nie tylko str stale rozszerzamy naszą działalność nr 3 (1/2012) C Z A S O P I S M O B E Z P Ł A T N E

Transkrypt

1 Tomasz Sieńko, kierownik Zakładu Aktywności Zawodowej w Nowej Sarzynie stale rozszerzamy naszą działalność str. 15 Marek Plura, poseł, członek Podkomisji Stałej do spraw Osób Niepełnosprawnych Przy aktywizacji niepełnosprawnych trzeba płacić za efekty str nr 3 (1/2012) C Z A S O P I S M O B E Z P Ł A T N E ZAZ w Nowej Sarzynie nie tylko wiklina str Polskie stowarzyszenie na rzecz osób z UPośledzeniem Umysłowym koło w JarosławiU Projekt Inkubator Zakładów Aktywności Zawodowej Województwa Podkarpackiego jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

2 2 na wstępie w numerze 3 ADAM CYŁO dziennikarz, redaktor naczelny kwartalnika Aktywni ZAZ-y rozwijają swoją ofertę Na początku stycznia w rzeszowskiej siedzibie Inkubatora planowaliśmy właśnie bieżący numer Aktywnych, gdy odwiedził nas przedstawiciel jednego z Zakładów Aktywności Zawodowej. Przy okazji załatwiania swoich spraw zapytał, jak to jest z zamawianiem przez instytucje samorządowe usług lub towarów w ZAZ-ach. To dobre, choć retoryczne pytanie. Jak się okazuje, wciąż wielu samorządowców albo nie wie o dających fory podmiotom ekonomii społecznej, w tym ZAZ-om, klauzulach społecznych, albo obawia się ich stosowania. Dlatego w bieżącym numerze zamieszczamy obszerny artykuł poradnikowy, dotyczący korzystania z tychże klauzul w prawie o zamówieniach publicznych. Jak dowodzą autorzy tekstu, zlecenia dla tego typu podmiotów przynoszą korzyści i zleceniodawcy, i wykonawcy. Ich powszechniejsze stosowanie pozwoli firmom zatrudniającym osoby niepełnosprawne na większe efekty w prowadzonej działalności gospodarczej, a tym samym na ich rozwój. A na ten ważny aspekt zwraca uwagę w rozmowie z nami poseł Marek Plura. Na szczęście rośnie świadomość społeczna dotycząca ZAZ-ów, a o nich samych jest coraz głośniej rozpoczęła się emisja reklam ich produktów i usług, zaś Urząd Marszałkowski zamówił w nich gadżety promocyjne piszemy o obydwu tych wydarzeniach. Trzymamy też za słowo radnych wojewódzkich, którzy w rozmowie z Aktywnymi zadeklarowali poparcie dla Zakładów. Oferta Zakładów jest zresztą coraz szersza, dojrzalsza i przemyślana, co tym razem pokazujemy na przykładzie Nowej Sarzyny. To już nie tylko wyroby z wikliny, z którymi kojarzy się od lat ta placówka, ale i rękodzieło czy np. wejście w niszę, jaką jest recycling. Na tym ostatnim przykładzie widać, że czasem wystarczy dobry pomysł i życzliwy partner, by osoby niepełnosprawne miały pracę. Swoją ofertę rozwijają wszyscy członkowie Inkubatora postępują tak, jak postępuje każda działająca na rynku firma. 4 6 wydarzenie Reklamy Zakładów Aktywności Zawodowej w TVP Rzeszów 7 dyskusja Nasza praca nie jest niepełnosprawna Pieśniarka Katarzyna Maria Nowak z recitalem w Rzeszowie 8 9 aktualności 10 sonda Będziemy wspierać ZAZ-y Sonda wśród radnych wojewódzkich O nas ZAZ nie tylko wiklinowy Reportaż z Zakładu Aktywności Zawodowej w Nowej Sarzynie 15 wywiad Stale rozszerzamy naszą działalność Rozmowa z Tomaszem Sieńko, kierownikiem ZAZ-u w Nowej Sarzynie 16 pasje Rugby trzeba polubić Paweł Szostak, jeden z czołowych polskich zawodników w rugby na wózkach 17 wydarzenie 18 sonda Odnieść sukces w pracy Sonda wśród pracowników ZAZ-u w Nowej Sarzynie 19 nasza OferTa eksperci radzą Klauzule społeczne szansą dla niepełnosprawnych Reklamy Zakładów Aktywności Zawodowej w TVP Rzeszów str. 4 6 ZAZ nie tylko wiklinowy Reportaż z Zakładu Aktywności Zawodowej w Nowej Sarzynie str Najserdeczniejsze życzenia zdrowych, radosnych i spokojnych świąt Wielkiej Nocy, smacznego jajka, mokrego dyngusa, a także odpoczynku w rodzinnym gronie życzy redakcja Aktywnych specjalnie dla nas Przy aktywizacji niepełnosprawnych trzeba płacić za efekty Rozmowa z posłem Markiem Plurą Rugby trzeba polubić Paweł Szostak, jeden z czołowych polskich zawodników w rugby na wózkach str. 16 Wydawca: Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Jarosławiu Adres redakcji: Al. Niepodległości 1/4, Rzeszów tel inkubator@jaroslaw.psouu.org.pl Mariusz Mituś konsultacja merytoryczna Adam Cyło redaktor naczelny, dziennikarz acylo@wp.pl Dariusz Kozdrański skład Tomasz Cupryś /Małek Media/ fotograf

3 4 wydarzenie 5 reklamy zakładów aktywności zawodowej w tvp rzeszów i kraków n od lewej prowadząca konferencję red. bernadeta szczypta, marszałek mirosław karapyta oraz mariusz mituś n aniołka odbiera Jerzy oleszkowicz, kierownik agencji Producenckiej tvp rzeszów. za nim stoją Grzegorz bogaczewicz i mirosław karapyta W lutym br. na antenie TVP Rzeszów rozpoczęła się kampania promująca usługi i produkty podkarpackich ZAZ-ów. W filmach przygotowanych przez Agencję Bogaczewicz wystąpili niepełnosprawni pracownicy Zakładów. Oficjalna prezentacja reklamówek odbyła się 21 lutego w studiu Telewizji Rzeszów. W zorganizowanej konferencji udział wzięli nie tylko kierownicy Zakładów Aktywności Zawodowej, ale także niepełnosprawni pracownicy, którzy wystąpili w reklamach. Spoty reklamowe informują o profilu działalności każdego ZAZ-u, m.in. o: produkcji stolarskiej i artystycznej w Woli Żyrakowskiej, produkcji mebli oraz wyrobów z wikliny w Nowej Sarzynie, profesjonalnym cateringu w Jarosławiu, usługach hotelarskich w Rymanowie Zdroju, wynajmie sali na imprezy okolicznościowe w Woli Dalszej, a także drukarniach cyfrowych w Maliniu oraz w Woli Rafałowskiej. Jako oddzielna, czyli ósma produkcja, powstał także spot dla ZAZ-u w Starych Oleszycach, który specjalizuje się w niszczeniu dokumentów oraz produkcji podpałek. zaz-y muszą być rozpoznawalne Jak mówił podczas konferencji Mariusz Mituś, przewodniczący Zarządu Koła PSOUU w Jarosławiu, Zakłady powstają już od 15 lat, ale wciąż jest dużo do zrobienia, żeby były bardziej rozpoznawalne. ZAZ-y działają lokalnie i regionalnie, dlatego dla kampanii wybraliśmy telewizję regionalną. Mirosław Karapyta, marszałek województwa podkarpackiego, zapowiedział, że wykorzysta podkarpackie przewodnictwo w konwencie marszałków do działań na rzecz poprawy przepisów dotyczących ZAZ-ów. Będę także w tej sprawie rozmawiał z Władysławem Kosiniakiem-Kamyszem, ministrem pracy i polityki społecznej dodał. A niekorzystnych rozwiązań prawnych jest sporo. Tomasz Flis, dyrektor Gminnego Zakładu Aktywności Zawodowej w Maliniu, przypomniał, że te ZAZ-y, które są prowadzone przez samorządy, nie mogą teraz korzystać z Systemu Obsługi Dofinansowań. Nie zmieniły się przepisy, lecz ich interpretacja. rozwój, samorealizacja i zarobek O tym, jak ważna jest rola ZAZ-ów, mówili m.in. kierownicy tych placówek. Niepełnosprawni mogą dzięki pracy u nas uczestniczyć w życiu społeczności lokalnej przy okazji różnych wydarzeń wyjaśniał Jan Wilk, kierownik Zakładu w Starych Oleszycach. Z kolei Kazimiera Zaborowska, dyrektor Zakładu w Woli Rafałowskiej, przypomniała, że pracownicy ZAZ to ludzie odpowiedzialni i w pełni przygotowani do pracy. Konferencja była też okazją do uhonorowania osób zaangażowanych we wspieranie ZAZ-ów symbolicznymi aniołami. Otrzymali je marszałek Mirosław Karapyta, Grzegorz Bogaczewicz i Jerzy Oleszkowicz, kierownik Agencji Producenckiej TVP Rzeszów, a także Bernadeta Szczypta, dziennikarka Radia Rzeszów i założycielka serwisu podkarpackiepozarzadowe.pl. Przez okres kilku lat pracy rozwinęli się społecznie i zawodowo mówi dyrektor Zaborowska. Podobnie wypowiadają się także ci, dla których stworzono ZAZ-y, czyli niepełnosprawni pracownicy.

4 6 7 dyskusja Praca daje mi dużo radości zapewniła Marta Jurek zatrudniona w Woli Dalszej (ZAZ Fundacji Contigo). Z kolei Bartłomiej Czyż z Jarosławia przypomniał, że zatrudnienie w ZAZ-ie zapewnia także jemu i jego kolegom odpowiednią rehabilitację. Nie można też zapominać o tym, iż praca daje stabilizację finansową i zapewnia poprawę jakości życia. Mówiła o tym Marta Gaweł z ZAZ-u w Nowej Sarzynie, która dzięki zarobionym pieniądzom mogła kupić samochód. reklama z niepełnosprawnymi W każdym reklamowym spocie występowali oprócz aktorów także niepełnosprawni pracownicy. Jak się okazuje, zagranie w reklamie nie było łatwe. Kręcenie jednego 30-sekundowego filmu zajmowało nawet 8 godzin. Ale warto było. Mariusz Buszta i Sławomir Janik z ZAZ-u w Woli Rafałowskiej liczą, że te reklamy pomogą firmie, w której pracują. Wyjątkowość tych reklam przede wszystkim polega na tym, że do produkcji zostały zaangażowane autentyczne osoby na co dzień zatrudnione w ZAZ-ach mówił Grzegorz Bogaczewicz, który realizował reklamy. W czasie produkcji spotu dla Jarosławia użyliśmy specjalnej, superszybkiej kamery. W uzyskanym obrazie widzimy spowolniony ruch niedostrzegalny dla ludzkiego oka. Także zastosowana grafika jest nietypowa np. dla potrzeb promocji ZAZ-u w Maliniu stworzyliśmy wojnę w kosmosie. Grzegorz Bogaczewicz dodał, iż praca dla Zakładów Aktywności Zawodowej dała mu dużo satysfakcji, a pracownicy wspierali ekipę. Przy realizacji nie stosowaliśmy taryfy ulgowej zapewnił. Warto dodać, iż w reklamach głosu użyczyła znana lektorka Krystyna Czubówna. Każda forma promocji ZAZ-ów jest potrzebna podsumowywał Piotr Niedbalec, kierownik ZAZ-u w Woli Żyrakowskiej. (ac) Kampania prowadzona jest w ramach projektu Inkubator Zakładów Aktywności Zawodowej Województwa Podkarpackiego, który realizuje Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Jarosławiu dzięki środkom Europejskiego Funduszu Społecznego. Patronat medialny nad projektem mają Radio Rzeszów, podkarpackiepozarzadowe.pl oraz gospodarkapodkarpacka.pl n Pracownicy zaz-ów sławomir Janik i mariusz buszta w woli rafałowskiej oraz n bartłomiej czyż z Jarosławia i marta Jurek z woli dalszej n Jan wilk, kierownik zaz-u w starych oleszycach i kazimiera zaborowska, dyrektor zaz-u w woli rafałowskiej Jakie znaczenie ma praca dla osoby niepełnosprawnej? nasza praca jest wartościowa Na koniec konferencji inaugurującej kampanię reklamową Zakładów Aktywności Zawodowej na antenie TVP Rzeszów, z minirecitalem wystąpiła Katarzyna Maria Nowak, pieśniarka z Wrocławia. Artystka znalazła także chwilę, by porozmawiać z Aktywnymi. Jest takie zdanie Cypriana Kamila Norwida Bo piękno na to jest, by zachwycało Do pracy praca, by się zmartwychwstało. Ten piękny cytat właściwie mówi wszystko. Natomiast obecna sytuacja gospodarcza w Polsce i rynek pracy nie zawsze sprzyjają osobom niepełnosprawnym. Jest to jak wiadomo okres budowy kapitalizmu, kiedy to decyduje prawo silnego, a sytuacja społeczna sprzyja tym goniącym za pieniędzmi. Słabi a takimi są niepełnosprawni nie mają w tej sytuacji żadnych szans. Liczą się piękni i bogaci. Dlatego tak ważne jest to, co robi Koło PSOUU w Jarosławiu. Poprzez kampanię społeczną dotyczącą aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych, w której inauguracji brałam udział, pokazuje, że nasza praca nie jest niepełnosprawna pomimo iż my żyjemy z niepełnosprawnościami. Przełamuje stereotypy, daje też nam nadzieję, że może ktoś to zrozumie i da nam szansę na normalne życie. Praca jak wiadomo, oprócz gratyfikacji pieniężnych, zaspokaja również potrzeby nazywane wyższymi. Pracując, dajemy siebie innym, a także doskonalimy siebie, swoje umiejętności tak, by nasze obowiązki wykonać najlepiej jak tylko potrafimy. Osoba niepełnosprawna, niemająca żadnego zajęcia, jest skazana na wegetację i rozmyślanie o swoich problemach. Moja praca na przykład nie jest pracą stałą, znajduję zatrudnienie dorywczo. Są to zajęcia bajkoterapeutyczne prowadzone w różnych szkołach, recitale koncertowe, a czasem korepetycje z języków obcych. To, czym się zajmuję, daje mi wiele satysfakcji, dlatego wciąż pracuję nad sobą, dokształcam się z języków, doskonalę emisję głosu i grę na gitarze. Wiem bowiem z autopsji, że gdy pracę wykona się dobrze, otrzymuje się nagrodę w postaci dziecięcej radości w czasie zajęć z bajkoterapii lub gratulacji po koncercie. Dlatego zachęcam wszystkie osoby niepełnosprawne, aby się nie poddawały, w miarę możliwości zdobywały wiedzę i szukały pracy. wysłuchała marta Janas-blok Uważam, że praca dobrze wykonana może uszczęśliwiać mówi Katarzyna Nowak. Katarzyna Nowak jest niewidoma od urodzenia. Jej wielką miłością jest muzyka, bardzo też lubi literaturę. Ukończyła dwa kierunki studiów kulturoznawstwo i filologię polską. Uczestniczyła w wielu konkursach i festiwalach piosenki, z których najwyżej ceni Festiwal Zaczarowanej Piosenki im. Marka Grechuty w Krakowie organizowany przez Fundację Anny Dymnej Mimo Wszystko. Wraz z Romanem Kaweckim i Karoliną Kasprzak napisała książkę wywiad pt. 12 kropel życia. Jest to książka niezwykła, która porusza serca i skłania do refleksji.

5 8 aktualności 9 wystawa o zaz-ach w Urzędzie marszałkowskim wyroby z zaz-ów promują województwo podkarpackie W Urzędzie Marszałkowskim w Rzeszowie 27 stycznia br. została otwarta wystawa fotograficzna pt. Praca buduje. Wystawa prezentująca sylwetki pracowników 7 podkarpackich Zakładów Aktywności Zawodowej ma za zadanie promować aktywność zawodową osób niepełnosprawnych, a także same zakłady jako miejsca, gdzie mogą one poczuć się w pełni wartościowymi członkami społeczeństwa. Fotografie autorstwa Oli Jachimskiej-Kowal i Irka Kowala umieszczone zostały na wielkich kartonowych pudłach. Ustawione w formie muru tworzą interesującą mozaikę obrazującą ogromny potencjał człowieka bez względu na to, jak bardzo jest on doświadczony przez los. Wystawę obejrzeli m.in. radni sejmiku województwa podkarpackiego, pracownicy urzędu, a także inne osoby odwiedzające Urząd Marszałkowski. Wystawa prezentowana była już w grudniu ubiegłego roku w centrum handlowym Millenium Hall w Rzeszowie. Obok oferty gastronomicznej, prowadzenia hotelu, produkcji mebli, niszczenia dokumentów i wielu innych profesjonalnych usług i produktów podkarpackie Zakłady Aktywności Zawodowej wytwarzają też niepowtarzalne rękodzieło. Estetykę tych wyrobów, ich walory artystyczne i użytkowe dostrzegł zarząd województwa podkarpackiego, zamawiając m.in. ekologiczne torby bawełniane oraz ceramiczne podkarpackie anioły. Wyroby opatrzone logo województwa podkarpackiego wręczane były gościom samorządu województwa przy różnych oficjalnych okazjach. Marszałek Mirosław Karapyta od dawna współpracuje z Polskim Stowarzyszeniem na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Jarosławiu mówi Wiesław Bek, rzecznik marszałka. A Urząd Marszałkowski korzysta także z kateringu oferowanego przez ZAZ Fundacji Contigo z Woli Dalszej pod Łańcutem. Takie zamówienie pozwalają zmniejszyć opłatę, jaką Urząd musi wnieść każdego roku do Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych z powodu niezatrudniania odpowiedniej liczby osób niepełnosprawnych. n wiesław bek prezentuje ekologiczną torbę bawełnianą, produkowaną przez zaz w Jarosławiu fot. Adam Cyło Więcej o ofercie podkarpackich ZAZ na: www. jaroslaw.psouu.org.pl/inkubator wojewódzka społeczna rada ds. osób niepełnosprawnych w nowym składzie n Układanie walla sklepy z tradycyjną żywnością z Podkarpacia Wkrótce w Urzędzie Marszałkowskim powstanie sklepik z tradycyjną żywnością trwają ostatnie przygotowania. Sprzedawane w nim będą produkty zarejestrowane na liście Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Województwo podkarpackie posiada 100 takich produktów, co daje nam trzecie miejsce w kraju po województwa pomorskim i śląskim. Doszliśmy do wniosku, że dotychczasowe sposoby promocji tych produktów są nieskuteczne mówi Lucjan Kuźniar, członek zarządu województwa. Ta żywność pojawiała się na różnorodnych imprezach, a później trudno było ją kupić. Postanowiliśmy zrobić to w inny sposób. Powstający sklep będzie prowadzić Fundacja Contigo, której prezesem jest Andrzej Reizer, biznesmen z Łańcuta. Fundacja działa na rzecz osób niepełnosprawnych, prowadząc m.in. Zakład Aktywności Zawodowej w Woli Dalszej. Na początku otwieramy sklepik w Urzędzie, a potem być może w innych miejscach mówi Andrzej Reizer. Będzie w nich sprzedawana żywność, która dostępna jest cały rok, a nie tylko sezonowo. Na pewno będą wędliny, chleby i wyroby cukiernicze. Już teraz zapraszamy wszystkich zainteresowanych na zakupy. Mirosław Karapyta marszałek województwa podkarpackiego powołał 16 lutego br. na czteroletnią kadencję nowy skład Wojewódzkiej Społecznej Rady ds. Osób Niepełnosprawnych. Weszli do niej Tomasz Buczek - kierownik Oddziału ds. Rehabilitacji Społecznej i Zawodowej Osób Niepełnosprawnych w Wydziale Polityki Społecznej Podkarpackiego Urzędu Wojewódzkiego w Rzeszowie, Adam Hadław dyrektor Oddziału Podkarpackiego Polskiej Organizacji Pracodawców Osób Niepełnosprawnych, Tomasz Brymora dyrektor Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Stalowej Woli, Ryszard Cebula prezes Okręgu Podkarpackiego Polskiego Związku Niewidomych w Rzeszowie, Mariusz Mituś przewodniczący Zarządu Koła Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym w Jarosławiu, Marek Piechuta prezes Stowarzyszenia Dobry Dom w Woli Zarczyckiej, ksiądz Stanisław Słowik dyrektor Caritas Diecezji Rzeszowskiej. Wojewódzka Społeczna Rada ds. Osób Niepełnosprawnych składa się z 7 osób, a jej członkowie to przedstawiciele organizacji pozarządowych, fundacji oraz przedstawiciele wojewody i jednostek samorządu terytorialnego (powiatów i gmin). Zadania Rady to inspirowanie przedsięwzięć zmierzających do integracji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych i pełnej realizacji ich praw, opiniowanie projektów wojewódzkich programów działań na rzecz osób niepełnosprawnych i ocena ich realizacji, opiniowanie projektów uchwał i programów przyjmowanych przez sejmik województwa pod kątem ich skutków dla osób niepełnosprawnych. (ac)

6 10 11 sonda o nas radni wojewódzcy: będziemy wspierać zaz-y Kilku radnych Sejmiku Województwa Podkarpackiego, w większości członków Komisji Ochrony Zdrowia, Polityki Prorodzinnej i Społecznej, zapytaliśmy, co wiedzą o ZAZ-ach, jak widzą ich dalsze funkcjonowanie, a także możliwości pomocy tym jednostkom. zaz nie tylko wiklinowy Sławomir Miklicz (Platforma Obywatelska), członek zarządu województwa odpowiedzialny za politykę społeczną ZAZ-y są potrzebne i sprawdzają się. Środki finansowe na ich zakładanie i funkcjonowanie można pozyskiwać z budżetu samorządu, a także z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Przy powstaniu Zakładu ważna jest rola samorządów lokalnych, np. w przekazaniu organizatorom lokalu czy pomoc w jego remoncie. W styczniu rozmawiałem z przedstawicielami powiatu tarnobrzeskiego są zainteresowani wsparciem takiej inicjatywy i zorganizowaniem ZAZ-u u siebie. Natomiast przy późniejszym funkcjonowaniu dużo zależy od ludzi, którzy zarządzają placówką. Andrzej Buczek (Prawo i Sprawiedliwość), przewodniczący Zarządu Regionu NSZZ Solidarność Ziemia Przemyska Uważam, że trzeba zwiększyć liczbę Zakładów Aktywności Zawodowej w naszym województwie, bo to są miejsca pracy dla osób najciężej niepełnosprawnych. A problematyka ta znana jest mi bardzo dobrze współpracuję z Polskim Stowarzyszeniem na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Jarosławiu prowadzącym dwa ZAZ-y w Jarosławiu i Oleszycach. Prowadzę działania na rzecz tego, by udało się w Starych Oleszycach zwiększyć zatrudnienie o dziewięć osób. Oleszycki ZAZ oferuje zresztą bardzo dobry produkt, czyli podpałki do grilla. Dariusz Sobieraj (Polskie Stronnictwo Ludowe), wiceprzewodniczący sejmiku Znam problem niepełnosprawności bardzo dobrze, gdyż mam upośledzoną córkę wiem, ile pracy trzeba było włożyć w to, by skończyła szkołę podstawową, a później zawodową. Dlatego uważam, że powinniśmy jak najbardziej wspierać takie inicjatywy, jak Zakłady Aktywności Zawodowej. Uważam, że w każdym powiecie powinna być jedna taka placówka. Oczywiście zawsze jest kwestia środków im ich więcej, tym lepiej. Ważne też, by organizacje tworzące Zakłady dobrze przemyślały planowaną działalność tak, by pomoc z publicznych środków nie trafiała w pustkę, a osoby niepełnosprawne miały stabilną, satysfakcjonującą pracę. Obserwuję ZAZ w Rymanowie i wiem, że funkcjonuje on bardzo dobrze. n zrobienie wiklinowego płotka nie jest trudne mówi pan zbigniew. Maciej Lewicki (Platforma Obywatelska) ZAZ-y są potrzebne, a jako radni wspieramy je od lat. Przyglądając się ich działalności przez ten czas, mogę powiedzieć, że bardzo dużo zależy od osób, które kierują Zakładami trzeba włożyć w to dużo pracy, pomysłowości i przedsiębiorczości. Większość z Zakładów funkcjonuje obecnie bardzo dobrze, więc sprawdzają się i trzeba je dalej rozwijać. Lucjan Kuźniar (Polskie Stronnictwo Ludowe), członek Zarządu Województwa Zakłady Aktywności Zawodowej to jedyne takie miejsce, w którym niepełnosprawni mogą pracować, być aktywni, ale też korzystać z rehabilitacji, więc wsparcie dla nich jest konieczne. Przede wszystkim jednak powinniśmy zlecać takim jednostkom zadania, które mogą z powodzeniem wykonać, a niepełnosprawni tam zatrudnieni będą mieć pracę. Tadeusz Pióro (Prawo i Sprawiedliwość) Znam dobrze działanie Warsztatów Terapii Zajęciowej, a Zakłady Aktywności Zawodowej są potrzebne, bo zapewniają osobom niepełnosprawnym dalszy rozwój już poprzez pracę. Ze swojej strony deklaruję wszelką pomoc przy rozwiązywaniu problemów, które się pojawiają w działalności Zakładów, a także popieram starania na rzecz zwiększania ich liczby w województwie. (ac) Zakład Aktywności Zawodowej w Nowej Sarzynie powstał pod koniec 2005 r. jako druga taka placówka w województwie podkarpackim. Organem prowadzącym jest będące organizacją pożytku publicznego Stowarzyszenie Dobry Dom z Woli Zarczyckiej. Pracownicy zatrudnieni są w trzech pracowniach: wikliniarskiej, stolarskiej i rzemiosł różnych. Każdy ma możliwość realizacji zawodowej i sprawdzenia się w tym, do czego ma zdolności. Dla większości z nich nie byłoby możliwe zatrudnienie na otwartym rynku pracy. wiklinowe zagłębie W pracowni wikliniarskiej powstają ozdoby ogrodowe wiatraki, wozy, płoty z wikliny, stojaki i kosze ozdobne na kwiaty, koszyczki. Pracownicy wykonują też różne wyroby na konkretne zamówienia klientów.

7 12 o nas 13 n marta Gaweł nie ma problemów z posługiwaniem się młotkiem czy siekierą n wyrób witraży wymaga sporego zaangażowania, ale efekt wart jest tego. na zdj. renata niemiec n zarówno pan andrzej ze stolarni,... n...jak i pani czesława z pracowni wikliniarskiej dobrze znają swoją pracę n andrzej Popowicz razem z instruktorem szykują się do obróbki drewna W okolicach Nowej Sarzyny nie ma problemu z pozyskaniem surowca niedaleko położony jest Rudnik, polska stolica wikliny. Jak się okazuje, pracownicy niepełnosprawni ruchowo i poruszający się na wózkach doskonale sprawdzają się w takiej pracy. Ponadto ZAZ zatrudnił jako instruktorkę zawodu Monikę Sibigę, osobę o niezwykle rzadkich kwalifikacjach absolwentkę Technikum Wikliniarsko--Trzciniarskiego w Kwidzyniu, która przekazuje niepełnosprawnym pracownikom wiedzę na temat wyplatania patyków. Pani Monika bardzo nam pomaga zapewnia Anna Bartnicka, jedna z pracownic ZAZ. to nie jest trudne Większość pracowników nie miała wcześniej nic wspólnego z wikliniarstwem. Jak mówią, praca wymaga cierpliwości. Wyplatanie płotków nie jest trudne, mogę wam pokazać zachęca pan Zbigniew. Zrobienie jednego zajmuje kilkadziesiąt minut. Jego koleżanka Marta Gaweł właśnie przygotowuje materiały do wyplecenia kolejnego płotka. Trzeba m.in. wiklinowe kije ociosać siekierką. Może machanie siekierą to nie jest kobiece zajęcie, ale na tym polega ta praca mówi pani Marta. meble także na wymiar Pracownia stolarska mieści się na razie w tej samej hali co wikliniarska. Powstają tu szafki, stołeczki czy nawet konstrukcje dachowe. Można zamówić konkretne usługi stolarskie. Ponadto usługi pilarskie i tartaczne. Przy warsztacie zastajemy Andrzeja Popowicza, który właśnie przymierza się do obróbki desek. To instruktor projektuje meble, a ja wykonuję mówi pan Andrzej. Albo wykonujemy je razem. Praca jest cały czas. W tej chwili w ZAZ-ie powstaje nowa hala, gdzie będzie przeniesiona stolarnia. recykling i rękodzieło Pod hasłem rzemiosła różne kryje się m.in. recykling. Z miejscowych firm czy sklepów odbierana jest makulatura i folia. Pracujemy przy tym we dwoje, ja i koleżanka mówi Jerzy Kruk. Przywiezione do nas odpady są prasowane i belowane w specjalnym urządzeniu. Ale oczywiście folia musi być osobno, a makulatura osobno. Później wszystko to trafi do Miejskiego Zakładu Komunalnego. W ZAZ-ie można też kupić lub zamówić rękodzieło artystyczne, np. kwiaty

8 14 15 o nas wywiad z krępiny, wiązanki, bukiety, stroiki ścienne czy witraże. Praca przy mniejszym witrażu zajmuje pół dnia tłumaczy pracująca przy nich Renata Niemiec. Trzeba dorysować wzór, wyciąć szkło, dodać cynę. Dużo dokładnej pracy, ale na końcu jest piękny, niepowtarzalny witraż. adam cyło n Pan krzysztof z kolegami wywozi sprasowane odpady foliowe Danuta Pinderska, wiceburmistrz Nowej Sarzyny To że Zakład Aktywności Zawodowej funkcjonuje na naszym terenie, obliguje nas do wspierania go. Tutaj kierowane są zamówienia na przykład z Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej. ZAZ wykonał również meble do Domu Kultury w Sarzynie. Zaletą wyrobów z zakładu są konkurencyjne ceny i solidność wykonania. Pomagamy też Stowarzyszeniu Dobry Dom w jego działalności statutowej. Zauważam, że mieszkańcy zmieniają swoją opinię o osobach niepełnosprawnych są coraz bardziej pozytywnie nastawieni, chcą pomagać. Jan Kida, starosta leżajski Znam Zakład Aktywności Zawodowej od samego początku kiedy powstawał, pełniłem funkcję burmistrza Nowej Sarzyny. Nie ukrywam, że na początku byłem sceptyczny i do końca nie wierzyłem, że przedsięwzięcie się powiedzie. Ale teraz widzę, że zarówno Stowarzyszenie, jak i prowadzony przez nie Zakład zrobiły bardzo dużo dobrego przede wszystkim stworzyły miejsca pracy osobom niepełnosprawnym. Zawsze jeśli występują z jakąś inicjatywą, to staram się pomóc. Franciszek Andres, kierownik Działu Odzyskiwania i Gospodarki Odpadami w Miejskim Zakładzie Komunalnym w Leżajsku Współpracę z Zakładem Aktywności Zawodowej rozpoczęliśmy w minionym roku. ZAZ w Nowej Sarzynie świadczy usługi, które świetnie wpisują się w prowadzoną przez MZK gospodarkę odpadami. Nasze kontakty oceniam bardzo pozytywnie. Dlatego właśnie w tym roku planujemy poszerzyć kooperację mianowicie ZAZ zajmowałby się odbieraniem dla nas opakowań szklanych. fot. Bartosz Frydrych fot. archiwum MZK LEŻAJSK Stale rozszerzamy naszą działalność Rozmowa z Tomaszem Sieńko, kierownikiem Zakładu Aktywności Zawodowej w Nowej Sarzynie. Jak długo funkcjonuje Zakład Aktywności Zawodowej w Nowej Sarzynie? Zakład powstał w grudniu 2005 roku. Początkowo zatrudnialiśmy 32 osoby, a teraz 36. To osoby w różnym wieku i o różnych umiejętnościach, większość ze znacznym stopniem niepełnosprawności. ZAZ w Nowej Sarzynie kojarzy się przede wszystkim z wikliniarstwem. Ale po wizycie w Zakładzie widzę, że nie tylko tym się zajmujecie. Wikliniarstwo to wraz ze stolarstwem nasza najwcześniejsza i najszersza działalność, ale rzeczywiście poszerzamy ofertę Zakładu. W ostatnim czasie zaczęliśmy świadczyć usługi recyklingu i niszczenia dokumentów. Oczywiście potrzebne były na to odpowiednie zezwolenia. Na czym polega recykling? Odbieramy karton i folię ze sklepów. U nas na miejscu balujemy surowce wtórne, a następnie kierujemy do Miejskiego Zakładu Komunalnego w Leżajsku. Muszę powiedzieć, że recykling jest dobrym pomysłem. To była niezagospodarowana nisza, bo MZK odbierał odpady tylko z gospodarstw indywidualnych. Postanowiliśmy się w tę niszę wpisać. Odbieramy odpady nie tylko z gminy Nowa Sarzyna, ale też wielu okolicznych miejscowości. Dlaczego wchodzicie w nowe dziedziny? Czy maleje zainteresowanie wyrobami z wikliny? Zainteresowanie może nie, ale wikliniarstwo jest coraz mniej opłacalne koszty produkcji są duże, podobnie koszty utrzymania pracowników. Dlatego trzeba szukać nowych możliwości i cały czas rozwijać się. A czy rozwijacie nowe produkty? Oczywiście. Przez kilka lat jako firma przeszliśmy dużą metamorfozę. Najpierw produkowaliśmy proste wyroby, takie jak budki lęgowe, karmniki, płotki. Zajmujemy się tym dalej, ale teraz produkujemy także wyroby bardziej skomplikowane i pracochłonne. Klienci chwalą nas za to. Produkujemy także witraże, co jest już o wiele bardziej skomplikowane. Mamy przygotowanych do tej pracy ludzi, ale na razie jest mało zleceń. Kim są wasi klienci? Mamy stałych odbiorców wyrobów wiklinowych, którzy eksportują nasze produkty. Natomiast stolarnia ma ciągłe zlecenia z najbliższej okolicy. Produkujemy np. łóżka z elementami wiklinowymi. Podobnie jest z tartakiem tu również nie brakuje nam zleceń. Zdarzają się także większe zamówienia, np. domków wystawienniczych na Festiwal Win Węgierskich im. Portiusa w Krośnie. Dołożyliśmy zresztą do tego kolejną usługę wynajem stoisk. Część z nich trafiła do Kielc, do tamtejszego centrum targowego. A ta usługa na czym polega? Oferujemy do wynajęcia (oraz oczywiście do sprzedaży) oryginalne, proste w montażu i demontażu stoiska wystawiennicze z drewna i wikliny. Długość takiego stoiska to 2 m, szerokość stołu 80 cm, całkowita szerokość stoiska z dachem 1,45 m, wysokość do szczytu 2,40 m. Zaletą jest to, że stoiska wykonane są z segmentów, dzięki czemu montaż i demontaż oraz transport są bardzo łatwe. W tej chwili trwa budowa nowego obiektu dla ZAZ-u. Co się tam znajdzie? Tuż obok dotychczasowych warsztatów powstaje hala namiotowa magazynowo-produkcyjna. Ta inwestycja to konieczność, bo na początku naszej działalności zamówień było mało, a teraz nie tylko że jest ich więcej, to często są to wyroby o większych gabarytach. Środki na budowę pochodzą z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, a przekazał je Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Rzeszowie. Zresztą to nie jedyny nasz duży wydatek, bo kupujemy też bardzo potrzebną ciężarówkę. Czy można liczyć na przyjęcie nowych pracowników? Jest coraz więcej chętnych osób ze Środowiskowych Domów Samopomocy czy Warsztatów Terapii Zajęciowej, absolwentów szkół specjalnych. W kolejce do zatrudnienia w naszym Zakładzie czeka kilkanaście osób. Podobnie jest na całym Podkarpaciu jak jednak wiadomo, przyjęcie nowych osób nie jest łatwe. Konieczne są zmiany w prawie, które na to pozwolą. rozmawiał adam cyło

9 16 pasje rugby trzeba polubić Paweł Szostak to jeden z czołowych polskich zawodników w rugby na wózkach. Gra w rzeszowskim klubie Fly Wings oraz w kadrze Polski. A na co dzień pracuje w nowosarzyńskim ZAZ-ie. Paweł o rugby na wózkach usłyszał po raz pierwszy podczas powypadkowej rehabilitacji, jeszcze w szpitalu. Wtedy praktykantem był tam Artur Sochacki obecny trener Fly Wings, który właśnie zbierał graczy do drużyny. Nie od razu zaangażowałem się w grę miałem problem z dojazdem na treningi, które odbywają się raz w tygodniu w Rzeszowie mówi Paweł. Stało się to możliwe dopiero po pewnym czasie, gdy kupiłem samochód. wśród najlepszych W Polsce jest 20 drużyn rugbystów na wózkach łącznie ten sport uprawia ponad 200 osób. Walka o mistrzostwo Polski to trzy turnieje, odbywające się w ciągu roku w Radomiu lub Warszawie. Puchar Polski to dodatkowy turniej ośmiu drużyn. W tym gronie drużyna Fly Wings zaliczana jest do krajowej czołówki zdobywała przez ostatnie trzy lata tytuł mistrza Polski, a także Puchar Polski. Paweł Szostak poczuł taką pasję do rugby, że stał się jednym z lepszych zawodników w Polsce, trafił nawet do kadry narodowej. W ubiegłym roku polska reprezentacja brała udział w mistrzostwach Europy w Nottwil w Szwajcarii. Zajęła tam 5. miejsce. To wynik mało dla nas satysfakcjonujący przyznaje Paweł. Zadecydowała o tym przegrana z jedną z drużyn spoza czołówki. A była to kosztowna porażka, bo nie zakwalifikowaliśmy się przez to na paraolimpiadę w Londynie. kontaktowy sport Rugby kojarzone jest jako sport typowo męski brutalny i kontaktowy. Jak się okazuje, rugby na wózkach to rywalizacja także kontaktowa, ale w specyficzny sposób. Można dotykać się tylko wózkami tłumaczy Paweł Szostak. Zaś zatrzymanie ręką uważane jest już za faul. Mecze odbywają się w hali do piłki ręcznej, a punkty zdobywa się po przekroczeniu wózkiem linii bramkowej piłkę trzeba mieć wtedy na kolanach. Co ciekawe, nie używa się charakterystycznej dla rugby jajowatej piłki. Tamta piłka inaczej się odbija, więc w rozgrywkach tylko mogłaby przeszkadzać. Wystarczy piłka do szczypiorniaka. Ten sport trzeba polubić wspomina. Wcześniej nie trenowałem żadnej dyscypliny sportu, a dzisiaj rugby stanowi ważną część mojego życia. (ac) Rugby na wózkach to idealny sport dla takich ludzi jak ja mówi Paweł Szostak, zawodnik rzeszowskiej drużyny Fly Wings Jak podkreślają organizatorzy, jest to największa tego typu impreza w Europie. Na tegorocznych targach na powierzchni m 2 zaprezentowało się 250 wystawców. Przez cztery dni z ich ofertą zapoznało się blisko 18,5 tys. odwiedzających. Targi odwiedzają profesjonaliści po to, by zaprezentować ofertę swoich Warsztatów, podpatrzeć, co produkują czy też jakie usługi świadczą inne zakłady, zapoznać się z najnowszymi trendami w gospodarce i płynącymi z nich możliwościami dla osób niepełnosprawnych, wreszcie również po to, by przy kawie, bez pośpiechu spotkać się z ludźmi i po prostu porozmawiać. Targi odwiedzają też przedstawiciele firm z różnych dziedzin gospodarki tu mogą porównać oferty, przeprowadzić negocjacje handlowe i w konsekwencji zawrzeć korzystne kontrakty handlowe. Jakość wyrobów Warsztatów np. dla domu, ogrodu czy rekreacji sprawia, że każdego roku rośnie liczba zawieranych kontraktów. Dużą grupę odwiedzających targi stanowią konsumenci. W zdecydowanej większości są to mieszkańcy Bawarii, co jest naturalnie związane z lokalizacją imprezy. Targi to również forum dla osób zarządzających Warsztatami, kadry merytorycznej, pracowników działających w Radach Warsztatów, specjalistów różnych dziedzin związanych z przygotowaniem zawodowym i zatrudnianiem osób niepełnosprawnych. Przez wszystkie cztery dni równolegle do targów odbywają się seminaria i konferencje tematyczne poświęcone zagadnieniom prawnym, finansowym regulującym działalność Warsztatów, sprawom organizacyjnym, kooperacji i współpracy międzynarodowej, perspektywom dalszego rozwoju. Wiele czasu poświęcane jest zagadnieniom kształcenia zawodowego osób niepełnosprawnych, stałemu wzmacnianiu ich kompetencji zawodowych i społecznych. Przedstawiciele Warsztatów podkreślają marketingowe znaczenie udziału w targach jest to możliwość promowania zakładu, jego wyrobów, płynący z udziału prestiż, podniesienie rangi Warsztatu. Wszystko to wzmacnia bardzo duże zainteresowanie mediów lokalnych, regionalnych, ogólnokrajowych jak również duże zainteresowanie i uczestnictwo przedstawicieli rządu Niemiec i władz Bawarii. Targi Warsztatów w Norymberdze są instytucją o ustalonej już renomie i znaczeniu. Tworzą płaszczyznę do dyskusji, wymiany doświadczeń, wzmocnienia pozytywnego wizerunku pracujących w Warsztatach osób niepełnosprawnych. Mają znaczenie gospodarcze, ale jeszcze istotniejsze społeczne. Wyroby oferowane wydarzenie Podkarpackie zaz-y na targach w norymberdze Przedstawiciele podkarpackich Zakładów Aktywności Zawodowej uczestniczyli w dniach od 8 do 10 marca w Targach Niemieckich Warsztatów w Norymberdze. Organizatorem targów jest BAG WfbM (Die Bundesarbeitsgemeinschaft Werkstätten für behinderte Menschen) związek blisko 700 niemieckich warsztatów dla osób niepełnosprawnych, będących odpowiednikami polskich zakładów aktywności zawodowej. przez Warsztaty cieszą się ogromnym zainteresowaniem ze strony kupujących, gdyż są określane jako perfekcyjne dlatego właśnie, że wykonane zostały przez osoby niepełnosprawne. To wszystko przyczynia się bez wątpienia do rzeczywistej integracji społecznej osób niepełnosprawnych. Z perspektywy naszych krajowych doświadczeń można śmiało stwierdzić, że choć dzisiaj po 15 latach funkcjonowania rozwiązań ustawowych umożliwiających tworzenie Zakładów Aktywności Zawodowej powstało ich zaledwie 65, to rozwój tej formy jest nieunikniony. A już końcem sierpnia bieżącego roku odbędą się w Rzeszowie II Ogólnopolskie Targi ZAZ, na które serdecznie zapraszamy. (mm) 17

10 18 sonda Zakłady aktywności zawodowej pozwalają odnieść sukces w pracy Obojętnie w jakim miejscu i na jakim stanowisku jesteśmy zatrudnieni, zawsze możemy odnieść jakiś sukces, dojść do czegoś, być z czegoś dumni. Często nawet nie spodziewaliśmy się, że jesteśmy do takich rzeczy zdolni, że potrafimy coś zrobić. A najlepiej, gdy odnajdujemy w sobie skrywany talent. Zapytaliśmy pracowników Zakładu Aktywności Zawodowej w Nowej Sarzynie, co było ich sukcesem w pracy. Jadwiga Knap Dla mnie sukcesem było wyjście między ludzi i zyskanie możliwości robienia rzeczy przydatnych innym. Jerzy Kruk Uważam, że dzięki tej pracy, stałem się lepszym człowiekiem, że zmieniła się moja osobowość. Ważne też, że jestem doceniany za to, co tutaj robię. Zbigniew Masełek Nauczyłem się dobrze wyrabiać wiklinowe płotki kiedyś pomagała mi instruktorka, teraz robię to już sam. Sukces nigdy nie jest efektem słomianego zapału tu trzeba przejść przez prawdziwy ogień. James Madison, czwarty prezydent Stanów Zjednoczonych Renata Niemiec Pracuję przy wyrobie witraży to niełatwe i bardzo pracochłonne zajęcie. To jest właśnie mój sukces. Anna Bartnicka Moim sukcesem jest to, że nauczyłam się tego, co tutaj robię, czyli pracy przy wyplataniu wikliny. A wcześniej nie miałam żadnych kwalifikacji. Andrzej Popowicz W ciągu pięciu lat pracy tutaj nauczyłem się stolarstwa. Teraz zajmuję się wyrobem mebli i dobrze mi to wychodzi. (ac)

11 20 eksperci radzą 21 Jakie możliwości stwarza prawo klauzule społeczne szansą dla zaz n mariusz mituś, kierownik projektu inkubator zakładów aktywności zawodowej województwa Podkarpackiego W Polsce działa organizacji pozarządowych oraz blisko fundacji. Dla realizacji celów statutowych 26% z nich zatrudnia płatny personel 120 tysięcy osób, co stanowi 65 tys. etatów. Coraz częściej też organizacje i fundacje koncentrują się na tworzeniu i prowadzeniu takich form działalności, które umożliwiają osobom najbardziej marginalizowanym podejmowanie pracy zawodowej i prowadzenie aktywnego, niezależnego życia. Mamy tu na myśli podmioty ekonomii społecznej. Powstają one nie bez trudu obecnie jest blisko 250 spółdzielni socjalnych, 65 zakładów aktywności zawodowej, 300 n krzysztof buryło, specjalista ds. obsługi prawnej w projekcie inkubator zakładów aktywności zawodowej województwa Podkarpackiego klubów integracji społecznej oraz 66 centrów integracji społecznej. Jak na czterdziestomilionowy kraj to zdecydowanie niewiele. Podmioty ekonomii społecznej powstają dzięki ludzkiej pomysłowości, przedsiębiorczości, ogromnej determinacji i ciężkiej zespołowej pracy, a także dzięki dostępnym środkom publicznym i unijnym. Wiele z założonych pomysłów na prowadzenie działalności w zderzeniu z gospodarczą rzeczywistością okazało się doskonale trafionymi. Na ich ofertę znajdują się odbiorcy zarówno indywidualni, jak i instytucjonalni. To się przekłada na stabilne miejsca pracy i dalszy rozwój. Część musiała zweryfikować pierwotne założenia, aby się utrzymać, ale są też niestety takie, które rynek zweryfikował negatywnie. Szczególnego wsparcia, pieczy wymagają naszym zdaniem te podmioty ekonomii społecznej, które zatrudniają osoby podlegające wykluczeniu społecznemu w wielu obszarach łącznie, np. osoby niepełnosprawne. Zakłady Aktywności Zawodowej zatrudniające osoby najciężej niepełnosprawne pomimo prowadzonej działalności non profit muszą być rentowne, co przekłada się wprost na konieczność oferowania klientom usług lub towarów najwyższej jakości z zachowaniem wszelkich rynkowych rygorów. Tak też się dzieje, co dobitnie wykazała oferta zakładów zaprezentowana na ubiegłorocznych I Ogólnopolskich Targach ZAZ w Rzeszowie. Pomimo jakościowej oferty zakładów i prowadzonych wielu działań marketingowych, ich organizatorzy muszą się zderzać z bardzo często występującą niewiedzą bądź stereotypowym myśleniem o pracy osób niepełnosprawnych. W skrajnych sytuacjach ZAZ-y kojarzone bywają z pomocą społeczną i niepełnowartościowym rękodziełem, a nie rynkowo uwarunkowaną, realizowaną już ponad 10 lat działalnością usługowo-wytwórczą. Preferencje dla zatrudniających niepełnosprawnych Aby ten stan rzeczy zmieniać i aby tak istotne ze społecznego punktu widzenia, działające nie dla zysku podmioty mogły funkcjonować i rozwijać się, prawodawca europejski, a w ślad za nim i polski, wprowadzili do stosowania w zamówieniach publicznych tzw. klauzule społeczne. Klau- Klauzule społeczne są ciągle jeszcze słabo rozpropagowane wśród ogłaszających zamówienia publiczne. Jak pokazują dane Urzędu Zamówień Publicznych, w 2010 roku zastosowano je zaledwie w 2,7% zamówień. zule społeczne są wyjątkiem od zasad obowiązujących w zamówieniach publicznych. Nowelizacja ustawy, która miała miejsce w 2009 roku wprowadziła w artykule 22 ustęp 2 umożliwiający zamawiającemu ograniczenie kręgu potencjalnych wykonawców do firm, w których ponad 50% pracowników stanowią osoby niepełnosprawne. Jedynym warunkiem zastosowania takiego ograniczenia jest zawarcie odpowiedniej adnotacji w ogłoszeniu o zamówieniu. Polskie prawo daje jeszcze inną możliwość stosowania klauzul społecznych. Zgodnie z artykułem 29 ustęp 4 Prawo zamówień publicznych, zamawiający może określić w opisie przedmiotu zamówienia wymagania związane z realizacją zamówienia, dotyczące m.in. zatrudnienia osób niepełnosprawnych. Chodzi tu o faktyczną pracę osób niepełnosprawnych przy realizacji zamówienia, np. przy druku biuletynów czy materiałów promocyjnych dla gminy, przygotowaniu posiłków dla szkół, usługach porządkowych, itp. W takim wypadku nie ma obowiązku zamieszczać tych informacji w ogłoszeniu, natomiast szczegółowy opis musi być zawarty w specyfikacji istotnych warunków zamówienia (liczba zatrudnionych osób niepełnosprawnych, okres, w jakim mają być zatrudnieni, a także sposób dokumentowania ich zatrudnienia oraz prawo zamawiającego do kontroli wykonawcy w zakresie spełniania stawianych wymagań). korzyści dla każdego Klauzule społeczne są ciągle jeszcze słabo rozpropagowane wśród ogłaszających zamówienia publiczne. Jak pokazują dane Urzędu Zamówień Publicznych, w 2010 roku zastosowano je zaledwie w 2,7% zamówień. A przecież korzyści z ich stosowania są oczywiste. Z jednej strony realizacja zamówień przez zakłady aktywności zawodowej spełniające kryteria klauzul zapewnia stabilne miejsca pracy dla osób najciężej niepełnosprawnych, wzmocnienie zakładów na lokalnych rynkach, a także stwarza szanse na ich dalszy rozwój. Z drugiej strony zamawiający otrzymuje bardzo wysokiej jakości usługę lub towar i dodatkowo może poczynić oszczędności poprzez zmniejszenie obowiązkowych wpłat na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. W sytuacji gdy zamawiającym jest jednostka samorządu terytorialnego bądź publiczne instytucje, zastosowanie klauzul ma jeszcze głębszy wymiar pośredniego wspierania rozwoju danej gminy czy miasta dzięki podmiotom ekonomii społecznej osoby niepełnosprawne (które stanowią 14,3% ludności) przestają być wyłącznie biorcami rent, podejmują pracę zawodową, zmieniając życie swoje i najbliższego otoczenia i wnoszą swój indywidualny, niepowtarzalny wkład w dorobek i rozwój lokalnej społeczności. Jesteśmy głęboko przekonani, że z czasem coraz więcej podmiotów będzie stosowało w zamówieniach publicznych klauzule społeczne, bo są one po prostu korzystne dla nas wszystkich. mariusz mituś krzysztof buryło Jak poinformował 15 marca br. serwis Ekonomiaspoleczna.pl, brytyjski parlament uchwalił prawo Public services (social value) bill. Zobowiązuje ono władze samorządowe i instytucje publiczne do uwzględniania społecznych czynników podczas zlecania zadań podmiotom zewnętrznym. Przy wyborze wykonawców nie będzie można kierować się już tylko względami finansowymi. Możliwe będzie wybranie droższej oferty, jeżeli realizacja zadania przyniesie ważne skutki społeczne.

12 22 specjalnie dla nas 23 Przy aktywizacji niepełnosprawnych trzeba płacić za efekty Rozmowa z Markiem Plurą, posłem, członkiem Podkomisji Stałej do spraw Osób Niepełnosprawnych, działającej w ramach Komisji Polityki Społecznej i Rodziny Co ewidentnie nie sprawdziło się w dotychczasowym systemie zatrudniania osób niepełnosprawnych? System tworzony jest od ponad 20 lat. Przeciąga się funkcjonowanie wielu nieefektywnych form zatrudniania niepełnosprawnych. Za dużo inwestowaliśmy w pracodawców, a za mało w ludzi niepełnosprawnych. Kupowaliśmy życzliwość pracodawców, a powinna wystarczyć kara. Z jakich zagranicznych przykładów powinien czerpać wzorce polski system pomocy niepełnosprawnym? A może są polskie dobre wzorce? Dobre są przykłady brytyjskie, czyli płacenie za efekt. To powinna być zresztą główna zasada w jakimkolwiek pomaganiu. W Polsce tkwimy jedną nogą w systemie zapomogowo-socjalnym. Ale trochę usprawiedliwia ten fakt demografia większość niepełnosprawnych to ludzie w wieku powyżej 45 lat, którzy dorastali w innej rzeczywistości. Mamy kilka sprawdzonych rozwiązań. Np. program Student, finansowany przez Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Pieniądze płacone były za poniesione konkretne koszty, a same studia były czasem pozytywnej przemiany. Dobrym programem był też Uczeń na wsi. Bo jak wiadomo na wsi są jeszcze większe problemy komunikacyjne, większe koszty społeczne i trudniej zdobyć wykształcenie. Uważam, że musimy rozłożyć przeciwdziałanie dyskryminacji na różne podmioty wykonujące zadania publiczne. Bo teraz żyjemy w systemie apartheidu jakby niepełnosprawni Polacy byli jacyś inni. Robimy coś dla nich, dlatego że zapłaci za to PFRON, a nie dlatego, że są współobywatelami. Ale też im większe możliwości dla osób niepełnosprawnych, tym większe będą społeczne oczekiwania, by one same budowały swoją samodzielność. Jak widzi pan działanie i przyszłość instytucji typu Centrum DZWONI (Centrum Doradztwa Zawodowego i Wspierania Osób Niepełnosprawnych Intelektualnie? Centrum DZWONI to moje wyobrażenie o polskim systemie pomocy osobom niepełnosprawnym Centrum DZWONI to druga po WTZ-ach fundamentalna instytucja wspierająca niepełnosprawnych. To właśnie moje wyobrażenie o polskim systemie pomocy osobom niepełnosprawnym. Dodam, że obecnie pracę ma 25 procent niepełnosprawnych, reszta często nawet jej nie szuka. A tymczasem ludzie ci także mogliby płacić podatki. Wyzwanie na najbliższy czas to realne przeciwdziałanie ograniczeniom i tworzenie mechanizmów wspierania. Czy zatrudnianie niepełnosprawnych powinno być bardziej rynkowe czy bardziej socjalne? Jak popatrzymy na skalę zarobków niepełnosprawnych pracowników, to widać, iż na otwartym rynku pracy są one wyższe o kilkanaście procent niż na chronionym. Wynika to z tego, że Zakłady Pracy Chronionej świadczą także usługi socjalne zapewniają rehabilitację, itd. To moim zdaniem nie jest najlepsze rozwiązanie, bo nie daje wyboru i nie uczy korzystania z własnych środków. Praca nie powinna mieszać się ze sferą socjalną. Polska Organizacja Pracodawców Osób Niepełnosprawnych zarzuciła niedawno rządowej Długookresowej Strategii Rozwoju Kraju Polska 2030 brak wizji dotyczącej zatrudniania niepełnosprawnych. Jaka jest Pana opinia? W tej strategii niekoniecznie miała się znaleźć lista rozwiązań. Jeżeli mówimy o wspieraniu nie tylko rynku pracy, ale szerzej aktywności osób niepełnosprawnych, to przypomnę, że ten system będzie często ulegał zmianom, tak jak ustawa o rehabilitacji i zatrudnieniu zmieniała się już chyba ze sto razy. Strategia dąży do zapewnienia większej dostępności do świata oraz do wyposażania niepełnosprawnych w umiejętności i zapewnienie im samodzielnego życia. Stąd np. przesunięcie ze wspierania zatrudnienia osób z lekkim stopniem niepełnosprawności na zatrudnienia ze znacznym stopniem. Czy w Europejskim Funduszu Społecznym w następnej perspektywie powinno być więcej środków na tworzenie miejsc pracy i szkolenie niepełnosprawnych? EFS to najwłaściwszy program do wspierania zatrudnienia niepełnosprawnych, ale do tej pory Ministerstwo Rozwoju Regionalnego nie zauważało, że jest za mało środków na rzecz niepełnosprawnych. Mam nadzieję że zmieni to unijny dokument Europa bez Barier To co prawda tylko zbiór wskazań, ale za nim pójdą konkretne dyrektywy. EFS powinien zapewniać środki na tworzenie instytucji przeprowadzających niepełnosprawnych ze społecznego i zawodowego niebytu ku aktywności. Mam też nadzieję, że środki będzie można przeznaczać na poprawę infrastruktury, bo to duży problem. Czy Zakłady Aktywności Zawodowej powinny być rentowne, czy może nie taki jest ich cel? Pracownik ZAZ-u dostaje złotych miesięcznie, a koszt jego zatrudnienia jest 3 4 razy większy. Logicznie by było, gdyby to było miejsce kilkuletniego przygotowania do pracy u innego pracodawcy. Na Zachodzie praca w odpowiednikach ZAZ-ów jest tak przygotowana, by przynosiła efekt ekonomiczny. U nas czasem nie zawsze, ale zdarza się Zakłady to tylko lepiej wyposażone WTZ-y, w których produkuje się rękodzieło i jeszcze sprzedaje po kosztach. To złe zarządzanie ludźmi i zła koncepcja. Tu chodzi o prawdziwą pracę, a nie o spędzanie czasu w miłym towarzystwie. To zbyt kosztowna forma aktywizacji, by nie przynosiła dochodu. Ale część pracowników Zakładów raczej nie znajdzie pracy na otwartym rynku. Nie byłbym takim pesymistą, że dla kogoś to będzie miejsce na całe życie. Może spędzi tam kilka dobrych lat, aż któryś z miejscowych pracodawców zobaczy, że to dobry pracownik. Wierzę, iż uda się stworzyć mechanizmy premiujące aktywność najciężej niepełnosprawnych. Liczę, że ZAZ-y przede wszystkim będą przygotowywać i wprowadzać niepełnosprawnych na rynek pracy, a nie będą docelowym miejscem pracy. rozmawiał adam cyło

13