OCENA STANU SANITARNEGO POWIATU ŻYWIECKIEGO W 2012 R.

Transkrypt

1 OCENA STANU SANITARNEGO POWIATU ŻYWIECKIEGO W 2012 R.

2 Głównym celem działania Inspekcji Sanitarnej jest ochrona zdrowia ludzkiego przed niekorzystnym wpływem szkodliwości i uciążliwości środowiskowych, zapobieganie powstawaniu chorób, w tym chorób zakaźnych i zawodowych, poprzez sprawowanie zapobiegawczego i bieżącego nadzoru sanitarnego oraz prowadzenie działalności zapobiegawczej i przeciwepidemicznej w zakresie chorób zakaźnych i innych chorób (gruźlica, choroby przenoszone drogą płciową) powodowanych warunkami środowiska, a także prowadzeniu działalności oświatowo-zdrowotnej. Cele te były realizowane przez pracowników Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Żywcu w ramach posiadanych kompetencji i na podstawie obowiązujących przepisów prawnych. Powiat Żywiecki położony jest w południowej części województwa śląskiego. Zajmuje obszar o powierzchni blisko 1040 km 2 z liczbą mieszkańców około: Jest to region rozległy obejmujący obszar Kotliny Żywieckiej i pasma Beskidów (w tym jezior Żywieckiego i Międzybrodzkiego). Ze względu na swoje górskie położenie oraz walory klimatyczne i krajobrazowe jest regionem o wybitnie turystycznej specyfice, z przewagą zakładów przemysłowych małych i średnich. 2

3 Sytuacja epidemiologiczna chorób zakaźnych w Powiecie Żywieckim. Do najważniejszych zadań Państwowej Inspekcji Sanitarnej należy ochrona zdrowia mieszkańców przed wpływem czynników szkodliwych i uciążliwych, zapobieganie powstawaniu chorób zakaźnych oraz ich zwalczanie. Ustawa z dnia r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. Nr 234, poz.1570 z póź. zm.) nakłada na lekarzy obowiązek ich zgłaszania, a na państwową inspekcję sanitarną obowiązek ich rejestracji. W 2012r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Żywcu prowadził nadzór nad profilaktyką i zwalczaniem chorób zakaźnych, nad działaniami związanymi z wdrażaniem programu zwalczania zakażeń szpitalnych oraz dokonywał analizy zgłoszeń i zachorowań na choroby zakaźne. W celu zwiększenia bezpieczeństwa zarówno pacjentów jak i personelu medycznego egzekwowano prawidłowe stosowanie zasad aseptyki i antyseptyki. Ogólnie sytuację epidemiologiczną chorób zakaźnych w minionym roku oceniono jako korzystnie stabilną. Łącznie w 2012r. na terenie działalności PPIS w Żywcu zarejestrowano 1586 zachorowań na choroby zakaźne, z powodu których hospitalizowano 497 osób, czyli 31 % wszystkich zarejestrowanych przypadków. ta wzrosła nieznacznie w porównaniu do 2011 roku, kiedy to zarejestrowano 1546 zgłoszeń, a hospitalizowano 450 osób, tj. 29 %. Wykres nr 1. zachorowań na terenie Powiatu Żywieckiego na wybrane choroby zakaźne w 2012r. 3

4 Choroby szerzące się drogową pokarmową Sytuacja w zakresie chorób szerzących się drogą pokarmową, których wystąpienie można pośrednio wiązać ze stanem sanitarnym, kształtuje się zadowalająco. W roku 2012 zarejestrowano łącznie 301 przypadków zatruć i zakażeń pokarmowych, z czego blisko 65 % u dzieci do lat 2 (195 przypadków). ta zmalała w stosunku do roku 2011, kiedy to zarejestrowano ogółem 457 przypadków zatruć i zakażeń pokarmowych, z czego blisko połowa dotyczyła dzieci do lat 2. Wzrósł zatem procentowy udział przypadków zatruć i zakażeń pokarmowych u dzieci do lat 2 w stosunku do ogólnej liczby zachorowań. Wykres nr 2. zatruć i zakażeń pokarmowych w 2012r. W minionym roku nie stwierdzono zachorowań na czerwonkę bakteryjną (szigelozę) oraz wirusowe zapalenie wątroby typu A. Nieznacznie zmniejszyła się także liczba zachorowań wywołanych przez bakterie Salmonella - z 29 w roku 2011 do 25 w roku Ponad 50% tych zachorowań dotyczyło dzieci do lat 2. Blisko 80% stanowiły zachorowania wywołane przez Salmonellę enteritidis, nie stwierdzono natomiast zachorowań wywołanych przez Salmonellę Mbandaka (w 2011 zarejestrowano przeszło 27% takich zachorowań). Z prowadzonego nadzoru epidemiologicznego wynika także, że zmniejszyła się liczba wirusowych zakażeń jelitowych. W roku 2011 zarejestrowano 129 przypadków, a w roku przypadków, z czego 80 % stanowiły zakażenia rotawirusami. Połowa zarejestrowanych wirusowych zakażeń jelitowych dotyczyła dzieci do lat 2 (40 przypadków na 80). Zarejestrowano także 39 bakteryjnych zakażeń jelitowych, w tym 31 u dzieci do lat 2. ta zmniejszyła się w stosunku do roku 2011, kiedy to zarejestrowano 64 bakteryjne zakażenia jelitowe, z czego 40 u dzieci do lat 2. W roku 2012 do 3 zmniejszyła się liczba zachorowań wywołanych przez Campylobacter w stosunku do 2011r., kiedy zarejestrowano 8 przypadków. 4

5 Wykres nr 3. Bakteryjne i wirusowe zakażenia jelitowe oraz BNO- biegunki i zapalenia żołądkowo jelitowe o prawdopodobnie zakaźnym pochodzeniu na terenie Powiatu Żywieckiego w 2012r. W roku 2012 zarejestrowano 1 ognisko choroby przenoszonej drogą pokarmową, w związku ze zgłoszeniem przez lekarza POZ przy ZZOZ w Żywcu podejrzenia nieżytu żołądkowo-jelitowego u 14 dzieci przebywających na letnim wypoczynku - obozie sportowym w Korbielowie. Podjęto natychmiastowe działanie, w wyniku którego ustalono, że dzieci w dniu zgłoszenia do tut. Stacji ogniska choroby przenoszonej drogą pokarmową zakończyły pobyt w ośrodku wypoczynkowym i wyjechały do miejsca zamieszkania (Tychy i okolice). W wyniku kontroli sanitarnej bloku żywieniowego nie stwierdzono nieprawidłowości. O zaistniałej sytuacji poinformowano PPIS w Tychach, który przeprowadził dochodzenie epidemiologiczne. W wyniku przeprowadzonych badań kału nie wykryto czynnika patogennego (nie wyhodowano pałeczek Salmonella, Shigella, Yersinia, E. coli z gr oraz innych tlenowych pałeczek jelitowych z rodziny Enterobacteriaceae). Zakażenia krwiopochodne W roku 2012, tak jak i w roku 2011, na terenie Powiatu Żywieckiego nie zarejestrowano przypadków ostrego wirusowego zapalenia wątroby typu B oraz zachorowania na wirusowe zapalenie wątroby typu C. Nie zarejestrowano także przypadków nowowykrytego zakażenia HIV, natomiast w 2011 odnotowano 2 takie przypadki. Brak zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu B jest efektem wprowadzenia do kalendarza obowiązkowego szczepienia w tym zakresie oraz obejmowania tym szczepieniem coraz większej ilości osób z ryzyka. 5

6 Tabela nr 1. Zapadalność na zakażenia krwiopochodne w Powiecie Żywieckim w latach Jednostka chorobowa liczba zachorowań Powiat żywiecki 2011 rok 2012 rok współczynnik liczba zapadalności zachorowań współczynnik zapadalności Wirusowe zapalenie typu B ostre Wirusowe zapalenie typu B przewlekłe ,65 Wirusowe zapalenie typu C Choroby odzwierzęce W minionym roku wzrosła, w stosunku do roku 2011, liczba zachorowań na Boreliozę z Lymy - zakażenia odzwierzęcego przenoszonego przez kleszcze ( z 42 w 2011 na 70 w 2012r.). Najczęściej do ekspozycji dochodziło na ternie działki rekreacyjnej i lasu (ponad 60 % ukąszeń). Pozostałe ukąszenia przez kleszcze miały miejsce na terenie obejścia wokół domu oraz w parku. W przypadku 3 osób do narażenia doszło w pracy (pracownicy leśni). osób ze styczności i narażenia na wściekliznę, u których zaistniała konieczność podjęcia szczepień, utrzymywała się na tym samym poziomie co w roku Szczepieniami obejmowano osoby z kontaktu ze zwierzętami, u których stwierdzono wściekliznę, z czego blisko 67% stanowiły pokąsania przez nieznanego psa (10 przypadków na 15 zarejestrowanych). Pozostałe to pojedyncze przypadki pokąsań przez nieznanego kota, wiewiórkę i tchórzofretkę. Tabela nr 2. Zapadalność na choroby odzwierzęce w Powiecie Żywieckim w latach Jednostka chorobowa Styczność i narażenie na wściekliznę Zachorowania na Boreliozę z Lymy liczba przypadków Powiat żywiecki 2011 rok 2012 rok współczynnik liczba zapadalności przypadków współczynnik zapadalności , ,71 Choroby przeciwko, którym prowadzone są szczepienia ochronne W porównaniu do roku 2011 w minionym 2012r. 4-krotnie wzrosła liczba zachorowań na krztusiec oraz 2- krotnie na różyczkę. Współczynnik zapadalności na te choroby w Powiecie Żywieckim wynosił odpowiednio 24,16 (krztusiec) oraz 9,14 (różyczka). Spośród liczby zachorowań zgłoszonych na krztusiec przeszło 80 % stanowiły osoby szczepione. Wśród osób zaszczepionych blisko połowę zachorowań stanowiła młodzież 6

7 pomiędzy 13 a 17 rokiem życia. Są to osoby, których nie obejmowało szczepienie przypominające, tj. 5 dawka w 6 roku życia. Wśród osób, u których zgłoszono zachorowanie na różyczkę, aż 12 (z 14 przypadków) to osoby nieszczepione (6 dzieci do 1 roku życia, 5 chłopców w wieku lat oraz 1 mężczyzna w przedziale wiekowym lat). Zmalała natomiast liczba zachorowań na świnkę z 16 przypadków w roku 2011 do 9 w roku O blisko 18 % zmalała liczba zachorowań na ospę wietrzną współczynnik zapadalności w roku 2012 wyniósł 464, 27 podczas, gdy w roku 2011 wynosił 571,93. Przyczyną utrzymującej się wysokiej liczby zgłoszeń zachorowań na ospę wietrzną jest brak obowiązkowych szczepień ochronnych przeciwko tej chorobie. Należy mieć jednak nadzieję, że stan ten będzie ulegał systematyczne zmianie w związku z poszerzeniem wskazań epidemiologicznych do szczepienia (ze względów środowiskowych) w tym zakresie. Obowiązujące od 1 października 2011r. rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych (Dz. U. Nr 182, poz. 1086) określa obowiązek poddania się szczepieniom ochronnym przeciwko ospie wietrznej dzieci do ukończenia 12 roku życia, narażone na zakażenie ze względów środowiskowych, w szczególności narażone na zakażenie ze względu na czasowe lub stałe przebywanie we wspólnych pomieszczeniach, w tym zwłaszcza w domach opieki długoterminowej, domach dziecka, żłobkach i innych instytucjach opiekuńczych. W związku z powyższym rozporządzeniem w lutym 2012r. wystosowano pisma do placówek i instytucji opiekuńczych określonych w przepisie, w którym poinformowano o możliwości bezpłatnego szczepienia dzieci przeciwko ospie wietrznej. Poproszono także o podjęcie współpracy w działaniach mających na celu informowanie rodziców/opiekunów o możliwości przeprowadzenia w/w szczepienia.. W związku z przeprowadzoną akcją w minionym roku na terenie nadzorowanego powiatu zaszczepiono przeciwko ospie wietrznej 40 dzieci. Z danych epidemiologicznych Powiatu Żywieckiego za 2012r. wynika, że dzieci do 10 roku życia stanowią 80 % wszystkich zachorowań. Przy czym dominują zachorowania u dzieci 4 i 5- letnich (40 % przypadków wśród dzieci do 10 roku życia). Tabela nr 3. Zapadalność na choroby przeciwko, którym prowadzone są szczepienia ochronne w Powiecie Żywieckim w latach Jednostka chorobowa Powiat żywiecki 2011 rok 2012 rok liczba współczynnik liczba współczynnik zachorowań zapadalności zachorowań zapadalności Krztusiec 9 5, ,16 Nagminne zapalenie przyusznic / świnka/ 16 10,58 9 5,88 7

8 Różyczka Ospa wietrzna 7 4, , , ,27 W roku 2012 znacznie zmniejszyła się liczba zgłoszonych przypadków zachorowań na grypę sezonową nie potwierdzoną laboratoryjnie. W roku 2011 odnotowano aż 1523 takie zgłoszenia, natomiast w roku minionym W 2012r. zmalała liczba zachorowań na gruźlicę płuc, z 27 przypadków w roku 2011 do 20 w roku PPIS w Żywcu na podstawie art. 5 ust. 1 pkt. 1 lit d, lit e oraz art. 40 ust. 2 ustawy z dnia 5 grudnia 2008r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. Nr 234, poz z póź. zm.) wydał 4 decyzje nakazujące poddanie się obowiązkowemu specjalistycznemu badaniu lekarskiemu w kierunku gruźlicy płuc 4 osobom, pozostającym w styczności z chorym na gruźlicę płuc w okresie prątkowania Neuroinfekcje zachorowań na zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu na terenie naszego powiatu utrzymuje się na stałym poziomie. Ze względu na zwykle ciężki przebieg kliniczny choroby, długotrwałe i kosztowne leczenie oraz częste następstwa neurologiczne, nierzadko prowadzące do trwałego inwalidztwa lub nawet śmierci, choroba ta stanowi nadal istotny problem kliniczny i społeczny. W roku 2012 zarejestrowano 4 przypadki zachorowań na zapalenie opon mózgowordzeniowych i/lub mózgu, w tym 1 przypadek inwazyjnej choroby spowodowanej Streptococcus pneumoniae. W 2011r. zarejestrowano 5 przypadków zachorowań na zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i/lub mózgu. W związku z Ogólnopolskim programem nadzoru nad ostrymi porażeniami wiotkimi, w minionym roku nadal kontynuowano wzmożony nadzór w tym zakresie, w ramach którego prowadzona była współpraca z Ordynatorem Oddziału Dziecięcego Szpitala Powiatowego w Żywcu. Tak jak w latach poprzednich, nie został zgłoszony żaden przypadek ostrego porażenia wiotkiego jakichkolwiek grup mięśniowych u dzieci poniżej 15 roku życia. W 2012r. zarejestrowano także 1 zachorowanie na malarię potwierdzoną laboratoryjnie. Choroba zawleczona z kraju endemicznego (Indii), gdzie chory pracował przez 6 miesięcy. Z historii choroby wynika, że w ramach chemioprofilaktyki p/malarycznej pacjent stosował Malarone przez pierwsze 2 miesiące pobytu. Poprawa zgłaszalności zakażeń i chorób zakaźnych jest m.in. wynikiem działań edukacyjnych prowadzonych w trakcie kontroli sanitarnych podmiotów prowadzących działalność leczniczą 8

9 Nadzór nad placówkami ochrony zdrowia na terenie Powiatu Żywieckiego Celem nadzoru nad placówkami ochrony zdrowia sprawowanego przez przedstawicieli Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Żywcu Sekcji Epidemiologii była między innymi: ocena opracowania i stosowania procedur dezynfekcyjnych i sterylizacyjnych, mających na celu zapobieganie szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych. W tym miejscu należy zauważyć, że wszystkie gabinety zabiegowe na terenie powiatu żywieckiego są wyposażone w autoklawy; ocena postępowania z odpadami medycznymi w miejscu ich wytwarzania. Wszystkie placówki posiadały umowy z zakładami zajmującymi się odbieraniem i transportem odpadów medycznych, które w większości utylizowane są w spalarni Szpitala Wojewódzkiego w Bielsku Białej; ocena bieżącego stanu sanitarno-technicznego. W ramach realizacji zadań z zakresu zdrowia publicznego w 2012r. przeprowadzono 163 kontrole sanitarne w podległych podmiotach prowadzących działalność leczniczą na terenie Powiatu Żywieckiego. Według ewidencji w 2012r. w nadzorze PSSE w Żywcu znajdowały się: placówki lecznictwa stacjonarnego 5 obiektów; placówki lecznictwa ambulatoryjnego 58 obiektów; gabinety lekarskie 109 obiektów; gabinety pielęgniarek i położnych 11 obiektów; inne obiekty świadczące usługi medyczne 14 obiektów. W minionym roku w zakresie prowadzonego nadzoru skontrolowano: 4 obiekty stacjonarnej opieki zdrowotnej, przeprowadzając 7 kontroli, 38 placówek lecznictwa ambulatoryjnego, przeprowadzając 91 kontroli, w tym 37 kontroli w zakresie nadzoru nad realizacją szczepień ochronnych; 54 gabinety lekarskie, przeprowadzając 58 kontroli; Kontrole w/w zakładów przeprowadzano w zakresie podejmowania działań zapobiegających szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych, w tym oceny ryzyka wystąpienia zakażenia w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych. Ponadto w przedmiotowych zakładach kontrolowano zgłaszalność zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi oraz związaną z tym dokumentację, a także prowadzono weryfikację tych danych w ramach współpracy z Narodowym Funduszem Zdrowia. W wyniku przeprowadzonych kontroli i stwierdzonych nieprawidłowości wydano 2 decyzje administracyjne dotyczące złego stanu technicznego pomieszczeń zakładu, w którym udzielane były świadczenia zdrowotne oraz braku dokumentacji z kontroli wewnętrznej w obszarze realizacji działań zapobiegających szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych. 9

10 Ogniska zakażeń szpitalnych Na terenie Powiatu Żywieckiego w 2012r. znajdowały się 3 szpitale, w tym jeden (powiatowy) znajdujący się pod nadzorem Śląskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego. Z analizy prowadzonego nadzoru sanitarnego nad opracowaniem zgłoszonych ognisk epidemicznych wynika, iż na nadzorowanym terenie w roku 2012 nie zarejestrowano wystąpienia ognisk zakażeń szpitalnych. Sterylizacja W wyniku przeprowadzonych kontroli stwierdzono, że prawie 70 % skontrolowanych podmiotów wykonujących działalność leczniczą (tj. 66 placówek na 96 skontrolowanych ) stosuje, poza sprzętem jednorazowym, sprzęt medyczny wielokrotnego użytku. Tylko jedna placówka zleca sterylizację jako usługę podmiotom zewnętrznym, natomiast w pozostałych obiektach sterylizacja prowadzona jest w obrębie placówki. W ramach prowadzonego nadzoru, w trakcie kontroli sanitarnych, oceniano procedury dotyczące sterylizacji narzędzi i sprzętu wielokrotnego użytku oraz dekontaminacji wyrobów medycznych jednokrotnego użytku stosowanych w gabinetach lekarskich, ze szczególnym uwzględnieniem gabinetów ortodontycznych. W wyniku przeprowadzonych kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości w tym zakresie, pakiety sterylizacyjne posiadały aktualne terminy przydatności. Nie stwierdzono przypadków resterylizacji wyrobów medycznych jednokrotnego użytku. Dezynfekcja Dezynfekcja stanowi istotny element profilaktyki przeciwepidemicznej w podmiotach prowadzących działalność leczniczą. W ramach prowadzonego nadzoru oceniano procedury dezynfekcyjne z uwzględnieniem prawidłowości doboru i stosowania środków dezynfekcyjnych oraz prawidłowością sporządzania roztworów roboczych zgodnie z zaleceniami producenta. W kontrolowanych obiektach nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie stosowania i przechowywania preparatów dezynfekcyjnych oraz opracowanych w tym zakresie procedur. Zabezpieczenie w preparaty dezynfekcyjne i środki ochrony indywidualnej w skontrolowanych placówkach pod względem ilościowym i asortymentowym było wystarczające. Zapobieganie i zwalczanie chorób zakaźnych Zgodnie z wymaganiami określonymi w Ustawie z dnia r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. Nr 234, poz.1570 z póź. zm.) prowadzony jest na bieżąco rejestr zakażeń i zachorowań na chorobę zakaźną oraz zgonów z powodu zakażenia lub choroby zakaźnej. W oparciu o zgłoszenia dokonane od lekarzy, w przypadku wybranych jednostek chorobowych, prowadzone są dochodzenia epidemiologiczne w środowiskach domowych. 10

11 W minionym roku przeprowadzono 479 dochodzeń epidemiologicznych, co stanowi prawie trzykrotnie większą liczbę od kontroli przeprowadzonych w placówkach ochrony zdrowia. Przy opracowaniu zachorowań w środowiskach domowych dostarczano ulotki, udzielano instruktażu o przestrzeganiu higieny osobistej i otoczenia oraz informowano o korzystaniu z wody tylko z wiadomych źródeł. Na bieżąco prowadzona jest aktualizacja procedury dotyczącej postępowania w razie wystąpienia choroby wysoce zakaźnej dla Powiatu Żywieckiego. Nadzór nad szczepieniami ochronnymi Korzystna sytuacja epidemiologiczna większości chorób zakaźnych jest głównie wynikiem skutecznych działań zapobiegawczych. Najskuteczniejszą metodą profilaktyczną w zwalczaniu chorób jest realizacja szczepień ochronnych w ramach Programu Szczepień Ochronnych. W 2012 roku Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Żywcu obejmował nadzorem w zakresie szczepień ochronnych dzieci i młodzieży do lat dziewiętnastu. Do zadań realizowanych w zakresie nadzoru nad szczepieniami ochronnymi należy: przechowywanie oraz całodobowy monitoring warunków przechowywania preparatów szczepionkowych w magazynie Stacji; dystrybucja preparatów szczepionkowych dla poszczególnych punktów szczepień na terenie Powiatu Żywieckiego; kontrola placówek ochrony zdrowia w zakresie prowadzonej gospodarki preparatami szczepionkowymi, w tym warunkami ich przechowywania i transportu; nadzór nad wykonywaniem obowiązkowych i zalecanych szczepień ochronnych w zakładach opieki zdrowotnej oraz innych placówkach prowadzących szczepienia kontrola prowadzonej dokumentacji oraz analizy wykonania obowiązkowych i zalecanych szczepień ochronnych; prowadzenie postępowania administracyjnego wobec osób uchylających się od obowiązku szczepień ochronnych; przyjmowanie zgłoszeń niepożądanych odczynów poszczepiennych, postępowanie wyjaśniające i rejestracja odczynów; przygotowywanie rocznych sprawozdań ze stanu uodpornienia oraz kwartalnych sprawozdań ze zużycia szczepionek, stanu posiadanych szczepionek i ruchu kart uodpornienia; sporządzanie planów i sprawozdań dotyczących działalności kontrolnej w zakresie szczepień; udzielanie informacji dotyczących zalecanych i obowiązkowych szczepień ochronnych, także dla osób wyjeżdżających w regiony odmienne klimatycznie o podwyższonym ryzyku wystąpienia chorób zakaźnych i tropikalnych. Zgodnie z Ustawą z dnia 5 grudnia 2008 roku o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi dokumentem regulującym kwestię szczepień jest Program Szczepień Ochronnych (PSO). Zawiera on listę szczepień obowiązkowych (bezpłatnych) oraz 11

12 zalecanych (płatnych). Program Szczepień Ochronnych dla dzieci, młodzieży i dorosłych jest aktualizowany każdego roku. Umieszczenie szczepienia na liście obowiązkowych i zalecanych przez PSO, nakłada na każdego lekarza obowiązek informowania rodziców i pacjentów o możliwości jej zastosowania i płynących z tego korzyściach. Obecnie do grupy szczepień obowiązkowych wieku dziecięcego należą: Szczepienie przeciwko gruźlicy ; Szczepienie przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi; Szczepienie przeciwko Haemophilus influenzae typu B; Szczepienie przeciwko poliomyelitis; Szczepienie przeciwko odrze, śwince i różyczce; Szczepienie przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B; Szczepienia ochronne na terenie Powiatu Żywieckiego w 2012r. prowadzone były w: 34 placówkach Podstawowej Opieki Zdrowotnej, Oddziale Noworodkowym Szpitala Powiatowego ZZOZ w Żywcu (szczepienie BCG, WZW B noworodków); Izbie przyjęć Szpitala Powiatowego ZZOZ w Żywcu(szczepienie p/tężcowe u osób narażonych) przychodniach przyzakładowych (Delfi ASP w Jeleśni, Browar Żywiec S.A.), Terenowej Poradni Medycyny Pracy w Żywcu, w Psychiatrycznym Zakładzie Opiekuńczo Leczniczym w Międzybrodziu Bialskim, w Zakładzie Opiekuńczo Leczniczym w Rajczy ( m.in. szczep. p/grypie, WZW B, WZW A, p/durowi brzusznemu). W minionym roku skontrolowano 34 punkty szczepień, przeprowadzając 37 kontroli, w tym 2 interwencyjne w związku z przerwaniem ciągłości łańcucha chłodniczego przechowywanych preparatów szczepionkowych. Szczepienia Obowiązkowe Z oceny stanu zaszczepienia dzieci i młodzieży na terenie Powiatu Żywieckiego wynika, iż realizacja szczepień na nadzorowanym terenie odbywa się zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych i utrzymuje się na wysokim poziomie. Odnotowane zaległości w szczepieniach wynikają z przeciwwskazań lekarskich, emigracji oraz narastającego zjawiska tzw. rodziców opornych, którzy świadomie rezygnują ze szczepień swoich dzieci. Z analizy wykonania szczepień w poszczególnych rocznikach dzieci i młodzieży wynika, że profilaktyka przeciw chorobom zakaźnym osiąga zadowalający poziom około 99 % całości populacji. Wykonanie szczepień przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi oraz poliomyelitis w drugim i szóstym roku życia wynosiło prawie 99 %. Poziom wszczepienia czternasto i dziewiętnastolatków przeciw błonicy i tężcowi wynosił prawie 100%. Systematycznie uzupełniane są szczepienia dzieci przeciw odrze, śwince i różyczce w rocznikach , w roku 2012 procent zaszczepienia w/w roczników oscylował w granicach 99 %. 12

13 Zadawalający jest również poziom zaszczepienie przeciw odrze, śwince i różyczce dzieci między pierwszym a drugim rokiem życia i wynosi 98%, natomiast trzylatki zaszczepione zostały w 99%. Na koniec IV kwartału 2012r. zarejestrowano 40 dzieci, których rodzice nie zgadzają się na szczepienia. Metody egzekwowania od rodziców obowiązku szczepień ochronnych przez punkty szczepień to: stałe i systematyczne wezwania do szczepień za potwierdzeniem odbioru, przypomnienia telefoniczne, wizyty w domach przeprowadzane przez pielęgniarki środowiskowe, a w przypadku dzieci szkolnych współpraca z pielęgniarkami z higieny szkolnej. W roku 2012 w celu zmniejszenia ilości osób uchylających się od szczepień podjęto następujące działania: 1) po przekazaniu przez placówkę POZ listy tzw. matek opornych zostały wysłane wezwania do szczepień z urzędu; 2) jeżeli w/w forma upomnienia nie przynosiła efektu, pracownik stacji telefonicznie kontaktował się z rodzicami nieszczepionych dzieci przeprowadzając rozmowę informacyjno - edukacyjną lub zapraszał ich do siedziby stacji w celu wyjaśnienia wątpliwości dotyczących szczepień. Szczepienia zalecane Szczepienia zalecane to takie szczepienia, które umożliwiają szerszą ochronę przed chorobami zakaźnymi. W Polsce są to szczepienia płatne, natomiast w wielu krajach UE i USA są to szczepienia obowiązkowe (bezpłatne). Uzupełnienie szczepień szczepieniami zalecanymi, stanowi optymalne zabezpieczenie dziecka oraz osoby dorosłej przed chorobami zakaźnymi. Szczepienia zalecane to: Szczepienie przeciwko meningokokom; Szczepienie przeciwko pneumokokom; Szczepienie przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A; Szczepienie przeciwko rotawirusom; Szczepienie przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu; Szczepienie przeciwko ospie wietrznej; Szczepienie przeciwko grypie; Szczepienie przeciwko durowi brzusznemu; Niepożądane Odczyny Poszczepienne (NOP) W związku z prowadzonymi systematycznie działaniami edukacyjno-informacyjnymi z zakresu zgłaszalności Niepożądanych Odczynów Poszczepiennych podczas przeprowadzanych kontroli, ich ilość z roku na rok ulega systematycznemu zwiększeniu. Nie oznacza to jednak, że zwiększeniu uległa liczba NOP ów, tylko poprawia się ich zgłaszalność. 13

14 W minionym roku odnotowano 11 odczynów poszczepiennych, podczas gdy w roku 2009 zgłoszono 3 NOP-y, w roku , natomiast w roku Poważne odczyny poszczepienne zdarzają się bardzo rzadko (raz na dziesiątki bądź setki tysięcy szczepień), ale bywają wśród nich reakcje mające poważniejszy przebieg. Większość poważnych zdarzeń po szczepieniu nie ma jednak związku z działaniem szczepionki, a zbieżność w czasie jest przypadkowa (tzw. koincydencja). Ponadto w przypadku wszystkich obecnie stosowanych szczepionek ryzyko wystąpienia poważnego NOP jest wielokrotnie mniejsze niż ryzyko i konsekwencje wynikające z zachorowania na chorobę zakaźną, przed którą chroni szczepienie. Co więcej, ciężko jest przewidzieć, kogo dotkną ewentualne powikłania lub ciężki przebieg choroby, przed którymi mogłoby chronić szczepienie. Większość niepożądanych odczynów poszczepiennych ma łagodny przebieg i nie pozostawia trwałych następstw. Najczęściej występującymi NOP jest gorączka, obrzęk i odczyn zapalny w miejscu wstrzyknięcia, gorsze samopoczucie. Zgłoszone w 2012r. NOP wystąpiły w 90,9% (dziesięć przypadków na jedenaście) po preparatach szczepionkowych finansowanych przez Ministerstwo Zdrowia, w pozostałym przypadku 9,1% rodzice zakupili preparat we własnym zakresie. Wyniki przeprowadzonych analiz pozwalają stwierdzić, że preparaty szczepionkowe są bezpieczne, a występowanie NOP jest stosunkowo rzadkie 11 odczynów na około tj. 0,09% zaszczepionych dzieci w roku 2012r. Szczepionka po której najczęściej występują reakcje niepożądane to szczepionka p/gruźlicza BCG i DTP, jednak w większości są to odczyny łagodne i nie wpływają na dalszy rozwój dziecka. Do najliczniejszych Niepożądanych Odczynów Poszczepiennych można zaliczyć: podwyższoną temperaturę, powiększenie regionalnych węzłów chłonnych oraz nasilony odczyn w miejscu wstrzyknięcia. Wszystkie zgłoszone w 2012 roku niepożądane odczyny poszczepienne zostały zakwalifikowane jako NOP łagodny, nie wymagały hospitalizacji dzieci i zakończyły się ich pełnym powrotem do zdrowia. Tabela nr 4. Objawy Niepożądanych Odczynów Poszczepiennych Rodzaj objawów Niepożądanych Odczynów Poszczepiennych 2012 rok Podwyższona temperatura 5 Powiększenie regionalnych węzłów chłonnych 2 Wysypka różyczkopodobna 1 Reakcja alergiczna - wysypka 1 Ropień w miejscu wstrzyknięcia 4 Nasilony odczyn w miejscu wstrzyknięcia 5 Biegunka 1 14

15 Stan sanitarny obiektów żywności, żywienia i przedmiotów użytku. Ogólna ocena stanu sanitarnego w/w grupy zakładów W roku 2012 w Rejestrze zakładów podlegających urzędowej kontroli żywności prowadzonym przez PPIS w Żywcu znajdowały się 2153 zakłady, z czego skontrolowano 1417 (65,5%), w tym 2143 obiekty żywnościowe (skontrolowano 1410) oraz 10 wytwórni i miejsc obrotu materiałami i wyrobami przeznaczonymi do kontaktu z żywnością (skontrolowano 7). Ponadto nadzorem objętych było 6 miejsc obrotu kosmetykami, z czego skontrolowano 3. We wszystkich obiektach objętych nadzorem przeprowadzono w sumie 1970 kontroli sanitarnych, w tym 8 kontroli w wytwórniach i miejscach obrotu przedmiotami użytku. Ponadto w miejscach obrotu kosmetykami przeprowadzono 4 kontrole sanitarne. W trakcie bieżącego nadzoru sanitarnego pobrano do badań laboratoryjnych łącznie 436 próbek, w tym 409 próbek żywności (kwestionowano 17, tj. ponad 4,0 %) oraz 27 próbek sanitarnych 24 próbki zmiotek i wytrzepów z koszyków pobrane w piekarniach i ciastkarniach na obecność zanieczyszczeń biologicznych i ich pozostałości oraz 3 wymazy sanitarne (zakwestionowano 5 próbek, tj. 18,5 %). Tabela nr 5. Działania kontrolne w latach Rok 2012 Rok 2011 obiektów w Rejestrze Zakładów obiektów skontrol. % Obiekty uznane za złe przepr. kontroli decyzji merytor. mandatów Na kwotę Próby zbadane Próby kwest. % , , ,4 W wyniku prowadzonej działalności kontrolno-represyjnej wydano 345 decyzji merytorycznych, w tym 89 decyzji nakazujących usunięcie stwierdzonych uchybień, z czego: 18 decyzji nakazujących unieruchomienie zakładu lub jego części, w związku ze stwierdzeniem niewłaściwej jakości zdrowotnej wody z wodociągu lokalnego obiektu; Winnych uchybień ukarano 32 mandatami karnymi na łączną kwotę 5 400,- PLN. Zakłady produkcji żywności W roku 2012 w Rejestrze znajdowało się 114 zakładów z tej grupy obiektów, z czego skontrolowano 109 (ponad 95 %), przeprowadzając 218 kontroli sanitarnych. Żaden z zakładów produkcji żywności nie zostało oceniony negatywnie (podobnie jak w roku 2011). Natomiast w wyniku nieprawidłowości stwierdzonych podczas kontroli wydano 15

16 20 decyzji administracyjnych, w tym 4 nakazujące unieruchomienie zakładów (piekarni i ciastkarni) ze względu na niewłaściwą jakość zdrowotną wody przeznaczonej do spożycia. Za usterki natury sanitarnej nałożono 7 mandatów na kwotę 1350 zł. Najczęściej stwierdzane uchybienia to m.in.: zły stan techniczny ścian, sufitów, podłóg w halach produkcyjnych i magazynach oraz pomieszczeniach zaplecza (szatnie, WC, przejścia komunikacyjne); zły stan techniczny urządzeń i sprzętu produkcyjnego; nieprawidłowe znakowanie wyrobów gotowych (wód źródlanych, suplementów diety). Już piaty rok w piekarniach i ciastkarniach na terenie Powiatu Żywieckiego kontynuowana była akcja Mklik próchniczek, w trakcie której pobierano do badań laboratoryjnych próbki sanitarne (zmiotki i wytrzepy z koszyczków produkcyjnych) w kierunku zanieczyszczeń biologicznych. Przedmiotową akcją w 2012r. objęto 13 zakładów (co stanowi 22,8% obiektów z grupy piekarnie i ciastkarnie), w których przeprowadzono w sumie 32 kontrole sanitarne. Ogółem pobrano do badań laboratoryjnych 24 próbki, w tym 12 próbek wytrzepów z koszyków produkcyjnych oraz 12 próbek zmiotków z hal produkcyjnych. W wyniku przeprowadzonych badań laboratoryjnych zakwestionowano niewiele ponad 20 % pobranych próbek. Z roku na rok maleje procent kwestionowanych próbek sanitarnych, co wskazuje na systematyczną poprawę w tym zakresie (w roku 2010 zdyskwalifikowano 50% pobranych próbek, a w roku 2011 blisko 30%). Za niewłaściwy stan sanitarny obiektów (potwierdzony kwestionowanymi wynikami badań laboratoryjnych) nałożono w sumie 4 mandaty karne na kwotę 700 zł. Dalszą bolączką w tym temacie jest brak własnej kontroli wewnętrznej prowadzonej przez producentów. Tabela nr 6. Działania w ramach Akcji Mklik próchniczek w latach zakładów objętych akcją % zakładów objętych akcją kontroli pobranych prób prób kwestion. % nałożonych mandatów Na kwotę Rok , , Rok , , Na terenie nadzorowanego powiatu w 2012r. znajdowało się 8 obiektów produkujących wody źródlane i napoje bezalkoholowe. Zakłady te, szczególnie w sezonie letnim, ze względu na zwiększony popyt na produkowane wyroby znajdowały się pod szczególnym nadzorem. 16

17 W 2012r. przeprowadzono w tych obiektach 21 kontroli sanitarnych (w tym 1 kontrolę interwencyjną), w trakcie których pobrano ogółem 46 próbek wody źródlanej do badań mikrobiologicznych, fizykochemicznych, organoleptycznych oraz w kierunku znakowania. Tabela nr 7. Działania nadzorowe w zakładach produkujących wody źródlane i napoje bezalkoholowe w latach zakładów w Rejestrze % zakładów skontrolow. kontroli pobranych prób prób kwestionowanych % kwest. ogółem wydanych decyzji admin. ogółem mikrobiol. Rok ,5 2 Rok Z ogólnej liczby pobranych próbek zakwestionowano 3 próbki wód źródlanych: 1 próbkę ze względu na nieprawidłowe cechy fizykochemiczne (mętność i ph); 2 próbki ze względu na znakowanie niezgodne z obowiązującymi przepisami. W związku z powyższym wydane zostały 2 decyzje nakazujące prawidłowe znakowanie dotyczące m.in.: stosowania odpowiedniej wielkości czcionki określającej nazwę źródła, w przypadku, gdy nazwa ta różni się od nazwy handlowej wody, nie zamieszczania określenia nieskozmineralizowana na etykietach wód źródlanych.; usunięcia z etykiet określenia najlepsza ( ) lub zdrowa (.); usunięcia z etykiet określenia Analiza i kwalifikacja PZH Poznań ; usunięcie z etykiet określenia naturalna ; zamieszczenia daty minimalnej trwałości w sposób widoczny i nieusuwalny; umieszczenia nazwy producenta wody i miejsca produkcji wraz z adresami. Zauważyć należy, że w minionym 2012 roku wszystkie pobrane próbki wody źródlanej spełniały wymagania obowiązujących przepisów pod względem mikrobiologicznym. Ponadto w związku z medialnie nagłośnionymi akacjami dotyczącymi wykorzystywania w procesie produkcji soli technicznej jako soli spożywczej oraz stosowania suszu jajecznego niepewnej jakości, w zakładach produkcyjnych przeprowadzono kontrole ponadplanowe w w/w zakresie. W sprawie wprowadzania do obrotu i stosowania do produkcji zafałszowanej soli przeprowadzono 200 kontroli. Kontrolowano przede wszystkim zakłady produkujące środki spożywcze oraz obiekty obrotu i obiekty gastronomiczne. W wyniku prowadzonych działań nie stwierdzono używania/stosowania/sprzedaży soli wypadowej jako spożywczej. Pobrano do badań laboratoryjnych 1 próbkę soli z obrotu (wykazała prawidłowe parametry fizykochemiczne). W zakresie wykorzystywania do produkcji suszu jajecznego niewiadomej jakości (pochodzącego z nienadzorowanych zakładów produkcyjnych) przeprowadzono 53 kontrole 17

18 w piekarniach, ciastkarniach, wytwórniach makaronów i wytwórniach pierogów. W jednym przypadku stwierdzono na stanie susz jajeczny pochodzący z nielegalnej produkcji. Susz został zabezpieczony przez przedstawicieli Komendy Policji w Węgierskiej Górce, którzy uczestniczyli w kontroli ww. obiektu. W 3 przypadkach przedsiębiorcy (piekarnie) z własnej inicjatywy dokonali zwrotu do dystrybutorów posiadanego suszu, w ilości ogółem 710 kg. W trakcie przeprowadzanych kontroli nie stwierdzono na stanie wyrobów wyprodukowanych z udziałem zafałszowanego suszu. Ze względu na stwierdzone nieprawidłowości, w tej grupie zakładów, skierowano do ŚPWIS: 1 wniosek o ukaranie w związku z rozpoczęciem działalności bez złożenia wniosku o zatwierdzenie i o wpis do rejestru zakładów podlegających urzędowej kontroli organów PIS - na podstawie art. 103 ust. 1 pkt 4 Ustawy z dnia 25 sierpnia 2006r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (tekst jednolity Dz. U. z 2010r., Nr 136, poz. 914 z późn. zm); 1 wniosek o ukaranie w związku z nieprawidłowym znakowaniem produkowanych suplementów diety - na podstawie art.103 ust.1 pkt 4 Ustawy z dnia 25 sierpnia 2006r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (tekst jednolity Dz. U. z 2010r., Nr 136, poz. 914 z późn. zm). W 2012 roku w nadzorowanych zakładach produkujących żywność pobrano 81 próbek żywności do badań mikrobiologicznych, fizykochemicznych, organoleptycznych oraz w kierunku znakowania. Zakwestionowano 14 próbek, co stanowi 17,3%. W stosunku do roku 2011 zwiększyła się liczba prób kwestionowanych - wówczas pobrano do badań laboratoryjnych 88 próbek środków spożywczych, z czego 7 oceniono jako nie spełniających wymagań obowiązujących przepisów (7,95%). Ponadto pobrano 24 próbki sanitarne w kierunku obecności zanieczyszczeń biologicznych, z czego zdyskwalifikowano 5, co stanowi 20, 8 %. Obiekty obrotu żywnością Do obiektów obrotu żywnością nadzorowanych przez PPIS w Żywcu zaliczamy zarówno małe kioski, jak i sklepy spożywcze łącznie z supermarketami oraz magazyny hurtowe. Na terenie Powiatu Żywieckiego brak sklepów wielkopowierzchniowych hipermarketów. W roku 2012 skontrolowano 760 obiektów z 1293 prowadzących działalność handlową (tj. blisko 59%). W obiektach tych przeprowadzono w sumie 1048 kontroli, z czego 62 kontrole w 15 supermarketach. Ponadto skontrolowano 64 środki transportu wykorzystywane do przewozu żywności. W wyniku przeprowadzonych kontroli wydano 35 decyzji administracyjnych nakazujących usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości. Winnych zaniedbań natury sanitarnej ukarano 16 mandatami karnymi na łączną kwotę zł. Żaden obiekt nie został oceniony negatywnie. Do uchybień najczęściej występujących w zakresie stanu technicznego należały: 18

19 zły stan techniczny ścian, sufitów, podłóg, stolarki drzwiowej oraz wyposażenia w salach sprzedaży (np. urządzeń chłodniczych, regałów), magazynach, zapleczu sanitarnym; nieprawidłowe warunki mycia sprzętu pomocniczego oraz wózków/koszyków dla kupujących; nieprawidłowy stan techniczny wózków i koszyków dla kupujących; Nieprawidłowości natury higienicznej to głównie: niewłaściwe przechowywanie środków spożywczych (w temperaturze niezgodnej z zaleceniami producenta); wprowadzanie do obrotu środków spożywczych po upływie terminu przydatności do spożycia; brak czystości w pomieszczeniach (brudne urządzenia chłodnicze i regały do przechowywania żywności); wprowadzanie do obrotu środków spożywczych bez oznakowania; W roku 2012 skontrolowano 31 obiektów tymczasowych prowadzących działalność w zakresie produkcji i/lub obrotu środkami spożywczymi na targowiskach (przeprowadzono 41 kontroli, nałożono 1 mandat karny na kwotę 200,- zł.) Ponadto przeprowadzono 20 kontroli stoisk gastronomicznych w trakcie trwania imprez masowych. Ogółem w miejscach obrotu pobrano do badań laboratoryjnych 315 próbek żywności, z czego zdyskwalifikowano 3 (tj. blisko 1 %). Wskaźnik ten jest porównywalny z rokiem 2010, kiedy to na 298 zbadanych próbek żywności zakwestionowano 5 (tj. 1,67 %). W minionym roku kontynuowano akcję Wózki i koszyki, zainicjowaną w roku 2010, w zakresie wzmożonego nadzoru nad stanem sanitarnym wózków i koszyków dla kupujących w miejscach obrotu żywnością prowadzących sprzedaż samoobsługową. Przedmiotem kontroli w ramach powyższej akcji było sprawdzenie stosowania zasad GHP, a w szczególności warunków mycia i dezynfekcji tegoż sprzętu, jego przechowywania i zabezpieczenia przed zanieczyszczeniem czynnikami zewnętrznymi /ptaki, otoczenie/, a także sprawdzenie czy w polityce działania firmy uwzględniono wykorzystanie ich zgodne z przeznaczeniem /tj. do przewożenia zakupionych towarów/. W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami wydano 2 decyzje administracyjne dotyczące: zapewnienia prawidłowych warunków mycia koszy/wózków (tj. wydzielenia stanowiska mycia koszyków i wózków) oraz zapewnienia dobrego stanu technicznego wózków wykorzystywanych zakładzie. Tabela nr 8. Działania prowadzone w ramach Akcji Wózki i koszyki w latach Rok 2012 Rok 2011 obiektów skontrol. przepr. kontroli decyzji admin. 19 mandatów Na kwotę ,

20 Celem przedmiotowej akcji było spowodowanie większej dbałości personelu sklepów (stosujących w systemie sprzedaży wózki oraz koszyki) o stan higieniczny tego sprzętu. Tym bardziej, że stan czystości koszyków jest ważnym elementem dobrej praktyki higienicznej sklepu, a także elementem poprawiającym komfort robienia zakupów, o czym niestety przedsiębiorcy nie zawsze pamiętają. Zakłady żywienia zbiorowego W 2012 roku skontrolowano 541 z 734 zakładów żywienia zbiorowego (73,7%), w których przeprowadzono w sumie 696 kontrole, z czego: 103 zakłady żywienia zbiorowego otwartego przeprowadzając 151 kontroli 220 zakładów małej gastronomii przeprowadzając 269 kontroli; 218 zakładów żywienia zbiorowego zamkniętego przeprowadzając 276 kontroli. W wyniku nieprawidłowości stwierdzonych podczas kontroli w sumie w w/w obiektach wydano 33 decyzje administracyjne, w tym 14 decyzji nakazujących unieruchomienie zakładu w związku z niewłaściwą jakością zdrowotną wody z wodociągu lokalnego obiektu. Za usterki natury sanitarnej nałożono 9 mandatów karnych na kwotę 1 650zł, w tym w zakładach małej gastronomii 4 szt. mandatów na kwotę 550 zł., a w zakładach żywienia zbiorowego zamkniętego 2 mandaty na kwotę 300 zł. Żaden z obiektów tej grupy nie uzyskał oceny negatywnej. W ramach nadzoru w obiektach żywienia zbiorowego pobrano do badań laboratoryjnych 14 próbek żywności (w tym w zakładach małej gastronomii 3 próbki). Żadna z nich nie została zdyskwalifikowana. W minionym roku w okresie od lipca do września prowadzono akcję zwiększonego nadzoru nad zakładami tzw. małej i dużej gastronomii zlokalizowanymi w miejscowościach turystycznych. W ramach powyższej akcji przeprowadzono ogółem 102 kontrole w obiektach żywności i żywienia (w tym w zakładach małej gastronomii 44 kontrole, w pozostałych zakładach żywienia zbiorowego 25 kontroli oraz w innych zakładach żywności i żywienia 33 kontrole). W trakcie ww. kontroli nałożono 4 mandaty karne na kwotę 500,- zł. za następujące uchybienia : przeterminowane środki spożywcze; niezachowanie właściwego stanu sanitarnego obiektu; brak zapisów identyfikujących dostawców środków spożywczych; nieprawidłowo przechowywane środki spożywcze - brak zabezpieczenia przed zanieczyszczeniem nieopakowanych środków spożywczych, niewłaściwa temperatura przechowywania; brak segregacji w urządzeniach chłodniczych; Ponadto wydano 10 decyzji administracyjnych, które dotyczyły : unieruchomienia zakładu w związku z nieprawidłową jakością wody (8 decyzji); 20

21 zapewnienie dobrego stanu technicznego ścian, sufitów, podłóg w pomieszczeniach zakładu (2 decyzje). W związku z wystąpieniem na terytorium Republiki Czeskiej przypadków śmiertelnego zatrucia po spożyciu wyrobów alkoholowych zawierających metanol, w związku z decyzją GIS PR /MB/12 z dnia r. przeprowadzono ogólnokrajową akcję. Powyższa decyzja nakazywała wstrzymanie wprowadzania do obrotu na całym terytorium RP na okres 1 m-ca, napojów alkoholowych o zawartości powyżej 20% alkoholu wyprodukowanych w Republice Czeskiej z rygorem natychmiastowej wykonalności. Przedstawiciele PPIS w Żywcu (tj. komórek HŻŻ, HD oraz HP) oraz współdziałający w tej akcji przedstawiciele Urzędu Celnego w Żywcu wręczyli w sumie 688 decyzji GIS. W 47 obiektach zabezpieczono 219 sztuk butelek alkoholu (różne rodzaje) pochodzenia czeskiego. Pobrano 25 szt. butelek alkoholu do badań. W żadnej ze zbadanych próbek nie stwierdzono ponadnormatywnej zawartości metanolu. RASFF (Rapid Alert System for Food and Feed) - System wczesnego ostrzegania o niebezpiecznych produktach żywnościowych i paszach. Celem systemu jest szybkie informowanie Państw Członkowskich o ryzyku związanym z produktami żywnościowymi oraz środkami żywienia zwierząt, w związku ze stwierdzeniem ich niewłaściwej jakości zdrowotnej. W roku 2012 do PSSE w Żywcu wpłynęło w tym systemie 30 powiadomień alarmowych, 22 powiadomień informacyjnych oraz 7 powiadomień typu NEWS. Zgłoszenia przesyłane są drogą elektroniczną. Po otrzymaniu powiadomienia sprawdzana jest dokumentacja (w tym listy dystrybucyjne, celem ustalenia czy dany produkt był dystrybuowany na teren podległym PPIS w Żywcu). Wykres nr 4. powiadomień alarmowych i informacyjnych przesłanych do PPIS w Żywcu w 2012 z podziałem na stwierdzone zagrożenie. 21

22 W ramach powiadomień alarmowych w minionym roku przeprowadzono 261 kontroli, natomiast w ramach powiadomień informacyjnych 136 kontroli. W roku bieżącym PSSE w Żywcu nie zgłosiła do systemu RASFF żadnych produktów. Natomiast powiadomieniem informacyjnym została zgłoszona do tego systemu woda źródlana pochodząca od producenta znajdującego się na terenie naszego powiatu. Nadzór nad importem W związku z prowadzeniem nadzoru nad jakością zdrowotną żywności i przedmiotów przeznaczonych do kontaktu z żywnością wykonano 13 kontroli, w tym równocześnie 13 kontroli środków transportu, skontrolowano 11 partii środków spożywczych, 7 partii przedmiotów użytku (keg do piwa opakowań zwrotnych), wydano 18 świadectw jakości zdrowotnej. Nie wydawano decyzji o zakazie wprowadzenia produktu na terytorium RP z uwagi na złą jakość zdrowotną. Nadzór nad materiałami i wyrobami przeznaczonymi do kontaktu z żywnością oraz kosmetykami. Pod nadzorem PPIS w Żywcu w 2012 roku znajdowały się 2 wytwórnie materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością, 1 producent wytwornic pary oraz 7 miejsc obrotu tymi produktami i 6 miejsc obrotu kosmetykami. W wytwórniach materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością przeprowadzono 2 kontrole i wydano 1 decyzję prolongującą termin wykonania obowiązków. W miejscach obrotu materiałami i wyrobami do kontaktu z żywnością oraz w miejscach obrotu kosmetykami przeprowadzono po 6 kontroli sanitarnych. W roku 2012 nie pobierano do badań laboratoryjnych próbek materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością oraz kosmetyków. Jakość zdrowotna środków spożywczych. I. krajowych W 2012 roku przebadano laboratoryjnie w ramach urzędowej kontroli żywności 244 próbki krajowych środków spożywczych z różnego rodzaju obiektów żywieniowo żywnościowych. Ponadto w ramach monitoringu pobrano do badań 15 próbek środków spożywczych, oraz w ramach urzędowej kontroli żywności i monitoringu 100 próbek żywności. Zakres badań obejmował parametry mikrobiologiczne, chemiczne, organoleptyczne, obecność zanieczyszczeń, w tym szkodników i ich pozostałości oraz obecność ciał obcych. Przebadano ogółem: pod względem mikrobiologicznym próbek, pod względem fizyko - chemicznym 85 próbek; pod względem organoleptycznym 45 próbek; 22

23 pod względem oznakowania 168 próbek; pod względem obecności zanieczyszczeń 15 próbek. Zdyskwalifikowaniu uległo 16 próbek (co stanowi 4,45% w stosunku do próbek krajowych środków spożywczych), z czego: pod względem mikrobiologicznym 11 próbek (tj. 4,87 % zbadanych mikrobiologicznie); organoleptycznym - 1 próbka (tj. 2,22 % zbadanych organoleptycznie); chemicznym 1 próbka (tj. 1,17 % zbadanych chemicznie); niewłaściwego znakowania - 2 próbki (tj. 1,19 % zbadanych w tym kierunku); wskazującym na obecność zanieczyszczeń 1 próbka (tj. 6,66 % zbadanych w tym kierunku). Przyczynami kwestionowania środków spożywczych było: 1) stwierdzenie obecności szkodników; 2) przekroczone parametry mikrobiologiczne: przekroczenie liczby bakterii Enterobacteriaceae w 1g produktu, stwierdzenie obecności bakterii Salmonella 3) przekroczone parametry fizyko-chemiczne: mętność, niewłaściwe ph W 2012 roku pod względem znakowania oceniono 168 próbek krajowych środków spożywczych, z czego zakwestionowano 2 próbki (tj. 1,19 % zbadanych w tym kierunku). II. wyprodukowanej w UE W ramach urzędowej kontroli żywności przebadano 32 próbki, a jednocześnie w ramach urzędowej kontroli żywności i monitoringu przebadano 8 próbek żywności pochodzącej z UE. Przebadano ogółem: pod względem parametrów chemicznych 30 próbek; pod względem parametrów mikrobiologicznych 8 próbek organoleptycznie 2 próbki; pod względem zgodności oznakowania z aktualnymi wymogami oceniono 15 próbek. Spośród wszystkich pobranych próbek zdyskwalifikowano 1 próbkę (tj. 2,5%). III. z importu W ramach urzędowej kontroli żywności przebadano 10 próbek żywności pochodzącej z importu. Ogółem przebadano: pod względem parametrów mikrobiologicznych 5 próbek; na obecność zanieczyszczeń 5 próbek; pod względem zgodności oznakowania z aktualnymi wymogami oceniono 6 próbek. Żadna z pośród w/w próbek nie została zakwestionowana. Interwencje 23

24 W 2012r. przyjęto i rozpatrzono 11 interwencji od ludności. Analizowano wszystkie zgłoszenia, również anonimowe, których było 9. Dwie interwencje, które zostały nieprawidłowo skierowane, przekazano do rozpatrzenia organom właściwym miejscowo lub rzeczowo do przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego. Sprawy dotyczyły głównie niewłaściwej jakości zdrowotnej środków spożywczych wprowadzanych do obrotu (7 interwencji) oraz złych warunków sanitarnych w obiektach obrotu żywnością i zakładach żywienia zbiorowego otwartego (4 interwencje). W wyniku prowadzonego postępowania wyjaśniającego 2 interwencje uznano za zasadne, co stanowi niecałe 19%. Spośród zgłoszeń anonimowych, w wyniku przeprowadzonych kontroli sanitarnych, również tylko 2 zostały uznane za zasadne. W wyniku kontroli przeprowadzonych w związku z interwencjami nałożono 3 szt. mandatów karnych na kwotę 550 zł. W związku z interwencjami na niewłaściwą jakość zdrowotną środków spożywczych, pobrano do badań laboratoryjnych 9 próbek środków spożywczych. Zakwestionowano 2 próbki 1 próbkę niegazowanej wody źródlanej z uwagi na nieprawidłowe parametry fizykochemiczne (ph i mętność) oraz 1 próbkę orzeszków ziemnych tzw. fistaszków w łupinie z uwagi na obecność zanieczyszczeń biologicznych. Podsumowanie i wnioski. Analizując sytuację lokalną należy stwierdzić, że w stosunku do roku 2011 w 2012r. sanitarno - techniczny zakładów produkcyjnych, obiektów obrotu żywnością oraz zakładów żywienia zbiorowego nie uległ zmianie, tzn. w obu latach żadnego zakładu nie oceniono jako niezgodnego. Nieznacznie wzrosła liczba próbek środków spożywczych ocenionych jako nie spełniające wymagań obowiązującego prawa żywnościowego z 2,99 % w roku 2011 do 4,16% w roku Prawidłowe znakowanie żywności nadal przysparza producentom wiele problemów, chociaż z roku na rok widoczna jest w tej kwestii poprawa (w roku 2011 z tego powodu zakwestionowano blisko 3% pobranych próbek, natomiast w roku 2012 niecały 1 %). Poprawa kwestionowanego znakowania środków spożywczych produkowanych przez nadzorowanych producentów była każdorazowo egzekwowana decyzją administracyjną. W pozostałych przypadkach, kiedy informacje podane przez producenta na opakowaniu nie wprowadzały konsumenta w błąd (np. nieprawidłowe wyrażenie poprzedzające datę minimalnej trwałości), informacje w tej sprawie przekazywane były do właściwych miejscowo i/lub rzeczowo organów nadzoru, celem podjęcia działań korygujących 24