This copy is for personal use only - distribution prohibited.

Transkrypt

1 Kwart. Ortop. 2011, 4, str. 305, ISSN ANALIZA ILOŚCIOWO-FINANSOWA ENDOPROTEZOPLASTYK DUŻYCH STAWÓW PRZEPROWADZONYCH W POLSCE W ROKU 2010 SPORZĄDZONA NA PODSTAWIE DANYCH ZGROMADZONYCH W CENTRALNEJ BAZIE ENDOPROTEZOPLASTYKI NARODOWEGO FUNDUSZU ZDROWIA QUANTITATIVE-FINANCIAL ANALYSIS OF LARGE JOINTS ARTHROPLASTY CONDUCTED IN POLAND IN 2010 BASED ON THE DATA COLLECTED IN CENTRAL ARTHROPLASTY REGISTER OF THE NATIONAL HEALTH FUND Arkadiusz Kosowski, Zbigniew Teter, Jacek Paszkiewicz Narodowy Fundusz Zdrowia Centrala; ul. Grójecka 186; Warszawa. Streszczenie: Analiza zawiera informacje o wszczepach endoprotez stawów biodrowego, kolanowego, wykonanych w 2010 roku w Polsce oraz poniesionych przez Narodowy Fundusz Zdrowia kosztach tych świadczeń. Analiza została sporządzona na podstawie szczegółowych danych o zrealizowanych zabiegach zgromadzonych w Centralnej Bazie Endoprotezoplastyk prowadzonej przez Narodowy Fundusz Zdrowia od 2005 roku. Summary: The analysis provides information on the hip and knee joints endoprosthesis implants performed in 2010 in Poland and costs of these services incurred by the National Health Fund. The analysis was conducted on the basis of detailed data on implemented treatment gathered in the Central Arthroplasty Register maintained by the National Health Fund since 2005 year. Słowa kluczowe: endoprotezoplastyka stawowa, Narodowy Fundusz Zdrowia, Centrala Baza Endoprotezoplastyki, świadczenia opieki zdrowotnej finansowane ze środków publicznych. Keywords: joint arthroplasty, the National Health Fund, Central Arthroplasty Register, health care services financed from public funds Wstęp Przez szereg lat w Polsce nieznana była liczba wykonywanych zabiegów endoprotezoplastyki stawowej, ponieważ nie istniało narzędzie do ewidencjonowania przeprowadzonych wszczepów, a co za tym idzie niemożliwe było również przeprowadzenie kompleksowej analizy w tym zakresie. W związku z tym, wzorem innych krajów, Narodowy Fundusz Zdrowia w 2005 roku utworzył rejestr o nazwie Centralna Baza Endoprotezoplastyk, umożliwiający gromadzenie szczegółowych danych o przeprowadzonych zabiegach. Podobne rejestry prowadzone są m.in. w Szwecji, Norwegii, Danii, Szkocji. Gromadzone w Centralnej Bazie Endoprotezoplastyk dane służą nie tylko do ewidencji wykonanych zabiegów, ale także umożliwiają wykonywanie szeregu analiz jakościowych, ilościowych i finansowych zjawiska. Niniejsze opracowanie jest analizą ilościowo-finansową endoprotezoplastyk dużych stawów - biodrowych i kolanowych, przeprowadzonych w Polsce w 2010 roku w oparciu o dane zgromadzone przez Fundusz w Centralnej Bazie Endoprotezoplastyk. 305

2 Kwart. Ortop. 2011, 4, str. 306, ISSN Materiał Niniejsza analiza została sporządzona na podstawie danych zgromadzonych przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) w Centralnej Bazie Endoprotezoplastyki (CBE), obejmujących endoprotezoplastyki stawowe zrealizowane w 2010 roku wg. stanu na dzień 10 marca 2011 r. Całość zebranych w CBE danych jest stuprocentową informacją o ilości wykonanych i zapłaconych wczepów stawów biodrowych i kolanowych. Informacje gromadzone w CBE są uzupełnieniem sprawozdawczości jaką świadczeniodawca wykonuje w związku z rozliczaniem udzielonych świadczeń opieki zdrowotnej. Centralna Baza Endoprotezoplastyki prowadzona jest przez NFZ w celach ewidencyjno-analitycznych od 2005 roku. Wyniki W roku 2010 w Polsce wykonano łącznie procedur wszczepów endoprotez stawowych (około zabiegów miesięcznie) z czego większość, bo ponad 75% stanowiły endoprotezoplastyki stawu biodrowego. Liczba wykonanych zabiegów ze względu na rodzaj wszczepu wyglądała następująco: wszczepy endoprotez stawu biodrowego ( endoprotez całkowitych, endoprotezy częściowe), wszczepy endoprotez stawu kolanowego ( endoprotez całkowitych, 797 endoprotez częściowych), 74 - wszczepy endoprotez stawu łokciowego, wszczepy endoprotez stawu ramiennego, 76 - wszczepy endoprotez innego stawu. Świadczenia endoprotezoplastyki stawowej wykonywane były ogólem przez 289 świadczeniodawców. 286 placówek przeprowadzało zabiegi endoprotezy stawu biodrowego, 217 stawu kolanowego, 53 stawu ramiennego, 22 stawu łokciowego a 25 innego stawu. Liczbę świadczeniodawców, wykonujących wszczepy endoprotez stawowych w 2010 r. w podziale na oddziały wojewódzkie Narodowego Funduszu Zdrowia prezentuje tabela nr 1. Tabela 1. Liczba świadczeniodawców wykonujących wszczepy endoprotez stawowych w 2010 r. w podziale na OW NFZ. Oddziałał wojewódzki NFZ Liczba świadczeniodawców wykonujących wszczepy Dolnośląski 21 Kujawsko-Pomorski 11 Lubelski 22 Lubuski 6 Łódzki 20 Małopolski 26 Mazowiecki 33 Opolski 8 Podkarpacki 16 Podlaski 11 Pomorski 13 Śląski 41 Świętokrzyski 10 Warmińsko-Mazurski 14 Wielkopolski 26 Zachodniopomorski

3 Kwart. Ortop. 2011, 4, str. 307, ISSN Wszczepy endoprotez stawowych w 2010 roku, podobnie jak w latach poprzednich, były wykonywane zarówno przez publiczne jak i niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej. Wśród 289 świadczeniodawców realizujących świadczenia endoprotezoplastyki stawowej 48 placówek to zakłady niepubliczne, które przeprowadziły prawie 11% (5 189 wszczepów) wszystkich endoprotezoplastyk stawowych przeprowadzonych w 2010 roku. Najwięcej procedur wszczepów endoprotez stawowych wykonano na terenie województw: mazowieckiego, śląskiego, wielkopolskiego. Łączna realizacja endoprotezoplastyk stawowych przez świadczeniodawców z wymienionych powyżej województw stanowi około 40% wszystkich wykonanych w 2010 r. wszczepów. Szczegółowe dane, dotyczące liczby wszczepionych endoprotez stawowych w podziale na oddziały wojewódzkie Narodowego Funduszu Zdrowia, przedstawia tabela nr 2. Tabela 2. Liczba wszczepionych endoprotez stawowych w 2010 r. w podziale na OW NFZ. Nazwa OW NFZ Liczba wszczepionych endoprotez 307 stawu: biodrowego kolanowego łokciowego ramiennego innego razem Dolnośląski Kujawsko-Pomorski Lubelski Lubuski Łódzki Małopolski Mazowiecki Opolski Podkarpacki Podlaski Pomorski Śląski Świętokrzyski Warmińsko-Mazurski Wielkopolski Zachodniopomorski Razem

4 Kwart. Ortop. 2011, 4, str. 308, ISSN Endoprotezoplastyka stawu biodrowego. W 2010 roku zrealizowano w Polsce łącznie wszczepy endoprotez stawu biodrowego. Najwięcej endoprotezoplastyk stawu biodrowego tj procedur wykonał Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny im. prof. A. Grucy CMKP w Otwocku. Dużą liczbę procedur zrealizowały również Samodzielny Publiczny Wojewódzki Szpital Chirurgii Urazowej im. dr. J. Daaba w Piekarach Śląskich tj. 995 procedur i Ortopedyczno-Rehabilitacyjny Szpital Kliniczny im. W. Degi Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu 790 procedur. Podział świadczeniodawców ze względu na liczbę wszczepionych w 2010 r. endoprotez stawu biodrowego przedstawia rycina nr 1. Rycina 1. Podział świadczeniodawców ze względu na liczbę wszczepionych w 2010 r. endoprotez stawu biodrowego. Liczba wszczepów do od Razem 286 Liczba świadczeniodawców Liczba świadczeniodawców do Liczba wszczepów Głównymi rozpoznaniami chorobowymi, będącymi przyczyną pierwotnej endoprotezoplastyki stawu biodrowego w 2010 r. były: pierwotna, obustronna koksartroza (M16.0), złamanie szyjki kości udowej (S72.0), inne pierwotne koksartrozy (M16.1). Pacjenci ze wskazanymi powyżej rozpoznaniami stanowili około 88% wszystkich osób, u których wykonano w 2010 r. pierwotną endoprotezoplastykę stawu biodrowego. Warto również podkreślić, iż 77% wszystkich pierwotnych wszczepów endoprotez stawu biodrowego stanowiły endoprotezoplastyki całkowite. Operacje pierwotne stawu biodrowego były wykonywane u pacjentów w przedziale od 16 do 103 lat. W 50% przypadków wiek operowanego pacjenta nie przekraczał 70 roku życia. Należy również podkreślić, że aż 63% wszczepów endoprotez stawu biodrowego wykonanych było u kobiet. Średni czas hospitalizacji w przypadku operacji pierwotnych wynosił 13 dni, z czego 10 dni jest to czas po wykonanym zabiegu. Najczęstszą (85% przypadków) przyczyną operacji rewizyjnych stawu biodrowego było mechaniczne powikłanie wewnętrznych protez stawów. Zabiegi rewizyjne były wykonywane u osób w przedziale wiekowym od 20 do 96 lat. Średni wiek operowanego pacjenta wynosił 68 lat. W przypadku rewizji czas hospitalizacji wynosił 18 dni od 150

5 Kwart. Ortop. 2011, 4, str. 309, ISSN Najwięcej tj.145 procedur rewizyjnych wykonał Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny im. prof. A. Grucy CMKP w Otwocku oraz Szpital Kliniczny Dzieciątka Jezus Centrum Leczenia Obrażeń w Warszawie tj. 139 wszczepów. Podział endoprotezoplastyk stawu biodrowego ze względu na rodzaj operacji (pierwotna, rewizyjna, całkowita, częściowa) przedstawiają rycina nr 2 oraz tabela nr 3. Rycina nr 3 ilustruje udział procentowy poszczególnych rodzajów endoprotez stawu biodrowego w 2010 roku (bezcementowa, cementowa, hybryda). Rycina 2. Endoprotezoplastyka stawu biodrowego w podziale na rodzaj operacji w 2010 r. Tabela 3. Liczba wszczepionych endoprotez stawu biodrowego w 2010 r. w podziale na rodzaj operacji. pierwotna rewizyjna 7,75 % Rodzaj operacji ,25 % Pierwotna Rewizyjna Liczba wszczepionych endoprotez całkowita częściowa całkowita częściowa Razem Rycina 3. Udział procentowy poszczególnych rodzajów endoprotez stawu biodrowego w 2010 r. 28,99% 3,19% 67,82% Bezcementowa Cementowa Hybryda

6 Kwart. Ortop. 2011, 4, str. 310, ISSN Powikłania po wszczepach endoprotez stawu biodrowego wystąpiły u 564 pacjentów. Największą grupę stanowiły tzw. powikłania niedookreślone. Pozostałe powikłania były najczęściej związane ze zwichnięciem protezy (48 przypadków), złamaniem wokół protezy (39 przypadków) oraz krwiakami (33 przypadki). Zgon pacjenta w następstwie powikłań takich jak krwotok, niewydolność krążeniowo-oddechowa, zaburzenia rytmu serca, zapalenie płuc, zawał mięśnia sercowego, udar mózgowy lub zator płucny wystąpił w 42 przypadkach. Endoprotezoplastyka stawu kolanowego. W 2010 roku zrealizowano w Polsce ogółem endoprotez stawu kolanowego (wg. stanu danych w CBE na dzień 10 marca 2011 r.). Najwięcej świadczeń w zakresie endoprotezoplastyki stawu kolanowego zrealizowali Ortopedyczno-Rehabilitacyjny Szpital Kliniczny im. W. Degi Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu tj. 453 procedury, Krakowskie Centrum Rehabilitacji w Krakowie tj. 391 procedur oraz Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny im. prof. A. Grucy Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego w Otwocku 363 procedury. Podział świadczeniodawców ze względu na liczbę wszczepionych w 2010 r. endoprotez stawu kolanowego ilustruje rycina nr 4. Rycina 4. Podział świadczeniodawców ze względu na liczbę wszczepionych w 2010 r. endoprotez stawu kolanowego. Liczba wszczepów do od Razem 217 Liczba świadczeniodawców Liczba świadczeniodawców do Liczba wszczepów Wśród zrealizowanych procedur endoprotez stawu kolanowego stanowiły pierwotne wszczepy całkowite, natomiast 577 wszczepy częściowe. Endoprotezy częściowe stanowiły zatem około 5% wszystkich pierwotnych wszczepów endoprotez stawu kolanowego. W przypadku operacji rewizyjnych udział endoprotezoplastyki częściowej był wyraźnie wyższy i kształtował się na poziomie 36%. Dane dotyczące endoprotezoplastyki stawu kolanowego w podziale na rodzaj operacji (pierwotna, rewizyjna, całkowita, częściowa) prezentują rycina nr 5 i tabela nr 4, Natomiast rycina nr 6 przedstawia udział procentowy poszczególnych typów endoprotez stawu kolanowego w 2010 r. (bezcementowa, cementowa, hybryda) od 150

7 Kwart. Ortop. 2011, 4, str. 311, ISSN Rycina 5. Endoprotezoplastyka stawu kolanowego w podziale na rodzaj operacji w 2010 r. Tabela 4. Liczba wszczepionych endoprotez stawu kolanowego w 2010 r. w podziale na rodzaj operacji. Rodzaj operacji pierwotna rewizyjna 7,75 % całkowita częściowa 577 całkowita 391 częściowa 220 Razem ,25 % Pierwotna Rewizyjna Liczba wszczepionych endoprotez Rycina 6. Udział procentowy poszczególnych rodzajów endoprotez stawu kolanowego w 2010 r. 93,74% 0,36% 5,89% Bezcementowa Cementowa Hybryda Najczęstszymi rozpoznaniami chorobowymi będącymi przyczyną pierwotnej endoprotezoplastyki stawu kolanowego w 2010 roku były: pierwotna obustronna gonartroza (M17.0), inne pierwotne gonartrozy (M17.1). Pacjenci z powyżej wskazanymi rozpoznaniami stanowili ponad 92% wszystkich osób, u których w 2010 roku przeprowadzono pierwotną endoprotezoplastykę stawu kolanowego.

8 Kwart. Ortop. 2011, 4, str. 312, ISSN Najczęstszą przyczyną rewizji po endoprotezoplastyce stawu kolanowego były mechaniczne powikłania wewnętrznych protez stawów (T84.0). Rozpoznanie to dotyczyło 77% pacjentów, u których przeprowadzono operacje rewizyjne stawu kolanowego. Najwięcej tj. 49 rewizji stawu kolanowego zrealizowano w Specjalistycznym Szpitalu im. prof. A. Sokołowskiego oraz w Samodzielnym Publicznym Wojewódzkim Szpitalu Chirurgii Urazowej im. Dr. J. Daaba w Piekarach Śląskich 33 wszczepy rewizyjne. Operacje stawu kolanowego najczęściej przeprowadzane były u osób w przedziale wiekowym lat oraz lat, a zatem pacjenci w wieku lat stanowili 75% wszystkich osób, u których w 2010 roku wykonano endoprotezoplastykę stawu kolanowego. Warto również zaznaczyć, iż rodzaj zastosowanej endoprotezy stawu kolanowego nie jest już tak uzależniony od wieku pacjenta jak w przypadku endoprotezoplastyki stawu biodrowego, ponadto, podobnie jak w przypadku operacji stawu biodrowego, zabiegi były wykonywane przede wszystkim u kobiet (79% wszystkich wszczepów kolanowych). Analizując czas hospitalizacji związanej ze wszczepieniem endoprotezy stawu kolanowego należy zauważyć, iż średni czas pobytu związany z wykonaniem pierwotnego wszczepu wynosił 12 dni, natomiast zabiegi rewizyjne wiązały się z dłuższym pobytem pacjenta w szpitalu, który wynosił średnio 17 dni. Powikłania po wszczepach endoprotez stawu kolanowego dotyczyły 109 przypadków. Poza grupą innych powikłań (35 przypadków), najczęstszym powikłaniem występującym u pacjentów był krwiak (19 przypadków). Podsumowanie Dane gromadzone przez Narodowy Fundusz Zdrowia w CBE od 2005 roku pokazują, iż liczba i koszt wykonanych świadczeń endoprotezoplastyk stawowych rokrocznie wzrastają, natomiast liczba placówek medycznych, zarówno publicznych jak i niepublicznych, wykonujących wszczepy w zasadzie się nie zmienia. Aby przybliżyć skalę wczepów endoprotezoplastyki stawowej w 2010 r. należy zaznaczyć, iż w ciągu ostatnich 6-ciu lat przeprowadzono: endoprotezoplastyk stawu biodrowego ( endoprotez pierwotnych, endoprotez rewizyjnych), endoprotezoplastyk stawu kolanowego ( endoprotez pierwotnych, endoprotez rewizyjnych), 331 endoprotezoplastyk stawu łokciowego,981 endoprotezoplastyk stawu ramiennego, 527 endoprotezoplastyk stawu innego, co daje łączną liczbę wszczepów. Środki finansowe jakie Narodowy Fundusz Zdrowia w latach przeznaczył na pokrycie kosztów tych świadczeń to ,22 złotych. Zestawienie liczby wszczepów oraz poniesionych kosztów w latach na świadczenia endoprotezoplastyki stawowej ilustruje rycina nr

9 Kwart. Ortop. 2011, 4, str. 313, ISSN Rycina 7. Zestawienie liczby wszczepów oraz poniesionych kosztów w latach na świadczenia endoprotezoplastyki stawowej. Całkowity koszt zrealizowanych świadczeń w mln zł koszt endoprotez 313 liczba endoprotez Adres do korepondencji: Arkadiusz Kosowski, Departament ds. Służb Mundurowych Narodowy Fundusz Zdrowia Centrala ul. Koszykowa78, Warszawa. Liczba wszczepów