Przemysł drzewny i jego znaczenie Najważniejsze fakty. Bogdan Czemko

Transkrypt

1 Przemysł drzewny i jego znaczenie Najważniejsze fakty Bogdan Czemko 1

2 Znaczenie sektora drzewnego Polska, Niemcy i UE Udział sektora drzewnego w przetwórstwie przemysłowym w 2011 roku 15% 13,70% 12% 9,20% 9% 6% 6,30% 8,90% 5,10% 6,00% 3% 0% UE DE PL UE Niemcy Polska Produkcja sprzedana 6,30% 5,10% 9,20% Zatrudnienie 8,90% 6,00% 13,70% Sektor drzewny obejmuje producentów wyrobów z drewna litego, płyt drewnopochodnych, celulozy i mebli. 2

3 Co warto wiedzieć Roczna wartość globalnej produkcji sektora drzewnego w Polsce to 90,8 mld zł (2011r) Udział sektora drzewnego w tworzeniu polskiego PKB to 1,7% - prawie 2x więcej niż średnia z UE-27 (0,9%) Mamy w UE-27 1 miejsce w produkcji płyt pilśniowych, 2 płyt wiórowych, 4 mebli, 8- materiałów tartych, 9 papieru i tektury. Udział zatrudnienia w przemyśle drzewnym na tle całego polskiego przetwórstwa przemysłowego to aż 13,5% (2011r.) Roczna wartość eksportu to 14 mld, w tym mebli 6 mld. Polska jest 4 w świecie eksporterem mebli (po Chinach, Niemczech i Włochach)

4 Podział rynku 4

5 Podział rynku cd. 5

6 Podział rynku cd. 89,9% firm kupujących drewno (7.281 podmiotów) przerabia go rocznie nie więcej niż 5000 m3. Łącznie ta grupa kupuje 23,28% surowca (6.890 tys. m3) Tylko 32 firmy, tj. 0,39% kupujących, przerabia rocznie powyżej m3 drewna okrągłego Łącznie ta grupa kupuje 27,81% surowca (8.231 tys. m3) Grupa firm o przerobie rocznym w przedziale m3 drewna okrągłego to 790 podmiotów, czyli 9,71% kupujących, łącznie nabywa 48,91% surowca 6

7 Dział produkcji według PKB Zatrudnienie w sektorze drzewnym 2011 Rok 2012 około 300 tysięcy miejsc pracy w sektorze drzewnym (łącznie z zatrudnionymi w przemyśle celulozowym, płytowym i meblarskim. W sektorze usług leśnych dodatkowo ok. 50 tys. miejsc pracy nie licząc zatrudnionych sezonowo, w leśnictwie 25 tys.). Drugie miejsce w Polsce pod względem liczby zatrudnionych osób, po przemyśle spożywczym. 2 mln osób czerpie korzyści dzięki pracy w leśnictwie i sektorze drzewnym (w sposób bezpośredni lub pośredni). Każde 100 m3 pozyskanego i przetworzonego w kraju drewna okrągłego tworzy w przybliżeniu 1 miejsce pracy! 7

8 Wyniki finansowe i produkcja 8

9 Wyniki finansowe i produkcja cd. Produkcja wyrobów drzewnych, Produkt / jednostka miary Tarcica łącznie (tys. m3) 3.882, w tym: tarcica iglasta (tys. m 3 ) 3.408, tarcica liściasta (tys. m 3 ) 474,0 280 Okleiny (tys.m 2 ) , Płyty parkietowe łącznie (tys. m 2 ) , z tego: płyty parkietowe do podłóg mozaikowych 1.928, płyty parkietowe pozostałe, w tym laminaty , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ilość 2012= , , , , , , , ,4 103,5 102,3 103,1 103,2 107,1 94,6 94,5 106,7 106,7 96,5 95,6 107,1 107,0 Uwagi: Wielkości, wydrukowane kursywą, odnoszą się do podmiotów dużych, zatrudniających powyżej 49 osób; pozostałe wielkości (czcionka normalna) dotyczą podmiotów gospodarczych, zatrudniających powyżej 9 osób (tj. średnich i dużych łącznie). Wielkości za 2013 rok, dotyczące podmiotów dużych (kursywa), mają charakter danych rzeczywistych; natomiast wielkości dla podmiotów zatrudniających powyżej 9 osób (czcionka normalna), stanowią szacunki. Źródła: GUS; obliczenia / szacunki własne 9

10 Podaż drewna okrągłego z lasów w zarządzie LP 10

11 Export i import drewna Ilość [m3] ZMIANY EKSPORTU I IMPORTU DREWNA OKRĄGŁEGO 2011r. 2012r. 2013r. Udział drewna opałowego [%] Ilość [m3] Udział drewna opałowego [%] Zmiana ilości w stosunku do roku 2011 [%] Ilość [m3] (szac. na podstawie wyniku 11 m-cy) Udział drewna opałowego [%] Zmiana ilości w stosunku do roku 2012 [%] Eksport Import Źródło: GUS, wyliczenia własne 11

12 Export surowca iglastego z Polski do Niemiec ,27 mln ,5 mln m ,106 mln m3 0 Bazując na statystykach z rynku niemieckiego, import iglastego surowca (bez opału) z Polski wzrósł od 2008 roku z 0,106 mln m³, do blisko 1,5 mln m³ w 2012 roku i aż 2,27 mln m3 w 2013 roku Wzrost exportu z Polski do Niemiec wyniósł w tym okresie r. aż 2142 %, a pomiędzy latami 2012 i % Równocześnie własne pozyskanie drewna tartacznego iglastego spadło w Niemczech od 2007 roku z 76 mln m³ na blisko 52 mln m³ w 2012 roku. Spadek pozyskania własnego surowca wyniósł tam 32% czyli 24 mln m3. Część tego braku uzupełnia właśnie import w tym z Polski. Razem z tym drewnem wyjechało z Polski w 2013r. przynajmniej 21 tys. miejsc pracy! 12

13 Bilans surowca drzewnego w Polsce Drewno ogółem w tysiącach m³ w 2013 roku Eksport 4.300** Lasy Państwowe Lasy Prywatne 4 000* Razem Import 4.200** Możliwości produkcyjne polskich lasów nie są w pełni wykorzystywane. Szacuje się, że w drzewostanach przeszłorębnych uwięzione jest ok. 94 mln m³ drewna wielkowymiarowego o wartości rynkowej ok. 23 mld zł. Aby to zmienić konieczna jest zmiana prawa zapisanego w ustawie o lasach. * Dane szacunkowe ** Łącznie z drewnem opałowym 13

14 Zmiana w ustawie o lasach 14

15 Zmiana w ustawie o lasach cd. Projekt z dn r. przyjęty przez Sejm i obecnie obowiązujący w nowej ustawie Art. 1. W ustawie z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. z 2011 r. Nr 12, poz. 59, z późn. zm.1)) wprowadza się następujące zmiany: 1) w art. 18 w ust. 4 w pkt 3 lit. a otrzymuje brzmienie: a) ilości przewidzianego do pozyskania drewna, określonego oddzielnie jako etat miąższościowy użytków rębnych oraz etat powierzchniowy użytków przedrębnych, ; Art Plany urządzenia lasu zatwierdzone przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy zachowują ważność przez okres na jaki zostały zatwierdzone. 2. Do planów urządzenia lasu sporządzonych ale niezatwierdzonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe 15

16 Zmiana w ustawie o lasach - komentarz Efekt zmian w ustawie o lasach, w postaci spodziewanego wzrostu pozyskania drewna, wynikający z rozdzielenia etatów rębnego i przedrębnego został ograniczony o 90%, a drewno wielkowymiarowe pozyskane z posuszu będzie nadal zmniejszało planowe pozyskanie prowadzone w ramach etatu rębnego. Dalej rozumując, spora ilość gotowego i zaplanowanego do wycięcia drewna wielkowymiarowego, którą szacujemy na 3-4 mln m3 co roku, pozostanie w lesie i będzie nie wykorzystana, zwiększając zasoby drzewostanów przeszłorębnych, już i tak bardzo duże. W efekcie przyjętych rozwiązań ustawowych, ilość ta nie będzie maleć, lecz rosnąć. Ich negatywne skutki gospodarcze będą więc znaczące i wymierne. Sama wartość możliwego do pozyskania a nie pozyskanego drewna wielkowymiarowego może wynieść 1 miliard zł rocznie. Drewno to wykorzystane przez przemysł dałoby kilkukrotny przyrost wartości dodanej oraz do 40 tys. miejsc pracy. Nie wykorzystane w ciągu najbliższych lat zdeprecjonuje się, straci większość swej wartości i zapewne kiedyś pozyskane będzie jako posusz, znów zmniejszając planowe cięcia w dojrzałych drzewostanach. 16

17 System sprzedaży drewna okrągłego Źródło: 17

18 Ceny drewna 18

19 Ceny drewna 19

20 Ceny drewna cd. Powyższy przykład pokazuje, iż to samo drewno może mieć szereg odmiennych cen. Podstawowe znaczenie ma tu cena uśredniona, decydująca o kosztach przedsiębiorstw. Głównym czynnikiem, który ją zawyża, jest cena uzyskiwana na przetargach e-drewno, ewidentnie za wysoka. Pytanie, kto i dlaczego ją zawyża, pozostaje bez odpowiedzi wobec utajnienia przez LP danych uczestników licytacji. Najbardziej prawdopodobne, iż stoją za tym importerzy drewna i działające w ich imieniu firmy. Nie są wykluczone spekulacyjne zachowania części kupujących. 20

21 Ceny drewna: sosna WC01* 2013 ceny E-system I półrocze 2013 Rozwarstwienie cen jest szczególnie potęgowane przetargami e-systemowymi. Ceny, szczególnie na ścianie zachodniej są przebijane nawet o 50%. Cena ustanowiona na aukcjach e-system PLN/m³ % % +19% % +16% % % % - zmiana ceny minimalnej % % % *WC01 grupa handlowa drewna tartacznego (cienkie, jakość kl. C), której cena jest licytowana; ceny pozostałych grup handlowych wyliczane są na podstawie tabel z przelicznikami % % % % % % 21

22 Ceny drewna cd. Tezę o zawyżaniu cen na przetargach e-drewno przez importerów, potwierdza geograficzny rozkład tych cen. Najwyższe są wzdłuż zachodniej i południowo zachodniej granicy kraju, przy czym w 2014r., w stosunku do sytuacji z 2013r. widzimy, że strefa ta rozszerza się na wschód. 22

23 Średnie ceny drewna okrągłego tartacznego sosna, I kw. 2014r Niemcy ** Litwa * Polska*** Finlandia* Norwegia* Szwecja Pn* 50 0 Drewno tartaczne sosna Ceny w PLN za m3 *drewno w postaci kłód ** kl. B/C ***dłużyce, wyliczenie na bazie ceny grupy W_Standard 23

24 Konieczność ewolucji dzisiejszych rozwiązań PYTANIE: czy zadaniem zasad sprzedaży drewna powinno być tylko zapewnienie sprawnego i korzystnego dla PG LP jego zbytu? ODPOWIEDŹ: skoro mowa jest o sprzedaży mienia państwowego ( a tym jest drewno z lasów w zarządzie LP), to jego właściciel Państwo Polskie ma prawo, a nawet obowiązek zadbać o to, aby te zasady zapewniały mu wielorakie i długotrwałe korzyści. Nie oznacza to tylko finansowego zabezpieczenia funkcjonowania PGL LP. Warto przypomnieć, że właśnie myśl, iż drewno z polskich lasów może stać się napędem dla zrujnowanej po I wojnie światowej gospodarki kraju, stała się podstawą powołania do życia instytucji Lasów Państwowych przez rząd Grabskiego w 1924r. Również dziś lasy wspólnie z przemysłem drzewnym mogą stać się realną siłą napędową polskiej gospodarki. Zasoby leśne i możliwość efektywnego nimi zarządzania na dużą skalę, będąca efektem państwowej formy własności obejmującej aż 77,3% wszystkich naszych lasów, tworzy ku temu unikalne w skali Europy i potencjalnie dogodne warunki, których nie wolno nie wykorzystać. 24

25 Konieczność ewolucji dzisiejszych rozwiązań cd.. Aby więc skorzystać z tej szansy, co najmniej należy: Przyjąć, że utrzymanie miejsc pracy w granicach Polski i rozwój lokalnej aktywności gospodarczej związanej z wykorzystaniem drewna ma, przy wyborze oferty kupna drewna z zasobów należących do państwa, znaczenie równoważne z oferowaną ceną, Zapewnić stabilne i długofalowe zaopatrzenie przemysłu w drewno, pokrywające w możliwie pełny sposób potrzeby wszystkich stabilnie działających, płacących podatki firm, Zapewnić pełną jawność i przejrzystość systemu sprzedaży zapewniającą skuteczną społeczną kontrolę nad jego przebiegiem, Przyjąć i stosować bezwzględną zasadę wspólnego - LP z przemysłem ustalania wszelkich zmian dotyczących klasyfikacji, pomiarów i wyceny surowca drzewnego, 25

26 Konieczność ewolucji dzisiejszych rozwiązań cd.. Określić warunki i sposób ustalania rynkowej, okresowej ceny drewna, Zabezpieczyć wypracowane rozwiązania przed częstymi zmianami, zapisując je w postaci aktu prawnego (rozporządzenia MG + MŚ) wynikającego ze stosownego upoważnienia ustawowego, Zwiększyć podaż drewna na rynku, w pełni wykorzystując istniejące możliwości produkcyjne lasów, Zlikwidować uciążliwe i szkodliwe mechanizmy towarzyszące sprzedaży drewna, takie jak obciążanie odbiorców kosztami gwarancji zapłaty zobowiązań wobec LP, nieuzasadnione naliczanie im rekompensat za nie poniesione przez LP koszty odzyskiwania należności, Podjąć w Polsce powszechne działania edukacyjne kształtujące wiedzę społeczeństwa o drewnie jako surowcu odnawialnym i przyjaznym człowiekowi oraz o racjonalnych zasadach jego wytwarzania i pozyskiwania w lasach. 26

27 Dziękuję za uwagę! Bogdan Czemko Polska Izba Gospodarcza Przemysłu Drzewnego 27