SPRAWOZDANIE z wizytacji Oddziału Zewnętrznego Aresztu Śledczego Warszawa Służewiec w Grodzisku Mazowieckim przeprowadzonej w dniach 14-18 października 2013r. przez SSO Agnieszkę Komorowicz Wizytacje przeprowadzono w oparciu o przepisy Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 26 sierpnia 2003r. w sprawie sposobu, zakresu i trybu sprawowania nadzoru penitencjarnego (Dz. U.2003r. nr 152.1496 z póź. zm.) Ponadto na podstawie danych statystycznych, informacji kierownictwa, udostępnionej dokumentacji oraz wybranych akt osobowych cz. B, a także rozmów ze skazanymi oraz własnej obserwacji. Poprzednia wizytacja miała miejsce we wrześniu 2009r. wyniki jej dały podstawę do sformułowania pozytywnej oceny pracy wizytowanej jednostki. Sformułowano jednak zalecenia powizytacyjne w zakresie konieczności podejmowania dalszych prac remontowych pawilonu mieszkalnego w celu wyrównania warunków mieszkalnych osadzonych z panującymi w pawilonach Aresztu Śledczego Warszawa Służewiec. W tym przedmiocie zalecenia powizytacyjne są w trakcie realizacji, przeprowadzono, bowiem remont kącików sanitarnych związany z koniecznością skutecznego odizolowania ich. Do wykonania pozostało wygładzenie ścian zewnętrznych i ich pomalowanie. W planach pozostaje zamontowanie w kącikach wentylacji mechanicznej. W 2012r. przeprowadzono gruntowny remont łaźni, jak i instalacji elektrycznej w pomieszczeniach mieszkalnych. W wyniku, czego dopływ energii do gniazdek jest sterowany automatycznie. Ponadto wykonano podłączenia umożliwiające korzystanie z ciepłej wody przez skazanych w celach, w ustalonych przedziałach czasowych. Zaznaczyć należy, że skazani mają stały dopływ do ciepłej wody w łaźni. Przeprowadzono także remonty w szatniach funkcjonariuszy SW, magazynu żywnościowego. Podnieść należy, że w trakcie wizytacji doszło do awarii w instalacji wodnej w sali widzeń, która była na bieżąco usuwana. Od poprzedniej wizytacji jednostka nie zmieniła swego przeznaczenia, jest to zakład karny typu półotwartego dla mężczyzn, dorosłych, odbywających karę po raz pierwszy. Osadzeni posiadają grupy P-2/p w liczbie 55, P-2/z w liczbie 23 i P-2/t - 3. Pojemność jednostki wynosi 81 miejsc. W czasie wizytacji w jednostce przebywało 81 skazanych. Obsada kadrowa funkcjonariuszy Służby Więziennej nie uległa zmianie, w dalszym ciągu zatrudnionych jest dwóch funkcjonariuszy (pion penitencjarny).
W Oddziale Zewnętrznym realizowane są wszystkie zadania związane z odbywaniem kary pozbawienia wolności w tym udzielanie nagród, jak i kar, z wyłączeniem przyjęć i zwolnień. Zadania te, pozostają w zakresie Działu Ewidencji Aresztu Śledczego Warszawa Służewiec, dlatego też w Oddziale znajduje się tylko cześć B akt osobowych osób osadzonych. Wybrano losowo i przeanalizowano kilka teczek, co pozwoliło na sformułowanie uwag w sprawie skazanego o numerze ewidencyjnym 2337/11, iż w rubryce odnoszącej się do podjętej decyzji precyzyjnie należy zaznaczyć, o jakiej treści decyzja zapadła, ponadto decyzja wydana w oparciu o art. 144 l kkw. winna zawierać elementy określone w art. 145 l kkw. W wizytowanym okresie na terenie jednostki odbywało się posiedzenie komisji penitencjarnej, podczas której byłam obecna. W ramach komisji dokonywano m.in. weryfikacji osadzonych w trybie art. 76 l i 2 kkw. Decyzje komisji był wydawane czytelnie, w oparciu o obowiązujące przepisy, skazani mieli możliwości wypowiedzenia się, a także byli pouczani o treści art. 7 l kkw.. Zaznaczyć jednak należy, że nie zawsze wskazywano termin do wniesienia skargi, co powinno być bezwzględnie przestrzegane. Warunki zakwaterowania zdaniem wizytującej są w zasadzie dobre. Część cel jest wyposażona w nowe łóżka, które posiadają szuflady, co powoduje, że cele wyglądają estetyczniej i są wygodniejsze w przechowywaniu rzeczy przez skazanych. Uzyskano zapewnienie, że w miarę możliwości finansowych w kolejnych celach będą wymieniane łóżka na nowe. Dotyczyć to także powinno wiszących szafek. W remontowanych celach wymieniono baterie sanitarne. W zakresie stanu pomieszczeń należy jednak uczynić uwagę dotyczącą stanu kuchni, gdzie w pomieszczeniu głównym na suficie widoczna była łuszcząca się farba, co po zwróceniu uwagi znalazło się w zainteresowaniu Kierownika OZ. W pawilonie mieszkalnym jest 14 cel w tym 4-3 osobowe, 4-9 osobowe, 3-5 osobowe, 2-8 osobowa, 1-2 osobowa. Cele podzielone są także na cele dla osób niepalących, jak i palących papierosy. W porze dziennej cele są otwarte tj. od 7-19, natomiast w porze nocnej są zamykane. Widzenia, jak poprzednio odbywają się w środy, soboty i niedziele w sali widzeń, w której znajduje się również kącik dla dzieci. Planowane są prace remontowe dotyczące wymiana dachu, jak i cel, o czym wskazano powyżej. Opiekę medyczną zapewnia pielęgniarka zatrudniona na 0,4 etatu. W razie potrzeby Oddział korzysta z pomocy medycznej Aresztu Śledczego Warszawa Służewiec, przyjeżdża lekarz a w nagłych wypadkach wzywane jest Pogotowie Ratunkowe.
Skazani w dalszym ciągu są zatrudniani poza terenem Oddziału. W czasie wizytacji 20 skazanych było zatrudnionych na zewnątrz, 22 na terenie. Zatrudnienie ma miejsce w ramach sprzątających teren przyległy do OZ - 2, DPS Izdebno Kościelne - 4, DRO Milanówek - 4, DPS Brwinów - 5, KPP Grodzisk Mazowiecki - 3, Gimnazjum - 2. W przygotowaniu były 2 grupy dotyczące pracy na Paluchu i DPS Kostowiec dla 8 skazanych. Ponadto 10 skazanych pracuje w kuchni, 5 odpłatnie., 2 jako pomoc magazyniera, 4 w grupie remontowej w tym 1 odpłatnie, 3 sprzątających, 2 w radiowęźle i l jako fryzjer. Zaznaczyć należy, że od poprzedniej wizytacji znacznie zmalała liczba osób zatrudnionych odpłatnie i wzrosła liczba skazanych zatrudnionych nieodpłatnie. Zatrudnianie skazanych jest niewątpliwie ważnym i wymagającym kontynuowania w dotychczasowym zakresie czynnikiem wychowawczym, dlatego należy podejmować dalsze działania, aby tworzyć dla skazanych miejsca pracy. Skazani korzystali z różnego rodzaju zajęć wychowawczych, jak i kulturalno -oświatowych, również w ramach przyznawanych im nagród. W związku z czym m.in. w okresie od l lipca do 30 września 2013 udzielono: - z art. 138 l pkt 7 kkw- 34 przepustki wobec 14 skazanych; - z art. 138 l pkt 8 kkw. - 9 przepustek wobec 5 skazanych; - z art. 91 3 kkw - 58 przepustek wobec 17 skazanych; - z art. 91 4 kkw - 183 przepustki wobec 41 skazanych - zajęcia kulturalno -oświatowe dotyczące wyjść do kina, na imprezy oraz akcje społeczne lokalne, jak i ogólnopolskie Czyste Miasto Grodzisk Mazowieckim, Rocznica Powstania Warszawskiego, Czysty Brzeg, Jesień z rodziną w Izdebnie Kościelnym, Przegląd twórczości abstynenckiej, turniej piłki halowej, Święto Domu Rehabilitacyjne Opiekuńczego w Milanówku, Sprzątanie Świata; - z art. 91 4 kkw. - 131 przepustek wobec 24 skazanych - w związku z uprawianiem sportu - hala sportowa, basen. Skazani ponadto mieli możliwość uczestniczenia w różnego rodzaju programach i kursach: - w 20I2r. były realizowane kursy zawodowe dotyczące kategorii murarz tynkach oraz glazurnik z zajęciami w zakresie aktywizacji zawodowej oraz kurs murarz tynkach bez takich zajęć, łącznie kursy te ukończyło 3 absolwentów. - w 2013r. były realizowane kursy zawodowe dotyczące kategorii malarz z zajęciami w zakresie aktywizacji zawodowej oraz kurs dotyczący umiejętności pracownika robót
wykończeniowych, łącznie ukończyło kursy 21 absolwentów. W przygotowaniu był kurs na pracownika robót wykończeniowych dla 12 osadzonych. Na terenie OZ organizowane są mitingi AA, jak i poza Oddziałem. Organizowane są także spotkania Bractwa więziennego". W zależności od potrzeb organizowane są też spotkania z przedstawicielami Fundacji Sławek". Skazani korzystają też z Biblioteki Miejskiej poprzez wypożyczanie książek w ramach uzupełnienia księgozbioru Oddziału Zewnętrznego. Ponadto realizowane były różnego rodzaju programy readaptacyjne: kulturalno-oświatowe, przeciwdziałania agresji i przemocy, przeciwdziałania uzależnieniom, przeciwdziałania pro kryminalnym postawom, aktywizacji zawodowej, ekologiczne, kształtowania umiejętności społecznych, integracji rodzin, promocji zdrowia. W dalszym ciągu na terenie jednostki znajduje się kaplica obrządku rzymskokatolickiego, w której raz w miesiącu odbywa się msza, w zakresie wyznawców innej wiary spotkania z przedstawicielami religijnymi, jak i nabożeństwa organizowane są w zależności od zgłaszanych przez skazanych potrzeb. W wizytowanym okresie nie miały miejsca wypadki nadzwyczajne. W rozmowie z osadzonymi obecnymi w pawilonie mieszkalnym uznać należy, że atmosfera w Oddziale nie budzi wątpliwości, osadzeni nie zgłaszali uwag, co do pracy administracji, ani warunków bytowych. W 2013r. w wizytowanym Oddziale z upoważnienia Rzecznika Praw Obywatelskich 22 maja udali się pracownicy Zespołu: Krajowy Mechanizm Prewencji. W wyniku, czego sporządzono raport z dnia 08.07.2013r., w którym sformułowano zalecenia, do których pismem z dnia 22 sierpnia 2013r. odniósł się Dyrektor Aresztu Śledczego Warszawa Służewiec. W piśmie tym poinformowano, w jakim zakresie "zrealizowano wskazane zalecenia. W przedmiocie szkoleń to z zakresu ochrony praw osadzonych w prawie międzynarodowym, ta tematyka, jak i umiejętności radzenia sobie ze stresem, zostały ujęte w planie szkole na 2014r., szkolenie z zakresu pierwszej pomocy przedmedycznej zostało zaplanowane na sierpień br. W przedmiocie remontów przeprowadzono prace, jak powyżej opisano. W zakresie higieny kąpiel osadzonych odbywa się zgodnie z 30 ust. 3 Rozporządzenia MS z 25.08.2003r. w sprawie Regulaminu Organizacyjno-Porządkowego wykonywania kary pozbawienia wolności. W zakresie widzeń odwiedzający mają zapewnioną możliwości zakupu artykułów żywnościowych i napojów, w zakresie konwojowania poza terenem jednostki skazani mają zapewnione możliwości korzystania z
własnej odzieży. Kolejno z uwagi na ograniczone możliwości lokalowe nie było możliwym wydzielenie pomieszczeń do realizacji nagród przewidzianych w art/138 l pkt 2 i 3 kkw. W związku z zobowiązaniem wynikającym z treści pisma z dnia 22 lipca 20l3r. XI Pen 411-17/13 wskazać należy, że odnotowano jeden przypadek dotyczący osadzenia R. Z. w okresie od 25.09.2009r. do 10. 10.2013r., który w OZ przebywał w 2002r, w związku ze złożeniem przez osadzonego pozwu przeciwko Skarbowi Państwa - Dyrektorowi AS Warszawa Służewiec, gdzie zarzut powoda dotyczył pobytu w- celach przeludnionych. Ustalono, iż 25.03.2013r. Prokuratoria Generalna Skarby Państwa skierowało pismo do administracji aresztu o zajęcie stanowiska w przedmiocie zasadności roszczeń powoda podnoszonych w pozwie, zatem uznać należy, że sprawa ta nie został jeszcze zakończona wyrokiem sądu. Kontrola OZ pod katem spraw opisanych w piśmie Ministerstwa Sprawiedliwości z dnia 16.07.2013r. DWOiP-I-034-11/13 nie wykazała podobnych zaniedbań. Z uwagi na powyższe prace, jak i funkcjonowanie Oddziału Zewnętrznego w Grodzisku Mazowieckim należy ocenić pozytywnie. Niemniej jednak w dalszym ciągu zachodzi konieczność sformułowania zaleceń powizytacyjnych w zakresie kontynuowania oraz podejmowania dalszych niezbędnych prac remontowych pawilonu mieszkalnego, jak i wymiany wyposażenia cel w kierunku wyrównania warunków mieszkalnych osadzonych z panującymi w pawilonach Aresztu Śledczego Warszawa Służewiec - w miarę możliwości finansowych. Ponadto decyzja wydana w oparciu o art. 144 l kkw. winna zawierać elementy określone w art. 145 l kkw. oraz w sytuacji wydawania decyzji przez administrację, które podlegają zaskarżeniu skazanych należy pouczać o treści art. 7 3 kkw., co powinno być uwidocznione w aktach osobowych. Wyniki wizytacji omówiono z Kierownik Oddziału Zewnętrznego kpt. Lucyną Sotkiewicz. Z uwagi na zaistnienie podstaw do sformułowania zaleceń powizytacyjnych -wyznaczam termin l miesiąca do poinformowania o zakresie i sposobie ich wykonania.