Zadania dla uczestników szkolenia (sprawdzające stopień znajomości treści podstawy programowej z zakresu języka polskiego) Zadanie 1. Proszę wymienić pisemne formy wypowiedzi uczniowskiej, które nauczyciel, pracujący w określonym typie szkoły, powinien koniecznie uwzględnić w swoim planie pracy, poniewaŝ zgodnie z podstawą programową - uczniowie powinni (po zakończeniu tego etapu) umieć je tworzyć. (NaleŜy wpisać wszystkie przewidziane w podstawie formy gatunkowe.) a) w szkole podstawowej (II etap) - gatunki znane z pierwszego etapu edukacyjnego, a więc kilkuzdaniowa wypowiedź, krótkie opowiadanie i opis, list prywatny, Ŝyczenia, zaproszenie - nowo poznane gatunki: opowiadanie z dialogiem (twórcze i odtwórcze), pamiętnik i dziennik (pisane z perspektywy bohatera literackiego lub własnej), list oficjalny, proste sprawozdanie (np. z wycieczki, z wydarzeń sportowych), opis postaci, przedmiotu, krajobrazu, ogłoszenie, zaproszenie, prosta notatka b) w gimnazjum (III etap) - doskonalenie tworzenia gatunków z poprzednich etapów edukacyjnych - tworzenie w nowo poznanych gatunkach: opis sytuacji i przeŝyć, zróŝnicowany stylistycznie i funkcjonalnie opis zwykłych przedmiotów lub dzieł sztuki, charakterystyka postaci literackiej, filmowej lub rzeczywistej, sprawozdanie z lektury, filmu, spektaklu i ze zdarzenia z Ŝycia, rozprawka, podanie, Ŝyciorys i CV, list motywacyjny, dedykacja c) w szkole ponadgimnazjalnej Zakres podstawowy Rozprawka (tekst argumentacyjny), recenzja, referat, interpretacja utworu literackiego lub fragmentu, streszczenie, Zakres rozszerzony Jak dla zakresu podstawowego Zadanie 2. dwuetapowe cz.i. Proszę zaplanować listę lektur dla szkoły podstawowej lub gimnazjum z podziałem na klasy, w taki sposób, by zrealizować to, co bezwzględnie nakazuje podstawa programowa. a) szkoła podstawowa (II etap) Klasa IV Klasa V Klasa VI Jan Brzechwa Akademia Pana Kleksa; Joanna Onichimowska Daleki rejs, Clive Staples Lewis Lew, Czarownica i stara szafa; René Goscinny, Jean-Jacques Sempé Mikołajek (wybór opowiadań z dowolnego tomu) Lucy Maud Montgomery Ania z Zielonego Wzgórza;, Astrid Lindgren Bracia Lwie Serce, Stanisław Lem Bajki robotów (jedno opowiadanie), Roald Dahl Charlie i fabryka czekolady, Antonina 3 baśnie i 2 legendy, 2 kolędy, wybór poezji, w tym utwory dla Domańska Historia Ŝółtej ciŝemki; komiks René Goscinnego i dzieci i młodzieŝy (10 utworów), Alberta Uderzo Asteriks i 2 pieśni patriotyczne (koniecznie Obelisk, 2 mity greckie, 2 baśnie i hymn Polski); 1 film, 1 widowisko 2 legendy, 2 kolędy, wybór poezji, Frances Hodgson Burnett Tajemniczy ogród; Aleksander Minkowski Dolina Światła; Edmund Niziurski Niewiarygodne przygody Marka Piegusa, Alfred Szklarski Tomek w krainie kangurów, ; John Ronald Reuel Tolkien Hobbit, czyli tam i z powrotem; 2 mity greckie, 2 kolędy (w tym Bóg się rodzi), wybór poezji, w tym utwory dla dzieci i młodzieŝy teatralne, 1 program telewizyjny; w tym utwory dla dzieci i (14 utworów w tym fraszki), 2 tekst wybrany przez uczniów z młodzieŝy (12 utworów - w tym pieśni patriotyczne Warszawianka pomocą nauczyciela fraszki), 2 pieśni patriotyczne (w i Warszawskie dzieci, pójdziemy w tym legionowa); 1 film, 1 bój, bajka Jeana de La Fontaine widowisko teatralne, 1 program Lis i winogrona lub Zwierzę na telewizyjny; tekst wybrany przez księŝycu; 1 film, 1 widowisko uczniów z pomocą nauczyciela teatralne, 2 programy telewizyjne Aleksandra Bek 1
( w tym jeden cykliczny); tekst wybrany przez uczniów z pomocą nauczyciela b) gimnazjum (III etap) Klasa I Klasa II Klasa III Biblia (opis stworzenia świata i człowieka z Księgi Rodzaju, William Szekspir Romeo i Julia Molier Świętoszek, Homer Iliada - fragment Jan Parandowski Przygody przypowieść ewangeliczna, hymn Adam Mickiewicz To lubię, Odyseusza; wybrane mity greckie św. Pawła o miłości); Antonie de Saint Exupéry Mały Juliusz Słowacki Balladyna Pieśń o Rolandzie(fragment) *Jan Kochanowski wybrane KsiąŜę, Stanisław Lem Dzienniki Henryk Sienkiewicz KrzyŜacy, gwiazdowe, Ryszard Kapuściński Andrzej Sapkowski Wiedźmin, fraszki, Treny (V, VII, VIII) *Ignacy Krasicki wybrane bajki; Inny, Agata Christie np. Morderstwo w Aleksander Fredro *Zemsta, młodzieŝowa powieść obyczajowa, powieść przygodowa, pozycja ksiąŝkowa wskazana zaproponowana przez uczniów 1 film, 1 widowisko teatralne; Orient Expresie, opowiadanie z literatury światowej XX w., pozycja ksiąŝkowa wskazana zaproponowana przez uczniów, opowiadanie z 1 film, 1 widowisko teatralne; wybrane opowiadanie Idy Fink, Aleksander Kamiński Kamienie na szaniec, Miron Białoszewski Pamiętnik z powstania warszawskiego, komiks o powstaniu warszawskim, Sławomir MroŜek wybrane opowiadanie, np. Ostatni husarz lub Śmierć porucznika, wybrana powieść współczesna z literatury polskiej i światowej, pozycja ksiąŝkowa wskazana zaproponowana przez uczniów, inni (przynajmniej jeden wiersz w inni (przynajmniej jeden wiersz w 1 film, 1 widowisko teatralne; miesiącu), Konstanty Ildefons Gałczyński wybrane utwory; miesiącu); inni (przynajmniej jeden wiersz w miesiącu); (W przypadku krótkich utworów poetyckich moŝna wskazać tytuły lub jedynie orientacyjną liczbę wierszy.) cz. II Proszę określić, jakie wymagania związane z analizą i interpretacją wskazanego utworu powinien spełniać uczeń po właściwym etapie edukacyjnym i uporządkować je, zgodnie z logicznym tokiem przyswajania dzieła [Proszę wybrać jeden z podanych niŝej utworów.] a) szkoła podstawowa Dowolna powieść wymieniona w podstawie programowej. Aleksandra Bek 2
Edmund Niziurski Niewiarygodne przygody Marka Piegusa 1. Wstępne rozpoznanie. Uczeń: 1) nazywa swoje reakcje czytelnicze (np. wraŝenia, emocje); 2) konfrontuje sytuację bohaterów z własnymi doświadczeniami; 3) wyraŝa swój stosunek do postaci. 3. Interpretacja. Uczeń: 1) dostrzega swoistość artystyczną dzieła; 2) odróŝnia fikcję artystyczną od rzeczywistości; 3) rozumie realizm powieści; 9) omawia akcję, wyodrębnia wątki i wydarzenia; 10) charakteryzuje i ocenia bohaterów; 11) identyfikuje: powieść 1) odbiera teksty kultury na poziomie dosłownym i przenośnym; 4. Wartości i wartościowanie. Uczeń odczytuje wartości pozytywne i ich przeciwieństwa wpisane w teksty kultury (np. przyjaźń wrogość, prawda kłamstwo). b) gimnazjum Adam Mickiewicz Reduta Ordona 1. 1. Wstępne rozpoznanie. Uczeń: 1) opisuje odczucia, które budzi w nim dzieło; 2) rozpoznaje problematykę utworu. 1) przedstawia najistotniejsze treści wypowiedzi w takim porządku, w jakim występują one w tekście; 2) charakteryzuje postać mówiącą w utworze; 4) wskazuje funkcje uŝytych w utworze środków stylistycznych z zakresu słownictwa (zdrobnień, zgrubień, metafor), składni (powtórzeń, pytań retorycznych, róŝnego typu zdań i równowaŝników), fonetyki (rymu, rytmu, wyrazów dźwiękonaśladowczych); 5) omawia funkcje elementów konstrukcyjnych utworu (tytułu, podtytułu, puenty, punktu kulminacyjnego); 6) przypisuje czytany utwór do właściwego rodzaju literackiego (epika, liryka, dramat); 11) uwzględnia w analizie specyfikę tekstów kultury przynaleŝnych do następujących rodzajów sztuki: literatura, 3. 3. Interpretacja. Uczeń: 1) przedstawia propozycję odczytania konkretnego tekstu kultury i uzasadnia ją; 2) uwzględnia w interpretacji potrzebne konteksty, np. biograficzny, historyczny; 3) interpretuje głosowo wybrane utwory literackie (recytowane w całości lub we fragmentach). Aleksandra Bek 3
4. Wartości i wartościowanie. Uczeń: 1) ze zrozumieniem posługuje się pojęciami dotyczącymi wartości pozytywnych i ich przeciwieństw oraz określa postawy z nimi związane, np. patriotyzm-nacjonalizm, piękno-brzydota, a takŝe rozpoznaje ich obecność w Ŝyciu oraz w literaturze i innych sztukach; 2) omawia na podstawie poznanych dzieł literackich i innych tekstów kultury podstawowe, ponadczasowe zagadnienia egzystencjalne, np. śmierć, lęk, nadzieja, wiara religijna, samotność, poczucie wspólnoty; dostrzega i poddaje refleksji uniwersalne wartości humanistyczne; 3) dostrzega zróŝnicowanie postaw narodowych, religijnych, etycznych, i w ich kontekście kształtuje swoją toŝsamość. c) szkoła ponadgimnazjalna Adam Mickiewicz Romantyczność 1. Wstępne rozpoznanie. Uczeń: 1) prezentuje własne przeŝycia wynikające z kontaktu z dziełem sztuki; 2) określa problematykę utworu; 3) rozpoznaje konwencję literacką (stałe pojawianie się danego literackiego rozwiązania w obrębie pewnego historycznie określonego zbioru utworów). 1) wskazuje zastosowane w utworze środki wyrazu artystycznego i ich funkcje oraz inne wyznaczniki poetyki danego utworu i określa ich funkcje; 2) dostrzega w czytanych utworach cechy charakterystyczne określonej epoki (oświecenie, romantyzm); 3) analizując teksty dawne, dostrzega róŝnice językowe (fonetyczne, leksykalne) wynikające ze zmian historycznych; 4) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania świata przedstawionego i bohatera (narracja, fabuła, sytuacja liryczna, akcja); 5) porównuje utwory literackie lub ich fragmenty (dostrzega cechy wspólne i róŝne). 3. Interpretacja. Uczeń: 1) wykorzystuje w interpretacji elementy znaczące dla odczytania sensu utworu (np. słowa-klucze, wyznaczniki kompozycji); 2) wykorzystuje w interpretacji utworu konteksty (np. literackie, kulturowe, filozoficzne, religijne); 3) porównuje funkcjonowanie tych samych motywów w róŝnych utworach literackich; 4) odczytuje treści symboliczne utworu. 4. Wartości i wartościowanie. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto: 1) dostrzega i komentuje estetyczne wartości utworu literackiego; 1) dostrzega związek języka z wartościami, rozumie, Ŝe język podlega wartościowaniu, (np. język jasny, prosty, zrozumiały, obrazowy, piękny), jest narzędziem wartościowania, a takŝe źródłem poznania wartości (utrwalonych w znaczeniach nazw wartości, takich jak: prawda, Aleksandra Bek 4
piękno; wiara, nadzieja, miłość); 2) dostrzega obecne w utworach literackich oraz innych tekstach kultury wartości uniwersalne; 3) dostrzega w świecie konflikty wartości (oraz rozumie źródła tych konfliktów. spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto: 1) wskazuje róŝne sposoby wyraŝania wartościowań w tekstach. Aleksandra Bek 5