Ekonomia przedsiębiorstw
BL Info Polska Sp. z o.o. specjalizuje się w wydawaniu poradników z zakresu podatków, ekonomii, psychologii biznesu, spraw kadrowych i prawa. Nasze książki napisane są prostym i zrozumiałym językiem, a jednocześnie zawierają kompletne i fachowe informacje. Przepisy podatkowe w Polsce zmieniają się bardzo często. W tej sytuacji ważne jest, aby poradniki były zawsze aktualne. Dlatego też często ponawiamy te same tytuły w nowych wydaniach i aktualizujemy zawarte w nich treści. Poza tym na bieżąco zamieszczamy informacje o zmianach w przepisach na naszej stronie internetowej www.blinfo.pl. Znajdziesz na niej linki do każdej z książek. Dotychczas nakładem BL Info Polska Sp. z o.o. ukazały się następujące książki: budżet ekonomia przedsiębiorstw jednoosobowa firma kształtowanie cen kształtowanie wynagrodzeń osobista efektywność pracownicy rekrutacja pracowników rozwiązywanie konfliktów sim speed intuition management sprzedaż usług techniki negocjacji techniki prezentacji techniki sprzedaży techniki zakupu marketing dla mśp poradnik vat wzory umów i dokumentów Aby zamówić książkę, zadzwoń, prześlij faks lub e-mail. tel.: (58) 520 80 64, faks: (58) 520 80 65 bl@blinfo.pl www.blinfo.pl
Ekonomia przedsiębiorstw Finanse dla niefinansistów Danuta Młodzikowska i Pål Carlsson
Niniejszy e-book jest własnością prywatną. Niniejsza publikacja nie może być kopiowana, reprodukowana ani powielana w inny sposób, tak w całości, jak i w części. Zabronione jest również jej odczytywanie w środkach publicznego przekazu bez pisemnej zgody wydawcy. Ponadto zabronione jest wykonywanie kopii tej publikacji metodą kserograficzną, fotograficzną, jak również jej kopiowanie na nośniku filmowym, magnetycznym lub innym. Każde wykorzystanie niniejszej publikacji w powyższy sposób będzie stanowić naruszenie praw autorskich. BL Info Polska Sp. z o.o. ul. Na Wzgórzu 15, 80-296 Gdańsk tel.: (58) 520 80 64, faks: (58) 520 80 65 bl@blinfo.pl, www.blinfo.pl Copyright by autorzy oraz BL Info Polska Sp. z o.o., 2012 Projekt okładki: Anki Wallner, Björn Lundén Information AB Skład tekstu: Danuta Młodzikowska, BL Info Polska Sp. z o.o. Czcionka: New Century Scholbook, Myriad Pro oraz Helvetica. Wydanie 2, czerwiec 2012, E-book ISBN 978-83-89537-72-0
Spis treści O książce 9 Formy działalności gospodarczej 11 Indywidualna działalność gospodarcza...13 Spółka cywilna...13 Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością... 14 Spółka jawna...15 Spółka komandytowa... 17 Organizacja przedsiębiorstwa 19 Spółka z o.o...19 Pozostałe formy działalności gospodarczej...25 Rachunkowość finansowa 28 Księgowość... 31 Uzgadnianie...37 Sprawozdania i raporty finansowe 38 Zestawienia pomocnicze...42 Bilans...44 Aktywa...48 Kapitał własny...53 Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania...56
Przykładowy bilans...59 Rachunek zysków i strat...64 Przykładowy rachunek zysków i strat...72 Wskaźniki finansowe 74 Dobra Książka Sp. z o.o...78 Wskaźniki płynności i zadłużenia... 81 Wskaźniki rentowności...87 Wskaźniki zwrotu (stopy zwrotu)... 91 Próg rentowności...93 Zamrożenie kapitału...99 Analiza rachunku przepływów pieniężnych... 102 Budżet 106 Budżet przychodów i kosztów... 107 Budżet środków pieniężnych...109 Budżet progu rentowności... 116 Podatek dochodowy i podatek VAT 118 Podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT)... 118 Podatek dochodowy od osób prawnych (CIT)...122 Podatek VAT...124 Planowanie podatkowe...130 Finansowanie 134 Kapitał własny...134 Kapitał obcy...137 Zabezpieczenie... 141
Kształtowanie cen 144 Prosta metoda kształtowania cen...145 Narzut i marża... 149 Kształtowanie cen usług... 149 Elastyczność cenowa...150 Pojęcia ekonomiczne 153 Skorowidz 177
O książce Ekonomia jest obecna praktycznie we wszystkich obszarach działalności przedsiębiorstwa. Jej zasady i prawa nie dotyczą wyłącznie działu finansowego firmy, ale także produkcji, marketingu, zakupu, sprzedaży, kadr i dystrybucji. Książka ta objaśnia podstawowe pojęcia z zakresu ekonomii i finansów. Pomoże Ci ona zrozumieć informację ekonomiczną powiązaną z rachunkowością firmy i podpowie, jak interpretować dane finansowe. Czytelnik docelowy Poradnik ten skierowany jest głównie do niefinansistów. Skorzysta z niej np. kierownik działu produkcji lub sprzedaży, członek zarządu lub inna osoba na stanowisku kierowniczym, podejmująca decyzje o dużym znaczeniu dla firmy. Osoby zajmujące tego typu stanowiska powinny rozumieć raporty finansowe oraz wiedzieć, w jaki sposób interpretuje się poszczególne pozycje bilansu i wskaźniki finansowe. Książka ta przyda się również właścicielom małych firm, którzy nie posiadają wykształcenia z zakresu ekonomii i finansów pomoże im ona w zrozumieniu podstawowych zasad i zależności ekonomicznych zachodzących w firmie. Struktura książki Książka jest podzielona na dziesięć rozdziałów obejmujących zagadnienia, które uważamy za najważniejsze i najbardziej przydatne dla osób nieposiadających wykształcenia ekonomicznego. Na końcu książki znajdziesz słowniczek pojęć ekonomicznych, w którym objaśniamy pokrótce najważniejsze pojęcia z zakresu ekonomii i finansów. Język Podobnie jak inne książki naszego wydawnictwa, również ta napisana jest prostym i zrozumiałym językiem. Ponadto zawiera ona wiele praktycznych przykładów, które mają na celu zilustrowanie trudniejszych zagadnień i rozwianie ewentualnych wątpliwości. 9
O książce Aktualizacje Na naszej stronie internetowej, w części poświęconej tej książce, znajdziesz ewentualne zmiany i uzupełnienia wprowadzone już po wydrukowaniu tego wydania. W ten sposób książka będzie aktualna przez długi czas. Wejdź na stronę www.blinfo.pl i kliknij na zdjęcie książki. Na stronie książki znajdziesz ikonkę BL PLUS (aktualizacje i uzupełnienia). Dziękujemy za pomoc W prace nad tym poradnikiem, oprócz autorów, zaangażowana była również Pani Dorota Niklewicz, prowadząca biuro rachunkowe DnBiuro w Gdyni. Bardzo dziękujemy za cenne uwagi i wskazówki, które wpłynęły na jeszcze lepszą jakość informacji zawartych w tym poradniku. Dziękujemy za rady i opinie Będziemy wdzięczni za wszelkie rady, wskazówki i propozycje do następnych wydań tej książki. Gdańsk, czerwiec 2012 Danuta Młodzikowska i Pål Carlsson 10
Formy działalności gospodarczej W tym rozdziale przedstawiamy najczęściej występujące formy działalności gospodarczej i omawiamy najważniejsze różnice między nimi. Najpopularniejsze formy działalności gospodarczej w Polsce to: indywidualna działalność gospodarcza (ok. 2 800 000 przedsiębiorstw) spółka cywilna (ok. 267 000) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (ok. 236 000) spółka jawna (ok. 31 000) spółka komandytowa (ok. 5 000). Spośród tych pięciu form działalności osobowość prawną ma tylko spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Pozostałe to osoby fizyczne lub tzw. ułomne osoby prawne. Osobowość prawna Osoba prawna, np. spółka z o.o., to podmiot prawa cywilnego, który może nabywać prawa i zaciągać zobowiązania. Oznacza to, że osoba prawna może zawierać umowy, posiadać należności i zobowiązania, pozywać do sądu i być pozwaną, zatrudniać pracowników itp. Jeśli zawiera się umowę z firmą będącą osobą prawną, umową związana jest firma. Oznacza to, że osoby reprezentujące taką firmę nie są osobiście zobowiązane do spłaty jej zobowiązań. Taki rozdział właściciela od firmy nie istnieje w przypadku działalności gospodarczej osoby fizycznej tutaj przedsiębiorca osobiście odpowiada za długi i inne zobowiązania przedsiębiorstwa. Przeczytaj także ustęp o spółce z o.o.! W szczególnych przypadkach sąd może pociągnąć do odpowiedzialności osoby reprezentujące osobę prawną, np. członków zarządu spółki, za zobowiązania spółki. Dotyczy to jednak tylko spółki z o.o. i jest możliwe jedynie w sytuacji, gdy wniosek o upadłość spółki nie został zgłoszony w terminie. Wtedy członkowie zarządu mogą ponieść odpowiedzialność za długi spółki mimo tego, iż posiada ona osobowość prawną. 11
Formy działalności gospodarczej Podmiot podatkowy Jeśli sama firma (tzn. nie wspólnicy, współwłaściciele itp.) ma obowiązek składania deklaracji podatkowych i zapłaty podatku, jest ona tzw. podmiotem podatkowym. Podmiot podatkowy ma przydzielony numer identyfikacji podatkowej, czyli NIP. Mikro-, małe, średnie i duże przedsiębiorstwa O tym, czy dane przedsiębiorstwo jest uważane za firmę mikro, małą, średnią czy dużą, decyduje: liczba zatrudnionych roczny obrót całkowity bilans roczny (firmy prowadzące pełną rachunkowość). Mikroprzedsiębiorstwo to przedsiębiorstwo: zatrudniające mniej niż 10 pracowników którego roczny obrót oraz/lub bilans całkowity nie przekracza 2 mln euro. Małe przedsiębiorstwo to przedsiębiorstwo: zatrudniające mniej niż 50 pracowników którego roczny obrót oraz/lub bilans całkowity nie przekracza 10 mln euro. Średnie przedsiębiorstwo to przedsiębiorstwo: zatrudniające mniej niż 250 pracowników którego roczny obrót nie przekracza 50 mln euro lub całkowity bilans roczny nie przekracza 43 mln euro. Utrata statusu mikro-, małego lub średniego przedsiębiorstwa następuje jednak dopiero w sytuacji, gdy przekroczenie jednego z powyższych limitów ma miejsce w dwóch kolejnych latach. Przedsiębiorstwo duże to przedsiębiorstwo, które przez dwa kolejne lata przekroczyło limit zatrudnienia lub limit obrotów/bilansu rocznego obowiązujący dla średnich przedsiębiorstw. 12