1. Konieczność uwzględnienia w Dyrektywach EPBD i EED aspektów związanych z jakością powietrza zewnętrznego

Transkrypt

1 Do Wiceministra Infrastruktury i Budownictwa Tomasza Żuchowskiego ul. Chałubińskiego 4/6, Warszawa Warszawa, Dotyczy: Stanowisko Polskich interesariuszy wobec propozycji zmian w Dyrektywach EPBD i EED zawartych w pakiecie KE Czysta energia dla wszystkich Europejczyków Szanowny Panie Wiceministrze, Buildings Performance Institute Europe (BPIE) zorganizowało 20 marca 2017 warsztaty pt. Czy pakiet KE Czysta energia dla wszystkich Europejczyków pomoże w walce ze smogiem w Polsce? Ich celem była ocena wpływu pakietu KE na rynek termomodernizacji budynków oraz próba ustalenia czy pomoże on w walce ze smogiem w Polsce. W warsztatach uczestniczyło 37 przedstawicieli administracji publicznej, przedsiębiorców, organizacji pozarządowych, mediów, nauki oraz finansów (lista uczestników w załączeniu). Wynikiem prowadzonych dyskusji jest przedstawione poniżej stanowisko dotyczące proponowanych zmian w Dyrektywach EPBD i EED. Mam nadzieję, że ten wspólny głos polskich interesariuszy pomoże w dalszych pracach na pakietem KE Czysta energia dla wszystkich Europejczyków (tzw. pakiet zimowy) i przyczyni się do lepszego zrozumienia polskich potrzeb w tym obszarze. Z poważaniem dr inż. Szymon Firląg BPIE Polska Wydział Inżynierii Lądowej PW Główne punkty stanowiska Polskich interesariuszy (rozwinięte poniżej): 1. Konieczność uwzględnienia w Dyrektywach EPBD i EED aspektów związanych z jakością powietrza zewnętrznego 2. Zwiększenie roli Krajowych Strategii Modernizacji Budynków 3. Poprawa skuteczności systemu Świadectw Charakterystyki Energetycznej Budynków (EPC), jako narzędzia służącego poprawie efektywności energetycznej budynków 4. Doprecyzowanie definicji standardu budynku niemal zeroenergetycznego (NZEB) 5. Konieczność doprecyzowania Wskaźnika Inteligentnego Działania i zapewnienia optymalizacji systemów technicznych budynku 6. Wskazanie związku pomiędzy elektromobilnością a efektywnością energetyczną budynków 7. Zwiększanie skuteczności monitorowania systemów technicznych budynku

2 Stanowisko Polskich interesariuszy wobec propozycji zmian w Dyrektywach EPBD i EED zawartych w pakiecie KE Czysta energia dla wszystkich Europejczyków 1. Konieczność uwzględnienia w Dyrektywach EPBD i EED aspektów związanych z jakością powietrza zewnętrznego Zgodnie z raportem Air quality in Europe 2015 report przygotowanym przez Europejską Agencję Środowiskową, jakość powietrza zewnętrznego w Polsce należy do najgorszych w Europie (Rysunek 1 i 2). Głównym źródłem zanieczyszczeń powietrza jest niska emisja wynikająca z procesu spalania złej jakości paliw stałych w przestarzałych kotłach budynków jednorodzinnych. Liczba jednorodzinnych budynków mieszkalnych przekracza w Polsce 5 mln. Standard energetyczny aż 72% z nich (3,6 mln budynków) jest niski albo bardzo niski. 29% budynków wykorzystuje przestarzałe, ponad 10-letnie kotły węglowe a zaledwie 1% wszystkich budynków w Polsce można uznać za energooszczędne (Efektywność Energetyczna w Polsce Przegląd 2013, IEŚ 2014). Rysunek 1 - Średnioroczne stężenie benzo(a)pirenu w 2013 roku. źródło: Air Quality e-reporting database (EEA, 2015a).

3 Rysunek 2 - Stężenie pyłu PM 2.5 w 2013 roku z podaniem mediany, min, max i przedziałem 25-75%., źródło: Air Quality e-reporting database (EEA, 2015a). Mając to na uwadze, uczestnicy warsztatów zgodzili się, że problemy jakości powietrza zewnętrznego powinny być traktowane poważnie w prawodawstwie UE, np. na równi z problemem ubóstwa energetycznego. Krajowe Strategie Modernizacji Budynków oraz Zintegrowane Plany na rzecz Energii i Klimatu powinny uwzględniać aspekty środowiskowe związane z jakością powietrza zewnętrznego. Wprowadzenie tej niewielkiej zmiany w pakiecie KE, która uwzględni specyfikę nie tylko krajową ale i Europy Środkowej (Rysunek 1 i 2), pozwoli na realizację ważnych dla Polski projektów w zakresie ochrony powietrza, w oparciu o politykę i środki związane z efektywnością energetyczną. 2. Zwiększenie roli Krajowych Strategii Modernizacji Budynków Z uwagi na obecnie małą skuteczność Krajowych Strategii Modernizacji Budynków, konieczne jest stworzenie narzędzia/ciała (tzw. observatory ) zapewniającego porównywalność narodowych strategii modernizacji i metod pomiaru postępów w ich wdrażaniu. Celowe jest zwiększenie obowiązku modernizacji powierzchni sektora publicznego do 4% i wdrożenie mechanizmów pomocniczych wzmacniających wzorcową rolę budynków publicznych dla podnoszenia efektywności energetycznej. Sama Strategia powinna mieć charakter niezależnego, ogólnopaństwowego dokumentu co zwiększy jej znaczenie prawne. W jej ramach należy uwzględnić również działania mające na celu poprawę efektywności energetycznej nowych budynków. Strategia Modernizacji Budynków powinna mieć jasno zdefiniowane cele dotyczące wielkości uzyskanych oszczędności energii do roku 2050 z celem pośrednim na rok Cele te powinny być zgodne z założeniami określonymi w Dyrektywie EED. Brak jasno sprecyzowanych celów uniemożliwi późniejszy monitoring postępów w ich wdrażaniu.

4 3. Poprawa skuteczności systemu Świadectw Charakterystyki Energetycznej Budynków (EPC), jako narzędzia służącego poprawie efektywności energetycznej budynków System EPC, jak wskazują wyniki projektu ZEBRA2020 1, cechuje się w Polsce jak i w innych krajach Europejskich małą skutecznością (Rysunek 3 i 4). W Polsce, wbrew przepisom europejskim zawartym w Dyrektywie EPBD, świadectwa nie muszą być wydawane dla budynków jednorodzinnych budowanych na własny użytek, a okazywanie ich podczas zakupu lub wynajmu nieruchomości jest dobrowolne. Rysunek 3 - Konieczność wykonywania świadectw dla budynków podlegających sprzedaży lub najmowi. źródło: ZEBRA2020 Wiarygodność danych podawanych na świadectwach również budzi wątpliwości. W wielu przypadkach rzeczywiste zużycie energii odbiega znacznie do zużycia deklarowanego. Problemem jest czytelność podawanych informacji i zrozumienie ich przez zwykłego obywatela, któremu pojęcie energii pierwotnej jest w większości obce. 1

5 Rysunek 4 - Wiarygodność danych podawanych na EPC. źródło: ZEBRA2020 Poprawa skuteczności działania systemu EPC może zostać osiągnięta dzięki: a. usprawnieniu metod weryfikacji kompetencji certyfikatorów poprzez przyjęcie metod zapewniających kontrolę co najmniej 3% osób sporządzających EPC rocznie, b. podaniu wskaźników liczbowych zużycia energii pierwotnej i końcowej w kwh/(m 2 rok) - na potrzeby celów w zakresie efektywności energetycznej należy uwzględnić zarówno energię pierwotną, jak i końcową; dzięki uwzględnieniu obu rodzajów energii zachęcamy jednocześnie do ograniczenia popytu na energię końcową oraz do optymalizacji dostaw energii, co jest podstawowym warunkiem umożliwiającym dokonanie transformacji energetycznej w sposób efektywny kosztowo, c. poprawie czytelności i jasności przekazywanych informacji, w tym dla osób bez odpowiedniej wiedzy technicznej (odbiorów końcowych), poprzez wprowadzenie obowiązku umieszczania klas energetycznych na EPC, d. wprowadzeniu obowiązku wydawania świadectw również dla budynków jednorodzinnych budowanych na własny użytek, e. wprowadzeniu możliwości weryfikacji świadectw w oparciu o rzeczywiste dane pomiarowe, f. umożliwieniu sporządzania charakterystyki energetycznej budynków użyteczności publicznej przy wykorzystaniu metodyki symulacyjnej, godzinowej, g. uwzględnieniu wpływu kategorii, jakości środowiska wewnętrznego na charakterystykę energetyczną budynku,

6 h. wprowadzeniu oddzielnych paszportów modernizacyjnych (audytów uproszczonych), będących dokumentami zawierającymi informacje, pozwalające prawidłowo zaplanować, sfinansować i przeprowadzić głęboką termomodernizację budynku; wprowadzenie kategoryzacji budynków wg tych paszportów (mogących uwzględniać również aspekt ubóstwa energetycznego) może pomóc w planowaniu działań/przepisów dla określonej grupy budynków. 4. Doprecyzowanie definicji standardu budynku niemal zeroenergetycznego (NZEB) Skuteczniejsze wdrażanie standardu NZEB dla nowych budynków wymaga stworzenia wiążących rekomendacji dotyczących definicji budynku o prawie zerowym zużyciu energii w regulacjach krajowych. Podana w Krajowym planie mającym na celu zwiększenie liczby budynków o niskim zużyciu energii, polska definicja NZEB nie jest wiążąca prawnie. Budynek o niskim zużyciu energii z Krajowego planu nie jest tożsamy z NZEB według Dyrektywy EPBD, ponieważ brak jest bezpośrednich wymagań dotyczących wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych. Proponowane zmiany w Dyrektywie EPBD powinny wprowadzić obowiązek określenia krajowego udziału OZE w bilansie energetycznym budynku i rozszerzyć definicję budynku NZEB o rozwiązania do zarządzania reakcją na popyt. Z uwagi na zależność wskaźnika zapotrzebowania na energię pierwotną do współczynników nakładu energii pierwotnej i brak bezpośredniego powiązania wskaźnika z kosztami użytkowania budynku należy rozszerzyć definicję NZEB o wskaźnika zapotrzebowania na energię końcową. Takie podejście jest w większym stopniu zgodne z dyrektywą EED określającą cele redukcji zapotrzebowania na energię między innymi w odniesieniu do energii końcowej. 5. Konieczność doprecyzowania Wskaźnika Inteligentnego Działania i zapewnienia optymalizacji systemów technicznych budynku Pojęcie Wskaźnika Inteligentnego Działania wymaga doprecyzowania i ujęcia w szerszym kontekście, np. definicji NZEB. Wskaźnik powinien być powiązany z faktem wyposażenia budynku w automatyczną optymalizację pracy technicznych systemów budynku, co w znaczny sposób przyczynia się do poprawy efektywności energetycznej, a także w systemy monitoringu zużycia energii. Ma to szczególne znaczenie w przypadku budynków niemieszkalnych i mieszkalnych o znaczącym zużyciu energii. Istotne jest umożliwienie skutecznego sterowania systemami technicznymi budynków (ogrzewanie, chłodzenie, wentylacja, ciepła woda użytkowa) przy pełnym oraz częściowym zapotrzebowaniu na medium w celu dopasowania zużycia energii do indywidualnych potrzeb budynków oraz mieszkań, a także instalacja automatycznej indywidualnej kontroli temperatury w pomieszczeniach mieszkalnych.

7 Istnieje olbrzymi, dotąd niezauważany i wciąż niewykorzystany potencjał redukcji zużycia energii poprzez optymalizację systemów technicznych w budynkach, w skład których wchodzą instalacje ogrzewania, chłodzenia, wentylacji oraz ciepłej wody użytkowej. Działania te są inwestycjami niskonakładowymi o krótkim czasie zwrotu, a jednocześnie bardzo prostymi w realizacji. 6. Wskazanie związku pomiędzy elektromobilnością a efektywnością energetyczną budynków Proponowane zmiany w Dyrektywach EPBD i EED mają na celu wsparcie elektromobilności. Istniejące zapisy są jednak dość ogólne i niejasne nie wiadomo czy wyposażenia budynków w stanowiska do ładowania samochodów elektrycznych oznacza zapewnienie gniazdka, do którego podłączany będzie samochód elektryczny czy całego systemu ładowania. Doprecyzowania wymaga kwestia czy punkt ładowania jest rozumiany, jako punkt szybkiego czy wolnego ładowania. Nie widać również wyraźnego związku pomiędzy efektywnością energetyczną budynku a elektromobilnością. Wymóg ten powinien być kierowany w pierwszej kolejności do budynków wyposażonych w systemy produkujące energię elektryczną w ilości nie możliwej do wykorzystania na miejscu. 7. Zwiększanie skuteczności monitorowania systemów technicznych budynku Negatywnie oceniono propozycję rezygnacji z konieczności inspekcji małych źródeł ciepła o mocy pomiędzy kW. Słaba jakość kotłów w polskich budynkach jednorodzinnych jest głównym źródłem niskiej emisji. W świetle obowiązującego prawa, taka kontrola nie musi się jednak odbyć, jeżeli od czasu ostatniej nie wprowadzono żadnych zmian wpływających na efektywności kotła. Obecne przepisy EPBD nie określają przy tym, na jaki czas kontrola miałaby być odłożona, a decyzja o odstąpieniu od niej zależy od subiektywnej oceny właściciela kotła. Proponowane zmiany w EPBD nie dość, że nie naprawiają tego stanu, to jeszcze likwidują obowiązek wykonywania inspekcji dla kotłów o mocy kW. Tymczasem przeglądy mniejszych systemów grzewczych są istotnym środkiem umożliwiającym poprawę efektywności energetycznej i jakości powietrza zewnętrznego w dłuższym okresie. Dokumentacja dotycząca systemów technicznych, w tym źródeł ciepła, powinna zostać włączona w formie odrębnego wpisu do rejestru EPC, niezależnego od ewentualnego świadectwa charakterystyki energetycznej. Spis systemów technicznych budynku powinien uwzględniać technologie związane z osłonami przeciwsłonecznymi, mającymi znaczny potencjał w obszarze oszczędności energii wykorzystywanej na potrzeby chłodzenia. Ocena systemu technicznego budynku pod kątem charakterystyki energetycznej powinna być wykonywana za każdym razem, gdy system jest instalowany, wymieniany lub modernizowany. Za zasadne należy uznać zwiększenie przejrzystości informacji na temat pomiarów i rozliczania mediów.

8 Załącznik: Lista uczestników spotkania Lp. Imię Nazwisko 1 Adam Ambrozik 2 Aleksander Archanowicz 3 Barbara Audycka 4 Karolina Barcewicz 5 Paweł Bartoszewski 6 Antoni Bielewicz 7 Justyna Biernacka 8 Alicja Bieszyńska 9 Piotr Czopek 10 Małgorzata Drobnik 11 Renata Filip 12 Szymon Firląg 13 Tomasz Gałązka 14 Marcin Idczak 15 Ilona Jędrasik 16 Krzysztof Jędrzejewski 17 Waldemar Joniec 18 Agnieszka Kaliszuk-Wietecka 19 Bartłomiej Krawczyk 20 Maciej Kubanek 21 Henryk Kwapisz 22 Anna Malinowska 23 Karolina Matysiak-Rakoczy 24 Michał Mika 25 Łukasz Polakowski 26 Andrzej Rajkiewicz 27 Grzegorz Rękawek 28 Marek Sachmata 29 Katarzyna Sałach 30 Dan Staniaszek 31 Aleksandra Stępniak 32 Urszula Szałkowska 33 Aleksander Szpor 34 Anna Szwałek 35 Konstacja Święciska 36 Konrad Witczak 37 Marek Zaborowski Organizacja Velux Polska Daikin Airconditioning Poland Habitat for Humanity Poland Danfoss Poland IEO European Climate Foundation OW SARP Skanska Ministerstwo Energii ZPR Media - Murator Fundacja Instytut na rzecz Ekorozwoju BPIE/Politechnika Warszawska Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa EIB Client Earth Prawnicy dla Ziemi Koalicja Klimatyczna Rynek Instalacyjny Politechnika Warszawska Danfoss Poland Polski Związek Producentów i Przetwórców Izolacji Poliuretanowych PUR i PIR SIPUR Saint-Gobain Instytut Energetyki Odnawialnej Portal internetowy "Dom szyty na miarę" Danfoss Poland Fundacja na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii Narodowa Agencja Poszanowania Energii Fundacja PlasticsEurope Polska Daikin Airconditioning Poland Instytut Badań Strukturalnych BPIE Danfoss Client Earth Prawnicy dla Ziemi Instytut Badań Strukturalnych Uniwersytet Warszawski IBS Rockwool Polska sp.zo.o. Instytut Ekonomii Środowiska