I N F O R M A C J A P R A S O W A

Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego Gabinet Marszałka Biuro Prasowe Szczecin, 12.12.2013 r. I N F O R M A C J A P R A S O W A Kalendarium inicjatywy utworzenia Ugrupowania o nazwie: Środkowoeuropejski Korytarz Transportowy Europejskie Ugrupowanie Współpracy Terytorialnej Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (ŚKT-CETC Sp. z o.o.) W maju 2010 roku, w Varaždin, 14 regionów partnerskich Inicjatywy CETC-ROUTE65 podjęło decyzję o zmianie formy współpracy w ramach Środkowoeuropejskiego Korytarza Transportowego i utworzeniu Europejskiego Ugrupowania Współpracy Terytorialnej. Celem powołania ugrupowania jest ułatwienie i wspieranie współpracy transgranicznej, transnarodowej i międzyregionalnej w ramach Środkowoeuropejskiego Korytarza Transportowego, a także wzmocnienie spójności ekonomicznej i społecznej, w szczególności poprzez realizację projektów albo programów współpracy terytorialnej. Współpraca, którą regiony budowały przez 9 lat w ramach Porozumienia na rzecz utworzenia Środkowoeuropejskiego Korytarza Transportowego (CETC), przyniosła nowe oczekiwania, a dotychczasowa formuła wspólnych działań nie była już wystarczająco efektywna, aby sprostać tym wyzwaniom. W ciągu kilkunastu miesięcy dyskusji na temat nowej formy współpracy wyłoniona została grupa partnerów, którzy zdecydowali o kontynuacji dotychczasowych zadań w formule Europejskiego Ugrupowania Współpracy Terytorialnej. W grudniu 2010 roku partnerzy Inicjatywy podjęli decyzję o ulokowaniu siedziby przyszłego EUWT w Szczecinie. Za tą decyzją przemawia sześcioletnie doświadczenie Województwa Zachodniopomorskiego w prowadzeniu Sekretariatu Technicznego CETC. Podczas kolejnych spotkań postanowiono o utworzeniu centrum strategicznego - wewnętrznej jednostki administracyjnej EUWT o charakterze strategiczno planistycznym. EUWT. Geneza Rozwój i zwiększenie spójności gospodarczej oraz społecznej Wspólnoty Europejskiej wymaga pogłębienia współpracy terytorialnej. Ze względu na trudności, jakie napotkały państwa członkowskie, regiony i społeczności lokalne w realizacji współpracy transnarodowej, transgranicznej i międzyregionalnej, niezbędnym okazało się ustanowienie instrumentu współpracy na poziomie wspólnotowym, umożliwiającym zakładanie na terytorium Wspólnoty ugrupowań zajmujących się współpracą i posiadających osobowość prawną, zwanych Europejskimi Ugrupowaniami Współpracy Terytorialnej. Tego typu ugrupowania powstały w odpowiedzi na: 1

Propozycja Komisji Europejskiej wychodząca naprzeciw trudnościom zgłaszanym przez państwa członkowskie w realizacji polityki transgranicznej. Rozszerzenie UE nowe granice i powiązania między nimi. Doświadczenia w realizacji projektów w ramach Interreg III. Celem każdego EUWT jest usprawnienie i promowanie współpracy transgranicznej, ponadnarodowej i międzyregionalnej. W przeciwieństwie do struktur, które zarządzały tego typu współpracą do 2007 r., EUWT posiada osobowość i moc prawną. To znaczy, że może kupować i sprzedawać dobra i zatrudniać pracowników. EUWT jest nowością pod tym względem, iż umożliwia stowarzyszanie się samorządów różnych państw członkowskich bez konieczności podpisywania międzynarodowych umów, ratyfikowanych przez narodowe parlamenty. Jednak państwa członkowskie muszą wyrazić zgodę co do uczestniczenia potencjalnych członków w działaniach na ich terytorium. Rozporządzenie (WE) nr 1082/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady (weszło w życie 1 sierpnia 2007 roku, art. 16 wszedł w życie 1 sierpnia 2006 roku) przepisy rozporządzenia wiążą państwa członkowskie w całości i są stosowane bezpośrednio. Zgodnie z rozporządzeniem o EUWT, organizacja ta posiada osobowość prawną w danych państwach, może zatrudniać własnych pracowników, zakładać i prowadzić własne instytucje oraz przedsiębiorstwa we wszystkich krajach członkowskich UE. Oznacza to, że EUWT nie jest jedynie opiniotwórczą i formą współpracy ad-hoc, lecz stanowi dalekosiężne porozumienie z wyznaczonymi celami strategicznymi, wspólnymi projektami oraz programami i instytucjami zarządzanymi przez wszystkich członków. Na gruncie prawa europejskiego jest to nowa jednostka o charakterze ponadnarodowym. W Polsce dodatkowo te sprawy reguluje Ustawa z dnia 7 listopada 2008 r. o europejskim ugrupowaniu współpracy terytorialnej (Dz. U. z 2008 r. Nr 218, poz. 1390). Lista podmiotów uprawnionych do członkostwa w EUWT jest ściśle określona i należy do jednej lub kilku z następujących kategorii: państwa członkowskie władze regionalne władze lokalne podmioty prawa publicznego (art.1 ust 9 dyrektywy 2004/18/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dn. 31 marca 2004 w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień publicznych na roboty budowalne, dostawy i usługi) członkami mogą być także stowarzyszenia składające się z podmiotów należących do jednej lub kilku z tych kategorii EUWT. Szanse i korzyści Stworzenie wspólnego podmiotu prawnego dla Środkowoeuropejskiego Korytarza Transportowego może w istotny sposób przyczynić się do bardziej efektywnej realizacji celów partnerów regionalnych zaangażowanych w rozwój korytarza dzięki korzyścią płynącym z utworzenia EUWT, takim jak: Przepisy rozporządzenia UE dają wspólne ramy prawne dla wszystkich państw członkowskich. Utworzenie wspólnej instytucji o ponadnarodowym charakterze wpisuje się w specyfikę współpracy transgranicznej. EUWT może dotyczyć wszystkich trzech komponentów współpracy terytorialnej. EUWT może pełnić funkcję forum wymiany opinii i miejsca dialogu instytucji zainteresowanych rozwojem współpracy na obszarze działania ugrupowania 2

Przepisy dotyczące EUWT dają dużą dowolność zainteresowanym podmiotom w zakresie stworzenia schematu organizacyjnego ugrupowania. W związku z tym struktura może być prosta i wypełni odpowiadać potrzebą partnerów. Struktura EUWT znacząco upraszcza i w pełni legalizuje działanie i finansowanie wspólnych instytucji. Rozporządzenie narzuca tylko kilka obowiązkowych organów i dokumentów niezbędnych do utworzenia ugrupowania. Istniejące EUWT mają bogate doświadczenie. Aby je efektywnie wykorzystać, Komitet Regionów utworzył tzw. Platformę EUWT. Na platformie EUWT spotkają się przedstawiciele polityczni i techniczni wszystkich istniejących już bądź właśnie zakładanych EUWT oraz członkowie grupy ekspertów. Województwo Zachodniopomorskie jest członkiem platformy EUWT od roku 2011. Zapewnia długoterminowe zaangażowanie partnerów. Rozporządzenie klasyfikuje EUWT według kryterium ich zakładania na cztery różne grupy: EUWT zarządzające programami EWT EUWT stworzone celem realizacji projektów wspólnych wspieranych przez programy EWT; EUWT realizujące działania finansowane z innych funduszy UE EUWT realizujące działania finansowane spoza funduszy UE; Do końca 2010 roku w Unii Europejskiej zostało zarejestrowanych 16 ugrupowań. Większość z nich wykracza poza ramy klasyfikacji, gdyż wypełnia także obowiązki rządowe. Do dziś utworzono 38 EUWT obejmujące 19 krajów i oddziałujące na 30 milionów obywateli Unii Europejskiej. Źródło: http://cesci-net.eu/egtc-maps EUWT na mapie Europy Większość z istniejących EUWT pokrywa się z inicjatywami przestrzennymi poprzedzających je euroregionów. Euroregiony to nazwa na jednolite pod względem rozwoju regiony przygraniczne 3

z obszarów dwóch lub więcej państw. Tworzenie EUWT na tych terenach ma za zadanie realizację wspólnego programu rozwoju i wsparcie funkcjonowania wspólnych instytucji. Kolejna grupa to tzw. Projektowe EUWT, którego jedynym dotychczas przykładem jest Pyrenees-Cerdagne utworzone w celu zbudowania transgranicznego szpitala na granicy francusko-hiszpańskiej. Mamy też przedstawiciela programowego EUWT, to ugrupowanie o nazwie Grande Région założone w celu zarządzania programem współpracy terytorialnej na pograniczu francusko-niemiecko-belgijskoluksemburskim. Można zidentyfikować także następną grupę, tak zwane sieciowe EUWT, które jest oparte nie na geograficznej, lecz tematycznej bliskości, gdzie bazą do współpracy są konkretne zagadnienia i interesy, które łączą uczestników. Takie ugrupowanie może powstać na transgranicznej i międzyregionalnej platformie i tu dobrym przykładem może być właśnie Środkowoeuropejski Korytarz Transportowy Europejskie Ugrupowanie Współpracy Terytorialnej. W EUWT uczestniczą instytucje z Austrii, Belgii, Cypru, Francji, Grecji, Hiszpanii, Holandii, Luksemburga, Niemiec, Portugalii, Rumunii, Słowacji, Słowenii, Węgier, Włoch oraz Polski. Najbardziej aktywnymi państwami w tworzeniu EUWT są Francja i Węgry, które uczestniczą w kilkunastu EUWT. Nie ma natomiast ugrupowań angażujących partnerów z północnej części obszaru Morza Bałtyckiego. Zgodnie z założeniami instytucji unijnych do roku 2020 współpraca w ramach obszaru Morza Bałtyckiego będzie w pełni oparta o ten mechanizm, jako że jest to idealne i naturalne rozwiązanie dla współpracy bilateralnej. W Polsce pracuje się obecnie nad kilkoma EUWT, jednakże powołane zostało tylko jedno. Europejskie Ugrupowanie Współpracy Terytorialnej TRITIA jest organizacją efektywnej współpracy międzynarodowej mającej na celu identyfikację, promocję i wdrażanie programów, projektów oraz organizację wspólnych imprez przyczyniających się do rozwoju i poprawy warunków życia mieszkańców pogranicza czesko-polskosłowackiego. EUWT w horyzoncie 2020 W nowej perspektywie finansowej będzie to ważny mechanizm realizacji zadań rozwojowych, w związku z tym bardzo konkretnie definiuje się oczekiwania wobec przyszłości tego typu ugrupowań. Są to na przykład takie zagadnienia jak: Regiony będą w coraz większym stopniu decydowały o kierunkach współpracy w ramach UE, wiąże się to przede wszystkim z kryzysem światowym, który zmienił pryzmat patrzenia na rozwój współpracy transgranicznej. EUWT będą tworzyć strategie makroregionalne, wytyczając konkretne cele w wielu dziedzinach działalności jednostek samorządu terytorialnego. Kraje, które oddzielone są od siebie morzem, będą tworzyć sprawnie funkcjonujące EUWT, ponieważ morze jest taką samą granicą jak każda inna i nie powinno uniemożliwiać np. Skandynawii wykorzystania tego mechanizmu. Mechanizm obecnie jeszcze niedojrzały (porównanie do nastolatka), w roku 2020 będzie już efektywnie działać, czego wyrazem będzie dziesięciokrotne zwiększenie się liczby EUWT (do roku 2020 ma być 250 EUWT) i przekazanie im zarządzania Programami Europejskiej Współpracy Terytorialnej (stworzenie nowych programów dla EUWT tworzących strategie makroregionalne). Powstaną organy kojarzące podmioty, które mogłyby tworzyć EUWT. Taki organ funkcjonuje już we Francji, na Węgrzech jest właśnie tworzony. 4

EUWT będzie miało nowe zadania, a będzie nimi przygotowanie i realizacja dużych inwestycji infrastrukturalnych. Inwestycji o znaczeniu strategicznym dla zapewnienia spójności sieci TEN-T. Środkowoeuropejski Korytarz Transportowy Europejskie Ugrupowanie Współpracy Terytorialnej ŚKT-EUWT jest ustanawiane w celu umożliwienia szerokiego zakresu współpracy. Partnerzy CETC w ramach tworzonego ugrupowania pragną dążyć do: intensyfikacji współpracy na poziomie planowania, strategii i projektu oraz działać bardziej efektywnie. osiągnięcia głębszej identyfikacji i większego zaangażowana członków, zapewnienie stałej i niezależnej działalności organizacji na eksperckim i finansowym szczeblu stworzenie jasnych rozwiązań i odpowiedzialności w ramach struktury, niezależnych od zmian politycznych zapewnienie możliwości szybszej i bardziej elastycznej reakcji na zmieniające się potrzeby i okoliczności, stworzenia warunków, w których inicjatywa była bardziej widoczna na poziomie wspólnotowym dzięki sukcesywnemu lobbingowi. Przewiduje się współpracę w zakresie kultury i turystyki. Oczekuje się, że EUWT będzie integrować członków w sposób bardziej efektywny. EUWT przyczyni się do spójności gospodarczej i społecznej regionów UE - będzie się składać z partnerów regionalnych tylko na etapie utworzenia. W kolejnych etapach do współpracy włączone zostaną uniwersytety oraz podmioty gospodarcze, a docelowo także organy rządowe. ŚKT-EUWT przyczyni się ma do zrównoważonego rozwoju terytorium UE. Słabsze regiony będą miały większe szanse rozwoju dzięki łączeniu potencjałów z regionami w pełni wykorzystującymi swoje miejsce w Europie. Główne cele ŚKT-EUWT: Wspieranie i promocja rozwoju dostępności transportowej wzdłuż osi transportu multimodalnego północ-południe od Morza Bałtyckiego do Adriatyku w obszarze działania Ugrupowania. Wspieranie w sposób zrównoważony rozwoju gospodarki zaangażowanych regionów, co przełoży się na poprawę wskaźników zatrudnienia oraz jakości środowiska naturalnego i warunków życiowych osób tam zamieszkujących. Działanie na rzecz wzmacniania kompatybilności infrastruktury transportowej pomiędzy zaangażowanymi regionami. Zapewnianie wsparcia i warunków dla rozwoju intermodalnych połączeń transportowych i tym samym rozpowszechnianie rozwiązań przyjaznych środowisku. Wybrane zadania ŚKT-EUWT: utworzenie wspólnego obszaru planistycznego CETC; identyfikacja brakujących połączeń transportowych w ramach CETC wg rodzajów transportu i lokalizacji; inicjowanie prac i przeprowadzenie wstępnych studiów wykonalności; prowadzenie lobbingu proinwestycyjnego; zapewnianie swobodnego przepływu know-how, danych statystycznych oraz innych informacji; 5

opracowanie koncepcji łańcuchów logistycznych i udostępniania informacji gospodarczej wspomagającej działalność sektora przedsiębiorstw w obszarze działania Ugrupowania; włączenie do współpracy sektora Badania i Rozwój / B+R oraz uczelni wyższych; propagowanie zasad funkcjonowania zielonej infrastruktury transportowej ; stworzenie wspólnego obszaru turystycznego; wdrażanie i realizacja innych programów lub projektów rozwijanych w ramach EUWT przy wykorzystaniu pracy transgranicznych eksperckich grup roboczych; rekomendowanie rozwiązań w zakresie polityki regionalnej. Członkowie ŚKT-EUWT Sp. z o.o. znają się już z dotychczasowej współpracy, co daje dobra podstawę do sprawnego funkcjonowania Ugrupowania. Większość przyszłych członków EUWT ma również podobny potencjał w postaci doskonałego położenie strategicznego, szanse rozwoju zaawansowanych systemów transportowych, powiązanie śródlądowymi drogami wodnymi z ważnymi węzłami (hubami) UE oraz portami morskimi. Regiony charakteryzują się podobnymi potencjałami sektora gospodarki i kultury, a także stają przed podobnymi wyzwaniami. Te ostatnie są związane głównie z niezadowalającym stanem infrastruktury transportowej. Warto dodać, że potencjalni członkowie mają podobne poglądy polityczne dotyczące transportu i mają wspólny cel, jakim jest stworzenie kompatybilnej infrastruktury transportowej niwelującej bariery rozwoju między poszczególnymi regionami. Problematyka zrównoważonego rozwoju zajmuje szczególne miejsce w politykach prowadzonych przez poszczególne regiony. Wyjątkiem jest tu Region Skanii, dla którego głównym celem współpracy jest ogólnorozumiany wzrost regionu. Europa Środkowa, jako rynek o dużym potencjale wzrostu jest ważne partnerem dla Szwecji i odpowiednio Region Skanii. Uwarunkowania polityczne ŚKT-EUWT: Współpraca rozwijana w ramach Porozumienia Międzyregionalnego na rzecz utworzenia Środkowoeuropejskiego Korytarza Transportowego od roku 2004 przez 17 regionów i powiatów z 6 krajów. Deklaracja podpisana w maju 2007 roku w Bratysławie, stanowiąca polityczną wolę dalszego realizowania zamierzeń nakreślonych w Porozumieniu Międzyregionalnym na rzecz Utworzenia Środkowoeuropejskiego Korytarza Transportowego. Deklaracja dotycząca wspólnych działań w zakresie podniesienia na wyższy poziom współpracy w ramach Środkowoeuropejskiego Korytarza Transportowego - podpisana w grudniu 2008 roku w Senec. Deklaracja Szczecińska podpisana przez Ministrów odpowiedzialnych za transport w krajach CETC, w czerwcu 2010 roku w Szczecinie. Nazwa Ugrupowania: W języku polskim brzmi: Środkowoeuropejski Korytarz Transportowy Europejskie Ugrupowanie Współpracy Terytorialnej z Ograniczoną Odpowiedzialnością, w skrócie: ŚKT-EUWT z o.o.; W języku angielskim: Central European Transport Corridor Limited Liability European Grouping of Territorial Co-operation, w skrócie: CETC-EGTC Ltd.; W języku czeskim: Evropské seskupení pro územní spolupráci s ručením omezeným, skrócona nazwa w języku czeskim brzmi: SEDK- ESÚS s.r.o; W języku chorwackim: Srednjoeuropski transportni koridor Europske skupine teritorijalne suradnje s ograničenom odgovornošću, skrócona nazwa w języku chorwackim brzmi: STK ESTS d.o.o.; 6

W języku węgierskim: Közép-európai Közlekedési Folyosó Korlátolt Felelősségű Európai Területi Társulás, skrócona nazwa w języku węgierskim brzmi: KEKF ETT Kft.; W języku szwedzkim: Centraleuropeiska transportkorridoren med begränsat ansvar europeisk gruppering för territoriellt samarbete, skrócona nazwa w języku szwedzkim brzmi: CETC-EGTS AB; W języku słowackim: Európske zoskupenie územnej spolupráce s ručením obmedzeným týkajúce sa Stredoeurópskeho dopravného koridoru, skrócona nazwa w języku słowackim brzmi: EZÚS-CETC s.r.o. Informacja Wydziału Współpracy Terytorialnej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego Szczecin, 12 grudnia 2013 r. Biuro Prasowe Urzędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego, 70-540 Szczecin, ul. Korsarzy 34 tel. 91 48 07 249, faks 91 48 93 987, e-mail: rzecznik@wzp.pl, www.wzp.pl 7