Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum Wydział Lekarski. Waldemar Wrażeń ROZPRAWA DOKTORSKA

Transkrypt

1 Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum Wydział Lekarski Waldemar Wrażeń ROZPRAWA DOKTORSKA Ocena wyników klinicznych i radiologicznych leczenia choroby zwyrodnieniowej stawów biodrowych metodą aloplastyki całkowitej endoprotezami krótkotrzpieniowymi Promotor: prof. dr hab. n. med. Edward Golec Promotor pomocniczy: dr n. med. Krzysztof Tomaszewski Z Kliniki Chirurgii Urazowej i Ortopedii 5 Wojskowego Szpitala Klinicznego z Polikliniką Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Krakowie Kierownik Kliniki: prof. dr hab. n. med. Edward Golec Z Oddziału Urazów Wielonarządowych, Ortopedii i Neurochirurgii Szpitala Specjalistycznego im. Ludwika Rydygiera w Krakowie Ordynator Oddziału: dr n. med. Piotr Kłosiński KRAKÓW, 2016

2 Spis treści I. Wstęp....3 I.1. Wprowadzenie....3 I.2. Rozwój aloplastyki stawu biodrowego...4 II. Cel badań...12 III. Materiał badań...13 IV. Cykl publikacji tematycznie powiązanych...16 V. Dyskusja.. 56 VI. Wnioski...61 VII. Streszczenie..63 VIII. Summary..68 IX. Spis skrótów tekstowych. 72 X. Spis rycin XI. Piśmiennictwo uzupełniające

3 I. Wstęp I.1. Wprowadzenie Trudno nie zgodzić się z tezą, że od szeregu lat powszechnie i szeroko stosowaną metodą leczenia operacyjnego zaawansowanych zmian zwyrodnieniowych stawów biodrowych są aloplastyki całkowite. Wykonywane w wielu konfiguracjach w oparciu o różnego rodzaju endoprotezy, w tym cementowane, niecementowane, hybrydowe oraz z trzpieniami standardowymi lub krótkimi, stanowią świadectwo ciągłego i dynamicznego rozwoju metody [1,2,3,4]. Podstawą kwalifikacji chorych do tego rodzaju zabiegów operacyjnych jest między innymi całkowite wykluczenie lub zdecydowana redukcja dolegliwości bólowych chorobowo zmienionych stawów biodrowych, przywrócenie oczekiwanego zakresu ich ruchomości, w tym przez likwidację istniejących przykurczów, odtworzenie jednakowej długości kończyn dolnych, w czym między innymi należy upatrywać poprawy wydolności i estetyki chodu, a tym samym poprawy komfortu i jakości życia operowanych [5,6,7]. Zabiegi te związane są także ze złamaniami szyjki kości udowej, a zwłaszcza u osób w wieku podeszłym, u których inwolucyjne zmiany demineralizacyjne tkanki kostnej oraz lokalizacja i morfologia samego złamania nie rokują na jego wygojenie rodząc jednocześnie zagrożenia wystąpienia poważnych powikłań miejscowych i ogólnoustrojowych do zgonu chorego włącznie. Zalecanymi w takim stanie rzeczy są przede wszystkim aloplastyki połowicze, w tym endoprotezą Austin-Morre a lub bipolarnymi [8,9,10,11,12]. W tym kontekście, w zależności od wieku operowanych oraz wskazań do wykonania zabiegu operacyjnego stosowane są endoprotezy o różnorodnej technologicznej charakterystyce, w tym z szeroko rozumianymi nawierzchniami porowatymi, napylanymi i hydroksyapatytowymi oraz z trzpieniami standardowymi i krótkimi [13,14,15]. Aloplastyki całkowite stawów biodrowych są z pewnością zabiegami rozległymi, często technicznie trudnymi i rokowniczo niepewnymi, a także zagrożonymi szeregiem różnego rodzaju powikłań miejscowych i ogólnoustrojowych, w tym 3

4 zatorowo-zakrzepowymi, infekcyjnymi, aseptycznymi i septycznymi obluzowaniami implantów, okołoprotezowymi skostnieniami pozaszkieletowymi i złamaniami okołoprotezowymi, a także zwichnięciami endoprotez [9,16,17,18,19,20,21,22]. Powikłania te mają miejsce zarówno we wczesnym jak i odległym okresie obserwacji, co czyni je problemem trudnym i nieprzewidywalnym, a nade wszystko wymagającym zdecydowanego i konsekwentnego postępowania. Wydaje się, że na przestrzeni ostatnich kilku lat szczególne zainteresowanie budzą aloplastyki całkowite stawów biodrowych endoprotezami przynasadowymi i z trzpieniem krótkim. Zdaniem wielu autorów endoprotezy te są konstrukcjami między innymi o zdecydowanie korzystniejszej charakterystyce biomechanicznej od endoprotez standardowych, w znacznej mierze ograniczającymi rozległość zabiegu operacyjnego i wynikających z tego stanu rzeczy szkód operacyjnych, skutkującymi lepszymi wynikami czynnościowymi i radiologicznymi we wczesnej oraz odleglej obserwacji klinicznej, a tym samym rokującymi na szybszy powrót operowanych do zdrowia i zdecydowanie korzystniej wpływającymi na jakość życia operowanych. Wydaje się jednak, że podobnie jak endoprotezy z trzpieniem standardowym obarczone są podobnymi powikłaniami miejscowymi i ogólnoustrojowymi [1,4,9,14,23]. Czy tak jest w istocie rzeczy? Czy aloplastyki całkowite stawów biodrowych endoprotezami z trzpieniem krótkim skutkują w obserwacji wczesnej jak i odległej korzystniejszymi wynikami czynnościowymi i radiologicznymi w odniesieniu do aloplastyk, w których zastosowano trzpienie standardowe? Czy istnieją szczególne wskazania do zastosowania endoprotez z trzpieniami krótkimi w omawianych zabiegach operacyjnych? Jakie są blaski i cienie aloplastyk całkowitych stawów biodrowych endoprotezami krótkotrzpieniowymi? Oto niektóre z pytań, które stały się inspiracją prezentowanych badań udokumentowanych cyklem publikacji tematycznie powiązanych. 4

5 I.2. Rozwój aloplastyki stawu biodrowego Przytaczając opracowania autorstwa Kmiecika i Panasiuka należy przyjąć, że rozwój aloplastyki stawów biodrowych rozpoczyna się w roku 1927, kiedy to Groves podejmuje z oczywistych powodów nieskuteczną próbę implantacji endoprotezy wykonanej z kości słoniowej stabilizowanej spoiwem składającym się z kalafonii, pumeksu i gipsu, a w 1934 roku Austin Moor wszczepia choremu ze złamaną szyjką kości udowej metalowy implant, którego liczne modyfikacje funkcjonują jeszcze do dnia dzisiejszego [24]. Zdaniem tych samych autorów dalszy rozwój metody oparty jest przede wszystkim na zabiegach kapoplastycznych, którą to procedurę jako pierwszy wykonał w 1938 roku Smith-Petersen [24]. W tym samym roku Wiles rozpoczyna wszczepianie endoprotez stawu biodrowego wykonanych ze stali nierdzewnej. Lata czterdzieste ubiegłego wieku wnoszą w rozwój aloplastyki stawu biodrowego poważny wkład polskich lekarzy, czego świadectwo dają Garlicki i Kreczko twierdząc, że już w roku 1949 profesor Adam Gruca zaprojektował, a następnie implantuje do stawu biodrowego stabilizowaną w kości śrubami endoprotezę wykonaną z metalu. W ich opinii była to pierwsza nowoczesna endoproteza stawu biodrowego w skali dokonań światowych, mimo tego, że zabieg ten zakończył się niepowodzeniem. Zdaniem Kmiecika i Panasiuka, w tym samym okresie czasie Loomis implantuje pierwszą poresekcyjną endoprotezę do stawu biodrowego. Decyduje się na ten krok u żołnierza z postrzałowym ubytkiem końca bliższego kości udowej. Niewątpliwie jednak pierwszą stosowaną na szeroką skalę w praktyce operacyjnej endoprotezą stawu biodrowego była endoproteza połowicza autorstwa braci Judet. Jej modyfikację z trójlistnym trzpieniem wykonanym z vitalium proponuje w kolejnych latach Wilson [24]. W roku 1948 Goset, a cztery lata później Reting, proponują osadzanie trzpienia endoprotezy w jamie szpikowej kości udowej [24]. Niewątpliwie taki stan rzeczy zdecydowanie zmienił nie tylko technikę operacyjną osadzania endoprotez stawu biodrowego w łożysku kostnym przyczyniając się do 5

6 dalszego rozwoju metody, ale niestety także wygenerował całą gamę związanych z tym problemów i powikłań. Endoprotezę o półokrągłej głowie przechodzącej w owalną szyjkę i trójlistny trzpień typu light bulb prezentuje w 1950 roku Thomson, a w kolejnych latach w praktyce operacyjnej pojawiają się endoprotezy autorstwa między innymi Moore a, Eichera, McBride a, Urista, Gaenslera czy też Townleya [24]. Powtarzając ponownie za Kmiecikiem i Panasiukiem, w 1951 roku McKee prezentuje dwuczęściową endoprotezę wykonaną ze stali nierdzewnej, którą z inicjatywy Farrara w 1960 roku modyfikuje poprzez zwiększenie wymiaru jej głowy i panewki oraz wydłużając szyjkę. Implant natomiast, stabilizował w kości cementem chirurgicznym [24]. Od roku 1951 w stabilizacji endoprotez w łożysku kostnym stosowany jest cement z estru metylowego kwasu akrylowego i jego polimerów, a metoda ta wykorzystywana jest do dnia dzisiejszego. Zdaniem Kmiecika i Panasiuka [25] potwierdzają to doświadczenia autorstwa między innymi przez Charleya, Harrisa, Coventry, czy też Kavanaha. W tym samym okresie czasie własnego pomysłu endoprotezę stawu biodrowego proponuje Sivasz, która początkowo była wykonana ze stali nierdzewnej, a jej modyfikacja ze stopu kobaltowo-molibdenowo-chromowego. Stosowna była w leczeniu operacyjnym przede wszystkim gruźliczego zwyrodnienia stawu biodrowego, a także w złamaniach szyjki kości udowej. Niosła jednak ona ze sobą wiele wad i niedogodności, a przede wszystkim konieczność resekcji szyjki kości udowej wraz z częścią krętarzową. Czyniło to ten zabieg rozległym i technicznie trudnym, z pewnością także rokowniczo niepewnym, a w razie jego niepowodzenia zamykało drogę do przeprowadzenia rewizyjnych zabiegów rekonstrukcyjnych. Była to niewątpliwie natomiast, pierwsza endoproteza niecementowaną stawu biodrowego, a takie rozwiązania technologiczne jak gwintowana panewka metalowo-polietylenowa oraz ścisłe połączenie głowy z panewką uniemożliwiające zwichnięcie implantu są stosowane w różnych modyfikacjach w podobnych konstrukcjach do dnia dzisiejszego [25]. 6

7 Zdaniem Kmiecika i Panasiuka, w latach pięćdziesiątych ubiegłego wieku inny typ endoprotezy niecementowanej mocowanej do miednicy śrubą zaproponował Ring. Jej głowa zbudowana była początkowo z metalu, a następnie z polietylenu [25]. Do połowy XX wieku w Europie i w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej w leczeniu operacyjnym zmian zwyrodnieniowych stawu biodrowego oraz w złamaniach szyjki kości udowej stosowano już 31 różnego rodzaju endoprotez połowiczych. Taki stan rzeczy stał się podstawą do pierwszej w historii rozwoju metody wnikliwej jej oceny. Miało to miejsce w roku 1955 na Zjeździe Chirurgów Amerykańskich w Los Angeles, gdzie między innymi ustalono odsetek różnego rodzaju powikłań w jej stosowaniu na od 20 do 50% [24]. Przytaczając stanowisko Kmiecika i Panasiuka należy przyjąć, że szczególne zasługi na polu rozwoju aloplastyki stawu biodrowego pozostają w rękach przede wszystkim Charleya. Był on między innymi twórcą i zdecydowanym propagatorem tzw. artroplastyki niskiego tarcia oraz konstruktorem własnego pomysłu endoprotezy stawu biodrowego z politeflonową panewką, co datuje na rok 1962 [25]. W następnych latach rozwój aloplastyki połowiczej i całkowitej stawu biodrowego zmierza w różnych kierunkach. W 1966 roku Müller zaproponował własnego pomysłu endoprotezę stawu biodrowego z głową o średnicy 32 mm, co miało w znacznym stopniu zmniejszyć liczbę jej zwichnięć. W tym również czasie masowo implantowano jednoczęściową, kołnierzową endoprotezę Wellera, która w Polsce stosowana była jeszcze w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia [25]. W roku 1972 Müller, Gerard, Furaya i Trentini rozpoczynają wszczepianie tzw. endoprotez powierzchniowych (SRA), które jednak już we wczesnej obserwacji klinicznej skutkowały obluzowaniami znacznie częściej niż implanty klasyczne [25]. W latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX wieku, następuje dynamiczny rozwój aloplastyki całkowitej stawu biodrowego endoprotezami cementowanymi. Wyrazem tego stanu rzeczy jest między innymi skupianie coraz większej uwagi na sposobie cementowania implantu, konieczności zamykania światła jamy szpikowej 7

8 kości udowej korkiem kostnym lub polietylenowym oraz dbałość o zwiększenie powierzchni przylegania implantu do cementu akrylowego przy minimalnej jego ilości, co wynikało z precyzyjnego opracowania podłoża kostnego Zwrócono również uwagę na sposób mieszania cementu, zalecając zdecydowanie tzw. mieszanie próżniowe. Z tych przesłanek rodzą się również obserwacje dotyczące tzw. choroby cementowej i znaczenia w niej komórek krytycznych zwanych także ściernymi, z obecności których wyrastają immunologiczne mechanizmy obluzowań endoprotez i koniecznych w późniejszym czasie rewizyjnych zabiegów rekonstrukcyjnych [25]. Stale także doskonalone są kolejne generacje endoprotez stawu biodrowego zarówno cementowanych jak i niecementowanych, z powierzchniami napylanymi i hydroksyapatytowymi, w tym z trzpieniami krótkimi oraz rewizyjne [13,14,15]. Szczególne miejsce w historii aloplastyki stawu biodrowego zajmują z pewnością implanty z hydroksyapatytowymi powierzchniami kontaktowymi, co ma miejsce od lat sześćdziesiątych ubiegłego wieku. Jako pierwszy endoprotezy takie implantuje Geesink [26]. Ich przydatność wynika między innymi z potwierdzonego badaniami doświadczalnymi stanowiska, że związki wapnia i fosforu zawarte w omawianych implantach biorą udział w licznych i różnorodnych przemianach wewnątrzustrojowych, w tym w sposób szczególny w reaktywności ich jonów między implantem, a otoczeniem tkankowym. Na tej drodze obecność wszczepów o hydroksyapatytowej charakterystyce wywołuje wyraźne odczyny śródkostne, okostnowe i kościotworzenia, co sprzyja integracji implanu z podłożem kostnym. W roku 1974 Mittelmeier proponuje własnego pomysłu endoprotezę z ożebrowanym trzpieniem, a w roku 1977 Monscher wprowadza do praktyki operacyjnej stożkowe panewki wkręcane do macierzy kostnej, które mogą być dodatkowo stabilizowane śrubami [25,26]. Z biegiem czasu pojawiają się także panewki osadzane na zasadzie ścisłego przylegania do podłoża kostnego, co nazwano techniką press-fit (PF). Analizując wyniki ich implantacji, między innymi Philips odnotował obluzowania aseptyczne u 18% operowanych, a Dwuparc u 23% z nich [27]. 8

9 Powikłania pod postacią aseptycznego lub septycznego obluzowania endoprotez stawu biodrowego stanowią trudny i wielopłaszczyznowy problem, którego częściowym rozwiązaniem są tzw. endoprotezy tymczasowe. Wykonane z materiałów syntetycznych oraz dzięki zawartości określonych antybiotyków emitowanych do przestrzeni okołoprotezowej, pozwalają na redukcję odczynu zapalnego, a także zapobiegają przykurczom i zniekształceniom operowanego stawu, co stanowi przygotowanie do kolejnego zabiegu rekonstrukcyjnego. W tym kontekście ważnym ich elementem są endoprotezy rewizyjne [28,29,30,31,32]. W 1989 roku Bargar oraz Stulberg opracowali metodę indywidualnego przygotowania endoprotezy stawu biodrowego na podstawie badania komputerowego, czyli computer assisted desing or computer assisted manufactoring [27]. Pozwala ona na uwzględnienie wszystkich zniekształceń operowanej kości i stosownie do tego stanu rzeczy przygotowaniu odpowiedniego implantu. Innym sposobem implantowania elementów endoprotezy do tkanki kostnej jest metoda microinterlock [27]. Jest ona oparta na przygotowaniu jak największej liczby otworków na powierzchniach kontaktowych implantu dla wrastającej kości, a przez to zwiększenie powierzchni styku na granicy implant kość. Zalecanymi optymalnymi wymiarami tych porów są od 200 do 400 mikronów. Innym wskaźnikiem charakteryzującym powierzchnię porowatą nowoczesnych endoprotez stawu biodrowego jest zależność jej powierzchni dostępnej dla wrastania kości do powierzchni całkowitej, który według Turnera powinien mieścić się w granicach od 20 do 40% [27]. Najmłodszą generacją endoprotez stawu biodrowego są endoprotezy powierzchniowe, przynasadowe i krótkotrzpieniowe z porowatą lub hydroksyapatytową powierzchnią kontaktową, ale także z trzpieniami standardowymi oraz z ceramiczną artykulacją [14,15,23,33,34,35,36]. 9

10 Rycina 1. Endoproteza typu ABG-1 stawu biodrowego prawego (trzpień standardowy) - rentgenogram w projekcji przednio-tylnej (a-p). Rycina 2. Endoproteza typu Proxima obu stawów biodrowych (trzpień krótki, przynasadowy) rentgenogram w projekcji przednio-tylnej (a-p). 10

11 Rycina 3. Endoproteza typu Biomet Taperloc Short (BTS) stawu biodrowego prawego (trzpień krótki, przynasadowy) rentgenogram w projekcji przednio-tylnej (a-p). Rycina 4. Endoproteza typu Tri-Lock (TL) stawu biodrowego prawego (trzpień krótki) rentgenogram w projekcji przednio-tylnej (a-p). 11

12 II. Cel badań Celem prezentowanych badań była ocena wyników aloplastyki całkowitej stawów biodrowych endoprotezami krótkotrzpieniowymi typu Proxima, Biomet Taperloc Short (BTS) oraz Tri-Lock (TL), w tym udzielenie odpowiedzi na następujące pytania: 1. Jakie są wyniki czynnościowe i radiologiczne aloplastyki całkowitej stawów biodrowych endoprotezami krótkotrzpieniowymi typu Proxima, BTS i TL we wczesnym i odległym okresie obserwacyjnym w zależności od etiologii zwyrodnienia stawu? 2. Od czego zależy skuteczność implantacji trzpienia endoprotezy typu Proxima w jamie szpikowej kikuta końca bliższego kości udowej z uzyskaniem jego stabilizacji pierwotnej i wtórnej? 3. Jakie są przyczyny oraz kierunek pierwotnego i wtórnego przemieszczenia się trzpienia endoprotezy przynasadowej typu Proxima w jamie szpikowej kikuta końca bliższego kości udowej oraz w jakim okresie obserwacyjnym najczęściej ma ono miejsce? 4. Jaki charakter przyjmują i z czego wynikają niepowodzenia aloplastyki całkowitej stawów biodrowych endoprotezami krótkotrzpieniowymi typu Proxima, BTS i TL? 5. Które z założeń usprawniania chorych po aloplastykach całkowitych stawów biodrowych endoprotezami krótkotrzpieniowymi typu Proxima, BTS i TL mają kluczowe znaczenie w obserwacji wczesnej i odległej oraz czy wymagają odrębnego postępowania rehabilitacyjnego w odniesieniu do chorych, którym implantowano endoprotezę bezcementową z trzpieniem standardowym typu ABG-1? 6. Jak kształtuje się jakość życia operowanych z powodu zwyrodnienia stawów biodrowych w przyjętym okresie obserwacji, którym implantowano endoprotezy standardowe i krótkotrzpieniowe? 12

13 Komisja Bioetyczna przy Okręgowej Izbie Lekarskiej w Krakowie na posiedzeniu dnia 11 lutego 2015 roku uznała, że z uwagi na retrospektywny charakter proponowanych badań i w związku z tym nie wykonywaniem u badanych żadnych procedur diagnostycznych, zgodnie z zapisami Rozdziału 2a, art. 37 a-i ustawy Prawo Farmaceutyczne, przedstawiony do oceny projekt nie wymaga wydania opinii zgody na przeprowadzenie. Jednocześnie Komisja Bioetyczna przy Okręgowej Izbie Lekarskiej w Krakowie przychyla się do prośby wnioskodawcy o rozpatrzenie wniosku i nie widzi przeszkód w przeprowadzeniu wyżej wymienionej analizy retrospektywnej. III. Materiał badań Cel pracy zrealizowano w oparciu o materiał badań pochodzący z Kliniki Chirurgii Urazowej i Ortopedii 5 Wojskowego Szpitala Klinicznego z Polikliniką Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Krakowie (5WSK) oraz z Oddziału Urazów Wielonarządowych, Ortopedii i Neurochirurgii Szpitala Specjalistycznego im. Ludwika Rydygiera w Krakowie (SSK). Materiał badań pochodzący z Kliniki Chirurgii Urazowej i Ortopedii 5WSK obejmował lata od 1993 do 2013 roku, a pochodzący z Oddziału Urazów Wielonarządowych, Ortopedii i Neurochirurgii SSK lata od 2008 do 2014 roku. W materiale pochodzącym z Kliniki Chirurgii Urazowej i Ortopedii 5WSK wyodrębniono trzy grupy chorych. Grupę I stanowili operowani z powodu zwyrodnienia stawów biodrowych metodą aloplastyki całkowitej z zastosowaniem endoprotezy bezcementowej z trzpieniem standardowym typu ABG-1, co miało miejsce w latach od 1993 do 1999 roku. Było ich 96, w tym 39 mężczyzn, co stanowi 40,6% oraz 57 kobiet, czyli 59,4%. U mężczyzn dominowało zwyrodnienie stawów biodrowych idiopatyczne, co odnotowano u 32 z nich, czyli u 32,3%. U pozostałych 7, wskazaniem do wykonania zabiegu operacyjnego było zwyrodnienie pourazowe. U kobiet także dominowało 13

14 zwyrodnienie stawów biodrowych idiopatyczne, które rozpoznano u 36 z nich, co daje 37,5%. U 17 z nich, czyli u 17,8% zdiagnozowano zwyrodnienie z powodu dysplazji rozwojowej, u 2 zwyrodnienie pozapalne oraz także u 2 pourazowe. Wiek włączonych do tej grupy wahał się w granicach od 32 do 56 roku życia ze średnią 44 lat. Grupę II stanowi 62 operowanych w Klinice Chirurgii Urazowej i Ortopedii 5 WSK w Krakowie w latach od 2008 do 2013 roku z powodu zwyrodnienia stawów biodrowych metodą aloplastyki całkowitej bezcementową endoprotezą przynasadową typu Proxima, w tym 38 mężczyzn, co stanowi 61,3% oraz 24 kobiety, co daje 38,7%. Wiek włączonych do badania wahał się w granicach od 23 do 62 roku życia dając średnią 46 lat. W grupie włączonych do badania był tylko jeden mężczyzna w wieku 23 lat, a w wieku lat 62 jedynie jedna kobieta. Pozostali operowani byli w wieku od 42 do 54 roku życia. Najczęściej zarejestrowaną przyczyną etiologiczną zwyrodnienia stawów biodrowych u operowanych było zwyrodnienie idiopatyczne, co odnotowano u 53 z nich, czyli u 85,5%, w tym u 37 mężczyzn, co daje 59,7% oraz u 16 kobiet, czyli u 25,8%. Grupę III stanowi 22 operowanych w latach od 2013 do 2014 roku z powodu zwyrodnienia stawów biodrowych metodą aloplastyki całkowitej bezcementowymi endoprotezami krótkotrzpieniowymi typu BTS oraz TL, w tym 8 mężczyzn, co daje 36,3% oraz 14 kobiety, czyli 63,7%. W grupie chorych, którym implantowano endoprotezę typu BTS było 5 mężczyzn, którzy stanowią 35,7% oraz 9 kobiet, co daje 64,3%. Wiek operowanych w tej grupie wahał się w granicach od 47 do 62 roku życia ustalając średnią na poziomie 54 lat. Czas obserwacji wynosił od 12 do 18 miesięcy. W grupie chorych, którym implantowano endoprotezę typu TL było 3 mężczyzn, co stanowi 37,5% oraz 5 kobiet, czyli 62,5%. Wiek operowanych w tej grupie wahał się w przedziale od 38 do 56 roku życia dając średnią 42 lat. Najczęściej zarejestrowaną przyczyną etiologiczną zwyrodnienia stawów biodrowych u operowanych były zmiany idiopatyczne, odnotowane u 12 z nich, czyli u 54,55%, w tym u 8 mężczyzn i 4 kobiet. 14

15 Łącznie materiał badań pochodzący z Kliniki Chirurgii Urazowej i Ortopedii 5WSK obejmował 180 chorych, w tym 85 mężczyzn, którzy stanowią 47,3% oraz 95 kobiet, co daje 52,7% w wieku od 23 do 62 roku życia ze średnią 44 lat. Materiał badań pochodzący z Oddziału Urazów Wielonarządowych, Ortopedii i Neurochirurgii SSK obejmował 84 chorych, w tym 38, czyli 45,2% u których implantowano endoprotezy stawu biodrowego krótkotrzpieniowe oraz 46, co daje 54,8%, którym implantowano endoprotezy z trzpieniem standardowym. W grupie chorych, u których implantowano do stawu biodrowego endoprotezy krótkotrzpieniowe było 26 kobiet, co stanowi 30,9% oraz 12 mężczyzn, czyli 14,3%. W grupie chorych, którym implantowano endoprotezy z trzpieniem standardowym było 31 kobiety, czyli 36,9% oraz 15 mężczyzn mężczyzn, co daje 17,9%. Łącznie zatem materiał prezentowanych badań obejmował 264 operowanych z powodu zwyrodnienia stawów biodrowych metodą aloplastyki całkowitej endoprotezami niecementowanymi z trzpieniem standardowym lub krótkim przynasadowym, w tym 142 mężczyzn, czyli 53,8% oraz 122 kobiety, które stanowią 46,2%. 15

16 IV. Cykl publikacji tematycznie powiązanych Przyjęte metody badań, w tym statystyczne oraz uzyskane wyniki charakteryzują następujące cztery tematyczne powiązane publikacje: 1. Wrażeń Waldemar, Tomaszewski Krzysztof, Golec Piotr, Dudkiewicz Zbigniew, Golec Edward. Endoprotezy krótkotrzpieniowe typu BTS i TL w aloplastykach całkowitych stawów biodrowych. Total hip arthroplasty usimg BTS and TL short-stem endoprosthesis. Ostry Dyżur 2014; 7(4): Wrażeń Waldemar, Tomaszewski Krzysztof, Golec Piotr, Marchewka Jakub, Dudkiewicz Zbigniew, Golec Edward. Wyniki czynnościowe usprawniania chorych po aloplastykach całkowitych stawu biodrowego endoprotezami krótkotrzpieniowymi i przynasadowymi. Patient rehabilitation results after total hip artyhroplasty using short-stem endoprosthesis. Rehabilitacja Medyczna 2014; 18(4): Wrażeń Waldemar, Golec Edward, Tomaszewski Krzysztof, Golec Piotr, Michał de Lubicz Jaworowski, Dudkiewicz Zbigniew. Pros and cons of total hip arthroplasty with metaphyseal Proxima endoprosthesis. Blaski i cienie aloplastyki całkowitej stawu biodrowego endoprotezą przynasadową typu Proxima. Przegląd Lekarski 2015; 72(7): Brandon Michael Henry, Wrażeń Waldemar, Hynnekleiv Lief, Kłosiński Michał, Pękala Przemysław, Kucharska Ewa, Golec Edward, Tomaszewski Krzysztof Adam, Pąchalska Maria. Health-related qualityof-life and functionality outcomes in short-sterm versus standared-stem total hip arthroplasty: an 18-month follow-up cochort study. Jakość życia zależna od stanu zdrowia oraz wyniki sprawnościowe u chorych 16

17 po aloplastyce krótkotrzpieniowej stawu biodrowego versus aloplastyce stawu biodrowego protezą o trzpieniu standardowym: badanie kohortowe o 18-miesięcznym okresie obserwacji. Medical Science Monitor 2016; 22:DOI: /MSM

18 Wrażeń Waldemar, Tomaszewski Krzysztof, Golec Piotr, Dudkiewicz Zbigniew, Golec Edward. Endoprotezy krótkotrzpieniowe typu BTS i TL w aloplastykach całkowitych stawów biodrowych. Total hip arthroplasty using BTS and TL short-stem endoprosthesis. Ostry Dyżur 2014; 7(4):

19 PRACE ORYGINALNE ORIGINAL PAPERS Waldemar WRAŻEŃ 1 Krzysztof A. TOMASZEWSKI 1,2 Piotr GOLEC 1 Zbigniew DUDKIEWICZ 3 Edward GOLEC 1,4 Endoprotezy krótkotrzpieniowe typu BTS i TL w alloplastykach całkowitych stawów biodrowych Total hip arthroplasty using BTS and TL short-stem endoprostheses 1 Klinika Chirurgii Urazowej i Ortopedii 5 Wojskowego Szpitala Klinicznego z Polikliniką Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Krakowie Kierownik Kliniki: prof. dr hab. n. med. Edward Golec 2 Katedra i Zakład Anatomii, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie Kierownik Katedry: prof. dr hab. n. med. Jerzy A. Walocha 3 Klinika Chirurgii Ręki Katedry Ortopedii i Traumatologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi Kierownik Kliniki: prof. nadzw. dr hab. n. med. Zbigniew Dudkiewicz 4 Zakład Rehabilitacji w Ortopedii Katedry Rehabilitacji Klinicznej Wydziału Rehabilitacji Ruchowej Akademii Wychowania Fizycznego im. Bronisława Czecha w Krakowie Kierownik Zakładu: prof. dr hab. n. med. Edward Golec Słowa kluczowe: alloplastyka całkowita, staw biodrowy, endoprotezy krótkotrzpieniowe Key words: total hip arthroplasty, hip replacement, short-stem endoprosthesis Adres do korespondencji: dr n. med. Krzysztof Tomaszewski Klinika Chirurgii Urazowej i Ortopedii 5 Wojskowego Szpitala Klinicznego z Polikliniką Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Krakowie ul. Wrocławska 1-3, Kraków tel. (12) krtomaszewski@gmail.com Autorzy pracy prezentują i komentują obserwacje własne w leczeniu choroby zwyrodnieniowej stawów biodrowych metodą alloplastyki całkowitej endoprotezami krótkotrzpieniowymi typu BTS (Biomet Taperloc Short) oraz TL (Tri-Lock J@J). Materiał badań stanowi 22 operowanych, w tym 8 mężczyzn (36,3%) oraz 14 kobiet (63,7%). W grupie chorych, którym implantowano endoprotezę typu BTS było 5 mężczyzn (35,7%) oraz 9 kobiet (64,3%). Wiek operowanych w tej grupie wahał się w granicach od 47 do 62 roku życia ze średnią wynoszącą 54 lata. W grupie chorych, którym implantowano endoprotezę typu TL było 3 mężczyzn (37,5%) oraz 5 kobiet (62,5%). Wiek operowanych w tej grupie wahał się w przedziale od 38 do 56 roku życia dając średnią 42 lat. Czas obserwacji operowanych wynosi od 12 do 18 miesięcy. Ocenę analizowanego materiału badań autorzy oparli o czynnościowy test Harrisa i kryteria Pradhana. Uzyskane wyniki skłoniły ich do stanowiska, że alloplastyka całkowita stawów biodrowych endoprotezami krótkotrzpieniowymi typu BTS i TL skutkuje u większości operowanych zarówno w obserwacji wczesnej jak i odległej bardzo dobrymi i dobrymi wynikami czynnościowymi i radiologicznymi, zwłaszcza u chorych ze zwyrodnieniem idiopatycznym. Obserwowane niepowodzenia tych zabiegów operacyjnych są spowodowane między innymi błędami techniki operacyjnej prowadzącymi do rozwinięcia się powikłań miejscowych i ogólnoustrojowych oraz wynikającymi z tego stanu rzeczy zaniedbaniami rehabilitacyjnymi. W opinii autorów pracy kluczowe znaczenie w usprawnianiu chorych po analizowanych zabiegach ma indywidualizacja konsekwentnie realizowanych programów rehabilitacji, w tym wczesna pionizacja operowanych i szeroko rozumiana profilaktyka powikłań miejscowych i ogólnoustrojowych. Wstęp Problematyka leczenia operacyjnego zaawansowanych zmian zwyrodnieniowych stawów biodrowych metodą alloplastyki całkowitej z wykorzystaniem różnego rodzaju endoprotez niezmiennie pozostaje w sferze zainteresowania ortopedów, traumatologów oraz fizjoterapeutów. Wydaje się także, że na przestrzeni ostatnich kilku lat w toczącej się dyskusji o kierunkach rozwoju alloplastyk całkowitych stawów The authors present and comment on their own observations concerning hip osteoarthritis treatment using total hip arthroplasty with short-stem endoprostheses - BTS (Biomet Taperloc Short) and TL (Tri-Lock J@J). The study group comprised 22 operated patients, including 8 men (36.3%) and 14 women (63.7%). In the patient group which received a BTS endoprosthesis were 5 men (35.7%) and 9 women (64.3%). The age of patients in this group ranged from 47 to 62 years with the mean equal to 54 years. In the patient group which received a TL endoprosthesis were 3 men (37.5%) and 5 women (62.5%). The age of patients in this group ranged from 38 to 56 years and the mean age was 42 years. The post-surgery observation period lasted between 12 and 18 months. The evaluation of the analyzed material was based on Harris Hip Score and Pradhan's criteria. Obtained results led to the conclusion that total hip arthroplasties with BTS and TL short-stem endoprostheses give in the majority of the operated patients, both in the early and late observation periods, excellent and good functional and radiological results, especially in patients with idiopathic hip degeneration. Observed surgical failures were caused by, inter alia, errors in surgical technique which lead to local and systemic complications and resulting rehabilitation negligence. It is the authors opinion that individualization of consequently implemented rehabilitation care programs, including early patient mobilization and widely understood prevention of local and systemic complications are of key importance in rehabilitating patients after total hip arthroplasty. biodrowych, co związane jest między innymi z wprowadzaniem do praktyki klinicznej nowych implantów o zróżnicowanej charakterystyce technologicznej, szczególne miejsce zajmują endoprotezy krótkotrzpieniowe i przynasadowe [1,2,3,4,5]. Część z nich wyróżnia się wyraźnie odmienną techniką operacyjną implantacji trzpienia do łożyska kostnego, a inne oparte są na funkcjonujących od wielu lat standar OSTRY DYŻUR 2014 tom 7 numer 4

20 dach [6,7,8]. Niezależnie od wymaganego techniką operacyjną sposobu implantacji endoprotez krótkotrzpieniowych do łożyska kostnego, zabiegi te obarczone są różnego rodzaju powikłaniami charakterystycznymi dla tego rodzaju procedur operacyjnych [9,10]. 2. Jaki charakter przyjmują i z czego wynikają niepowodzenia alloplastyki całkowitej stawów biodrowych endoprotezami krótkotrzpieniowymi typu BTS i TL? 3. Które z założeń usprawniania chorych po alloplastykach całkowitych stawów biodrowych endoprotezami krótkotrzpieniowymi typu BTS i TL mają kluczowe znaczenie w obserwacji wczesnej i odległej? Materiał badań Cel pracy zrealizowano w oparciu o materiał badań pochodzący z Kliniki Chirurgii Urazowej i Ortopedii 5 Wojskowego Szpitala Klinicznego z Polikliniką Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej (5 WSK SP ZOZ) w Krakowie, a obejmujący lata od 2013 do 2014 roku. Stanowi go 22 operowanych z powodu zwyrodnienia stawów biodrowych metodą alloplastyki całkowitej endoprotezami typu BTS i TL, w tym 8 mężczyzn (36,3%) oraz 14 kobiet (63,7%).W grupie chorych, którym implantowano endoprotezę typu BTS (Grupa 1) było 5 mężczyzn, co stanowi 35,7% oraz 9 kobiet, czyli 64,3%. Wiek operowanych w tej grupie wahał się w granicach od 47 do 62 roku życia ze średnią na poziomie 54 lat. Czas obserwacji wynosił od 12 do 18 miesięcy. W grupie chorych, którym implantowano endoprotezę typu TL (Grupa 2) było 3 mężczyzn, (37,5%) oraz 5 kobiet (62,5%). Wiek operowanych w tej grupie wahał się w przedziale od 38 do 56 roku życia dając średnią 42 lat. Najczęściej zarejestrowaną przyczyną etiologiczną zwyrodnienia stawów biodrowych u operowanych były zmiany idiopatyczne, odnotowane u 12 z nich (54,55%), w tym u 8 mężczyzn i 4 kobiet. Tabela I. Etiologia zwyrodnienia stawów biodrowych u operowanych Etiologia zwyrodnienia BTS TL Razem mężczyźni kobiety mężczyźni kobiety liczba % liczba % liczba % liczba % liczba % Idiopatyczne 5 22,75 2 9,1 3 13,6 2 9, ,55 Dysplazja , , ,45 Razem 5 22, ,9 3 13,6 5 22, Rycina. 1 Endoproteza krótkotrzpieniowa: a) typu BTS stawu biodrowego prawego, b) typu TL stawu biodrowego lewego rentgenogramy w projekcji przednio-tylnej Cel pracy Celem pracy była ocena wyników alloplastyki całkowitej stawów biodrowych endoprotezami krótkotrzpieniowymi typu BTS (Biomet Taperloc Short) oraz TL (Tri - Lock J@J) we wczesnym, jak i odległym okresie obserwacyjnym, w tym udzielenie odpowiedzi na następujące pytania: 1. Jakie są wyniki czynnościowe i radiologiczne alloplastyki całkowitej stawów biodrowych endoprotezami krótkotrzpieniowymi typu BTS i TL we wczesnym i odległym okresie obserwacyjnym w zależności od etiologii zwyrodnienia stawu? Wszystkich chorych operowano z dostępu tylno-bocznego, a w okresie około-operacyjnym stosowano profilaktykę przeciwzapalną (tarcefandol, zinacef, metronidazol, fortum) oraz zatorowo-zakrzepową przez okres od 6 do 8 tygodni od dnia wykonania zabiegu operacyjnego (clexane, fraxiparyna). U 1 operowanej pacjentki profilaktykę tę kontynuowano do 14 tygodnia. Drenaż ssący z rany operacyjnej do butelek Redona utrzymywano do drugiej doby. W okresie tym chorzy wymagali przetoczenia średnio od 2 do 6 jednostek masy erytrocytarnej (ME) oraz od 1 do 3 jednostek mrożonego osocza (MO). Pionizacja operowanych miała miejsce w 2 lub 3 dobie po zabiegu operacyjnym, a była poprzedzona siadaniem w łóżku z kończynami dolnymi spuszczonymi poza jego krawędź, ze zgiętymi stawami biodrowymi i kolanowymi. Naukę chodzenia rozpoczynano od 4 lub 5 doby, początkowo z asekuracją balkonika ortopedycznego, a następnie kul łokciowych bez obciążania operowanej kończyny. Stopniowe i kontrolowane obciążanie operowanej kończyny rozpoczynano od nacisku na podłoże nie przekraczającego 20% masy ciała operowanego, co miało miejsce od 3 tygodnia od wykonanej implantacji endoprotezy do stawu biodrowego. Po wypisaniu operowanych ze szpitala podlegali oni kontroli w Poradni Urazowo-Ortopedycznej po 30 dniach od wypisu, a następnie po 3, 6 i 12 miesiącach. Wszyscy operowani kontynuowali postępowanie rehabilitacyjne w warunkach ambulatoryjnych z częstotliwością 2 razy w tygodniu przez okres od 2 do 3 miesięcy. Dwóch z nich zostało dodatkowo skierowanych na leczenie rehabilitacyjne w warunkach sanatoryjnych, co miało miejsce po 4 i 6 miesiącach od dnia wykonania zabiegów operacyjnych. U 1 operowanej pacjentki należącej do Grupy 1 (4,5%) stwierdzono zwichnięcie endoprotezy we wczesnym okresie obserwacyjnym, co miało miejsce w 4 dobie po zabiegu operacyjnym. Wymagało ono repozycji krwawej z wymianą trzpienia endoprotezy na typ standardowy (Corail). U tej chorej w 2 dobie po reperacji rozpoznano także zakrzepice żył głębokich operowanej kończyny dolnej... OSTRY DYŻUR 2014 tom 7 numer 4 118

21 Metoda badań Metodę badania oparto na wykonaniu u każdego z operowanych następujących czynności i badań: 1. Badanie podmiotowe, przedmiotowe oraz badanie ortopedyczne stanu miejscowego, a także radiologiczne obu stawów biodrowych w projekcji przednio-tylnej (a-p), 2. Test Harrisa [11] przeprowadzony od 10 do 14 dni przed dniem zaplanowanego zabiegu operacyjnego oraz po 3, 6 i 12 miesiącach od jego wykonania. Kryteria Harrisa obejmują ocenę wskaźników obiektywnych i subiektywnych. Ocena obiektywna dokonuje analizy wydolności czynnościowej stawu biodrowego, a ocena subiektywna jego dolegliwości bólowych. Skala Harrisa dokonuje oceny bolesności i czynności stawu biodrowego, zakresu jego ruchomości oraz stopnia jego kalectwa. Wyniki te obejmują odpowiednie zakresy punktowe odpowiadające wynikom bardzo dobrym, dobrym, dostatecznym i złym. Ocena zakresu ruchomości stawu biodrowego oparta jest na wartościach kątowych pojedynczego łuku ruchu, która jest przemnażana przez współczynnik wskaźnikowy, a otrzymana wartość punktowa dodawana jest do pozostałych wyników łuków ruchowych. Otrzymany wynik sumarycznie mnoży się przez 0,05 aby uzyskać wartość punktową (maksymalnie 5 punktów) do oceny ogólnej. 3. Badanie radiologiczne obu stawów biodrowych w projekcji przedniotylnej wykonane po dwóch dniach od przebytego zabiegu operacyjnego, następnie po kolejnych 1, 3, 6 i 12 miesiącach. W ocenie radiologicznej osadzenia panewki endoprotezy posiłkowano się metodą Pradhama [12]. W analizie statystycznej posłużono się elementami statystyki opisowej, w tym wartością średnią i rozkładem procentowym. Wszystkich obliczeń dokonywano w programie MS Excel Wyniki Uzyskane wyniki w oparciu o test Harrisa w obu grupach chorych przedstawiono w formie tabelarycznej. Dokonując oceny wyników radiologicznych w ustalonych okresach kontrolnych, u 1 operowanej należącej do Grupy 1 (4,5%) z ciężką dysplazją rozwojową stawu biodrowego lewego stwierdzono zwichnięcie endoprotezy we wczesnym okresie obserwacyjnym, co miało miejsce w 4 dobie po zabiegu operacyjnym. Było ono spowodowane nadmierną antewersją trzpienia endoprotezy skutkującą zwichnięciem do przodu. Sytuacja ta wymagała repozycji krwawej z wymianą trzpienia endoprotezy na typ standardowy (Corail) oraz wzbogaceniem loży kostnej przeszczepami kości aloge- Tabela II. Zakresy punktowe skali Harrisa. Wyniki Zakres punktowy Bardzo dobry Dobry Dostateczny Zły < 70 Tabela III. Zakresy punktowe analizowanych zmiennych. Analizowana zmienna Suma punktów Bolesność stawu biodrowego 44 Czynność stawu biodrowego 47 Zakres ruchomości stawu biodrowego 5 Brak kalectwa 4 Razem 100 Wyniki uzyskane w Grupie 1 u mężczyzn w oparciu o test Harrisa przedstawiają tabele IV-VII. Tabela IV. Wyniki uzyskane u mężczyzn zakwalifikowanych do alloplastyki całkowitej stawów biodrowych endoprotezą typu BTS w zwyrodnieniu idiopatycznym. Etiologia zwyrodnienia idiopatyczne Wyniki w skali Harrisa dostateczny zły Razem liczba % liczba % liczba % Średnie wartości punktowe nie dotyczy Tabela V. Wyniki uzyskane u mężczyzn po 3 miesiącach od wykonania alloplastyki całkowitej stawów biodrowych endoprotezą typu BTS w zwyrodnieniu idiopatycznym. Etiologia zwyrodnienia idiopatyczne Wyniki w skali Harrisa bardzo dobry dobry dostateczny Razem liczba % liczba % liczba % liczba % Średnie wartości punktowe nie dotyczy Tabela VI. Wyniki uzyskane u mężczyzn po 6 miesiącach od wykonania alloplastyki całkowitej stawów biodrowych endoprotezą typu BTS w zwyrodnieniu idiopatycznym. Etiologia zwyrodnienia idiopatyczne Wyniki w skali Harrisa bardzo dobry dobry dostateczny Razem liczba % liczba % liczba % liczba % Średnie wartości punktowe nie dotyczy OSTRY DYŻUR 2014 tom 7 numer 4

22 Tabela VII. Wyniki uzyskane u mężczyzn po 12 miesiącach od wykonania alloplastyki całkowitej stawów biodrowych endoprotezą typu BTS w zwyrodnieniu idiopatycznym Etiologia zwyrodnienia Wyniki w skali Harrisa bardzo dobry dobry dostateczny Razem liczba % liczba % liczba % liczba % nicznej. U tej chorej w 2 dobie po reperacji rozpoznano także zakrzepicę żył głębokich operowanej kończyny dolnej, co wyraźnie opóźniło proces jej usprawniania i odbiło się na uzyskanych wynikach w teście czynnościowym Harrisa do 6 miesiąca obserwacji. Chora ta także kontynuowała leczenie usprawniające w warunkach sanatoryjnych idiopatyczne Średnie wartości punktowe nie dotyczy Wyniki uzyskane w Grupie 1 u kobiet w oparciu o test Harrisa przedstawiają tabele VIII-XI. Tabela VIII. Wyniki uzyskane u kobiet zakwalifikowanych do alloplastyki całkowitej stawów biodrowych endoprotezą typu BTS w zależności od etiologii zwyrodnienia Etiologia zwyrodnienia idiopatyczne dysplazja rozwojowa Wyniki w skali Harrisa dostateczny zły Razem liczba % liczba % liczba % 1 11,1 1 11,1 2 22,2 Średnie wartości punktowe nie dotyczy 2 22,2 5 55,6 7 77,8 Średnie wartości punktowe nie dotyczy Razem 3 33,3 6 66, Tabela IX. Wyniki uzyskane u kobiet po 3 miesiącach od wykonania alloplastyki całkowitej stawów biodrowych endoprotezą typu BTS w zależności od etiologii zwyrodnienia. Etiologia zwyrodnienia idiopatyczne dysplazja rozwojowa Wyniki w skali Harrisa bardzo dobry dobry dostateczny Razem liczba % liczba % liczba % liczba % ,1 1 11,1 2 22,2 Średnie wartości punktowe nie dotyczy 1 11,1 5 55,6 1 11,1 7 77,8 Średnie wartości punktowe nie dotyczy Razem 1 11,1 6 66,7 2 22, Dyskusja Mimo upływu wielu lat, alloplastyki całkowite stawów biodrowych nadal pozostają w centrum zainteresowania nie tylko ortopedów i traumatologów, ale także fizjoterapeutów i biomechaników. Wynika to między innymi ze stałego wprowadzania do praktyki operacyjnej coraz to nowocześniejszych implantów o zróżnicowanej biomechanicznej i technologicznej charakterystyce, jakimi wydają się być między innymi endoprotezy krótkotrzpieniowe i przynasadowe [9,13,14,15]. Z założenia celem takiego postępowania jest wprowadzenia na rynek usług medycznych implantów o przedłużonej żywotności, przychylnych operatorom, zapewniających skuteczne odtworzenie utraconych warunków biomechanicznych w chorobowo zmienionym stawie biodrowym, pozwalających także na skrócenie czasu jego integracji z łożyskiem kostnym, a tym samym na intensyfikację i efektywność postępowania usprawniającego. Nie są to jednak implanty wolne od różnego rodzaju powikłań miejscowych i ogólnoustrojowych występujących we wczesnym i odległym okresie obserwacji, w tym charakterystycznych dla tego rodzaju zabiegów operacyjnych mimo tego, że są one często klasyfikowane jako zabiegi mało inwazyjne [10,16]. Niewątpliwie płaszczyzną rodzącą szczególne zainteresowanie jest konieczność stabilnego pierwotnego osadzenia implantu potwierdzona w badaniach radiologicznych oraz skuteczne i szybkie przywrócenie operowanym utraconych funkcji motorycznych. To z kolei zapewnia tzw. stabilizację wtórną implantu. Ważne znaczenie ma także uwolnienie chorego od uporczywych dolegliwości bólowych obręczy biodrowej, zapewnienie skutecznej samoobsługi, a tym samym poprawy jakości życia. Kwalifikacja chorych do alloplastyki całkowitej stawów biodrowych endoprotezami krotkotrzpieniowymi typu BTS i TL oparta była na całokształcie obrazu klinicznego i radiologicznego, co potwierdziły wyniki testu Harrisa [11] oraz wykonane rentgenogramy przedoperacyjne. Wykonanie testu Harrisa i badań radiologicznych u wszystkich operowanych po 3, 6 i 12 miesiącach od przeprowadzenia przedmiotowej procedury potwierdziło skuteczność metody. Wyraźnej poprawie uległy wszystkie analizowane w teście Harrisa zmienne, co daje podstawę do twier-.. OSTRY DYŻUR 2014 tom 7 numer 4 120

23 Tabela X. Wyniki uzyskane u kobiet po 6 miesiącach od wykonania alloplastyki całkowitej stawów biodrowych endoprotezą typu BTS w zależności od etiologii zwyrodnienia. Etiologia zwyrodnienia idiopatyczne dysplazja rozwojowa Wyniki w skali Harrisa bardzo dobry dobry dostateczny Razem liczba % liczba % liczba % liczba % 1 11,1 1 11, ,2 Średnie wartości punktowe nie dotyczy 4 44,4 2 22,2 1 11,1 7 77,8 Średnie wartości punktowe nie dotyczy Razem 5 55,5 3 33,3 1 11, Tabela XI. Wyniki uzyskane u kobiet po 12 miesiącach od wykonania alloplastyki całkowitej stawów biodrowych endoprotezą typu BTS w zależności od etiologii zwyrodnienia. Etiologia zwyrodnienia idiopatyczne dysplazja rozwojowa Wyniki w skali Harrisa bardzo dobry dobry dostateczny Razem liczba % liczba % liczba % liczba % 2 22, ,2 Średnie wartości punktowe nie dotyczy 5 55,5 1 11, ,8 Średnie wartości punktowe nie dotyczy Razem 7 77,8 1 11,1 1 11, Wyniki uzyskane w Grupie 2 u mężczyzn w oparciu o test Harrisa przedstawiają tabele XII-XV. Tabela XII. Wyniki uzyskane u mężczyzn zakwalifikowanych do alloplastyki całkowitej stawów biodrowych endoprotezą typu TL w zwyrodnieniu idiopatycznym. Etiologia zwyrodnienia idiopatyczna Wyniki w skali Harrisa dostateczny zły Razem liczba % liczba % liczba % 2 66,7 1 33, Średnie wartości punktowe dzenia, że dobór implantu, prawidłowa technika operacyjna, a także opieka rehabilitacyjna nad operowanymi wymagają szczególnej uwagi i racjonalnego oraz przekonywującego postępowania. Szczególnie dobre wyniki obserwowano po 12 miesiącach od wykonanego zabiegu operacyjnego niezależnie od typu stosowanego implantu, ale sprawność operowanych ulegała wyraźnej poprawie w zakresie wszystkich analizowanych zmiennych już między 3 a 6 miesiącem. Ocena radiologiczna osadzenia implantu obejmuje zarówno panewkę jak i trzpień endoprotezy. Wydaje się, że większą uwagę przywiązujemy do geometrii panewki, czemu sprzyja między innymi metoda Prandhana [12]. Jednak osiowe usytuowanie trzpienia endoprotezy bez względu na jego konstrukcyjny charakter ma równie istotne znaczenie w prawidłowym funkcjonowaniu sztucznego stawu. Zwłaszcza u chorych z ciężką dysplazją rozwojową korygowanie kongruencji powierzchni stawowych implantu drogą zmian antewersji trzpienia może stać się przyczyną niepożądanych powikłań pod postacią zwichnięcia endoprotezy. Taka sytuacja u 1 z operowanych zmusiła nas do reoperacji z wymianą trzpienia krótkiego na standardowy. Nie mamy wątpliwości, że taki stan rzeczy spowodował kolejne powikłanie w postaci zakrzepicy żył głębokich operowanej kończyny, a ta z kolei opóźnienia rehabilitacyjne i w konsekwencji niekorzystny wynik czynnościowy. Tak więc zastosowanie trzpieni krótkich w pierwotnych alloplastykach całkowitych stawów biodrowych, w konfrontacji z powikłaniami mechanicznymi i destabilizacyjnymi daje możliwość osadzenia trzpieni standardowych odwlekając tym samym zabiegi rewizyjne o znacznie większym zakresie i zagrożeniach. Wydaje się również, że kluczowym warunkiem sukcesów rehabilitacyjnych, a tym samym operacyjnych, jest szybka nadzorowana pionizacja operowanych oraz wprowadzenie szeroko rozumianej fizjoterapeutycznej profilaktyki różnego rodzaju powikłań miejscowych i ogólnoustrojowych. Niezależnie od typu implantowanej endoprotezy obserwowano wyraźną stabilizację wydolności czynnościowej operowanego stawu między 3 a 6 miesiącem od dnia wykonania zabiegu operacyjnego. Natomiast między 6 a 12 miesiącem nie odnotowano spektakularnej dalszej poprawy, czego przejawem była nie zmieniająca się lub wzrastająca jedynie nieznacznie liczba wyników bardzo dobrych i dobrych. Obserwowano jednak wzrost zakresów punktowych dla poszczególnych zmiennych testu Harrisa. Geometria panewek osadzanych implantów nie ulegała zmianie w kolejnych badaniach i nie wymagała korekcji nie dotyczy OSTRY DYŻUR 2014 tom 7 numer 4

24 Tabela XIII. Wyniki uzyskane u mężczyzn po 3 miesiącach od wykonania alloplastyki całkowitej stawów biodrowych endoprotezą typu TL w zwyrodnieniu idiopatycznym. Etiologia zwyrodnienia idiopatyczne Wyniki w skali Harrisa bardzo dobry dobry dostateczny Razem liczba % liczba % liczba % liczba % 1 33,3 1 33,3 1 33, Średnie wartości punktowe nie dotyczy Tabela XIV. Wyniki uzyskane u mężczyzn po 6 miesiącach od wykonania alloplastyki całkowitej stawów biodrowych endoprotezą typu TL w zwyrodnieniu idiopatycznym. Etiologia zwyrodnienia idiopatyczne Wyniki w skali Harrisa bardzo dobry dobry dostateczny Razem liczba % liczba % liczba % liczba % 1 33,3 1 33,3 1 33, Średnie wartości punktowe Wnioski 1. Alloplastyka całkowita stawów biodrowych endoprotezami krótkotrzpieniowymi typu BTS i TL skutkuje u większości operowanych zarówno w obserwacji wczesnej jak i odległej bardzo dobrymi i dobrymi wynikami czynnościowymi i radiologicznymi, zwłaszcza u chorych ze zwyrodnieniem idiopatycznym. 2. Niepowodzenia alloplastyki całkowitej stawów biodrowych endoprotezami krótkotrzpieniowymi typu BTS i TL są spowodowane między innymi błędami techniki operacyjnej prowadzącymi do powikłań miejscowych i ogólnoustrojowych oraz wynikającymi z tego stanu rzeczy zaniedbaniami rehabilitacyjnymi. 3. Kluczowe znaczenie w usprawnianiu chorych po alloplastykach całkowitych stawów biodrowych endoprotezami krótkotrzpieniowymi typu BTS i TL ma indywidualizacja konsekwentnie realizowanych programów rehabilitacji, w tym z wczesną pionizacją operowanych i szeroko rozumianą profilaktyką powikłań miejscowych i ogólnoustrojowych nie dotyczy Tabela XV. Wyniki uzyskane u mężczyzn po 12 miesiącach od wykonania alloplastyki całkowitej stawów biodrowych endoprotezą typu TL w zwyrodnieniu idiopatycznym. Etiologia zwyrodnienia idiopatyczne Wyniki w skali Harrisa bardzo dobry dobry dostateczny Razem liczba % liczba % liczba % liczba % 2 66,7 1 33, Średnie wartości punktowe nie dotyczy Wyniki uzyskane w Grupie 2 u kobiet w oparciu o test Harrisa przedstawiają tabele XVI-XIX. Tabela XVI. Wyniki uzyskane u kobiet zakwalifikowanych do alopllastyki całkowitej stawów biodrowych endoprotezą typu TL w zależności od etiologii zwyrodnienia. Etiologia zwyrodnienia Wyniki w skali Harrisa dostateczny zły Razem liczba % liczba % liczba % Piśmiennictwo 1. Schmidutz F, Steinbrück A, Wanke-Jellinek L, Pietschmann M, Jansson V, Fottner A. The accuracy of digital templating: a comparision of short-stem total hip arthroplasty and conventional total hip arthroplasty. Inter Orthop 2012;36: Stulberg SD, Dolan M. The short stem: a thinking man's alternative to surface replacement. Prom Hip Repl 2008;31: Chen HS, Morrey BF, An KN, Luo ZP. Bone remodeling characteristics of a short-stemmed total hip replacement. J Arthrop 2009;24: Synder M, Drobniewski M, Pruszczyński B, Sibilski M. Pierwsze doświadczenia w implantacji trzpienia przynasadowego Metha. Ortop Traumatol Rehabil 2009;4,11: Tomaszewski W, Kotela I, Kawik Ł, Bednarenko M, Lorkowski J, Kotela A. Jakość życia pacjentów w ocenie wyników leczenia operacyjnego choroby zwyrodnieniowej stawów biodrowych z wykorzystaniem endoprotezy krótkotrzpieniowej. Ortop Traumatol Rehabil 2013;15: idiopatyczna dysplazja rozwojowa Średnie wartości punktowe nie dotyczy Średnie wartości punktowe nie dotyczy 6. Kim YH, Choi Y, Kim JS. Comparision of bone mineral density changes around short, metaphyseal-fitting and conventional cementles anatomical femoral components. J Arthrop 2011;26: Chen HH, Morrey B, An KN, Luo ZP. Bone remodeling characteristics of a short-stemmed total hip replacement. J Arthrop 2009;24: Razem OSTRY DYŻUR 2014 tom 7 numer 4 122

25 Tabela XVII. Wyniki uzyskane u kobiet po 3 miesiącach od wykonania alloplastyki całkowitej stawów biodrowych endoprotezą typu TL w zależności od etiologii zwyrodnienia. Etiologia zwyrodnienia idiopatyczne dysplazja rozwojowa Wyniki w skali Harrisa bardzo dobry dobry dostateczny Razem liczba % liczba % liczba % liczba % Średnie wartości punktowe nie dotyczy Średnie wartości punktowe nie dotyczy Razem Tabela XVIII. Wyniki uzyskane u kobiet po 6 miesiącach od wykonania alloplastyki całkowitej stawów biodrowych endoprotezą typu TL w zależności od etiologii zwyrodnienia. Etiologia zwyrodnienia idiopatyczne dysplazja rozwojowa Wyniki w skali Harrisa bardzo dobry dobry dostateczny Razem liczba % liczba % liczba % liczba % Średnie wartości punktowe nie dotyczy Średnie wartości punktowe nie dotyczy Razem Schmidutz F, Beirer M, Weber P, Mazoochian F, Fottner A, Jansson V. Biomechanical reconstruction of the hip: comparasion between modular short-stem hip arthroplasty and conventional total hip arthroplasty. Inter Orthop 2012;36: Haasper C, Kendoff DO, Gebauer M, Zahar A, Kreibich T, Suero EM, Gehrke T. Traumatic stem fractures in short stem THA-A rare case series. HSSJ 2013;9: Schmidutz F, Wanke-Jelinek L, Jansson V, Fottner A, Mazochian F. Revision of hip resurfacing arthroplasty with a bone-conserving shor-stem implant: a case report and revive of the literature. J Med Case Rep 2012;6: Harris R. Clinical results using Müeller- Charnley total hip prosthesis. Clin Orthop 1972; 86: Pradhan R. Plantar anteversion of the acetabular cup as determined from plain anteroposterior radiographs. J Bone Jt Surg 1999;81B: Westphal FM, Bishop N, Honl M, Hille E, Püschel K, Morlock MM. Migration and cyclic of a new short-stemmed hip prosthesis a biomechanical in vitro study. Clin. Biomech. 2006;21: Briem D, Schnaider M, Nicole B, Botha N, Gebauer M, Gehrke T, Schwantes B. Mid-term results of 155 patients treated with a collum femoris preserving (CFP) short stem prosthesis. Inter. Orthop. 2001;33: Valbanece CV, Santori FS, Pavan L, Learmonth ID, Passariello R. Periprosthetic DXA after total hip arthroplasty with short vs. ultra-short custom-made femoral stems. Acta Orthop. 2009;80: McElroy MJ, Johnson AJ, Mont MA, Bonutti P. Short and standared stem prosthesis are both viable options for minimally invasive total hip arthroplasty. Bulletin of the NYU Hospital for Joint Diseases 2011;69(suppl1): Tabela XIX. Wyniki uzyskane u kobiet po 12 miesiącach od wykonania alloplastyki całkowitej stawów biodrowych endoprotezą typu TL w zależności od etiologii zwyrodnienia. Wyniki w skali Harrisa Etiologia zwyrodnienia bardzo dobry dobry dostateczny Razem liczba % liczba % liczba % liczba % idiopatyczne Średnie wartości punktowe nie dotyczy dysplazja rozwojowa Średnie wartości punktowe nie dotyczy Razem OSTRY DYŻUR 2014 tom 7 numer 4

26 Wrażeń Waldemar, Tomaszewski Krzysztof, Golec Piotr, Marchewka Jakub, Dudkiewicz Zbigniew, Golec Edward. Wyniki czynnościowe usprawniania chorych po aloplastykach całkowitych stawu biodrowego endoprotezami krótkotrzpieniowymi i przynasadowymi. Patient rehabilitation results after total hip arthroplasty using short-stem endoprosthesis. Rehabilitacja Medyczna 2014; 18(4):

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37 Wrażeń Waldemar, Golec Edward, Tomaszewski Krzysztof, Golec Piotr, Michał de Lubicz Jaworowski, Dudkiewicz Zbigniew. Pros and cons of total hip arthroplasty with metaphyseal Proxima endoprosthesis. Blaski i cienie aloplastyki całkowitej stawu biodrowego endoprotezą przynasadową typu Proxima. Przegląd Lekarski 2015; 72(7):

38 PRACE ORYGINALNE Waldemar WRAŻEŃ 1 Edward B. GOLEC 1,2 Krzysztof A. TOMASZEWSKI 1,3 Piotr GOLEC 1 Michał de LUBICZ JAWOROWSKI1 Zbigniew DUDKIEWICZ 4 Pros and cons of total hip arthroplasty with metaphyseal Proxima endoprosthesis Blaski i cienie alloplastyki całkowitej stawu biodrowego endoprotezą przynasadową typu Proxima 1 Klinika Chirurgii Urazowej i Ortopedii, 5 Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej, Kraków Kierownik: Prof. dr hab. med. Edward B. Golec 2 Zakład Rehabilitacji w Ortopedii, Katedra Rehabilitacji Klinicznej, Wydział Rehabilitacji Ruchowej, Akademia Wychowania Fizycznego im. Bronisława Czecha, Kraków Kierownik: Prof. dr hab. med. Edward B. Golec 3 Katedra Anatomii, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie Kierownik: Prof. dr hab. med. Jerzy A. Walocha 4 Klinika Chirurgii Ręki, Katedra Ortopedii i Traumatologii, Uniwersytet Medyczny w Łodzi Kierownik: Dr hab. med. Zbigniew Dudkiewicz prof. nadzw. Dodatkowe słowa kluczowe: alloplastyka całkowita stawu biodrowego endoproteza typu Proxima Additional key words: total hip arthroplasty Proxima endoprosthesis Praca finansowana ze środków własnych. Adres do korespondencji: Edward Golec Klinika Chirurgii Urazowej i Ortopedii 5 Wojskowego Szpitala Klinicznego z Polikliniką SP ZOZ ul. Wrocławska 1-3, Kraków Tel.: lub 203 Fax: bgolec@poczta.onet.pl The authors present their own experience concerning total hip arthroplasty with the metaphyseal prosthesis Proxima. Proxima, a metaphyseal prosthesis, provides an innovative supplement to total hip arthroplasty. In this study, the authors present their own experience using Proxima in patients with hip osteoarthritis. This study was performed between 2008 to 2013 and comprised of 62 patients, of which 38 were male (61.3%) and 24 female (38.7%). All patients were operated on due to hip osteoarthritis using total hip arthroplasty with the metaphyseal prosthesis Proxima. The age of patients included into the study ranged from 23 years to 62 years with the mean age of 46 years. The authors paid close attention to the pros and cons of surgical techniques and assessed clinical and radiological results in both the short and long term observation periods. The clinical evaluation was based on the Harris Hip Score and radiological assessment of fixation of the acetabular cup of the endoprosthesis was based on Pradhan s criteria. The endoprosthesis Proxima stem was positioned using the manufacturer s recommended method, evaluating the direction, scope and duration of the displacement in the marrow cavity of the proximal stump of the femur. According to the authors analysis, the surgery gives good functional and radiological results both in the shortand long-term observation periods. The effectiveness depends on precise qualification for surgery, proper surgical techniques and specific anatomical conditions of the proximal femur stump. The most common reasons for primary and secondary dislocations of the metaphyseal endoprosthesis Proxima stem occur during the first three months post surgery. This is due to incorrect surgical techniques, which disregard the importance of specific anatomical conditions of the proximal femoral stump, which affects Proxima implantation, and cause deviations towards a varus or valgus orientation. Autorzy pracy prezentują doświadczenia własne w alloplastykach całkowitych stawu biodrowego endoprotezą przynasadową typu Proxima. Dokonują tego w oparciu o materiał badań obejmujący lata od 2008 do 2013 roku, który stanowi 62 pacjentów operowanych z powodu zwyrodnienia stawu biodrowego metodą alloplastyki całkowitej endoprotezą typu Proxima, w tym 38 mężczyzn (61,3%) oraz 24 kobiety (38,7%). Wiek włączonych do badania wahał się w granicach od 23 do 62 roku życia dając średnią 46 lat. Autorzy zwracają uwagę na blaski i cienie techniki operacyjnej oraz dokonują oceny wyników klinicznych i radiologicznych we wczesnym i odległym okresie obserwacji. Ocena wyników klinicznych została oparta o czynnościowe kryteria Harrisa. Wyniki radiologiczne osadzenia panewki endoprotezy oparto o kryteria Prandhana, a trzpienia na kryteriach własnych oceniających kierunek, zakres i czas jego przemieszczenia się w jamie szpikowej kikuta końca bliższego kości udowej. Zdaniem autorów pracy analizowany zabieg operacyjny skutkuje zarówno w obserwacji wczesnej jak i odległej bardzo dobrymi i dobrymi wynikami czynnościowymi oraz radiologicznymi. Jego skuteczność zależy od prawidłowej kwalifikacji do zabiegu operacyjnego, przekonującej techniki operacyjnej oraz od szczególnych warunków anatomicznych kikuta końca bliższego kości udowej. Przyczyn pierwotnego i wtórnego przemieszczenia się trzpienia endoprotezy w łożysku kostnym w kierunku na szpotawość lub koślawość, które ma miejsce w pierwszych trzech miesiącach od wykonania zabiegu operacyjnego, upatrują w nieprawidłowej technice operacyjnej ze zlekceważeniem znaczenia szczególnych warunków anatomicznych kikuta końca bliższego kości udowej do jego implantacji. Przegląd Lekarski 2015 / 72 / 7 335

39 Introduction Arthroplasties of various kinds and configurations are a widely accepted and continuously developing method for dealing with advanced degenerative changes in the hip joints. To perform them, the following implants are used: cemented [1,2], cementless [3], hemiprosthesis [4,5], primary prosthesis [6], revision prosthesis [7,8], prosthesis with bispheric head [9] and with short stem [10,11]. The basis for qualification of patients for these operations, which are often extensive and technically difficult to perform, is to eliminate or significantly decrease pain in the affected hip joint, and also to reduce various types of contractures, restore the equal leg length, improve gait efficiency, stereotype and aesthetics and thereby to improve their quality of life [12]. In recent years, there has been a decrease in the age of patients who are considered eligible for the aforementioned procedures. This is possible due to the continuous introduction of modern prostheses into clinical practice, for example porous-coated, hydroxyapatitecoated [13] and short stem metaphysealfitting prostheses [14-16]. Aim The aim of this work is to evaluate the results of total hip-replacement arthroplasty with the metaphyseal prosthesis Proxima in the early and late observation periods, including answering the following questions: 1. What are the functional and radiological results of total hip replacement with the metaphyseal prosthesis Proxima in the early and late observation periods? 2. What determines the effectiveness of the metaphyseal prosthesis Proxima stem implantation into the marrow cavity of the proximal femoral stump at obtaining its primary and secondary stabilization? 3. What are the reasons for and direction of primary and secondary displacement of the of the metaphyseal prosthesis Proxima stem implantation into the marrow cavity of the proximal femoral stump and in which observation period does it take place most commonly? Material and methods The aim of this study was realized on the basis of the research material originating from the Traum Surgery and Orthopedics Department of the 5th Military Clinical Hospital with Polyclinic in Krakow, covering the period between 2008 and It comprised of 62 patients, of which 38 were male (61.3%) and 24 were female (38.7%), who were operated on due to hip joints degeneration by the total hip arthroplasty method with the metaphyseal prosthesis Proxima. The age of patients included in the study ranged from 23 to 62 years with a mean age of 46 years. Only one man was 23 years of age and only one woman was 62 years of age. The rest of the operated on was years old. The most common etiology for hip joint degeneration was idiopathic, and was observed in 53 patients (85.5%), of which 37 were male (59.7%) and 16 were female (25.8%) (Tab. I). Table I Etiology of the hip joint degeneration in operated patients. Etiologia zwyrodnienia stawów biodrowych u operowanych pacjentów. Etiology of the hip joint degeneration Male All patients qualified for the analyzed surgery were operated on using a posterolateral approach. In the perioperative period, all patients were administered drugs for anti-inflammatory prophylaxis (Tarcefandol, Zinacef, Metronidazol, Fortum) and anti-thromboembolic drugs (Clexane, Fraxiparyna) for 6 to 8 weeks, starting from the day of the surgery. A suction drain from the surgical wound to the Redon bottle was maintained until the second postoperative day. During this period, patients required transfusion of 2-4 units of RBC (PRBCs) and 1-2 units of frozen plasma (FP). Patients who underwent the surgery stood up on the 2 nd or 3 rd postoperative day, and was preceded by sitting upright on the side of the bed with legs over Sex Female Total number % Number % number % Idiopathic degeneration Post-traumatic degeneration Developmental dysplasia Total Table II Score ranges in Harris Hip Score. Zakresy punktowe skali Harrisa. Results Table III Point ranges of analyzed variables. Zakresy punktowe analizowanych zmiennych. Point range Very good Good Satisfactory Poor < 70 Analysed variable Points in total Pain of hip joint 44 Function of hip joint 47 Range of motion of hip joint 5 Absence of deformity 4 Total 100 Table IV Pain assessment according to Harris Hip Score (Maximum = 44 points). Ocena dolegliwości bólowych wg skali Harrisa maksymalnie 44 punkty. Type of pain Characteristics of pain Points None Not applicable 44 Slight pain Mild pain Moderate pain Marked pain Sporadic pain or awareness of low-intensity pain without a significant impact on daily activities. No effect on average activities, rarely moderate pain with unusual activity; may take aspirin. Some limitation of ordinary activity or work. May require occasional pain medication stronger than aspirin. Severe pain occurs everyday, significantly limiting daily activities. Patient is taking strong analgesics. Totally disabled Severe pain is forcing patient to take lying position. 0 the edge with knees and hip joints bent. Over 4 or 5 days, patients started learning how to walk, initially with the assistance of a walker or elbow crutches, to avoid burdening the limb. Gradual and controlled limb burdening started 3 weeks after implantation of the hip endoprosthesis. Initially, weight bearing did not exceeding 20% of patient s body weight. The surgeries were not complicated by local or systemic complications. Owing to the fact that the short-stem endoprosthesis Proxima was the first of metaphyseal endoprostheses implanted in our Clinics, patients selected for this surgery remained under detailed observation. The following procedures and exami W. Wrażeń et al.

40 Table V Daily activity assessment according to Harris Hip Score (Maximum = 14 points). Ocena czynności życiowych wg skali Harrisa maksymalnie 14 punktów. Activity Characteristics of activity Points Stairs Normally without using a railing 4 Normally using a railing 2 In any manner 1 Unable to do stairs 0 Public transportation Able to use transportation 1 Sitting Putting on shoes and socks Comfortably, ordinary chair for one hour 5 On a high chair for 30 minutes 3 Unable to sit comfortably on any chair 0 With ease 4 With difficulty 2 Unable 0 Table VI Gait efficiency assessment according to Harris Hip Score (Maximum = 33 points). Ocena wydolności chodu wg skali Harrisa maksymalnie 33 punkty. Gait efficiency - claudication Points Gait without claudication 11 Gait with slight claudication 8 Gait with moderate claudication 5 Gait with pronounced claudication 0 Gait with no assistance of cane or crutches 11 Gait with assistance of cane or crutches, long walks 7 Gait with assistance of cane, full time 5 Gait with assistance of a crutch, full time 3 Gait with assistance of 2 canes 2 Gait with assistance of 2 crutches 0 Unable to walk 0 Table VII Distance walked according to Harris Hip Score. Ocena długości pokonywanego dystansu wg skali Harrisa. Distance walked Points Unlimited 11 6 blocks or 30 min ( m) blocks or min ( m) 5 Indoors only 2 Bed and chair only 0 Table IX Absence of deformity according to Harris Hip Score [17] (Maximum = 4 points). Ocena braku kalectwa wg skali Harrisa [17] maksymalnie 4 punkty. Examined variable Contracture degree Points Fixed flexion contracture Fixed abduction Fixed internal rotation in extension Limb length discrepancy < 30 o 1 > 30 o 0 < 10 o 1 > 10 o 0 < 10 o 1 > 10 o 0 < 3.2 cm 1 > 3.2 cm 0 Table VIII Range of hip joint motion according to Harris Hip Score (Maximum = 5 points). Ocena zakresu ruchomości stawu biodrowego wg skali Harrisa maksymalnie 5 punktów. Motion Flexion Abduction External Rotation Internal Rotation Adduction Table X Results obtained in males qualified for total hip arthroplasty with metaphyseal endoprosthesis Proxima depending on degeneration etiology. Wyniki uzyskane u mężczyzn zakwalifikowanych do alloplastyki całkowitej stawów biodrowych endoprotezą przynasadową typu Proxima w zależności od etiologii zwyrodnienia. Etiology of hip joint degeneration Idiopathic Post-traumatic Harris Hip Score results Fair Poor Total Numbe % Number % Number % Mean value Not applicable Mean value - 65 Not applicable Total Range of motion Motion arch Index Points 0 45 o 45 o o 45 o o 20 o o 20 o o 15 o o 5 o o 25 o o 15 o > 15 o Not applicable Not applicable Not applicable o 15 o > 15 o Not applicable nations were performed in each patient scheduled to undergo surgery: 1. Medical history, general physical examination and orthopedic examination of the local state and x-ray of both hip joints in anteroposterior (AP) view was performed. 2. Harris Hip Score [17] was used in patients between the 10th and 14th days prior to scheduled surgery and 3, 6 and 12 months postoperatively. Parameters in Harris Hip Score include assessment of subjective and objective indicators. The objective ratings analyze the functional efficiency of the moving joint and subjective ratings analyze patient pain. These results are then analyzed using ranges of points which correspond to excellent, good, fair and poor (Tab. II). The Harris Hip Score evaluates pain and function of the hip joint, the scope of its mobility, and the extent of its disability (Tab. III-IX). Assessment of the range of motion of the hip joint is based on the angle values of a single motion arch, and is multiplied by index. The outcome in total is multiplied by Przegląd Lekarski 2015 / 72 / 7 337

41 Figure 1 Radiological determination of endoprosthesis Proxima stem position in marrow cavity of proximal stump of femur using the authors own method correct position. Wyznaczenie radiologiczne położenia trzpienia endoprotezy typu Proxima w jamie szpikowej kikuta końca bliższego kości udowej lewej metodą własną położenie prawidłowe. Figure 2 Radiological determination of endoprosthesis Proxima stem position in marrow cavity of proximal stump of femur using authors own method Varus position. Wyznaczenie radiologiczne położenia trzpienia endoprotezy typu Proxima w jamie szpikowej kikuta końca bliższego kości udowej lewej metodą własną położenie szpotawe. Figure 3 Radiological determination of endoprosthesis Proxima stem position in marrow cavity of proximal stump of femur using authors own method Valgus position. Wyznaczenie radiologiczne położenia trzpienia endoprotezy typu Proxima w jamie szpikowej kikuta końca bliższego kości udowej lewej metodą własną położenie koślawe to get a point value (maximum 5 points) necessary for general evaluation. 3. Radiological examination of both hip joints in antero-posterior view, was performed 3 days postoperatively and 1, 3, 6 and 12 months. 4. On radiographs of the operated hip joints, lines characterizing the position of the endoprosthesis stem in the marrow cavity of the proximal stump of femur were traced, including the varus or valgus displacement, namely: a/ lines tangent to the external cortical outline of the proximal femoral stump - line A and line B, b/ line perpendicular to lines A and B, running at the level of the base of the vertical part of endoprosthesis stem - line C, c/ line perpendicular to line C, running through the apex of the proximal part of the stem, and in the middle of its conus line D. The course of line D, running perpendicular to line C, through the center of the cone of the endoprosthesis stem and parallel to lines A and B, was considered a correct location and a good radiological outcome (Fig. 1). Varus displacement of line D, but without leaning of the cone of the endoprosthesis stem against cortical bone of the femur was considered an acceptable radiological outcome (Fig. 2). Varus or valgus displacement of line D with the cone of the endoprosthesis stem leaning against cortical bone of the femur, was considered an unacceptable radiological outcome (Fig. 3). Radiological assessment of fixation of the acetabular cup, according to Pradhan s criteria [18]. Statistical analysis Statistical analysis was performed Table XI Results obtained in Harris Hip Score in males 3 months after the total hip arthroplasty with endoprosthesis Proxima depending on etiology of the hip joint degeneration. Wyniki uzyskane u mężczyzn po 3 miesiącach od wykonania alloplastyki całkowitej stawów biodrowych endoproteza przynasadową typu Proxima w zależności od etiologii zwyrodnienia. Etiology of hip joint degeneration Idiopathic Post-traumatic using Statistica 10 PL software. Elements of descriptive statistics were used (mean, percentage distribution). The Students t-test and the Mann-Whitney U test were used as appropriate, to assess continuous variables. A p<0.05 was considered statistically significant. Results Harris Hip Score results in males Results obtained in Harris Hip Score in males qualified for the total hip arthroplasty with endoprosthesis Proxima depending on etiology of the hip joint degeneration. In males qualified for the total hip arthroplasty with metaphyseal endoprosthesis Proxima due to the idiopathic degeneration, basing on the Harris Hip Score, the results are as follows: fair results were reported in 32 males (84.2%) with a mean value of 74 points; poor results in 5 males (13.2%) with a mean value of 67 points; 1 male (2.6%), who was diagnosed with post-traumatic hip Harris Hip Score results Excellent Good Fair Total Number % Number % Number % Number % Mean value Not applicable Mean value Not applicable Total joint degeneration had 65 points, which was a poor result (Tab. X). Results obtained in Harris Hip Score in males 3 months after the total hip arthroplasty with endoprosthesis Proxima depending on the etiology of the hip joint degeneration. Three months after the total hip arthroplasty with metaphyseal endoprosthesis Proxima, due to the idiopathic degeneration, excellent results were reported in 3 males (7.9%) with a mean value of 91 points, good results in 29 (76.3%) with a mean value of 84 points and fair results in the other 5 (13.2%), who obtained an average score of 77 points. One man (2.6%) who was operated on due to post-traumatic degeneration, had a good result (85 points) (Tab. XI). Results obtained in Harris Hip Score in males 6 months after the total hip arthroplasty with endoprosthesis Proxima 338 W. Wrażeń et al.

42 depending on the etiology of the hip joint degeneration. Six months after the total hip arthroplasty with metaphyseal endoprosthesis Proxima due to the idiopathic degeneration, excellent results were reported in 11 males (29%) with the mean value of 93 points, good results in 23 (60.5%) with the mean value of 85 points and fair results in the other 3 (7.9%), who obtained an average score of 77 points. 1 man (2.6%) who was operated on due to the post-traumatic degeneration had a good result (86 points) (Tab. XII). Results obtained in Harris Hip Score in males 12 months after the total hip arthroplasty with endoprosthesis Proxima depending on the etiology of the hip joint degeneration. Twelve months after the total hip arthroplasty with metaphyseal endoprosthesis Proxima due to the idiopathic degeneration, excellent results were reported in 19 males (50%) with a mean value of 95 points, good results in 17 (44.8%) with a mean value of 85 points and fair results in 1 patient (2.6%), who obtained 73 points. 1 man (2.6%), who was operated on due to post-traumatic degeneration, had a good result (86 points) (Tab. XIII). Harris Hip Score results in females Results obtained in Harris Hip Score in females qualified for the total hip arthroplasty with endoprosthesis Proxima depending on the etiology of the hip joint degeneration. In females qualified for the total hip arthroplasty with metaphyseal endoprosthesis Proxima due to the idiopathic degeneration, basing on the Harris Hip Score, fair results were reported in 9 of them (37.5%) with a mean value of 71 points and poor results in 7 of them (29.2%) with a mean value of 63 points. In females who were diagnosed with developmental dysplasia 2 (8.3%) had fair results with an average score of 73 points. The remaining 6 (25%) had poor results with an average score of 61 points (Tab. XIV). Results obtained in Harris Hip Score in females 3 months after the total hip arthroplasty with endoprosthesis Proxima depending on etiology of the hip joint degeneration. Three months after the total hip arthroplasty with metaphyseal endoprosthesis Proxima due to the idiopathic degeneration, excellent result was reported in only 1 female (4.2%) who obtained 92 points, good results in 12 females (50.0%) with a mean value of 84 points and fair results in 3 patients (12.5%) with an average score of 76 points. In women who were operated on due to developmental dysplasia, 1 (4.2%) had an excellent result equalling 93 points, 5 (20.8%) had a good result with the mean value of 84 points and 2 (8.4%) had a fair result with a mean value of 75 points (Tab. XV). Results obtained in Harris Hip Score in females 6 months after the total hip arthroplasty with endoprosthesis Proxima depending on etiology of the hip joint degeneration. Six months after the total hip arthroplasty Table XII Results obtained in Harris Hip Score in males 6 months after the total hip arthroplasty with endoprosthesis Proxima depending on the etiology of the hip joint degeneration. Wyniki uzyskane u mężczyzn po 6 miesiącach od wykonania alloplastyki całkowitej stawów biodrowych endoproteza przynasadową typu Proxima w zależności od etiologii zwyrodnienia. Etiology of hip joint degeneration Idiopathic Post-traumatic with metaphyseal endoprosthesis Proxima due to the idiopathic degeneration, excellent results were reported in 8 females (33.3%) who obtained an average score of 94 points, good results in 6 females (25.0%) with a mean value of 86 points and fair results in 2 patients (8.4%) with an average score of 76 points. In women who were operated on due to developmental dysplasia, 3 (12.5%) had an excellent result with a mean value Harris Hip Score Results Excellent Good Fair Total Number % Number % Number % Number % Mean value Not applicable Mean value Not applicable Total Table XIII Results obtained in Harris Hip Score in males 12 months after the total hip arthroplasty with endoprosthesis Proxima depending on the etiology of the hip joint degeneration. Wyniki uzyskane u mężczyzn po 12 miesiącach od wykonania alloplastyki całkowitej stawów biodrowych endoproteza przynasadową typu Proxima w zależności od etiologii zwyrodnienia. Etiology of hip joint degeneration Idiopathic Post-traumatic Harris Hip Score results Excellent Good Fair Total Number % Number % Number % Number % Mean value Not applicable Mean value Not applicable Total Table XIV Results obtained in females qualified for total hip arthroplasty with metaphyseal endoprosthesis Proxima depending on the degeneration etiology. Wyniki uzyskane u kobiet zakwalifikowanych do alloplastyki całkowitej stawów biodrowych endoprotezą przynasadową typu Proxima w zależności od etiologii zwyrodnienia. Etiology of hip joint degeneration Idiopathic Developmental dysplasia Harris Hip Score results Fair Poor Total Number % Number % Number % Mean value Not applicable Mean value Not applicable Total equaling 93 points and 5 (20.8%) had a good result with the mean value of 86 points (Tab. XVI). Results obtained in Harris Hip Score in females 12 months after the total hip arthroplasty with endoprosthesis Proxima depending on etiology of the hip joint degeneration. Twelve months after the total hip arthro- Przegląd Lekarski 2015 / 72 / 7 339

43 Table XV Results obtained in Harris Hip Score in females 3 months after the total hip arthroplasty with endoprosthesis Proxima depending on etiology of the hip joint degeneration. Wyniki uzyskane u kobiet po 3 miesiącach od wykonania alloplastyki całkowitej stawów biodrowych endoproteza przynasadową typu Proxima w zależności od etiologii zwyrodnienia. Etiology of hip joint degeneration Idiopathic Developmental dysplasia plasty with metaphyseal endoprosthesis Proxima due to the idiopathic degeneration, excellent results were reported in 11 females (45.8%) who obtained an average score of 93 points, good results in 4 females (16.7%) with a mean value of 86 points and fair result in 1 patient (4.2%) with an average score of 71 points. In women who were operated on due to developmental dysplasia, 3 (12.5%) had an excellent result with a mean value of 94 Harris Hip Score results Excellent Good Fair Total Number % Number % Number % Number % Mean value Not applicable Mean value Not applicable Total Table XVI Results obtained in Harris Hip Score in females 6 months after the total hip arthroplasty with endoprosthesis Proxima depending on etiology of the hip joint degeneration. Wyniki uzyskane u kobiet po 6 miesiącach od wykonania alloplastyki całkowitej stawów biodrowych endoproteza przynasadową typu Proxima w zależności od etiologii zwyrodnienia. Etiology of hip joint degeneration Idiopathic Developmental dysplasia Harris Hip Score results Excellent Good Fair Total Number % Number % Number % Number % Mean value Not applicable Mean value Not applicable Total Table XVII Results obtained in Harris Hip Score in females 12 months after the total hip arthroplasty with endoprosthesis Proxima depending on etiology of the hip joint degeneration. Wyniki uzyskane u kobiet po 12 miesiącach od wykonania alloplastyki całkowitej stawów biodrowych endoproteza przynasadową typu Proxima w zależności od etiologii zwyrodnienia. Etiology of hip joint degeneration Idiopathic Developmental dysplasia Harris Hip Score results Excellent Good Fair Total Number % Number % Number % Number % Mean value Not applicable Mean value Not applicable Total points and 5 (20.8%) had a good result with the mean value of 86 points (Tab. XVII). Radiological outcomes of metaphyseal endoprosthesis Proxima stem seating based on the examination in antero-posterior view. Radiological outcomes of metaphyseal endoprosthesis Proxima stem seating obtained in males. Based on the radiological examination in the antero-posterior view, 3 days after total hip arthroplasty with metaphyseal endoprosthesis Proxima, good results were obtained in 35 males (92.1%) and acceptable in 3 of them (7.9%). One month after the surgery, results were exactly the same. Three months after the surgery, good results were observed in 34 operated men (89.5%), acceptable in 1 of them (2.6%) and unacceptable in 3 (7.9%). In the 6 month observation period, results remained good in 34 males (89.5%), but the other 4 (10.5%) had unacceptable outcome. Results observed after 12 months were identical to those obtained after 6 months (Tab. XVIII). Radiological outcomes of metaphyseal endoprosthesis Proxima stem seating obtained in females. Based on radiological examination in the antero-posterior view, 3 days after total hip arthroplasty with metaphyseal endoprosthesis Proxima, good results were obtained in 20 females (83.3%) and acceptable in 4 of them (16.7%). One month after the surgery, 19 operated women (79.2%) had good outcomes, 4 - acceptable outcomes (16.7%) and 1 - unacceptable outcome (4.1%). Three months after surgery, good results were observed in 17 women (70.9%), acceptable in 5 (20.9%) and unacceptable in 2 (8.2%). After 6 months of observation, good results were reported in 17 female patients (70.9%), acceptable in 4 of them (16.7%) and unacceptable in 3 (12.4%). Results observed after 12 months were identical to those obtained after 6 months (Tab. XIX). Radiological outcomes of endoprosthesis stem seating obtained in the study group - females and males in total. The summary of radiological outcomes of Proxima endoprosthesis stem seating in females and males in total in the third postoperative day are all follows: good outcomes were observed in 55 patients (88.7%) and acceptable outcomes in 7 of them (11.3%). After one month, good outcomes were observed in 54 patients (87.1%), acceptable outcomes in 7 of them (11.3%) and unacceptable outcome in 1 of those who underwent the surgery (1.6%). Three months later, good outcomes were reported in 51 patients (82.3%), acceptable in 6 (9.7%) and unacceptable in 5 (8%). In the 6 month observation period, there were 51 good outcomes in the study group, 4 acceptable (6.4%) and 7 unacceptable (11.3%). These results were identical to those obtained in the 12 month observation period (Tab. XX). Valgus orientation of endoprosthesis stem was noticed only in 2 operated patients (8.2%). This displacement took place in the first 3 months after surgery. Radiological results of fixation of the acetabular cup of metaphyseal endoprosthesis Proxima obtained in the study group. Assessment of the radiological results of fixation using Pradhan s criteria, showed the correct location of the acetabular cup of metaphyseal endoprosthesis Proxima both in males and females in subsequent observation periods [18]. 340 W. Wrażeń et al.

44 Table XVIII Radiological outcomes of endoprosthesis stem seating obtained in males. Wyniki radiologiczne osadzenia trzpienia endoprotezy uzyskane u mężczyzn. Endoprosthesis stem seating radiological result Correct - good outcome Incorrect varus or valgus, without leaning of the cone of the endoprosthesis stem against cortical bone of the femur acceptable outcome Incorrect varus or valgus, with leaning of cone of the endoprosthesis stem against cortical bone of the femur unacceptable outcome Results of statistical analysis Statistical analysis of results obtained using the Harris Hip Score There was no statistically significant difference in the preoperative results of the Harris Hip Score between males and females with idiopathic hip joints degeneration (p>0.05). The severity of degeneration, grouped according to Harris Hip Score results (fair outcome in men vs. fair outcome in women and poor outcome in men vs. poor outcome in women) also did not differ significantly from each other (p>0.05). After 3 months post surgery, there was a statistically significant improvement of Harris Hip Score results (in comparison to preoperative assessment), both females (p <0.001) and males (p<0.001). These results apply to people with idiopathic etiology of osteoarthritis of the hip, and also to women diagnosed with developmental dysplasia Observation period 3 days 1 month 3 months 6 moths 12 months number % number % number % number % number % Total Table XIX Radiological outcomes of endoprosthesis stem seating obtained in females. Wyniki radiologiczne osadzenia trzpienia endoprotezy uzyskane u kobiet. Endoprosthesis stem seating radiological result Correct - good outcome Incorrect varus or valgus, without leaning of cone of the endoprosthesis stem against cortical bone of the femur acceptable outcome Incorrect varus or valgus, with leaning of cone of the endoprosthesis stem against cortical bone of the femur unacceptable outcome Observation period 3 days 1 month 3 months 6 months 12 months number % number % number % number % number % Total (p<0.001). Six months after surgery, Harris Hip Score results increased significantly, both in males and females, in comparison to evaluation after 3 months (p<0.01) and also when compared with the preoperative assessment (p<0.001). After 12 months post surgery, further significant improvement was noticed both in women and men (p<0.05 after 6 months and p<0.001 in preoperative assessment). Moreover, 12 month after total hip arthroplasty, average scores obtained in Harris Hip Score were significantly higher in women compared to men (p <0.01), resulting from the fact that more females who had excellent outcomes. Statistical analysis of radiological results of endoprosthesis Proxima stem position obtained in the study group Results of radiological examination, carried out 3 days post surgery, revealed no significant differences between females and males (p> 0.05). In the subsequent postoperative periods, there were no differences between males and females after 1 month (p>0.05) and 3 months post surgery (p>0.05). There was a statistically significant deterioration in the radiological results in women, 6 months after the total hip replacement in comparison to results obtained 3 days after surgery (p<0.05). This deterioration was present also 12 months after surgery. Overall analysis reaveals that at 3 months post surgery, it is possible to notice a significant deterioration of radiological results (p<0.05). The deterioration was more severe 6 months after surgery (p<0.01) and but remained constant at12 months post surgery. Discussion Selection of patients for the total hip joints arthroplasty with endoprosthesis Proxima was based on the clinical and radiological picture, which was confirmed by outcomes obtained using the Harris Hip Score [17]. All patients completed this questionnaire after 3, 6 and 12 post surgery. The obtained results confirmed its functional efficiency, including women diagnosed with developmental dysplasia, in whom excellent and good results with an average of 94 and 86 points had been reported. All variables analyzed by the Harris Hip Score improved significantly, which demonstrates that implant selection, proper surgical techniques, as well as, the rehabilitation care which patients received, were the result of a well-considered and carefully implemented treatment program. Initially, it was presupposed that this type of implant is intended for young people between 40 and 55 years of age. However, in our study, implantation was also done in one 23 years old male and one 62 years old female. The aforementioned male patient was diagnosed with progressive post-traumatic degeneration of the hip joint due to comminuted fracture of the femoral head in the course of an unclear injury. Harris Hip Score questionnaire filled after 12 months of follow-up, gave a result of 85 points, which is considered a good outcome. In radiological evaluation of the endoprosthesis stem seating, performed on the 3rd day post surgery, a good result was reported. However, it was not confirmed in evaluations after 3, 6 and 12 months where it gave unacceptable radiological results. Despite such a radiological picture, the patient did not complain of any pain in the operated limb and the only affected physical activity was the distance walked, which was considerably dependent on the emotional inhibition and a slight limitation of the mobility of operated joint. Implantation of the Proxima in the 62 year old woman was the result of a slow expansion of indications to perform this kind of surgery and the physicians conviction, that essential indications are the biological bone value and the degree of hip joint destruction - not only the patient s age. In assessing the effectiveness of the endoprosthesis Proxima implantation, Pradhan s criteria were used for acetabulum Przegląd Lekarski 2015 / 72 / 7 341

45 Table XX Radiological outcomes of endoprosthesis stem seating in the study group - females and males in total. Zestawienie zbiorcze wyników radiologicznych osadzenia trzpienia endoprotezy uzyskanych w badanej populacji. Endoprosthesis stem seating radiological result Correct - good outcome Incorrect varus or valgus, without leaning of cone of the endoprosthesis stem against cortical bone of femur acceptable outcome Incorrect varus or valgus, with leaning of cone of the endoprosthesis stem against cortical bone of femur unacceptable outcome seating [18]. For stem seating, we used our own criteria. Obtained results regarding acetabulum seating, prove that it is based on the widely accepted press-fit technique and proper geometry of acetabular cup implantation. They also confirm that this part of the surgical procedure did not cause major problems, even when implantation of the acetabulum required additional stabilization with acetabular screws. However, problems occurred during implantation of the endoprosthesis stem. This part of the surgery was clearly different from methods of implanting stems of other cementless endoprostheses. A different way of the femoral neck cut and, above all, way of preparing the marrow cavity of the proximal stump of the femur, in our opinion caused a malpositioning of the stem. Such a state was observed in 7 patients (11.3%), including 3 men and 4 women. Lack of primary stability of the prosthesis stem, resulted in its further displacement in the direction of varus, which was noticed in subsequent observation periods. Incorrect seating of the endoprosthesis stem in a 12-month observation period i.e. an unacceptable radiological outcome, was reported in 7 patients (11.3%), including 4 men and 3 women. Observation in the following years post surgery, allows us to decipher that proper and stable seating of the endoprosthesis Proxima stem in the bone requires several conditions. In our opinion, it is mainly the adequate width and capacity of femoral neck stump, which correlated, with the volume of the proximal femoral stump. Too narrow a entrance to the marrow cavity, along with big capacity of the proximal femoral stump, results in a lack of primary stabilization of the implant and its varus orientation. or primary seeming stability. It was noticed that in first 3 moths post surgery, in both of these cases, further dislocation of endoprosthesis stem towards Observation period 3 days 1 month 3 months 6 months 12 months number % number % number % number % number % Total varus orientation takes place. Good outcomes of endoprosthesis Proxima implantation are also reported by Tomaszewski et al. [12], who observed that Proxima gives better results, when compared to anatomical stem ABG type of prosthesis. According to them, it benefits the quality of life of operated patients. Kim et al. [19] had similar observations with reference to the Proxima endoprosthesis. When it comes to the other short-stem endoprostheses, Floerkrmrier et al. [20], Suksathien et al. [21], and Synder et al. [11] drew attention to the more complicated surgical technique of short-stem type Metha implantation, which is consensual with our own observations as to the Proxima endoprosthesis. Yet it does not change the fact that results of implantation of this kind of endoprostheses to the hip joint are good and they encourage further investigations and analyses. Conclusions 1. Total hip arthroplasty by metaphyseal prosthesis Proxima gives excellent and good functional and radiological results both in a short- and a long-term observation. 2. Efficiency of metaphyseal prosthesis Proxima stem implantation to the marrow cavity of proximal femoral stump expresses itself in primary and secondary stabilization, depends on precise selection for surgery, proper surgical technique and specific anatomical conditions. 3. The most common reasons for primary and secondary dislocation of metaphyseal endoprosthesis Proxima stem towards a varus orientation is incorrect surgical technique, with disregard for importance of specific anatomical conditions of proximal femoral stump to its implantation. Varus dislocation, which is more common than valgus, occurs in the first 3 months from the surgery. References 1. Stodolnik B: Endoproteza cementowa stawu biodrowego typu ORTOMED. Kwart Ortop. 2001; 2: Przedborska A, Kopeć J, Smyj K: Ocena wczesnych wyników alloplastyki cementowej, jako metody leczenia zaawansowanej choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego. Kwart Ortop. 2006; 1: Golec J, Golec E, Widawski A, Chrzanowski R: Odległe wyniki usprawniania chorych po alloplastyce stawów biodrowych niecementowaną endoprotezą typu ABG. Kwart Ortop. 2002; 3: Poznański M, Golec E, Piątkowski M: Wyniki leczenia złamań szyjki kości udowej protezoplastyką połowicza Austin- Moore a. Kwart Ortop. 1998; (Suppl.): Magnuszewski JL, Hagner W, Wojtecki B: Odległe wyniki leczenia złamań szyjki kości udowej metodą endoprotezoplastyki połowiczej Austin-Morre a. Kwart Ortop. 2004; 3: Decking R, Puhl W, Simon U, Claus LE: Changes In strain distribution of loaded proximal femora caused by different types of cementles femoral stems. Clin Biomech. 2006; 21: Widawski A, Golec E, Nowak S: Odlegle wyniki rewizyjnych alloplastyk stawu biodrowego metodą X-change. Chir Narz Ruchu Ortop Pol. 2003; 68: Clough TM, Hodgkinson JP: Two stage revision with pseudocapsular resection for recurrent dislocation of total hip prosthesis. J Arthrop. 2000; 15: Williams JT, Regland PS, Clarke S: Constrained for the ustable hip following total hip arthroplasty: a literature review. Int Ortphop. 2007; 31: Milecki M, Kowalczewski J, Wielopolski A, Obrębski M, Okoń T, Marczak D: Modularny, krótki trzpień w endoprotezoplastyce stawu biodrowego doniesienie wstępne. Chir Narz Ruchu Ortop Pol. 2008; 73: Synder M, Drobniewski M, Pruszczyński B, Sibilski M: Pierwsze doświadczenia w implantacji trzpienia przynasadowego Metha. Ortop Traumatol Rehabil. 2009; 11: Tomaszewski W, Kotela I, Kawik Ł, Bednarenko M, Lorkowski J, Kotela A: Jakość życia pacjentów w ocenie wyników leczenia operacyjnego choroby zwyrodnieniowej stawów biodrowych z wykorzystaniem endoprotezy krótkotrzpieniowej. Ortop Traumatol Rehabil. 2013; 15: Golec J, Golec E, Widawski A, Chrzanowski R: Odległe wyniki usprawniania chorych po alloplastyce stawów biodrowych niecementowaną endoprotezą typu ABG. Kwart Ortop. 2002; 3: Schmidutz F, Steinbrück A, Wanke-Jellinek L, Pietschmann M, Jansson V, Fottner A: The accuracy of digital templating: a comparision of short-stem total hip arthroplasty and conventional total hip arthroplasty. Inter Orthop. 2012; 36: Stulberg SD, Dolan M: The short stem: a thinking man s alternative to surface replacement. Prom Hip Repl. 2008; 31: Chen HS, Morrey BF, An KN, Luo ZP: Bone remodeling characteristics of a short-stemmed total hip replacement. J Arthrop. 2009; 24: Harris R: Clinical results using Müeller-Charnley total hip prosthesis. Clin Orthop. 1972; 86: Pradhan R: Plantar anteversion of the acetabular cup as determined from plain anteroposterior radiographs. J Bone Jt Surg. 1999; 81B: Kim YH, Choi Y, Kim JS: Comparision of bone mineral density changes around short, metaphysealfitting and conventional cementles anatomical femoral components. J Arthrop. 2011; 26: Floerkemeier T, Tscheuschner N, Calliess T, Ezechieli M, Floerkemeier S. et al: Cementles short stem hip arthroplasty METHA as an encouraging option in adults with osteonecrosis. Arch Orthop Trauma Surg. 2012; 132: Suksathein Y, Narkbunnam R, Sueajui J: Initial clinical and radiographic results with the short stem THA. J Med Assoc Thai 2012; 95 (Suppl.): W. Wrażeń et al.

46 Brandon Michael Henry, Wrażeń Waldemar, Hynnekleiv Lief, Kłosiński Michał, Pękala Przemysław, Kucharska Ewa, Golec Edward, Tomaszewski Krzysztof Adam, Pąchalska Maria. Health-related qualityof-life and functionality outcomes in short-sterm versus standared-stem total hip arthroplasty: an 18-month follow-up cochort study. Jakość życia zależna od stanu zdrowia oraz wyniki sprawnościowe u chorych po aloplastyce krótkotrzpieniowej stawu biodrowego versus aloplastyce stawu biodrowego protezą o trzpieniu standardowym: badanie kohortowe o 18-miesięcznym okresie obserwacji. Medical Science Monitor 2016; 22:DOI: /MSM

47 CLINICAL RESEARCH e-issn Med Sci Monit, 2016; 22: DOI: /MSM Received: Accepted: Published: 2016.XX.XX Health-Related Quality-of-Life And Functionality Outcomes in Short-Stem Versus Standard-Stem Total Hip Arthroplasty: An 18-Month Follow-Up Cohort Study PROOF INTERNATIONAL SCIENTIFIC INFORMATION Authors Contribution: Study Design A Data Collection B Statistical Analysis C Data Interpretation D Manuscript Preparation E Literature Search F Funds Collection G Corresponding Author: Source of support: ABCDEF 1 Brandon Michael Henry ABCDEF 2 Waldemar Wrażeń ABCDEF 1 Leif Hynnekleiv ABCDEF 1 3 Michał Kłosiński ABCDEF 1 Przemysław A. Pękala ABCDEF 4 Ewa Kucharska ABCDEF 2,5 Edward B. Golec ABCDEF 1,2 Krzysztof A. Tomaszewski ABDE 6,7 Maria Pąchalska Background: Material/Methods: Results: Conclusions: MeSH Keywords: Full-text PDF: Krzysztof A. Tomaszewski, krtomaszewski@gmail.com This study was supported by the authors personal funds. Krzysztof A. Tomaszewski was supported by the Foundation for Polish Science (FNP) Osteoarthritis (OA) progressively produces symptoms and disability that may significantly reduce health-related quality of life (HRQoL). Total hip arthroplasty (THA) is an important treatment for symptomatic OA. An alternative to standard-stem THA for younger patients is short-stem THA. The aim of this study was to investigate potential HRQoL and functional outcome differences between these patient groups to provide additional data that will be clinically useful in the decision making between the types of prosthesis. In an 18-month follow-up longitudinal cohort study, we conducted Harris Hip Score (HHS) evaluations and SF- 36 questionnaires in a study group and a control group undergoing short-stem and standard-stem THA preoperatively and during follow-up at 1, 3, 6, 12, and 18 months. Effect size was calculated to estimate the size of changes in scores during follow-up between chosen time intervals. A total of 168 patients were included in the study. The total HHS score was significantly increased postoperatively from 46.9 to 87.0 in the standard-stem group, and from 42.7 to 85.1 in the short-stem group. All SF-36 scores improved after THA in both groups. No HRQoL or functional differences were found in the use of either surgical option in the HHS or SF-36 score results (all p>0.05). As there were no differences in HRQoL in the two groups, we strongly recommend considering short-stem THA, especially in younger patients, due to the benefit of future revision options and a minimally invasive approach. Arthroplasty, Replacement, Hip Hip Prosthesis Orthopedics Osteoarthritis Quality of Life Department of Anatomy, Jagiellonian University Medical College, Cracow, Poland 2 Department of Orthopaedics and Trauma Surgery, 5 th Military Clinical Hospital in Cracow, Cracow, Poland 3 Department of Neuroorthopaedics, Rydygier Specialistic Hospital, Cracow, Poland 4 Department of Gerontology, Geriatrics and Social Work, Ignatianum Academy, Cracow, Poland 5 Department of Clinical Rehabilitation, Faculty of Motor Rehabilitation, Bronisław Czech University School of Physical Education, Cracow, Poland 6 Department of Neuropsychology, Andrzej Frycz-Modrzewski Cracow University, Cracow, Poland 7 Center for Cognition and Communication, New York, NY, U.S.A. This work is licensed under Creative Common Attribution- NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0) 1 Indexed in: [Current Contents/Clinical Medicine] [SCI Expanded] [ISI Alerting System] [ISI Journals Master List] [Index Medicus/MEDLINE] [EMBASE/Excerpta Medica] [Chemical Abstracts/CAS] [Index Copernicus]