SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI VII Liceum Ogólnokształcącego im. K. K. Baczyoskiego w Radomiu na lata

Transkrypt

1 SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI VII Liceum Ogólnokształcącego im. K. K. Baczyoskiego w Radomiu na lata

2 Podstawy prawne szkolnego programu profilaktyki: 1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997r. uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 2 kwietnia 1997 r., przyjęta przez Naród w referendum konstytucyjnym w dniu 25 maja 1997 r., podpisana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 16 lipca 1997 r. (Dz.U Nr 78 poz. 483) ; 2. Konwencja o prawach dziecka, przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych z dnia 20 listopada 1989r. ; 3. Rozporządzenie MEN z dnia 30 kwietnia 2013r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy iczno-icznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U poz. 532); 4. Ustawa z dnia 26 października 1982r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U Nr 35 poz. 228) ; 5. Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990r. o Policji (Dz. U Nr 30 poz. 179, ze zm.) a. Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 20 lutego 2015r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o Policji (Dz.U poz. 355); 6. Ustawa z dnia 7 września 1991r. o systemie oświaty ( Dz.U Nr 256 poz. 2572, ze zm.); 7. Ustawa z dnia 20 lutego 2015r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz.U poz. 357); 8. Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego z dnia 19 sierpnia 1994r. (Dz. U Nr 111 poz. 535 ze zm.); a. Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 15 września 2011r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o ochronie zdrowia psychicznego (Dz.U Nr 231 poz. 1375); 9. Ustawa z dnia 26 października 1982r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U. 1982r. Nr 35 poz. 230) a. Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 4 sierpnia 2015r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U poz. 1286); 10. Uchwała Nr 35/ 2011 Rady Ministrów z dnia 22 marca 2011r.w sprawie Narodowego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata ; 1

3 a. Narodowy Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata ; 11. Ustawa z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2012 poz. 124 oraz z 2015 poz. 28 i 875); 12. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 sierpnia 2015r. w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii (Dz.U poz. 1249); 13. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 marca 2011r. sprawie Krajowego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata (Dz.U Nr 78 poz. 428); 14. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 lutego 2011 r. w sprawie Krajowego Programu Zapobiegania Zakażeniom HIV i Zwalczania AIDS (Dz.U Nr 44 poz. 227); 15. Krajowy Program Zapobiegania Niedostosowaniu Społecznemu i Przestępczości Wśród Dzieci I Młodzieży z dnia 13 stycznia 2004r.; 2

4 WSTĘP Profilaktyka to proces wspierający zdrowie psychiczne i fizyczne poprzez pomoc oraz towarzyszenie uczniowi w zdobywaniu wiedzy o zagrożeniach zdrowia oraz w nabywaniu umiejętności przeciwdziałania tym zagrożeniom. Profilaktyka szkolna jest zatem istotnym elementem wychowania, a zawarte w niej treści mają na celu ukierunkowywanie ucznia w jego dążeniach, pomaganie w zbudowaniu właściwej hierarchii wartości, nauczenie umiejętnego realizowania własnych potrzeb z poszanowaniem drugiego człowieka oraz promowanie zdrowego stylu życia. Zapewnienie bezpieczeostwa młodzieży stanowi podstawowe zadanie, przed którym stoją rodzice i nauczyciele. Niesienie pomocy młodym ludziom jest bardzo istotne, zwłaszcza w okresie najburzliwszego ich rozwoju, a więc w okresie dorastania. Młodzi ludzie, uczący się w szkołach ponadgimnazjalnych, są na etapie odkrywania własnych potencjałów i kierunków rozwoju, kształtowania własnego ego, systemu wartości i światopoglądu wraz z nieodpartą potrzebą osiągnięcia subiektywnie rozumianej wolności i autonomii, niekiedy błędnie realizowanej przez odrzucanie i negowanie autorytetów. Okres ten charakteryzuje ponadto łatwośd ulegania wpływom, także negatywnym, oraz nasilone tendencje do uzależnieo różnego typu. W programie profilaktyki naszej szkoły zawarte są działania ukierunkowane na pomoc zarówno wszystkim uczniom, jak i rodzicom w podejmowaniu trudu przeciwdziałania wszelkim przejawom niedostosowania społecznego i demoralizacji wśród młodzieży. W tym zakresie prowadzona jest systematyczna współpraca z wyspecjalizowanymi instytucjami i placówkami, które wspierają pracę szkoły. 3

5 Założenia szkolnego programu profilaktyki Aktywizacja i integracja uczniów przy realizacji wspólnych zamierzeo obliczonych na zapobieganie uzależnieniom od alkoholu, nikotyny, narkotyków, leków, urządzeo elektronicznych. Rozwój aktywności uczniów poprzez udział w planowaniu, organizowaniu i przygotowaniu wydarzeo z życia szkoły tj. imprez klasowych, szkolnych, wycieczek, wyjśd itp. Podejmowanie działao na rzecz środowiska szkolnego poprzez udział w pracach zainicjowanych przez Samorząd Uczniowski. Współorganizowanie imprez ogólnoszkolnych i charytatywnych. Uwrażliwienie na dostrzeganie potrzeb innych licealistów i dorosłych. Eliminacja zachowao agresywnych i dyskryminujących. Współdziałanie z rodzicami przy realizacji zadao wychowawczych. Promocja szkoły poprzez udział w konkursach, prezentowanie dorobku na forum szkoły i w środowisku lokalnym. Stworzenie warunków do rozwoju indywidualnych zainteresowao i uzdolnieo uczniów. Diagnozowanie potrzeb uczniów i wspieranie ich indywidualnych dążeo i aspiracji. Monitorowanie zachowao młodzieży i przeciwdziałanie przejawom niepożądanych sytuacji. Cele szczegółowe programu Zwiększenie bezpieczeostwa uczniów na terenie szkoły i poza nią o Tworzenie warunków do kształtowania zachowao sprzyjających zdrowiu i bezpieczeostwu młodzieży. o Bezpieczeostwo uczniów na terenie szkoły i poza nią. o Systematyczne uwrażliwianie uczniów na sytuacje stwarzające zagrożenie. o Uczenie zasad postępowania w sytuacjach zagrożenia (pożar, wypalanie traw, użycie broni i inne ) oraz zapoznanie z przepisami 4

6 BHP (zachowanie na szkolnym korytarzu, szatni, klasie szkolnej, sali gimnastycznej). o Przeprowadzenie rozmów na temat bezpieczeostwa podczas ferii i wakacji. o Uwzględnienie profilaktyki uzależnieo: zażywanie narkotyków, dopalaczy, palenie papierosów i e- papierosów, picie alkoholu, zachowania agresywne. Eliminacja zachowao agresywnych i przemocy w szkole o Okresowa diagnoza. o Kształtowanie umiejętności asertywnych. o Kształtowanie umiejętności zastępowania agresji mediacjami i negocjacjami. o Kształtowanie postaw troski o bezpieczeostwo własne i innych. o Wzbudzanie empatii, tolerancji oraz zachowao prospołecznych i antydyskryminacyjnych. o Psychoedukacja rodziców. Rozwijanie umiejętności współżycia społecznego o Poznanie zasad funkcjonowania w klasie i w szkole. o Edukacja prawna uczniów (prawa i obowiązki uczniów, funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości- lekcje WOS). o Uwrażliwianie uczniów na potrzeby innych. o Uwrażliwienie uczniów na akceptację odmienności. o Wspieranie tolerancji i zapobieganie dyskryminacji. o Integrowanie społeczności klasowej i szkolnej. Działania na rzecz propagowania zdrowego trybu życia o Propagowanie zdrowego trybu życia. o Popularyzacja aktywnych sposobów spędzania wolnego czasu. o Zdrowe odżywianie. o Profilaktyka zaburzeo odżywiania. Profilaktyka uzależnieo o Profilaktyka palenia papierosów i e- papierosów. o Profilaktyka picia alkoholu. o Profilaktyka narkomanii, lekomanii, uzależnienia od komputera i innych urządzeo komunikacyjnych. o Rozpoznawanie sytuacji domowej wychowanków. 5

7 o Wdrażanie wybranych działao profilaktycznych. Podejmowanie działao mających na celu wzmocnienie motywacji własnego rozwoju o Uświadomienie uczniowi jego mocnych stron i możliwości. o Rozwijanie indywidualnych zainteresowao uczniów. o Wskazywanie pożądanych wzorców zachowao. o Zapobieganie nadmiernej absencji uczniów. o Pomoc uczniom w przezwyciężaniu własnych trudności i ograniczeo. o Pomoc licealistom w organizowaniu i planowaniu swojej pracy. o Rozwijanie umiejętności komunikacji interpersonalnej. Wdrażanie metod radzenia sobie w trudnych sytuacjach o Poszerzenie wiedzy dotyczącej sytuacji trudnych. o Wdrażanie zachowao asertywnych. o Pomoc uczniom w radzeniu sobie ze stresem. o Pomoc licealistom w pokonywaniu własnych ograniczeo. o Kształtowanie umiejętności szukania pomocy. Zadania profilaktyczne nauczycieli Pełnienie dyżurów śródlekcyjnych ze zwróceniem szczególnej uwagi na miejsca podwyższonego ryzyka: toalety, schody, szatnie. Informowanie na bieżąco wychowawców o niewłaściwym zachowaniu ich wychowanków. Obserwacja zachowania uczniów na terenie szkoły i poza nią (wyjścia, wycieczki). Wdrażanie do świadomego unikania zagrożeo oraz kształtowanie postaw asertywnych. Natychmiastowa, zgodna ze Statutem Szkoły, reakcja na przejawy agresji rówieśniczej, przemocy i zachowania dyskryminacyjne. Zadania profilaktyczne wychowawców klasowych Pomoc uczniom w rozwiązywaniu trudności życiowych i rodzinnych. Podnoszenie poziomu kultury osobistej uczniów. 6

8 Współpraca z rodziną w celu zapewnienia warunków prawidłowego rozwoju ucznia. Realizacja programów profilaktycznych dotyczących: palenia wyrobów tytoniowych i e-papierosów, picia alkoholu, sięgania po dopalacze, leki i inne środki zmieniające świadomośd, przeciwdziałania agresji, rozwijania umiejętności interpersonalnych. Kształtowanie postaw poszanowania mienia wspólnego, dbałości o estetykę klasy, szkoły i otoczenia. Systematyczne informowanie rodziców o postępach w nauce i zachowaniu ich dzieci. Pomoc uczniom w poznawaniu samego siebie i kształtowaniu pożądanego systemu wartości. Zadania profilaktyczne a i a szkolnego Pomoc w rozwiązywaniu problemów wychowawczych. Indywidualna pomoc uczniom w rozwiązywaniu trudnych sytuacji. Organizowanie pogadanek, prelekcji i godzin wychowawczych dla uczniów. Psychoedukacja rodziców. Wspieranie nauczycieli i wychowawców. Zadania profilaktyczne rodziców Dbałośd o kulturę osobistą swoich dzieci oraz sumienne realizowanie przez nie obowiązku nauki. Utrzymywanie regularnego kontaktu z wychowawcą klasy, a w razie potrzeby z iem szkolnym, iem bądź dyrektorem/ wicedyrektorem szkoły w celu zapobiegania niewłaściwym zachowaniom. Udział w przedsięwzięciach organizowanych przez szkołę, które są zorientowane na doskonalenie metod wychowawczych. Rodzice uczniów, którzy sprawiają szczególne trudności wychowawcze, winni kontaktowad się ze szkołą w każdym przypadku stwierdzenia 7

9 naruszenia obowiązujących norm i zasad oraz wspólnie znajdowad sposoby rozwiązywania problemów. Formy realizacji programu profilaktycznego W realizacji programu łączącego wychowanie, nauczanie i rozwijanie umiejętności psychospołecznych oraz wspieranie wszechstronnego rozwoju uczniów wykorzystuje się: o Przedmioty nauczania. o Godziny do dyspozycji. o Wyjścia i wycieczki klasowe. o Zajęcia sportowe. o Zajęcia pozalekcyjne. o Uroczystości klasowe, szkolne. o Imprezy ogólnopolskie i regionalne. o Zajęcia indywidualne i grupowe, prowadzone przez nauczycieli lub specjalistów. Metody np.: ankiety, rozmowy, obserwacje wykorzystane w ewaluacji wynikad będą z charakteru działao, warunków i okoliczności, w których te działania są realizowane. Obszary wymagające zintegrowanych działao w ramach programu profilaktyki Frekwencja uczniów. Motywacja uczniów. Wkład pracy własnej uczniów. Objawy nieprawidłowego psychoedukacyjnego rozwoju uczniów Niska frekwencja uczniów na zajęciach lekcyjnych (obowiązkowych i dodatkowych). Niska motywacja uczniów. Minimalny wkład pracy własnej. 8

10 Cele programu profilaktyki Podniesienie frekwencji uczniów na zajęciach (obowiązkowych i dodatkowych). Wzrost poziomu motywacji uczniów. Zwiększenie zaangażowania i aktywności uczniów w podejmowanych działaniach. Działania Wdrożyd program zapobiegania niskiej frekwencji. Stosowad ocenianie kształtujące. Kontynuowad przekazywanie semestralnej informacji zwrotnej o postępach uczniów w nauce i zachowaniu. Przestrzegad zasady indywidualizacji procesu nauczania. Dostosowad formy i metody pracy do możliwości psychoedukacyjnych uczniów. Stosowad wspólny, jednolity system oceniania zgodnie ze Statutem Szkoły, WSO, PSO. Realizowad metody aktywizujące w pracy z uczniami. Doceniad zaangażowanie uczniów w zajęcia lekcyjne i działania na rzecz szkoły i środowiska lokalnego. Promowad uczniów wykazujących szczególne zaangażowanie w procesie dydaktycznym i wychowawczym. Systematycznie zadawad i kontrolowad wykonywanie prac domowych. Uwzględniad zainteresowania uczniów w pracy metodą projektu. Systematycznie oceniad postępy uczniów. Diagnoza efektywności wprowadzonych działao Obserwacja i wywiad (rozmowy z rodzicami, nauczycielami i uczniami). Analiza frekwencji i wyników w nauce uczniów. Analiza wyników klasyfikacji śródrocznej i rocznej. 9

11 HARMONOGRAM DZIAŁAO SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI VII LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO W RADOMIU NA ROKU SZKOLNYM 2015/2016 W WYBRANYCH OBSZARACH ZAGROŻEO 1. Przeciwdziałanie przemocy i agresji ZADANIA SPOSOBY REALIZACJI OSOBY REALIZUJĄCE TERMIN Organizacja systemu działao szkoły ograniczających zjawiska niepożądane. 1. Diagnoza zasięgu zjawiska poprzez: - przeprowadzenie ankiet, - kwestionariuszy, - obserwację zachowao uczniów, - rozmowy indywidualne. IX-X Organizowanie zajęd profilaktycznych: - godziny wychowawcze. wychowawca IX Współpraca z poradniami specjalistycznymi, policją, kuratorami sądowymi. 4. Edukacja rodziców np.: - problemy wieku rozwojowego, - kształtowanie prawidłowych relacji uczuciowych, - sytuacje trudne wychowawczo; (tematyka proponowanych godzin może ulec zmianie ze względu na przeprowadzaną co roku ewaluację programu). W zależności od potrzeb i wyznaczonych terminów W zależności od potrzeb i terminów spotkao z rodzicami 5. Profilaktyka uzależnieo: - przeciwdziałanie narkomanii (w tym inne środki zmieniające świadomośd). terapeuci uzależnieo IV-V

12 6. Edukacja prawna- zapobieganie przestępczości nieletnich (kl.i). 7.Bezpieczna i przyjazna szkoła jako instytucja prawna. 8. Dbałośd o kulturę osobistą, kulturę języka i godną postawę ucznia VII LO. 9.Bezpieczeostwo uczniów w szkole i poza nią. policja Psycholog nauczyciele katecheci nauczyciele dyrektor nauczyciele XI-XII 2015 lub w wyznaczonych terminach 10. Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie- kampania informacyjna. XII

13 2. Propagowanie zdrowego stylu życia ZADANIA SPOSOBY REALIZACJI OSOBY REALIZUJĄCE TERMIN Uświadomienie zagrożeo wynikających z uzależnieo. 1. Ukazanie przyczyn oraz skutków palenia papierosów, używania alkoholu, substancji psychoaktywnych i dopalaczy (kl. I ). 2.Uczenie zachowao asertywnych: -nauka umiejętności interpersonalnych (kl.i-ii), - nauka umiejętności odmawiania. pracownicy PPP XI 2015 II 2016 III-IV Zorganizowanie akcji: - dzieo bez papierosa. 4. Program edukacyjny- anoreksja i bulimia zaburzenia odżywiania (kl.i i II). Samorząd Uczniowski wraz XI 2015 z opiekunem pielęgniarka pracownicy PPP V 2016 Edukacja prozdrowotna i kształtowanie postaw prozdrowotnych. 1. Stres przed maturą (klasy maturalne). 2. Profilaktyka raka piersi Zdrowe piersi są ok (kl. II). 3. Aktywne spędzanie czasu wolnego. 4.Profilaktyka raka szyjki macicy Wybierz życie-pierwszy krok (kl. I ) nauczyciel biologii nauczyciele w-f pielęgniarka III-IV 2016 termin ustala nauczyciel biologii X-XI 2015 V nauczyciel biologii II Ars, czyli jak dbad o miłośd (kl. I) nauczyciel biologii I Zachęcanie do: -racjonalnego odżywiania, -czynnego wypoczynku, - dbałośd o higienę osobistą, -dbałośd o zdrowy i prawidłowy rozwój fizyczny, -przeprowadzenie olimpiady zdrowego stylu życia., nauczyciele: w-f, EDB, biologii pielęgniarka I-II

14 7. Profilaktyka otyłości (obchody Światowego Dnia Walki z Otyłością). 8. Profilaktyka: - zachorowao na AIDS/ HIV, -dzieo walki z AIDS (kl. II). 9. Przeciwdziałania uzależnieniom od mediów, gier komputerowych, Internetu. Zjawisko cyberprzemocy (czym jest, jak nie stad się jej ofiarą?). 10. Akcje honorowego oddawania krwi przez młodzież pełnoletnią organizowane na terenie szkoły. pielęgniarka nauczyciel biologii nauczyciele informatyki policja nauczyciel EDB Centrum Krwiodawstwa V 2016 XII 2015-I 2016 wg programu oraz w zależności od dostępnych terminów wg harmonogramu ustalonego przez nauczyciela EDB 11. Organizowanie kursów udzielania pierwszej pomocy. nauczyciel EDB wg harmonogramu ustalonego przez nauczyciela EDB 12. Diagnoza i terapia uczniów z problemami zdrowotnymi. pielęgniarka nauczyciele w-f 13. Transplantacja jako forma ratowania ludzkiego życia. 14.Zdrowe odżywianie sposobem zapobiegania wielu chorobom i zjawiskom: anoreksji, bulimii oraz otyłości. nauczyciel EDB nauczyciel biologii wolontariat Samorząd Uczniowski nauczyciele w-f pielęgniarka nauczyciel biologii IV 2016 I-II

15 3. Eliminowanie problemów emocjonalnych ZADANIA SPOSOBY REALIZAJI OSOBY TERMIN Ograniczanie zachowao i zjawisk niepożądanych. 1. Pomoc uczniom klas Pierwszych w integracji ze środowiskiem szkolnym. IX Rozwiązywanie sytuacji problemowych. 3.Współpraca z instytucjami pozaszkolnymi. 4. Udzielanie pomocy rodzicom w sytuacjach trudnych wychowawczo (rodziny niepełne, zastępcze, emigracja zarobkowa): - ukierunkowanie na indywidualne potrzeby dziecka, -pomoc w wypracowaniu właściwych postaw rodzicielskich, -pomoc w nawiązaniu nici porozumienia między rodzicem i dzieckiem. Kształtowanie pozytywnych relacji z rówieśnikami. 1. Przeprowadzanie rozmów z uczniami. 2.Organizowanie zajęd integracyjnych: -lekcje wychowawcze, -wycieczki, -ogniska, -zawody sportowe, -imprezy okolicznościowe, -spotkania uczniów z wychowawcą i rodzicami. nauczyciele w zależności od potrzeb w zależności od potrzeb i planu pracy 3.Wzmacnianie poczucia własnej wartości poprzez gry i zabawy kształtujące pewnośd siebie: -samoakceptacja, -znajomośd swoich mocnych i słabych stron, -budowanie własnego nauczyciele IX-XI

16 wizerunku. 4.Nabywanie umiejętności wyrażania potrzeb oraz porozumiewania się z otoczeniem: -rozwijanie inteligencji emocjonalnej, - komunikat Ja. IX-XI Przekazywanie wiedzy o sposobach radzenia sobie z lękiem, stresem: - trening relaksacyjny, - zapoznanie ze sposobami rozwiązywania sytuacji konfliktowych. nauczyciele III-IV Nauka umiejętności empatii oraz tolerancji: -zapoznanie z powyższymi terminami, - stosowanie ich w życiu codziennym, - czy naprawdę jesteśmy tolerancyjni? (lekcje, warsztaty). 15

17 4. Kształtowanie postawy proekologicznej ZADANIA SPOSOBY REALIZAJI OSOBY TERMIN Kształtowanie postawy proekologicznej. 1. Prezentacja programów edukacyjnych związanych z ochroną środowiska. nauczyciel biologii zgodnie z rozkładem materiału 2. Omówienie odnawialnych źródeł energii. nauczyciel biologii zgodnie z rozkładem materiału Wdrażanie do samodzielnego poszukiwania sposobów eko -postępowania. 1. Przedstawienie metod poszukiwania wiedzy na temat ochrony środowiska. 2. Zachęcanie do promowania eko -postępowania wśród rodziny i przyjaciół. nauczyciel biologii nauczyciel biologii zgodnie z rozkładem materiału zgodnie z rozkładem materiału i planem pracy 3. Motywowanie do uczestnictwa w akcjach na rzecz środowiska. nauczyciel biologii 16

18 5. Rozwijanie umiejętności rozwiązywania problemów wynikających z niepowodzeo edukacyjnych i trudności w nauce ZADANIA SPOSOBY REALIZAJI OSOBY TERMIN Eliminowanie niepowodzeo edukacyjnych i innych trudności w nauce powodujących negatywne emocje. Wspieranie w rozwiązywaniu problemów. 1.Diagnozowanie przyczyn niepowodzeo edukacyjnych i trudności w nauce. 2. Prowadzenie warsztatów dotyczących sposobów efektywnej nauki. 3. Motywowanie do systematycznego uczęszczania na zajęcia szkolne, informowanie uczniów i rodziców o konsekwencjach wagarowania. 4.Prowadzenie terapii icznej dla uczniów z dysleksją rozwojową i zajęd dydaktyczno wyrównawczych. 1. Rozmowy indywidualne z uczniami. 2.Informowanie uczniów o instytucjach świadczących bezpłatną pomoc w rozwiązywaniu problemów natury prawnej. nauczyciele nauczyciele terapeuta iczny nauczyciele X-XI 2015 Dokument opracowany przez: 1. Monikę Kasperczyk 2. Olgę Jakubczyk-Sadkowską 3. Beatę Moczoł 4. Beatę Falioską 5. Beatę Drążyk-Ołtarzewską 6. Annę Smolik 7. Barbarę Łopuszyoską 8. Monikę Tkaczyk 17