gorzów Wlkp. Płock Poznań I Poznań II Warszawa I Warszawa II Warszawa III Zielona Góra Ostrów Wlkp. Łódź I Legnica Wrocław Łódź II Tomaszów Maz. Radom Kielce Częstochowa Wałbrzych Opole Zabrze Chorzów Sosnowiec Rybnik Chrzanów Kraków Tarnów Bielsko-Biała Jasło Nowy Sącz 16

19 Białystok Siedlce Lublin Biłgoraj Sieć oddziałów ZUS na terenie Polski ZUS branches network in Poland Rzeszów Źródło: ZUS, Gabinet Prezesa, Wydział Organizacji i Analiz Source: ZUS, President Office, Organisation and Analyses Division 17

20 Schemat struktury organizacyjnej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Organisational chart of the Social Insurance Institution Member of Management Board Strategic Management Division Benefit and Certification Division Finance and Inco Division Allowances Department ZUS President Office Pension Benefits Department Statistics and Actuarial Forecasts Department International Cooperation Department Prevention and Rehabilitation Department Funds Finance Department ZUS Finance Department Income Enforcement Departm Foreign Pensions Department Medical Certification Department Member of Man Insurance and Contribution Department Human Resources Department Audit Department Contribution Payers Control Department ControllingDepartment Internal Control Department Customer Service Department Information Security Management Department Office of the Supervisory Bo 209 inspectorates 71 regional offices branches Interpersonal Unit for Health a Safety at Work

21 ZUS Supervisory Board ZUS President nagement Board Member of Management Board ome Enforcement System Operation and Maintenance Division ment l Boards and Teams Member of Management Board Administration and Public Procurement Division IT Service Development Department Real Estate Management Department Software Development Department Administrative Department IT Systems Management Department Publishing Office Service Management Department Public Procurement Department Application Operation Department Legislative and Legal Department IT Infrastructure Operation Department oard and Fire Źródło: ZUS, Gabinet Prezesa, Wydział Organizacji i Analiz Source: ZUS, President Office, Organisation and Analyses Division 19

22 Pracownicy Sprawna realizacja zadań Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wymaga wykwalifikowanej kadry. Oprócz wysokich kwalifikacji zawodowych powinna ona mieć także umiejętność komunikacji z klientami, którymi są z jednej strony świadczeniobiorcy, a z drugiej płatnicy składek. Kontakt z nimi wymaga od pracowników ZUS bardzo dobrej znajomości przepisów prawa, aby mogli przekazywać klientom jak najrzetelniejsze informacje potrzebne do załatwiania spraw, a jednocześnie odpowiedniego podejścia w trudnych sytuacjach, które mogą budzić emocje. Obecnie ZUS zatrudnia osoby, w tym 1432 w Centrali i w oddziałach (stan na 31 grudnia 2016 r.). Kobiety stanowią 87,2% kadry. Ponad połowa pracowników ma wykształcenie wyższe (61,4% ogółu zatrudnionych). Wykształcenie średnie ma 37,6% ogółu pracowników, zaś wykształcenie niższe od średniego 1,0%. Najwięcej osób z wyższym wykształceniem pracuje w Centrali ZUS studia ukończyło około 80,2% jej pracowników. Jeśli chodzi o wiek, to w 2016 r. największą grupę wśród ogółu zatrudnionych stanowili pracownicy w wieku od 35 do 45 lat (37,1%). Odsetek osób bardzo młodych, w wieku do 25 lat, wynosił 1,1%, zaś odsetek osób starszych, w wieku powyżej 65 lat 0,9%. Jednym z elementów strategii działania ZUS jest inwestowanie w kapitał ludzki i tworzenie jak najlepszych warunków do identyfikowania się z instytucją i jej celami. Pracownicy ZUS podnoszą więc swoje kwalifikacje, odbywając studia wyższe i podyplomowe oraz uczestnicząc w szkoleniach centralnych i regionalnych. W 2016 r. w ramach wszystkich form szkoleniowych swoje kwalifikacje podnosiło łącznie uczestników (w szkoleniach tradycyjnych wzięło udział uczestników, a w szkoleniach e-learningowych uczestników). Employees Efficient performance of ZUS tasks requires qualified staff. Apart from high vocational qualifications, the staff should be skilled in communication with customers, that is on one side beneficiaries, and on the other side contribution payers. Such communication requires perfect knowledge of legislation from ZUS employees, which is necessary to provide the customers with the most reliable information needed to settle their matters, and at the same time the right approach in difficult and sometimes emotive cases. At present ZUS employs 45,522 persons, of which 1,432 are located in the Headquarters and 44,090 in branches (as on 31 December 2016). Women account for 87.2% of the staff. More than half of the staff have higher education (61.4% of all employees), 37.6% of the staff are people with secondary education, and 1.0% with lower than secondary education. Most of employees with higher education work in ZUS Headquarters about 80.2% of its staff are higher school graduates. As regards age, the biggest group of ZUS staff in 2016 were employees aged between 35 and 45 years (37.1%). The share of very young persons, under 25 years, was 1.1%, and the share of elderly workers, aged above 65 years 0.9%. One of the elements of ZUS operation strategy is to invest in human capital and to create the best conditions for staff to identify themselves with the institution and its goals. ZUS employees develop their skills through tertiary level education and post-graduate studies, as well as through participation in central and regional trainings. In 2016, 132,024 participants raised their qualifications in all training forms (traditional training was attended by 65,996 participants, and e-learning courses by 66,028 participants). 20

23 Struktura zatrudnienia w ZUS według wykształcenia (w %) ZUS staff by education (in %) wyższe higher średnie secondary poniżej średniego below secondary 90,0 80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 80,2 61,4 60,8 37,6 38,3 17,2 1,0 2,6 0,9 ogółem Centrala oddziały total headquarters branches Struktura zatrudnienia w ZUS według płci (w %) ZUS staff by gender (in %) kobiety women mężczyźni men ,4 60,0 40,0 87, ,6 12,8 0 ogółem Centrala oddziały total headquarters branches Struktura zatrudnienia w ZUS według wieku (w %) ZUS staff by age (in %) do 25 lat below 25 years lat years lat years lat years lat years powyżej 65 lat above 65 years ,3 37,1 36,9 28,6 28,4 22,7 18,8 17,8 17,8 14,8 14,0 14,8 1,1 0,9 0,2 2,0 1,1 0,8 ogółem Centrala oddziały total headquarters branches Źródło: ZUS, Departament Spraw Pracowniczych Source: ZUS, Human Resources Department 21

24 Finanse ubezpieczeń społecznych Social Insurance Financing Świadczenia z systemu ubezpieczeń społecznych są finansowane z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS). To państwowy fundusz celowy powołany do realizacji zadań z zakresu ubezpieczeń społecznych. Środkami FUS dysponuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Głównym źródłem dochodów Funduszu Ubezpieczeń Społecznych są składki na ubezpieczenia społeczne. Inne źródła dochodu tego funduszu to: dotacje z budżetu państwa, oprocentowanie rachunków bankowych FUS, środki Funduszu Rezerwy Demograficznej 1, kwoty przekazywane na świadczenia, których wypłatę zlecono Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych, odsetki od nieterminowo regulowanych zobowiązań wobec FUS. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych składa się z czterech funduszy: Wydatki na świadczenia pieniężne z FUS według rodzajów funduszy za 2016 r. (w %) Expenditure on cash benefits from the Social Insurance Fund by kinds of funds for 2016 (in %) Benefits payable from the social insurance system are financed by the Social Insurance Fund (Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, FUS). This is the special purpose public fund, established for implementation of tasks in the field of social insurance. FUS resources are administered by the Social Insurance Institution. Social insurance contributions are the main source of income of the Social Insurance Fund. Other sources of its income are the following: State budget subsidies, interest on the Social Insurance Fund bank accounts, resources of the Demographic Reserve Fund 1, amounts transfeed in respect of benefits that ZUS has been entrusted to pay, interest on outstanding liabilities in relation to FUS. The Social Insurance Fund is composed of four funds: old-age pension fund, which finances only old- -age pensions; 65,0% 22,6% fundusz emerytalny old-age pension fund fundusz rentowy disability and surviors pension fund fundusz chorobowy sickness fund fundusz wypadkowy accident fund Źródło: ZUS, Departament Statystyki i Prognoz Aktuarialnych Source: ZUS, Statistics and Actuarial Forecasts Department 2,5% 9,9% 1 Fundusz Rezerwy Demograficznej jest zasilany z różnych źródeł, przede wszystkim ze środków pozostałych na rachunku funduszu emerytalnego FUS na koniec roku kalendarzowego. Jego aktywa można wykorzystać na uzupełnienie niedoboru w funduszu emerytalnym FUS wynikającego z niekorzystnych zmian demograficznych. 1 The Demographic Reserve Fund (Fundusz Rezerwy Demograficznej, FRD) is created with various resources, including, in particular the resources remaining on the account of the FUS old-age pension fund at the end of each calendar year. Its assets may be used to cover the deficit of the FUS old-age pension fund due to unfavourable demographic changes. 22

25 funduszu emerytalnego, z którego finansowane są tylko świadczenia emerytalne, funduszu rentowego, z którego finansowane są renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowe, renty rodzinne, dodatki do rent i emerytur, zasiłki pogrzebowe oraz wydatki na prewencję rentową, funduszu chorobowego, z którego finansowane są świadczenia z ubezpieczenia na wypadek niezdolności do pracy z powodu choroby i macierzyństwa, funduszu wypadkowego, z którego finansowane są świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego. disability and survivors pension fund, which finances disability, training, survivor s pension, pension supplements, funeral grants and expenditure on disability pension prevention; sickness fund, which finances benefits provided under the insurance against incapacity for work due to sickness and maternity; work accident fund, which finances benefits provided under the work accident insurance. 23

26 Przychody Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Revenue of the Social Insurance Fund W 2016 r. przychody Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wyniosły ogółem ,2 mln zł. Wpływy ze składek wyniosły ,3 mln zł i stanowiły 74,3% wszystkich przychodów FUS. Pozaskładkowe przychody wyniosły ,9 mln zł i stanowiły 25,7% wszystkich przychodów FUS. Na pozaskładkowe przychody FUS w 2016 r. złożyły się: dotacja z budżetu państwa na uzupełnienie niedoboru środków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wyniosła ona ,8 mln zł, co stanowiło 21,9% ogółu przychodów FUS, refundacja z tytułu składek przekazywanych do OFE wyniosła 3162,3 mln zł, co stanowiło 1,5% ogółu przychodów FUS, wpłata z OFE kwota środków zgromadzonych na rachunkach członków OFE, która została przekazana do FUS w związku z reformą OFE wyniosła 3513,7 mln zł, tj. 1,7% ogółu przychodów FUS, środki pochodzące z przeniesienia aktywów z OFE wyniosły 717,9 mln zł, co stanowiło 0,4% ogółu przychodów FUS, pozostałe dochody wyniosły one 279,2 mln zł, tj. 0,1% ogółu przychodów FUS. Total revenue of the Social Insurance Fund in 2016 amounted to PLN 204,681.2 million. Revenue from contributions amounted to PLN 152,160.3 million and accounted for 74.3% of total FUS revenue. Non-contributory revenue amounted to PLN 52,520.9 million and accounted for 25.7% of total FUS revenue. The non-contributory FUS revenue in 2016 comprised: State budget subsidy to cover the deficit in the Social Insurance Fund it amounted to PLN 44,847.8 million, which accounted for 21.9% of total FUS revenue; refund in respect of contributions transfeed to OFEs equalled PLN 3,162.3 million, which accounted for 1.5% of total FUS revenue; payment from OFE an amount accumulated in the OFEs members accounts, which has been transfeed to FUS in connection with the OFEs reform amounted to PLN 3,513.7 million, i.e. 1.7% of total FUS revenue; funds derived from the transfer of OFEs assets amounted to PLN million, which accounted for 0.4% of total FUS revenue; other income amounted to PLN million, which accounted for 0.1% of total FUS revenue. Przychody Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w roku 2016 (w %) Revenue of the Social Insurance Fund in 2016 (in %) składki contributions dotacja z budżetu państwa State budget subsidy refundacja z tytułu przekazywanych składek do OFE refund in respect of transfer of contributions to OFEs wpłaty z OFE contributions from OFE środki pochodzące z przeniesienia aktywów z OFE resources transfeed from OFE pozostałe dochody other income 21,9% 74,3% 1,5% 1,7% 0,4% 0,1% Źródło: ZUS, Departament Statystyki i Prognoz Aktuarialnych Source: ZUS, Statistics and Actuarial Forecasts Department 24

27 Wydatki Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Expenditure of the Social Insurance Fund W 2016 r. wydatki Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wyniosły ogółem ,2 mln zł. Na świadczenia pieniężne finansowane z FUS przeznaczono w 2016 r ,3 mln zł. Świadczenia pieniężne, o których mowa, to m.in.: emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy, renty rodzinne, zasiłki chorobowe, zasiłki macierzyńskie, zasiłki opiekuńcze, zasiłki pogrzebowe, zasiłki wyrównawcze, świadczenia rehabilitacyjne. Najpoważniejszym wydatkiem Funduszu Ubezpieczeń Społecznych były wypłaty emerytur i rent ( ,5 mln zł, czyli 87,2% ogółu wydatków FUS w 2016 r.). Spośród pobierających te świadczenia 70,6% to osoby otrzymujące emerytury, 12,4% osoby otrzymujące renty z tytułu niezdolności do pracy, 17,0% osoby otrzymujące renty rodzinne. Wydatki na świadczenia pieniężne krótkoterminowe i jednorazowe wyniosły ,9 mln zł i stanowiły 10,8% ogółu wydatków FUS w 2016 r. Najwięcej wydano na zasiłki chorobowe (10 615,2 mln zł, co stanowiło 5,2% ogółu wydatków FUS w 2016 r.). Zasiłki chorobowe to druga po emeryturach i rentach najpoważniejsza pozycja w wydatkach FUS. Obowiązuje zasada, że pracownicy zachowują prawo do wynagrodzenia za pierwsze 33 dni niezdolności do pracy (tzw. wynagrodzenie chorobowe), a dopiero od 34. dnia tej niezdolności świadczenie jest finansowane z FUS. W 2016 r. liczba dni absencji chorobowej wyniosła ogółem 220,2 mln, w tym liczba dni absencji finansowanej z funduszu zakładów pracy 74,2 mln, a liczba dni absencji finansowanej ze środków FUS 146,0 mln. Na działalność prewencyjną prowadzoną przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydano 242,4 mln zł, co stanowiło 0,1% ogółu wydatków FUS w 2016 r. The total Social Insurance Fund expenditure in 2016 was PLN 205,430.2 million expenditure on cash benefits financed by the Social Insurance Fund amounted to PLN 201,610.3 million. The above-mentioned cash benefits include: old-age pensions, disability pensions, survivor s pensions, sickness allowances, maternity allowances, care allowances, funeral grants, compensatory allowances, rehabilitation benefits. Pension payments formed the main item in the Social Insurance Fund expenditure (PLN 179,066.5 million, which is 87.2% of the total FUS expenditure in 2016). 70.6% of beneficiaries were recipients of old-age pensions, while recipients of pensions in respect of incapacity for work accounted for 12.4% and recipients of survivor s pensions for 17.0%. Expenditure on cash short-term benefits and cash lump-sum benefits amounted to PLN 21,952.9 million and accounted for 10.8% of a total FUS expenditure in The largest amount of money was spent on sickness allowances (PLN 10,615.2 million, which accounted for 5.2% of the total FUS expenditure in 2016). Right after pensions, sickness allowances were the second-most important item in FUS expenditure. Employees retain the right to remuneration for the first 33 days of incapacity for work (the so called sick pay), and only from the 34 th day of such incapacity, the benefit is financed by the Social Insurance Fund. In 2016, the number of days of sickness absence totalled million, which included days financed by the funds of work establishments 74.2 million and days financed by FUS million. PLN million were spent on prevention activities caied out by the Social Insurance Institution, which accounted for 0.1% of the total FUS 25

28 Na prewencję rentową wydano 186,9 mln zł, a na prewencję wypadkową 55,5 mln zł. Pozostałe wydatki bieżące wyniosły 4,5 mln zł, co stanowiło zaledwie 0,002% ogółu wydatków FUS w 2016 r. Wydatki związane z kosztami działalności ZUS finansowane są z odpisu na działalność Zakładu. Wyniosły one 3573,0 mln zł, tj. 1,7% ogółu wydatków FUS w 2016 r. ZUS otrzymuje ponadto refundację kosztów poniesionych w związku z wykonywaniem zadań na rzecz innych podmiotów. expenditure in PLN million were spent for pension prevention and PLN 55.5 million for work accident prevention. Other cuent expenditure amounted to PLN 4.5 million, which accounted for only 0.002% of the total FUS expenditure in Expenses related to ZUS operation are financed from deduction for ZUS operation. They amounted to PLN 3,573.0 million, which was 1.7% of the total FUS expenditure in Besides, ZUS receives reimbursement of costs incued in connection with performance of tasks for other entities. Wydatki Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w 2016 r. według rodzajów Expenditure of the Social Insurance Fund in 2016 by kinds of funds w mln zł in PLN million w % in % Wydatki ogółem Total expenditure ,2 100,0 Świadczenia pieniężne Cash benefits ,3 98,1 w tym: of which: emerytury i renty pensions ,5 88,8 zasiłki chorobowe sickness allowances ,2 5,3 zasiłki macierzyńskie maternity allowances 7 745,3 3,8 zasiłki opiekuńcze care allowances 790,1 0,4 zasiłki pogrzebowe funeral grants 1 284,2 0,6 zasiłki wyrównawcze compensatory allowances 558,7 0,2 świadczenia rehabilitacyjne rehabilitation benefits 1 525,2 0,8 jednorazowe odszkodowania powypadkowe lump-sum post-accident compensations 306,0 0,1 Prewencja rentowa i wypadkowa Accident and pension prevention 242,4 0,1 Pozostałe wydatki bieżące Other cuent expenditure 4,5 0,0 Odpis na działalność Zakładu Deduction for ZUS cuent operation 3 573,0 1,7 Źródło: ZUS, Departament Statystyki i Prognoz Aktuarialnych Source: ZUS, Statistics and Actuarial Forecasts Department 26

29 Koszty działalności ZUS ZUS operational cost Ocena efektywności działania instytucji publicznej w dużej mierze dotyczy tego, jak ta instytucja prowadzi politykę finansowania swojej działalności w stosunku do zadań, które ma zrealizować. Zmierzenie efektywności przy zastosowaniu przyjętych w obszarze działalności gospodarczej miar dotyczących zysków i kosztów jest niemożliwe, więc często ocenia się ją na podstawie udziału kosztów w ogólnej kwocie wydatków danej instytucji. Wydatki ZUS wyniosły w 2016 r. 4388,8 mln zł, z czego 3573,0 mln zł pochodziło z odpisu z FUS. Pozostałą kwotę stanowiła refundacja kosztów, które ZUS ponosi w związku z wykonywaniem zadań na rzecz innych podmiotów, a więc z tytułu poboru składek na ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz otwarte fundusze emerytalne. Wydatki na działalność ZUS należy oceniać jako umiarkowane, szczególnie biorąc pod uwagę niezwykle szeroki zakres zadań Zakładu (zob.: rozdział Zadania ZUS na s. 10). Evaluation of public institution effectiveness is largely based on how this institution runs policy of funding its activities in relation to tasks to be achieved. As it is not possible to assess the performance of a public institution by means of profit and loss measures adopted in business activity, it is frequently assessed based on the share of costs in its total expenditure. In 2016, ZUS expenditure amounted to PLN 4,388.8 million, of which PLN 3,573.0 million covered by deduction from FUS. The remaining amount represented the reimbursement of ZUS costs incued in connection with performance of tasks for other entities, i.e. in respect of collection of contributions to health insurance, Labour Fund, Fund of Guaranteed Employee Benefits and Open Pension Funds. Spending on ZUS operation should be assessed as moderate, especially considering the extremely wide range of ZUS tasks (see the chapter ZUS tasks at p. 11). Koszty działalności Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w 2016 r. Operational cost of the Social Insurance Institution in 2016 Źródło: ZUS, Departament Finansów Zakładu Source: ZUS, Funds Finance Department w tys. zł in thousand PLN Koszty zasadniczej działalności Costs of core activities amortyzacja amortisation and depreciation zużycie materiałów i energii use of materials and energy opłaty pocztowe i bankowe za przekazywane świadczenia pieniężne postal and bank charges for transfer of cash benefits usługi obce inne niż opłaty pocztowe i bankowe external services other than postal and bank charges podatki i opłaty taxes and fees wynagrodzenia i świadczenia na rzecz pracowników salaries and benefits for employees pozostałe koszty rodzajowe other prime costs Wydatki na inwestycje Capital expenditure RAZEM TOTAL

30 Współpraca międzynarodowa International cooperation ZUS prowadzi zakrojone na szeroką skalę działania o charakterze międzynarodowym. W 2016 r. zakres współpracy Zakładu z instytucjami zagranicznymi obejmował: kontakty z Komisją Europejską związane z rolą ZUS jako instytucji łącznikowej oraz instytucji właściwej w zakresie realizacji unijnej koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, konsultacje dwustronne z instytucjami ubezpieczeniowymi innych krajów w zakresie realizacji dwustronnych umów i porozumień w sferze zabezpieczenia społecznego oraz rozporządzeń unijnych, współpracę z Międzynarodowym Stowarzyszeniem Zabezpieczenia Społecznego (ISSA), Europejską Platformą Zabezpieczenia Społecznego (ESIP) oraz Europejskim Stowarzyszeniem Lekarzy Orzeczników (EUMASS), konsultacje organizowane na podstawie zawartych przez ZUS dwustronnych porozumień o współpracy eksperckiej i wymianie doświadczeń w zakresie zabezpieczenia społecznego, udział w międzynarodowych konferencjach i seminariach, działalność informacyjno-popularyzatorską skierowaną do obcokrajowców i Polonii, dotyczącą uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych wynikających z unijnej koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego oraz zawartych umów dwustronnych o zabezpieczeniu społecznym z krajami spoza Unii Europejskiej. W ramach współdziałania z Komisją Europejską przedstawiciele ZUS uczestniczyli w pracach Komisji Technicznej przy Komisji Administracyjnej ds. Koordynacji Systemów Zabezpieczenia Społecznego. Prace te dotyczyły przygotowań do wdrożenia wspólnotowego Systemu elektronicznej wymiany informacji dot. zabezpieczenia społecznego (EESSI). Pracownicy ZUS pracowali w grupie roboczej ds. weryfikacji uwag ZUS engages in full-scale international activities. In 2016 the scope of ZUS cooperation with foreign institutions covered: contacts with the European Commission connected with the role of ZUS as a liaison body as well as a competent institution for the realisation of EU coordination of social security systems, bilateral consultations with the insurance institutions of other countries within the realisation of bilateral agreements and accords in the sphere of social security and EU Regulations, cooperation with the International Social Security Association (ISSA), the European Social Insurance Platform (ESIP) as well as the European Union of Medicine in Assurance and Social Security (EUMASS), consultations organised on the basis of bilateral agreements concluded by ZUS on expert cooperation and the exchange of experience in the field of social insurance, participation at international conferences and seminars, popularising work providing information for foreigners and Poles resident abroad (Polonia) on their rights to social insurance benefits resulting from the EU coordination of social security systems as well as bilateral agreements on social security concluded with countries outside of the European Union. Within the framework of cooperation with the European Commission, ZUS representatives have participated in the work of the Technical Commission at the Administrative Commission for the Coordination of Social Security Systems. This work has involved the preparation for the implementation of the Community system of Electronic Exchange of Social Security Information (EESSI). ZUS employees participated in the working group on verification of comments and the preparation of final versions of the Structural Electronic Documents (SEDs) and in the H5NCP project on the establish- 28

31 i przygotowania ostatecznych wersji strukturalnych dokumentów elektronicznych (SED) oraz w projekcie H5NCP dotyczącym tworzenia krajowych punktów kontaktowych na podstawie H5 Komisji Europejskiej, który obejmował budowanie sieci kontaktów i narzędzi IT w celu zwalczania błędów i nadużyć. Bezpośrednie konsultacje dwustronne w zakresie realizacji dwustronnych umów i porozumień o zabezpieczeniu społecznym oraz rozporządzeń wspólnotowych ZUS prowadził z instytucjami ubezpieczeniowymi Czech, Kanady, Niemiec, Wielkiej Brytanii oraz Włoch. Aktywność w ISSA była związana w dużej mierze z rolą ZUS w Komitecie Sterującym Europejskiej Sieci ISSA (IEN). Członek Zarządu ZUS przewodniczył temu Komitetowi, a Departament Współpracy Międzynarodowej Centrali ZUS prowadził Sekretariat Europejskiej Sieci ISSA. Zakład wspierał innych europejskich członków ISSA w koordynacji i organizacji seminariów technicznych IEN, warsztatów oraz konferencji realizowanych w regionie europejskim. Przedstawiciele ZUS, którzy pełnili funkcję wiceprzewodniczących trzech komisji technicznych ISSA (Komisji ds. Inwestowania Funduszy Ubezpieczeń Społecznych, Komisji ds. Organizacji, Zarządzania i Innowacji, Komisji ds. Analiz Statystycznych, Aktuarialnych i Finansowych), brali aktywny udział w pracach tych grup oraz uczestniczyli w Forum Komisji Technicznych w Genewie. Najważniejszym wydarzeniem w 2016 r. były wybory nowych władz ISSA, które miały miejsce 18 listopada podczas Światowego Forum ISSA w Panamie. Wybrano nowego prezydenta, skarbnika oraz członków Komisji Kontroli. Członek Zarządu ZUS został wybrany na tytularnego audytora w Komisji Kontroli ISSA. W ramach współpracy z Europejską Platformą Zabezpieczenia Społecznego (ESIP), której ZUS jest członkiem, przedstawiciel Zakładu wziął udział w czterech spotkaniach tej organizacji. W 2016 r. pełnił funkcję wiceprzewodniczącego Komitetu Emerytalnego oraz był członkiem Rady ESIP (Board of Governors). W 2016 r. ZUS był reprezentowany na trzech spotkaniach Europejskiego Stowarzyszenia Lekarzy Orzeczników (EUMASS). Głównym celem EUMASS ment of national contact points based on Decision No. H5 of the Administrative Commission which included networking and IT tools to combat eors and abuse. Direct bilateral consultations within the realisation of bilateral agreements and accords on social security as well as EU Regulations have been conducted by ZUS with the insurance institutions of the Czech Republic, Canada, Germany, the United Kingdom and Italy. ZUS activity in ISSA was largely related to the role of ZUS in the Steering Committee of the ISSA European Network (IEN). A member of the ZUS Management Board chaired the Committee, and the International Cooperation Department of ZUS Headquarters ran the ISSA European Network Secretariat. ZUS supported other European ISSA members in the coordination and organisation of IEN technical seminars, workshops and conferences in the European region. ZUS representatives who fulfilled the function of deputy heads of the three ISSA Technical Commissions (for the Investment of Social Security Funds, for Organisation, Management and Innovation, for Statistical, Actuarial and Financial Studies) have taken an active part in the work of these groups and participated in the Forum for Technical Commissions in Geneva. The most important event in 2016 was the election of the new ISSA authorities that took place on 18 November during the ISSA World Forum in Panama. A new President, Treasurer and Member of the Audit Committee were elected. A member of the ZUS Management Board was elected the titular auditor on the ISSA Audit Committee. Within the framework of cooperation with the European Social Insurance Platform (ESIP), of which ZUS is a member, a ZUS representative took part in four meetings of that organisation. In 2016, a ZUS representative held the position of deputy head of the Pension Committee and was a member of the ESIP Board of Governors. In 2016, ZUS was represented at three meetings of the European Union of Medicine in Assurance and Social Security (EUMASS). The primary goal of EUMASS is to improve the skills of evaluating doctors at social security institutions in the assesment of the physical or mental 29

32 jest doskonalenie umiejętności lekarzy orzeczników instytucji zabezpieczenia społecznego w zakresie oceny upośledzenia sprawności organizmu, które może ograniczyć możliwość wykonywania pracy. Na posiedzeniu w Brukseli w marcu 2016 r. przedstawiciel ZUS został wybrany na wiceprzewodniczącego EUMASS. Jedno ze spotkań EUMASS odbyło się w Warszawie 24 i 25 września 2016 r. Seminarium poświęcone było roli odpowiedniej komunikacji między lekarzem a pacjentem w medycynie ubezpieczeniowej, e-zwolnieniom w Polsce, metodom stosowanym do oceny stopnia uszkodzenia ciała w ubezpieczeniach osobowych w Polsce oraz znaczeniu poprawy umiejętności komunikacji interpersonalnej personelu medycznego dla minimalizowania roszczeń medycznych. Konsultacje na podstawie zawartych przez ZUS dwustronnych porozumień o współpracy eksperckiej i wymianie doświadczeń w zakresie zabezpieczenia społecznego realizowane były w formie bezpośrednich spotkań z ekspertami w sprawach zabezpieczenia społecznego z Bułgarii, Litwy, Rosji i Węgier. Poza instytucjami z krajów, z którymi podpisano umowy o współpracy, w Zakładzie przyjęto ponadto wieloosobowe delegacje zagraniczne z Finlandii, Indonezji, Mołdawii, Włoch oraz Czech. Poza wymienionymi formami współpracy przedstawiciele ZUS wygłaszali referaty i przedstawiali polskie doświadczenia, związane głównie ze zmianami w systemie emerytalnym, na międzynarodowych konferencjach i seminariach. Jednym z celów Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jest popularyzacja wiedzy o polskim systemie zabezpieczenia społecznego oraz o prawach i obowiązkach wynikających ze stosowania przez Polskę wspólnotowych przepisów w zakresie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego i zawartych umów dwustronnych o zabezpieczeniu społecznym. Dlatego ZUS kontynuuje program Dni Poradnictwa dla Polonii z państw członkowskich Unii Europejskiej oraz krajów, z którymi łączą Polskę dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym. Dni Poradnictwa organizowane są we współpracy z polskimi placówkami dyplomatycznymi na podstawie deklaracji o współpracy ZUS i Ministerstwa Spraw Zagranicznych. W 2016 r. impairment which can limit the ability to perform work. At a meeting in Brussels in March 2016, a ZUS representative was elected Vice-President of EUMASS. One of the EUMASS meetings took place in Warsaw on September The seminar was devoted to the role of appropriate communication between a physician and a patient in insurance medicine, e-sick leave certificates in Poland, methods used to assess the degree of body injury in life insurance in Poland and the importance of improving the interpersonal communication skills of medical personnel in minimising medical liability claims. Consultations on the basis of bilateral agreements on expert cooperation and experience exchange concluded by ZUS within the field of social security have been realised in the form of direct meetings with experts on matters of social security from Bulgaria, Lithuania, Russia and Hungary. Apart from the national institutions from of countries with which the cooperation agreements have been signed, ZUS also hosted multi-person foreign delegations from Finland, Indonesia, Moldova, Italy and the Czech Republic. In addition to the aforementioned forms of cooperation, ZUS representatives presented papers and the Polish experience connected chiefly with changes in the old-age pension system, at international conferences and seminars. One of the aims of the Social Insurance Institution is to promote knowledge of the Polish social security system as well as the rights and obligations resulting from Poland s application of Community rules on the coordination of social security systems and the concluded bilateral social security agreements. Therefore ZUS continues its Advice Days for Polonia programme, for Poles resident in European Union Member States as well as in those countries with which Poland is bound by bilateral agreements on social security. The Advice Days are organised in cooperation with Polish diplomatic mission on the basis of the Declaration on Cooperation between ZUS and the Ministry of Foreign Affairs. In 2016, such meetings were held in 14 countries (Austria, Belgium, Denmark, France, Greece, Spa- 30

33 spotkania takie odbyły się w 14 krajach (w Austrii, Belgii, Danii, Grecji, Irlandii, Kanadzie, Niemczech, Norwegii, Szwecji, USA, na Węgrzech oraz we Francji i we Włoszech, a także po raz pierwszy w Hiszpanii). Ponadto w ramach polsko-niemieckiego poradnictwa emerytalno-rentowego i we współpracy z niemieckimi instytucjami ubezpieczenia emerytalno-rentowego odbyło się 8 spotkań (w Słubicach, Zgorzelcu, Szczecinie, Görlitz, Frankfurcie nad Odrą, Berlinie, Toruniu i Hamburgu). Gdy 1 maja 2004 r. Polska przystąpiła do Unii Europejskiej, współpraca międzynarodowa ZUS w zakresie realizacji niektórych umów dwustronnych o zabezpieczeniu społecznym z państwami członkowskimi UE została zastąpiona realizacją rozporządzeń unijnych o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, z wyjątkiem niektórych postanowień umów dwustronnych zawartych z Austrią i Niemcami. Nadal obowiązują w Polsce międzynarodowe umowy dwustronne o zabezpieczeniu społecznym zawarte z krajami byłej Jugosławii (Bośnią i Hercegowiną, Czarnogórą, Serbią; umowa nie dotyczy Chorwacji i Słowenii, które są członkami Unii Europejskiej) oraz z Australią (obowiązuje od 1 października 2010 r.), Kanadą (od 1 października 2009 r.), Koreą Południową (od 1 marca 2010 r.), Macedonią (od 1 lipca 2007 r.), Stanami Zjednoczonymi Ameryki (od 1 marca 2009 r.), Ukrainą (od 1 stycznia 2014 r.) oraz Mołdawią (od 1 grudnia 2014 r.). Ponadto Polska jest związana międzynarodowymi konwencjami i zaleceniami Międzynarodowej Organizacji Pracy oraz Europejskiej karty społecznej Rady Europy. in for the first time, Ireland, Canada, Germany, Norway, Sweden, USA, Hungary and Italy). In addition, 8 meetings (in Słubice, Zgorzelec, Szczecin, Görlitz, Frankfurt/Oder, Berlin, Toruń and Hamburg) were organised within the framework of Polish-German pension counselling and in cooperation with the German pension insurance institutions. From the date of Poland s accession to the EU in 2004, the ZUS s international cooperation in the field of the implementation of some bilateral agreements on social security with EU Member States has been replaced with the implementation of EU Regulations on the coordination of social security systems, except for some stipulations of bilateral agreements with Austria and Germany. Bilateral international agreements on social security concluded with the countries of former Yugoslavia (Bosnia and Herzegovina, Montenegro, Serbia; the agreement does not cover Croatia and Slovenia which are European Union members), as well as with Australia (in force since 1 October 2010), with Canada (in force since 1 October 2009), with South Korea (in force since 1 March 2010), Macedonia (in force since 1 July 2007), the United States of America (in force since 1 March 2009), Ukraine (in force since 1 January 2014) and Moldova (in force since 1 December 2014) still remain in force in Poland. Besides, Poland is bound by the international conventions and recommendations of the International Labour Organisation and by the European Social Charter of the Council of Europe. Spotkanie z przedstawicielami czeskiego Parlamentu w Centrali ZUS, 13 grudnia 2016 r. A meeting with the members of Czech Republic s parliament, 13 December 2016

34 Oddziały ZUS wyznaczone do realizacji rozporządzeń unijnych z zakresu koordynacji rent i emerytur ZUS branches entrusted with the implementation of EU regulations in respect of pensions coordination Oddział ZUS rozpatrujący wnioski o emerytury lub renty objęte koordynacją unijną ZUS Branch investigating claims for pensions subject to EU coordination właściwy dla osób, które były objęte ubezpieczeniami społecznymi wyłącznie w Polsce i których państwem zamieszkania jest: właściwy dla osób, które mieszkają w Polsce lub za granicą i były objęte ubezpieczeniami społecznymi zarówno w Polsce, jak i za granicą, a ostatnim państwem, w którym były objęte ubezpieczeniami, jest: relevant for persons who have been covered by social insurance only in Poland and whose country of residence is: relevant for persons who are resident in Poland or abroad, who have been covered by social insurance both in Poland and abroad, and have been recently covered by insurance in the following countries: 1 Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w GDAŃSKU Wydział Realizacji Umów Międzynarodowych ul. Chmielna 27/33, Gdańsk The Social Insurance Institution, Branch in GDAŃSK Division for the Implementation of International Agreements ul. Chmielna 27/33, Gdańsk 2 Zakład Ubezpieczeń Społecznych, I Oddział w ŁODZI Wydział Realizacji Umów Międzynarodowych ul. Zamenhofa 2, Łódź Wielka Brytania United Kingdom Cypr, Grecja, Malta, Włochy Cyprus, Greece, Malta, Italy The Social Insurance Institution, First Branch in ŁÓDŹ Division for the Implementation of International Agreements ul. Zamenhofa 2, Łódź 3 Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w NOWYM SĄCZU Wydział Realizacji Umów Międzynarodowych ul. Węgierska 11, Nowy Sącz Czechy, Słowacja The Czech Republic, Slovakia The Social Insurance Institution, Branch in NOWY SĄCZ Division for the Implementation of International Agreements ul. Węgierska 11, Nowy Sącz 4 Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w OPOLU Wydział Realizacji Umów Międzynarodowych ul. Wrocławska 24, Opole Niemcy Germany The Social Insurance Institution, Branch in OPOLE Division for the Implementation of International Agreements ul. Wrocławska 24, Opole 32

35 5 Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w RZESZOWIE Wydział Realizacji Umów Międzynarodowych al. Piłsudskiego 12, Rzeszów Hiszpania, Portugalia Spain, Portugal The Social Insurance Institution, Branch in RZESZÓW Division for the Implementation of International Agreements al. Piłsudskiego 12, Rzeszów 6 Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w SZCZECINIE Wydział Realizacji Umów Międzynarodowych ul. Andre Citroëna 2, Szczecin Adres do korespondencji: ul. Matejki 22, Szczecin The Social Insurance Institution, Branch in SZCZECIN Division for the Implementation of International Agreements ul. Andre Citroëna 2, Szczecin Address for coespondence: ul. Matejki 22, Szczecin 7 Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w TARNOWIE Wydział Realizacji Umów Międzynarodowych ul. Kościuszki 32, Tarnów The Social Insurance Institution, Branch in TARNÓW Division for the Implementation of International Agreements ul. Kościuszki 32, Tarnów 8 Zakład Ubezpieczeń Społecznych, I Oddział w WARSZAWIE Wydział Realizacji Umów Międzynarodowych ul. Kasprowicza 151, Warszawa The Social Insurance Institution, First Branch in WARSAW Division for the Implementation of International Agreements ul. Kasprowicza 151, Warszawa Dania, Estonia, Finlandia, Islandia, Litwa, Łotwa, Norwegia, Szwecja Denmark, Estonia, Finland, Iceland, Lithuania, Latvia, Norway, Sweden Austria, Liechtenstein, Słowenia, Węgry, Szwajcaria Austria, Liechtenstein, Slovenia, Hungary, Switzerland Belgia, Bułgaria, Chorwacja, Francja, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Rumunia Belgium, Bulgaria, Croatia, France, Netherlands, Ireland, Luxembourg, Romania 33

36 Oddziały ZUS wyznaczone do realizacji umów dwustronnych o zabezpieczeniu społecznym ZUS branches entrusted with the implementation of bilateral social security conventions Oddział ZUS rozpatrujący wnioski o emerytury i renty podlegające koordynacji na podstawie umów dwustronnych ZUS Branch investigating claims for pensions subject to coordination under bilateral agreements właściwy dla osób, które były objęte ubezpieczeniami społecznymi wyłącznie w Polsce i których miejscem zamieszkania jest: właściwy dla osób, które mieszkają w Polsce lub za granicą i były objęte ubezpieczeniami społecznymi zarówno w Polsce, jak i za granicą, a ostatnim państwem, w którym były objęte ubezpieczeniami, jest: relevant for persons who have been covered by social insurance only in Poland and whose country of residence is: relevant for persons who are resident in Poland or abroad, have been covered by social insurence both in Poland and abroad, and have been recently covered by insurence in the following countries 1 Zakład Ubezpieczeń Społecznych, I Oddział w ŁODZI Wydział Realizacji Umów Międzynarodowych ul. Zamenhofa 2, Łódź Kanada, Korea Południowa Canada, South Korea The Social Insurance Institution, First Branch in ŁÓDŹ Division for the Implementation of International Agreements ul. Zamenhofa 2, Łódź 2 Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w NOWYM SĄCZU Wydział Realizacji Umów Międzynarodowych ul. Węgierska 11, Nowy Sącz Australia Australia The Social Insurance Institution, Branch in NOWY SĄCZ Division for the Implementation of International Agreements ul. Węgierska 11, Nowy Sącz 3 Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w RZESZOWIE Wydział Realizacji Umów Międzynarodowych al. Piłsudskiego 12, Rzeszów Mołdawia, Ukraina Moldova, Ukraine The Social Insurance Institution, Branch in RZESZÓW Division for the Implementation of International Agreements al. Piłsudskiego 12, Rzeszów 4 Zakład Ubezpieczeń Społecznych, I Oddział w WARSZAWIE Wydział Realizacji Umów Międzynarodowych ul. Kasprowicza 151, Warszawa The Social Insurance Institution, First Branch in WARSAW Division for the Implementation of International Agreements ul. Kasprowicza 151, Warszawa Bośnia i Hercegowina, Czarnogóra, Macedonia, Serbia, Stany Zjednoczone Ameryki Bosnia and Herzegovina, Montenegro, Macedonia, Serbia, the United States of America 34

37 Platforma Usług Elektronicznych ZUS ZUS Electronic Services Platform: Założenie konta na Platformie Usług Elektronicznych ZUS umożliwia dostęp do danych zapisanych na indywidualnym koncie prowadzonym przez ZUS. Dzięki PUE można również składać przez internet wnioski i otrzymywać odpowiedź drogą elektroniczną. Creating an account on ZUS Electronic Services Platform (Platforma Usług Elektronicznych, PUE) allows access to data stored on an individual account kept by ZUS. PUE also makes it possible to submit claims/applications via the Internet and to receive replies by . Centrum Obsługi Telefonicznej (COT) ZUS z telefonów stacjonarnych i komórkowych (koszt połączenia według umowy klienta z operatorem telekomunikacyjnym) cot@zus.pl Skype: zus_centrum_obslugi_tel ZUS Telephone Service Centre (COT) connections from landline and mobile phones (cost of the call by the customer agreement with a telecommunications operator) cot@zus.pl Skype: zus_centrum_obslugi_tel 35

38 Opracowanie merytoryczne: Małgorzata Fluks Tłumaczenie: Grażyna Budziszewska Korekta językowa tłumaczenia i konsultacja angloznawcza: Guy To Maria Piwińska Opracowanie redakcyjne: Agnieszka Kostrowiecka Monika Marczyk Skład i łamanie: Małgorzata Macioszek Zdjęcia na okładce: Ana Blazic Pavlovic Fotolia.com Druk: Biuro Poligrafii, ul. Podskarbińska 25A, Warszawa Nakład: 1200 egzemplarzy Zam.: 2253/17 Compilation: Małgorzata Fluks Translation: Grażyna Budziszewska English text verification and language consultation: Guy To Maria Piwińska Edited and proofread by: Agnieszka Kostrowiecka Monika Marczyk Typesetting and formatting: Małgorzata Macioszek Cover photos: Ana Blazic Pavlovic Fotolia.com Print: Publishing Office, Podskarbińska 25A, Warsaw Edition: 1200 copies Order: 2253/17 Zakład Ubezpieczeń Społecznych Departament Współpracy Międzynarodowej ul. Szamocka 3, 5, Warszawa tel. (+48 22) fax (+48 22) The Social Insurance Institution International Cooperation Department ul. Szamocka 3, 5, Warsaw tel. (+48 22) fax (+48 22)

39 Twój przewodnik po ubezpieczeniach społecznych Your guide to social security Lekarze Formularze i wnioski Baza wiedzy Blisko milion odwiedzających każdego miesiąca Almost a million visitors every month Zaloguj się Login Hasło ZALOGUJ SIĘ > Nie pamiętasz hasła? Zaloguj się przez profil zaufany Zaloguj się przez certyfikat kwalifikowany a Usług Elektronicznych sprawy ubezpieczeniowe i rozliczenia przez internet over the Internet Drugi najpopularniejszy portal publiczny w Polsce Second most popular public portal in Poland Nie masz konta w PUE? > Zarejestruj się Łatwe wyszukiwanie przydatnych informacji Easy search Portal Statystyczny Dostępność dla osób niepełnosprawnych Kalendarium Lekcje z ZUS B Biblioteka ZUS: ulotki, poradniki, informatory ZUS Library: leaflets, guides Przyjazny dla osób z niepełnosprawnością Disabled access friendly