INSTYTUT WYMIARU SPRAWIEDLIWO CI dr Dagmara Olczak-D browska Efektywno i sprawno egzekucji wiadcze pieni nych. Opracowanie wyników badania ankietowego. Warszawa 2014
Spis tre ci Wst p... 1 1. Profil respondenta... 3 2. Charakterystyka spraw prowadzonych przez respondentów... 6 3. Przyczyny przewlek ci post powa egzekucyjnych... 12 4. Przyczyny niskiej skuteczno ci egzekucji wiadcze pieni nych... 22 Podsumowanie... 29
Wst p W 2014 roku Instytut Wymiaru Sprawiedliwo ci w Warszawie, na zlecenie Ministra Sprawiedliwo ci, prowadzi badania po wi cone problemom egzekucji s dowej. Dotyczy y one statusu ustrojowego komornika s dowego, rodków zaskar enia w post powania egzekucyjnym, przyczyn spadaj cej efektywno ci egzekucji wiadcze pieni nych oraz op at egzekucyjnych. Ich celem by a analiza funkcjonowania systemu egzekucji s dowej w Polsce, zdiagnozowanie problemów prawnych i spo ecznych, które ten system generuje, oraz przedstawienie propozycji stosownych zmian legislacyjnych. Analiza tak istotnych dla rodowiska komorników dowych zagadnie nie mog a odbywa si bez uwzgl dnienia opinii komorników dowych. W tym celu zosta o przeprowadzono badanie ankietowe. Badania tego typu nale do powszechnie wykorzystywanych w naukach spo ecznych metod badawczych, s oparte na zbieraniu informacji od respondentów przy u yciu wystandaryzowanego kwestionariusza. Przeprowadzenie ankiety online Instytut Wymiaru Sprawiedliwo ci zleci TNS Global Spó ce z o.o. w Warszawie, która specjalizuje si w tego typu badaniach. Kwestionariusz, w oparciu o który badanie przeprowadzono, powsta w ramach prac, powo anego przez Ministra Sprawiedliwo ci, Mi dzyresortowego Zespo u do Spraw Oceny Systemu Egzekucji w Polsce. By równie przedmiotem konsultacji z przedstawicielami Krajowej Rady Komorniczej. Postawiono w nim 41 pyta, w ród których mo na wyró ni pytania (od 1-12) pozwalaj ce okre li profil respondentów, a w szczególno ci ich wiek wykszta cenie, p, siedzib kancelarii i jej wielko w znaczeniu liczby zatrudnionych asesorów, aplikantów i innego personelu. Kolejna grupa pyta (13-23) dotyczy a rodzaju spraw egzekucyjnych prowadzonych przez respondentów, a przede wszystkim wielko ci rocznego wp ywu, z wyró nieniem spraw z kategorii Kms i Kmp, liczby spraw wszcz tych na podstawie tytu u wykonawczego w postaci zaopatrzonego w klauzul wykonalno ci nakazu zap aty wydanego w elektronicznym post powaniu upominawczym, kategorii wierzycieli wszczynaj cych post powanie egzekucyjne i d ników, przeciwko którym te post powania s prowadzone. Nast pna grupa pyta (24-33, 38-39) odnosi a si do czynników, które w za eniu mog przyczynia si do wyd enia czasu trwania post powa egzekucyjnych, a mianowicie rodków zaskar enia wnoszonych w toku
egzekucji, zbiegów egzekucji s dowych prowadzonych przez ró nych komorników oraz zbiegów egzekucji s dowej i administracyjnej. Ostatni blok pyta (34-37 i 40-41) dotyczy poziomu efektywno ci egzekucji i mia na celu ustalenie czynników, które w opinii respondentów, spowodowa y w ostatnich latach lawinowy wzrost liczby spraw umorzonych z powodu bezskuteczno ci egzekucji. Poni ej zostan zaprezentowane wnioski, które wynikaj z rozk adów odpowiedzi na poszczególne pytania. 2
1. Profil respondenta W badaniu wzi y udzia 193 osoby, co stanowi 14 % ogólnej liczby komorników dowych dzia aj cych w Polsce na koniec 2014 roku (1339). Najwi cej z apelacji katowickiej (18%), warszawskiej (12%) i wroc awskiej (12%). 39% ankietowanych zadeklarowa o, e miasta, w których znajduj si siedziby ich kancelarii licz od 20 tys. do 100 tys. mieszka ców, 20% osób wskaza o, e liczba mieszka ców mie ci si w przedziale od 100 tys. do 300 tys. mieszka ców, a 19% zadeklarowa o siedziby kancelarii w miastach o liczbie ludno ci powy ej 500 tys. mieszka ców. Je li chodzi o liczb komorników dzia aj cych w rewirze, który odpowiada w ciwo ci miejscowej du rejonowego, to najwi ksza grupa respondentów - licz ca 37% wywodzi a si z s dów rejonowych, przy których dzia a od 2 do 5 komorników. 43% stanowi y osoby w wieku mi dzy 30 a 40 rokiem ycia, 27% mi dzy 40 a 50 rokiem ycia. 82% spo ród ankietowanych deklarowa o wykszta cenie wy sze magisterskie prawnicze. Odsetek respondentów prowadz cych kancelari najkrócej, tj. mniej ni 2 lata, wyniós 22%. Najwi ksza grupa osób, które wzi y udzia w badaniu (28%), zadeklarowa a, e zawód komornika s dowego wykonuje d ej ni 2 lata, lecz krócej ni 5 lat. 25% ankietowanych nale o do osób wykonuj cych t profesj ej ni 5 lat, ale krócej ni 10 lat. Stosunkowo du a grupa ankietowanych (20%) poda a, e kancelari komornicz prowadzi d ej ni 15 lat. Je li chodzi o liczb zatrudnionych osób w poszczególnych kancelariach, to 38% respondentów nie zatrudnia adnego asesora komorniczego, a 36% tylko jednego, 45% ankietowanych nie zatrudnia adnego aplikanta komorniczego, a 36% zatrudnia jednego aplikanta. Je li chodzi o personel biurowy, to 63% ankietowanych zadeklarowa a, e zatrudnia inne osoby ni aplikant i asesor na podstawie umów o prac i umów cywilnoprawnych w liczbie od 2 do 10 osób. Wielko wp ywu, jaki przyj y w 2013 roku kancelarie komorników, którzy wzi li udzia w badaniu, by a mniejsza ni 1000 spraw w przypadku 25% ankietowanych, a w przypadku 54% mie ci a si w przedziale od 1000 do 3000 spraw. Jedynie 12 spo ród wszystkich respondentów (6 %) odnotowa o w 2013 roku wp yw na poziomie powy ej 10 tys. spraw. 3
Zestawienie przytoczonych danych pozwala na sformu owanie wniosku, e w przeprowadzonym badaniu ankietowym najliczniej by a reprezentowana grupa ma ych i rednich kancelarii, w przypadku których roczny wp yw nie przekracza 3 tys. spraw (79% ankietowanych). W ród respondentów dominowa y osoby z wy szym wykszta ceniem (82% ) w wieku od 30 do 50 lat (70%), pe ni ce funkcje komorników s dowych nie d ej ni 10 lat (75%). 63 % komorników spo ród ankietowanych w ci gu 2 ostatnich lat by o zmuszonych z przyczyn ekonomicznych do redukcji zatrudnienia w swoich kancelariach. Rozk ad odpowiedzi na pytanie dotycz ce ograniczenia zatrudnienia przedstawia wykres 12. Wykres 43 przedstawia korelacj pomi dzy wielko ci kancelarii mierzon rocznym wp ywem spraw a konieczno ci redukcji zatrudnienia z przyczyn ekonomicznch. Najwi kszy odsetek komorników, którzy zmuszeni byli w ci gu ostatnich dwóch lat zmniejszy zatrudnienie, dotyczy kancelarii, których roczny wp yw mie ci si w przedziale od 1000 do 3000 spraw (57%). Wykres 12. Czy w ci gu ostatnich dwóch lat by Pan/Pani zmuszony z przyczyn ekonomicznych zredukowa liczb osób zatrudnionych w kancelarii? 4
Wykres 43. Liczba spraw, które wp yn y do kancelarii w 2013 roku a przymus, z przyczyn ekonomicznych, do redukcji liczby osób zatrudnionych w kancelarii w ci gu ostatnich dwóch lat Zestawienie powy szych danych wskazuje, e kancelarie ma e i rednie, funkcjonuj ce od kilku lat, zatrudniaj ce po kilkana cie osób, borykaj si z problemami ekonomicznymi i to w nie mog o stanowi potencjaln przyczyn ich zainteresowania udzia em w badaniu ankietowym. Nale y wyja ni, e z danych statystycznych Ministerstwa Sprawiedliwo ci MS Kom 23 za rok 2013 wynika, e kancelarie z wp ywem do 2 tys. spraw rocznie stanowi y 509 spo ród 1236 funkcjonuj cych na koniec 2013 roku, tj. 41 %, a kancelarii z wp ywem od 2001 do 5000 spraw rocznie by o 577 tj. 46 % ogó u. Oznacza to, e dominuj ca w ród respondentów grupa stanowi prób reprezentatywn dla rodowiska komorników, co pozwala na stwierdzenie, e identyfikowane przez ankietowanych problemy maj charakter powszechny i s udzia em zdecydowanej wi kszo ci tego rodowiska. 5
2. Charakterystyka spraw prowadzonych przez respondentów Wykresy 13-23 przedstawiaj rozk ady odpowiedzi na pytania dotycz ce rodzajów spraw egzekucyjnych prowadzonych przez respondentów pod k tem liczby spraw, w których wierzyciel skorzysta z prawa wyboru komornika, charakterystyki wierzycieli, praktyki sta ej wspó pracy wierzycieli z danym komornikiem, rodzaju tytu u wykonawczego stanowi cego podstaw egzekucji, liczby spraw rejestrowanych w repertoriach Kms i Kmp. Wykres 14 pokazuje zró nicowanie respondentów pod wzgl dem struktury wp ywu spraw z wyró nieniem tych, w których wierzyciel skorzysta z prawa wyboru komornika i tych, w których w ciwo komornika wyznacza y przepisy k.p.c. Analiza rozk adu odpowiedzi na pytania dotycz ce procentowego udzia u pierwszego typu spraw w ogólnym rocznym wp ywie spraw do danej kancelarii prowadzi do wniosku, e nie ma dominuj cej grupy respondentów prowadz cych sprawy z wyboru b tylko sprawy lokalne. 17% ankietowanych wskaza o, e w 2013 roku nie prowadzi o adnej sprawy z wyboru wierzyciela, 16%, e spraw takich by o mniej ni 5%, a 8%, e liczba tych spraw mie ci a si w przedziale od 5 do 10% ogó u spraw. Reasumuj c, liczba respondentów nieprowadz cych wcale spraw z wyboru lub prowadz cych niewielk liczb tych spraw wynios a 41%. Na przeciwnym biegunie nale oby umiejscowi ankietowanych obs uguj cych du liczb spraw z wyboru, ród których 19% deklarowa o, e spraw tych wp yn o do ich kancelarii od 25% do 50%, 12% udzia tych spraw okre li o w przedziale od 50% do 75%, a 12% jako liczb przekraczaj 75% ogó u spraw. W sumie 43% respondentów, którzy wzi li udzia w badaniu, prowadzi du liczb spraw z wyboru wierzyciela mieszcz si w przedziale od 25 do ponad 75%. Taki rozk ad odpowiedzi wskazuje na zró nicowanie ankietowanych pod wzgl dem struktury wp ywu, co nie pozostaje bez znaczenia dla oceny odpowiedzi na kolejne pytania ankiety dotycz ce przyczyn spadaj cej efektywno ci egzekucji oraz przewlek ci post powa egzekucyjnych. 6
Wykres 14. Czy liczba spraw prowadzonych w Pana/Pani kancelarii w 2013 roku, w których wierzyciel skorzysta z prawa wyboru komornika stanowi a: Wykres 17 obrazuje charakterystyk wierzycieli sk adaj cych wnioski egzekucyjne w kancelariach respondentów. Zdecydowanie przewa aj w ród nich instytucje finansowe (banki, fundusze sekurytyzacyjne, firmy windykacyjne i inne podmioty zajmuj ce si obrotem wierzytelno ciami). Odsetek respondentów, którzy zadeklarowali przewag tych podmiotów w grupie wierzycieli wyniós 73%. Stosunkowo ma a liczba ankietowanych wskaza a na Skarb Pa stwa, pa stwowe osoby prawne (8%) jako wierzycieli wszczynaj cych post powania egzekucyjne. 7
Wykres 17. Czy w ród wierzycieli, na wniosek których egzekucj Pan/Pani prowadzi przewa aj? Wykres nr 16 oraz korelacje przedstawione na wykresach 44 i 45 mia y na celu ustalenie, czy praktyka sta ej wspó pracy danego wierzyciela z wybranym komornikiem dotyczy kancelarii o ustabilizowanej pozycji na rynku, czy te kancelarii nowopowsta ych. Rozk ad odpowiedzi na pytanie nr 16 pokazuje, e w ród ankietowanych 45% zadeklarowa o, e spo ród wierzycieli korzystaj cych z prawa wyboru komornika nie ma takich, którzy cz sto kieruj wnioski o wszcz cie egzekucji do ich kancelarii. Odsetek ankietowanych, którzy pozytywnie odpowiedzieli na to pytanie wyniós 55%. Wykres nr 44 przedstawia korelacj mi dzy sta em prowadzenia kancelarii a praktyk sta ej wspó pracy danego wierzyciela z wybranym komornikiem. W grupie 55% ankietowanych, którzy odpowiedzieli pozytywnie na pytanie nr 16 przewa ali komornicy ze sta em od 2 do 5 lat stanowi cy 34% respondentów. 26% ankietowanych wywodzi a si z grupy ze sta em prowadzenia kancelarii poni ej 2 lat, a 25% z grupy w przedziale od 5 do 10 lat. Stosunkowo ma grup stanowili komornicy ze sta em ponad 15 lat na stanowisku komornika dowego, tj. 12%. Taki rozk ad odpowiedzi prowadzi do wniosku, e decyzja wierzyciela o ponownym wyborze tego samego komornika dotyczy przede wszystkim komorników ze sta em krótszym ni 10 lat, co mo e by argumentem przemawiaj cym za wi ksz konkurencyjno ci komorników 8
funkcjonuj cych od kilku lat, którzy staraj si zbudowa w asn renom na rynku. Wykres nr 44. Sta prowadzenia kancelarii a praktyka sta ej wspó pracy niektórych wierzycieli z wybranym komornikiem Wykres 18 przedstawia rozk ad odpowiedzi na pytanie dotycz ce liczby spraw, w których po uprzednio umorzonej bezskutecznej egzekucji wierzyciel z wniosek o ponowne jej wszcz cie. 37% ankietowanych zadeklarowa o, e liczba tego typu spraw w prowadzonych przez nich kancelariach wynosi a mniej ni 10% ogó u spraw. 44% wskaza o, e stanowi ona od 10% do 25% ogó u spraw, 15% liczb tych spraw sytuowa o w przedziale od 25% do 50% spraw, a 5% zadeklarowa o, e ponownie wszczynane egzekucje stanowi ponad 50% ogó u spraw prowadzonych w ich kancelariach. Na podstawie powy szych wyników mo na stwierdzi, e wielokrotne wszczynanie egzekucji umarzanych uprzednio z powodu bezskuteczno ci ma charakter powszechny. 9
Wykres 18. Czy liczba spraw, w których skierowany do Pana/Pani kancelarii wniosek o wszcz cie egzekucji by kolejnym wnioskiem wierzyciela po uprzednio umorzonej bezskutecznej egzekucji, wynios a: Wykres 22 przedstawia rozk ad odpowiedzi na pytanie 22 z ankiety dotycz ce liczby spraw egzekucyjnych, w których podstaw egzekucji by prawomocny nakaz zap aty wydany w elektronicznym post powaniu upominawczym. Zdecydowana wi kszo ankietowanych wskaza a, e odsetek wierzytelno ci egzekwowanych na podstawie tego rodzaju tytu u wykonawczego stanowi znacz liczb spraw, jakie prowadzone s w ich kancelariach. 12 % respondentów zadeklarowa o, e stanowi one ponad 50% ogó u spraw, 30%, e liczba tych spraw mie ci si w przedziale od 25% - 50% ogó u spraw, 33% wskaza o na przedzia od 10 do 25% spraw. Zestawienie wykresu 17 wskazuj cego na przewag w ród wierzycieli respondentów instytucji finansowych i wykresu 22 obrazuj cego istotny udzia elektronicznego nakazu zap aty w puli tytu ów wykonawczych kierowanych do egzekucji prowadzi do wniosku, e znacz cy wzrost spraw egzekucyjnych zwi zany jest z rozwojem us ug w zakresie obrotu wierzytelno ciami oraz atwieniami dla wierzycieli w dochodzeniu roszcze w postaci elektronicznego post powania upominawczego. Taki wniosek potwierdza tak e raport z bada 10
aktowych prowadzonych w Instytucie Wymiaru Sprawiedliwo ci w 2014 roku po wi cony przyczynom niskiej efektywno ci egzekucji wiadcze pieni nych. Na znacz cy odsetek spraw, w których wierzycielami s fundusze sekurytyzacyjne, wskazuje tak e rozk ad odpowiedzi przedstawiony na wykresie 23. Wykres 23. Czy liczba spraw wszcz tych w Pana/Pani kancelarii w 2013 roku przez fundusze sekurytyzacyjne oraz inne podmioty zajmuj ce si obrotem wierzytelno ciami wynosi a: 11
3. Przyczyny przewlek ci post powa egzekucyjnych Wykres 24 przedstawia rozk ad odpowiedzi na pytanie dotycz ce cz stotliwo ci wnoszenia skarg na czynno ci komornika w prowadzonych przez respondentów post powaniach egzekucyjnych. 69 % ankietowanych zadeklarowa o, e strony korzystaj z tego rodka zaskar enia w mniej ni 1% prowadzonych przez nich post powa. Wykres 24. W ilu sprawach egzekucyjnych, które toczy y si w 2013 roku w Pana/Pani kancelarii wniesiono skarg na czynno ci komornika (art. 767 k.p.c.)? Rozk ad odpowiedzi na pytanie 25 dotycz ce stosowania rodków nadzoru judykacyjnego przez s d na podstawie art. 759 2 k.p.c. w postaci zarz dze zmierzaj cych do zapewnienia nale ytego wykonania egzekucji wskazuje na bardzo rzadkie, a wr cz sporadyczne korzystanie przez s d z tego rodzaju instrumentu nadzorczego. 62 % respondentów zadeklarowa o, e nie by o w ród prowadzonych przez nich spraw w 2013 roku ani jednej sprawy, w której s d wyda by tego rodzaju zarz dzenia. 36 % wskaza o, e mia o to miejsce w mniej ni 1 % ogó u spraw. Do rzadko ci nale y równie zawieszenie post powania egzekucyjnego przez s d do czasu rozpoznania skargi na czynno ci komornika (wykres 26). 51% 12
ankietowanych wskaza o, e nie mia o to miejsca w adnej sprawie przez nich prowadzonej, w której wniesiono skarg, a 43% zadeklarowa o, e zawieszenie post powania egzekucyjnego dotyczy o mniej ni 10% spraw egzekucyjnych, w których wniesiono skargi. Powy sze dane wskazuj na stosunkowo ma liczb spraw egzekucyjnych, które z inicjatywy stron post powania egzekucyjnego albo na skutek dzia ania du z urz du, obj te s nadzorem judykacyjnym. Wykres 25. W ilu sprawach egzekucyjnych, które toczy y si w 2013 roku w Pana/Pani kancelarii s d z urz du wyda zarz dzenia zmierzaj ce do zapewnienia nale ytego wykonania egzekucji? Wykresy 27 i 28 odnosz si do czasu trwania post powa s dowych zainicjowanych skarg strony na czynno ci komornika. Pierwszy z nich dotyczy skarg rozpoznawanych przez s d, przy którym dzia a komornik, natomiast drugi przez s d w ciwy wed ug ogólnych zasad w przypadku skorzystania przez wierzyciela z prawa wyboru komornika. Rozk ady odpowiedzi na pytania 27 i 28 prowadz do wniosku, e szybciej skargi rozpoznawane s przez s dy, przy których dzia aj komornicy. Odsetek ankietowanych, którzy zadeklarowali czas rozpoznania skargi poni ej miesi ca, a nast pnie od 2 do 4 miesi cy, jest wy szy w przypadku dów, przy których dzia aj komornicy ni s dów w ciwo ci ogólnej. Jest on natomiast wy szy dla czasu rozpoznania skargi w przedziale od 4 do 6 miesi cy 13
i powy ej 6 miesi cy w przypadku s du w ciwego wed ug ogólnych zasad w przypadku skorzystania przez wierzyciela z prawa wyboru komornika. Wykres 27. Ile rednio trwa rozpoznanie skargi na czynno ci komornika (art. 767 k.p.c.) przez s d, przy którym Pan/Pani komornik dzia a? Wykres 28. Ile rednio trwa rozpoznanie skargi na czynno ci komornika (art. 767 k.p.c.) przez s d, w ciwy wed ug ogólnych zasad w przypadku skorzystania przez wierzyciela z prawa wyboru komornika? 14
Wykres 49 pokazuje korelacj mi dzy czasem trwania post powania s dowego w przedmiocie skargi na czynno ci komornika a apelacj, z której wywodzili si respondenci udzielaj cy odpowiedzi na pytanie nr 27. Najwi cej spo ród tych, którzy wskazali, e post powanie to trwa ponad 6 miesi cy wywodzi o si z apelacji warszawskiej (28%). Wykres 47 pokazuje korelacj miedzy najkrótszym czasem trwania post powania s dowego (poni ej miesi ca) a apelacj, z której obszaru pochodzili respondenci. 24% ankietowanych pochodzi o z apelacji katowickiej i tyle samo z apelacji lubelskiej. Wykresy 29 i 30 dotycz wp ywu na czas trwania egzekucji wiadcze pieni nych zbiegów egzekucji s dowej i administracyjnej (art. 773 k.p.c.). Tylko 5% ankietowanych odpowiedzia o, e czas trwania post powania s dowego w przedmiocie zbiegu tych egzekucji wynosi mniej ni miesi c. 39% zadeklarowa o, e mie ci si on w przedziale od 2 do 4 miesi cy, 24% w przedziale od 4 do 6 miesi cy, a 13% wskaza o czas powy ej 6 miesi cy. Wykres 30. Ile rednio trwa post powanie s dowe w przedmiocie zbiegu egzekucji dowej i administracyjnej (art. 773 k.p.c.)? 15
Wykres 31 przedstawia rozk ad odpowiedzi na pytanie dotycz ce zbiegu egzekucji dowych prowadzonych przez ró nych komorników przeciwko temu samemu nikowi. Z obserwacji praktyki, jak i wymiany pogl dów z przedstawicielami Krajowej Rady Komorniczej podczas prac Mi dzyresortowego Zespo u do Spraw Oceny Systemu Egzekucji w Polsce wynika, e do przewlek ci egzekucji dochodzi na etapie przekazania akt komornikowi w ciwemu po wydaniu postanowienia o przekazaniu sprawy przez komornika, który zgodnie z art. 773 1 k.p.c. uzna si za niew ciwego do dalszego jej prowadzenia. 46% respondentów wskaza o, e oczekuje od miesi ca do 3 miesi cy na przes anie akt przez komornika, który stwierdzi swoj niew ciwo, rozstrzygaj c zbieg egzekucji s dowych, a 38% zadeklarowa o, e trwa to od 3-6 miesi cy. Sprawne i szybkie rozstrzygni cie zbiegu egzekucji ma istotne znaczenie dla jej dalszego toku. Nale y wzi pod uwag, e komornik, który wyda postanowienie o przekazaniu sprawy, nie podejmuje ju kolejnych czynno ci egzekucyjnych w sprawie z uwagi na skuteczno postanowienia o przekazaniu z chwil podpisania jego sentencji (art. 360 k.p.c. w zw. z art. 13 2 k.p.c.). Z kolei komornik, któremu sprawa zosta a przekazana, nie mo e kontynuowa egzekucji, nie dysponuj c aktami egzekucyjnymi, a w szczególno ci tytu em wykonawczym. W tej sytuacji zwlekanie z przekazaniem akt komornikowi w ciwemu prowadzi do okresów nieuzasadnionej bezczynno ci w post powaniu egzekucyjnym i mo e skutkowa stwierdzeniem przewlek ci post powania w trybie ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w post powaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i post powaniu s dowym bez nieuzasadnionej zw oki (Dz. U. Nr 179, poz. 1843). 16
Wykres 31. Ile rednio trwa oczekiwanie na przes anie akt przez innego komornika w przypadku zbiegu egzekucji s dowych od daty wydania przez tego komornika postanowienia o przekazaniu sprawy? W pytaniu 33 podano 9 przyk adowych czynników, które mog przyczynia si do wyd enia czasu trwania post powania egzekucyjnego. Najwi cej spo ród ankietowanych (31%) jako czynnik najistotniejszy wskaza o zbiegi egzekucji dowych. 22% respondentów wymieni o trudno ci w ustaleniu maj tku d nika podlegaj cego egzekucji, 17% zbiegi egzekucji s dowej i administracyjnej, 11% skargi na czynno ci komornika, a 9% ankietowanych brak stosownych wniosków ze strony wierzyciela. Wykres 53 pokazuje, jak odpowiadali ankietowani prowadz cy ma e, redni i du e kancelarie, a wykres 54 jak rozk ada y si odpowiedzi komorników legitymuj cych si odpowiednim sta em w zawodzie. Wykres 38 przedstawia rozk ad odpowiedzi na pytania o przyczyny wyd enia czasu trwania egzekucji z nieruchomo ci. Ponad po owa respondentów (55%) wskaza a na przewlek ci na etapie post powania prowadzonego przez s d, a po owa z nich przyczyn tych upatruje w braku wniosków wierzyciela co do podj cia kolejnych czynno ci w egzekucji z nieruchomo ci. 17
Wykres 33. Który z poni ej wymienionych czynników ma zdaniem Pana/Pani najwi kszy wp yw na wyd enie czasu trwania post powania egzekucyjnego: Wykres 53. Liczba spraw, które wp yn y do kancelarii w 2013 roku a czynniki, które maj najwi kszy wp yw na wyd enie czasu trwania post powania egzekucyjnego 18
Wykres 54. Sta prowadzenia kancelarii a czynniki, które maj najwi kszy wp yw na wyd enie czasu trwania post powania egzekucyjnego W pytaniu 39 zwrócono si do ankietowanych o wskazanie, który z wymienionych czynników w najwi kszym stopniu przyczyni by si do skrócenia czasu trwania post powa egzekucyjnych. Najwi kszy odsetek respondentów (42 %) wskaza wprowadzenie w ciwo ci wy cznej komornika w sprawach egzekucyjnych. 34% wymieni o przyspieszenie post powa s dowych w przedmiocie skarg na czynno ci komornika oraz zbiegów egzekucji s dowej i administracyjnej, a 20% ograniczenie czynno ci komornika, które mog by zaskar one skarg. Analiza odpowiedzi udzielonych na pytania: 31, 33 i 39 prowadzi do wniosku, e negatywn konsekwencj przyznanego wierzycielowi w art. 8 ust. 5 ustawy o komornikach s dowych i egzekucji prawa wyboru komornika s zbiegi egzekucji dowych prowadzonych przez ró nych komorników dzia aj cych z wyboru wierzycieli stanowi ce g ówny powód przewlek ci post powa egzekucyjnych. 19
Wykres 39. Czy do skrócenia czasu trwania post powa egzekucyjnych w najwi kszym stopniu przyczyni oby si : Wykresy 56 i 58 pokazuj, którzy spo ród ankietowanych wprowadzenie w ciwo ci wy cznej komornika uznali za czynnik, jaki w najwi kszym stopniu przyczyni by si do skrócenia czasu trwania post powa egzekucyjnych. Wykres 58 pokazuje korelacj z uwzgl dnieniem wieku respondentów, a wykres 56 z uwzgl dnieniem wielko ci prowadzonych przez nich kancelarii mierzonej wielko ci rocznego wp ywu spraw. Nale y podkre li, e w tej ostatniej grupie najwi kszy odsetek ankietowanych (61%) opowiadaj cy si za wprowadzeniem w ciwo ci wy cznej to komornicy prowadz cy kancelari przyjmuj ce rocznie wp yw od 1000 do 3000 spraw egzekucyjnych, a wi c grupa, któr mo na uzna za dominuj w rodowisku komorników s dowych, która osi ga najwy sze wska niki skuteczno ci egzekucji wiadcze pieni nych. 20
Wykres 56. Liczba spraw, które wp yn y do kancelarii w 2013 roku a wprowadzenie ciwo ci wy cznej komornika w sprawach egzekucyjnych jako czynnik maj cy najwi kszy wp yw na skrócenie czasu trwania post powa egzekucyjnych Wykres 58. Wiek respondenta a wprowadzenie w ciwo ci wy cznej komornika w sprawach egzekucyjnych jako czynnik maj cy najwi kszy wp yw na skrócenie czasu trwania post powa egzekucyjnych 21
4. Przyczyny niskiej skuteczno ci egzekucji wiadcze pieni nych Wykres 37 przedstawia rozk ad odpowiedzi na pytanie o skuteczno egzekucji wiadcze pieni nych. Na pytanie o liczb spraw zako czonych w 2013 roku wyegzekwowaniem wiadczenia w ca ci 50% ankietowanych wskaza o przedzia od 10% do 25% ogó u spraw, a 41% przedzia od 25% do 50% spraw. rednia skuteczno jest wy sza ni wynikaj ca z danych Ministerstwa Sprawiedliwo ci na podstawie sprawozda MS-Kom 23, co wynika z przewagi respondentów reprezentuj cych kancelarie z wp ywem do 3 tys. spraw rocznie, które charakteryzuj si najwy szym wska nikiem skuteczno ci egzekucji. Jedn z mo liwych przyczyn bezskuteczno ci egzekucji jest ograniczona liczba sposobów egzekucji wskazanych przez wierzyciela, którymi komornik jest zwi zany. Wykres 35 dotyczy liczny spraw umorzonych z tego powodu. Najwi kszy odsetek respondentów (41%) wskaza, e ta przyczyna bezskuteczno ci egzekucji dotyczy mniej ni 5% umorzonych spraw egzekucyjnych. Jedynie 14% zadeklarowa o, e dotyczy to ponad 25% prowadzonych przez nich spraw. Wykres 55 pokazuje korelacj mi dzy wielko ci kancelarii (wielko wp ywu) a procentem spraw, w których przyczyn umorzenia egzekucji by a jej bezskuteczno wynikaj ca z ograniczonej liczby sposobów egzekucji wskazanych przez wierzyciela. 22
Wykres 55. Liczba spraw, które wp yn y do kancelarii w 2013 roku a procent umorze z powodu bezskuteczno ci egzekucji, które by y wynikiem braku wniosków wierzyciela w zakresie mo liwych sposobów egzekucji W kolejnym pytaniu zapytano ankietowanych co najbardziej przyczyni oby si do zwi kszenie efektywno ci egzekucji wiadcze pieni nych. Spo ród kilku wskazanych potencjalnych czynników, które mog wp ywa na wzrost skuteczno ci egzekucji, najwi kszy odsetek respondentów (78%) wskaza zmniejszenie kwot wolnych od potr ce w egzekucji z rachunku bankowego i w egzekucji z wynagrodzenia za prac. Nale y wyja ni, e w obecnym stanie prawnym kwoty wolne od zaj cia w celu zabezpieczenia minimum egzystencji d nika funkcjonuj w ramach kilku sposobów egzekucji tak e stosowanych równolegle, tj. w egzekucji z rachunku bankowego (art. 54 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe, Dz. U. 2012, poz. 1376 ze zm., dalej jako prawo bankowe), wynagrodzenia za prac (art. 87 1 k.p.), wiadcze emerytalno-rentowych (art. 140 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpiecze Spo ecznych, Dz. U. 2013, poz. 1440 ze zm.). Wed ug art. 54 ust. 1 prawa bankowego rodki pieni ne znajduj ce si na rachunkach oszcz dno ciowych, rachunkach oszcz dno ciowo-rozliczeniowych oraz na rachunkach terminowych lokat oszcz dno ciowych jednej osoby, niezale nie od 23
liczby zawartych umów, s wolne od zaj cia na podstawie s dowego lub administracyjnego tytu u wykonawczego do wysoko ci trzykrotnego przeci tnego miesi cznego wynagrodzenia w sektorze przedsi biorstw, bez wyp at nagród z zysku, og aszanego przez Prezesa G ównego Urz du Statystycznego za okres bezpo rednio poprzedzaj cy dzie wystawienia tytu u wykonawczego. W doktrynie wyja nia si, e ustanowiony w przytoczonym przepisie przywilej egzekucyjny ma zastosowanie tylko raz w ramach konkretnego zaj cia egzekucyjnego, ma zatem charakter jednorazowy, nie za odnawialny. Kwota pozostaje niezmienna a do zwolnienia rachunku spod zaj cia i jest limitem nieodnawialnym. Je eli zaj cie trwa, a uprawniony po jego dokonaniu zadysponowa kwot woln od egzekucji, to dokonanie nast pnie wp at na ten rachunek powoduje, e ca a wp acona kwota obj ta jest ju skutkami zaj cia. Je eli jednak w chwili zaj cia na rachunku nie by o rodków albo stan rodków by ni szy od kwoty zwolnienia, d nik (posiadacz rachunku) ma prawo do zatrzymania b uzupe nienia kwoty przywileju z kolejnych wp ywów na rachunek. U yty w art. 54 ust. 1 prawa bankowego zwrot niezale nie od liczby zawartych umów" nale y rozumie jako ograniczenie kwoty wolnej od zaj cia niezale nie od tego, ile rachunków oszcz dno ciowych dana osoba posiada w jednym banku lub w wielu bankach. Lokowanie wk adów oszcz dno ciowych na wielu rachunkach oszcz dno ciowych (ich rozpraszanie) nie poprawia zatem sytuacji ich posiadacza w kontek cie przywileju egzekucyjnego uregulowanego w tym przepisie (tak te D. Rogo [w:] Prawo bankowe. Komentarz. pod red. F. Zolla, Zakamycze 2005, Lex/el Komentarz do art. 54). Najwi cej kontrowersji wzbudza sytuacja, w której kwota wolna od potr ce w egzekucji z wynagrodzenia za prac albo wiadczenia emerytalno-rentowego przelana na rachunek bankowy d nika, zostaje zaj ta w ramach egzekucji z rachunku bankowego po wykorzystaniu kwoty wolnej od zaj cia przewidzianej dla tego sposobu egzekucji. Problem ten pojawia si tak e w orzecznictwie s dów powszechnych w sprawach dotycz cych odpowiedzialno ci odszkodowawczej komornika. Jednolicie przyjmuje si, e w takiej sytuacji dzia anie komornika nie jest bezprawne. Przedmiotem egzekucji z rachunku bankowego jest bowiem wierzytelno, jaka przys uguje posiadaczowi rachunku wobec banku i bez znaczenia pozostaje ród o pochodzenia wp aconych na ten rachunek rodków pieni nych. Umowa rachunku bankowego regulowana tre ci art. 725-733 k.c. rodzi po stronie 24
banku wzgl dem posiadacza rachunku obowi zek przyjmowania i przechowywania rodków pieni nych posiadacza rachunku oraz przeprowadzenia na jego zlecenie rozlicze pieni nych. Bank mo e obraca czasowo wolnymi rodkami pieni nymi zgromadzonymi na rachunku z obowi zkiem ich zwrotu w ca ci lub w cz ci, zasadniczo na ka de danie uprawnionego posiadacza rachunku (art. 726 k.c.). Regulacja umowy rachunku bankowego wskazuje, e mamy tutaj do czynienia nie z kwesti w asno ci rodków pieni nych lecz z prawem posiadacza do dania zwrotu rodków pieni nych w takiej samej ilo ci jak zgromadzone oraz zrealizowania na jego danie rozlicze bezgotówkowych. Posiadaczowi przys uguje konkretna wierzytelno do rodków zgromadzonych na jego rachunku, obejmuj ca abstrakcyjne jednostki pieni ne. W przypadku skierowania egzekucji do rachunku bankowego nie same rodki pieni ne wprost, ale ta wierzytelno posiadacza rachunku podlega zaj ciu, co oznacza, e w uprawnienia posiadacza rachunku wchodzi egzekwuj cy wierzyciel, który na skutek zaj cia wierzytelno ci uzyskuje mo liwo wykonywania uprawnie przys uguj cych posiadaczowi rachunku bankowego (art. 888 w zw. z art. 893 k.p.c.). Równocze nie wyp aty z rachunku nie mog by dokonywane bez zgody organu egzekucyjnego do wysoko ci zaj tej wierzytelno ci, podlegaj przekazaniu na pokrycie nale no ci d nika (art. 889 pkt 1 k.p.c.), co oznacza, e uprawnienia posiadacza rachunku podlegaj w tym zakresie ograniczeniom (tak te S d Apelacyjny w Katowicach w wyroku z 27 wrze nia 2007 r., V ACa 359/07, Biul.SAKa 2008/1/23 oraz S d Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 3 pa dziernika 2014 r. I ACa 409/14, niepubl.). W konsekwencji w obecnym stanie prawnym dopuszczalne jest prowadzenie egzekucji z wierzytelno ci posiadacza rachunku bankowego, niezale nie od zdarzenia faktycznego lub prawnego, które leg o u podstaw przelewu okre lonych rodków pieni nych na rachunek bankowy. W tej sytuacji nawet wolna od potr ce cz zaj tego wiadczenia emerytalno-rentowego lub wynagrodzenia za prac po przelaniu na rachunek bankowy d nika podlega egzekucji. W praktyce komornicy zwalniaj spod zaj cia kwoty przelewane na rachunek bankowy d nika, a pochodz ce z sum wolnych od potr ce w ramach innych sposób egzekucji albo stanowi ce wiadczenia niepodlegaj ce egzekucji na podstawie art. 831 k.p.c. po udokumentowaniu przez d nika ród a pochodzenia tych rodków. Przybiera to posta postanowienia o umorzeniu egzekucji z rachunku 25
bankowego w zakresie konkretnego wiadczenia przelewanego na ten rachunek. Nierzadko jednak takie dzia ania komorników s przedmiotem skarg wnoszonych przez wierzycieli, w szczególno ci zajmuj cych si w skali masowej egzekwowaniem nabytych wierzytelno ci. Zarzucaj oni naruszenie przepisów warunkuj cych umorzenie post powania egzekucyjnego od wniosku wierzyciela (art. 825 pkt 1 k.p.c.). O donios ci przedstawionego problemu dla praktyki s dowej wiadczy pytanie prawne skierowane do S du Najwy szego, w którym S d Okr gowy w Radomiu przedstawi do rozstrzygni cia problem, czy zaj cie wierzytelno ci z rachunku bankowego dokonane przez organ egzekucyjny w trybie art. 889 1 k.p.c. jest skuteczne w odniesieniu do zgromadzonych na tym rachunku 26 rodków niepodlegaj cych egzekucji z mocy art. 831 1 pkt 2a k.p.c. Wyja niaj c w tpliwo ci na tle wyk adni przytoczonych przepisów, S d ten wskaza na ró nice pomi dzy zwolnieniem spod zaj cia na podstawie art. 54 ust. 1 prawa bankowego i zwolnieniem spod egzekucji (art. 831 k.p.c.). W tym pierwszym przypadku podj cie przez posiadacza rodków z rachunku nie wy cza nast pnie ich zaj cia przez komornika na zasadach egzekucji z ruchomo ci. Zdaniem S du Okr gowego w Radomiu przewidziane w art. 831 1 pkt 2a k.p.c. wy czenie spod egzekucji powinno odnosi szerszy skutek ni wy czenie spod zaj cia. Wy czenie spod egzekucji nie zaw a wy cze do okre lonych sposobów egzekucji. Zakaz prowadzenia egzekucji (art. 831 1 pkt 2a i 2 k.p.c.) obejmuje te rachunek bankowy d nika, na który te rodki zosta y wp acone. Ograniczenie to jest szersze ni uregulowanie uj te w art. 889 i 890 k.p.c. Dotyczy ono niedopuszczalno ci prowadzenia egzekucji, która by aby skierowana do jakichkolwiek sk adników maj tku d nika wskazanych w art. 831 1 pkt 2a i 2 k.p.c. bez wzgl du na sposób egzekucji. Na to wp ywa równie okoliczno, e wyp ata rodków nale nych z tytu u dofinansowania i obrót tymi rodkami s mo liwe jedynie przez rachunki bankowe d nika. W uchwale podj tej 26 lutego 2015 roku (III CZP 104/14, www.sn.pl) S d Najwy szy przyj, e zaj cie rachunku bankowego nie mo e obejmowa rodków, o których mowa w art. 831 1 pkt 2a k.p.c., chyba e egzekwowana wierzytelno powsta a w zwi zku z realizacj projektu, na który te rodki by y przeznaczone. Powy sze stanowisko ma donios e znaczenie dla praktyki i powinno znale zastosowanie do
wszystkich wiadcze wskazanych w art. 831 k.p.c., które nie podlegaj egzekucji. Nale y zwróci uwag, e zak ada ono potrzeb dokonania przez d nika zaj tej wierzytelno ci (bank) analizy róde pochodzenia rodków wp acanych na rachunek bankowy d nika tak, aby nie dosz o do zaj cia wiadcze obj tych wy czeniem spod egzekucji na podstawie art. 831 k.p.c. Zasygnalizowane problemy dotycz ce przywilejów egzekucyjnych w poszczególnych sposobach egzekucji, a w szczególno ci ich zbiegu w sytuacji równoleg ego stosowania kilku sposobów, w ramach których przewidziano kwoty wolne od zaj cia, jak i stanowisko komorników, którzy wzi li udzia w ankiecie, uzasadniaj podj cie prac legislacyjnych maj cych na celu kompleksowe uregulowanie tego zagadnienia. Wykres 40. Czy do zwi kszenia efektywno ci egzekucji s dowej najbardziej przyczyni oby si : 27
Wykres 59. Liczba spraw, które wp yn y do kancelarii w 2013 roku a odst pienie od zasady zwi zania organu egzekucyjnego wnioskiem wierzyciela w zakresie wskazanych w nim sposobów egzekucji jako czynnik najbardziej przyczyniaj cy si do zwi kszenia efektywno ci egzekucji dowej 28
Podsumowanie 5.1. W przeprowadzonym badaniu ankietowym najliczniej by a reprezentowana grupa ma ych i rednich kancelarii, w przypadku których roczny wp yw nie przekracza 3 tys. spraw (79% ankietowanych). W ród respondentów dominowa y osoby z wy szym wykszta ceniem (82%) w wieku od 30 do 50 lat (70%), pe ni ce funkcje komorników s dowych nie d ej ni 10 lat (75%). 63% komorników spo ród ankietowanych w ci gu 2 ostatnich lat by o zmuszonych z przyczyn ekonomicznych do redukcji zatrudnienia w swoich kancelariach. Najwi kszy odsetek komorników, którzy zmuszeni byli w ci gu ostatnich dwóch lat zmniejszy zatrudnienie, dotyczy kancelarii, których roczny wp yw mie ci si w przedziale od 1000 do 3 000 spraw (57%). Zestawienie powy szych danych wskazuje, e kancelarie ma e i rednie, funkcjonuj ce od kilku lat, zatrudniaj ce po kilkana cie osób, borykaj si z problemami ekonomicznymi i to nie mog o stanowi potencjaln przyczyn ich zainteresowania udzia em w badaniu ankietowym. Nale y wyja ni, e z danych statystycznych Ministerstwa Sprawiedliwo ci MS-Kom 23 za rok 2013 wynika, e kancelarie z wp ywem do 2 tys. spraw rocznie stanowi y 509 spo ród 1236 funkcjonuj cych na koniec 2013 roku, tj. 41%, a kancelarii z wp ywem od 2001 do 5000 spraw rocznie by o 577, tj. 46% ogó u. Oznacza to, e dominuj ca w ród respondentów grupa stanowi prób reprezentatywn dla rodowiska komorników, co pozwala na stwierdzenie, e identyfikowane przez ankietowanych problemy maj charakter powszechny i s udzia em zdecydowanej wi kszo ci tego rodowiska. 5.2. Uzyskane na podstawie ankiety wyniki w zakresie pyta dotycz cych charakteru spraw egzekucyjnych prowadzonych przez respondentów, a w szczególno ci rodzaju tytu u wykonawczego stanowi cego podstaw egzekucji, charakterystyki wierzycieli egzekwuj cych oraz ników pozwalaj na sformu owanie nast puj cych wniosków. Po 29
pierwsze, w puli wierzytelno ci skierowanych do egzekucji znacz liczb stanowi wiadczenia pieni ne egzekwowane na podstawie zaopatrzonego w klauzul wykonalno ci elektronicznego nakazu zap aty. Po drugie, dominuj grup wierzycieli s instytucje finansowe, a w grupie d ników przewa aj osoby fizyczne, co pozwala na postawienie tezy, e znacz cy wzrost spraw egzekucyjnych zwi zany jest z rozwojem us ug w zakresie obrotu wierzytelno ciami oraz u atwieniami dla wierzycieli w dochodzeniu roszcze w postaci elektronicznego post powania upominawczego. Taki wniosek potwierdza tak e raport z bada aktowych prowadzonych w Instytucie Wymiaru Sprawiedliwo ci w 2014 roku po wi cony przyczynom niskiej efektywno ci egzekucji wiadcze pieni nych (por. A. Antkiewicz, K. Kazimierczak, Z. Wo niak Przyczyny niskiej skuteczno ci egzekucji dowej w Polsce Instytut Wymiaru Sprawiedliwo ci 2014). 5.3. Rozk ad odpowiedzi na pytania dotycz ce cz stotliwo ci stosowania przez s d instrumentów nadzoru judykacyjnego nad dzia alno ci komorników s dów wskazuje na stosunkowo ma liczb spraw o egzekucj wiadcze pieni nych, które z inicjatywy stron post powania egzekucyjnego albo na skutek dzia ania s du z urz du, obj te s takim nadzorem. O ma ej efektywno ci nadzoru judykacyjnego wiadczy tak e przeci tny czas trwania post powania dowego zainicjowanego skarg na czynno ci komornika. 55% ankietowanych wskaza o, e rozpoznanie skargi na czynno ci komornika przez s d, przy którym dzia a komornika trwa od 2 do 6 miesi cy, a 63% respondentów taki czas trwania post powania poda o w przypadku s du w ciwego wed ug ogólnych zasad, je eli wierzyciel skorzysta z prawa wyboru komornika. Takie dane wskazuj, e skarga na czynno ci komornika mo e na kilka miesi cy zablokowa post powanie egzekucyjne, co potwierdza rozk ad odpowiedzi na pytanie 39, w którym przyspieszenie post powa s dowych w przedmiocie skargi na czynno ci komornika zosta o wymienione jako drugi w kolejno ci czynnik, który móg by przyczyni si do usprawnienia egzekucji wiadcze pieni nych. Z drugiej strony w sytuacjach, kiedy 30
konieczna jest szybka interwencja s du, ten rodek zaskar enia nie zdaje egzaminu, poniewa przed podj ciem decyzji o zawieszeniu post powania egzekucyjnego od skar cego wymaga si uiszczenia op aty od skargi oraz dope nienia wymaga formalnych (art. 767 3 k.p.c.), które nie s zrozumia e dla stron w wi kszo ci niereprezentowanych przez zawodowych pe nomocników. Taki wniosek potwierdzaj równie badania aktowe przeprowadzone w 2014 roku w Instytucie Wymiaru Sprawiedliwo ci po wi cone skardze na czynno ci komornika (por. D. Olczak-D browska Skarga na czynno ci komornika efektywny instrument nadzoru judykacyjnego nad czynno ciami komorników s dowych czy sposób blokowania egzekucji przez ników? Instytut Wymiaru Sprawiedliwo ci 2014). 5.4. Najistotniejsz i wskazywan przez wi kszo respondentów przyczyn przewlek ci post powa egzekucyjnych s zbiegi egzekucji dowych stanowi ce negatywn konsekwencje przyznanego wierzycielowi w art. 8 ust. 5 ustawy o komornikach s dowych i egzekucji prawa wyboru komornika. Za niepokoj ce nale y uzna zachowania komorników, którzy informowani przez strony albo osoby trzecie (np. d ników zaj tych wierzytelno ci) o zbiegu egzekucji dowych zwlekaj z wydaniem postanowienia o przekazaniu sprawy komornikowi w ciwemu, a nast pnie przez kilka kolejnych miesi cy zwlekaj z przes aniem akt. Prowadzi to do wielomiesi cznych okresów bezczynno ci w post powaniu egzekucyjnym, poniewa komornik, który stwierdzi swoj niew ciwo, nie podejmuje adnych czynno ci egzekucyjnych, a ten, który jest w ciwy, nie mo e ich podj, poniewa oczekuje na akta. 46% respondentów wskaza o, e oczekuje od miesi ca do 3 miesi cy na przes anie akt przez komornika, który stwierdzi swoj niew ciwo, rozstrzygaj c zbieg egzekucji dowych, a 38% zadeklarowa o, e trwa to od 3 do6 miesi cy. Sprawne i szybkie rozstrzygni cie zbiegu egzekucji ma istotne znaczenie dla jej dalszego toku. Oczekiwanie na zwrotne po wiadczenia odbioru odpisów postanowienia o przekazaniu sprawy nie uzasadnia odmowy niezw ocznego przekazania akt komornikowi 31
ciwemu. Nale y podkre li, e skarga na postanowienie komornika o przekazaniu sprawy nie wstrzymuje wykonania postanowienia, chyba e na wniosek skar cego s d uzna za celowe zawieszenie post powania egzekucyjnego do czasu prawomocnego rozpoznania skargi (art. 821 1 k.p.c.). 5.5. W przeprowadzonym badaniu ankietowym zaskakuj cy okaza si rozk ad odpowiedzi na pytanie 39 o podanie czynnika, który w najwi kszym stopniu przyczyni by si do skrócenia czasu trwania post powa egzekucyjnych. 42% ankietowanych opowiedzia o si za wprowadzeniem w ciwo ci wy cznej komornika w sprawach egzekucyjnych. Najwi kszy odsetek ankietowanych (61%) opowiadaj cy si za wprowadzeniem w ciwo ci wy cznej, to komornicy prowadz cy kancelarie przyjmuj ce rocznie wp yw od 1000 do 3000 spraw egzekucyjnych, a wi c grupa, któr mo na uzna za dominuj w rodowisku komorników s dowych, która osi ga najwy sze wska niki skuteczno ci egzekucji wiadcze pieni nych. Postulat ograniczenia prawa wyboru komornika do obszaru apelacji zosta równie przedstawiony w raporcie z bada aktowych po wi conych przyczynom niskiej skuteczno ci egzekucji wiadcze pieni nych, które zosta y przeprowadzone w Instytucie w 2014 roku (por. A. Antkiewicz, K. Kazimierczak, Z Wo niak: Przyczyny niskiej skuteczno ci egzekucji s dowej w Polsce, Instytut Wymiaru Sprawiedliwo ci 2014). Do takich wniosków prowadz tak e analizy prawnoporównawcze po wi cone zagadnieniom systemu organów egzekucyjnych ze szczególnym uwzgl dnieniem statusu komornika dowego w Niemczech, Austrii, Szwajcarii, Belgii i Francji (por. np. A. Oko ska, System organów egzekucyjnych w Niemczech. Zasady pobierania i wysoko op at egzekucyjnych oraz rodki zaskar enia w post powaniu egzekucyjnym w Niemczech, Instytut Wymiaru Sprawiedliwo ci 2014 oraz E. Szczepanik, System organów egzekucyjnych we Francji. Zasady pobierania i wysoko op at egzekucyjnych oraz rodki zaskar enia w post powaniu egzekucyjnym we Francji, Instytutu Wymiaru Sprawiedliwo ci 2014). 32
5.6. Za inspiruj ce do wdro enia prac legislacyjnych nale y uzna opinie ankietowanych w zakresie czynników, które mog yby przyczyni si do zwi kszenia efektywno ci egzekucji wiadcze pieni nych. Spo ród kliku wskazanych potencjalnych czynników, które mog wp ywa na wzrost skuteczno ci egzekucji, najwi kszy odsetek respondentów (78%) wskaza zmniejszenie kwot wolnych od potr ce w egzekucji z rachunku bankowego i w egzekucji z wynagrodzenia za prac. Zasygnalizowane w niniejszym opracowaniu problemy dotycz ce przywilejów egzekucyjnych w poszczególnych sposobach egzekucji, a w szczególno ci ich zbiegu w sytuacji równoleg ego stosowania kilku sposobów, w ramach których przewidziano kwoty wolne od zaj cia, jak i stanowisko komorników, którzy wzi li udzia w ankiecie, uzasadniaj podj cie prac legislacyjnych maj cych na celu kompleksowe uregulowanie tego zagadnienia. 33