NOŚNOŚĆ NIESTANDARDOWYCH ŁĄCZNIKÓW SWORZNIOWYCH W ŚWIETLE KRYTERIÓW PN-EN 1994

Transkrypt

1 ARCHIWUM INSTYTUTU INŻ YNIERII LĄ DOWEJ Nr 18 ARCHIVES OF INSTITUTE OF CIVIL ENGINEERING 2014 NOŚNOŚĆ NIESTANDARDOWYCH ŁĄCZNIKÓW SWORZNIOWYCH W ŚWIETLE KRYTERIÓW PN-EN 1994 Wojciech SIEKIERSKI Politechnika Poznańska W referacie scharakteryzowano warunki konstrukcyjne oraz wytrzymałościowe zalecane przez PN-EN dotyczące projektowania łączników sworzniowych w konstrukcjach zespolonych. Ponadto podano warunki badania zespolenia betonu i stali łącznikami sworzniowymi o niestandardowych parametrach. Następnie scharakteryzowano wybrane badania łączników niestandardowych przeprowadzone w ośrodkach zagranicznych. Wśród nich znalazły się: badania zespolenie łącznikami o średnicy większej niż maksymalna wg PN-EN, badania zespolenia łącznikami w rozstawie w kierunku siły rozwarstwiającej mniejszym niż minimalny wg PN-EN, badania zespolenia łącznikami otoczonymi gumowym rękawem na dolnym fragmencie trzpienia, badania zespolenia łącznikami quasi-sworzniowymi ze śrub sprężających. Nośności zespolenia uzyskane z badań zestawiono z obliczonymi za pomocą warunków podanych w PN-EN. Normowe zasady szacowania nośności zespolenia za pomocą sworzni mogą być stosowane w przypadku sworzni o średnicy większej o 15% od maksymalnej wg PN-EN oraz sworzni w rozstawie o 10% mniejszym od minimalnego wg PN-EN. Słowa kluczowe: konstrukcja zespolona, łączniki sworzniowe, nośność, warunki normowe 1. WPROWADZENIE Zastosowanie łączników sworzniowych jest najczęściej spotykaną metodą zespolenia elementów stalowych i betonowych. W mostownictwie znajduje zastosowanie w obiektach nowobudowanych oraz jako sposób podnoszenia nośności obiektów istniejących (zespolenie płyty pomostu z dźwigarami stalowymi). Zespolenie za pomocą sworzni stosuje się w dźwigarach głównych (jedno- lub dwustronne) oraz w elementach pomostu przęseł kratownicowych, łukowych, wantowych szczególnie w ciągu linii kolejowych (rys. 1). Norma PN- EN [12] poświęca łącznikom sworzniowym, jako jedynemu rodzajowi łączników, osobny rozdział (rozdział 6.6.3). Sformułowano w nim warunki konstrukcyjne kształtowania zespolenia oraz kryteria oceny nośności. Dodatkowo w załączniku B normy PN-EN [11] sformułowano wytyczne procedury

2 192 Wojciech Siekierskii badania własności mechanicznychh łączników sworzniowych różniących się pa- rametrami od warunków podanych w PN-EN. Rys. 1. Przekrój trójdźwigarowego przęsła kratownicowego z pomostem zespolonym [7] W niniejszej pracy zaprezentowano wymagania konstrukcyjne i kryteria oceny nośności dotyczące łączników sworzniowych według PN-EN oraz wyniki współczesnych badania niestandardowych łączników sworzniowych wraz z oszacowaniem ich parametrów mechanicznych według kryteriów zawartych w PN-EN. 2. WYMAGANE CECHY ZESPOLENIA ZA POMOCĄ SWORZNI WEDŁUG PN-EN 2.1. Wymagania konstrukcyjne Norma PN-EN określa parametry geometryczn ne zespolenia za po- sworzni (rys. 2), w szczególności: średnicy sworzni: 16 mm d 25 mm, mocą łączników sworzniowych. Część z nich dotyczy wymiarów samych proporcji wysokości i średnicy sworznia: h 3 d, proporcji średnicy trzpienia sworznia i jego główki: d g 1,5 d, proporcji wysokości główki i średnicy trzpienia sworznia: h g 0,4 d, proporcji średnicy trzpienia sworznia i grubości blachy, do której jest zamoprzy- cowany: d 1,5 b 1 (sworzeń nad środnikiem) lub d 2,5 b 1 (pozostałe padki).

3 Nośność niestandardowych łączników sworzniowych 193 Ponadto norma PN-EN podaje warunki rozmieszczania łączników sworzniowych w przekroju poprzecznym i podłużnym dźwigara. Kryteria rozmieszczania sworzni w przekroju poprzecznym dotyczą ich odległości od krawędzi półki (e D ), ich odległości od krawędzi ewentualnego skosu (e V ), ich rozstawu oraz ich długości w odniesieniu do usytuowania prętów zbrojenia poprzecznego rys. 3. Rys. 2. Wymiary łącznika sworzniowego Rys. 3. Zasady rozmieszczania sworzni w przekroju poprzecznym 2.2. Nośność Norma PN-EN podaje sposób określania obliczeniowej nośności łączników sworzniowych. Przyjmuje się ją jako mniejszą z dwóch wartości. Pierwsza z nich odpowiada nośności sworznia przenoszącego zginanie ze ścinaniem w sąsiedztwie jego połączenia z półką, druga nośności betonu dociskającego do sworznia. Nośność obliczeniowa jest równa: gdzie: P Rd P Rk = = min γ v 2 π d 1 0,8 f u (1a) 4 γ v 2 f 1 ck Ecm γ v 0,29 α d (1b)

4 194 Wojciech Siekierski h h 0,2 + 1 jeśli 3 4 α = d d (2) h 1 jeśli > 4 d P Rk charakterystyczna nośność łącznika sworzniowego, γ v współczynnik częściowy; wartość zalecana: γ v = 1,25, h, d wysokość całkowita i średnica trzpienia sworznia według rys. 1, f u graniczna wytrzymałość materiału trzpienia, ale nie większa niż 500MPa, f ck charakterystyczna walcowa wytrzymałość betonu na ściskanie w rozważanym wieku, o gęstości nie mniejszej niż 1750 kg/m 3, E cm styczny moduł sprężystości betonu. Autorzy opracowania [1] podają powyższe wzory ze współczynnikiem γ v = = 1,3 oraz z dodanym w mianownikach częściowym współczynnikiem bezpieczeństwa ze względu na zmęczenie γ z = 1,5 (iloczyn γ v γ z w mianowniku) Sztywność W odniesieniu do sztywności zespolenia norma PN-EN [12] formułuje warunek ciągliwości łącznika. Jest nim wartość charakterystycznej zdolności do poślizgu (δ uk ), uzyskana na podstawie badań, nie mniejsza od 6 mm. Parametr ten określa się na podstawie badań opisanych w załączniku B normy PN-EN [11]. Spełnienie warunku ciągliwości łączników uzasadnia analizę przekroju zespolonego w zakresie plastycznym. 3. BADANIE ZESPOLENIA ZA POMOCĄ ŁĄCZNIKÓW SWORZNIOWYCH WEDŁUG PN-EN Norma dopuszcza stosowanie łączników o parametrach geometrycznych różniących się od zalecanych. W takich przypadkach konieczne jest zweryfikowanie nośności łączników na ścinanie za pomocą badania standardowego, określonego w załączniku B do normy PN-EN Badania te powinny być przeprowadzone w taki sposób, aby wymiary płyty i zbrojenia były odpowiadały wymiarom dźwigara, do którego odnoszą się badania. Schemat standardowej próbki do badania nośności łączników sworzniowych na ścinanie pokazano na rys. 4. Wprowadzono na nim oznaczenia: 1 podłoże na zaprawie lub gipsie, 2 wgłębienie. Norma przewiduje próbkę złożoną z dwóch rzędów sworzni, po dwa w rzędzie (łącznie cztery sworznie). Podane są rozstawy sworzni oraz wymiary płyty betonowej z rozmieszczeniem zbrojenia. Jednocześnie norma zaleca stosowanie zbrojenia wykonanego z prętów użebrowanych φ10 mm zapewniających dobrą przyczepność, o wytrzymałości charakterystycznej 450 ƒ sk 550 MPa oraz przekroju stalowego HEB 260 lub kg UC.

5 Nośność niestandardowych łączników sworzniowych 195 Rys. 4. Schemat próbki do badania nośności łączników sworzniowych na ścinanie Norma przewiduje przeprowadzenie badań na co najmniej trzech nominalnie identycznych próbkach. Jeśli odchylenie wyniku indywidualnego badania od wartości średniej nie przekracza 10%, obliczeniową nośność oblicza się następująco: P f P P u Rk Rk Rd = (3) fut γ v γ v gdzie: P Rk nośność charakterystyczna równa minimalnemu obciążeniu niszczącemu przypadającemu na jeden łącznik, zmniejszonemu o 10%, f u najniższa gwarantowana wytrzymałość materiału łącznika na rozciąganie, f ut rzeczywista wytrzymałość materiału łącznika, γ v częściowy współczynnik bezpieczeństwa dla zespolenia; zalecane γ v = 1,25. Norma PN-EN podaje metodę określania ciągliwości łączników (δ u ), tzw. zdolności próbki do poślizgu. Należy ją przyjmować jako równą maksymalnemu poślizgowi odpowiadającemu nośności charakterystycznej P Rk. Pokazano to na rys. 5. Charakterystyczną zdolność do poślizgu δ uk należy przyjmować równą minimalnej wartości δ u uzyskanej z badań, zmniejszonej o 10% lub wartości określonej statystycznie na podstawie wszystkich wyników badań.

6 196 Wojciech Siekierski Rys. 2. Wymiary łącznika sworzniowego 4. BADANIA NIESTANDARDOWYCH ŁĄCZNIKÓW SWORZNIOWYCH Projektowanie konstrukcji z udziałem zespolenia betonu i stali może wymagać stosowania rozwiązań konstrukcyjnych wykraczających poza granice przewidziane w PN-EN Wśród niestandardowych łączników sworzniowych znajdują się m.in.: sworznie o średnicy większej od 25 mm, sworznie w rozstawie w kierunku siły rozwarstwiającej mniejszym od 5 d, sworznie z gumowym rękawem na dolnym fragmencie trzpienia, łączniki quasi-sworzniowe ze śrub sprężających. Sworznie o średnicy większej od 25 mm Wyniki statycznych i zmęczeniowych badań sworzni o dużych średnicach zaprezentowano w [2, 4]. Sworznie takie umożliwiają łatwiejszy montaż i późniejsze prace wykonawcze dzięki większemu rozstawowi w porównaniu do sworzni o średnicach normowych (przy jednakowej nośności). Badano sworznie o średnicach 25, 27 i 30 mm i długości 155 mm. Przed przystąpieniem do właściwych badań określono parametry spawania sworzni o tak dużych średnicach, które zweryfikowano odrębnymi badaniami. Sworznie były spawane do blachy o grubości 14 mm. Przeprowadzono badania sześciu serii po trzy próbki w każdej z nich. Serie różniły się średnicą sworzni (25, 27 i 30 mm) oraz wytrzymałością betonu na ściskanie (średnie: 35, 50, 65 MPa, zmierzone w dniu badania próbek). W przypadku czterech z sześciu serii (z wyłączeniem serii 27 mm/ 35 MPa oraz 30 mm/ 35 MPa) zniszczenie próbek nastąpiło przez ścięcie sworznia. Dla tych serii określono, na podstawie badań, obliczeniowe nośności sworzni i porównano je z obliczonymi na podstawie PN- EN Charakterystykę próbek, pomierzone nośności łączników oraz wartości nośności charakterystycznej P Rk na podstawie wzoru (1a) i (1b) zestawiono w tablicy 1.

7 Nośność niestandardowych łączników sworzniowych 197 Badania wykazały, że sworznie o średnicach do 30 mm spełniają normowy warunek ciągliwości. Tablica 1. Nośność sworzni o ponadnormowych średnicach Średnica sworznia Wytrzymałość średnia betonu / grub. płyty Średnia w serii nośność sworznia Pomierzona nośność charakterystyczna Nośność charakterystyczna P Rk wg (1a) wg (1b) [mm] [MPa]/[cm] [MPa] [MPa] [MPa] [MPa] / ,0 125,5 161,0 197, / ,0 158,8 161,0 246,5 27* ) 35 / ,3 156,1 187,8 230, / ,2 168,2 187,8 340,9 30* ) 35 / ,4 168,1 231,8 284, / ,3 200,5 231,8 420,8 * ) utrata nośności wskutek ścięcia betonu płyty wokół sworznia (niewystarczające zbrojenie poprzeczne płyty) W odniesieniu do przeprowadzonych badań Autorzy [4] sformułowali następujące wnioski: Spawanie sworzni o tak dużych średnicach wymaga dostosowania parametrów spawania we współcześnie stosowanych automatach; Kryteria PN-EN dają dolne oszacowanie nośności łączników o dużych średnicach; Łączniki o dużych średnicach spełniają normowy warunek ciągliwości. Sworznie w rozstawie w kierunku siły rozwarstwiającej mniejszym od 5 d W artykule [9] opisano badania standardowe nośności na ścianie przy zmieniającym się rozstawie między rzędami sworzni. Celem badań było ustalenie wpływu rozstawu sworzni w kierunku siły rozwarstwiającej na ich parametry mechaniczne oraz określenie różnic miedzy pracą pojedynczego sworznia i sworznia w grupie. Badano pięć par próbek z trzema rzędami łączników o średnicy 22 mm i długości 200 mm, w rozstawie: 100, 150, 200, 250 mm oraz jedną parę z pojedynczym rzędem. Rozstaw 100 mm jest o 10% mniejszy od minimum normowego. Wytrzymałość betonu płyty: 50 MPa. Grubość płyty: 40 cm. Wszystkie badane próbki utraciły nośność wskutek ścięcia sworzni. Pomierzone nośności łączników oraz wartości nośności charakterystycznej P Rk na podstawie wzoru (1a) i (1b) zestawiono w tablicy 2. Spośród badanych próbek jedynie obie próbki z pojedynczą parą łączników spełniły normowy warunek ciągliwości. W przypadku pozostałych próbek ciągliwość była o około 20% mniejsza i praktycznie nie zależała od rozstawu łączników w kierunku siły rozwarstwiającej. Próbki ze sworzniami w mniejszym

8 198 Wojciech Siekierski rozstawie (100, 150 mm) wykazały większą ciągliwości niż próbki ze sworzniami w większym rozstawie. Tablica 2. Nośność sworzni w różnych rozstawach w kierunku siły rozwarstwiającej Rozstaw Średnia pomierzona Nośność charakterystyczna P Rk sworzni nośność sworznia wg (1a) wg (1b) [mm] [MPa] [MPa] [MPa] 100 *) 189, , , ,4 144,5 184,3 Pojedynczy sworzeń 208,8 * ) 100 mm < 5 d = 110 mm 10% mniej niż minimum normowe wg PN-EN We wnioskach z badań Autorzy [9] podali, między innymi, że: Nośność i ciągliwość pojedynczego sworznia są większe od odpowiednich parametrów sworzni w grupie (odpowiednio o około 20% i około 10%); Wpływ rozstawu łączników na nośność i ciągliwość jest znikomy. Sworznie z gumowym rękawem na dolnym fragmencie trzpienia Autorzy opracowania [8] badali nośność i sztywność zespolenia za pomocą sworzni, które w dolnej części otaczał gumowy rękaw. Ich zdaniem zabieg ten łagodzi nierównomierny rozkład sił rozwarstwiających na łączniki pracujące w grupie. Takie grupy sworzni stosuje np. w zespolonych dźwigarach quasiskrzynkowych, w których stalowe ażurowe ścianki (wykratowanie) są połączone z betonowymi płytami górną i dolną [5, 10]. Przeprowadzono badania sześciu serii składających się z trzech próbek każda. Zespolenie każdej składało się łącznie z czterech sworzni (symetrycznie dwa rzędy po dwa sworznie w rzędzie). Sworznie miały średnicę 19 mm i długość 100 mm. Sworznie pierwszej serii pozbawione były gumowego rękawa. W kolejnych seriach długość rękawa (mierzona od podstawy sworznia) i jego grubość zmieniały się następująco: 25/5,0; 50/2,5; 50/5,0; 50/7,5; 75/5,0 [mm]. Płytę betonową o grubości 15 cm wykonano z betonu o wytrzymałości 40 MPa. Wszystkie badane próbki utraciły nośność wskutek ścięcia sworzni. Pomierzone nośności łączników oraz wartości nośności charakterystycznej P Rk na podstawie wzoru (1a) i (1b) zestawiono w tablicy 3.

9 Nośność niestandardowych łączników sworzniowych 199 Tablica 3. Nośność sworzni w gumowych rękawach Wymiary rękawa gumowego Średnia pomierzona nośność sworznia Nośność charakterystyczna P Rk długość grubość wg (1a) wg (1b) [mm] [mm [MPa] [MPa] [MPa] 25 5,0 94,2 50 2,5 102,1 50 5,0 103,2 50 7,5 98,7 102,1 133,5 75 5,0 94,9 107,7* ) * ) sworznie tradycyjne, bez rękawa We wszystkich przypadkach ciągliwość łączników była większa niż minimalna wymagana w normie PN-EN. Wyniki pomiarów sztywności w zależności od wymiarów rękawa gumowego podano w tablicy 4. Sztywność odpowiada sile rozwarstwiającej przenoszonej przez pojedynczy sworzeń, która wywołuje względne przemieszczenie części stalowej względem betonowej równe 0,2 mm. Tablica 4. Związek między wymiarami gumowego rękawa i sztywnością zespolenia Grubość rękawa Długość rękawa Sztywność (długość 50 mm) (grubość 5,0 mm) Sztywność [mm] [kn/m] [mm] [kn/m] 0,0 131, ,0 2,5 34, ,7 5,0 41, ,4 7,5 31, ,1 W efekcie przeprowadzonych badań Autorzy [8] sformułowali następujące wnioski: Spadek nośności sworznia związany w wprowadzenie gumowego rękawa jest niewielki (poniżej 10%); Sztywność sworznia maleje ze wzrostem długości gumowego rękawa. Jest to związane z większą długością odcinka sworznia, który ulega deformacji wskutek zginania. Łączniki quasi-sworzniowe ze śrub sprężających Autorzy artykułu [3] przeprowadzili badania czterech standardowych próbek z łącznikami utworzonymi ze śrub sprężających. Poza wskazanym przez Autorów zastosowaniem takich łączników w ustrojach z betonowymi elementami prefabrykowanymi, ten typ łączników może być przydatny w przypadku wprowadzana zespolenia dźwigarów starych przęseł z nową płytą pomostową.

10 200 Wojciech Siekierski Rys. 6. Łącznik quasisworzniowy Do każdej z półek dwuteownika HEB 260 przykręcono dwiema nakrętkami (po obu stronach półki) cztery śruby M16 klasy 8.8 (rys. 6) w rozstawie 100 mm (poprzecznie i podłużnie). Dokręcenie nakrętek na śrubach wzbudziło około 50% siły napinającej. Po wykonaniu połączeń odległość od postawy do szczytu łącznika wynosi 105 mm. Płyta z betonu C30/37 miała grubość 12 cm. Wszystkie badane próbki utraciły nośność wskutek ścięcia trzpieni śrub. Oznak innych mechanizmów zniszczenia nie zaobserwowano. Wzbudzenie siły napinającej w śrubach ogranicza ich nośność jako łączników. W pracy [3] nie podano analizy z tym związanej. Wobec tego do obliczenia nośności jako rzeczywistą wytrzymałość na rozciąganie przyjęto wartość nominalną (f u ), pomniejszoną o naprężenia wywołane naciągiem śruby. Naprężenie wywołane naciągiem przyjęto jako iloraz zrealizowanej siły napinającej (40 kn) i pola czynnego śruby (157 mm 2 ). Wszystkie badane próbki utraciły nośność wskutek ścięcia trzpieni śrub. Nie zaobserwowano oznak innych mechanizmów zniszczenia. Pomierzone nośności łączników oraz wartości nośności charakterystycznej P Rk na podstawie wzoru (1a) i (1b) zestawiono w tablicy 5. Tablica 5. Nośność sworzni o ponadnormowych średnicach Średnia nośność Pomierzona nośność Nośność charakterystyczna P Rk sworznia charakterystyczna wg (1a) wg (1b) [MPa] [MPa] [MPa] [MPa] 89,6 83,6 87,7* ) 87,8** ) * ) z uwzględnieniem redukcji nośności ze względu na siłę napinającą śrubę ** ) na podstawie normowego modułu sprężystości dla f ck = 40 MPa W przypadku każdej z próbek zarejestrowano poślizg początkowy związany z przemieszczeniem śrub w otworach. Poślizg początkowy stanowił średnio 21% poślizgu przy zniszczeniu. Żadna z badanych próbek nie spełniła normowego warunku ciągliwości. Na podstawie porównania z [6], gdzie opublikowano wyniki badań identycznych próbek, jednak z łącznikami sworzniowymi o identycznych wymiarach (średnica: 16 mm, długość: 105 mm), Autorzy [3] podali następujące wnioski: Nośność badanych łączników trzpieniowych ze śrub sprężających stanowi około 95% nośności identycznych łączników sworzniowych; Ciągliwość łączników trzpieniowych ze śrub sprężających jest o około 50% mniejsza od ciągliwości identycznych łączników sworzniowych.

11 5. PODSUMOWANIE Nośność niestandardowych łączników sworzniowych 201 Norma PN-EN [12] formułuje warunki konstrukcyjne rozmieszczania łączników sworzniowych w odniesieniu do konstrukcji mostowych oraz podaje wzory określające ich nośność. Jednocześnie w załączniku B do normy PN-EN [11] przedstawiono metodę eksperymentalnego określania nośności i ciągliwości łączników o cechach niestandardowych. W opracowaniu zestawiono wybrane badania łączników niestandardowych oraz porównano ich nośności uzyskane z badań z nośnością określoną w oparciu o wzory normowe. Opisano krótko badania: sworzni o średnicy większej od 25 mm, sworzni w rozstawie w kierunku siły rozwarstwiającej mniejszym od 5 d, sworzni z gumowym rękawem na dolnym fragmencie trzpienia, łączników quasi-sworzniowe ze śrub sprężających. Ogólne wnioski są następujące: 1. Stosowanie sworzni o ponadnormowych średnicach wymaga dostosowania parametrów automatów spawalniczych. Wzory zamieszczone w PN-EN dają dolne oszacowanie ich nośności. Łączniki te spełniają normowy warunek ciągliwości, pod warunkiem wystarczającej nośności płyty. 2. Zastosowanie rozstawu łączników w kierunku siły rozwarstwiającej o 10% mniejszego od minimalnego przewidzianego normą nie powoduje spadku ich nośności i ciągliwości. 3. Zastosowanie gumowego rękawa na trzpieniu sworznia może powodować spadek nośność poniżej oszacowania wg PN-EN. Ze wzrostem długości gumowego rękawa maleje sztywność sworznia. Łączniki te spełniają normowy warunek ciągliwości. 4. Łączniki trzpieniowe ze śrub sprężających mogą mieć nośność niższą od oszacowania z zastosowanie wzorów z PN-EN. Łączniki te mogą nie spełniać normowego warunku ciągliwości. LITERATURA [1] Karlikowski J., Madaj A., Wołowicki W., Mostowe konstrukcje zespolone stalowobetonowe, WKŁ, [2] Lee P.-G., Shim C.-S., Chang S.-P., Static and fatigue behavior of large stud shear connectors for steel concrete composite bridges, Journal of Constructional Steel Research 61 s , [3] Pavlović M., Marković Z., Veljković M., Buđevac D., Bolted shear connectors vs. headed studs behaviour in push-out tests, Journal of Constructional Steel Research 88 s , [4] Shim C.-S., Lee P.-G., Yoon T.-Y., Static behavior of large stud shear connectors, Engineering Structures 26, s , [5] Shim C.-S., Kim D.-W., Structural performance of composite joints using bent studs, International Journal of Steel Structures, Vol. 10, No. 1, s. 1 13, 2010.

12 202 Wojciech Siekierski [6] Spremić M, Marković Z, Veljković M, Budjevac D., Push out experiments of headed shear studs in group arrangements, Advanced Steel Construction 9(2), s , [7] Xia C., Zhong T., Numerical analysis of the Nanjing Dashengguan Yangtze River Bridge subjected to non-uniform seismic excitations, Journal of Mechanical Science and Technology 25 (5) s , [8] Xu X., Liu Y., He J., Study on mechanical behavior of rubber-sleeved studs for steel and concrete composite structures, Construction and Building Materials 53, s , [9] Xue D, Liu Y., Yu Z., He J., Static behavior of multi-stud shear connectors for steelconcrete composite bridge, Journal of Constructional Steel Research 74, s. 1 7, [10] Xue D., Liu Y., He J., Ma B., Experimental study and numerical analysis of a composite truss joint, Journal of Constructional Steel Research 67, s ,2011. [11] PN-EN :2008. Eurokod 4: Projektowanie zespolonych konstrukcji stalowobetonowych. Część 1-1: Reguły ogólne i reguły dla budynków. [12] PN-EN :2010. Eurokod 4: Projektowanie konstrukcji zespolonych stalowobetonowych. Część 2: Reguły ogólne i reguły dla mostów. LOAD CARRYING CAPACITY OF NON-STANDARD STUDS IN THE VIEW OF PN-EN 1994 CRITERIA Summary The paper summarizes principles of design of headed studs for steel-concrete composite members according to PN-EN. Spacing of connectors and dimensions of the steel flange are covered amongst others. Principles of computing load carrying capacity are described. Some tests, reported in literature, of non-standard headed studs are described. Tests of large diameter studs, studs spaced less that 5 dia., studs in rubber sleeve and studs made of high tension friction grip bolts are presented. In each case recorded load carrying capacity is compared to that computed according to PN-EN. Load carrying capacity of studs of diameter larger by 15% than PN-EN maximum and studs spaced longitudinally by 10% less than PN-EN minimum may be computed according to PN- EN criteria. Load carrying capacity of rubber sleeved studs and studs made of HSFG bolts shall not be assessed according to PN-EN criteria.