SPRZĘT DO PRACY NA WYSOKOŚCI Każda praca wykonywana na wysokości powyżej 2 m wymaga stosowania sprzętu chroniącego przed upadkiem z wysokości. Gdy brak jest możliwości zastosowania ochron zbiorowych (rusztowania, pomosty, bariery, podnośniki, windy, siatki ochronne), pracownik wykonujący czynności na wysokości musi stosować ochrony indywidualne Zasady doboru sprzętu tzw. Asekuracyjnego określa norma PN-EN 363 Indywidualny sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości. Systemy powstrzymywania spadania. Przy wyborze zabezpieczenia należy wziąć pod uwagę następujące czynniki: - usytuowanie istniejących tzw. punktów kotwiczenia, do których można umocować system asekuracyjny lub możliwość zainstalowania podzespołów kotwiczących, - wysokość obszaru wolnego od elementów konstrukcyjnych pod stanowiskiem pracy (wysokość spadania), - obszar wolny od konstrukcji, w obrębie którego pracownik może być w ruchu wahadłowym podczas spadania, - dodatkowe czynniki, mogące mieć wpływ na prawidłowe działanie ochron (odpryski stopionego metalu, zapylenie, oleje, niska lub wysoka temperatura itp.), - zakres i rodzaj przemieszczania się pracownika, - czas pracy na danym stanowisku, - czy praca ma być w podparciu, -predyspozycje psychofizyczne pracownika. System stanowiący ochronę przed upadkiem z wysokości składa się z 3 podstawowych elementów: a) podzespół kotwiczący (element zaczepowy), b) podzespół łącząco-amortyzujący, c) szelki bezpieczeństwa Podzespół kotwiczący umieszczony jest na konstrukcji nośnej w celu umocowania do niego podzespołu łącząco-amortyzującego. Mogą być do tego wykorzystane elementy stanowisk pracy na wysokościach (np. belki nośne, stalowe kształtowniki itp.). Punkt kotwiczenia na konstrukcji nośnej musi wytrzymać obciążenie nie mniejsze niż 15 kn i być dopasowany do podzespołu łączącoamortyzującego. Jeśli na stanowisku pracy nie ma odpowiedniego elementu, należy go skonstruować (np. linka z zatrzaśnikiem opasana wokół belki, stalowa lina zaczepowa rozpięta w poziomie itp.). Punkty kotwiczenia muszą spełniać wymagania normy PN-EN 795 Ochrona przed upadkiem z wysokości. Urządzenia kotwiczące. Wymagania i badania. Podzespół łącząco-amortyzujący jest połączony z szelkami, w które ubrany jest pracownik i połączony z punktem kotwiczenia. Jego zadaniem jest złagodzenie skutków spadania człowieka z wysokości dzięki pochłanianiu energii kinetycznej powstałej w czasie spadania Szelki bezpieczeństwa, w które ubrany jest pracownik, mają za zadanie rozłożenie sił działających na człowieka podczas spadania oraz nadanie ciału odpowiedniej pozycji podczas powstrzymywania spadania oraz po spadaniu. Wg postanowień PN-EN 363 jedynym zabezpieczeniem chroniącym przed upadkiem z wysokości zakładanym przez pracownika na siebie, są szelki bezpieczeństwa. Normy odnoszące się do szelek bezpieczeństwa: PN-EN 361 Indywidualny sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości. Szelki bezpieczeństwa oraz PN-EN 358 Indywidualny sprzęt ochronny ustalający pozycję podczas pracy i zapobiegający upadkom z wysokości. Pasy ustalające pozycję podczas pracy i ograniczające przemieszczenie oraz linki ustalające pozycję podczas pracy Zgodnie z obowiązującymi przepisami w zakresie ochrony przed upadkiem z wysokości pracownik ubrany w szelki bezpieczeństwa musi być połączony z punktem konstrukcji stałej za pomocą
podzespołu łącząco-amortyzującego. Szelki bezpieczeństwa występują w różnych wariantach. Dobór odpowiednich szelek uzależniony jest w dużej mierze od rodzaju i charakteru wykonywanej pracy. Cechami wspólnymi wszystkich rodzajów szelek są: odpowiednia wytrzymałość ich elementów, określona odporność na obciążenia kinetyczne i statyczne, obecność pasów udowych i barkowych, siodełka itp. Poszczególne typy szelek mogą się natomiast różnić dodatkowymi pasami (np. do pracy w podparciu), wykorzystaniem różnego rodzaju klamer zaczepowych itd. Warto zwrócić uwagę na specyfikę prac odbywających się na wysokościach w środowisku gorącym, np. podczas lutowania bądź spawania. Sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości musi być wówczas odpowiednio dostosowany do wysokich temperatur, aby nie uległ uszkodzeniu, a tym samym mógł spełniać swoją funkcję ochronną Aby uniknąć zagrożenia zniszczenia sprzętu przez wysoką temperaturę poszczególne elementy muszą być odporne na czynniki gorące. Podzespoły łącząco-amortyzujące powinny być wykonane z elementów stalowych oraz linek poliamidowych w oplocie konopnym impregnowanych niepalnie. Szelki natomiast powinny być wykonane z materiałów niepalnych lub osłonięte odzieżą chroniącą przed wysoką temperaturą. Cały sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości należy kontrolować wg wskazówek producenta. Kontrola powinna być przeprowadzana przez upoważnioną do tego osobę przynajmniej raz w roku. Wszelkie ochrony muszą posiadać certyfikaty bezpieczeństwa oraz odpowiadać ustandaryzowanym normom europejskim. Bezpieczeństwo pracy na dachu płaskim PONIŻSZE PRZYKłADY OBRAZUJĄ NIEPRAWIDłOWE I PRAWIDłOWE UŻYTKOWANIE SPRZĘTU CHRONIĄCEGO PRZED UPADKIEM Z WYSOKOŚCI PODCZAS PRACY NA DACHU PŁASKIM. ŹLE - NIEBEZPIECZEŃSTWO WYNIKAJĄCE Z ZASTOSOWANIA TZW. LINEK POMOCNICZYCH Rysunek ilustruje nieprawidłowe zabezpieczenie prac na dachu, mogące prowadzić do poważnych urazów ciała, ze śmiercią włącznie. Takie stosowanie długich linek asekuracyjnych jest nie zgodne z normami: PN-EN 363 : 2005, PN- EN 365 : 2005 (U) DOBRZE - PRAWIDŁOWE, ZGODNE Z PN-EN ZABEZPIECZENIE PRAC NA DACHU. Rysunek poniżej ilustruje schemat prawidłowego zabezpieczenia prac na dachu. Prowadnica urządzenia samozaciskowego zakotwiczona do punktu konstrukcji stałej jest obciążona niewielką
masą w celu stabilizacji. Mechanizm urządzenia samozaciskowego jest przyłączony do klamry zaczepowej szelek bezpieczeństwa. Przedstawiony przyklad jest zgodny z normami PN-EN 363 : 2005, PN-EN 365 : 2005 (U) 1) Kwalifikowany punkt konstrukcji stałej zgodny PN-EN 795 : 1991/A1:2003 2) Szelki bezpieczeństwa zgodne z normą PN-EN 361 : 2005 3) Urządzenie samozaciskowe zgodne z normą PN-EN 353-2 : 2005 Zasada wyboru punktu kotwiczenia. Lina powinna być poprowadzona pod kątem większym niż 45 do krawędzi dachu. Kolorem żółtym zaznaczono obszar bezpiecznej pracy. DOBRZE - PRAWIDŁOWE, ZGODNE Z PN-EN ZABEZPIECZENIE PRAC NA DACHU. Wariant prawidłowego zabezpieczenia prac na dachu z wykorzystaniem poziomej liny kotwiczącej, stosowany gdy nie ma możliwości upadku przez boczną krawędź dachu. Prowadnica urządzenia samozaciskowego zakotwiczona do poziomej linki kotwiczącej jest obciążona niewielką masą w celu stabilizacji. Mechanizm urządzenia samozaciskowego jest przyłaczony do klamry zaczepowej szelek bezpieczeństwa. Przyklad jest zgodny z normami: PN-EN 363 : 2005, PN-EN 365 : 2005 (U)
1) Pozioma lina kotwicząca zgodna PN-EN 795 : 1999/A1:2003 2) Kwalifikowany punkt konstrukcji stałej zgodny PN-EN 795 : 1991/A1:2003 3) Szelki bezpieczeństwa zgodne z normą PN-EN 361 : 2005 4) Urządzenie samozaciskowe zgodne z normą PN-EN 353-2 : 2005 DOBRZE - PRAWIDŁOWE, ZGODNE Z PN-EN ZABEZPIECZENIE PODCZAS WEJŚCIA/ZEJŚCIA NA DACH. Poniżej sposób prawidłowego zabezpieczenia podczas wspinania sie na dach oraz schodzenia. Prowadnica urządzenia samozaciskowego zakotwiczona do punktu konstrukcji stałej jest obciążona niewielką masą w celu stabilizacji. Mechanizm urządzenia samozaciskowego jest przyłączony do przedniej klamry zaczepowej szelek bezpieczeństwa. Przykład jest zgodny z normami: PN-EN 363 : 2005, PN-EN 365 : 2005 (U) 1) Kwalifikowany punkt konstrukcji stałej zgodny PN-EN 795 : 1991/A1:2003 2) Rozpinana osłonka elastyczna 3) Urządzenie samozaciskowe zgodne z normą PN-EN 353-2 : 2005 NORMY--------------------------------- Norma EN363 Systemy powstrzymywania upadku Zestaw Środków Ochrony Indywidualnej, chroniących przed upadkiem z wysokości, które mogą być łączone w zestawy pomiędzy sobą i przeznaczonych do powstrzymywania spadania. System powstrzymywania spadania powinien zawierać co najmniej szelki bezpieczeństwa i system chroniący przed upadkiem. Norma EN364 Środki ochrony indywidualnej chroniące przed upadkiem z wysokości : Metody prób Niniejsza norma europejska określa metody badań stosowanych do materiałów, do składników i do systemów wchodzących w skład środków chroniących przed upadkiem z wysokości, jak niżej : a) statyczna aparatura badawcza i metody badań statycznych, b) dynamiczna aparatura badawcza, obejmująca również manekin, c) metody badawcze do przeprowadzenia badań właściwości dynamicznych i odporności dynamicznej elementów składowych i systemów, d) badania korozyjne, którym podlegają elementy metalowe danego wyrobu, e) sprzęt badawczy i metody badań do przeprowadzania prób zmęczeniowych i dodatkowo do przeprowadzania prób jakościowych. Niniejsza norma europejska zawiera zalecenia dotyczące sposobu wykonywania i przebiegu badań
Norma EN353-1 Przenośny sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości ze sztywną prowadnicą System składający się z ruchomego urządzenia samohamownego połączonego na stałe ze sztywną prowadnicą (szyna, kabel ). Istnieje możliwość podłączenia do całego zestawu amortyzatora rozpraszającego energię. Norma EN353-2 Przenośny sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości z giętką prowadnicą System składający się z ruchomego urządzenia samohamownego połączonego na stałe z giętką prowadnicą (lina, kabel...). Istnieje możliwość podłączenia do całego zestawu amortyzatora rozpraszającego energię. Norma EN354 Linki bezpieczeństwa Elementy łączące lub części składowe systemu powstrzymywania spadania. Lonża (linka bezpieczeństwa) może być wykonana w formie liny z włókien syntetycznych, z liny metalowej, w postaci taśmy lub łańcucha. Długość maksymalna 2 m. Uwaga : Lonża bez amortyzatora absorbującego energię nie może być stosowana jako system powstrzymywania spadania. Norma EN355 Amortyzatory Elementy składowe systemu powstrzymywania spadania, które gwarantują ochronę przed upadkiem z wysokości przy zachowaniu pełnego bezpieczeństwa, poprzez zmniejszenie siły uderzenia. Norma EN361 Szelki bezpieczeństwa chroniące przed upadkiem z wysokości System podtrzymujący ciało przeznaczony do powstrzymywania spadania. Szelki bezpieczeństwa chroniące przed upadkiem mogą składać się z pasów, taśm, sprzączek i innych elementów rozmieszczonych i dopasowanych w odpowiedni sposób do ciała użytkownika aby podtrzymać go w trakcie upadku i po jego zatrzymaniu. Norma EN362 Łączniki Element łączący lub składowy systemu. Łącznikiem może być karabińczyk lub zatrzaśnik. Norma EN795 Urządzenia kotwiczące Element, do którego mogą być przyłączone środki ochrony indywidualnej.
Klasa A1 : nie ŚOI (Środki Ochrony Indywidualnej) Składa się z elementów kotwiących zaprojektowanych do mocowania na powierzchniach pionowych, poziomych i nachylonych (ściany, kolumny, nadproża). Klasa A2 : nie ŚOI (Środki Ochrony Indywidualnej) Składa się z elementów kotwiących zaprojektowanych do mocowania na nachylonych dachach. Klasa B : ŚOI (Środki Ochrony Indywidualnej) Składa się z przenośnych i tymczasowych elementów kotwiących. Klasa C : nie ŚOI (Śr.Ochr.Indyw.) Składa się z elementów kotwiących wyposażonych w systemy bezpieczeństwa na poziomych prowadnicach giętkich lina życia, o dopuszczalnym kącie nachylenia rzędu 15. Klasa D : nie ŚOI (Śr.Ochr.Indyw.) Składa się z elementów kotwiących wyposażonych w sztywne, poziome szyny bezpieczeństwa Klasa E : nie ŚOI (Śr.Ochr.Indyw.) Składa się z elementów kotwiących, nieruchomych, do stosowania na powierzchniach poziomych, o dopuszczalnym kącie nachylenia rzędu 5 (nie są stosowane we Francji). Norma EN360 Urządzenia samohamowne Sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości z funkcją samozaciskową, z automatycznym systemem napinania i samohamownym dla linki bezpieczeństwa (lonży). Do tego sprzętu można dołączyć amortyzatory rozpraszające energię przy upadku.