Metoda McKenziego stosowana

Transkrypt

1 // 2/2017 A N A L I Z A P R Z Y P A D K U MGR KRZYSZTOF CZUPRYNIAK certyfikowany terapeuta metody McKenziego Skuteczność metody McKenziego w rwie ramiennej Praca recenzowana Zobacz film przedstawiający opisaną w artykule terapię Metoda McKenziego stosowana jest w diagnostyce oraz leczeniu klinicznych zespołów bólowych pochodzenia mechanicznego, takich jak: rwa kulszowa, rwa ramienna czy rwa udowa, oraz w niespecyficznych zespołach bólowych kręgosłupa. Metoda polega na wykonywaniu przez pacjenta odpowiednich ruchów, mających na celu usunięcie przyczyny bólu, a nie objawów. Oprócz ruchów własnych pacjenta stosowane są także techniki manualne. Rwa ramienna jest zespołem bólowym, spowodowanym kompresją korzenia nerwowego przez mechanicznie uszkodzony krążek międzykręgowy. Charakterystycznym objawem jest ból kręgosłupa szyjnego, promieniujący wzdłuż kończyny górnej, aż do ręki. Oprócz bólu mogą występować również objawy neurologiczne w kończynie górnej, takie jak osłabienie siły mięśniowej czy zaburzenie czucia. Opis przypadku Badanie podmiotowe Pacjentem jest mężczyzna, lat 33, informatyk. Regularnie uprawia sport gra w tenisa dwa razy w tygodniu. Zgłosił się z powodu dolegliwości bólowych karku, ramienia i przedramienia. Objawy ograniczają wykonywanie czynności zawodowych, a także uniemożliwiają uprawianie sportu. W skali liczbowej nasilenia bólu od 0 do 10 intensywność bólu to 7. Dolegliwości bólowe trwały od dwóch miesięcy i wystąpiły bez uchwytnej przyczyny. Obecne objawy pacjenta to: lewostronny ból karku, łopatki, tylnej powierzchni ramienia i przedramienia oraz mrowienie palca wskazującego. Symptomy pojawiły się na początku w dolnej części karku, nie ustąpiły, po dwóch tygodniach uległy pogorszeniu, schodząc do łopatki. Dolegliwości były dokuczliwe, pacjent przyjmował leki przeciwbólowe. W wyniku tej terapii ból karku zmniejszył się, natomiast ból w okolicy łopatki nie ustąpił. W ciągu kilku kolejnych dni ból pojawił się w ramieniu i przedramieniu, występowały niekiedy mrowienia palca wskazującego. Ból był tak silny, że uniemożliwiał wykonywanie pracy zawodowej. Dolegliwości bólowe karku i w okolicy łopatki są stałe, natomiast objawy w okolicy kończyny górnej są niestałe. Ból w ramieniu jest odczuwany przez około 70% dnia, natomiast w przedramieniu przez 30% dnia. Mrowienia palca wskazującego występują rzadko, raz dwa razy w ciągu dnia, i trwają przez kilkanaście minut. Podczas wykonywania czynności, które wymagają pochylenia głowy, objawy ulegają nasileniu, a także schodzą do kończyny górnej. Pacjent czuje się gorzej przy czytaniu książek, przyrządzaniu posiłku nad blatem kuchennym itp. Praca w pozycji siedzącej początkowo nie pogarsza objawów, ale po kilkunastu minutach ból ulega peryferalizacji do ramienia i przedramienia. Pojawia się wówczas mrowienie w palcu wskazującym. Ruchy skrętne głowy są ograniczone, w szczególności w lewą stronę. Leżąc na wznak, pacjent musi podłożyć pod szyję poduszkę, tzw. jasiek, i tylko w tej pozycji jest wstanie zasnąć. Dolegliwości bólowe nie wybudzają pacjenta w nocy. W godzinach popołudniowych objawy znacznie się nasilają. Chory poinformował także, że przebył kilka epizodów bólu szyi w ciągu ostatnich trzech lat, lecz wcześniej ból zlokalizowany był wyłącznie w obrębie kręgosłupa szyjnego. Poprzednie epizody trwały kilka dni i ustąpiły samoistnie. Pacjent nie zgłaszał żadnych problemów z przełykaniem, nie występowały zawroty głowy, nudności czy szumy w uszach. W trakcie obecnego epizodu nadal przyjmuje leki przeciwbólowe (2 tabletki dziennie). Chory nie przyjmuje leków z powodu innych dolegliwości, nie przebył operacji i nie ucierpiał w wypadku z urazem kręgosłupa, nie utracił masy bez uchwytnej przyczyny. Podaje, że jego stan zdrowia jest bardzo dobry, bez jakichkolwiek współistniejących chorób. Zdjęcia RTG wykazały niewielkie zmiany zwyrodnieniowe. Title: Effectiveness of the McKenzie method in brachial neuralgia Streszczenie: Rwa ramienna jest częstym schorzeniem ludzi w różnym wieku. Czynnikiem ryzyka jest nieprawidłowa pozycja siedząca podczas wykonywania pracy. Objawem choroby jest silny ból, który promieniuje od karku wzdłuż kończyny do palców. Celem pracy jest ocena skuteczności metody McKenziego w rwie ramiennej. Słowa kluczowe: rwa ramienna, ból, metoda McKenziego Summary: Brachial neuralgia is a frequent disease in people of different age. One of the symptoms of this illness is an intense pain which radiates from the neck along the arm to the fingers. In some cases the pain can also include the shoulder blade. The aim of the paper is to assess the effectiveness of the McKenzie method in brachial neuralgia. Keywords: brachial neuralgia, pain, McKenzie method 29

2 fot. archiwum autora 1 Fot. 1. Zgarbiona postawa siedząca 3 2 Fot. 2. Prawidłowa postawa siedząca 4 Badanie przedmiotowe W badaniu przedmiotowym nie stwierdzono kręczu karku. Zwrócono uwagę na nieprawidłową zgarbioną postawę siedzącą pacjenta z ustawioną głową w protrakcji (fot. 1). Podczas korekty postawy objawy uległy zmianie, zmniejszył się ból ramienia i ustąpił ból przedramienia (fot. 2). Badanie zakresów ruchu wykazało umiarkowaną utratę cofnięcia głowy. Ruch spowodował chwilowe nasilenie bólu karku i łopatki. Wysunięcie głowy było w pełnym zakresie i nie miało wpływu na objawy. W czasie próby zgięcia karku pacjent nie był w stanie dotknąć podbródkiem klatki piersiowej. Ruch wywołał krótkotrwały ból w przedramieniu. Wykazano również dużą utratę przeprostu z powodu silnego bólu karku w czasie ruchu. Badanie ruchów dobocznych wykazało małą utratę zgięcia i rotacji w stronę prawą, natomiast umiarkowaną przy zgięciu i rotacji lewostronnej. W badaniu neurologicznym nie stwierdzono osłabienia siły mięśniowej, zaburzeń czucia ani osłabienia odruchów ścięgnistych. Brak również objawów rozciągowych w teście Elveya. Fot. 3. Retrakcja (cofnięcie głowy) 5 Fot. 5. Retrakcja z dociskiem terapeuty Fot. 4. Retrakcja z autodociskiem 6 Fot. 6. Cofnięcie z przeprostem w pozycji siedzącej Sesja pierwsza Podczas siedzenia pacjent odczuwał ból w karku, łopatce i ramieniu. Przeprowadzono powtarzalne ruchy retrakcji (fot. 3). Początkowo pacjent miał trudności z wykonaniem ćwiczenia z powodu małego zakresu ruchu i bólu, który wówczas nasilał się w łopatce i karku. Po wykonaniu czterech serii po 10 powtórzeń objawy nie uległy zmianie. Pacjent deklarował, że im więcej powtórzeń wykonuje, tym ruchy są łatwiejsze. Ponowne badanie zakresu ruchomości wykazało zmiany. Utrata ruchu retrakcji występowała w małym stopniu, pacjent mógł wykonać przeprost do połowy zakresu. Zwiększył się również zakres rotacji i zgięcia w lewo. Podjęto próbę retrakcji z autodociskiem, podczas której początkowo dochodziło do nasilenia bólu w szyi oraz łopatce (fot. 4). Zauważono jednak, że i w tym przypadku powtarzanie ruchu sprawia, że pacjent może wykonać s

3 // 2/2017 A N A L I Z A P R Z Y P A D K U 31

4 32

5 s. 30 go łatwiej i w coraz większym zakresie. Po kilku seriach chory podał, że wszystkie ruchy są łatwiejsze do wykonania, a symptomy są obecne jedynie w karku i łopatce, nie występują już w ramieniu (co świadczy o pozytywnym zjawisku centralizacji). Pod koniec pierwszej sesji pacjent został poinformowany o tym, jak ważną rolę w leczeniu rwy ramiennej odgrywa postawa ciała. Ponieważ chory pracuje wiele godzin w pozycji siedzącej, zwrócono szczególną uwagę na postawę ciała podczas tej czynności. Poinstruowano o sposobie korekcji postawy oraz konieczności wykonywania regularnych przerw w czynnościach odbywających się w pozycji siedzącej przy zgiętym karku. Chory otrzymał także specjalnie przygotowaną ulotkę z zaleceniami profilaktyki oraz zachęcono go do wykonywania ćwiczeń ruchów retrakcji z autodociskiem, co najmniej co 2 godziny. Poinformowano także, że oczekiwana reakcja objawów podczas ćwiczeń to dyskomfort i ból w karku. Jednocześnie skutkami ćwiczeń będą stopniowa łatwość wykonywania ruchu i coraz mniejszy ból w dystalnych częściach ciała. 34 Sesja druga Po 3 dniach od pierwszej wizyty pacjent zgłosił się do kontroli. Podał, że wykonywał regularnie ćwiczenia, co najmniej 10 powtórzeń co 2 godziny. Twierdzi, że siedzi poprawnie, regularnie robi przerwy podczas pracy przy komputerze oraz wychodzi na spacer co najmniej raz dziennie. Podał, że czuje się lepiej, objawy w przedramieniu nie pojawiały się, natomiast odczuwał je w ramieniu przez krótki czas, zazwyczaj podczas siedzenia oraz kiedy zapomniał o prawidłowej postawie. Stałe objawy to ból karku i łopatki, jednak na skali liczbowej pacjent szacuje intensywność bólu na 3 punkty. Podczas badania zakresu ruchu zauważalna była mała utrata retrakcji, zgięcie było pełne, zakres przeprostu wykazywał umiarkowaną utratę ruchu. Rotacja i zgięcie boczne w prawo były pełne, ruchy w lewo wykazywały małą utratę. Przed badaniem powtarzalnymi ruchami pacjent zgłaszał lewostronny ból karku oraz niewielkie dolegliwości bólowe w okolicy łopatki. Powtarzane ruchy retrakcji z autodociskiem nie powodowały poprawy, dlatego zastosowano retrakcje z dociskiem terapeuty (fot. 5). Po dwóch seriach po 10 powtórzeń manewr ten spowodował eliminację objawów w łopatce, natomiast ból odczuwany po lewej stronie karku uległ przemieszeniu w centralną część. W dalszej części sesji drugiej poproszono pacjenta o wykonanie cofnięcia z przeprostem (fot. 6.) Chory nie mógł wykonać tego ćwiczenia poprawnie, nadal sprawiało to trudność z powodu bólu szyi. Z każdym kolejnym powtórzeniem tego ćwiczenia dochodziło do stopniowej poprawy zakresu ruchu. Pod koniec sesji pacjent zgłaszał już tylko niewielki ból w centralnej części kręgosłupa. Zalecono, aby kontynuował to samo ćwiczenie co poprzednio, ale dodatkowo dołączył retrakcje z przeprostem. Zachęcono także, aby wykonywał więcej ćwiczeń retrakcji z przeprostem, jeżeli zauważy nadal korzystną reakcje, a także zaprzestanie ćwiczeń, gdy symptomy będą pojawiać się w częściach dystalnych. Sesja trzecia Pacjent podał, że w ciągu ostatnich pięciu dni wykonywał regularnie zalecone ćwiczenia i starał się wykonywać głównie retrakcje z przeprostem. Zgodnie z oczekiwaniami każdy kolejny ruch cofnięcia z przeprostem stawał się coraz łatwiejszy, a w ciągu ostatniej doby wywoływał jedynie niewielki ból w końcowym punkcie zakresu ruchu. Przez dwa ostatnie dni chory odczuwał jedynie niestały ból w centralnej części szyi. Dolegliwości te towarzyszyły pacjentowi przez około 40% dnia. Obecnie chory podaje, że nie odczuwa żadnych objawów. Zakres ruchu zgięcia jest pełny, również ruchy doboczne i rotacyjne są pełne i bezbolesne, natomiast przeprost wykazuje małą utratę i powoduje ból końca ruchu w centralnej części karku. Pacjent wykonał kilka ruchów retrakcji, z dociskiem na końcu ruchu, po czym zrobił około 15 powtórzeń ćwiczenia retrakcji z przeprostem. Podał, że ćwiczenia mają niewielki wpływ na objawy bólowe. Następnie zademonstrowano te same ćwiczenia, lecz z autodociskiem. Polegały one na wykonywaniu delikatnych ruchów rotacji w pozycji końca zakresu ruchu przeprostu. Po wykonaniu dwóch serii po 15 powtórzeń zakres ruchu przeprostu był już pełny i bezbolesny. Wnioski 1. Rwa ramienna jest schorzeniem dotykającym ludzi w każdym wieku. 2. Z powodu dużych dolegliwości bólowych rwa ramienna ma wpływ na absencję w pracy, dlatego należy jak najszybciej podejmować leczenie. 3. Metoda McKenziego jest skuteczna w diagnostyce oraz leczeniu klinicznych zespołów bólowych, o podłożu mechanicznym z kompresją korzenia nerwowego. q Piśmiennictwo 1. McKenzie R., May S.: The cervical and thoracic spine: Mechanical diagnosis and therapy, volume 1, volume 2. [W:] Orthopedic Physical Therapy Products. 2 nd edition, McKenzie R., May S.: Kręgosłup lędźwiowy. Mechaniczne diagnozowanie i terapia, tom 1. Wydawnictwo Forum, Poznań Fuller G.: Badanie neurologiczne. Urban & Partner, Wrocław Link do filmu: PODSUMOWANIE Grupa pacjentów, u których można stosować metodę opisaną w artykule Pacjenci z dyskopatią kręgosłupa z objawami korzeniowymi, a także w niespecyficznych zespołach bólowych kręgosłupa. Proponowany program rehabilitacji Ćwiczenia powinny być wykonywane przez około 2-4 tygodnie, do momentu osiągnięcia stabilności dyskowej. Współpraca z innymi specjalistami Neurolog, ortopeda. Wskazania i porady Ćwiczenia powinny być wykonywane regularnie, bardzo ważna jest edukacja pacjenta dotycząca prawidłowej postawy. Zastosowanie metody Zespoły bólowe kręgosłupa o podłożu dyskowym.