SPIS TREŚCI I. Organizator programu... 3 II. Adresaci programu... 4 III. Obiekty badań... 4 IV. Wytwarzanie, magazynowanie i dystrybucja obiektów badań... 4 V. Model statystyczny, analiza danych i interpretacja wyników programu... 4 VI. Raport z badania biegłości... 6 VII. Zgłoszenie udziału... 7 VIII. Poufność wyników... 7 IX. Koszty uczestnictwa... 8 X. Harmonogram... 8 XI. Zmowa i fałszowanie wyników... 8 XII. Skargi i odwołania... 8 XIII. Rezygnacja z udziału... 9 XIV. Dodatkowe informacje... 9 str. 2/str. 9
I. ORGANIZATOR PROGRAMU Organizatorem badań biegłości jest Ośrodek Badań Biegłości CLP-B LABTEST, działający w strukturach Centralnego Laboratorium Pomiarowo-Badawczego Sp. z o.o. od 01..2012 roku. Organizator ma wdrożony system zarządzania zgodny z wymaganiami zawartymi w normie PN-EN ISO/IEC 17043:2011 oraz posiada certyfikat akredytacji Organizatora badań biegłości nr PT 003 wydany przez Polskie Centrum Akredytacji. Centralne Laboratorium Pomiarowo-Badawcze Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością ma wdrożony system zarządzania wg PN-EN ISO/IEC 17025:20, potwierdzony certyfikatem akredytacji Polskiego Centrum Akredytacji nr AB 300. CLP-B Sp. z o.o. posiada również certyfikat Tüv Nord Polska potwierdzający spełnienie wymagań normy ISO 9001:2009. Osoby odpowiedzialne za realizację poszczególnych etapów programu: Koordynator: dr inż. Aleksandra Burczyk Ośrodek Badań Biegłości CLP-B LABTEST Centralne Laboratorium Pomiarowo-Badawcze Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością 44-335 Jastrzębie-Zdrój ul. Rybnicka 6 Tel. (032) 75-65-296 wew. 25 e-mail: aburczyk@clpb.pl Kierownik: dr inż. Maciej Pilarczyk Ośrodek Badań Biegłości CLP-B LABTEST Centralne Laboratorium Pomiarowo-Badawcze Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością 44-335 Jastrzębie-Zdrój ul. Rybnicka 6 Tel. (0048) 668 535 619 e-mail: mpilarczyk@clpb.pl Dane teleadresowe Organizatora: Ośrodek Badań Biegłości CLP-B LABTEST Centralne Laboratorium Pomiarowo-Badawcze Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością 44-335 Jastrzębie-Zdrój ul. Rybnicka 6 Tel/fax. (32) 75-65-296 e-mail: info@clpb.pl Strona internetowa: www.clpb.pl Program badań jest organizowany oraz realizowany w oparciu o zalecenia i wymagania normy PN-EN ISO/IEC 17043:2011 Ocena zgodności. Ogólne wymagania dotyczące badania biegłości, dokumentu PCA DAPT-01 Akredytacja organizatorów badań biegłości. Wymagania szczegółowe oraz normy ISO 13528:20 Statistical methods for use in proficiency testing by interlaboratory comparisons. Organizator, w żadnym z realizowanych etapów badań biegłości nie korzysta z usług podwykonawców. str. 3/str. 9
II. ADRESACI PROGRAMU Badania biegłości skierowane są do laboratoriów badawczych, akredytowanych lub zainteresowanych akredytacją w zakresie pobierania próbek wód powierzchniowych oraz ręcznego pobierania próbek węgla kamiennego. III. OBIEKTY BADAŃ Program badań biegłości poprzez porównania międzylaboratoryjne obejmuje oznaczanie parametrów obiektów badań wymienionych w Tabeli 1. Szczegółowe informacje dotyczące przygotowania obiektów badań, zakresów oferowanych oznaczeń i metod badawczych umieszczane są w opracowywanych na początku każdego roku kalendarzowego, załącznikach do programu badań, udostępnianych Uczestnikom. Tabela 1 Obiekty badań i oznaczane parametry w programie POBIERANIE PRÓBEK Obiekt badań Symbol obiektu (A/N)* Oznaczane parametry Wody powierzchniowe PWp A Pomiary terenowe: temperatura ph przewodność elektryczna właściwa Parametry jakościowe wykonywane w pobranych i przygotowanych próbkach Węgiel kamienny PWk A Parametry jakościowe wykonywane w pobranych i przygotowanych próbkach * A badanie akredytowane, N badanie nieakredytowane IV. WYTWARZANIE, MAGAZYNOWANIE, DYSTRYBUCJA OBIEKTÓW BADAŃ Program badania biegłości dla obiektu PWp będzie obejmował porównania międzylaboratoryjne wyników badań próbek wód powierzchniowych, pobranych i przygotowanych przez Uczestników, na podstawie pomiarów terenowych oraz wybranych parametrów w laboratorium Organizatora (AB 300). Program badania biegłości dla obiektu PWk będzie obejmował porównania międzylaboratoryjne wyników badań próbek laboratoryjnych węgla kamiennego, uzyskanych i przygotowanych z pobranych przez Uczestników próbek pierwotnych, na podstawie oznaczania wybranych parametrów jakościowych w laboratorium akredytowanym (AB 300). Przed przystąpieniem do porównań uczestnikom zostaną przedstawione sprawy organizacyjne oraz kwestie zapewnienia bezpieczeństwa. V. MODEL STATYSTYCZNY, ANALIZA DANYCH I INTERPRETACJA WYNIKÓW PROGRAMU Analizę danych oraz ocenę rezultatów działania Uczestników prowadzi się według procedury PT-09 Projektowanie, organizacja i interpretacja wyników programów badań biegłości. str. 4/str. 9
Program badania biegłości obejmuje porównania międzylaboratoryjne wyników badania pobranych przez próbkobiorców próbek wód powierzchniowych i węgla kamiennego przez akredytowane laboratorium Organizatora. Ocena wyników badań obejmuje następujące etapy: wyznaczenie wartości przypisanej i jej niepewności, wykonanie obliczeń statystycznych, ocena osiągniętych rezultatów, a także badanie jednorodności i stabilności obiektów badań biegłości. Organizator PT, w zależności od ilości Uczestników biorących udział w poszczególnych rundach, decyduje o wyborze odpowiedniego modelu statystycznego i metod analizowania danych. Organizator ogranicza się do procedury określania wartości przypisanej poprzez wartości uzgodnione przez uczestniczące laboratoria lub laboratoria wiodące (określone na podstawie wyników laboratoriów uczestniczących lub wiodących), którą ujawnia się w raporcie końcowym z badań biegłości. W przypadku wartości uzgodnionych przez uczestniczące laboratoria lub laboratoria wiodące obliczenia wartości przypisanej (średniej odpornej) oraz odchylenia standardowego odtwarzalności (odpornego odchylenia standardowego odtwarzalności) przeprowadza się z zastosowaniem techniki minimalizującej wpływ wyników skrajnych wg normy ISO 13528:20 Statistical methods for use in proficiency testing by interlaboratory comparisons, stosując odporny (mocny) algorytm szacowania średniej i odchylenia standardowego (Annex C, pkt. C1 - Algorytm A). Oszacowana wartość odpornego odchylenia standardowego s * na podstawie wyników uzyskanych przez Uczestników lub laboratoria wiodące stanowi odchylenie standardowe dla oceny biegłości w bieżącej rundzie σ, które stosowane jest do oceny rezultatów działania Uczestników. Każdorazowo dla wszystkich parametrów, dokonuje się analizy wartości niepewności standardowej wartości przypisanej µx, obliczonej zgodnie z pkt. 5.6.2 normy ISO 13528:20, w celu ewentualnego uwzględnienia tego parametru w ocenie rezultatów działania Uczestników. W tym celu sprawdza się zgodnie z pkt. 4.2 normy ISO 13528:20 dla każdego przypadku spełnienie granicznego warunku dla wartości µx. W pojedynczej rundzie badania biegłości wyniki badań uzyskane przez Uczestników są analizowane pod względem uzyskiwanych wyników zadowalających, wątpliwych i niezadowalających. Do oceny rezultatów działania Uczestników badań biegłości stosuje się opcjonalnie statystykę osiągnięć wg normy PN-EN ISO/IEC 17043:2011 (załącznik B, pkt.b.3.1), wyrażoną za pomocą następujących parametrów statystycznej oceny danych ilościowych: różnica D, wskaźnik z, wskaźnik z, wskaźnik zeta oraz liczba En. str. 5/str. 9
Każdorazowo wybrana przez Organizatora dla danej rundy statystyka osiągnięć jest dostosowana do utrzymania wiarygodności programu badań (np. zależy od populacji Uczestników lub od tego czy dany Uczestnik przesłał do Organizatora wynik wraz z niepewnością wyniku). W celu zapewnienia jednorodności oraz stabilności obiektu badań PT, Organizator zapewnia niezmienność obiektów przez cały okres trwania porównań w celu utrzymania jednakowych warunków poboru dla wszystkich Uczestników. VI. RAPORT Z BADANIA BIEGŁOŚCI Organizator opracowuje szczegółowy Raport z Badań Biegłości z każdej przeprowadzonej rundy programu. Raport zawiera wszystkie istotne informacje dotyczące realizacji poszczególnych etapów danej rundy programu, w tym: nazwa i dane kontaktowe Organizatora, nazwisko i dane kontaktowe Koordynatora programu, data wydania raportu, nazwa programu i numer kodowy rundy, informacje ogólne zawierające m.in. liczba Uczestników, zakres badań, zastosowane urządzenia i techniki badawcze, charakterystykę obiektu badań, w tym sposób jego przygotowania, ocenę jednorodności i stabilności, zestawienie wszystkich wyników badań porównawczych otrzymanych dla poszczególnych parametrów przez Uczestników, dane statystyczne oraz podsumowanie, łącznie z wartościami przypisanymi, niepewnościami wartości przypisanych i zakresem wyników akceptowalnych oraz graficzną prezentacją odpowiednich wskaźników osiągnięć, podsumowanie osiągnięć Uczestników dla stosowanych przez nich metod/procedur badawczych (jeśli różne metody były stosowane przez różnych Uczestników), procedury stosowane do wyznaczenia każdej wartości przypisanej i jej niepewności, procedury stosowane przy statystycznej analizie danych, procedury wykorzystywane przy projektowaniu i realizacji programu, komentarz i wskazówki dotyczące interpretacji analizy statystycznej i osiągnięć Uczestników programu. Każdy Uczestnik badań otrzymuje Raport z Badań Biegłości wysłany drogą elektroniczną zgodnie z harmonogramem. Uczestnik zobowiązany jest do niezwłocznego poinformowania w formie pisemnej Organizatora o ewentualnych niezgodnościach występujących w Raporcie z Badań Biegłości, a mających wpływ na wyznaczenie wartości przypisanej i ocenę wyników. Organizator jest zobowiązany do natychmiastowej korekty dostrzeżonych błędów i przesłania str. 6/str. 9
drogą elektroniczną poprawki/uzupełnienia do Raportu z danej rundy badań wraz z wyjaśnieniem zaistniałych przyczyn popełnionego błędu. Organizator zastrzega prawa autorskie do wszystkich wydawanych Raportów. VII. ZGŁOSZENIE UDZIAŁU Badania mają charakter otwarty. W przypadku zainteresowania uczestnictwem w badaniach należy wypełnić Kartę Zgłoszenia Uczestnictwa (formularz FPS-PT/09/02) dostępną także w postaci pliku do pobrania na stronie internetowej www.clpb.pl i przesłać ją pocztą lub faksem na adres: Ośrodek Badań Biegłości CLP-B LABTEST Centralne Laboratorium Pomiarowo-Badawcze Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością 44-335 Jastrzębie-Zdrój ul. Rybnicka 6 Tel/fax. (032)75-65-296 Przystąpienie do uczestnictwa w danej rundzie za pośrednictwem wypełnionej i zatwierdzonej przez Uczestnika Karty Zgłoszenia Uczestnictwa jest jednoznaczne z zaakceptowaniem warunków organizacji badań biegłości zaproponowanych w programie. Jeżeli w trakcie realizacji badań wystąpią jakiekolwiek nieprawidłowości, w tym zmiany w Programie Badań Biegłości, Koordynator informuje o tym Uczestników telefonicznie lub pisemnie, natomiast potencjalnych Uczestników informuje poprzez zaktualizowanie programu na stronie internetowej Organizatora. VIII. POUFNOŚĆ WYNIKÓW Tożsamość Uczestników jest chroniona i podawana w Raporcie w zakodowanej postaci. Każdy Uczestnik posiada swój numer identyfikacyjny umożliwiający odnalezienie swoich rezultatów. Organizator zapewnia wszystkim Uczestnikom poufność wszelkich informacji związanych z uczestnictwem w programie. Organizator nie udziela informacji osobom trzecim na temat wyników badań biegłości uzyskanych przez Uczestników biorących udział w programie. Organizator zobowiązuje się, iż Uczestnicy będą poinformowani przez Koordynatora o przekazaniu ich wyników, w przypadku jeśli Jednostka Akredytująca wymagać będzie bezpośredniego dostarczenia rezultatów badań biegłości. W Raportach mogą być umieszczane nazwy instytucji Uczestników (bez kodów przyporządkowanych poszczególnym Uczestnikom), którzy w formie pisemnej wyrazili na to zgodę (poprzez zaznaczenie odpowiedniej opcji na Karcie Zgłoszenia Uczestnictwa formularz FPS-PT/09/02). str. 7/str. 9
Organizator zastrzega sobie prawo do wykorzystywania wyników uzyskanych w badaniach biegłości w pracach naukowo-badawczych czy opracowaniach statystycznych, w sposób uniemożliwiający identyfikację Uczestników. IX. KOSZTY UCZESTNICTWA Uczestnictwo w badaniach biegłości jest płatne, a koszt udziału w danej rundzie zależny jest od rodzaju i liczby zadeklarowanych obiektów badań i wyszczególniony został w załącznikach do programu badań. X. HARMONOGRAM Szczegółowy harmonogram badań biegłości uwzględniający terminy realizacji poszczególnych etapów dla rund zamieszczono w załącznikach do programu badań biegłości. Zbiorczy harmonogram badań, opracowany na dany rok kalendarzowy dostępny jest również na stronie internetowej Organizatora. XI. ZMOWA I FAŁSZOWANIE WYNIKÓW Uczestnicy programu zobowiązani są do unikania zmowy oraz fałszowania wyników badań, tzn. do wykonywania badań i przekazywania wyników badań do Organizatora, bez porozumiewania się z innymi Uczestnikami, których uczestnictwo w danej rundzie programu jest im znane z innych źródeł. Program badań biegłości jest tak zaprojektowany, żeby zapewnić jak najmniejszą możliwość zmowy i fałszowania wyników, a Organizator posiada i stosuje odpowiednie techniki i sposoby zapobiegania zmowie i fałszowaniu wyników. Techniki są wybierane indywidualnie do każdej realizowanej rundy badań. W przypadku stwierdzenia zmowy lub fałszowania wyników Organizator wyklucza z oceny rezultatów działania podejrzanych Uczestników bez zwrotu kosztów uczestnictwa. W celu minimalizacji zmowy oraz fałszowania wyników badań, Organizator zastrzega sobie, iż w trakcie realizacji programu PT może korzystać z pomocy ekspertów oraz obserwatorów rundy. XII. SKARGI I ODWOŁANIA Każdy Uczestnik ma prawo do złożenia skargi i/lub odwołania dotyczącej usługi organizacji badań biegłości. Skargi i/lub odwołania należy zgłaszać w formie pisemnej na adres Organizatora, a termin ich zgłoszenia upływa po 14 dniach od daty otrzymania przez Uczestnika zbiorczego opracowania wyników w formie Raportu. Organizator ma obowiązek rozpatrzenia skargi i/lub odwołania w ciągu 4 tygodni od daty ich otrzymania oraz poinformowania Uczestnika w formie pisemnej o podjętych decyzjach. W przypadku uznania skargi i/lub odwołania za zasadne Uczestnikowi przysługuje zwrot opłaty wniesionej Organizatorowi za oznaczenia objęte skargą i/lub odwołaniem. str. 8/str. 9
XIII. REZYGNACJA Z UDZIAŁU Każdy Uczestnik ma prawo do rezygnacji z uczestnictwa w organizowanych badaniach, wysyłając pisemne zawiadomienie na adres Organizatora do 7 dni przed datą rozpoczęcia danej rundy. Za datę złożenia rezygnacji uznaje się datę jej zarejestrowania przez Organizatora badań. XIV. DODATKOWE INFORMACJE W sprawie dodatkowych informacji proszę kontaktować się z osobami odpowiedzialnymi za realizację programu (patrz pkt. I). Wykaz załączników: Załącznik nr 1 Pobieranie próbek wód powierzchniowych Załącznik nr 2 Ręczne pobieranie próbek węgla kamiennego str. 9/str. 9