Warszawski Uniwersytet Medyczny. Damian Parol

Warszawski Uniwersytet Medyczny Damian Parol Streszczenie pracy: Ocena wpływu długoterminowego stosowania diety wegańskiej na wydolność fizyczną u osób amatorsko uprawiających biegi długodystansowe Praca na stopień doktora nauk o zdrowiu Promotor: prof. dr hab. n. med. Artur Mamcarz III Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Promotor pomocniczy: dr n. med. Daniel Śliż III Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Warszawa 201&

STRESZCZENIE W JĘZYKU POLSKIM Wstęp Dieta wegańska zyskuje na popularności wśród ogółu społeczeństwa, ale też wśród sportowców wyczynowych i sportowców amatorów. Znajduje to odzwierciedlenie w rosnącej liczbie książek, blogów i programów traktujących o dietach wegetariańskich, również w kontekście sportu. Powiększa się też oferta dań wegetariańskich w restauracjach i produktów skierowanych do wegetarian. Obecnie w Polsce odsetek wegetarian szacuje się na około 3%, w tym połowę stanowią weganie. W wielu krajach, takich jak: Włochy, Wielka Brytania i Niemcy, odsetek wegetarian jest większy i sięga nawet 9%. Przejście na taką dietę jest umotywowane kwestiami etycznymi, filozoficznymi, religijnymi lub zdrowotnymi. Może też wynikać z przekonania, że dieta wegetariańska korzystnie wpływa na wyniki sportowe. Jak wskazują badania amerykańskie, wielu wegetarian wierzy, że eliminacja mięsa z diety może poprawić wydolność fizyczną. Taki pogląd popularyzują też sportowcy przestrzegający diety wegetariańskiej, w tym wegańskiej. Przekłada się to na większe zainteresowanie dietą wegetariańską wśród sportowców niż w populacji ogólnej. Około 30% maratończyków deklaruje, że próbowało diety wegetariańskiej, natomiast wśród ultramaratończyków ten odsetek wydaje się jeszcze większy. Związek między przestrzeganiem diety wegańskiej a zdrowiem jest dobrze poznany udowodniono, że wegetarianie i weganie rzadziej zapadają na choroby sercowo-naczyniowe, cukrzycę typu 2, nadwagę i otyłość oraz niektóre nowotwory. W niektórych przypadkach odpowiednio skonstruowana dieta wegetariańska może mieć działanie terapeutyczne. Jest to zgodne ze stanowiskiem Akademii Żywienia i Dietetyki (Academy of Nutrition and Dietetics) z 2016 roku, zgodnie z którym odpowiednio zaplanowane diety wegetariańskie, w tym wegańskie, są zdrowe, adekwatne odżywczo i mogą przynieść korzyści zdrowotne w zapobieganiu i leczeniu niektórych chorób. Jednak dane dotyczące wpływu tych diet na wydolność sportową są bardzo ograniczone. Ponadto istnieje kilka substancji, których spożycie z dietą wegańską może być niewystarczające, co może negatywnie wpływać na wydolność. Są to między innymi: białko, długołańcuchowe kwasy tłuszczowe omega-3, żelazo, selen, cynk, jod, wapń, witaminy D i B12 oraz substancje o potencjale ergogenicznym, takie jak: kreatyna, beta-alanina i l-karnityna. Biorąc pod uwagę duże zainteresowanie dietą wegetariańską wśród sportowców, rodzi to potrzebę lepszego rozumienia korzyści i zagrożeń diety wegańskiej w tej grupie. Materiał i metody Do badania zaangażowano 98 biegaczy, w tym 44 osoby na diecie wegańskiej (grupa badana) i 54 osoby na diecie mieszanej (grupa kontrolna). Biegacze byli w wieku od 20 do 39 lat, mieli prawidłową masę ciała, trenowali regularnie (min. 3 razy w tygodniu, min. 20 km/tyg.) od przynajmniej 2 lat, byli ogólnie zdrowi. Do grupy kontrolnej dobrano osoby w podobnym wieku, podobnego wzrostu, przebiegające podobną ilość kilometrów w tygodniu. Uczestnicy z grupy

kontrolnej nie mogli przestrzegać diety wykluczającej którąś z głównych grup produktów (np. diety wegetariańskiej, niskowęglowodanowej, paleo). Zadeklarowany rodzaj przestrzeganej diety został zweryfikowany przy użyciu kwestionariusza częstotliwości spożycia i na podstawie zanotowanego jadłospisu uczestników. Osoby, co do których wystąpiły podejrzenia, że nie przestrzegają diety zgodnej z deklaracją, nie zostały włączone do dalszej analizy. Uczestnicy zostali poddani próbie wydolności na ergometrze kolarskim przy użyciu Ramp Testu, dokonano pomiarów antropometrycznych i składu ciała oraz pobrano im krew do analizy. Wykonano następujące badania krwi: morfologia, białko CRP, glukoza, cholesterol całkowity, homocysteina, testosteron całkowity, testosteron wolny, insulina, C-peptyd, witamina B12, ferrytyna, witamina D [metabolit 25(OH)D] i selen. Badani zostali również zobowiązani do bieżącego notowania diety przez 4 dni. Zanotowane jadłospisy uczestników wprowadzono do programu Dieta 5 w celu analizy spożycia energii i składników odżywczych. Analizę statystyczną przeprowadzono z wykorzystaniem arkusza kalkulacyjnego Microsoft Exel 2016 (wersja dla MacOSX) i programu statystycznego Stata (wersja 13.). Przyjęto poziom istotności statystycznej p < 0,05. Za tendencję statystyczną uznano wyniki, których p > 0,05, ale < 0,10. Cele Głównym celem pracy było zbadanie związku między dietą wegańską a wydolnością fizyczną, wyrażoną jako pułap tlenowy (VO2max), u biegaczy amatorów przestrzegających diety wegańskiej, a następnie porównanie wyników z biegaczami amatorami na diecie mieszanej. Dodatkowo: Oceniono jakość diety biegaczy amatorów, ze szczególnym uwzględnieniem potencjalnie niedoborowych składników. Zbadano zależność między dietą wegańską a parametrami antropometrycznymi, takimi jak masa i skład ciała oraz obwody kończyn i tułowia w grupie osób aktywnych fizycznie. Przeanalizowano gospodarkę węglowodanową i lipidową u biegaczy w zależności od diety. Przeprowadzono badania krwi, pozwalające ocenić i porównać między grupami stan odżywienia witaminami B12 i D, selenem i żelazem. Zbadano wpływ diety wegańskiej na stężenie testosteronu wolnego i całkowitego oraz kortyzolu. Porównano wpływ diety wegańskiej i mieszanej pod względem parametrów morfologicznych krwi. Wyniki Średni wiek wszystkich badanych wynosił 30,98 4,91 roku. Badani na diecie wegańskiej byli o 1,4 roku starsi od biegaczy na diecie mieszanej (30,7 4,61 vs 32,1 5,07 lat; p = 0,0424). Biegacze deklarowali, że przebiegali średnio 53,07 22,23 km/tydzień, bez istotnej statystycznie różnicy między grupami (p = 0,2062). Średni wzrost zawodników wynosił 180,8 7,09 cm, bez statystycznie istotnej różnicy między grupami (p = 0,6368). Grupa biegaczy na diecie wegańskiej

była lżejsza o 3,5 kg w porównaniu z biegaczami na diecie mieszanej (71,3 8,2 vs 74,8 7,7 kg; p = 0,0329). Również BMI biegaczy na diecie wegańskiej było istotnie statystycznie (p < 0,001) niższe o 1,3 kg/m 2. Uczestnicy badania cechowali się niskim, typowym dla sportowców wytrzymałościowych, poziomem tkanki tłuszczowej wynoszącym średnio 10,33 9,10%, bez statystycznie istotnych różnic między grupami (p = 0,4061). Grupa badana charakteryzowała się średnio o 2,7 cm mniejszym obwodem klatki piersiowej (93,4 5,3 vs 96,1 5,3 cm; p = 0,0223). Również średni obwód łydki i uda był mniejszy o odpowiednio 0,9 cm (37,8 1,9 vs 36,9 2,3 cm; p = 0,0220) oraz 1,1 cm (55,3 2,9 vs 53,3 4,1cm; p = 0,0068). Średni obwód bicepsów i talii wynosił w obu grupach odpowiednio 28,8 2,4 cm i 80,7 5,1 cm, bez istotnych statystycznie różnic między grupami (p = 0,0931 i p = 0,4624). Średni stosunek talii do wzrostu był niski i nie różnił się istotnie statystycznie między grupami (0,45 0,03; p = 0,3550). Obie grupy spożywały zbliżoną ilość energii. Grupa badana spożywała 2647 618,41 kcal, a grupa kontrolna 2408 557,8 kcal; różnica była na granicy istotności statystycznej (p = 0,0505). Grupa biegaczy na diecie wegańskiej w lepszym stopniu realizowała swoje zapotrzebowanie na energię (96 23 vs 86 18%; p = 0,0047). Niezależnie od grupy głównym źródłem energii w dietach uczestników były węglowodany (54,67 11,47%), w drugiej kolejności tłuszcze (29,98 8,70%), a w trzeciej białka (15,38 4,13%). Niezależnie od sposobu wyrażenia grupa biegaczy na diecie wegańskiej spożywała mniej białek. W przeliczeniu na masę ciała weganie spożywali 1,11 0,30 g/kg białek, natomiast biegacze na diecie mieszanej 1,44 0,41 g/kg białek. Różnica jest istotna statystycznie (p < 0,0001). Warto zauważyć, że biegacze na diecie mieszanej wypełniali zalecenia dotyczące spożycia białka przez sportowców, w przeciwieństwie do biegaczy na diecie wegańskiej. Biegacze na diecie wegańskiej spożywali mniej energii z tłuszczu (25,61 9,81 vs 31,69 6,61%; p = 0,0006). Jednak w obu grupach spożycie jest zgodne z rekomendacjami. Większy udział tłuszczu ogółem wynika przede wszystkim z większego udziału nasyconych kwasów tłuszczowych w energetyczności diety (5 2 vs 12 3%; p = 0,00001). Znajduje to odzwierciedlenie w wyższym stężeniu cholesterolu całkowitego we krwi w grupie kontrolnej (151,3 31,20 vs 183,0 39,94 mg/dl). Obie grupy spożywały za mało kwasów EPA i DHA. Mediana w grupie wegan wyniosła 0 mg, natomiast w grupie na diecie mieszanej 156 mg. W energetyczności diety istotnie statystycznie wyższy w grupie wegan był zarówno średni udział LA (7,12 2,67 vs 4,04 1,26%; p < 0,0001), jak i udział ALA (1,30 0,91 vs 0,83 0,61%; p < 0,0001). Przy tym stosunek kwasów omega-6 do omega-3 był istotnie statystycznie wyższy w grupie wegan (6,53 2,32 vs 5,04 2,12 g; p = 0,0016). Mimo dość wysokiego, według niektórych autorów prozapalnego, stosunku kwasów omega-6 do omega-3, średnie stężenie białka CRP było w obu grupach niskie (0,82 1,05 vs 0,55 0,47 mg/l; p = 0,2011). Spożycie węglowodanów przeliczonych na kilogram masy ciała było w grupie badanej

wyższe o 1,87 g/kg mc. (5,70 1,95 vs 3,83 1,05 g/kg mc.; p < 0,0001) i w większym stopniu spełniało zalecenia dla sportowców. Procentowy udział sacharozy w energetyczności diety u biegaczy na diecie wegańskiej był o 3,21 punktu procentowego wyższy niż w grupie kontrolnej (11,98 5,36 vs 8,77 4,48%; p = 0,0022). Również spożycie błonnika było ponaddwukrotnie większe w grupie badanej (61 14 vs 27 9 g; p < 0,001). Mimo wyższego spożycia sacharozy i węglowodanów insulinowrażliwość w grupie wegan była lepsza. Wskaźnik HOMA IR był o 21,3% niższy w grupie badanej (0,964 0,49 vs 1,170 0,44; p = 0,0171). Podaż większości witamin i składników mineralnych jest adekwatna w obu grupach i zazwyczaj wyższa w grupie biegaczy na diecie wegańskiej. Z witamin wyjątek stanowi spożycie witaminy B12, które było o 69% niższe w grupie badanej (1,67 1,67 vs 5,42 5,36 mcg; p < 0,0001), oraz witaminy D, które było o 81% niższe w grupie badanej (34 28 vs 183 136 IU; 0,85 0,71 vs 4,59 3,39 mcg; p < 0,0001). Obserwacje dotyczące podaży witaminy B12 znajdują potwierdzenie w tendencji statystycznej do niższego stężenia witaminy B12 (329,01 26,08 vs 398,75 28,41 pg/ml; p = 0,075) i wyższym stężeniu homocysteiny (16,04 4,99 vs 14,46 5,72 mcmol/l; p = 0,0184) u wegan. Dieta wegańska wymaga suplementacji tymi witaminami. Spośród składników mineralnych tylko spożycie wapnia było o 11% niższe w grupie badanej (758,1 260,2 vs 887,8 293,9 mg; p = 0,0265). Jednak ze względu na biodostępność wątpliwości może budzić odpowiednia podaż żelaza i cynku, a także jodu i selenu. Wiele wcześniejszych badań wskazuje na częste niedobory tych pierwiastków w populacji wegan. Na niższe odżywienie żelazem wskazują badania krwi. Mediana stężenia ferrytyny była istotnie statystycznie niższa w grupie wegan (56,64 vs 96,70 ng/ml; p = 0,0023), podobnie jak stężenie hemoglobiny (14,57 1,29 vs 15,11 0,93 g/dl; p = 0,0224). Co więcej, weganie częściej doświadczali obniżonego stężenia hemoglobiny i czerwonych krwinek. Wyniki badań krwi wskazują, że u wegan spożycie selenu jest niższe. Mediana stężenia selenu we krwi osób z grupy kontrolnej wyniosła 90,98 mcg/l, natomiast w grupie badanej jedynie 73,13 mcg/l. Dieta w grupie badanej charakteryzowała się znacznie niższym potencjałem kwasotwórczym (-64,91 38,68 vs 10,74 25,53 meq; p < 0,0001), jednak nie jest jasne, czy ma to jakiekolwiek kliniczne konsekwencje. Nie występują istotne statystycznie różnice między grupami w stężeniach testosteronu; mediana wyniosła 507,5 ng/dl w grupie badanej i 502,5 ng/dl w grupie kontrolnej (p = 0,4413). Podobnie w przypadku wolnego testosteronu (mediana 14,29 vs 13,32 pg/ml; p = 0,6216) i kortyzolu (13,32 2,45 vs 15,16 3,36 mcg/dl; p = 1530). Maksymalna wygenerowana moc w Ramp Teście uzyskana przez uczestników w obu grupach była niemal identyczna (320,67 36,42 vs 321,11 42,44 WAT; p = 0,9730). Wyniki na progu przemian beztlenowych (Anaerobic Threshold; AT), takie jak: moc, tętno i pochłanialność tlenu, były zbliżone w obu grupach i nie różnią się istotnie statystycznie. Biegacze na diecie wegańskiej osiągnęli lepszy wynik VO2max, przeliczonego na masę ciała średnio 53,13 6,95 ml/min/kg, natomiast biegacze na diecie mieszanej uzyskali 50,02 7,26 ml/min/kg (p = 0,0372).

Z kolei średni całkowity VO2max był zbliżony pomiędzy grupami (3766,76 533,66 vs 3731,06 619,19 ml/min; p = 0,4868), co sugeruje, że lepszy wynik VO2max w grupie wegan jest zdeterminowany przede wszystkim niższą masą ciała w tej grupie. Przypuszczenie to potwierdza przeprowadzona analiza allometryczna. Wnioski 1. Biegacze na diecie wegańskiej charakteryzują się niższą masą ciała i obwodami w kończynach dolnych, ale zbliżonym poziomem tkanki tłuszczowej i mięśniowej oraz obwodem talii. 2. Dieta biegaczy wegan jest prawidłowa, a kompozycję ich diety można określić jako prozdrowotną, jednak częściej doświadczają oni niedoborów białka, wapnia, selenu, żelaza i witaminy D. 3. Dieta wegan jest niedoborowa w witaminę B12, ale znakomita większość biegaczy ma świadomość konieczności suplementacji tą witaminą i przyjmuje preparaty zawierające witaminę B12. 4. Biegacze na diecie wegańskiej mają niższe stężenie hemoglobiny i częściej doświadczają obniżonego jej stężenia. Może, ale nie musi to wynikać z mniejszej biodostępności żelaza z diety wegańskiej. 5. Nie stwierdzono różnic w parametrach hormonalnych między grupami. 6. Biegacze na diecie wegańskiej cechują się średnio wyższym pułapem tlenowym wyrażonym na masę ciała, ale nie mają wyższego całkowitego pułapu tlenowego. Słowa kluczowe: weganizm, pułap tlenowy, dietetyka sportowa

ABSTRACT IN ENGLISH Introduction The vegan diet is gaining popularity among the overall population, as well as among the amateurs and professional athletes. This occurrence is reflected in the growing number of books, blogs and vegetarian diet programs, also in the context of sport. Additionally, there is a growing offer of vegetarian dishes in restaurants, as well as products aimed at vegetarians. At present, in Poland the percentage of vegetarians is estimated to be around 3%, half of which are vegans. In many countries, the proportion of vegetarians is higher, reaching even 9% of the population in such countries as Italy, Great Britain and Germany. Transition to such diet is motivated by ethical, philosophical, religious or health issues. It may also be due to the belief that vegetarian diet is beneficial for athletic performance. American research shows that many vegetarians believe that eliminating meat from the diet can improve their physical performance. Such view is also popular among athletes who follow vegetarian diet vegan included. It results in greater interest in vegetarian diet among athletes than in the general population. Approximately 30% of marathoners declare that they have tried vegetarian diet. Among the ultramarathons this percentage seems to be even higher. The link between observing vegan diet and health is well-known vegetarians and vegans have proven to be less likely to suffer from cardiovascular diseases, type 2 diabetes, excess weight and obesity, also certain kinds of cancers. In some cases, properly constructed vegetarian diet can have a therapeutic effect. This is in line with the statements from 2016 of Academy of Nutrition and Dietetics, which states that "properly planned vegetarian diets, including vegan ones, are healthy, nutritious and can bring health benefits to the prevention and treatment of certain diseases". Data on the impact of these diets on athletic performance is very limited though. In vegan diet there are several substances that may be deficient, what may have an effect on one s performance. These include: protein, long chain omega 3 fatty acids, iron, selenium, zinc, iodine, calcium, vitamins D and B12, as well as substances with ergogenic potential such as creatine, betaalanine and l-carnitine. Considering the great interest in vegetarian diet in sports, there is need for better understanding of benefits and risks of vegan diet implemented by athletes. Material and methods The study involved 98 runners, including 44 people on vegan diet (study group) and 54 people on mixed diet (control group). Runners were between 20 and 39 years old, had normal weight, trained regularly (at least 3 times a week, at least 20 km/week) for at least 2 years and were generally healthy. Participants in the control group could not follow a diet excluding one of the main product group (vegetarian, low carbohydrate or paleo). The declared type of observed diet has been verified by the questionnaire of consumption frequency and based on the

participants' menus. Participants suspected of not following the diet as declared were not included in further analysis. Participants were tested for performance on a cycling ergometer using a Ramp test. Anthropometric measurements, body composition, and blood samples were collected for analysis. The following blood tests were performed: morphology, CRP protein, glucose, total cholesterol, homocysteine, total testosterone, free testosterone, insulin, C-peptide, vitamin B12, ferritin, vitamin D [metabolite 25(OH)D] and selenium. Participants were also obliged to keep the diary of their current diets for 4 days to analyse their intake. The participants' diets have been introduced into the Dieta 5 program to analyse energy intake and nutrients. Statistical analysis was performed using the Microsoft Excel 2016 spreadsheet (MacOSX version) and the Stata statistic program (version 13). Level of statistical significance was set up as p <0.05. Statistical results were considered as p > 0.05 but < 0.10. Objectives The main objective of the study was to examine the relation between vegan diet and exercise, expressed as maximal aerobic capacity (VO2max), with amateur runners on vegan diet, and then to compare the results to amateur runners on a mixed diet. Additionally: The quality of amateur runner diets was evaluated, with particular emphasis on potentially deficient ingredients. The relation between vegan diet and anthropometric parameters such as body mass, body, limb and trunk circuits in the physically active group was studied. The carbohydrate and lipid economy of runners according to diet was analysed. Blood tests were performed to assess and compare the groups for the nutritional status of vitamin B12, vitamin D, selenium and iron. The influence of vegan diet on free and total testosterone and cortisol was studied. The influence of vegan and mixed diets on blood morphological parameters was compared. Results The average age of all respondents was 30.98 4.91 years. Participants on the vegan diet were 1.4 years older than runners on the mixed diet (30.7 4.61 vs 32.1 5.07 years; p = 0.0424). The runners declared that they ran an average of 53.07 22.23 km/week, with no statistically significant difference between the groups (p = 0.2062). The average height of athletes was 180.8 7.09 cm, without statistically significant difference between the groups (p = 0.6368). Group of runners on vegan diet were lighter by 3.5 kg compared to runners on mixed diet (71.3 8.2 vs. 74.8 7.7 kg, p = 0.0329). Also BMI of runners on vegan diet were significantly statistically significantly lower (p < 0.001) by 1.3 kg/m 2. Participants in the study had low level of body fat,

with average of 10.33 9.10%, without statistically significant differences between groups (p = 0.4061). The study group had the chest circumference smaller by 2.7cm (93.4 5.3 vs 96.1 5.3 cm, p = 0.0223). Also, the average calf and thigh circumference was smaller respectively by 0.9 cm (37.8 1.9 vs 36.9 2.3 cm, p = 0.0220) and 1.1 cm (55.3 2.9 vs 53.3 4.1cm; p = 0.0068). The average circumference of the biceps and waist was 28.8 2.4 cm and 80.7 5.1 cm, respectively, without statistically significant differences between the groups (p = 0.0931 and p = 0.4624). The average waist-to-height ratio was low and did not differ significantly between groups (0.45 0.03, p = 0.3550). Both groups consumed similar amounts of energy. The study group consumed 2647 618.41 kcal and the control group 2408 557.8 kcal. The difference was at the statistical significance level (p = 0.0505). A group of runners on a vegan diet met better their energy needs (96 23 vs 86 18%; p = 0.0047). Regardless of the group, the main source of energy in the participants diets were carbohydrates (54.67 11.47%), secondly fat (29.98 8.70%) and thirdly protein (15.38 4.13%).. Regardless of the way it was assessed, a group of runners on a vegan diet consumed less protein. On a weight basis, 1.11 0.30 g/kg of protein was consumed by vegans, while runners on mixed diet consumed 1.44 0.41 g/kg of protein. The difference is statistically significant (p <0.0001). It is noteworthy that runners on mixed diets filled the recommendations for protein intake, as opposed to runners on the vegan diet. Runners on the vegan diet consumed less energy from fat (25.61 9.81 vs. 31.69 6.61%; p = 0.0006).Yet, in both groups the consumption complies with the recommendation. The higher proportion of total fat results primarily from higher proportion of saturated fatty acids in diets energy (5 2 vs 12 3%; p = 0.00001). This is reflected by higher total blood cholesterol in the control group (151.3 31.20 vs. 183.0 39.94 mg/dl). Both groups consumed too little EPA and DHA. Median in the group of vegans was 0 mg, while in the group on the mixed diet 156 mg. Both LA's average diet energy intake was statistically significantly higher in the vegan group (7.12 2.67 vs 4.04 1.26%, p <0.0001) as well as ALA (1.30 0, 91 vs 0.83 0.61%; p <0.0001). The ratio of omega 6 to omega 3 was statistically significantly higher in the vegan group (6.53 2.32 vs 5.04 2.12 g, p = 0.0016). In spite of high according to some authors post inflammatory - ratio of omega 6 to omega 3 acids, the average concentration of CRP protein in both groups was low (0.82 1.05 vs 0.55 0.47 mg/l, p = 0, 2011). Intake of carbohydrates converted per kilogram of body weight was in the study group increased by 1.87 g/kg (5.70 1.95 vs 3.83 1.05 g/kg; p <0.0001) and more in line with athletes recommendations. The percentage of sucrose in the diet energy of runners on the vegan diet was 3.21 percentage points higher than in the control group (11.98 5.36 vs 8.77 4.48%; p = 0.0022). Also dietary fibre intake was more than doubled in the study group (61 14 vs 27 9 g; p <0.001).

Despite the higher intake of sucrose and carbohydrates, insulin sensitivity in the vegan group was better. HOMA IR was 21.3% lower in the study group (0.964 0.49 vs. 1.170 0.44, p = 0.0171). The intake of most vitamins and minerals is adequate in both groups, generally higher in the group of runners on the vegan diet. With vitamins, the exception is the intake of vitamin B12, which was 69% lower in the study group (1.67 1.67 vs 5.42 5.36 mcg; p <0.0001) and vitamin D, which was 81% lower in the study group (34 28 vs 183 136 IU, 0.85 0.71 vs 4.59 3.39 mcg, p <0.0001). Observations of vitamin B12 intake are confirmed by statistical tendency for lower vitamin B12 levels (329.01 26.08 vs 398.75 28.41 pg/ml, p = 0.075) and higher homocysteine concentrations (16.04 4, 99 vs 14.46 5.72 mcmol/l; p = 0.0184) in vegans. Vegan diet requires supplementation with these vitamins. When it comes to minerals, only calcium intake was 11% lower in the study group (758.1 260.2 vs 887.8 293.9 mg; p = 0.0265). However, due to the bioavailability, the supply of iron and zinc may raise doubts. Also Iodine and selenium intake may be a cause of concern, as many earlier studies point to the frequent shortages of these elements in the vegan population. Lower iron nourishment was indicated in blood tests. The median of ferritin level was significantly lower in the vegan group (56.64 vs 96.70 ng/ml, p = 0.0023), same with haemoglobin level (14.57 1.29 vs. 15.11 0.93 g/dl; p = 0.0224). Moreover, vegans were more likely to experience decreased haemoglobin and red blood cell concentration. Blood tests shown that the consumption of selenium is lower in vegans. Median of selenium levels in the control group were 90.98 mcg/l, while in the study group only 73.13 mcg/l. Diet in the study group had significantly lower acidogenic potential (-64.91 38.68 vs 10.74 25.53 meq; p < 0.0001), but it is unclear whether it brings any clinical consequences. There were no statistically significant differences between the groups in the testosterone levels. The median was 507.5 ng/dl in the study group and 502.5 ng/dl in the control group (p = 0.4413). Similarly, in the case of free testosterone (median 14.29 vs. 13.32 pg/ml; p = 0.6216) and cortisol (13.32 2.45 vs 15.16 3.36 mcg/dl; p = 1530). The maximum power generated in the Ramp test, obtained by the participants in both groups, was almost identical (320.67 36.42 vs 321.11 42.44 WAT; p = 0.9730). Anaerobic Threshold (AT), such as power, heart rate, and oxygen absorption, were similar in both groups and did not differ significantly. Runners on the vegan diet achieved a better VO2max, converted to body weight, achieving an average of 53.13 6.95 ml/min/kg, while, runners on the mixed diet achieved 50.02 7.26 ml/min/kg (p = 0.0372). In turn, mean VO2 max was similar between groups (3766.76 533.66 vs 3731.06 619.19 ml/min; p = 0.4868), which suggests that better VO2 max score in the vegan group is determined primarily by lower body weight in this group. This assumption is confirmed by allometric analysis.

Conclusions 1. Runners on vegan diet are characterized by lower body weight and circuits in the lower limbs, but similar levels of adipose and muscular tissue and waist circumference. 2. The vegan diet is correct and the composition of this diet can be defined as healthy, but vegans are more likely to experience protein, calcium, selenium, iron and vitamin D deficiency. 3. Vegan diet is deficient in vitamin B12, but the great majority of runners are aware of the need to supplement vitamin B12 and they do so. 4. Runners on a vegan diet have lower haemoglobin concentration and more often experience it s lower levels. Possibly, but not surely it happens due to the less bioavailability of iron in the vegan diet. 5. There were no differences in hormonal parameters between the groups. 6. Runners on a vegan diet have an average higher maximal aerobic capacity, expressed as body weight, but do not have a higher total maximal aerobic capacity. Key words: veganism, maximal aerobic capacity, sports dietitian,