1
2 Szanowne Koleżanki i Koledzy! Siedziałem przed telewizorem i słuchałem rozmowy z ministrem zdrowia. Próbowałem w myśli konfrontować słowa z czynami, deklaracje z decyzjami, słuchałem dobrze znanych frazesów. A może już dość? Może już dość pseudoreform przewracających kraj do góry nogami, które w dodatku nie przynoszą zamierzonych efektów? Do czego doprowadza kilka głupich zapisów w dobrej (podobno) ustawie refundacyjnej wiemy wszyscy doskonale. Nie wiemy tylko, dlaczego? Czemu ma służyć wpisywanie przez lekarzy poziomu refundacji na receptach? Czemu karanie za nie swoje winy? Wprowadźmy jeszcze kilka danych do recept, a wtedy żadna nie będzie wypisana prawidłowo. Co nam właściwie dał tzw. pakiet ustaw zdrowotnych? Zniesienie stażu podyplomowego miało przynieść zwiększenie ilości lekarzy, choć proste wyliczenie matematyczne wskazywało, że jest to niemożliwe. Ba, efekt będzie odwrotny, bo uczelnie wobec zmiany programu nauczania zmniejszają limity naboru kandydatów. Wprowadzenie komisji orzekających o zdarzeniach medycznych spowoduje obciążenie szpitali kosztami, których nie są w stanie udźwignąć, za to napędzą kasę towarzystwom ubezpieczeniowym. Komercjalizacja szpitali miała przynieść poprawę ich sytuacji finansowej, a już wiemy, że to nieprawda. Tajemnicza ręka rynku nie uzdrowiła finansów ochrony zdrowia. Co będzie dalej? To wszystko można to było przewidzieć. Odsyłam Państwa do swojego wystąpienia sprzed roku na poprzednim okręgowym zjeździe delegatów naszej Izby i do uchwał tamtego zjazdu, które do dziś pozostają na stronie internetowej OIL (patrz GGL 3/122). Nie jestem prorokiem, ale to wszystko przewidziałem, bo wystarczyło pomyśleć. I także tamten Zjazd z zastraszającą dokładnością, blisko rok wcześniej, zapowiedział błędy i konsekwencje wspomnianego pakietu. A to przewidywanie było i jest obowiązkiem ludzi, którzy rządzą ochroną zdrowia. Nie wolno podejmować decyzji na podstawie przekonań i poglądów, na mocy widzimisię, bez wcześniejszych wyliczeń i ekspertyz. A tak się stało. W jednym zgadzam się z ministrem Arłukowiczem: reformowanie jest procesem, który musi trwać latami. Chciano to zrobić w ciągu jednego roku, kilkoma ustawami. Spowodowano totalny chaos, który ktoś musi posprzątać. Przestańmy w takim razie reformować, obiecywać wszystkim wszystko, spróbujmy wprowadzić spokój i porządek. Zastanówmy się wszyscy wspólnie: Co, i jak zmienić! Bo ciągłych, bałaganiarskich zmian nikt, i nic nie wytrzyma... I do roboty, pokąd nie jest za późno... Jerzy Friediger
AKTUALNOŚCI Przyjmowanie materia³ów do n-ru zakoñczono 23 lutego 2012 3 Zmar³ prof. Andrzej Szczeklik 3 lutego 2012 zmarł niespodziewanie prof. Andrzej Szczeklik, wybitny lekarz spe cjalista chorób układu krążenia i oddechowego, humanista, pedagog, b. rektor Akade mii Medycznej w Krakowie (1990 93). Urodził się w 1938 roku w Krakowie w rodzinie lekarskiej. Jego ojciec, prof. Edward Szczeklik był wybitnym kardiologiem. Lekarzami byli też dwaj stryjowie Andrzeja Szczeklika, dziś są nimi dwaj Jego synowie. Ukończył średnią szkołę muzyczną, po czym odbył studia na Akademii Medycz nej w Krakowie, kształcił się też w USA i w Szwecji. Pracę doktorską obronił w 1966 roku, habilito wał się w 1969 roku z zakresu chorób wewnętrznych na AM we Wrocławiu. Od 1972 roku pracował w Krakowie, najpierw jako kierownik kliniki alergologii, a od 1990 kie rownik II Katedry Chorób Wewnętrznych. W 1990 roku wybrany rektorem AM w Krakowie walczył o powrót wydziałów medycznych w struktury Uniwersytetu Jagiellońskiego, do czego doprowadził w 1993 roku, po czym został pierwszym prorektorem UJ ds. Collegium Medicum (1993 96) tworząc zręby organizacyjne nowego kształtu uczelni. Był członkiem wielu krajowych i zagranicznych towa rzystw naukowych, wiceprezesem odrodzonej Polskiej Akademii Umiejętności, członkiem PAN oraz doktorem hc Uniwersytetu Jagiellońskiego, a także uczelni medycznych w Katowicach, Łodzi, War szawie i Wrocławiu. Opublikował ok. 650 prac naukowych. Głównym przedmiotem Jego zainteresowań była astma oskrzelowa. O Jego dokonaniach naukowych pisze w naszej Kronice Żałobnej prof. Jacek Musiał. Był humanistą, stałym bywalcem Piwnicy pod Baranami, świetnie grał na fortepianie, czytał po ezję. Rada Języka Polskiego nadała mu tytuł Ambasadora Polszczyzny, a Rada Miasta Krakowa miano Krakowianina Roku (w 1995 roku wspólnie z J. Tischnerem). Bliska Mu była koncepcja równoczesnego leczenia duszy i ciała. Autor dwóch tomów esejów na temat filozofii medycyny: Katharsis. O uzdrowicielskiej mocy natury i sztuki i Kore. O chorych, chorobach i poszukiwaniu duszy medycyny, które zostały przetłumaczone na kilka języków. W ciągu ostatnich dziesięciu lat był najczęściej cytowanym na świecie polskim autorem w piśmiennictwie naukowym z zakresu me dycyny i biologii. Zmarł nagle na zawał serca w szpitalu, który współtworzył przy ul. Skawińskiej w Krakowie. Miał 74 lata. Cześć Jego pamięci! (patrz też Kronika Żałobna Wspomnienie prof. Jacka Musiała) Nadzwyczajny Krajowy Zjazd Lekarzy W dniach 24 25 lutego 2012 odbył się w War szawie Nadzwyczajny XI Krajowy Zjazd Leka rzy (w chwili, gdy oddajemy to wydanie do dru ku, trwają jego obrady). Ich przedmiotem, wg pro gramu, miały być: 1) problemy kształcenia przed i podyplomo wego lekarzy i lekarzy dentystów, 2) aktualna sytuacja w ochronie zdrowia, 3) ocena realizacji uchwał przyjętych przez X Krajowy Zjazd Lekarzy, 4) rozpatrzenie projektu uchwały zmieniają cej uchwałę w sprawie regulaminu wyborów do organów izb lekarskich, na stanowiska w orga nach i trybu odwoływania członków tych orga nów i osób zajmujących stanowiska w tych orga nach oraz wyborów komisji wyborczych, przy gotowanego przez Krajową Komisję Wyborczą. Nie ulega wątpliwości, że zawirowania wokół wprowadzania ustawy refundacyjnej na przełomie minionego roku mogą zdominować obrady ale o tym w relacji z ostatniej chwili na str. 13 14.
4 AKTUALNOŚCI XXIX Okrêgowy Zjazd Lekarzy w Rytrze XXIX Okręgowy Zjazd Lekarzy o charakte rze budżetowym odbędzie się w dniach 30 31 marca 2012 roku, na terenie Delegatury Nowosą deckiej (w Rytrze, w hotelu Perła Południa ). Prócz preliminarza na 2012 rok Zjazd przyj mie najprawdopodobniej koncepcję remontu sie dziby przy ul. Krupniczej 11a, określi jego za kres i granice kosztów. Odniesie się też do zamy słu budowy siedziby delegatury w Przemyślu oraz do programu uroczystości z okazji 120 lecia sa morządu lekarskiego w Krakowie, które przypa da w lipcu 2013 roku. Leki taniej¹ i dro ej¹ Według Ministerstwa Zdrowia 2,7 tys. leków z listy refundacyjnej tanieje, budżet czyli NFZ zyskuje 738 mln zł, a jednocześnie według pierwszych ocen firmy IMS Health aż 636 le ków podrożeje, a pacjenci dopłacą do nich 302 mln zł więcej. Sądząc z licznych enuncjacji prasy codziennej lista leków droższych, bądź pozbawio nych refundacji wzrosła dalece bardziej (m.in. na cukrzycę, schorzenia nowotworowe, astmę u dzie ci, schizofrenię). Według komunikatów ze stycz nia 2012, oszczędności (pierwotnie szacowane nawet na 1 mld zł) miały się zmniejszyć do ok. 670 mln zł, natomiast dopłaty pacjentów miały wzrosnąć do 421 mln zł. Sensu negocjacji cen z koncernami nie ma co weryfikować, były ze wszech miar pożądane, chwała resortowi, spuśćmy zasłonę milczenia na terminy całej operacji i jej tryb. Natomiast skala wzrostu cen dla pacjentów jest trudna do przyję cia. Z poziomu dopłat na leki refundowane z kie szeni pacjentów wynoszącego ok. 32%, rosną one do 38% i jest to bodaj najwięcej w Europie. Spodziewany sukces reformatorski zamienia się w klęskę, co już widać w sondażach. Rosn¹ ceny ubezpieczeñ Jak się można było spodziewać, przed czym ostrzegaliśmy, niewydarzony pomysł z powoła niem komisji odszkodowawczych przy wojewo dach z tytułu popełnionych w szpitalach błędów lekarskich, skutkuje przede wszystkim wzrostem cen ubezpieczeń, do których wykupienia szpitale zostały ustawowo zobowiązane. Tymczasem stawki ubezpieczeniowe wzrosły wielokrotnie, choć jeszcze ani jeden proces nie odbył się przed komisjami i ani jedno odszkodowanie nie zostało zasądzone. Ale też zachęty do składania pozwów były i są nęcące, niewątpliwie kancelarie adwokackie już się sposobią do działań. Za błąd lekarski uznać można nietrafną diagnozę, nieskuteczny lek itp., a werdykty wydawać będą 20 osobowe składy komisji, w połowie złożone z lekarzy, a w poło wie??? Wg szacunków PZU skala roszczeń może w 2012 roku sięgnąć 1,2 mld zł. Tymczasem szpi tale odmawiają podporządkowania się nakazowi ubezpieczeń. I tak to jedna anarchizująca system decyzja pociąga za sobą drugą. D³ugi przekszta³cone w d³ugi Potwierdzają się informacje, które zawarliśmy w poprzednim wydaniu. Przekształcenia szpitali publicznych w spółki samorządowe wcale nie skutkują likwidacją długów. Co trzeci przekształ cony szpital ma nowe długi (wg Związku Powia tów Polskich), które uwaga nie maleją a rosną, i to dokładnie na tym samym tle, co w szpitalach publicznych, tzn. wskutek zaniżonej wyceny pro cedur, nie uwzględniającej m.in. procesów infla cji, wzrostu cen mediów, sprzętu i leków. Wiecz nym problemem jest też brak zadawalającej re fundacji NFZ za nadwykonania. Co się zatem zmieniło? Przybyło zagrożenie upadłością, którego wcześniej nie było. Co dora dza NFZ zagrożonym spółkom? Optymaliza cję kosztów osobowych oraz rezygnację z nad wykonań. Z pobieżnej kontroli NIK przeprowa dzonej w 15 szpitalach wynika, że dobry efekt fi nansowy można też uzyskać likwidując niektóre oddziały i łóżka. Wprawdzie wydłuża to kolejkę do i tak limitowanych zabiegów, ale kosztów kolejek w budżecie NFZ nie ma. Mitem okazały się oczywiście zyski z usług odpłatnych, kształtują ce się w szpitalach poniżej 1% rocznego budżetu.
AKTUALNOŚCI 5 Wzrost d³ugów szpitalnych Długi rosną nie tylko w spółkach samorządo wych, ale też gwałtownie w szpitalach publicz nych. O ile łączna strata na ich kontach w 2010 roku wynosiła 910 mln zł, o tyle w 2011 przekro czyła miliard, w tym 250 mln zł tzw. zobowiązań wymagalnych. Tymczasem już od 2013 roku długi te zo staną ostatecznie przeniesione na samorządy te rytorialne, co zważywszy na informacje do tyczące stanu finansów tych ostatnich wyda je się zamysłem abstrakcyjnym. Niemniej, pew ne kroki oszczędnościowe np. łączenie organi zacyjne szpitali, hurtowe zakupy leków, likwi dacje deficytowych oddziałów, przenoszenie części usług do poradni ambulatoryjnych za pewne można poczynić. Na koniec przypomnij my, że 10 mld zł długów nadal ciąży nad ochroną zdrowia i ta zmowa milczenia kiedyś uruchomi lawinę. Reforma KRUS W 2011 roku budżet dopłacił do ubezpieczeń rolników blisko 2 mld zł. Sami rolnicy finansują koszty swego ubezpieczenia zdrowotnego na po ziomie 1,5 procent (!). Tak jest od 1990 roku, kie dy to powołano KRUS. Reforma miała to wszystko zmienić, ale już na wstępie ustalono, że posiadacze gospodarstw mniejszych niż 6 ha (ich domownicy oraz współ małżonkowie) nie będą ponosić żadnych opłat z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego, a takich go spodarstw jest 60 procent. Natomiast właściciele gospodarstw od 6 do 15 ha (ok. 30% gospodarstw) zapłacą po 18 zł od osoby, a budżet dopłaci do każdego 79 zł miesięcznie. Wreszcie posiadacze ok. 300 tys. największych gospodarstw (10%), o powierzchni ponad 15 ha, zapłacą po 36 zł od osoby, a budżet dopłaci do nich po 61 zł. Aktual nie w KRUS ubezpieczonych jest 1,52 mln osób, a budżet płaci za każdą 97 zł miesięcznie. I to jest owa reforma, notabene wymuszona przez Trybunał Konstytucyjny. Rocznie państwo będzie dopłacać do ubezpieczeń rolników naj mniej ok. 1,5 mld zł. Czy na to czekaliśmy? Bêdzie mniej, a nie wiêcej lekarzy Jak informuje Iwona Hajnosz w Gazecie Wy borczej (cytując dziekana Wydziału Lekarskie go CM UJ prof. Tomasza Grodzickiego) aż o 17 procent (!) zmniejszy się w Collegium Medicum UJ wielkość naboru kandydatów na medycynę w 2012 roku. Z 240 miejsc o które biło się w 2011 roku 13 kandydatów na jedno miejsce pozostanie 200 miejsc. Podobne cięcia planuje Collegium Medicum w Bydgoszczy, reszta uczel ni medycznych się zastanawia. Jak się to ma do szumnych zapowiedzi pani minister Ewy Kopacz, na temat celów i skutków likwidacji stażu podyplomowego na studiach medycznych, które miało przyczynić się do likwi dacji luki pokoleniowej, niosąc za sobą wzrost liczby kształconych lekarzy, a w ślad za tym tak że przyrost ilości specjalistów? Ano źle. Oto kadra uczelni medycznych po strzega skrócenie czasu nauki i przeniesienie sta żu na VI rok studiów jako zagrożenie dla pozio mu kształcenia, a w ślad za tym bezpieczeństwa pacjenta. By zatem poziom nauczania utrzymać, trzeba zmniejszyć liczebność grup studenckich na zajęciach klinicznych (np. z 6 do 3 4 osób). A ponieważ baza tych zajęć jest jaka jest, i nikt z dnia na dzień nie wybuduje nowych szpitali klinicznych, kurczy się realna możliwość wy kształcenia pożądanej liczby lekarzy. Tak to nieprzemyślane reformy skutkują od wrotnym rezultatem. Redaktor naczelny GGL dr Jerzy Friediger pisał o tym przed rokiem na łamach naszej Gazety i mówił na Okregowym Zjeździe, dokładnie przewidując skutki likwidacji stażu. Protestowali wtedy także młodzi lekarze i pro testowali rektorzy uczelni medycznych. Ale jedni i drudzy nie wyszli na ulicę, a to był błąd. Ar³ukowicz nieodwo³any W parlamencie upadł wniosek PiS o udziele nie votum nieufności i odwołanie ze stanowiska ministra zdrowia dr. Bartosza Arłukowicza. Za wnioskiem było 205, przeciw 230 posłów. Jakie będą losy polityczne Bartosza Arłuko wicza trudno przewidzieć, podobnie jak skutki
6 AKTUALNOŚCI jego poczynań reformatorskich, niemniej ten wniosek był na pewno przedwczesny, bo nie on był kreatorem ustawy refundacyjnej, a nawet na leżał do jej krytyków przed uchwaleniem. Intere sujący jest natomiast komentarz Rzeczpospoli tej (z 25 stycznia 2012) do całej tej sprawy, z którego wynika wyraźne uchylanie się poprzed niczki Arłukowicza od odpowiedzialności za usta wę, a także mocno wstrzemięźliwe poparcie udzie lane nowemu ministrowi przez premiera. Odwołany natomiast został już przez Arłuko wicza wiceminister Andrzej Włodarczyk odpo wiedzialny o s t a t n i o w resorcie za politykę lekową. Jakim cudem uszła ona na sucho jego poprzednikowi, trudno dociec. Przypuszczamy, że to nie ostatnia ofiara nieszczęsnej ustawy, abstra hując od pacjentów. Ochrona zdrowia w Polsce wg statystyk Według raportu OECD z 2010 roku, powołu jącego się na dane z 2008 roku na 1000 miesz kańców przypadało w Polsce 2 lekarzy, przy śred niej w krajach OECD wynoszącej 3,2 lekarza. Równie źle, a nawet gorzej było z pielęgniarka mi, przy średniej OECD wynoszącej 9 pielęgnia rek na 1000 mieszkańców, w Polsce było to 5,2. Natomiast w niepamięć możemy puścić nie dostatek łóżek szpitalnych, który nam boleśnie doskwierał w latach komuny. Mamy obecnie 4,4 łóżek na 1000 mieszkańców, przy średniej OECD wynoszącej 3,6 łóżka. Nadwyżka jest głównie skutkiem nienadążania za postępem medycyny w świecie, który za sprawą skrócenia pobytu pa cjenta w szpitalu i upowszechnienia chirurgii jed nego dnia radykalnie zmniejszył popyt na łóżka. Dużo gorzej wygląda wyposażenie naszych szpitali i przychodni. Oto ilość tomografów i ska nerów MRI wynosi w Polsce 10,9 i 2,9 na 1 mln mieszkańców, podczas gdy te same wskaźniki w krajach OECD wynoszą średnio 23,8 i 12,6 na 1 mln mieszkańców. I popatrzmy jeszcze na dane dotyczące śred niej długości życia. Wynosiła ona w 2008 roku w Polsce 75,6 lata, przy średniej w OECD wyno szącej 79,4 lata, zaś średnia umieralność niemow ląt na 1000 urodzeń wynosiła 5,6 przy średniej OECD wynoszącej 4,7. Mamy więc co gonić. Sukcesem bezspornym jest natomiast spadek liczby osób palących, który w 2004 roku obniżył się do 26,3 osoby, wobec 1992 roku 41,5. Jest to nadal więcej niż średnia w krajach OECD (23,3), ale można się spodziewać, że ostatnie kam panie ograniczające palenie w miejscach publicz nych oraz drastyczny wzrost cen papierosów zrównały nas ze średnią europejską. Nieźle też bronimy się przed otyłością. W 2004 roku osoby otyłe wynosiły w Polsce 12,5%, w krajach OECD średnio 14,9%, a w USA 27,5%, co w królestwie McDonalds a i Coca Coli jest należną zapłatą. Nieco lepiej z transplantacjami Po paru latach, które upłynęły od ataku b. mi nistra sprawiedliwości Zbigniewa Ziobry na dok tora Mirosława G., rzutujących pośrednio na za hamowanie transplantacji; po latach obfitujących w liczne akcje propagandowe popierające prze szczepy, podczas których wykształcono ok. 200 koordynatorów szpitalnych ds. transplantacji i przeprowadzono wiele innych działań wresz cie drgnęło. W skali kraju w 2011 roku dokonano 1468 transplantacji, w tym 1411 od dawców zmarłych, 57 od żywych. Najwięcej przeszczepiono nerek (1001), na drugim miejscu znalazły się przeszcze py wątroby (282), na dalszym serca (80). Poprawiło się także w Małopolsce, wciąż znaj dującej się pod koniec statystyk, niemniej ilość przeszczepów nerek w porównaniu z 2010 roku wzrosła z 23 do 37, a serc z 5 do 10. Nie drgnęło natomiast na Podkarpaciu. W Polsce żyje aktualnie ok. 10 000 osób po przeszczepach. Bud et Ma³opolskiego Oddzia³u NFZ na 2012 5 mld 116 mln zł ma wynieść budżet Mało polskiego Oddziału NFZ na 2012 rok. To o 430 mln więcej niż w 2011 roku. Sporo, bo zmienił się algorytm wyliczania nakładów związany z po ziomem zarobków w regionie i ceną kwintala żyta.
AKTUALNOŚCI 7 Jak ów wzrost zostanie zagospodarowany? 227,7 mln pójdzie na szpitalnictwo, 92,7 mln na opiekę ambulatoryjną, 49 mln na pokrycie uza sadnionych nadwykonań, 22 mln na programy lekowe, po 20 mln na opiekę psychiatryczną i le czenie uzależnień. Nadto 12 mln zostanie przeznaczone na pod stawową opiekę zdrowotną, 10 mln na zaopatrze nie w sprzęt medyczny (m.in. endoprotezy), 9 mln na stomatologię i te trzy ostatnie kwoty MOW NFZ zamierza uzyskać z obniżenia wydatków na refundację leków. Przedstawiając powyższe, dyr. MOW NFZ Barbara Bulanowska podkreśliła m.in. skierowa nie wyższych nakładów na OIOM y w szpitalach, które po modernizacjach po prostu więcej kosz tują i na specjalistyczne leczenie ambulatoryjne (wzrost o 26%), co winno się przyczynić do skró cenia kolejek do specjalistów. Po dwóch latach posuchy wszystko to nie źle brzmi, tyle że równoległy wzrost cen mediów, czynszów, wysokości VAT u, kosztów ubezpie czeń itp. pochłonie najprawdopodobniej wszyst ko, więc za wiele sobie nie obiecujmy. III Konferencja Onkologii Okulistycznej W Centrum Dydaktyczno Kongresowym Wy działu Lekarskiego przy ul. św. Łazarza odbyła się (22.XI.2011) druga Konferencja Badań Pod stawowych w Okulistyce oraz III Konferencja Onkologii Okulistycznej. Ich organizatorem była prof. Bożena Romanowska Dixon wraz z zespo łem Kliniki i Katedry Okulistyki CM UJ. Tema tyka obrad obejmowała badania podstawowe z zakresu optycznej koherentnej tomografii (OCT), EPR i innych badań diagnostycznych. Odbyły się też sesje dotyczące postępowania te rapeutycznego w zakresie nowotworów we wnątrzgałkowych i przedniego odcinka gałki ocznej, jak również diagnostyki i terapii nowo tworów gałki ocznej i oczodołu. Przy okazji, korzystając z uruchomienia w Krakowie pierwszej w Polsce i Europie Środ kowej Pracowni Radioterapii Protonowej, przed stawiono zastosowanie protonów w leczeniu no wotworów wewnątrzgałkowych, jako najnowo cześniejszej metody terapii tego schorzenia. XIV Naukowy Zjazd Polskiego Towarzystwa Badañ nad Mia d yc¹ W dniach 9 11 grudnia 2011 roku w Auli Col legium Nowodworskiego miał miejsce XIV Na ukowy Zjazd Polskiego Towarzystwa Badań nad Miażdżycą zorganizowany przez prof. Tomasza Guzika prezesa Towarzystwa a zarazem kierow nika Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych i Medycyny Wsi CM UJ. Tematyka Zjazdu skon centrowana była na nowych trendach w badaniach patogenezy miażdżycy oraz w jej leczeniu. Polsko-Niemiecki kongres ginekologów 2 grudnia 2011 w hotelu Park Inn w Krako wie odbył się Polsko Niemiecki Kongres nt. Nowe perspektywy w diagnostyce i leczeniu nie których schorzeń ginekologiczno onkologicz nych zorganizowany przez Katedrę Ginekologii i Położnictwa Wydziału Lekarskiego UJ, kiero waną przez prof. Antoniego Bastę oraz Polsko Niemieckie Towarzystwo Ginekologii pod prze wodnictwem prof. Marka Zygmunta. Głównym tematem Kongresu były współcze sne kierunki naukowe i zagadnienia praktyczne w diagnostyce i leczeniu endometriozy oraz cho rób piersi. XII Miêdzynarodowe Warsztaty Kardiologii Interwencyjnej W Teatrze im. J. Słowackiego odbyło się 2 grudnia minionego roku uroczyste otwarcie XII Międzynarodowych Warsztatów Kardiologii In terwencyjnej New Frontiers in Interventional Cardiology, NFIC 2011 zorganizowanych przez Zakład Hemodynamiki i Angiokardiografii Insty tutu Kardiologii CM UJ, Asocjację Interwencji Sercowo Naczyniowych Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego we współpracy z European Association for Percutaneous Cardiovascular In terventions i European Board for Accreditiation in Cardiology. Warsztaty poprowadzili: prof.
8 AKTUALNOŚCI Krzysztof Żmudka, dr hab. Dariusz Dudek oraz dr Jacek Legutko z Instytutu Kardiologii CM UJ. Wśród uczestników znaleźli się wybitni kardio lodzy z Polski, krajów Europy Środkowo Wschodniej, Zachodniej, Stanów Zjednoczonych i Azji. Nowy cykl terapeutyczny Szpitala im. Babiñskiego 11 stycznia 2012 roku w Szpitalu Specjali stycznym im. J. Babińskiego w Krakowie nastą piła inauguracja projektu Chcę i mogę pracować finansowanego ze środków Europejskiego Fun duszu Społecznego, w ramach Programu Opera cyjnego Kapitał Ludzki. Projekt, który ma na celu aktywizację społeczną i zawodową osób dotknię tych chorobą psychiczną będzie realizowany przez Szpital Babińskiego od stycznia 2012 do czerw ca 2013 roku i składać się będzie z trzech eta pów: aktywizacji społeczno zawodowej, szkoleń i staży zawodowych na stanowiskach sprzedaw ca, pracownik terenowy, pracownik administra cji. Beneficjentów projektu, trenerów i opiekunów staży powitała Marzena Grochowska dyrektor Szpitala im. Babińskiego, a koordynator Marta Młynarczyk przybliżyła uczestnikom spotkania cele i harmonogram projektu. A swoją drogą o terapeutycznej wartości pra cy pisał już w latach 30. XX w. Władysław Stry jeński, ówczesny dyrektor Szpitala w Kobierzy nie. Tak to nowoczesność przeplata się z prze szłością. Prof. Antoni Basta prezesem Polskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej W Poznaniu, przy współpracy wydawnictwa Termedia odbył się II Kongres Polskiego Towa rzystwa Ginekologii Onkologicznej. Omawiano stan wiedzy na temat raka jajnika, szyjki macicy oraz błony śluzowej trzonu macicy. Kongres obrał również władze Towarzystwa, prof. Antoni Basta, kierownik Katedry Ginekologii i Położnic twa Wydziału Lekarskiego CM UJ został wybra ny jego prezesem. Sukcesem było też otrzymanie przez Klinikę Ginekologii i Onkologii akredytacji Europejskie go Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej. Oznacza ona, że lekarze (także z innych krajów) specjalizujący się w krakowskiej Klinice uzyskają europejskie potwierdzenie uzyskania tej specjali zacji. Nagroda PAN dla pracowników Katedry i Kliniki Neurologii CM UJ Wydział Nauk Medycznych Polskiej Akade mii Nauk przyznał Nagrodę Naukową prof. Agnieszce Słowik i doktorom nauk medycznych: Aleksandrze Klimowicz Mrowiec, Joannie Pera i Tomaszowi Dziedzicowi z Kliniki Neurologii Wydziału Lekarskiego UJ za badania nad czyn nikami ryzyka i czynnikami rokowniczymi cho rób układu nerwowego związanych z wiekiem. Wyniki badań odnotowano w 18 publikacjach oryginalnych w wysoko ocenianych czasopismach międzynarodowych. Lekarze w telewizji Nagrodzony Złotą Żabą na festiwalu Plus Camerimage w Łodzi 2011 film Tomasza Wol skiego został pokazany 20 grudnia w programie II TVP. Film przedstawia od kuchni pracę chi rurgów, kardiochirurgów i torakochirurgów w Szpitalu Specjalistycznym Jana Pawła II w Kra kowie. Kamera śledzi za zamkniętymi drzwiami bloku operacyjnego, gabinetu diagnostycznego, sali konferencyjnej codzienną pracę i zachowa nia lekarzy, starannie zatajając dane osobowe i wizualne pacjentów, choć ich rozmowy z leka rzami prezentowane są na żywo. Film pokazywa ny był też na Krakowskim Festiwalu Filmów Krót kometrażowych. Dramaturgia prezentowanych scen jest nie równa, momentami ciążą widzowi dłużyzny, chwilami wzrusza prawdziwość zarejestrowanych rozmów z pacjentami. Natomiast autentyzm za chowań lekarzy, ich reakcji na otoczenie, ich ge stów i komentarzy jest ogromny. Wręcz dziwi,
AKTUALNOŚCI 9 jak potrafili oni uwolnić się od natręctwa kame ry. Swoją drogą sprawia ona wrażenie przemy słowej, bo tak beznamiętnie rejestruje wszystko. Czy jakiś morał z filmu wynika? Może jeden. Stygmatyzując w jakimś sensie zachowania leka rzy, warto je zweryfikować spojrzeniem filmow ca. Koncert wiedeñskich solistów 22 stycznia w Auditorium Maximum UJ odbył się kolejny już koncert charytatywny wiedeńskich solistów na rzecz Kliniki Kardiochirurgii Dzie cięcej działającej w Uniwersyteckim Szpitalu w Prokocimiu. Przy okazji odbyły się licytacje dzieł sztuki, z których dochód (podobnie jak z biletów cegiełek) będzie przeznaczony na stwo rzenie w USD hybrydowej sali operacyjnej. Dzięki Koncertom dla małych serc w ubie głym roku Klinika wzbogaciła się o 6 dodatko wych miejsc intensywnego nadzoru dla dzieci po operacjach serca. Teraz dzięki unikalnemu wy posażeniu sali hybrydowej, możliwe będzie wdro żenie całego pakietu technik i procedur z zakresu kardiologii inwazyjnej i chirurgii naczyniowej, m.in. skanowanie całego ciała bez zmiany pozy cji pacjenta. Pozwoli to na skrócenie okresu re konwalescencji dzieci i zmniejszenie ryzyka po wikłań pooperacyjnych. Koszt wyposażenia takiej sali sięga ok. 8 mln zł. W pierwsz¹ rocznicê œmierci Jana Kowalczyka 10 marca mija rok od śmierci Jana Kowalczy ka, pierwszego i trzykrotnego redaktora naczel nego organu samorządu lekarskiego Biuletynu Lekarskiego, współtwórcy tego samorządu, w którym pełnił wiele funkcji, m.in. wiceprzewod niczącego Okręgowej Rady Lekarskiej, przewod niczącego Okręgowego Sądu Lekarskiego, dele gata na wszystkie krajowe i okręgowe zjazdy. Ale nie o funkcje chodzi notabene Janek jak mało kto, zupełnie nie przykładał do nich wagi lecz o pamięć o człowieku wyjątkowej uczciwo ści, wysokiej kultury, odwagi cywilnej, miłym, obdarzonym poczuciem humoru, bezpretensjonal nym. To był taki lekarz onkolog, co to wolał na prak tykę dojeżdżać do dalekiej Dębicy, niż wziąć na leżną mu z mocy ustawy rekompensatę z tytułu pełnionych obowiązków w samorządzie. To był taki facet, który w swoim Lanosie przerobio nym dla oszczędności na gaz, zawsze znalazł wolne miejsce dla maruderów jadących na kon ferencję, którzy nie załapali się do ekskluzyw nych bryk i najczęściej nie rozliczał kilometrów. Nigdy nie usłyszałem od niego słowa skargi, gdy przez niedopatrzenie umieszczono go gdzieś na krańcu hotelu, na ostatnim piętrze, choć ciężko mu było się poruszać. Dźwigał też swój bagaż sam, zdecydowanie rezygnując z ewentualnej pomocy. Świetnie się z nim pracowało. Nie wtrącał się, nie czepiał, świetnie rozumiał, że błąd (jak w medycynie) jest nieodłączną częścią praktyki dziennikarskiej. Z wyjątkową odwagą brał na sie bie odpowiedzialność za potknięcia redakcji, choć często w ogóle nie miał z nimi nic wspólnego. Sporadycznie ingerował w teksty i to zawsze w kierunku ich złagodzenia (bo moglibyśmy wy rządzić komuś krzywdę), a najczęściej ograniczał się do lakonicznego wyrażenia opinii o numerze: Chyba był niezły!. Janeczku! Bardzo nam wszystkim Ciebie bra kuje. Tej Twojej delikatnej ironii, Twego rozsąd ku, Twego żartu połączonego z anegdotą płynącą z Twojej niepospolitej erudycji i taktu. Ale wiedz, że o Tobie pamiętamy, w biurze Izby, w redakcji, w rozmaitych Komisjach, których byłeś człon kiem. Pamiętamy i jest nam smutno, że Cię nie ma. (cis)
10 17 listopada 2011 25 lutego 2012 Zjazd Europejskiego Towarzystwa Chirurgów. Udział w uroczystym otwarciu w Sukiennicach oraz w części obrad w Audytorium Maximum UJ (17-20 listopada). KALENDARIUM PREZESA Głównym wydarzeniem ostatnich tygodni minionego roku i pierwszych bieżącego były niewątpliwie zawirowania wokół ustawy refundacyjnej, w której chciano nas lekarzy obciążyć odpowiedzialnością finansową za wypisanie recepty refundowanej nieubezpieczonemu oraz wokół rozporządzenia Ministra Zdrowia z 23 grudnia 2011 roku w sprawie recept lekarskich ze zróżnicowanym poziomem odpłatności. Liczne konferencje, posiedzenia, stanowiska ORL i NRL, związków zawodowych, organizacji pracodawców, resortu oraz mój osobisty udział w Zespole NRL ds. konsultacji z Ministerstwem Zdrowia pochłonęły ogromną ilość czasu. Część dokumentów i stanowisk znajdą Państwo na stronach internetowych NRL i ORL (zwłaszcza w internetowym wydaniu Galicyjskiej Gazety Lekarskiej nr 1/126 ze stycznia/lutego 2012 pt. Kronika wypadków reformatorskich ). Zwracam uwagę, że edycja drukowana Gazety wskutek zawirowań z kolportażem ukaże się dopiero z końcem lutego. W Nowy Rok weszliśmy tradycyjnym Balem Lekarza. Rozpoczęliśmy także przygotowania do Okręgowego i Krajowego Zjazdu, który w chwili gdy ukazuje się to wydanie obraduje. Niemniej w tym wydaniu znajdą Państwo z niego relację z ostatniej chwili. Udział w Konferencji Kardiologia Prewencyjna wytyczne, wątpliwości, gorące tematy, patronat ORL, obecność prezesa NRL M. Hamankiewicza (18 listopada patrz relacja wewnątrz numeru). Pierwsze posiedzenie Kapituły Lekarz Roku, której przewodniczę. W ramach wydanej przez organizatorów gazety, powiedziałem m.in.: ( ) Wiem, że dla lekarza najwyższą nagrodą jest wdzięczność pacjentów. I proszę mnie tu nie posądzać o promocję dowodów wdzięczności. Chodzi o wdzięczność czystą, bezinteresowną, objawiającą się dobrym słowem wyrażanym anonimowo, gdzieś do osób trzecich, gdzie żadna korzyść nie wchodzi w grę. I taki właśnie głos przekazany w anonimowym plebiscycie jest najwyższą wartością (23 listopada). Nadzwyczajne posiedzenie Naczelnej Rady Lekarskiej w Warszawie w sprawie udziału środowiska lekarskiego w proteście dot. ustawy refundacyjnej m.in.: w akcji zainicjowanej przez OZZL opieczętowywania recept (2 grudnia). Spotkanie opłatkowe członków ORL i pracowników Biura (po raz pierwszy w odzyskanej części siedziby Izby na parterze) oraz posiedzenie plenarne ORL, na którym omówiono m. in.: stanowisko przedstawicieli krakowskiej Izby w kwestii refundacji recept na zbliżającym się nadzwyczajnym posiedzeniu NRL w dniu 16 grudnia, pierwszy raz z udziałem nowego Ministra Zdrowia (14 grudnia relacja wewnątrz numeru). Udział w posiedzeniu NRL z udziałem B. Arłukowicza. Podjęcie decyzji o zawieszeniu protestu. Wybór w skład kilkuosobowego Zespołu NRL ds. negocjacji nowelizacji ustawy refundacyjnej (16 grudnia patrz relacja wewnątrz numeru).
KALENDARIUM PREZESA 11 Spotkanie ze środowiskiem lekarskim Szpitala im. L. Rydygiera na temat ustawy refundacyjnej i pierwszych reakcji dot. rozporządzenia MZ w sprawie recept o zróżnicowanym poziomie refundacji. Przedstawienie zaangażowania OIL w Krakowie w przeprowadzenie koniecznych korekt obu aktów prawnych (30 grudnia 2011). Warszawa. Spotkanie Zespołu negocjacyjnego w Ministerstwie Zdrowia, wypracowanie komunikatu w sprawie terminarza działań MZ związanych z nowelizacją ustawy refundacyjnej. Wydany Komunikat podpisali m. in.: obok NRL i Ministra Zdrowia, prezes Naczelnej Rady Aptekarskiej i prezes NFZ (4 stycznia 2012 patrz relacja z nadzwyczajnego posiedzenia ORL w dniu 5 stycznia). Plenarne, nadzwyczajne posiedzenie ORL. Spory na temat uchwały NRL w sprawie zawieszenia protestu i relacja z mojego udziału w pracach Zespołu negocjacyjnego w MZ (5 stycznia patrz relacja w Kronice wypadków reformatorskich III). Tradycyjny Opłatek dla Lekarzy ks. kardynała Stanisława Dziwisza w Bazylice Ojców Franciszkanów. Powiedziałem m. in. nawiązując do słów wielkiego polskiego romantyka, poety, Zygmunta Krasińskiego z Nie Boskiej Komedii : Przez ciebie płynie strumień p i ę k n o ś c i, ale ty nie jesteś pięknością. Otóż słowa te, dotyczące piękności, odnoszone do twórców i artystów, można w poetyckim wersie zastąpić słowem zdrowie. I wtedy brzmieć ono będzie: Przez ciebie przepływa strumień z d r o w i a, ale ty sam nie jesteś zdrowiem. I ta delikatna granica uzmysłowiła mi, jak łatwo w naszym zawodzie można ulec zauroczeniu własną rolą, przeświadczeniu o swoich możliwościach, bliskich nieomal boskiej potędze (...). Biblioteka Jagiellońska, otwarcie wystawy 600 lat medycyny uniwersyteckiej w Krakowie (11 stycznia relacja wewnątrz n-ru). W samo południe uroczysta Gala lebiscytu Gazety Krakowskiej Lekarz Roku 2011 w hotelu Aspel. A wieczorem udział w Balu Lekarza, tradycyjnie w hotelu Pod Różą, w którym uczestniczył m.in. prezes NRL M. Hamankiewicz (14 stycznia). Posiedzenie ORL, m.in. dyskusja nt. rozwiązania kwestii siedziby Delegatury OIL w Przemyślu (18 stycznia patrz relacja wewnątrz numeru) W sprawie koncepcji remontu siedziby OIL kolejne spotkanie z potencjalnym wykonawcą, ustalenie priorytetowego zadania w postaci adaptacji odzyskanego pomieszczenia na parterze przy ul. Krupniczej na salę konferencyjną. (6 lutego). Uroczystości pogrzebowe Profesora Andrzeja Szczeklika (8 lutego). Konwent prezesów ORL i posiedzenie NRL. Podjęcie decyzji dotyczących warunków i finansowania kolportażu Gazety Lekarskiej i biuletynów OIL. Przyjęcie Rekomendacji NRL w sprawie dalszego postępowania w kwestii wystawiania recept refundowanych (Warszawa, 9-10 lutego). Spotkanie u Wojewody Małopolskiego w sprawie: a) zawyżonych stawek towarzystw ubezpieczeniowych dla szpitali; b) nowych przepisów dot. reklamowania przez NZOZ-y świadczeń medycznych; c) Komisji ds. Orzekania o błędach medycznych; d) planu zabezpieczenia kadr i bazy medycznej w Małopolsce na kolejne lata (13 lutego). Posiedzenie NRL i wizyta w Ministerstwie Zdrowia w sprawie rozporządzenia dot. wystawiania recept. Rekomendacja NRL dla lekarzy (Warszawa, 21 lutego). XI Nadzwyczajny Krajowy Zjazd Lekarzy (Warszawa, 24-25 lutego patrz relacja wewnątrz numeru).
12 NIL Nadzwyczajny XI Krajowy Zjazd Lekarzy obradował w Warszawie Wszędzie jawi się komercjalizacja i próba polityzacji ochrony zdrowia Przy znakomitej frekwencji M. Hamankiewicz nokautuje B. Arłukowicza; prezes NFZ nie został zaproszony na Zjazd; rozpoczął się kolejny skandal z listą refundacyjną (korespondencja własna) Hymn Narodowy, wprowadzenie Sztandaru Izby, pożegnanie tych, którzy odeszli w minionym roku (m.in. Tadeusz Chruściel, Anna Mackiewicz i Jan Kowalczyk) wreszcie powitanie tych, którzy przybyli (m.in. Jerzy Buzek, Bartosz Arłukowicz i arc. Henryk Hozer) to były akcenty inaugurujące obrady Nadzwyczajnego XI Krajowego Zjazdu Lekarzy, który odbył się w dniach 24 25 lutego 2012 w Warszawie. Frekwencja, jak wspomniałem była znakomita, w części obrad przekraczała 82 procent! Dostojnych gości, w tym szefów Izb lekarskich i lekarsko den tystycznych z Czech i Słowacji, przedstawicieli le karzy polskich ze Lwowa, tudzież przybyłych pre zesów samorządów medycznych i prawniczych nie będę wymieniał. Wspomnę tylko, że świetny klimat obradom nadała wyjątkowo celna multimedialna prezentacja wybranych problemów środowiska le karskiego autorstwa prezesa NRL Macieja Haman kiewicza. Przykłady z niej zaczerpnięte: Co dobrego wy nikło z zamętu związanego z ustawą refundacyjną? Ano od lat postulowana konsolidacja środowiska. Albo po co nam obecność prezesa Paszkiewicza na Zjeździe, skoro w trzy dni po uzgodnieniu zasad wystawiania recept pro auctore i pro famila zlikwidował je swoim rozporządzeniem, a niedaw
NIL 13 no wymyślił rejestry, odnotowujące, który lekarz, jakie leki, zapisuje najczęściej. Chore. Inny przy kład omnipotencji urzędniczej, tym razem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, to wszczęta ochrona producentów leków homeopatycznych. Takich przykładów przedstawionych z ironicznym dystansem, padło kilkanaście, nie oszczędzając obec nego na sali Ministra Zdrowia. Z tej oficjalnej części obrad przytoczę jedynie trzy refleksje. Oto b. szef Parlamentu Europejskie go prof. Buzek poinformował o pracach nt. wdroże nia w państwach UE czegoś na kształt zdrowotnego Schengen, czyli zasad leczenia się w każdym kraju przez obywateli UE, nie tylko w sytuacjach nadzwy czajnych. B. premier podkreślił też przyczynienie się przez polskich lekarzy praktykujących za gra nicą do poprawy wizerunku polskiego emigranta. Drugą myśl przytaczam z wystąpienia arcybi skupa Henryka Holzera, który podkreślając aksjo logiczny wymiar pracy lekarza posłużył się efektow nym przykładem włoskiego statku Costa Concor dia, który zatonął u wybrzeży Toskanii, na własne niejako życzenie. Otóż zdaniem arcybiskupa podob nym przykładem inercji wydaje się w Polsce admi nistracja ochrony zdrowia. Wreszcie niezwykle ważne było wystąpienie Otmara Kloibera, Sekretarza Generalnego Świato wego Stowarzyszenia Lekarzy, który wskazał na globalny charakter komercjalizacji i polityzacji ochrony zdrowia w świecie; na powszechne próby sprowadzenia leczenia do poziomu usługi technicz nej; na pojawiające się wszędzie dążenie do zlikwi dowania lekarskiej autonomii. Oczywiście wśród oficjalnych mówców nie spo sób pominąć Krzysztofa Bukiela, szefa OZZL. W pierwszym ze swoich kilku wystąpień, podwa żył wszelkie kompetencje NFZ do nakładania jakich kolwiek kar na lekarzy, sugerując odesłanie ustawy o świadczeniach medycznych do Trybunału Kon stytucyjnego. Tamże należy także skierować usta wę refundacyjną, która jest niekonstytucyjna. Jeste śmy w tej ostatniej kwestii zgodni, tyle że opraco wany prawnie wniosek do TK przesłaliśmy do NIL już kilka tygodni wcześniej. Miłym akcentem pierwszego dnia obrad było wręczenie odznaczeń Meritus Pro Medicus zasłu żonym lekarzom działającym w samorządzie, w ich gronie znaleźli się m.in. dr Barbara Wiejowska i dr Marek Zasadny. Gratulujemy! Obrady prowadził bardzo sprawnie Andrzej Sawoni. W skład Prezydium Zjazdu wszedł m.in. dr Jacek Tętnowski, który jako szef Komisji Spor tu, Kultury i Rekreacji NRL wręczył także wyróż nienia najlepszym lekarzom sportowcom. Komisji Mandatowej Zjazdu jak zwykle przewodniczył dr Jerzy Pasadyn. W skład Głównej Komisji Rewi zyjnej w uzupełniających wyborach weszła z Kra kowa dr Barbara Kędzierska, psychiatra ze Szpitala im. J. Babińskiego. Niewątpliwie dominującym tematem obrad były zagadnienia przed i podyplomowego kształcenia le karzy. Mówiono m.in. o Europejskich Ramach Kwa lifikacji i pracach nad dostosowaniem Ram Polskich. Analizowano program studiów medycznych, akcep tując jego weryfikację w ramach skróconego do 6 lat cyklu nauczania, podkreślając zarazem koniecz ność wzrostu nakładów na ten cel. Ale opowiedzia no się jednocześnie (patrz uchwały zjazdowe) za przywróceniem stażu podyplomowego, poza tokiem studiów. Przy okazji dokonano oceny przygotowa
14 NIL nia absolwentów studiów medycznych do pracy zawodowej. Przypomniano zalety LEP i LDEP, stawiając pytanie: Po co reformować coś, co do brze funkcjonuje?. Skrytykowano na tle zmiany programu kształcenia niebezpieczeństwo felczery zacji zawodu. Przeanalizowano szczegółowo na pod stawie wielu opinii zalety i niebezpieczeństwa mo dułowego systemu uzyskiwania specjalizacji. Gene ralnie opowiedziano się przeciw postępującej biu rokratyzacji płynącej zwłaszcza ze strony NFZ. Pakiet uchwał i stanowisk Zjazdu (zgłoszono ok. 30 wniosków) znajdą Państwo na stronach in ternetowych NIL. W nadaniu im akceptowanego kształtu wzięli czynny udział nasi delegaci, a to: Anna Aseńko, Jerzy Friediger, Lech Kucharski, Wiesław Sowa, Katarzyna Turek Fornelska. Gene ralnie Zjazd opowiedział się, po raz kolejny, za prze kazaniem całokształtu organizacji kształcenia pody plomowego w ręce samorządu lekarskiego, jak ma to miejsce w większości państw europejskich. Osobliwym prezentem przygotowanym dla Mini stra Bartosza Arłukowicza był przedstawiony w dru gim dniu obrad przez prezesa Hamankiewicza pakiet 17 stanowisk NRL, w których samorząd dokonał w ostatnim roku krytycznej oceny rozmaitych ustaw i rozporządzeń, a które władze zbagatelizowały. O godzinie 20.01 w sobotę 25 lutego 2012 roku Nadzwyczajny XI Krajowy Zjazd zakończył obra dy. W tym samym czasie media elektroniczne in formowały już o kolejnym skandalu. Ukazała się nowa lista leków refundowanych, z wyprzedzeniem 3. zamiast wymaganych 14. dni! (oczywiście ze wszystkimi konsekwencjami tego opóźnienia dla pacjentów, aptek i lekarzy). Stefan Ciepły Od redakcji: Powy sza relacja powsta³a na gor¹co, dos³ownie w trakcie druku tego wydania, w którym by³o wyj¹tkowo ciasno, bo przecie wskutek zawirowañ z kolporta em ukazuje siê po przesz³o trzech miesi¹cach. Jednoczeœnie nie spodziewaliœmy siê tak ciekawego programu Zjazdu, pozostawiliœmy za ma³o miejsca na relacjê. Dlatego podziêkowanie nale y siê dr Jackowi Têtnowskiemu, e odst¹pi³ nam ze swego felietonu jedn¹ szpaltê na zdjêcia, zgadzaj¹c siê na skróty swego tekstu z wydania internetowego GGL. Czytelników zainteresowanych bardziej szczegó³owym sprawozdaniem ze Zjazdu odsy³amy do Gazety Lekarskiej i na strony internetowe NIL. SEKRETARZ ORL Gorąca zima Tej zimy prócz mrozów było prawdziwie gorąco wokół ustawy refundacyjnej! Od listopada trwało nieprzerwanie przerzucanie się argumentami. Ministerstwo Zdrowia koniecznie chciało udowodnić, że lekarz = urzędnik NFZ (czytaj, kontroler uprawnień chorego do świadczeń). Przy sporej ilości pracowników NFZ i na drugim biegunie ogromnych kolejkach chorych do lekarzy, próby obarczenia tych ostatnich czynnościami administracyjnymi w trakcie wizyty chorego są delikatnie mówiąc nieetyczne! Po spektaklu Opera góralska dla Jana Pawła II (szczerze polecam, super!) jeden z biskupów obecnych na spektaklu zadał mi pytanie: Doktorze, o co chodzi z tymi receptami? Nim zdążyłem zareagować, stojący obok góral (aktor widowiska) dobrze po 70-tce powiedział: Eminencjo Biskupie, bo wicie to jest tak: doktor jest od tego, co by mondrom pigułke przepisoł i pedzioł kielo jej brać, a od dutków jest aptykorz, bo z tego zyje. Nic dodać nic ująć. I niby wszystko miało być uregulowane, a jednak nie jest. I dlatego nasz odbyty w Warszawie Nadzwyczajny XI Krajowy Zjazd Lekarzy postanowił skierować ustawę refundacyjną do Trybunału Konstytucyjnego. Jak przebiegło spotkanie opłatkowe w ORL, czy wigilia dla Lekarzy Seniorów pisałem w wydaniu internetowym naszej Gazety, wciąż można tam zajrzeć, jest na stronie OIL. Wspomnę tylko, że dużym powodzeniem cieszyła się zorganizowana na parterze Izby wystawa fotograficzna dr Piotra Kliszcza Podwodny raj, którą oglądnęło sporo osób, zachwycając się zdjęciami z głębin mórz i polskich jezior. W kolejce czekają następne propozycje, w tym między innymi wystawa zdjęć z Nepalu, Kamerunu i Indii autorstwa dr Jerzego Friedigiera. Sezon narciarski jeszcze trwa. Komisja Sportu uruchomiła możliwość korzystania z wyciągów narciarskich: Krynica, Słotwiny, Nowy Targ, Przemyśl zapraszamy! Wszystkich serdecznie pozdrawiam. Sekretarz ORL w Krakowie dr n. med. Jacek Tętnowski
PRAWO I MEDYCYNA 15 Kronika wypadków reformatorskich Taki tytuł nadaliśmy naszej relacji (umieszczonej w wydaniu internetowym GGL 1/126) z wydarzeń na przełomie 2011/2012 roku, a dotyczących ustawy refundacyjnej i rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie recept z podziałem na poziomy refunda cji części leków. Napisaliśmy tam na wstępie: Takiego napięcia, wokół biurokratycznego w istocie sporu, pacjenci, lekarze, aptekarze, a także urzędnicy ochrony zdrowia od czasu trans formacji ustrojowej jeszcze nie przeżywali. A wszystko wskutek próby wpisania do ustawy refundacyjnej kilku paragrafów, w istocie godzących w niezależność lekarza, farmaceuty bądź placówki leczniczej, pod płaszczykiem negocjowania lepszych kon traktów z koncernami farmaceutycznymi. Rzecz mocno już utraciła na aktualności. Odsyłamy zatem tylko zainteresowanych Czytelników do w/w relacji. A tu przypominamy, że na naszą Kronikę składały się: I. Raport Rzeczpospolitej z 5 6 stycz nia 2012 roku pt. Tajemnice ustępu ósmego, autorstwa M. Majewskiego i P. Reszki, w któ rym chronologicznie, od września 2010 roku, przedstawiono kolejne etapy legislacyjne pro jektu ustawy refundacyjnej, ze szczególnym na ciskiem na reakcję poszczególnych ciał opinio dawczych (w tym początkową akceptację pro jektu ze strony NRL). II. Relacja z pierwszego spotkania Mini stra Zdrowia Bartosza Arłukowicza z Na czelną Radą Lekarską, w jej siedzibie, w dniu 16 grudnia 2011 roku, wraz z opisem przebie gu głosowania, w wyniku którego większością głosów (21 : 19) NRL zawiesiła protest, wcho dząc w konflikt z OZZL i Porozumieniem Zie lonogórskim. III. Sprawozdanie z odbytego w dniu 5 stycznia 2011 roku nadzwyczajnego posie dzenia Okręgowej Rady Lekarskiej w Kra kowie poświęconego wyłącznie ustawie refun dacyjnej i formom protestu nt. jej wprowadze nia. Zawierało ono m.in. osobistą relację z ne gocjacji w Ministerstwie Zdrowia prezesa ORL Andrzeja Matyji wybranego przez NRL do Ze społu ds. Negocjacji Zmian w Ustawie Refun dacyjnej i Rozporządzeniu MZ dotyczącym re cept. Sprawozdanie zawiera również mocno emocjonalną dyskusję, która się odbyła na po siedzeniu, po relacji prezesa. IV. Ostatnim wreszcie dokumentem w na szej Kronice było Stanowisko NRL z dnia 13 stycznia 2012 roku w sprawie akcji pro testacyjnej środowiska lekarskiego oraz Ko munikat NRL rekomendujący konkretny tryb postępowania lekarzy w trakcie wypisywania recept. Szczegółowy Komunikat dotyczący zasad postępowania przy wypisywaniu recept wydał także prezes ORL dr Andrzej Matyja. Dokumenty te utraciły w pewnym sensie na aktualności (można do nich wejrzeć na stronie internetowej OIL) natomiast wytyczną do wy pisywania recept na leki refundowane jest obecnie Uchwała NRL z 10 lutego 2012 roku stanowiąca Rekomendację postępowania w tej kwestii na najbliższe miesiące. Druku jemy ją poniżej, znajduje się również na stro nach internetowych NIL. Redakcja
16 PRAWO I MEDYCYNA Uchwała NRL z dnia 10 lutego 2012 roku Rekomendacja w sprawie wystawiania recept na leki refundowane Naczelna Rada Lekarska podjęła 10 lutego 2012 roku uchwałę w sprawie rekomendacji zwią zanych z wystawianiem recept refundowanych o następującej treści: Zważywszy na to, że: zawarte w umowach podpisywanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia, upoważniających do wystawiania recept na leki refundowane, przepi sy przewidują odpowiedzialność finansową leka rza za wystawienie recepty na rzecz osoby nie ubezpieczonej, zawarte w umowach podpisywanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia na udzielanie świad czeń zdrowotnych przepisy przewidują odpowie dzialność finansową świadczeniodawcy za wysta wienie przez niego, jego pracownika lub lekarza wykonującego zawód u tego świadczeniodawcy recepty na rzecz osoby nieubezpieczonej, wystawianie recept lekarskich wchodzi w zakres obowiązków pracowniczych lekarza wy konującego zawód w ramach stosunku pracy i tym samym może, w przypadku nałożenia przez Na rodowy Fundusz Zdrowia na świadczeniodawcę kary umownej w związku z wystawionymi przez zatrudnionego lekarza receptami, skutkować do chodzeniem przez pracodawcę regresowych rosz czeń odszkodowawczych od tego lekarza, nie zostały rozpoczęte prace mające na celu opracowanie szczegółowych zasad monitorowa nia i kontroli ordynacji lekarskiej, które byłyby zaakceptowane przez Ministra Zdrowia, Naczelną Radę Lekarską oraz Narodowy Fundusz Zdrowia i stosowane na terenie całego kraju do czego zobowiązał się Minister Zdrowia w oświadcze niu z 24 października 2011 r., zawarte w umowach o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej i umowach upoważniających do wystawiania recept na leki refundowane po stanowienia nie przewidują możliwości miarko wania kar umownych nakładanych za nieprawi dłowości związane z wystawianiem recept na leki refundowane oraz podkreślając, że to Narodowy Fundusz Zdrowia jest ubezpieczycielem publicz nym i to na tej instytucji spoczywa obowiązek zapewnienia pacjentom świadczeń refundowa nych ze środków publicznych. Naczelna Rada Lekarska, w akcie sprzeciwu wobec nałożenia na lekarzy i lekarzy dentystów w ustawie o zawodach lekarza i lekarza dentysty obowiązku oznaczania poziomu odpłatności leku, działając na podstawie art. 39 ust.1 pkt 3 ustawy z dnia 2 grudnia 2009 r. o izbach lekarskich (Dz. U. Nr 219, poz. 1708 z późń. zm.) uchwala co następuje: Rekomenduje się lekarzom i lekarzom denty stom, uprawnionym do wystawiania recept na leki refundowane na podstawie umów upoważniają cych do wystawiania takich recept zawartych z Narodowym Funduszem Zdrowia, wypowiedze nie tych umów i niezawieranie nowych umów tego rodzaju, jeżeli w ich treści nadal przewidziane będą kary w wysokości nienależnej refundacji za wystawienie recept na rzecz osób nieubezpieczo nych i w przypadkach nieuzasadnionych. Rekomenduje się lekarzom i lekarzom denty stom, uprawnionym do wystawiania recept na leki refundowane ze względu na zatrudnienie lub wy konywanie zawodu u świadczeniodawcy udzie lającego świadczeń opieki zdrowotnej w ramach umowy z Narodowym Funduszem Zdrowia: 1) niewyrażanie zgody, aby w zakres obowiąz ków pracowniczych lub objętych umową cywil noprawną zawartą ze świadczeniodawcą wchodzi ło wystawianie recept na leki refundowane, 2) wystąpienie do świadczeniodawców o zmia nę zakresu obowiązków pracowniczych lub wy nikających z umowy cywilnoprawnej polegającą na wykreśleniu z zakresu obowiązków wystawia nia recept na leki refundowane, 3) w przypadku lekarzy zatrudnionych wystąpienie do pracodawcy o zawarcie umowy
PRAWO I MEDYCYNA 17 cywilnoprawnej, w której pracodawca zobowią załby się do niedochodzenia roszczeń regreso wych od pracownika w przypadku ukarania tego pracodawcy przez NFZ karami nałożonymi w związku z wystawianiem recept na leki refun dowane, 4) w przypadku braku zgody na realizację postulatów o których mowa w pkt 2 i 3 wypowie dzenie umów o pracę albo umów cywilnopraw nych oraz zaproponowanie zawarcia nowych umów, w których do obowiązków pracownika lub lekarza wykonującego zawód poza stosunkiem pracy nie będzie należało wystawianie recept na leki refundowane. Rekomenduje się podmiotom udzielającym świadczeń zdrowotnych w ramach umów zawar tych z Narodowym Funduszem Zdrowia wypo wiedzenie tych umów w zakresie, w jakim prze widują one kary w wysokości nienależnej refun dacji za wystawienie recepty na rzecz osób nie ubezpieczonych i w przypadkach nieuzasadnio nych oraz niepodpisywanie nowych umów, jeże li zawierają one takie postanowienia. Naczelna Rada Lekarska zwraca się do wszystkich organizacji zrzeszających osoby wy konujące zawody medyczne: samorządu zawodo wego aptekarzy, samorządu zawodowego pielę gniarek i położnych, samorządu zawodowego dia gnostów laboratoryjnych, lekarskich towarzystw naukowych wskazanych w załączniku do uchwa ły oraz innych organizacji działających w obsza rze ochrony zdrowia w tym w szczególności Ogól nopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy, Fe deracji Związków Pracodawców Ochrony Zdro wia Porozumienie Zielonogórskie, Polskiej Fede racji Pracodawców Ochrony Zdrowia, Porozumie nia Pracodawców Ochrony Zdrowia, NSZZ Soli darność Krajowego Sekretariatu Ochrony Zdro wia, Pracodawców RP oraz środowiska skupio nego wokół portalu internetowego Konsy lium24 o poparcie niniejszej uchwały i rozpo wszechnienie jej w celu włączenia do inicjowa nej nią akcji jak największej liczby lekarzy i le karzy dentystów. Podjęcie działań rekomendowanych powyżej powinno zostać rozpropagowane w środowisku lekarskim, a same działania podjęte w dniu 1 lip ca 2012 r. w przypadku niewprowadzenia do tego dnia systemu dopłat bezpośrednich dla pacjenta za realizację recept na leki refundowane. Sekretarz NRL Mariusz Janikowski Prezes NRL Maciej Hamankiewicz Uzasadnienie: Dotychczasowe zmiany przepisów dotyczą cych refundacji leków są w ocenie Naczelnej Rady Lekarskiej niewystarczające do uzdrowienia sy tuacji w ochronie zdrowia i zagwarantowania le karzom i lekarzom dentystom bezpieczeństwa prawnego wykonywania ich zawodów. Ponadto, w niektórych przypadkach zmiany te zamiast zno sić nieuzasadnione obciążenia administracyjno urzędnicze przenoszą je z aktów prawnych niż szego rzędu na poziom ustaw. W szczególności należy podkreślić, że wykreśleniu z ustawy o re fundacji leków, środków spożywczych specjalne go przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych przepisu art. 48 ust. 8 dotyczącego odpowiedzialności za wystawienie recepty powin na towarzyszyć analogiczna zmiana przepisów regulujących wynikającą z umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej odpowiedzialność świadczeniodawców za wystawienie recepty przez lekarzy i lekarzy dentystów zatrudnionych lub wykonujących zawód u tych świadczeniodaw ców. Brak analogicznych zmian w zakresie od powiedzialności świadczeniodawców stanowi nieuprawnione różnicowanie sytuacji prawnej podmiotów znajdujących się w takiej samej sytu acji tj. będących adresatami niemożliwego do zre alizowania obowiązku weryfikacji statusu ubez pieczenia. Ponadto, zmiana ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty przyjęta w uchwalonej 13 stycz nia 2012 r. ustawie zmieniającej ustawę refunda cyjną wprowadza do tej ustawy obowiązki leka rzy i lekarzy dentystów związane z treścią wysta wianej recepty, pomimo że właściwym miejscem do tego typu regulacji było i nadal jest rozporzą dzenie w sprawie recept lekarskich. Przeniesie nie obowiązku wpisywania poziomu odpłatności leku z rozporządzenia do ustawy o zawodach
18 PRAWO I MEDYCYNA lekarza i lekarza dentysty zamiast upraszczać sys tem wystawiania recept czyniąc go tym samym bardziej przejrzystym i jednocześnie bezpiecznym zarówno dla pacjentów, lekarzy i lekarzy denty stów jak i płatnika utrwala jedynie nieprzyjazne lekarzom i lekarzom dentystom rozwiązania. Wobec powyższego Naczelna Rada Lekarska rekomenduje lekarzom i lekarzom dentystom pod jęcie zgodnych z prawem i zasadą swobody umów działań zmierzających do rozwiązania lub odpo wiedniej zmiany umów, na podstawie których są oni obecnie upoważnieni do wystawiania recept na leki refundowane polegających na wyłączeniu tych lekarzy z systemu wystawiania recept refun dowanych. Budowanie systemu refundacji leków polegające na przerzucaniu coraz to nowych obo wiązków administracyjnych na lekarzy i lekarzy dentystów, narzucaniu nieprzyjaznych środowi sku lekarskiemu rozwiązań systemowych bez ich uprzedniej i głębokiej konsultacji, które wydaje się opierać na przekonaniu, iż środowisko lekar skie w poczuciu obowiązku sprawowania opieki nad pacjentami będzie realizować te obowiązki, wymaga jasnego, silnego i zgodnego z obowią zującym prawem i zasadą swobody umów sygna łu sprzeciwu. Podjęcie rekomendowanych dzia łań powinno nastąpić z dniem 1 lipca 2012 r. pod warunkiem, że do tego dnia nie nastąpi zmiana systemu refundacji leków polegająca na wprowa dzeniu dopłat bezpośrednich dla pacjenta za re alizację recepty na leki refundowane. NAGRODY I WYRÓŻNIENIA Plebiscyt Lekarz Roku 2011 i Przychodnia Roku 2011 rozstrzygnięty W sobotę, 14 stycznia 2012 roku, w hotelu Aspel, odbyła się uroczysta gala finałowa 8. edy cji plebiscytu Lekarz Roku i Przychodnia Roku, organizowanego przez Gazetę Kra kowską i Agencję Image Line Communication. W klimacie kampanii, deprecjonującej leka rzy protestujących przeciw niektórym zapisom ustawy refundacyjnej, trudno nie odnotować fak tu, że jest to konsekwentny wyraz publicznego szacunku dla zawodu lekarza, podnoszący jego prestiż w oczach opinii publicznej, będący wyra zem podziękowania za fachową opiekę i serce oka zane pacjentom w minionym 2011 roku, bo ten wła śnie okres poddany był plebiscytowej ocenie.
NAGRODY I WYRÓŻNIENIA 19 I tak Lekarzem Roku 2011 zostali: w kategorii Lekarz POZ Małgorzata Sa wicka z Centrum Medycznego Vadimed, przed Anną Fijałkowską z Centrum Medycznego Uja stek i Moniką Brożek z tegoż Vadimedu, w kategorii Lekarz Specjalista Ewa Ku charska, reumatolog z Centrum Medycznego Vadimed, przed Markiem Kowalskim z Centrum Medycznego Ujastek i internistką Martą My śliwską z Centrum Medycznego Promedis, w kategorii Lekarz Stomatolog laureatkami zostały: Bożena Szczepaniec, przed Małgorzatą Gromadką Długosz i Marią Kostrzewą Sey oum (indywidualne praktyki), Natomiast Przychodnią Roku 2012 zostało wybrane Centrum Medyczne Vadimed, przed Centrum Medycznym Ujastek i SG ZOZ w Liszkach. Jak poinformował redaktor naczelny Gaze ty Tomasz Lachowicz do plebiscytu zgłoszono kandydatury 92 lekarzy i 29 przychodni. Głos oddało łącznie 51 152 czytelników. Nie wiem, do której kategorii zaliczyć uczestników plebiscytu, jeśli pamiętać o przytoczonej przez niego zabaw nej myśli Paulo Coelho: Tracą zdrowie, by zdo być pieniądze, a potem tracą pieniądze, by odzy skać zdrowie. Ale skala ilościowa biorących udział w plebiscycie wydaje się satysfakcjonująca. Na czele Kapituły weryfikującej ostatecznie rezultaty plebiscytu stał prezes ORL prof. Andrzej Matyja, w jej skład wchodzili również wicepre zes ORL Jerzy Friediger i sekretarz ORL Jacek Tętnowski. Patronowali inicjatywie Wojewoda Małopolski, Marszałek Województwa Małopol skiego i Prezydent Krakowa. Na uroczystość przy byli m.in. wicemarszałek Wojciech Kozak, sekre tarz Rady Miasta Paweł Stańczyk, przedstawiciel krakowskiej Kurii ks. Robert Nęcek. Obecni też byli przedstawiciele patronów medialnych i spon sorów plebiscytu, m.in. OTV, radia Plus, Serwi su Kraków.pl, firmy dealerskiej Wadowscy, fir my jubilerskiej Kobe, PKO BP i innych. W imieniu kapituły głos zabrał jej przewod niczący prof. Andrzej Matyja, który poza podzię kowaniami dla organizatorów plebiscytu za ich konsekwentne docenianie lekarskiego posłannic twa, krótko nakreślił też tło sporu o recepty, tak bulwersującego opinię publiczną. Próby przenie
20 NAGRODY I WYRÓŻNIENIA sienia na lekarzy odpowiedzialności za zaniedba nia administracji z wprowadzeniem karty ubez pieczenia zdrowotnego skazane są na niepowo dzenie podkreślił. Prowadząca z wdziękiem w imieniu organi zatorów uroczystoci Agata Mierzejewska Nie miec z firmy Image Line Communication poin formowała też o wprowadzeniu nowej kategorii wyróżnień (Super Lekarzy), dla trzykrotnych lau reatów plebiscytu, a zostali nimi: dr Katarzyna Stein Sedlak oraz kierowana przez nią Przychod nia w Tyńcu, tudzież Specjalistczne Centrum Diagnostyczno Zabiegowe Medicina. Spe cjalne wyróżnienie, też przyznawane po raz pierw szy (za osobowość i wydarzenie roku) otrzymał pracownik firmy ATM Systemy Informatyczne S.A. p. Grzegorz Piątek, absolwent AGH, kon struktor robota wspomagającego parę bliźniaków NAUKA I MEDYCYNA dotkniętych niedowładem ruchu wskutek poraże nia mózgowego. Nagrody wręczali dr dr Jerzy Friediger i Ja cek Tętnowski, p. Bernadeta Podlińska, prezes krakowskiego oddziału Polska Presse, red. To masz Lachowicz. Przerywniki muzyczne były udziałem młodej wokalistki Katarzyny Wrońskiej, wspomaganej akompaniamentem Jarosława Ka gańca, a w roli konferansjera sprawdził się obok p. Agaty Mierzejewskiej Niemiec (też nie po raz pierwszy) red. Rafał Perłowski z Gazety. Gra tulacje laureatom i organizatorom złożył wicemar szałek Wojciech Kozak, a w imieniu odznaczo nych podziękowała dr Ewa Kucharska. Plebiscyt Lekarz Roku dobrze się osadza w tradycji Małopolski. Laureatów pewnie nie braknie w przyszłości, a czy przybędzie super le karzy, dopiero się okaże. (cis) fot: J. Depa Zegary biologiczne w fizjopatologii cz³owieka Każda funkcja wewnątrzustrojowa podlega zmianom rytmów biologicznych sterowanych przez specjalne struktury znajdujące się w ukła dzie nerwowym i umożliwiające przystosowa nie podstawowych procesów życiowych orga nizmu do zmian w jego środowisku wewnętrz nym i zewnętrznym. Te rytmy biologiczne po wstały w wyniku działania ruchów obrotowych ziemi wokół swej osi, pociągających za sobą występowanie dnia i nocy oraz obiegu naszej planety wokół słońca, warunkującego wystę powanie pór roku oraz wpływu wielu innych czynników środowiskowych na organizm. Do najbardziej poznanych rytmów biolo gicznych ssaków, w tym także człowieka, należą te pozwalające na odczytywanie upły wającego czasu, pory dnia i roku, umożliwia jące synchronizowanie funkcji życiowych ze zmianami zachodzącymi w środowisku ze wnętrznym i, co ważne, przewidywanie zmian zachodzących w tym środowisku. Wyróżnia się rytmy krótkoterminowe jak okołodobowe i dłu goterminowe jak sezonowe, okołoroczne i wie loletnie. W rytmie np. okołodobowym zmienia się m.in. stężenie we krwi wielu różnych hor monów, aktywność lokomocyjna ciała (rytm sen czuwanie), jego temperatura, wrażliwość wzrokowa, ciśnienie tętnicze i akcja serca, mo toryka układu trawiennego i wydzielanie soków trawiennych przez gruczoły trawienne, aktyw ność metaboliczna komórek i tkanek i in. W procesie ewolucyjnym trwającym milio ny lat wykształciły się specjalne neurony w ośrodkowym układzie nerwowym, monito rujące fotoperiody środowiskowe i warunkują ce odpowiednie zmiany w funkcjach narządów ciała. W odmierzaniu czasu w ciągu doby główną rolę odgrywa tzw. kompleks okołodo