PREZES URZĘDU OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW DELEGATURA w ŁODZI

PREZES URZĘDU OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW DELEGATURA w ŁODZI ul. Piotrkowska 120 90-006 Łódź tel. (42) 636 36 89, fax (42) 636 07 12 e mail: lodz@uokik.gov.pl RŁO-61-36/12/AK Łódź, dnia 25 października 2012 r. DECYZJA Nr RŁO 50/2012 I. Na podstawie art. 28 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50, poz. 331 ze zmianami) oraz stosownie do art. 33 ust. 6 tej ustawy, po przeprowadzeniu postępowania w sprawie praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów wszczętego z urzędu przeciwko Markowi Sadowskiemu i Bartoszowi Cieślakowi prowadzącym działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą Najlepsze Nurkowania s.c. Marek Sadowski Bartosz Cieślak z siedzibą w Pabianicach działając w imieniu Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów: po uprawdopodobnieniu stosowania przez Marka Sadowskiego i Bartosza Cieślaka prowadzących działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą Najlepsze Nurkowania s.c. Marek Sadowski Bartosz Cieślak z siedzibą w Pabianicach praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów, o której mowa w art. 24 ust. 1 i 2 pkt 1 powołanej wstępie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, polegającej na stosowaniu postanowień wzorców umów, które zostały wpisane do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone, o którym mowa w art. 479 45 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) poprzez stosowanie we wzorcu umowy pod nazwą Postanowienia ogólne, następujących postanowień umownych o treści: 1) Uczestnik jest zobowiązany do pokrycia kosztów szkód wyrządzonych przez siebie bądź przez osoby niepełnoletnie będące pod jego opieką, w czasie trwania imprezy., 2) Organizator nie odpowiada za: ( ) zagubiony bądź uszkodzony przez przewoźnika bagaż., i przyjęciu zobowiązania Marka Sadowskiego i Bartosza Cieślaka prowadzących działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą Najlepsze Nurkowania s.c. Marek Sadowski Bartosz Cieślak z siedzibą w Pabianicach, do podjęcia działań zmierzających do zapobieżenia tym naruszeniom poprzez dokonanie zmian we wzorcu umowy pod nazwą Postanowienia ogólne oraz w znajdujących się w obrocie umowach zawartych z konsumentami poprzez: wykreślenie z postanowienia o treści Uczestnik jest zobowiązany do pokrycia kosztów szkód wyrządzonych przez siebie bądź przez osoby niepełnoletnie będące pod

jego opieką, w czasie trwania imprezy., końcowej część postanowienia o treści w czasie trwania imprezy, całkowite wykreślenie postanowienia o treści: Organizator nie odpowiada za: ( ) zagubiony bądź uszkodzony przez przewoźnika bagaż., nakłada się na Marka Sadowskiego i Bartosza Cieślaka prowadzących działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą Najlepsze Nurkowania s.c. Marek Sadowski Bartosz Cieślak z siedzibą w Pabianicach, obowiązek wykonania przyjętego zobowiązania poprzez: wprowadzenie zmian we wzorcu umowy pod nazwą Postanowienia ogólne zgodnie z przyjętym zobowiązaniem w terminie 2 tygodni (dwóch tygodni) od daty uprawomocnienia się niniejszej decyzji, doręczenie, w terminie 2 miesięcy (dwóch miesięcy) od daty uprawomocnienia się niniejszej decyzji, konsumentom, z którymi zostały podpisane umowy na podstawie dotychczasowego wzorca umowy pod nazwą Postanowienia ogólne, propozycji zmiany umów w sposób wynikający z przyjętego zobowiązania. II. Na podstawie art. 28 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50, poz. 331, ze zm.) oraz stosownie do art. 33 ust. 6 tej ustawy, po przeprowadzeniu postępowania w sprawie praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów wszczętego z urzędu przeciwko Markowi Sadowskiemu i Bartoszowi Cieślakowi prowadzącym działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą Najlepsze Nurkowania s.c. Marek Sadowski Bartosz Cieślak z siedzibą w Pabianicach działając w imieniu Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów: po uprawdopodobnieniu stosowania przez Marka Sadowskiego i Bartosza Cieślaka prowadzących działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą Najlepsze Nurkowania s.c. Marek Sadowski Bartosz Cieślak z siedzibą w Pabianicach, praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów, o której mowa w art. 24 ust. 1 i 2 powołanej na wstępie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, polegającej na bezprawnym działaniu, tj. stosowaniu w umowach zawieranych w obrocie gospodarczym z konsumentami na podstawie wzorca umowy pod nazwą Postanowienia ogólne, postanowień, które są sprzeczne z postanowieniami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 223, poz. 2268, ze zm.), następujących postanowień umownych o treści: 1) Organizator nie odpowiada za: ( ) szkodę wyrządzoną Uczestnikowi w wyniku działania siły wyższej, 2) Uczestnik zobowiązany jest do zapoznania się z informacjami dotyczącymi przepisów paszportowych, wizowych, celnych oraz zdrowotnych kraju docelowego. Większość z nich jest opisana na stronach www.nurkowanie.travel.pl. Uczestnik odpowiedzialny jest za dotrzymanie tych postanowień i jego obciążają ewentualne koszty wynikające z niezastosowania się do ww. postanowień.. i przyjęciu zobowiązania Marka Sadowskiego i Bartosza Cieślaka prowadzących działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą Najlepsze Nurkowania s.c. Marek Sadowski Bartosz Cieślak z siedzibą w Pabianicach, do podjęcia działań zmierzających do zapobieżenia tym naruszeniom poprzez dokonanie zmian we wzorcu umowy pod nazwą Postanowienia ogólne oraz w znajdujących się w obrocie umowach 2

zawartych z konsumentami poprzez zastąpienie zakwestionowanych postanowień postanowieniami o treści: Organizator nie odpowiada za: ( ) szkodę wyrządzoną Uczestnikowi w wyniku działania wyłącznie siły wyższej, Uczestnik zobowiązany jest do zapoznania się z informacjami Organizatora podawanymi przed zawarciem umowy dotyczącymi przepisów paszportowych, wizowych, celnych, oraz zdrowotnych kraju docelowego. Uczestnik zobowiązany jest także do zapoznania się otrzymanymi od organizatora informacjami o zmianach. nakłada się na Marka Sadowskiego i Bartosza Cieślaka prowadzących działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą Najlepsze Nurkowania s.c. Marek Sadowski Bartosz Cieślak z siedzibą w Pabianicach, obowiązek wykonania przyjętego zobowiązania poprzez: wprowadzenie zmian we wzorcu umowy pod nazwą Postanowienia ogólne zgodnie z przyjętym zobowiązaniem w terminie 2 tygodni (dwóch tygodni) od daty uprawomocnienia się decyzji, doręczenie, w terminie 2 miesięcy (dwóch miesięcy) od daty uprawomocnienia się decyzji, konsumentom, z którymi zostały podpisane umowy na podstawie dotychczasowego wzorca umowy pod nazwą Postanowienia ogólne, propozycji zmiany umów w sposób wynikający z przyjętego zobowiązania. III. Na podstawie art. 28 ust. 3 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50, poz. 331, ze zm.) oraz stosownie do art. 33 ust. 6 tej ustawy działając w imieniu Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów: nakłada się Marka Sadowskiego i Bartosza Cieślaka prowadzących działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą Najlepsze Nurkowania s.c. Marek Sadowski Bartosz Cieślak z siedzibą w Pabianicach, obowiązek złożenia informacji o stopniu realizacji przyjętego zobowiązania, zawierającej: 1) dowody wprowadzenia do obrotu prawnego wzorca umowy pod nazwą Postanowienia ogólne, uwzględniającego zmiany wynikające ze złożonego zobowiązania, 2) wzór aneksu do umów zawartych z konsumentami na podstawie dotychczasowego wzorca umowy pod nazwą Postanowienia ogólne uwzględniający zmiany wynikające ze złożonego zobowiązania, 3) kopię pierwszej i dwóch kolejnych umów zawartych w oparciu o nowy wzorzec umowy pn. Postanowienia ogólne, o ile takie umowy zostaną zawarte, 4) dane o liczbie konsumentów, którym doręczono aneksy do umów zawartych w oparciu o wzorzec umowy zawierający kwestionowane postanowienia wraz z dowodami potwierdzającymi doręczenie, 5) dane o liczbie konsumentów, którym nie doręczono aneksów do umów zawartych w oparciu o wzorzec umowy zawierający kwestionowane postanowienia oraz pisemne wyjaśnienia ewentualnych przyczyn braku doręczenia ww. aneksów w terminie 11 tygodni (jedenastu tygodni) od dnia uprawomocnienia się niniejszej decyzji. 3

Uzasadnienie W pierwszym kwartale 2011 r. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów zwany dalej: Prezesem Urzędu przeprowadził postępowanie wyjaśniające, w celu wstępnego ustalenia, czy na rynku usług turystycznych w rejonie działania Delegatury Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w Łodzi organizatorzy usług turystycznych w stosowanych przez siebie wzorcach umów, umowach i materiałach reklamowych stosują niedozwolone postanowienia uzasadniające podjęcie działań wskazanych w odrębnych przepisach lub stosują postanowienia, które zostały wpisane do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone zwanego dalej: Rejestrem o którym mowa w art. 479 45 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) zwanej dalej: k.p.c. co stanowi naruszenie ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50, poz. 331, ze zm.) zwanej dalej: ustawą o ochronie konkurencji i konsumentów. W toku postępowania wyjaśniającego po dokonaniu kontroli wzorca umowy o nazwie: Postanowienia ogólne stosowanego przez Marka Sadowskiego i Bartosza Cieślaka prowadzących działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą Najlepsze Nurkowania s.c. Marek Sadowski Bartosz Cieślak z siedzibą w Pabianicach zwanych dalej: Markiem Sadowskim Bartoszem Cieślakiem oraz zawieranych na jego postawie umów o świadczenie usług turystycznych Prezes Urzędu uznał, że postanowienia o treści: 1) Uczestnik jest zobowiązany do pokrycia kosztów szkód wyrządzonych przez siebie bądź przez osoby niepełnoletnie będące pod jego opieką, w czasie trwania imprezy., 2) Organizator nie odpowiada za: ( ) zagubiony bądź uszkodzony przez przewoźnika bagaż.,. mogą być tożsame z postanowieniami umownymi wpisanymi do Rejestru, o którym mowa w art. 479 45 k.p.c. Natomiast postanowienia o treści: 1) Organizator nie odpowiada za: ( ) szkodę wyrządzoną Uczestnikowi w wyniku działania siły wyższej, 2) Uczestnik zobowiązany jest do zapoznania się z informacjami dotyczącymi przepisów paszportowych, wizowych, celnych oraz zdrowotnych kraju docelowego. Większość z nich jest opisana na stronach www.nurkowanie.travel.pl. Uczestnik odpowiedzialny jest za dotrzymanie tych postanowień i jego obciążają ewentualne koszty wynikające z niezastosowania się do ww. postanowień.. mogą być sprzeczne z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych (tekst jednolity Dz. U z 2004 r. Nr 223, poz. 2268, ze zm.) zwaną dalej: ustawą o usługach turystycznych. W związku z powyższym Prezes Urzędu wszczął Postanowieniem Nr 1/61-36/12 (dowód: karty Nr 1 5) postępowanie w sprawie podejrzenia stosowania przez Marka Sadowskiego i Bartosza Cieślaka praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów polegającej na: 1. Bezprawnym stosowaniu we wzorcu umowy o nazwie: Postanowienia ogólne i tym samym w zawieranych z konsumentami umowach o świadczenie usług turystycznych, postanowień o treści: 1) Uczestnik jest zobowiązany do pokrycia kosztów szkód wyrządzonych przez siebie bądź przez osoby niepełnoletnie będące pod jego opieką, w czasie trwania imprezy, 2) Organizator nie odpowiada za: ( ) zagubiony bądź uszkodzony przez przewoźnika bagaż, 4

które są tożsame z postanowieniami wpisanymi do Rejestru, o którym mowa w art. 479 45 k.p.c., co może stanowić naruszenie art. 24 ust. 1 i 2 pkt 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. 2. Bezprawnym stosowaniu przez Marka Sadowskiego i Bartosza Cieślaka w umowach zawieranych w obrocie gospodarczym z konsumentami na podstawie wzorca umowy o nazwie: Postanowienia ogólne, postanowień o treści: 1) Organizator nie odpowiada za: ( ) szkodę wyrządzoną Uczestnikowi w wyniku działania siły wyższej, 2) Uczestnik zobowiązany jest do zapoznania się z informacjami dotyczącymi przepisów paszportowych, wizowych, celnych oraz zdrowotnych kraju docelowego. Większość z nich jest opisana na stronach www.nurkowanie.travel.pl. Uczestnik odpowiedzialny jest za dotrzymanie tych postanowień i jego obciążają ewentualne koszty wynikające z niezastosowania się do ww. postanowień., które są sprzeczne z postanowieniami ustawy o usługach turystycznych, co może stanowić naruszenie art. 24 ust. 1 i ust. 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. W odpowiedzi na zawiadomienie o wszczęciu postępowania Marek Sadowski i Bartosz Cieślak w pierwszym piśmie wystąpili z wnioskiem o wydanie decyzji zobowiązującej (dowód: karty Nr 37-41). Marek Sadowski i Bartosz Cieślak poinformowali jednocześnie, iż są małym przedsiębiorcą, w którym wspólnicy są zarówno właścicielami i pracownikami i biorąc pod uwagę zastrzeżenia Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz mając na względzie zapewnienia przejrzystości i usunięcia wszelkich wątpliwości, co do zgodnego z prawem posługiwania się wzorcem umów są gotowi do niezwłocznego usunięcia niewłaściwych postanowień ze wzorca umów jak i z obowiązujących umów. W piśmie, tym Marek Sadowski i Bartosz Cieślak złożyli deklarację dokonania zmian w stosowanym wzorcu umów poprzez: wykreślenie z postanowienia o treści Uczestnik jest zobowiązany do pokrycia kosztów szkód wyrządzonych przez siebie bądź przez osoby niepełnoletnie będące pod jego opieką, w czasie trwania imprezy., końcową część postanowienia w czasie trwania imprezy, całkowitym wykreśleniu postanowienia o treści: Organizator nie odpowiada za: ( ) zagubiony bądź uszkodzony przez przewoźnika bagaż., zastąpienie postanowienie o treści: Organizator nie odpowiada za: ( ) szkodę wyrządzoną Uczestnikowi w wyniku działania siły wyższej, postanowieniem Organizator nie odpowiada za: ( ) szkodę wyrządzoną Uczestnikowi w wyniku działania wyłącznie siły wyższej., zastąpienie postanowienia o treści: Uczestnik zobowiązany jest do zapoznania się z informacjami dotyczącymi przepisów paszportowych, wizowych, celnych oraz zdrowotnych kraju docelowego. Większość z nich jest opisana na stronach www.nurkowanie.travel.pl. Uczestnik odpowiedzialny jest za dotrzymanie tych postanowień i jego obciążają ewentualne koszty wynikające z niezastosowania się do ww. postanowień., postanowieniem o treści: Uczestnik zobowiązany jest do zapoznania się z informacjami Organizatora podawanymi przed zawarciem umowy dotyczącymi przepisów paszportowych, wizowych, celnych, oraz zdrowotnych kraju docelowego. Uczestnik zobowiązany jest także do zapoznania się otrzymanymi od organizatora informacjami o zmianach.. Na dowód swoich działań Marek Sadowski i Bartosz Cieślak przedstawili projekt nowego wzorca umów, zawierający ww. zmiany. Jednocześnie zobowiązali się w terminie 2 tygodni od daty uprawomocnienia się wydanej w przedmiotowej sprawie decyzji do wprowadzenia do obrotu prawnego nowego wzorca umowy zawierającego proponowane 5

zmiany oraz doręczenia w terminie 2 miesięcy od daty uprawomocnienia się decyzji konsumentom, z którymi zostały podpisane umowy na podstawie dotychczasowego wzorca umowy pod nazwą Postanowienia ogólne, propozycji zmiany umów w sposób wynikający z przyjętego zobowiązania. W dniu 25 października 2012 r. Prezes Urzędu zawiadomił Marka Sadowskiego i Bartosza Cieślaka o zakończeniu zbierania materiału dowodowego i możliwości zapoznania się z aktami sprawy (dowód: karta Nr 44). Prezes Urzędu ustalił, co następuje: Marek Sadowski, wspólnik spółki cywilnej, prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą Najlepsze Nurkowania s.c. Marek Sadowski Bartosz Cieślak z siedzibą w Pabianicach, jest przedsiębiorcą wpisanym do Centralnej Ewidencji i Informacji Działalności Gospodarczej Rzeczpospolitej Polskiej (dowód: zaświadczenie karta Nr 25). Bartosz Cieślak wspólnik spółki cywilnej, prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą Najlepsze Nurkowania s.c. Marek Sadowski Bartosz Cieślak z siedzibą w Pabianicach jest przedsiębiorcą wpisanym do Centralnej Ewidencji i Informacji Działalności Gospodarczej Rzeczpospolitej Polskiej (dowód: zaświadczenie karty Nr 19 i 26). Marek Sadowski i Bartosz Cieślak prowadzą wspólnie działalność gospodarczą polegającą na świadczeniu między innymi usług turystycznych w formie spółki cywilnej działającej pod nazwą Najlepsze Nurkowania s.c. Marek Sadowski Bartosz Cieślak, z siedzibą w Pabianicach jako organizator turystyki (dowód: zaświadczenie karta Nr 20). Przedmiotem analizy Prezesa Urzędu w ramach niniejszego postępowania był wzorzec umowy o nazwie Postanowienia ogólne stosowany przez Marka Sadowskiego i Bartosza Cieślaka przy zawieraniu umów z konsumentami na organizowane przez nich usługi turystyczne (dowód: karta Nr 21-24). W Postanowieniach ogólnych, które stanowią wzorzec umowy w rozumieniu art. 384 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.) zwanej dalej: k.c. Marek Sadowski i Bartosz Cieślak ustalili jednostronnie następujące postanowienia: Uczestnik jest zobowiązany do pokrycia kosztów szkód wyrządzonych przez siebie bądź przez osoby niepełnoletnie będące pod jego opieką, w czasie trwania imprezy., Organizator nie odpowiada za: ( ) zagubiony bądź uszkodzony przez przewoźnika bagaż., Organizator nie odpowiada za: ( ) szkodę wyrządzoną Uczestnikowi w wyniku działania siły wyższe.j, Uczestnik zobowiązany jest do zapoznania się z informacjami dotyczącymi przepisów paszportowych, wizowych, celnych oraz zdrowotnych kraju docelowego. Większość z nich jest opisana na stronach www.nurkowanie.travel.pl. Uczestnik odpowiedzialny jest za dotrzymanie tych postanowień i jego obciążają ewentualne koszty wynikające z niezastosowania się do ww. postanowień.. Jednocześnie kontrola strony internetowej www.nurkowanie.travel.pl. wykazała, że zamieszczona przez Marka Sadowskiego i Bartosza Cieślaka informacja o imprezie na Grenadzie nie zawiera informacji o obowiązujących przepisach paszportowych, wizowych i sanitarnych, w szczególności o terminach oczekiwania na wydanie paszportu i wizy oraz 6

o wymaganiach zdrowotnych dotyczących udziału w imprezie turystycznej a impreza w Indonezji zawiera jedynie wpis o treści: Wymaganym dokumentem jest paszport z okresem ważności przynajmniej na 6 miesięcy. Dla turystów z Europy przyznawana jest przy wjeździe 60 - dniowa wiza. Prosimy o skontaktowanie się z lokalną ambasadą lub konsulatem w kwestii wymagań dla danego kraju.. Sąd Okręgowy w Warszawie Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zwany dalej: Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów w wyroku z dnia 3 stycznia 2011 r., sygn. akt XVII AmC 2918/10 uznał za niedozwolone postanowienie o treści: Uczestnicy zobowiązani są do pokrycia kosztów ewentualnie wyrządzonych przez siebie szkód w trakcie trwania imprezy w miejscu ich powstania.". Postanowienie to zostało wpisane w dniu 11 kwietnia 2011 r., pod pozycją 2252, do Rejestru, o którym mowa w art. 479 45 k.p.c. Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w wyroku z dnia 11 maja 2007 r., sygn. akt XVII AmC 28/06, uznał za niedozwolone postanowienie o treści: Odpowiedzialność za utratę lub uszkodzenia przedmiotów wartościowych lub pieniędzy, które znajdowały się w bagażu uczestnika ponoszą odpowiednio ubezpieczyciel oraz przewoźnik lotniczy. Postanowienie to zostało wpisane w dniu 1 lipca 2008 r., pod pozycją 1455, do Rejestru, o którym mowa w art. 479 45 k.p.c. Ponadto, art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy o usługach turystycznych wymaga, aby organizator turystyki lub pośrednik turystyczny przed zawarciem umowy podał klientowi ogólne informacje o obowiązujących przepisach paszportowych, wizowych i sanitarnych, w szczególności o terminach oczekiwania na wydanie paszportu i wizy oraz o wymaganiach zdrowotnych dotyczących udziału w imprezie turystycznej. Natomiast zgodnie z art. 11a ust. 1 i 11b ust. 1 ustawy o usługach turystycznych organizator turystyki odpowiada za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy o świadczenie usług turystycznych, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest spowodowane wyłącznie: 1. działaniem lub zaniechaniem klienta; 2. działaniem lub zaniechaniem osób trzecich, nieuczestniczących w wykonywaniu usług przewidzianych w umowie, jeżeli tych działań lub zaniechań nie można było przewidzieć ani uniknąć, albo 3. siłą wyższą, a odpowiedzialności zakreślonej w tych granicach, z wyjątkami przewidzianymi w ustawie, nie można wyłączyć lub ograniczyć na drodze umowy. Marek Sadowski i Bartosz Cieślak zobowiązali się do zaniechania stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów (dowód: karty 38-41) poprzez: wykreślenie z postanowienia o treści Uczestnik jest zobowiązany do pokrycia kosztów szkód wyrządzonych przez siebie bądź przez osoby niepełnoletnie będące pod jego opieką, w czasie trwania imprezy., końcową część postanowienia w czasie trwania imprezy, całkowitym wykreśleniu postanowienia o treści: Organizator nie odpowiada za: ( ) zagubiony bądź uszkodzony przez przewoźnika bagaż., zastąpienie postanowienie o treści: Organizator nie odpowiada za: ( ) szkodę wyrządzoną Uczestnikowi w wyniku działania siły wyższej., postanowieniem Organizator nie odpowiada za: ( ) szkodę wyrządzoną Uczestnikowi w wyniku działania wyłącznie siły wyższej., zastąpienie postanowienia o treści: Uczestnik zobowiązany jest do zapoznania się z informacjami dotyczącymi przepisów paszportowych, wizowych, celnych oraz zdrowotnych kraju docelowego. Większość z nich jest opisana na stronach www.nurkowanie.travel.pl. Uczestnik odpowiedzialny jest za dotrzymanie tych postanowień i jego obciążają ewentualne koszty wynikające z niezastosowania się do ww. postanowień., postanowieniem Uczestnik zobowiązany jest do zapoznania się z informacjami Organizatora podawanymi przed zawarciem umowy dotyczącymi 7

przepisów paszportowych, wizowych, celnych, oraz zdrowotnych kraju docelowego. Uczestnik zobowiązany jest także do zapoznania się otrzymanymi od organizatora informacjami o zmianach.. Mając na uwadze ilość zawartych umów oraz doświadczenie w kontaktach z konsumentami Marek Sadowski i Bartosz Cieślak zobowiązali się do wprowadzenia zmian we wzorcu umowy w terminie dwóch tygodni od uprawomocnienia się decyzji, jak również do aneksowania wcześniej zawartych umów w okresie dwóch miesięcy od dnia uprawomocnienia się niniejszej decyzji (dowód: karty Nr 36-37). Marek Sadowski i Bartosz Cieślak przekazali również projekt nowego wzorca umowy, niezawierający kwestionowanych przez Prezesa Urzędu postanowień (dowód: karty Nr 40-41). Prezes Urzędu zważył, co następuje: Podstawą do rozstrzygania sprawy w oparciu o przepisy ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów jest uprzednie zbadanie przez Prezesa Urzędu, czy w danej sprawie zagrożony został interes publicznoprawny. Stwierdzenie, że to nastąpiło pozwala na realizację celu tej ustawy, wskazanego w art. 1 ust. 1 tej ustawy, którym jest określenie warunków rozwoju i ochrony konkurencji oraz zasad podejmowanej w interesie publicznym ochrony interesów przedsiębiorców i konsumentów. Zdaniem Prezesa Urzędu rozpatrywana sprawa ma charakter publicznoprawny, albowiem wiąże się z ochroną interesu wszystkich konsumentów, którzy są lub będą klientami Marka Sadowskiego i Bartosza Cieślaka. Interes publicznoprawny przejawia się także w postaci zbiorowego interesu konsumentów. Innymi słowy, naruszenie zbiorowego interesu konsumentów jest jednocześnie naruszeniem interesu publicznoprawnego. Zatem uzasadnione było w niniejszej sprawie podjęcie przez Prezesa Urzędu działań przewidzianych w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów. Zgodnie z art. 28 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, jeżeli w toku postępowania w sprawie stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów zostanie uprawdopodobnione na podstawie okoliczności sprawy, informacji zawartych w zawiadomieniu, o którym mowa w art. 100 ust. 1 tej ustawy, lub innych informacji będących podstawą wszczęcia postępowania, że przedsiębiorca stosuje praktykę, o której mowa w art. 24 tej ustawy, a przedsiębiorca, któremu jest zarzucane naruszenie tego przepisu, zobowiąże się do podjęcia lub zaniechania określonych działań zmierzających do zapobieżenia naruszeniom, Prezes Urzędu może, w drodze decyzji, nałożyć obowiązek wykonania tych zobowiązań. W decyzji tej, jak wynika z art. 28 ust. 3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, Prezes Urzędu nakłada na przedsiębiorcę obowiązek składania w wyznaczonym terminie informacji o stopniu realizacji zobowiązań. Przytoczony powyżej przepis jako przesłanki warunkujące możliwość wydania decyzji wskazuje: uprawdopodobnienie, że przedsiębiorca stosuje praktykę, o której mowa w art. 24 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz zobowiązanie się przedsiębiorcy, któremu jest zarzucane naruszenie tego przepisu, do podjęcia lub zaniechania działań zmierzających do zapobieżenia tym naruszeniom. W niniejszym postępowaniu wymaga zatem rozważenia, czy wskazane warunki zaistniały w odniesieniu do działania i zobowiązania Marka Sadowskiego i Bartosza Cieślaka, a ponadto, czy w przypadku ich wystąpienia uzasadnione jest przyjęcie zobowiązania strony postępowania i wydanie przez Prezesa Urzędu decyzji w oparciu o ww. przepis. Zgodnie z art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów zakazane jest stosowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Stosownie do art. 24 ust. 8

2 tej ustawy, przez praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów rozumie się godzące w nie bezprawne działanie przedsiębiorcy, w szczególności: stosowanie postanowień wzorców umów, które zostały wpisane do Rejestru o którym mowa w art. 479 45, naruszanie obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji, nieuczciwe praktyki rynkowe lub czyny nieuczciwej konkurencji. Dla uprawdopodobnienia stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów konieczne jest jednak każdorazowo uprawdopodobnienie kumulatywnego spełnienia trzech przesłanek: 1) działanie lub zaniechanie przedsiębiorcy, 2) noszące znamiona bezprawności, 3) godzące w zbiorowy interes konsumentów. Ad 1) Stosownie do art. 4 pkt 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, ilekroć w ustawie jest mowa o przedsiębiorcy, rozumie się przez to przedsiębiorcę w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej ( ). Przedsiębiorcą w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jednolity Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447, ze zm.) zwanej dalej: ustawą o swobodzie działalności gospodarczej jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej (zgodnie z art. 4 ust. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej). Ponadto, zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą w dniu złożenia wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Przepis art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej definiuje działalność gospodarczą jako zarobkową działalność wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż a także działalność zawodową, wykonywaną w sposób zorganizowany i ciągły. Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą w dniu złożenia wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Marek Sadowski prowadzący działalność gospodarczą jako wspólnik spółki cywilnej pod nazwą Najlepsze Nurkowania s.c. Marek Sadowski Bartosz Cieślak z siedzibą w Pabianicach, został wpisany do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej Rzeczpospolitej Polskiej. Nie ulega zatem wątpliwości, iż Marek Sadowski jest przedsiębiorcą w rozumieniu powołanego wyżej art. 4 pkt 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Tym samym przy wykonywaniu działalności gospodarczej podlega on rygorom określonym w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów i jego działania mogą podlegać ocenie pod kątem naruszenia zakazu stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Bartosz Cieślak prowadzący działalność gospodarczą jako wspólnik spółki cywilnej pod nazwą Najlepsze Nurkowania s.c. Marek Sadowski Bartosz Cieślak z siedzibą w Pabianicach, został wpisany do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej Rzeczpospolitej Polskiej. Nie ulega zatem wątpliwości, iż Bartosz Cieślak jest przedsiębiorcą w rozumieniu powołanego wyżej art. 4 pkt 1 ustawy o ochronie konkurencji 9

i konsumentów. Tym samym przy wykonywaniu działalności gospodarczej podlega on rygorom określonym w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów i jego działania mogą podlegać ocenie pod kątem naruszenia zakazu stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. W związku z powyższym Prezes Urzędu stwierdził, że pierwsza przesłanka niezbędna do uprawdopodobnienia stosowania przez Marka Sadowskiego i Bartosza Cieślaka praktyki wskazanej w art. 24 ust. 1 i 2 i art. 24 ust. 1 i 2 pkt 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów została spełniona. Ad 2) Dla uprawdopodobnienia, że działania przedsiębiorcy są praktyką naruszającą zbiorowe interesy konsumentów konieczne jest, aby miały one charakter bezprawny. Bezprawność tradycyjnie ujmowana jest jako sprzeczność z obowiązującym porządkiem prawnym. Porządek prawny obejmuje normy prawa powszechnie obowiązującego, a także nakazy i zakazy wynikające z zasad współżycia społecznego i dobrych obyczajów (wyrok Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 13 listopada 2007 r., sygn. akt XVII AmA 45/07). Same przepisy ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów nie regulują konstrukcji bezprawności działań przedsiębiorcy. Przepis art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów stanowi, iż zakazane jest stosowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, stosownie zaś do art. 24 ust. 2 tej ustawy przez praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów rozumie się godzące w nie bezprawne działanie przedsiębiorcy, przy czym zgodnie z art. 24 ust. 2 pkt 1 tej ustawy przez praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów rozumie się w szczególności stosowanie postanowień wzorców umów, które zostały wpisane do Rejestru, o którym mowa w art. 479 45 k.p.c. Konsumentem w rozumieniu ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów jest osoba fizyczna dokonująca czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową (art. 22 1 k.c. w zw. z art. 4 pkt 12 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów). Uprawdopodobnienie bezprawności zachowań Marka Sadowskiego i Bartosza Cieślaka zostanie rozważona oddzielnie w odniesieniu do każdej z praktyk. Ad I. sentencji niniejszej decyzji Odnosząc się do zarzutów zawartych w pkt I. sentencji niniejszej decyzji, należy wskazać, iż stosownie do art. 24 ust. 2 pkt 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów uważa się w szczególności stosowanie postanowień wzorców umów, które zostały wpisane do Rejestru, o którym mowa w art. 479 45 k.p.c. Na mocy art. 479 45 1 k.p.c., Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest obowiązany przesyłać Prezesowi Urzędu odpis każdego prawomocnego wyroku uwzględniającego powództwo o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone. Na podstawie takich wyroków, Prezes Urzędu jest zobowiązany do prowadzenia Rejestru. Przepis art. 479 45 3 k.p.c. ustanawia zasadę tzw. formalnej jawności Rejestru, stanowiąc, że Rejestr jest jawny. Jawność Rejestru oznacza, że Rejestr jest dostępny dla każdego zainteresowanego, czyli każdy ma do niego prawo wglądu. Skutkiem formalnej jawności Rejestru jest niemożność zasłaniania się nieznajomością dokonanych w nim wpisów. W 10

Rejestrze tym przytacza się treść postanowień wzorców umowy uznanych przez Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów za niedozwolone. W ocenie Prezesa Urzędu, wpisanie takich postanowień do Rejestru oznacza, że od tej chwili postanowienia te są zakazane we wszystkich wzorcach umów. Zakaz stosowania postanowień wpisanych do Rejestru dotyczy nie tylko tego przedsiębiorcy, przeciwko któremu zapadł wyrok w sprawie o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone, lecz również innych przedsiębiorców z danej branży. Za takim ujęciem przemawia podstawowy cel postępowania w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone, jakim jest usunięcie z obrotu postanowień, które Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów uznał za niedozwolone. Chodzi bowiem o to, by konsumenci nie byli narażeni na te postanowienia w przyszłości w umowach zawieranych z innymi przedsiębiorcami. Ponadto, zdaniem Prezesa Urzędu, zakaz stosowania niedozwolonych postanowień wpisanych do Rejestru dotyczy także postanowień podobnych. Marek Sadowski i Bartosz Cieślak stosują bowiem postanowienia, których istota jest taka sama, jak postanowień wpisanych do Rejestru, lecz konstrukcja gramatyczna, szyk wyrazów w zdaniu są różne. W związku z tym, zakazane jest też stosowanie postanowienia, którego zakres jest tożsamy z zakresem postanowienia wpisanego do Rejestru. Nie jest konieczna dokładna, literalna identyczność tych postanowień. Stanowisko Prezesa Urzędu znajduje uzasadnienie w orzecznictwie. Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 13 lipca 2006 r. (Sygn. akt III SZP 3/06) wskazał, iż stosowanie postanowień wzorców umów o treści tożsamej z treścią postanowień uznanych za niedozwolone prawomocnym wyrokiem Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów i wpisanych do Rejestru, o którym mowa w art. 479 45 2 k.p.c. może być uznane w stosunku do innego przedsiębiorcy za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów. Sąd Najwyższy uznał również, iż jeżeli Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów uzna określone postanowienie za niedozwolone w wyniku przeprowadzonej kontroli abstrakcyjnej i zostanie ono wpisane do Rejestru, o którym mowa w art. 479 45 2 k.p.c., praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów w rozumieniu art. 23a ust. 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów którego odpowiednikiem w ustawie z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów jest art. 24 ust. 2 pkt 1 dopuszcza się każdy z przedsiębiorców, który wprowadza do stosowanych postanowień zmiany o charakterze kosmetycznym, polegające np. na przestawieniu szyku wyrazów lub zmianie użytych wyrazów, jeżeli zmiany te nie prowadzą do zmiany istoty postanowienia. W ocenie Prezesa Urzędu postanowienie, o treści: Uczestnik jest zobowiązany do pokrycia kosztów szkód wyrządzonych przez siebie bądź przez osoby niepełnoletnie będące pod jego opieką, w czasie trwania imprezy jest tożsame z postanowieniem Uczestnicy zobowiązani są do pokrycia kosztów ewentualnie wyrządzonych przez siebie szkód w trakcie trwania imprezy w miejscu ich powstania." wpisanym do Rejestru w dniu 11 kwietnia 2011 r., pod pozycją 2252, na podstawie wyroku Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 3 stycznia 2011 r., sygn. akt XVII AmC 2918/10. Tożsamość tych postanowień, zgodnie z uzasadnieniem Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów do ww. wyroku, wynika z faktu, iż celem i skutkiem wprowadzenia zarówno kwestionowanego postanowienia, jak i postanowienia wpisanego do Rejestru jest nadmierne i nieuzasadnione obciążenie konsumentów w porównaniu z przedsiębiorcami w zakresie odpowiedzialności odszkodowawczej za wyrządzoną szkodę. Uciążliwość takich postanowień polega na tym, że do pokrycia szkód, za które konsument ponosi odpowiedzialność ma dojść natychmiast, co może nie daje mu czasu na właściwe rozeznanie sprawy, w tym w szczególności czy i w jakiej wysokości szkoda została wyrządzona. W powyższych okolicznościach, zwłaszcza przy szkodach większych rozmiarów, ich naprawienie może być bardzo utrudnione lub wręcz 11

niemożliwe ze względu na ograniczony dostęp uczestnika imprezy turystycznej do środków materialnych w porównaniu z dostępem, jaki się ma w miejscu zamieszkania. Podkreślenia wymaga fakt, że przedsiębiorcy nie mają obowiązku natychmiastowego naprawienia szkody powstałej na mieniu konsumenta w czasie imprezy turystycznej, korzystają bowiem z trybu reklamacyjnego, co niesłusznie różnicuje sytuację prawną konsumenta i przedsiębiorcy. Postanowienie Organizator nie odpowiada za: ( ) zagubiony bądź uszkodzony przez przewoźnika bagaż w ocenie Prezesa Urzędu jest tożsame z postanowieniem Odpowiedzialność za utratę lub uszkodzenia przedmiotów wartościowych lub pieniędzy, które znajdowały się w bagażu uczestnika ponoszą odpowiednio ubezpieczyciel oraz przewoźnik lotniczy wpisanym do Rejestru w dniu 1 lipca 2008 r., pod pozycją 1455, na podstawie wyroku Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 11 maja 2007 r., sygn. akt XVII AmC 28/06. Biorąc po uwagę uzasadnienie ww. wyroku tożsamość tych postanowień wynika z faktu, iż celem i skutkiem wprowadzenia zarówno kwestionowanego postanowienia, jak i postanowienia wpisanego do Rejestru jest ograniczenie odpowiedzialności odszkodowawczej organizatora turystyki za zagubiony lub uszkodzony przez przewoźnika bagaż ponad wysokość wyrządzonej, a niepokrytej przez przewoźnika szkody. Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w uzasadnieniu do wspomnianego wyroku podniósł, iż zapis ten jest sprzeczny z art. 11a ustawy o usługach turystycznych, bowiem zgodnie z jego brzmieniem zawarcie umowy z przewoźnikiem turystycznym nie jest okolicznością wyłączającą odpowiedzialność pozwanych. Choć we wzorcu umowy stwierdzono, iż Oferta, o ile Umowa nie stanowi inaczej, nie obejmuje zapewnienia przelotu samolotami rejsowymi przewoźnika do miejsca realizacji usługi turystycznej., to w dalszej części wzorca umowy Na życzenie Uczestnika Organizator może pośredniczyć przy zakupie biletów lotniczych. w wypadku zakupu biletów lotniczych przez organizatora turystyki, uznać należy, iż świadczenie przewozu lotniczego zostało objęte umową o świadczenie usług turystycznych i odpowiedzialność jego spełnienia spoczywa na przedsiębiorcy, niezależnie od tego, komu zostało powierzone jego faktyczne wykonanie. Co więcej, wskazane postanowienie wzorca umowy nie precyzuje, czy mowa o przewozie bagażu w ramach umowy o świadczenie usług turystycznych, czy pozostającym poza jej zakresem, należy więc uznać, że odnosi się ono do obu tych przypadków. Nawet jeżeli organizator turystyki nie pośredniczy w zakupie biletów lotniczych i klient dokonuje tego we własnym zakresie, przykładowe umowy wskazują, że ceny wyjazdów turystycznych zawierają także transfery z/do hotelu/bazy. W tych wypadkach odpowiedzialność za bagaż klienta spoczywa na organizatorze turystki i w tym zakresie postanowienie wyłączające jego odpowiedzialność za zagubiony, bądź uszkodzony bagaż jest sprzeczne z przepisami ustawy o usługach turystycznych. Ad II. sentencji niniejszej decyzji Odnosząc się do zarzutów zawartych w pkt II. sentencji niniejszej decyzji, Prezes Urzędu wskazuje, iż spełnienie drugiej przesłanki naruszenia art. 24 ust. 1 i 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów wymaga uprawdopodobnienia bezprawności kwestionowanego postanowienia z przepisami prawa, w tym przypadku z zapisami ustawy o usługach turystycznych. Analiza porównawcza postanowień zawartych we wzorcu umowy stosowanym przez Marka Sadowskiego i Bartosza Cieślaka z zapisami ustawy o usługach turystycznych uprawdopodobniła, co następuje. Postanowienie o treści: Organizator nie odpowiada za: ( ) szkodę wyrządzoną Uczestnikowi w wyniku działania siły wyższej. pozostaje w sprzeczności z art. 11a ust. 1 i 11b ust. 1 ustawy o usługach turystycznych. Zgodnie z tymi artykułami organizator turystyki odpowiada za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy o świadczenie usług 12

turystycznych chyba, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest spowodowane wyłącznie: 1. działaniem lub zaniechaniem klienta; 2. działaniem lub zaniechaniem osób trzecich, nieuczestniczących w wykonywaniu usług przewidzianych w umowie, jeżeli tych działań lub zaniechań nie można było przewidzieć ani uniknąć, albo 3. siłą wyższą, a odpowiedzialności zakreślonej w tych granicach, z wyjątkami przewidzianymi w ustawie, nie można wyłączyć lub ograniczyć na drodze umowy. Organizator jest zwolniony od odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną Uczestnikowi w wyniku działania wyłącznie siły wyższej. Oznacza to, iż nie odpowiada za szkodę wynikłą z działania wyłącznie czynników nieprzewidywalnych i niemożliwych do zapobieżenia, ponosząc odpowiedzialność za własne działania lub zaniechania, które przyczyniły się do powstania lub zwiększenia szkody wywołanej działaniem siły wyższej. Jeżeli przedsiębiorca, wiedząc o mającym nastąpić zdarzeniu kwalifikowanym, jako siła wyższa, nie podjął działań lub podjął nieadekwatne działania w celu zapobieżenia lub ograniczenia szkody na mieniu i osobie klienta, w myśl przepisów ustawy o usługach turystycznych, może ponosić odpowiedzialność za powstałą szkodę. Powyższe postanowienie wzorca umownego wyłącza taką odpowiedzialność, będąc tym samym sprzecznym z przepisami ustawy. Postanowienie o treści: Uczestnik zobowiązany jest do zapoznania się z informacjami dotyczącymi przepisów paszportowych, wizowych, celnych oraz zdrowotnych kraju docelowego. Większość z nich jest opisana na stronach www.nurkowanie.travel.pl. Uczestnik odpowiedzialny jest za dotrzymanie tych postanowień i jego obciążają ewentualne koszty wynikające z niezastosowania się do ww. postanowień. jest sprzeczne z art. 13 ust. 1 pkt 1 i art. 13 ust. 3a ustawy o usługach turystycznych. Artykuł 13 ust. 1 pkt 1 ustawy o usługach turystycznych wymaga, aby organizator turystyki lub pośrednik turystyczny przed zawarciem umowy podał klientowi ogólne informacje o obowiązujących przepisach paszportowych, wizowych i sanitarnych, w szczególności o terminach oczekiwania na wydanie paszportu i wizy oraz o wymaganiach zdrowotnych dotyczących udziału w imprezie turystycznej. Wskazane postanowienie wzorca umownego nie czyni zadość temu warunkowi, bowiem organizator turystyki zobowiązany jest udostępnić, choć ogólnie, ale wszystkie potrzebne klientowi informacje, a nie tylko większość z nich. Brak wskazanych w ustawie informacji potwierdzają strona internetowa organizatora turystyki, gdyż organizator odsyła w celu dokładnego uzyskania lub potwierdzenia przekazanych informacji zdrowotnych i wizowych do ambasady lub konsulatu. Ponadto, biorąc pod uwagę, że Marek Sadowski i Bartosz Cieślak zawierają umowy w lokalu przedsiębiorstwa uczestnik może być zobowiązany do zapoznania się z informacjami dotyczącymi przepisów paszportowych itd. tylko wtedy, gdy są mu one przedstawione na piśmie w lokalu, a nie poprzez odesłanie do stron internetowych (vide: art. 13 ust. 3a ustawy o usługach turystycznych). Samo przedstawienie ich w Internecie nie jest wystarczające, gdyż nie każdy konsument ma dostęp do Internetu w chwili zawierania umowy. W tym zakresie postanowienie to jest sprzeczne z ww. przepisami ustawy o usługach turystycznych. Mając na uwadze powyższe Prezes Urzędu stwierdził, że druga przesłanka niezbędna do uprawdopodobnienia stosowania przez Marka Sadowskiego i Bartosza Cieślaka praktyki wskazanej w art. 24 ust. 1 i 2 pkt 1 i art 24 ust. 1 i 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów została spełniona. Ad 3) Przepisy ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów nie definiują pojęcia zbiorowego interesu konsumentów. Przepis art. 24 ust. 3 tej ustawy stanowi jedynie, że nie jest zbiorowym interesem konsumentów suma indywidualnych interesów konsumentów. Z całą pewnością mamy do czynienia ze zbiorowym interesem konsumentów wówczas, gdy 13

działanie przedsiębiorcy dotyczy, bądź może dotyczyć nieograniczonej liczby konsumentów, których nie da się zindywidualizować. Prezes Urzędu podkreśla, że o tym, czy naruszony został interes zbiorowy, nie zawsze przesądza kryterium ilościowe, ponieważ niekiedy jeden ujawniony przypadek naruszenia prawa konsumenta może być przejawem stosowanej praktyki naruszającej interes zbiorowy. W jednym z orzeczeń Sąd Najwyższy stwierdził, iż ( ) nie jest zasadne uznawanie, że postępowanie z tytułu naruszenia ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów można wszcząć tylko wtedy, gdy zagrożone są interesy wielu odbiorców, a nie jest to możliwe w sytuacji, gdy pokrzywdzonym jest tylko jeden konsument. Wydawane orzeczenie ma bowiem wymiar znacznie szerszy, pełni także funkcję prewencyjną, służy bowiem ochronie także nieograniczonej liczbie potencjalnych konsumentów. (wyrok SN z dnia 12 września 2003 r., sygn. akt I CKN 504/01). W przedmiotowej sprawie Prezes Urzędu ma do czynienia z naruszeniem praw nieograniczonej i nieokreślonej liczby konsumentów, którzy zapoznali się, bądź mogli zapoznać się z dostępnym wzorcem umowy i zawarli, bądź mogli zawrzeć z Markiem Sadowskim i Bartoszem Cieślakiem umowę na świadczone usługi turystyczne, zawierającą niedozwolone postanowienia umowne oraz postanowienia sprzeczne z ustawą o usługach turystycznych. W tej sytuacji bezprawne zachowanie Marka Sadowskiego i Bartosza Cieślaka nie dotyczy interesów poszczególnych osób, których sprawy mają charakter jednostkowy, indywidualny i nie dający się porównać z innymi, lecz mamy do czynienia z naruszonymi uprawnieniami określonego kręgu konsumentów, których sytuacja jest identyczna i wspólna dla całej grupy kontrahentów Marka Sadowskiego i Bartosza Cieślaka. Stosowanie opisanych wyżej praktyk może godzić zatem w zbiorowe interesy konsumentów. W związku z powyższym Prezes Urzędu stwierdził, że trzecia przesłanka niezbędna do uprawdopodobnienia stosowania przez Marka Sadowskiego i Bartosza Cieślaka praktyki wskazanej w art. 24 ust. 1 i 2 pkt 1 i art. 24 ust. 1 i 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów została spełniona. Ad I. i II. sentencji niniejszej decyzji Zgodnie z art. 28 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, jeżeli w toku postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów zostanie uprawdopodobnione na podstawie okoliczności sprawy, informacji zawartych w zawiadomieniu, o którym mowa w art. 100 ust. 1, lub innych informacji będących podstawą wszczęcia postępowania, że przedsiębiorca stosuje praktykę, o której mowa w art. 24, a przedsiębiorca, któremu jest zarzucane naruszenie tego przepisu, zobowiąże się do podjęcia lub zaniechania określonych działań zmierzających do zapobieżenia tym naruszeniom, Prezes Urzędu może, w drodze decyzji, nałożyć obowiązek wykonania tych zobowiązań. Ponadto, stosownie do art. 28 ust. 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, przyjmując zobowiązanie Prezes Urzędu może określić termin wykonania zobowiązań. Jak Prezes Urzędu wykazał w niniejszej decyzji, okoliczności sprawy uprawdopodobniły, że Marek Sadowski i Bartosz Cieślak stosują praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów, określone w art. 24 ust. 1 i 2 pkt 1 i art. 24 ust. 1 i 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Jednocześnie Marek Sadowski i Bartosz Cieślak zobowiązali się do zaniechania stosowania wskazanych praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. 14

W ocenie Prezesa Urzędu, podjęte przez Marka Sadowskiego i Bartosza Cieślaka zobowiązanie do dokonania zmiany treści wzorca umowy pn. Postanowienia ogólne w ten sposób, że: z postanowienia o treści Uczestnik jest zobowiązany do pokrycia kosztów szkód wyrządzonych przez siebie bądź przez osoby niepełnoletnie będące pod jego opieką, w czasie trwania imprezy., zostanie wykreślona końcowa część postanowienia w czasie trwania imprezy, całkowicie zostanie wykreślone postanowienie o treści: Organizator nie odpowiada za: ( ) zagubiony bądź uszkodzony przez przewoźnika bagaż., postanowienie o treści: Organizator nie odpowiada za: ( ) szkodę wyrządzoną Uczestnikowi w wyniku działania siły wyższej., zostanie zastąpione postanowieniem Organizator nie odpowiada za: ( ) szkodę wyrządzoną Uczestnikowi w wyniku działania wyłącznie siły wyższej, postanowienie o treści: Uczestnik zobowiązany jest do zapoznania się z informacjami dotyczącymi przepisów paszportowych, wizowych, celnych oraz zdrowotnych kraju docelowego. Większość z nich jest opisana na stronach www.nurkowanie.travel.pl. Uczestnik odpowiedzialny jest za dotrzymanie tych postanowień i jego obciążają ewentualne koszty wynikające z niezastosowania się do ww. postanowień., zostanie zastąpione postanowieniem Uczestnik zobowiązany jest do zapoznania się z informacjami Organizatora podawanymi przed zawarciem umowy dotyczącymi przepisów paszportowych, wizowych, celnych, oraz zdrowotnych kraju docelowego. Uczestnik zobowiązany jest także do zapoznania się otrzymanymi od organizatora informacjami o zmianach. uwzględnia przepis art. 24 ust. 1 i 2 pkt 1 i art. 24 ust. 1 i 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, eliminując z wzorca umowy bezprawne postanowienia umowne. Jednocześnie, wobec okoliczności, że Marek Sadowski i Bartosz Cieślak zobowiązali się do wyeliminowania kwestionowanych postanowień również z obowiązujących w obrocie umów z konsumentami, Prezes Urzędu uznał złożone zobowiązanie za zupełne, gdyż takie zachowanie w równorzędny sposób zabezpiecza interesy prawne konsumentów, którzy zawarli umowy z Markiem Sadowskim i Bartoszem Cieślakiem i którzy mogą zawrzeć tego typu umowy w przyszłości. W rezultacie, stosownie do przepisu art. 28 ust. 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, Prezes Urzędu nałożył na Marka Sadowskiego i Bartosza Cieślaka obowiązek wykonania przyjętego zobowiązania w zaproponowanym przez nich terminie. Wobec spełnienia przesłanek wydania decyzji na podstawie art. 28 ust. 1 i 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, Prezes Urzędu orzekł jak w punkcie I. i II. sentencji niniejszej decyzji. Ad III. sentencji niniejszej decyzji Zgodnie z art. 28 ust. 3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, w decyzji nakładającej na przedsiębiorcę obowiązek wykonania zobowiązania, Prezes Urzędu nakłada na przedsiębiorcę również obowiązek składania w wyznaczonym terminie informacji o stopniu realizacji zobowiązań. Wobec tego Prezes Urzędu nałożył na Marka Sadowskiego i Bartosza Cieślaka obowiązek złożenia informacji o stopniu realizacji przyjętego zobowiązania, zawierającej: 15

1) dowody wprowadzenia do obrotu prawnego wzorca umowy pod nazwą Postanowienia ogólne, uwzględniającego zmiany wynikające ze złożonego zobowiązania, 2) wzór aneksu do umów zawartych z konsumentami na podstawie dotychczasowego wzorca umowy pod nazwą Postanowienia ogólne uwzględniający zmiany wynikające ze złożonego zobowiązania, 3) kopię pierwszej i dwóch kolejnych umów zawartych w oparciu o nowy wzorzec umowy pn. Postanowienia ogólne, o ile takie umowy zostaną zawarte, 4) dane o liczbie konsumentów, którym doręczono aneksy do umów zawartych w oparciu o wzorzec umowy zawierający kwestionowane postanowienia wraz z dowodami potwierdzającymi doręczenie, 5) dane o liczbie konsumentów, którym nie doręczono aneksów do umów zawartych w oparciu o wzorzec umowy zawierający kwestionowane postanowienia oraz pisemne wyjaśnienia ewentualnych przyczyn braku doręczenia ww. aneksów w terminie 11 tygodni (jedenastu tygodni) od dnia uprawomocnienia się niniejszej decyzji. W związku z tym Prezes Urzędu orzekł jak w punkcie III. sentencji niniejszej decyzji. Stosownie do treści art. 81 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów w związku z art. 479 28 1 i 2 k.p.c. od niniejszej decyzji przysługuje odwołanie do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, w terminie dwutygodniowym od dnia jej doręczenia, za pośrednictwem Prezesa Urzędu Delegatury Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w Łodzi. Z upoważnienia Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Dyrektor Delegatury Barbara Romańczak-Graca Otrzymują: Marek Sadowski ul. Wileńska 79 95-200 Pabianice Bartosz Cieślak ul. Wileńska 79 95-200 Pabianice adres do korespondencji Najlepsze Nurkowania s.c. Bartosz Cieślak, Marek Sadowski ul. Legionów 69 91-070 Łódź 16