Polskie Centrum Programu Safer Internet Raport 2005-2010

Polskie Centrum Programu Safer Internet Raport 2005-2010 Główny Partner

Polskie Centrum Polskie Centrum Programu Safer Internet Programu Safer Internet 5 lat Polskiego Centrum Programu Safer Internet Po pięciu latach realizacji w Polsce Programu Komisji Europejskiej Safer Internet, oddajemy w Państwa ręce raport podsumowujący nasze dotychczasowe działania na rzecz bezpieczeństwa dzieci w Internecie. Program Komisji Europejskiej Safer Internet powołany został z myślą o młodych internautach, dla których nowe media odgrywają coraz większą rolę w życiu, a wirtualny świat na każdym kroku przenika się ze światem realnym. Internet, stwarzając nieograniczone możliwości dostępu do wiedzy oraz otwierając nowe drogi komunikacji i kontaktów społecznych, niesie również ze sobą szereg zagrożeń dla jego użytkowników. Dlatego też dzieci, ich rodzice, opiekunowie i nauczyciele potrzebują wsparcia w zdobywaniu wiedzy o zagrożeniach sieciowych oraz pomocy w umiejętnym radzeniu sobie z cyberprzestępczością. Taki był właśnie cel zainicjowanego w 1999 roku przez Komisję Europejską Programu Safer Internet. Aby jak najlepiej realizować te założenia, Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa jako instytucja, która doprowadziła do przyłączenia Polski do światowej sieci Internet i od początku działa na rzecz bezpieczeństwa w Internecie oraz Fundacja Dzieci Niczyje, która od lat troszczy się o bezpieczeństwo i prawa dzieci, połączyły swoje siły i w 2005 roku przystąpiły do europejskiej sieci projektów na rzecz bezpieczeństwa młodych internautów. Powstałe w ten sposób Polskie Centrum Programu Safer Internet było pierwszym realizatorem programu wśród nowych krajów członkowskich Unii Europejskiej. Nasze działania rozpoczęliśmy od objęcia całej Polski szkoleniami dotyczącymi bezpieczeństwa internetowego. W zorganizowanych w latach 2005-2006 16 konferencjach wojewódzkich wzięło udział ponad trzy tysiące nauczycieli, pedagogów szkolnych oraz przedstawicieli wymiaru sprawiedliwości. Były to równocześnie początki społecznej dyskusji dotyczącej bezpieczeństwa dzieci online, którą staraliśmy się wzmacniać pionierskimi badaniami tej problematyki, projektami edukacyjnymi i medialnymi. Z czasem repertuar i zasięg naszych działań się poszerzał. Obecnie dysponujemy kompleksową ofertą szkoleniową przeznaczoną dla profesjonalistów, dzieci oraz rodziców, a za sobą mamy kilka ważnych kampanii społecznych. Dzięki niezwykłej aktywności polskich szkół, zainicjowany przez Komisję Europejską Dzień Bezpiecznego Internetu obchodzony jest w całej Polsce, a liczba zgłaszanych inicjatyw stawia Polskę na pierwszym miejscu w Europie. Oprócz przedsięwzięć edukacyjnych Centrum prowadzi również działania na rzecz zwalczania nielegalnych treści w Internecie (hotline Dyżurnet.pl) oraz udziela wsparcia w przypadkach zagrożenia bezpieczeństwa najmłodszych internautów (Helpline.org.pl). Co roku organizujemy też duże międzynarodowe konferencje Bezpieczeństwo dzieci i młodzieży w Internecie. Za każdym razem gromadzą one kilkuset profesjonalistów, którzy w ciągu dwóch dni dyskutują o najnowszych zagrożeniach w sieci i obecnych w niej trendach. Dzięki zaangażowaniu wielu instytucji rządowych oraz pozarządowych Centrum zyskało cennego doradcę Komitet Konsultacyjny. Wspiera on działania PCPSI od początku 2006 roku, za co przedstawicielom Komitetu bardzo dziękujemy. Pragniemy też podziękować naszemu Głównemu Partnerowi Fundacji Orange oraz wszystkim innym partnerom, instytucjom rządowym, pozarządowym, firmom, które udzielały nam wsparcia przez wszystkie lata naszego działania. W październiku 2010 r. rozpoczynamy czwartą edycję programu. Mamy nadzieję, że planowane na najbliższe dwa lata działania Polskiego Centrum Programu Safer Internet przyczynią się do coraz skuteczniejszej walki o bezpieczeństwo dzieci online. Zachęcamy do zapoznania się z raportem, który podsumowuje nasze działania w trzech kolejnych edycjach programu Safer Internet od stycznia 2005 roku do września 2010 roku. Anna Rywczyńska Koordynator Polskiego Centrum Programu Safer Internet NASK Agnieszka Wrzesień Koordynator Projektu Saferinternet.pl FDN 2 Polskie Centrum Programu Safer Internet

Raport Raport Saferinternet.pl 2005-2010 2005-2010 Polskie Centrum Programu Safer Internet 3

Polskie Centrum Programu Safer Internet 4 Polskie Centrum Programu Safer Internet

50401010_01Egzekucja240x360v13o 20/10/06 4:30 PM Page 1 Raport Saferinternet.pl 2005-2010 Kampanie medialne Polskie Centrum Programu Safer Internet realizuje kampanie medialne, których celem jest zwrócenie uwagi społeczeństwa na zagrożenia, na jakie narażeni są najmłodsi internauci. Poprzez kampanie medialne promowane są skuteczne sposoby zapobiegania zagrożeniom oraz prezentowana jest oferta edukacyjna i pomocowa Centrum. W latach 2005-2010 zrealizowano następujące kampanie medialne: Internet to okno na świat. Cały świat (2006 i 2009) Organizatorzy: FDN, NASK. Na niebezpieczne pytania udzielaj bezpiecznych odpowiedzi (2006) Organizatorzy: FDN, NASK. Kampania adresowana do rodziców, poświęcona problemowi kontaktu dzieci z niebezpiecznymi treściami w Internecie. Zrealizowana została w 2006 r., a z uwagi na aktualność poruszanej tematyki wznowiona w 2009 r. Wirtualny świat tworzysz także Ty Life online is what YOU make of IT (2007) Organizator: Insafe. Realizacja w Polsce: FDN, NASK. Kampania uczulająca dzieci na niebezpieczne kontakty w Internecie oraz dająca rady, jak bezpiecznie prowadzić rozmowy online z nieznajomymi. Stop cyberprzemocy (2007) Organizatorzy: FDN, Fundacja Orange. Kampania ogólnoeuropejska promująca obchody Dnia Bezpiecznego Internetu 2007 i przypominająca, że każdy internauta jest współodpowiedzialny za wirtualną rzeczywistość. Kampania zwracająca uwagę opinii publicznej na problem przemocy rówieśniczej z użyciem mediów elektronicznych. Polskie Centrum Programu Safer Internet 5

Polskie Centrum Programu Safer Internet Dyżurujemy przy Internecie (2007) Organizator: NASK. Kawiarenka przyjazna dzieciom (2008) Organizator: NASK. Kampania dotycząca problemu pornografii dziecięcej w Internecie i promująca ofertę projektu Dyżurnet.pl prowadzonego przez NASK. Baw się w Sieci BEZPIECZNIE Keep it fun. Keep Control (2008) Organizator: Insafe. Realizacja w Polsce: FDN, NASK. Kampania społeczna skierowana do właścicieli i pracowników kawiarenek internetowych, uczulająca ich na bezpieczeństwo najmłodszych klientów. Każdy ruch w Internecie zostawia ślad (2010) Organizatorzy: FDN, NASK, Rzecznik Praw Dziecka. Kampania ogólnoeuropejska podejmująca problematykę cyberprzemocy, realizowana w ramach obchodów Dnia Bezpiecznego Internetu 2008. Pomyśl, zanim wyślesz Think B4 U post! (2009) Organizator: Insafe. Realizacja w Polsce: FDN, NASK. Kampania zwracająca uwagę na nowe regulacje prawne penalizujące uwodzenie dzieci w Internecie. Kampania ogólnoeuropejska podejmująca problematykę prywatności w sieci, realizowana w ramach obchodów Dnia Bezpiecznego Internetu 2009. 6 Polskie Centrum Programu Safer Internet

Raport Saferinternet.pl 2005-2010 Szkolenia i konferencje Podnoszenie kompetencji profesjonalistów w zakresie problematyki bezpieczeństwa dzieci w Internecie to jeden z ważniejszych kierunków działań Polskiego Centrum Programu Safer Internet. W latach 2005-2010 w szkoleniach, warsztatach i konferencjach organizowanych przez Centrum wzięło udział ponad 6 tysięcy profesjonalistów z całej Polski głównie przedstawicieli sektora edukacyjnego, wymiaru sprawiedliwości i organów ścigania, organizacji pozarządowych oraz dostawców usług i treści internetowych. Pracownicy Centrum byli również zapraszani na liczne konferencje i seminaria w Polsce i na świecie. Wojewódzkie konferencje Bezpieczny Internet Inauguracja cyklu konferencji Bezpieczny Internet. 3 czerwca 2005 r., hotel Radisson w Warszawie. W latach 2005-2006 PCPSI zorganizowało we wszystkich 16 miastach wojewódzkich w Polsce konferencje Bezpieczny Internet, poświęcone bezpieczeństwu dzieci i młodzieży w Internecie oraz problematyce zwalczania nielegalnych i szkodliwych treści w sieci. Wzięło w nich udział ponad 3 tysiące profesjonalistów zaangażowanych w edukację dzieci i ich ochronę przed szkodliwymi treściami. Konferencje składały się z sesji plenarnych i zajęć warsztatowych. Warsztaty dotyczące edukacji były adresowane do nauczycieli, pedagogów i psychologów, natomiast te odnoszące się do kwestii związanych ze zwalczaniem niebezpiecznych i nielegalnych treści do pracowników wymiaru sprawiedliwości. Polskie Centrum Programu Safer Internet 7

Polskie Centrum Programu Safer Internet Międzynarodowe Konferencje Bezpieczeństwo dzieci i młodzieży w Internecie I Międzynarodowa Konferencja Bezpieczeństwo dzieci i młodzieży w Internecie, 16-17 października 2007 r., hotel Sheraton, Warszawa Od 2007 r. Polskie Centrum Programu Safer Internet organizuje corocznie w Warszawie konferencje Bezpieczeństwo dzieci i młodzieży w Internecie. Ich celem jest przekazanie uczestnikom najnowszej wiedzy dotyczącej bezpieczeństwa młodych internautów zarówno w zakresie działań profilaktycznych, jak i zwalczania przestępczości wobec dzieci w Internecie. Wykłady oraz warsztaty prowadzone są przez uznanych specjalistów z zagranicznych i krajowych organizacji oraz instytucji zajmujących się bezpieczeństwem dzieci i młodzieży w sieci. Konferencje organizowane są pod honorowym patronatem kluczowych dla podejmowanego tematu ministerstw i instytucji. Głównym partnerem konferencji jest Fundacja Orange. Przez cztery lata w konferencjach udział wzięło ok. 1500 uczestników z kraju i zagranicy. I Międzynarodowa Konferencja Bezpieczeństwo dzieci i młodzieży w Internecie 16-17 października 2007 r. Warszawa, hotel Sheraton. Współorganizator: brytyjska organizacja Child Exploitation and Online Protection Centre (CEOP). II Międzynarodowa Konferencja Bezpieczeństwo dzieci i młodzieży w Internecie 18-19 września 2008 r. Warszawa, hotel Kyriad Prestige. Współorganizator: niemiecki projekt na rzecz bezpieczeństwa w Internecie klicksafe. III Międzynarodowa Konferencja Bezpieczeństwo dzieci i młodzieży w Internecie 29-30 września 2009 r. Warszawa, hotel Marriott. Współorganizator: klicksafe. IV Międzynarodowa Konferencja Bezpieczeństwo dzieci i młodzieży w Internecie 28-29 września 2010 r. Warszawa, hotel Novotel Airport. Współorganizator: klicksafe. 8 Polskie Centrum Programu Safer Internet

Raport Saferinternet.pl 2005-2010 Regionalne szkolenia Zwalczanie przestępstw popełnionych przy użyciu Internetu Szkolenie dla przedstawicieli wymiaru sprawiedliwości i organów ścigania w Olsztynie, 15 czerwca 2010 r. W latach 2009-2010 PCPSI we współpracy z Komendą Główną Policji zorganizowało cztery regionalne szkolenia dla przedstawicieli wymiaru sprawiedliwości i organów ścigania Zwalczanie przestępstw popełnionych przy użyciu Internetu. Szkolenia odbyły się w Poznaniu (28 maja 2009 r.), Katowicach (23 czerwca 2009 r.), Lublinie (18 maja 2010 r.), Olsztynie (15 czerwca 2010 r.), gromadząc łącznie ponad 400 uczestników. Celem szkoleń było uściślenie współpracy oraz wymiana doświadczeń pomiędzy zespołami Dyżurnet.pl i Helpline.org.pl a policją, prokuraturą oraz sądownictwem. Edukacja dzieci i młodzieży Działania edukacyjne Polskiego Centrum Programu Safer Internet, adresowane do dzieci i młodzieży, realizowane są głównie w ramach programu Dziecko w Sieci Fundacji Dzieci Niczyje, prowadzonego we współpracy z Fundacją Orange, NASK i szeregiem partnerów. Serwis www.sieciaki.pl Od lutego 2005 r. FDN prowadzi serwis edukacyjny Sieciaki.pl, w którym dzieci w wieku 6-12 lat mogą znaleźć wiele cennych informacji o bezpiecznym i efektywnym korzystaniu z Internetu. Projekt jest przewidziany przede wszystkim do samodzielnego użytkowania przez dzieci, ale z powodzeniem wykorzystywany jest również jako narzędzie edukacyjne podczas zajęć w szkolnych pracowniach komputerowych. Głównymi bohaterami serwisu jest grupa Sieciaków, dzieci dobrze znających zasady bezpieczeństwa w Internecie, które we współpracy z robotem Netrobim i Sztuczną Inteligencją zwalczają internetowe zło Sieciuchy. Serwis www.sieciaki.pl Dzieci zarejestrowane w serwisie otrzymują informacje o bezpiecznym i efektywnym korzystaniu z Internetu, biorą udział w licznych quizach i konkursach związanych z tematyką bezpieczeństwa online. Polskie Centrum Programu Safer Internet 9

Polskie Centrum Programu Safer Internet W ramach serwisu prowadzony jest katalog bezpiecznych stron Sieciakowe BeSt, w którym polecane są bezpieczne i atrakcyjne strony internetowe dla dzieci. Do września 2010 r. w serwisie zarejestrowało się ponad 160 tysięcy użytkowników, do których administratorzy wysłali 1424 wiadomości i zorganizowali 284 konkursy nt. bezpiecznego korzystania z mediów elektronicznych. Serwis odnotowuje średnio 1,4 mln odsłon w miesiącu i ponad 100 tys. odwiedzin miesięcznie. Zajęcia edukacyjne Kurs e-learning Dziecko w Sieci W ramach programu Safer Internet w Polsce opracowywane są materiały edukacyjne, pomocne przy realizacji zajęć szkolnych z zakresu bezpieczeństwa dzieci w Internecie. Oferta edukacyjna jest tworzona w nawiązaniu do idei blended learningu, łącząc nauczanie bezpośrednie (tradycyjne) za pomocą scenariuszy zajęć, z nauczaniem przez komputer poprzez kursy e-learning. Scenariusze zajęć oraz kursy e-learning mogą być wykorzystywane podczas zajęć szkolnych, pozaszkolnych lub imprez edukacyjnych. Do prowadzenia zajęć wymagana jest jedynie podstawowa znajomość specyfiki Internetu. Wszelkie informacje o propozycjach edukacyjnych udostępniane są w serwisie www.dzieckowsieci.pl. Daje on możliwość pobrania scenariuszy zajęć lekcyjnych w wersji PDF oraz wszelkich potrzebnych do realizacji zajęć materiałów multimedialnych: prezentacji, filmów, kreskówek. Kursy e-learning udostępniane są pod adresem www.kursy.dzieckowsieci.pl. Ekrany kursów e-learning dla uczniów szkół podstawowych 10 Polskie Centrum Programu Safer Internet

Raport Saferinternet.pl 2005-2010 Oferta edukacyjna Polskiego Centrum Programu Safer Internet, udostępniana w latach 2005-2010, opracowywana została z podziałem na trzy poziomy edukacji szkolnej: klasy I-III szkół podstawowych - Kurs e-learning Poznaj bezpieczny Internet - Zajęcia lekcyjne Sieciaki klasy IV-VI szkół podstawowych - Kurs e-learning Bezpieczna przygoda z Internetem - Zajęcia lekcyjne 3 2 1 Internet! klasy I-III szkół gimnazjalnych - Kurs e-learning Znajomi-nieznajomi.pl - Zajęcia lekcyjne Stop cyberprzemocy - Zajęcia lekcyjne Jak w necie? Bezpiecznie!!! W latach 2005-2010 na platformie e-learning www.kursy.dzieckowsieci.pl zarejestrowało się 2 981 nauczycieli. Z kursów skorzystało blisko 100 tys. uczniów, z których kursy ukończyło 56 200. Dzięki współpracy z Save the Children Sweden, Fundacją Orange oraz firmą Microsoft materiały edukacyjne Stop cyberprzemocy, Sieciaki oraz 3...2 1 Internet! zostały dostarczone do wszystkich szkół gimnazjalnych (blisko 7 tys.) i podstawowych (ponad 14 tys.) w Polsce. Co miesiąc z serwisu www.dzieckowsieci.pl scenariusze zajęć edukacyjnych pobierane są ponad 600 razy. Korzystając z formularza w serwisie, ponad 2 tys. nauczycieli zgłosiło realizację blisko 4 tys. zajęć lekcyjnych, w których udział wzięło ponad 270 tys. dzieci. Dla uczniów pierwszych klas gimnazjum przeprowadziliśmy warsztaty Stop cyberprzemocy. Zajęcia te były bardzo potrzebne uzmysłowiły gimnazjalistom, jakie zagrożenia może nieść Internet. Cieszę się, że dzięki programowi Safer Internet i pakietowi materiałów edukacyjnych możemy nie tylko przekazać wiedzę młodym ludziom, ale przede wszystkim wspólnie z nimi zrozumieć i wypracować zasady bezpiecznego korzystania z sieci. Agnieszka Borek, nauczycielka z Zespołu Szkół nr 7 w Gdyni. Pikniki edukacyjne Polskie Centrum Programu Safer Internet organizuje pikniki edukacyjne, podczas których dzieci i młodzież poznają zasady bezpiecznego korzystania z Internetu. Na uczestników imprez czekają liczne atrakcje: kawiarenka internetowa, kino, zabawy, konkursy z nagrodami i quizy nawiązujące do fabuły serwisu www.sieciaki.pl. W latach 2005-2010 odbyło się 85 pikników, w których wzięło udział blisko 40 tys. dzieci. Większość z nich (56) zrealizowano w ramach akcji Sieciaki na Wakacjach, organizowanej od 2005 r. corocznie przez FDN i Fundację Orange. Plakat promujący akcję Sieciaki na Wakacjach 2010 Polskie Centrum Programu Safer Internet 11

Polskie Centrum Programu Safer Internet Dzień Bezpiecznego Internetu Dzień Bezpiecznego Internetu (DBI), ustanowiony z inicjatywy Komisji Europejskiej w 2004 r. w ramach programu Safer Internet, ma na celu inicjowanie i propagowanie działań na rzecz bezpieczeństwa dzieci i młodzieży w kontakcie z nowymi technologiami. W Polsce DBI obchodzony jest od 2005 r. Jego organizatorami są FDN oraz NASK, a głównym partnerem Fundacja Orange. Obchody Dnia Bezpiecznego Internetu obejmują patronatem europejski Komisarz ds. Mediów i Społeczeństwa Informacyjnego oraz narodowe ministerstwa i instytucje, kluczowe dla tematu bezpieczeństwa w sieci. Corocznie z okazji DBI w Bibliotece Uniwersyteckiej w Warszawie odbywa się konferencja prasowa poświęcona tematyce bezpieczeństwa najmłodszych internautów, w mediach rusza międzynarodowa kampania poświęcona bezpieczeństwu najmłodszych online, a dzieci i młodzież zapraszani są do udziału w krajowych i międzynarodowych konkursach. W ramach obchodów DBI organizatorzy zachęcają szkoły, instytucje pozarządowe, firmy i osoby prywatne do wspierania tego przedsięwzięcia, poprzez organizację lokalnych inicjatyw na rzecz bezpieczeństwa młodych internautów. By wziąć udział w konkursie na najciekawsze wydarzenie w ramach DBI, wystarczy zarejestrować je poprzez formularz dostępny na stronie www.dbi.pl. Każdego roku w całej Polsce odbywa się kilkaset różnorodnych wydarzeń promujących zasady bezpieczeństwa online (m.in. zajęcia edukacyjne, happeningi, gazetki szkolne, audycje w szkolnych radiowęzłach, kampanie informacyjne, konkursy). Z roku na rok obchody DBI cieszą się coraz większym zainteresowaniem, co przekłada się na liczbę zgłoszonych inicjatyw przez lokalnych organizatorów z całej Polski. Od 2005 r. w ramach obchodów DBI zgłoszono 3497 inicjatyw. Obchody DBI w Gimnazjum im. Jana Pawła II w Niegowej (2010) Gazetka DBI w Miejskim Zespole Szkół nr 2 w Bolesławcu (2010) Obchody DBI w ZSZ im. Bohaterów II Armii Wojska Polskiego w Zgorzelcu (2009) Praca konkursowa ucznia Gimnazjum nr 4 im. Kardynała St. Wyszyńskiego w Tychach (2009) 12 Polskie Centrum Programu Safer Internet

Raport Saferinternet.pl 2005-2010 Obchody DBI 2009 w SP nr 33 w Olsztynie Konferencja prasowa DBI 2007 Konferencja prasowa DBI 2010 Praca konkursowa ucznia ze szkoły w Garbatce Letnisko DBI 2005 8 lutego DBI po raz pierwszy w Polsce Startuje serwis internetowy www.dbi.pl Internetowa kampania promująca stronę DBI Europejski konkurs na opowiadanie o bezpieczeństwie w sieci z nagrodą w postaci wycieczki do Paryża 162 lokalne inicjatywy na rzecz bezpieczeństwa młodych internautów w całej Polsce DBI 2006 7 lutego Goście specjalni konferencji Terry Jones i Paul Griffiths z National Crime Squad UK prezentują system przeciwdziałania pedofilii w sieci w Wielkiej Brytanii Specjaliści z Wielkiej Brytanii szkolą policjantów z komend wojewódzkich Start Ogólnopolskiej Koalicji na rzecz Bezpieczeństwa w Internecie Ponad 350 lokalnych inicjatyw DBI 2007 6 lutego Inauguracja projektu Helpline.org.pl Prezentacja wyników pierwszych w Polsce badań dotyczących zjawiska przemocy rówieśniczej z użyciem mediów elektronicznych etwinning i Insafe organizują międzynarodowy konkurs dla szkół W europejskim konkursie polskie szkoły zwyciężają w dwóch z czterech kategorii! Jedną z nagród w konkursie na najciekawszą inicjatywę lokalną jest występ zespołu Blue Cafe 469 lokalnych inicjatyw DBI 2008 12 lutego Inauguracja oferty e-learningowej dla szkół podstawowych Europejska kampania Wirtualny świat tworzysz także Ty Europejski konkurs dla dzieci i młodzieży na najciekawszy projekt graficzny lub multimedialny związany z bezpieczeństwem online 432 lokalne inicjatywy DBI 2009 10 lutego Europejska kampania Baw się w Sieci BEZPIECZNIE Międzynarodowy quiz dla dzieci w wieku 10-15 lat prawie połowa uczestników z Polski! Międzynarodowa, wirtualna wystawa multimedialnych materiałów edukacyjnych dotyczących bezpieczeństwa w Internecie na www.sidfair.org Ponad 900 lokalnych inicjatyw DBI 2010 9 lutego Targi i Forum Dnia Bezpiecznego Internetu prezentacja narodowych działań podejmowanych na rzecz bezpieczeństwa dzieci i młodzieży w Internecie Europejska kampania medialna Pomyśl, zanim wyślesz Insafe organizuje międzynarodowy quiz dla dzieci w wieku 9-15 lat 1184 lokalne inicjatywy na rzecz bezpieczeństwa najmłodszych online Polskie Centrum Programu Safer Internet 13

Polskie Centrum Programu Safer Internet Dzieci zawsze niecierpliwie czekają na DBI. Biorą wtedy udział w ciekawych zajęciach, które kształtują nawyki bezpiecznego korzystania z Internetu, reagowania na niewłaściwe zachowania innych i przeciwdziałania cyberprzemocy. Cieszę się, że mogę korzystać z zasobów udostępnianych na stronie www.dzieckowsieci.pl oraz www.sieciaki.pl. Kształtowanie odpowiednich postaw młodych internautów ma duży wpływ nie tylko na same dzieci, ale również na ich bliskich. Zauważyłam, że dzieci są dumne, wiedząc, jak ważne zasady potrafią stosować i chętnie dzielą się nimi w domu. Hanna Gayer, nauczycielka ze Szkoły Podstawowej nr 15 im. Alfreda Szklarskiego w Mysłowicach. Podczas obchodów DBI w naszej szkole uczniowie bardzo angażują się w działania służące podwyższeniu bezpieczeństwa w sieci. Dzieci posiadają dość dużą wiedzę o zagrożeniach internetowych i przeciwdziałaniu im. Problem polega na usystematyzowaniu ich wiadomości. Akcja DBI jest bardzo potrzebna dla promowania bezpieczeństwa najmłodszych online. Włodzimierz Sidorow, nauczyciel ze Szkoły Podstawowej nr 3 im. Jana Pawła II w Wodzisławiu Śląskim. Konsultacje z młodzieżą Zgodnie z Konwencją o Prawach Dziecka ONZ, dzieci powinny być włączane w podejmowanie decyzji, które ich dotyczą. Według artykułu 12 ww. konwencji, każde dziecko ma prawo do wyrażania swoich opinii, a opinie te powinny być traktowane poważnie. Dlatego też konsultacje z dziećmi i młodzieżą są niezwykle ważnym elementem projektu Saferinternet.pl. Regularne spotkanie z młodzieżą pozwalają na zaprojektowanie skutecznych narzędzi edukacyjnych i kampanii medialnych, a także efektywną ocenę prowadzonych akcji. Konsultacje mają miejsce podczas spotkań Panelu Młodzieżowego, w którym bierze udział młodzież w wieku 13-16 lat, jak również poprzez kontakt z użytkownikami edukacyjnego serwisu dla dzieci Sieciaki.pl. Oficjalna inauguracja polskiego Panelu odbyła się podczas konferencji z okazji Dnia Bezpiecznego Internetu 10 lutego 2009 r. W spotkaniach bierze udział 24 młodych internautów, jego ideą jest wymiana spostrzeżeń, opinii, a także doświadczeń dotyczących ich aktywności online podczas korzystania z nowych technologii. Uczestnicy Panelu są również proszeni o swoje opinie na temat planowanych akcji i materiałów edukacyjnych, by były one jak najbardziej dostosowane do potrzeb młodych odbiorców. Mogą również dzielić się swoimi pomysłami na nowe kampanie i narzędzia edukacyjne, mając przez to wpływ na przyszłą działalność Polskiego Centrum Programu Safer Internet. 14 Polskie Centrum Programu Safer Internet

Raport Saferinternet.pl 2005-2010 Od momentu zainicjowania panelu, spotkania w jego ramach odbywają się co trzy miesiące. Są poświęcone wielu aspektom bezpieczeństwa dzieci i młodzieży online. W trakcie panelu poruszane są tematy portali społecznościowych, nowych narzędzi edukacyjnych wypracowanych w ramach kampanii Dziecko w Sieci (jak na przykład e-learning, scenariusze zajęć lekcyjnych 3 2 1 Internet!. Badania Zajęcia w trakcie Panelu Młodzieżowego dotyczące portali społecznościowych. Badania realizowane przez Polskie Centrum Programu Safer Internet mają na celu monitorowanie zachowań młodych internautów w Polsce, skali ich niebezpiecznych doświadczeń oraz postaw rodziców i profesjonalistów wobec zagrożeń związanych z korzystaniem przez dzieci z mediów elektronicznych. Ustalenia badawcze wyznaczają działania Polskiego Centrum Programu Safer Internet i wykorzystywane są przy planowaniu kampanii medialnych i projektów edukacyjnych. W latach 2005-2010 zrealizowano następujące projekty badawcze: Dziecko w Sieci, Łukasz Wojtasik, FDN Realizacja: Gemius S.A., styczeń 2006, badani: dzieci 12-17 lat, N=1779. Badanie zachowań i niebezpiecznych doświadczeń dzieci korzystających z Internetu. Kontakty dzieci z niebezpiecznymi treściami w Internecie, Łukasz Wojtasik, FDN Realizacja: Gemius S.A., wrzesień 2006, badani: dzieci 12-17 lat, N=2559. Pierwsze polskie badanie dotyczące skali i specyfiki kontaktów młodych internautów z niebezpiecznymi treściami. Przemoc rówieśnicza a media elektroniczne, Łukasz Wojtasik, FDN Realizacja: Gemius S.A., luty 2007, badani: dzieci 12-17 lat, N=891. Pierwsze polskie badanie dotyczące skali i specyfiki przemocy rówieśniczej wśród dzieci i młodzieży w Polsce. Kontakty internautów z nielegalnymi treściami w sieci, Łukasz Wojtasik, FDN Realizacja: Gemius S.A., luty 2007, badani: internauci 18+, N=2090. Polskie Centrum Programu Safer Internet 15

Polskie Centrum Programu Safer Internet Jak skutecznie filtrować zawartość Internetu, NASK Realizacja: NASK, maj-lipiec 2007 Badania skuteczności programów filtrujących, przygotowane w celu przybliżenia funkcji modułów kontroli rodzicielskiej oraz zaprezentowania ich skuteczności i metod funkcjonowania. Kawiarenka przyjazna dzieciom, NASK Realizacja: Gemius S.A., NASK, sierpień 2008, badani: właściciele, pracownicy i użytkownicy kawiarenek internetowych 18+, N=13. Badanie fokusowe dotyczące bezpieczeństwa dzieci w kawiarenkach internetowych. Rodzice wobec zagrożeń dzieci w Internecie, Łukasz Wojtasik, FDN Realizacja: TNS OBOP, wrzesień 2008, badani: rodzice dzieci w wieku 7-17 lat, N=1195. Badanie dotyczące postaw i działań rodziców wobec zagrożeń dzieci w Internecie. Zagrożenia wobec dzieci w Internecie, Łukasz Wojtasik, FDN Realizacja: Gemius S.A., FDN, wrzesień 2008, badani: 15+, N=1999. Badanie dotyczące postaw Polaków wobec przemocy względem dzieci w Internecie. Pornografia dziecięca w Internecie, Łukasz Wojtasik, FDN Realizacja: Gemius S.A., FDN, styczeń 2009, badani: 15+, N=1195. Badanie dotyczące postaw i doświadczeń Polaków związanych z problemem pornografii dziecięcej w Internecie. Rozwiązania filtrujące niepożądane treści w Internecie, NASK Realizacja: NASK, kwiecień-sierpień 2009. Badania skuteczności programów filtrujących przygotowane w celu przybliżenia funkcji modułów kontroli rodzicielskiej oraz zaprezentowania skuteczność i sposobów ich działania. Przeraża mnie niewiedza większości rodziców, dotycząca czasu spędzanego przez pociechę przed komputerem oraz tego, jakie strony internetowe w tym czasie odwiedziła. Zaledwie garstka ma zainstalowane programy kontroli rodzicielskiej. Dlatego edukacja służąca podniesieniu bezpieczeństwa dzieci w Internecie jest bardzo istotna już od najmłodszych lat. Aleksandra Fliszewska, nauczycielka ze Szkoły Podstawowej nr 5 Bajkolandia w Ozorkowie. 16 Polskie Centrum Programu Safer Internet

Raport Saferinternet.pl 2005-2010 Wybrane ustalenia badawcze: Ponad 40 proc. dzieci zaczyna samodzielnie korzystać z Internetu przed ukończeniem 9-tego roku życia. TNS OBOP/FDN 2008 Jedynie 10 proc. dzieci deklaruje, że podczas korzystania z sieci sprawują nad nimi opiekę dorośli. Gemius S.A./FDN 2007 71 proc. dzieci trafia na materiały pornograficzne (63 proc. przypadkowo). Gemius S.A./FDN 2007 14 proc. dorosłych internautów trafia w sieci na pornografię dziecięcą. Jedynie 5 proc. zgłasza to odpowiednim instytucjom. Gemius S.A./FDN 2007 57 proc. osób w wieku 12-17 była przynajmniej raz obiektem zdjęć lub filmów wykonanych wbrew ich woli. Gemius S.A./FDN 2007 14 proc. dzieci zgłasza przypadki rozpowszechniania w sieci kompromitujących je materiałów. Gemius S.A./FDN 2007 Jedynie 28 proc. rodziców jest w pełni przekonanych, że posiada odpowiednią wiedzę o zagrożeniach związanych z korzystaniem z Internetu przez dzieci. Mimo to 9 na 10 rodziców porusza w rozmowach z dziećmi temat bezpieczeństwa w sieci. TNS OBOP/FDN 2008 Więcej: www.dzieckowsieci.pl Polskie Centrum Programu Safer Internet 17

Polskie Centrum Programu Safer Internet Helpline.org.pl 800 100 100 Helpline.org.pl jest projektem Fundacji Dzieci Niczyje i Fundacji Orange realizowanym w ramach programu Safer Internet od lutego 2007 r. Jego celem jest pomoc dzieciom i młodzieży oraz rodzicom i profesjonalistom w sytuacji zagrożenia dziecka związanego z korzystaniem z mediów elektronicznych. Helpline.org.pl działa w dni powszednie w godzinach od 11 do 17. Kontakt z konsultantami jest możliwy: pod bezpłatnym numerem telefonu 800 100 100 za pośrednictwem livechatu z poziomu strony www.helpline.org.pl za pomocą e-maila na adres: helpline@helpline.org.pl Do września 2010 r. konsultanci zarejestrowali 6314 zgłoszeń. Duża część kontaktów to ogólne pytania o bezpieczeństwo w Internecie i zapytania dotyczące oferty pomocy Helpline.org.pl (2242). Pozostałe zgłoszenia dotyczyły konkretnych przypadków zagrożeń dla dzieci, m.in.: 2674 zgłoszenia cyberprzemocy 621 zgłoszeń kontaktu dziecka z niebezpiecznymi treściami 450 zgłoszeń uwodzenia dziecka online 418 zgłoszeń uzależnienia od sieci Poza działaniami pomocowymi zespół Helpline.org.pl prowadził również szkolenia mające na celu podwyższenie kompetencji profesjonalistów pracujących z dziećmi w zakresie reagowania na niebezpieczne doświadczenia dzieci online. Plakat promocyjny Helpline.org.pl Serwis www.helpline.org.pl 18 Polskie Centrum Programu Safer Internet

Raport Saferinternet.pl 2005-2010 Dyżurnet.pl Dyżurnet.pl to punkt kontaktowy, tzw. hotline, prowadzony przez NASK, którego zadaniem jest reagowanie na zgłoszenia użytkowników dotyczące nielegalnych lub szkodliwych treści w Internecie. Misją zespołu jest dążenie do usunięcia nielegalnych treści, wytworzonych z udziałem dzieci lub naruszających ich bezpieczeństwo, a także materiałów dotyczących ksenofobii i rasizmu umieszczonych w dowolnym miejscu w Internecie. W świetle polskiego prawa treści nielegalne to materiały prezentujące: treści pornograficzne z udziałem dzieci bądź przedstawiające wytworzony wizerunek dziecka, treści pornograficzne związane z prezentowaniem przemocy lub posługiwaniem się zwierzęciem, treści o charakterze rasistowskim lub ksenofobicznym, oraz publicznie prezentowane treści pornograficzne w sposób narzucający ich odbiór, treści pornograficzne prezentowane małoletniemu poniżej lat 15. Nielegalne treści napotkane w Internecie można zgłaszać anonimowo do Dyżurnet.pl: poprzez formularz na stronie www.dyzurnet.pl za pomocą e-maila na adres: dyzurnet@dyzurnet.pl telefonicznie pod numerem: 801 615 005 Do zadań zespołu Dyżurnet.pl należy wstępna analiza zgłoszenia i przygotowanie dokumentacji technicznej. Serwis www.dyzurnet.pl Przypadki naruszenia prawa są przekazywane organom ścigania, członkom stowarzyszenia INHOPE lub dostawcom usług i treści internetowych. Dyżurnet.pl należy do sieci INHOPE międzynarodowego stowarzyszenia zrzeszającego hotline y z Europy i świata. Jego misją jest zapewnienie szybkiej i skutecznej reakcji na zgłoszenia dotyczące nielegalnych treści w sieci, niezależnie od kraju, w którym zostały zamieszczone, jak również propagowanie dobrych praktyk i identyfikacja nowych trendów w przestępczości internetowej. Przedstawiciele zespołu występują również jako prelegenci na różnego rodzaju konferencjach i szkoleniach. Polskie Centrum Programu Safer Internet 19

Polskie Centrum Programu Safer Internet Statystyki zgłoszeń w latach 2005-2009 Wykres 1. Liczba incydentów zgłoszona do Dyżurnet.pl w latach 2005-2009 Zgłoszenia otrzymywane przez Dyżurnet najczęściej dotyczą pornografii dziecięcej. Są to przede wszystkim grafiki, zdjęcia, filmy, opowiadania, rzadziej natomiast wypowiedzi na forach, listach dyskusyjnych czy rozmowa prowadzona pomiędzy dorosłym a dzieckiem. Wykres 2. Klasyfikacja zgłoszonych treści dokonana przez pracowników zespołu Dyżurnet.pl w latach 2005-2009 45 proc. incydentów zostało przekazanych do dalszej analizy do innego zespołu hotline zrzeszonego w INHOPE, policji, firmy hostującej dany serwis lub właściciela serwisu z prośbą o moderację, bądź do innych organizacji (m.in. Helpline.org.pl). Serwery hostujące nielegalne treści były zlokalizowane najczęściej w Stanach Zjednoczonych oraz Rosji. Współpraca krajowa W ramach programu Safer Internet w Polsce działa Komitet Konsultacyjny, opiniujący i wspierający działania PCPSI oraz Ogólnopolska Koalicja na rzecz Bezpieczeństwa w Internecie, stanowiąca platformę komunikacji z organizacjami i instytucjami zajmującymi się ochroną dzieci korzystających z nowych mediów. Ponadto przedstawiciele PCPSI biorą udział w zewnętrznych inicjatywach na rzecz bezpieczeństwa dzieci online. FDN i NASK są sygnatariuszami Porozumienia na rzecz bezpieczeństwa dzieci w Internecie, które skupia wiodące firmy z branży IT, instytucje publiczne oraz organizacje pozarządowe, zajmujące się bezpieczeństwem najmłodszych użytkowników sieci. Wszyscy sygnatariusze Porozumienia są zobowiązani do promowania oferty pomocowej Helpline.org.pl oraz informowania o możliwościach zgłoszenia nielegalnych treści w Internecie, m.in. do zespołu 20 Polskie Centrum Programu Safer Internet

Raport Saferinternet.pl 2005-2010 Dyżurnet.pl. Przedstawiciele PCPSI biorą też udział w pracach Zespołu ds. Walki z Dyskryminacją Małoletnich w Środkach Masowego Przekazu, działającego przy Pełnomocniku ds. Równego Traktowania w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Ponadto PCPSI, promując ideę bezpiecznej cyberprzestrzeni wśród najmłodszych internautów, bierze udział w licznych przedsięwzięciach organizowanych przez różne instytucje w Polsce. Komitet Konsultacyjny Komitet Konsultacyjny ciało doradcze, wspierające realizację programu Safer Internet w Polsce został powołany w styczniu 2006 r. Do jego zadań należy pomoc w planowaniu działań na rzecz bezpieczeństwa w Internecie, ocena realizacji projektów PCPSI oraz pomoc w optymalizacji działań. Ponadto członkowie Komitetu aktywnie uczestniczą w wybranych działaniach PCPSI. Do września 2010 r. odbyło się 12 posiedzeń Komitetu Konsultacyjnego. W skład Komitetu Konsultacyjnego wchodzą przedstawiciele następujących instytucji i organizacji: Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji Ministerstwo Sprawiedliwości Ministerstwo Infrastruktury Ministerstwo Edukacji Narodowej Komenda Główna Policji Urząd Komunikacji Elektronicznej Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów Polska Izba Informatyki i Telekomunikacji Biuro Rzecznika Praw Dziecka Związek Producentów Audio-Video Polski Komitet ds. UNESCO Fundacja Orange Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej Centrum Edukacji Obywatelskiej Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli Pixelate Ventures Sp. z o.o. Ogólnopolska Koalicja na rzecz Bezpieczeństwa w Internecie Ogólnopolska Koalicja na rzecz Bezpieczeństwa w Internecie (OKBI) jest platformą współpracy instytucji rządowych, pozarządowych, szkół i innych placówek oświatowych oraz firm komercyjnych na rzecz bezpieczeństwa dzieci i młodzieży w Internecie. Powstanie OKBI ogłoszone zostało podczas obchodów Dnia Bezpiecznego Internetu 7 lutego 2006 r. Główne cele OKBI: Podniesienie świadomości społecznej na temat zagrożeń w Internecie Wymiana doświadczeń w zakresie działań na rzecz bezpieczeństwa w Internecie Nagłaśnianie problemów związanych z zagrożeniami internetowymi Współpraca przy realizacji inicjatyw mających na celu podniesienie poziomu bezpieczeństwa internautów Dystrybucja informacji o działaniach podejmowanych w Polsce i Europie w ramach programu Safer Internet Członkowie OKBI otrzymują biuletyn informacyjny oraz są zapraszani na konferencje i szkolenia specjalistyczne organizowane w ramach projektu. We wrześniu 2010 r. liczba członków Koalicji wyniosła 605; w zdecydowanej większości są to szkoły, a także przedstawiciele mediów i firm komercyjnych. Polskie Centrum Programu Safer Internet 21

Polskie Centrum Programu Safer Internet Współpraca międzynarodowa W ramach programu Safer Internet, FDN i NASK od początku swojego działania aktywnie współpracują z wieloma organizacjami realizującymi podobne projekty w innych krajach europejskich. PCPSI należy do sieci Insafe, która zrzesza realizatorów projektów edukacyjnych na rzecz bezpiecznego Internetu z 30 państw Europy oraz stowarzyszonych krajów pozaeuropejskich, Australia, Stany Zjednoczone, Argentyna. Należy także do sieci INHOPE międzynarodowego stowarzyszenia zrzeszającego hotline y z Europy i świata oraz do stowarzyszenia Child Helpline International (CHI), które skupia zespoły helpline. Polskie Centrum bierze aktywny udział w międzynarodowych konferencjach i szkoleniach, podczas których eksperci z całego świata dzielą się swymi doświadczeniami, wiedzą i dobrymi praktykami w zakresie ochrony najmłodszych online. W latach 2005-2010 przedstawiciele PCPSI uczestniczyli m.in. w: spotkaniach narodowych realizatorów Programu Safer Internet zrzeszonych w sieci Insafe szkoleniach dla przedstawicieli hotline ów zrzeszonych w organizacji INHOPE międzynarodowych i regionalnych szkoleniach dla przedstawicieli helpline ów zrzeszonych w CHI spotkaniach Safer Internet Forum organizowanych corocznie przez Komisję Europejską w Luksemburgu Międzynarodowym Forum Baltic IT&T 2005: ebaltics Ryga, Łotwa, 6-9 kwietnia 2006 r. XV międzynarodowym kongresie ISPCAN poświęconym problemowi wykorzystywania dzieci York, Wielka Brytania, 3-6 września 2006 r. Ogólnoeuropejskim Forum Prawa dzieci i młodzieży w społeczeństwie informacyjnym Erewań, Armenia, 5-6 października 2006 r. Internet Governance Forum Rio de Janeiro, Brazylia, 12-15 listopada 2007 r.; Hyderabad, Indie, 3-6 grudnia 2008 r.; Sharm el-sheikh, Egipt, 15-18 listopada 2009 r. międzynarodowych szkoleniach przeciwko cyberprzemocy organizowanych przez Save the Children Szwecja i Stowarzyszenie Przyjaciół Wilno, Litwa, 5 października 2008 r. konferencji dla przedstawicieli sektora rządowego Bezpieczny Internet dla dzieci Praga, Czechy, 20 kwietnia 2009 r. szkoleniu Volunteer management w Kindertelefoon organizowanym przez CHI Amsterdam, Holandia, 5-7 lipca 2010 r. 22 Polskie Centrum Programu Safer Internet

Raport Saferinternet.pl 2005-2010 Zespół Polskiego Centrum Programu Safer Internet Anna Rywczyńska koordynator Polskiego Centrum Programu Safer Internet Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa tel. +48 22 38 08 159 e-mail: anna.rywczynska@nask.pl Agnieszka Wrzesień koordynator projektu Saferinternet.pl Fundacja Dzieci Niczyje tel. +48 22 616 02 68 e-mail: agnieszka.wrzesien@fdn.pl Marek Dudek kierownik Dyżurnet.pl Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa tel. +48 22 38 08 053 e-mail: marek.dudek@nask.pl Marta Wojtas koordynator Helpline.org.pl Fundacja Dzieci Niczyje tel. +48 22 616 02 68 e-mail: marta.wojtas@fdn.pl Łukasz Wojtasik koordynator programu Dziecko w Sieci Fundacja Dzieci Niczyje tel. +48 22 616 02 68 e-mail: lukasz.wojtasik@fdn.pl Julia Gursztyn koordynator ds. eventów i serwisów internetowych Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa tel. +48 22 38 08 143 e-mail: julia.gursztyn@nask.pl Marcin Sołodki koordynator projektu Sieciaki Fundacja Dzieci Niczyje tel. +48 22 616 02 68 e-mail: marcin.solodki@fdn.pl Ewa Dziemidowicz specjalista ds. edukacji Fundacja Dzieci Niczyje tel. +48 22 616 02 68 e-mail: ewa.dziemidowicz@fdn.pl Anna Maj specjalista ds. PR Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa tel. +48 22 38 08 320 e-mail: anna.maj@nask.pl Katarzyna Zygmunt-Hernandez specjalista ds. PR Fundacja Dzieci Niczyje tel. +48 22 616 02 68 e-mail: katarzyna.zygmunt@fdn.pl Robert Makowski redaktor serwisu Dzieckowsieci.pl Fundacja Dzieci Niczyje tel. +48 22 616 02 68 e-mail: robert.makowski@fdn.pl Andrzej Piękoś redaktor serwisu Sieciaki.pl koordynator akcji Sieciaki na Wakacjach Fundacja Dzieci Niczyje tel. +48 22 616 02 68 e-mail: andrzej.piekos@fdn.pl Małgorzata Krosnowska redaktor serwisu Sieciaki.pl Fundacja Dzieci Niczyje tel. +48 22 616 02 68 e-mail: malgorzata.krosnowska@fdn.pl Agnieszka Ficak webmaster Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa tel. +48 22 38 08 149 e-mail: agnieszka.ficak@nask.pl Polskie Centrum Programu Safer Internet 23

Polskie Centrum Programu Safer Internet www www.dyzurnet.pl www.helpline.org.pl www.dzieckowsieci.pl www.sieciaki.pl www.dbi.pl Główny Partner